POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH
-
Upload
natalia-czerepak -
Category
Documents
-
view
189 -
download
5
Transcript of POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH
![Page 1: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/1.jpg)
POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH
UNIWERSYTET MEDYCZNY W LUBLINIEWYDZIAŁ PIELĘGNIARSTWA I NAUK O ZDROWIUSTUDIA NIESTACJONARNE IIO
NATALIA CZEREPAKPIELĘGNIARSTWO II ROK
![Page 2: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/2.jpg)
ŚRODKI KONTRASTOWE
ŚRODKI KONTRASTOWE - to substancje
pochłaniające promieniowanie rentgenowskie bardziej lub mniej niż tkanki ciała.
Stopień osłabienia promieniowania X związane jest z gęstością danej substancji i liczbą atomową pierwiastków ją tworzących.
![Page 3: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/3.jpg)
PODZIAŁ ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH
ze względu na sposób podania (np. doustne, donaczyniowe, dokanałowe)
ze względu na sposób osłabienia promieniowania X: pozytywne (J, Ba) negatywne (CO2, powietrze, inne gazy)
podział T. Almena; na grupy ze względu na współczynnik (R) wyrażający stosunek liczby atomów jodu w cząsteczce, do liczby cząsteczek na jaką dysocjuje związek w roztworze
„nowy podział”: - jonowe:
- monomery (m.in. Urokon, Hypaque, Urografin, Uromiro, Isopaque)
- dimery (m.in. Hexabrix) - niejonowe:
- monomery (m.in. Omnipaque, Ultravist, Optiray, Solutrast) - dimery (m.in. Visipaque, Isovist)
![Page 4: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/4.jpg)
JODOWE ŚRODKI KONTRASTOWE
Dzielimy je na:
NIEJONOWE środki kontrastowe
JONOWE środki kontrastowe
![Page 5: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/5.jpg)
CECHY ŚRODKÓW KONTRASTOWYCHDECYDUJĄCE O OBJAWACH UBOCZNYCH
osmolalność jonowość hydrofilność lipofilność lepkość
![Page 6: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/6.jpg)
REAKCJE UBOCZNE PO PODANIU ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH
A) o charakterze miejscowym (np. ból, uczucie gorąca, zaczerwienienie
w miejscu podania) o charakterze ogólnoustrojowym (np. z zakresu układu sercowo-
naczyniowego, nerwowego, immunologicznego) B)
alergoidalne (np. pokrzywka, świąd, skurcz oskrzeli, wstrząs anafilaktyczny)
niealergoidalne (np. nudności, wymioty) C)
lekkie - nie wymagają postępowania lekarskiego średnie - wymagają postępowania lekarskiego, nie zagrażają życiu ciężkie - wymagają intensywnego leczenia, włącznie z hospitalizacją
![Page 7: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/7.jpg)
REAKCJE UBOCZNE PO PODANIU ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH C.D.
U 1-2% pacjentów stwierdza się reakcje umiarkowane, wymagające leczenia, ale nie zagrażające życiu. Reakcje ciężkie, stanowiące zagrożenie dla życia, występują w 0,1-0,2%. Zejścia śmiertelne są niezwykle rzadkie - 1:50000 lub 1 : 100 000 badań.
![Page 8: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/8.jpg)
KLASYFIKACJA POWIKŁAŃ PO DONACZYNIOWYM PODANIU WODNYCH JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCHYCH
LEKKIE UMIARKOWANE
nudności wymioty pokrzywka świąd skóry chrypka kaszel kichanie obfite pocenie się uczucie ciepła
omdlenie ciężkie wymioty rozległa pokrzywka obrzęk twarzy obrzęk krtani skurcz oskrzeli
![Page 9: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/9.jpg)
KLASYFIKACJA POWIKŁAŃ PO DONACZYNIOWYM PODANIU WODNYCH JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCHYCH C.D.
