1

Aandachtspunten inzake ruimtelijke ordening en milieu

Günther L’heureux

Gebieds- en brownfieldontwikkeling

26 september 2012

2

Inleiding

• Focus op mogelijke knelpunten

• Enkel Vlaams gewest

• Aandacht voor RO en milieuhygiëne

=> andere relevante materies: natuurbehoud (natuurdecreet, bosdecreet, duinendecreet), onroerend erfgoed (landschappen, monumenten en stads- en dorpsgezichten, archeologisch patrimonium), Grond- en Pandendecreet

• Drie delen: plannen, vergunningen & bodem

Plannen

Onderzoek naar actuele bestemming van gebied

- gewestplannen (www.gisvlaanderen.be)

- GRUP (www.gisvlaanderen.be)

- APA/BPA

- PRUP/gRUP

[- verkavelingsvergunningen]

[- stedenbouwkundige verordeningen]

3

Plannen

Onderzoek naar verenigbaarheid van vooropgesteld project met bestaande bestemming

- gewestplannen (Inrichtingenbesluit + aanvullende voorschriften)

- (voorlopig vastgesteld ontwerp van) GRUP (Typevoorschriftenbesluit + bestemmingsvoorschriften)

- APA/ (voorlopig vastgesteld ontwerp van) BPA (voorschriften)

- (voorlopig vastgesteld ontwerp van) PRUP/gRUP (bestemmingsvoorschriften)

4

5

Plannen van aanleg: verhouding

• Het lagere plan moet steeds het hogere plan in acht nemen. Er dient in principe enkel rekening gehouden te worden met het lagere plan (dat een verfijning moet uitmaken van het hogere plan)

6

RUP’s: verhouding onderling en tot plannen van aanleg

• Verhouding tot plannen van aanleg– de bestaande plannen van aanleg blijven van kracht tot ze vervangen worden

door een ruimtelijk uitvoeringsplan (tenzij het ruimtelijk uitvoeringsplan het anders bepaalt)

• Onderlinge verhouding ruimtelijke uitvoeringsplannen– absolute hiërarchie van het hoger plan op het lager plan– expliciete of impliciete opheffing van het strijdige lagere plan (2.2.2.)

7

Afwijkingen?

• Beperkte afwijkingen (4.4.1.)• Stabiliteitswerken (4.4.2.)• Afwerkingsregel (4.4.3.)• Sociaal-cultureel en recreatief medegebruik en medegebruik inzake

natuurschoon (4.4.4-5.)• Monumenten en stads- en dorpsgezichten (4.4.6.)• Temporele afwijkingen (4.4.7. en 4.3.2.)• Handelingen van algemeen belang (4.4.7.-4.4.8.)• Overgangsregel: handelingen sorterend onder voorschriften plan

van aanleg (4.4.9.)• Zonevreemdheid (4.4.10. e.v.)• [Versoepelde aansnijding van woonuitbreidingsgebieden (5.6.4-

5.6.6. )]

8

Temporele afwijkingen

• Positieve anticipatie voor werken van algemeen belang – handelingen van algemeen belang: BVR 5 mei 2000– Werken en handelingen in kader van Brownfielfdproject (voorwerp van

Brownfieldconvenant) zijn handelingen van algemeen belang

• Negatieve anticipatie

9

Handelingen van algemeen belang

• Afwijking van stedenbouwkundige voorschriften voor handelingen van algemeen belang met beperkte ruimtelijke impact– handelingen van algemeen belang: BVR 5 mei 2000

• Specifiek in een zone voor gemeenschapsvoorzieningen en openbare nutsvoorzieningen

10

Overgangsregel (‘clichering’)

• Afwijking van bestemmingsvoorschriften van een plan van aanleg – indien het aangevraagde vergund kan worden op grond van een vergelijkbare

categorie of subcategorie van gebiedsaanduiding

Opmaak RUP (inhoud)

• Gebiedsgericht (geheel/deel)/thematisch• Voorschriften inzake bestemming, inrichting en

beheer• (Sub)categorieën van gebiedsaanduiding

(Typevoorschriftenbesluit)• Gefaseerde inwerkingtreding/wijziging na

verloop van tijd• Instrumenten ter verwezenlijking

(onteigeningsplan/recht van voorkoop)11

12

Opmaak RUP (beleidsniveau)

• Drie verschillende planniveaus volgens het subsidiariteitsbeginsel: de Vlaamse, provinciale en gemeentelijke ruimtelijke (structuur- en) uitvoeringsplannen– subsidiariteitsbeginsel= elke bevoegde overheid houdt zich bezig met zaken die

best op het desbetreffend niveau geregeld worden. Het hoger niveau treedt maar op als de zaken niet op het lager niveau kunnen geregeld worden

