w pigułce

Na egzamin!

POSTĘPOWANIE KARNE

Wydawnictwo C.H. Beck

szybkozwięźlei na temat

POSTĘPOWANIE KARNEw pigułce

www.ksiegarnia.beck.pl

Polecamy inne nasze publikacje:

J. Ablewicz, A. Gacka-Asiewicz

TERMINY USTAWOWE CYWILNE i KARNE

Terminy Becka

P.W. Mierzejewski

KOMPENDIUM POSTĘPOWANIA KARNEGO, wyd. 2

Skrypty Becka

J. Grajewski, S. Steinborn

PRZEBIEG PROCESU KARNEGO, wyd. 5

Podręczniki Prawnicze

Inne w tej serii:

Prawo pracy i ubezpieczeń społecznych w pigułce

Prawo cywilne w pigułce

Postępowanie cywilne w pigułce

Prawo karne w pigułce

Prawo i postępowanie administracyjne w pigułce

WYDAWNICTWO C. H. BECKWARSZAWA 2013

POSTĘPOWANIE KARNE

w pigułce

© Wydawnictwo C. H. Beck 2013

Wydawnictwo C. H. Beck Sp. z o.o.ul. Bonifraterska 17, 00-203 Warszawa

Skład i łamanie: IDENTIADruk i oprawa: Perfekt S.A., Warszawa

ISBN 978-83-255-4850-6 ISBN e-book 978-83-255-4851-3

W opracowaniu uwzględniono stan prawny do Dz.U. z 2013 r. poz. 440Aktualizacje dostępne na www.testy-prawnicze.pl

Redaktor prowadzący: Aneta Gacka-Asiewicz

Spis treści

Wstęp ............................................................................................................................................. XI

Wykaz skrótów ......................................................................................................................... XIII

DZIAŁ PIERWSZY. POSTĘPOWANIE KARNE ................................................................. 1

Rozdział I. Uwagi ogólne ..................................................................................................... 3Część I. Uwagi wprowadzające .................................................................................... 3Część II. Zasady postępowania karnego .................................................................. 9

Rozdział II. Sąd .......................................................................................................................... 12Część I. Właściwość i skład sądu .................................................................................. 12Część II. Wyłączenie sędziego ....................................................................................... 15

Rozdział III. Strony, obrońcy, pełnomocnicy .............................................................. 18Część I. Oskarżyciel publiczny ...................................................................................... 18Część II. Pokrzywdzony ................................................................................................... 19Część III. Oskarżyciel posiłkowy ................................................................................... 21Część IV. Oskarżyciel prywatny .................................................................................... 23Część V. Powód cywilny .................................................................................................. 24Część VI. Oskarżony .......................................................................................................... 27Część VII. Obrońca ............................................................................................................ 32Część VIII. Pełnomocnik .................................................................................................. 33Część IX. Przedstawiciel społeczny ............................................................................. 34

Rozdział IV. Czynności procesowe .................................................................................. 36Część I. Orzeczenia, zarządzenia i polecenia ........................................................... 36Część II. Narada i głosowanie ....................................................................................... 41Część III. Porządek czynności procesowych ............................................................ 43Część IV. Terminy ............................................................................................................... 45Część V. Doręczenia .......................................................................................................... 49Część VI. Protokoły ........................................................................................................... 52

VI Spis treści

Rozdział V. Dowody ................................................................................................................ 57Część I. Uwagi wprowadzające .................................................................................... 57Część II. Przesłuchanie .................................................................................................... 62Część III. Wyjaśnienia oskarżonego ............................................................................ 63Część IV. Świadkowie i pokrzywdzony ...................................................................... 64Część V. Świadek koronny .............................................................................................. 69Część VI. Biegli, tłumacze, specjaliści ......................................................................... 72Część VII. Oględziny, otwarcie zwłok i eksperyment procesowy .................... 75Część VIII. Wywiad środowiskowy i badanie oskarżonego ................................ 77Część IX. Zatrzymanie rzeczy i przeszukanie .......................................................... 79Część X. Kontrola i utrwalanie rozmów .................................................................... 85