CIĘŻKIE Drgawki Obrzęk płuc Wstrząs Zatrzymanie oddechu Zatrzymanie krążenia
![Page 10: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/10.jpg)
GRUPY RYZYKA
powikłania po poprzednim podaniu środka cieniującego alergia astma paraproteinemia niewydolność układu krążenia i oddechowego niewydolność nerek niewydolność wątroby wiek powyżej 65 lat dzieci do 10 roku życia, szczególnie okres
noworodkowy i niemowlęcy
![Page 11: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/11.jpg)
Niskoosmolalne preparaty, zwłaszcza bezjonowe, są lepiej tolerowane przez pacjentów i znacznie rzadziej powodują ogólnoustrojowe reakcje niepożądane. Stosowanie tych środków pozwala kilkakrotnie zmniejszyć liczbę zagrażających powikłań. W znacznej części krajów nie są one jednak powszechnie dostępne ze względu na cenę
![Page 12: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/12.jpg)
Niepożądane reakcje występujące po podaniu jonowych i niejonowych środków kontrastowych pojawiają się najczęściej w ciągu pierwszych 20 min po wstrzyknięciu preparatu. Tylko w niektórych, rzadkich przypadkach dochodzi do nich w 24-48 h po wstrzyknięciu. Reakcje mogą się pojawiać zarówno po pojedynczym, jak i po kolejnym podaniu.
![Page 13: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/13.jpg)
W praktyce groźne dla życia powikłania wymagają intensywnego leczenia w ciągu pierwszego kwadransa od wstrzyknięcia środka kontrastowego. Na ich ciężkość może wpływać ilość, sposób i szybkość podania.
![Page 14: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/14.jpg)
Osmotoksyczność objawia się zmianami objętości surowicy, wpływem na przepuszczalność naczyń i ich rozszerzeniem. Jest przyczyną bólu przy wstrzyknięciu, spadku ciśnienia krwi i odpowiedzi nerwu błędnego, wpływając na częstość akcji serca. Może tez zaburzyć barierę krew-mózg, oddziałując między innymi na ośrodek wymiotny.
![Page 15: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/15.jpg)
Działanie chemotoksyczne obejmuje objawy neurotoksyczne, zaburzenia rytmu i funkcji serca, uszkodzenie naczyń. Bezpośrednie działanie organotoksyczne obejmuje zmiany powodowane w sercu, naczyniach i płucach.
![Page 16: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/16.jpg)
Preparaty te powinny być również stosowane w takich badaniach jak flebografia, koronarografia, arteriografia tętnicy szyjnej, kręgowej, płucnej, międzyżebrowej lub oskrzelowej, mielografia i radikulografia. Szczególna ostrożność i rozwaga obowiązują przy podawaniu śródnaczyniowych preparatów jodowych chorym z wolem (zwłaszcza toksycznym), guzem chromochłonnym lub niedokrwistością sierpowatą.
![Page 17: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/17.jpg)
Stosowanie donaczyniowych środków kontrastowych może powodować wystąpienie nefropatii. Definiuje się ją jako pogorszenie funkcji nerek ze wzrostem stężenia kreatyniny w surowicy o 25% lub 44 mmol/l (0.5 mg/dl) w ciągu trzech dni od podania środka kontrastowego przy braku innej przyczyny etiologicznej.
![Page 18: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/18.jpg)
PRZYGOTOWANIE DO BADANIA
Pacjenci z grupy zwiększonego ryzyka powinni być specjalnie przygotowani do badania:
• pacjentów należy nawodnić, doustnie lub dożylnie, przynajmniej 4 godziny przed i 24 godziny po podaniu środka kontrastowego (100 ml NaCl/h)
• leki neurotoksyczne odstawić 24 godziny przed badaniem
• rozważyć inne metody diagnostyczne
![Page 19: POWIKŁANIA PO PODANIU JODOWYCH ŚRODKÓW KONTRASTOWYCH](https://reader033.fdocuments.net/reader033/viewer/2022061208/5489de55b47959d30c8b5a8b/html5/thumbnails/19.jpg)
PROPONOWANE POSTĘPOWANIE W PRZYPADKU POWIKŁAŃ