– verfijning planologisch subsidiariteitsbeginsel. Een planningsniveau kan met instemming van alle op grond van de ruimtelijke structuurplanning bevoegde planningsniveaus een planningsinitiatief nemen voor de totaliteit van een bepaald gebied, ook al beschikt het daartoe niet over de noodzakelijke planningsbevoegden (2.2.1.) (delegatieregeling)

13

Opmaak RUP (relatie tot ruimtelijke structuurplannen)

• Het ruimtelijk structuurplan is een beleidsdocument van en gericht tot de overheid hetwelk als onmiddellijke basis dient voor de ruimtelijke uitvoeringsplannen (2.1.1. e.v.) – telkens onderscheid tussen informatief, richtinggevend en bindend gedeelte – een ruimtelijk structuurplan verwoordt een beleidsvisie en ontbeert verordenende

kracht: GEEN beoordelingskader bij vergunningverlening (2.1.2.)– bindend gedeelte is wel bindend t.o.v. de overheid (absolute hiërarchie) en het

richtinggevend gedeelte moet principieel (relatieve hiërarchie) gevolgd worden, tenzij omwille van onvoorziene ontwikkelingen van de ruimtelijke behoeften of omwille van dringende sociale, economische of budgettaire redenen (2.1.2.). Uitzondering: verwezenlijking van bindend sociaal objectief

– aangrenzende gemeenten kunnen voor de totaliteit van hun grondgebieden ook een gezamenlijk ruimtelijk structuurplan opmaken (2.1.1.)

14

Opmaak RUP (relatie tot ruimtelijke structuurplannen)

• Onderlinge verhouding– afwijkingen t.a.v. het bindend gedeelte zijn uitgesloten. Opnieuw “relatieve

hiërarchie” t.a.v. het richtinggevend gedeelte – het hoger ruimtelijk structuurplan dat later komt dan het lager ruimtelijk

structuurplan moet aangeven welke bindende bepalingen van het lagere plan worden opgeheven (geen impliciete opheffing)

• Verhouding tot structuurplannen– het is op basis van de structuurplannen dat de ruimtelijke uitvoeringsplannen tot

stand komen. Opnieuw geldt een absolute hiërarchie in de relatie tot het bindend gedeelte en een relatieve hiërarchie aangaande het richtinggevend gedeelte

Opmaak RUP (procedure)

• Gedetailleerde procedureregeling• Plan-MERplicht• (Vernieuwde) watertoets• Ruimtelijk veiligheidsrapport• Habitattoets

15

16

Planschade

• Een beperkte schadevergoeding wanneer door een ruimtelijk uitvoeringsplan een bouwverbod of verkavelingsverbod tot stand komt (2.6.1. e.v.)– in welke gevallen (2.6.1.) – uitgesloten gevallen (2.6.1.)– hoegrootheid van de schadevergoeding (2.6.2.)

• Aankoopplicht (2.4.14.)– in welke gevallen?– band met de planschade?

17

Planbatenheffing

• Verschuldigde heffing wanneer een in werking getreden ruimtelijk uitvoeringsplan of bijzonder plan van aanleg zekere gunstige bestemmingswijzigingen doorvoert– aard: verhaalbelasting– gunstige planwijziging (2.6.4.)– uitgesloten gevallen (2.6.5.)– heffingsplichtige (2.6.8.)– bedrag van de heffing (2.6.10 -12.)– wanneer moet betaald worden (2.6.14.)– toewijzing en aanwending van de heffing (2.6.17.)

Ruimtelijke projecten van gewestelijk/groot lokaal en strategisch belang

• Onder stringente vereisten• Op gewestniveau: administratieve

faciliteiten• Geïntegreerde plannings- en

uitvoeringsprocedure

18

19

Stedenbouwkundige vergunning

• Vergunningsplicht (4.2.1.):– verschillende bouwwerken: het optrekken of plaatsen van een constructie, het

functioneel samenbrengen van materialen waardoor een constructie ontstaat en het afbreken, herbouwen, verbouwen en uitbreiden van een constructie (4.1.1. 3°)

– ontbossen – “bos” in de zin van het Bosdecreet 1990– vellen van zogenaamde “hoogstammige bomen”– reliëfwijziging– zekere inrichtingswerkzaamheden voor o.m. het stationeren van voertuigen en

het gewoonlijk gebruik van grond – wijzigen van de hoofdfunctie van een bebouwd onroerend goed - verschillende

functiecategorieën volgens een Besluit van de Vlaamse regering van 14 april 2000: (1) wonen (2) verblijfsrecreatie (3) dagrecreatie (4) landbouw in de ruime zin (5) handel, horeca, kantoorfunctie en diensten en (6) industrie en ambacht