Rozdział VI. Środki przymusu ............................................................................................ 89Część I. Podział środków przymusu ........................................................................... 89Część II. Zatrzymanie ....................................................................................................... 89Część III. Środki zapobiegawcze – uwagi ogólne .................................................. 92Część IV. Tymczasowe aresztowanie .......................................................................... 93Część V. Poręczenie majątkowe ................................................................................... 99Część VI. Dozór Policji ...................................................................................................... 101Część VII. Zawieszenie w czynnościach lub wykonywaniu zawodu ............... 102Część VIII. Nakaz opuszczenia lokalu mieszkalnego ............................................ 103Część IX. Zakaz opuszczania kraju .............................................................................. 104Część X. Poszukiwanie oskarżonego i list gończy ................................................. 104Część XI. List żelazny ........................................................................................................ 105Część XII. Kary porządkowe .......................................................................................... 107Część XIII. Zabezpieczenie majątkowe ...................................................................... 109

Rozdział VII. Postępowanie przygotowawcze ........................................................... 111Część I. Uwagi ogólne ..................................................................................................... 111Część II. Wszczęcie śledztwa ......................................................................................... 114Część III. Przebieg śledztwa ........................................................................................... 118Część IV. Zamknięcie śledztwa ..................................................................................... 123Część V. Dochodzenie ..................................................................................................... 125Część VI. Zakończenie i umorzenie postępowania przygotowawczego ...... 131Część VII. Nadzór prokuratora nad postępowaniem przygotowawczym .... 133Część VIII. Czynności sądowe w postępowaniu przygotowawczym ............. 134Część IX. Akt oskarżenia ................................................................................................. 137

Rozdział VIII. Postępowanie przed sądem I instancji ............................................. 141Część I. Wstępna kontrola oskarżenia ....................................................................... 141Część II. Jawność rozprawy głównej .......................................................................... 146

VII

Część III. Rozprawa główna – przepisy ogólne ...................................................... 148Część IV. Rozpoczęcie rozprawy głównej ................................................................. 151Część V. Przewód sądowy .............................................................................................. 151Część VI. Wyrokowanie ................................................................................................... 157

Rozdział IX. Postępowanie odwoławcze ...................................................................... 162Część I. Uwagi ogólne ..................................................................................................... 162Część II. Apelacja ............................................................................................................... 168Część III. Zażalenie ............................................................................................................ 172

Rozdział X. Postępowania szczególne ........................................................................... 175Część I. Postępowanie uproszczone .......................................................................... 175Część II. Postępowanie w sprawach z oskarżenia prywatnego ........................ 177Część III. Postępowanie nakazowe ............................................................................. 179

Rozdział XI. Postępowanie przyspieszone .................................................................. 182Część I. Uwagi ogólne ..................................................................................................... 182Część II. Wniosek o rozpoznanie i zagadnienia szczegółowe ........................... 183

Rozdział XII. Nadzwyczajne środki zaskarżenia ....................................................... 186Część I. Kasacja .................................................................................................................. 186Część II. Wznowienie postępowania .......................................................................... 191

Rozdział XIII. Postępowanie po uprawomocnieniu się orzeczenia ................. 196Część I. Podjęcie postępowania warunkowo umorzonego .............................. 196Część II. Odszkodowanie ................................................................................................ 196Część III. Ułaskawienie .................................................................................................... 200Część IV. Wyrok łączny ..................................................................................................... 202

Rozdział XIV. Postępowanie karne w sprawach międzynarodowych ............ 205Część I. Ekstradycja – uwagi ogólne ........................................................................... 205Część II. Ekstradycja czynna .......................................................................................... 206Część III. Ekstradycja bierna .......................................................................................... 208Część IV. Europejski nakaz aresztowania – zagadnienia ogólne ..................... 210Część V. Wystąpienie do państwa członkowskiego UE o przekazanie

osoby ściganej na podstawie ENA ........................................................................ 212Część VI. Wystąpienie państwa członkowskiego UE o przekazanie osoby

ściganej na podstawie ENA ..................................................................................... 215Część VII. Przejęcie i przekazanie ścigania karnego ............................................. 221Część VIII. Wydanie oraz przewóz osób ściganych albo skazanych ................ 223Część IX. Przejęcie i przekazanie orzeczeń do wykonania ................................. 225Część X. Współpraca z Międzynarodowym Trybunałem Karnym ................... 228

Spis treści

VIII Spis treści

Rozdział XV. Koszty procesu .............................................................................................. 230Część I. Przepisy ogólne ................................................................................................. 230Część II. Zwolnienie od kosztów sądowych ............................................................ 232Część III. Zasądzenie kosztów procesu ...................................................................... 232Część IV. Koszty związane z powództwem cywilnym i zasądzeniem

odszkodowania z urzędu ......................................................................................... 234

DZIAŁ DRUGI. POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O WYKROCZENIA .................... 235