20

Stedenbouwkundige vergunning

• Vergunningsplicht (4.2.1.):– wijziging van het aantal woongelegenheden– aanleggen of wijzigen van recreatieve terreinen– en….zekere vergunningsplichtige handelingen uit provinciale en gemeentelijke

stedenbouwkundige verordeningen

21

Stedenbouwkundige vergunning

• Eerste uitzondering: van stedenbouwkundige vergunning vrijgestelde handelingen (4.2.3.)– decretale vrijstelling van onderhoudswerken (4.2.1.): werken, andere dan

stabiliteitswerken (4.1.1.11°), die het gebruik van een constructie voor de toekomst veilig stellen door het bijwerken, herstellen of vervangen van geërodeerde of versleten materialen of onderdelen (4.1.1.9°)

– (nieuw) Vrijstellingsbesluit in werking getreden op 1 december 2010– modulering mogelijk op lokaal niveau

22

Stedenbouwkundige vergunning

• Tweede uitzondering: de meldingsplicht (4.2.2.)– Vooral in het Besluit van de Vlaamse regering van 16 juli 2010 betreffende de

meldingsplichtige handelingen– procedure: melding per beveiligde zending (1.1.2.3°) bij de gemeente. Het

College van Burgemeester en Schepenen kan enkel akte nemen van de aangemelde handelingen. Handelingen mogen pas aangevat worden vanaf de twintigste dag na de datum van de melding. De aangemelde handelingen kunnen niet meer aangevat worden indien twee jaar na datum van melding verstreken zijn

– gelijkschakeling met de stedenbouwkundige vergunning – modulering mogelijk op lokaal niveau (zie verder) – o.m. niet in “ruimtelijk kwetsbaar gebied” (zie verder en 1.1.2.10°) en niet

wanneer in strijd met de ruimtelijke plannen

23

Verkavelingsvergunning

• Vergunningsplicht (4.2.15.)– niemand mag zonder verkavelingsvergunning een stuk grond verkavelen (4.1.1.

14°) voor woningbouw of voor het opstellen van vaste of verplaatsbare constructies die voor bewoning kunnen worden gebruikt

– recent bijgeschaafd – verkaveling vs. verdeling als uiting van het eigendomsrecht

• Ook een mogelijkheid (4.2.15.)– voor het verkavelen en het bebouwen van terreinen voor andere functies

(klassiek: zogenaamde “industriële verkavelingen” bij de ontwikkeling van nieuwe bedrijventerreinen)

• De verkavelingsvergunning als stedenbouwkundige vergunning (4.2.17.)– wegen, reliëfwijzigingen, ontbossen en afbraak

24

Verkavelingsvergunning

• Het reglementaire karakter van de verkavelingsvergunning: ruimtelijke planning in microformaat– een verkavelingsvergunning omvat reglementaire voorschriften aangaande de

wijze waarop de verkaveling ingericht wordt en de kavels bebouwd worden (4.2.15.)

– een eigenaar van een in een niet-vervallen verkavelingsvergunning begrepen kavel kan een wijziging van de verkavelingsvergunning aanvragen. De wijziging van de verkavelingsvergunning moet worden geweigerd als de eigenaars van meer dan de helft van de in de oorspronkelijke vergunning toegestane kavels een ontvankelijk, gegrond en op ruimtelijke motieven gesteund bezwaar indienen (4.6.7.)

– ook beperkte mogelijkheden om te verzaken aan de uit een verkavelings -vergunning verkregen rechten (4.6.8.)

– ook zekere afwijkingsmogelijkheden

25

Vergunningen: enkele kenmerken

• Een vergunning verleent rechten, maar nooit een “subjectief recht” op vergunningen

• Aan de vergunning kunnen voorwaarden en lasten gekoppeld worden– voorwaarden (4.2.19.)– lasten (4.2.20.) (cfr. sociale lasten uit het Grond- en Pandenbeleid)

• Fasering van vergunningen (4.2.21.)– ook relevant voor geldingsduur van de vergunning (zie verder)

26

Vergunningen in de tijd

• Stedenbouwkundige vergunning (4.6.2.) – bijna steeds voor onbepaalde duur– gemeenrechtelijke vervalregeling: werken moeten (daadwerkelijk) worden gestart

binnen de twee jaar na afgifte van de vergunning én de werken mogen niet onderbroken zijn gedurende meer dan twee jaar én het vergunde gebouw moet winddicht zijn binnen de drie jaar na de aanvang van de werken

– uitzondering: beroep bij de Raad voor Vergunningsbetwistingen – aard van het verval: van rechtswege maar partieel– overmacht speelt niet– fasering

27

Vergunningen in de tijd

• Verkavelingsvergunning (4.6.4.)– ratio legis: vermijden van speculatie en “ophoping” van onbebouwde percelen – onderscheid tussen verkavelingsvergunningen zonder (“kleine verkavelingen”)

en met (“grote verkavelingen”) wegeniswerken– vervalregeling voor “kleine verkavelingen”: binnen een termijn van vijf jaar na

afgifte van de vergunning moeten 1/3 van de loten verkocht of verhuurd zijn (voor meer dan negen jaar) of bezwaard zijn met een erfpacht of opstalrecht. Binnen een termijn van tien jaar moeten 2/3 van de loten verkocht of verhuurd zijn (voor meer dan negen jaar) of bezwaard zijn met een erfpacht of opstalrecht

– vervalregeling voor “grote verkavelingen”: binnen een termijn van vijf jaar na de afgifte van de vergunning moet overgegaan worden tot oplevering van de onmiddellijk uit te voeren lasten / moet een waarborg verschaft zijn. Daarna geldt opnieuw wat t.a.v. kleine verkavelingen wordt vooropgesteld, maar nu 1/3 binnen de tien jaar en 2/3 binnen de vijftien jaar

28

Band met milieuvergunning

• Koppeling stedenbouwkundige vergunning / stedenbouwkundige melding en milieuvergunning / milieumelding (4.5.1. en artikel 5 Milieuvergunningsdecreet)– milieuvergunning en milieumelding– spiegelconstructie: stedenbouwkundige vergunning (of melding) wordt geschorst

tot de milieuvergunning bekomen werd of milieumelding gedaan werd. Stedenbouwkundige vergunning (of melding) vervalt van rechtswege (of is onuitvoerbaar) als de milieuvergunning definitief geweigerd wordt. Omgekeerd wordt de milieuvergunning (of melding) geschorst zolang de stedenbouwkundige vergunning (of melding) niet bekomen werd (of gedaan werd) en de milieuvergunning (of melding) vervalt van rechtswege (of is onuitvoerbaar) als de stedenbouwkundige vergunning definitief geweigerd wordt

29

Vergunningen: procedure

• Onderscheid tussen een reguliere en een bijzondere procedure (4.7.1.)– bijzondere procedure voor handelingen van algemeen belang of voor aanvragen

ingediend door publiekrechtelijke rechtspersonen

• Onderscheid tussen ontvoogde en niet-ontvoogde gemeente (4.7.1.) – ontvoogde gemeente: gemeente beschikt over een goedgekeurd (volledig)

ruimtelijk structuurplan, een gemeentelijke stedenbouwkundige ambtenaar, een plannenregister, een vergunningenregister en een register van onbebouwde percelen (7.2.1.)

– welke gemeenten zijn ontvoogd (www.ruimtelijkeordening.be)? – relevantie: voornamelijk de tussenkomst van de gewestelijke

stedenbouwkundige ambtenaar• Vooraf: soms een projectvergadering (5.3.2.)

– voor belangrijke bouw- of verkavelingsprojecten. BVR 19 maart 2010

Vergunningen: procedure

Dossieraanvraag:

- stedenbouwkundige vergunning: BVR 28 mei 2004

- verkavelingsvergunning: BVR 29 mei 2009

Nieuw: project-MER-screeningsnota (artikel 4.7.14/1 & 4.7.26/1 VCRO)

30

31

Vergunningen: beoordelingselementen

• o.a. vernieuwe watertoets

32

Excursus: procedure

• Afstemming aanvraagprocedure stedenbouwkundige vergunning en milieuvergunning middels het zogenaamde “uniek loket” (4.7.3. e.v.)– enkel wanneer de gemeente in beide gevallen bevoegd is– in te dienen op een uniek gemeentelijk loket– gezamenlijke mededeling van het ontvankelijkheids- en volledigheidsonderzoek– gezamenlijke adviesaanvragen– gezamenlijk openbaar onderzoek– gezamenlijke weerlegging van stedenbouwkundige en milieugebonden bezwaren– gelijktijdige beslissing

Bodem

Verplichting tot uitvoeren van OBO o.m. in geval van:

- Overdracht van risicogrond (in hoofde van overdrager) gedefinieerde term

- Onteigening van risicogrond (in hoofde van onteigenende overheid)

- Sluiting van risico-inrichting (in hoofde van exploitant)

33

Bodem

Nagaan: risicogrond?

= grond waarop risico-inrichting is of was gevestigd risico-inrichtingen = lijst bij Vlarebo (= kolom 8 van bijlage I van Vlarem I)

Zo ja, naleven van decretaal voorziene procedures

34

Bodem

• Siteregeling

• Grondverzet

35

36

Gegevens

Günther L’heureux

glheureux@publius.be

PUBLIUS

Wetstraat 26/7

1040 Brussel

T+32 (0)2 234 66 00 f+ (0)2 234 66 01

www.publius.be

Slides zijn consulteerbaar op www.publius.be/slides