Rozdział I. Zasady ogólne .................................................................................................... 237Część I. Przesłanki negatywne ..................................................................................... 237Część II. Rodzaje postępowań ...................................................................................... 238

Rozdział II. Właściwość i skład sądu oraz rozstrzygnięcia sądu ........................ 239Część I. Właściwość sądu ................................................................................................ 239Część II. Skład sądu ........................................................................................................... 240Część III. Rozstrzygnięcia sądu ..................................................................................... 241

Rozdział III. Oskarżyciel publiczny, obrońca, obwiniony i pokrzywdzony ..... 242Część I. Oskarżyciel publiczny ...................................................................................... 242Część II. Obwiniony i jego obrońca ............................................................................ 242Część III. Pokrzywdzony .................................................................................................. 243

Rozdział IV. Postępowanie zwyczajne, nakazowe, przyspieszone i mandatowe .............................................................................................................................. 244

Część I. Rozprawa .............................................................................................................. 244Część II. Postępowanie nakazowe .............................................................................. 245Część III. Postępowanie przyspieszone ..................................................................... 246Część IV. Postępowanie mandatowe ......................................................................... 247

Rozdział V. Nadzwyczajne środki zaskarżenia .......................................................... 251Część I. Kasacja .................................................................................................................. 251Część II. Wznowienie postępowania .......................................................................... 252

DZIAŁ TRZECI. POSTĘPOWANIE W SPRAWACH O PRZESTĘPSTWA I WYKROCZENIA SKARBOWE ............................................................................................. 253

Rozdział I. Uwagi ogólne ..................................................................................................... 255Część I. Przepisy wprowadzające ................................................................................ 255Część II. Właściwość sądu i organów postępowania przygotowawczego ...... 257

IX

Rozdział II. Strony i ich przedstawiciele procesowi ................................................ 259Część I. Strony postępowania ....................................................................................... 259Część II. Oskarżyciel publiczny ..................................................................................... 259Część III. Obrońca i pełnomocnik ................................................................................ 260

Rozdział III. Pociągnięcie do odpowiedzialności za zgodą sprawcy .............. 261Część I. Postępowanie mandatowe ............................................................................ 261Część II. Zezwolenie na dobrowolne poddanie się odpowiedzialności ....... 264

Rozdział IV. Postępowanie przygotowawcze i przed sądem .............................. 267Część I. Postępowanie przygotowawcze .................................................................. 267Część II. Postępowanie przed sądem I instancji ..................................................... 270Część III. Postępowanie odwoławcze i nadzwyczajne środki zaskarżenia ...... 272

Rozdział V. Postępowanie nakazowe i w stosunku do nieobecnych .............. 274Część I. Postępowanie nakazowe ................................................................................ 274Część II. Postępowanie w stosunku do nieobecnych .......................................... 275

Spis treści

Wstęp

Zapewne czujesz presję przed zbliżającym się egzaminem i zastanawiasz się jak przebrnąć przez setki stron tekstu tak, aby wiadomości zostały w Twojej głowie. Koniecznie są notatki, zakreślacze itp., których zadaniem jest pomóc Ci w uporządkowaniu wiedzy. Co jednak jeśli czasu jest coraz mniej, a  po przeczytaniu tych setek stron nie starczyło go już na notatki i rysowanie tabel? Rozwiązanie stanowi właśnie ta publikacja. To kompak-towe opracowanie wszystkich najważniejszych zagadnień, których znajo-mość pomoże w  zdaniu egzaminu. Przedstawiamy Ci idealne narzędzie zarówno do nauki, jak i  do powtórki przed egzaminem. Dzięki zwięzłe-mu ujęciu tematu, tabelom, wykresom i wyróżnieniom szybko przyswoisz i powtórzysz wiedzę, a podejście do egzaminu stanie się mniej stresującym przeżyciem.

Korzystaj także z testów, do których odeśle Cię QR Code z okładki.

Powodzenia! Redakcja

Wykaz skrótów

1. Akty prawne

KK ............................ ustawa z 6.6.1997 r. – Kodeks karny (Dz.U. Nr 88, poz. 553 ze zm.)

KKS .......................... ustawa z 10.9.1999 r. – Kodeks karny skarbowy (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 186)

KKW ........................ ustawa z  6.6.1997  r. – Kodeks karny wykonawczy (Dz.U. Nr 90, poz. 557 ze zm.)

Konstytucja RP ....... Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej z 2.4.1997 r. (Dz.U. Nr 78, poz. 483 ze zm. i sprost.)

KP ............................. ustawa 26.6.1974  r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z  1998  r. Nr 21, poz. 94 ze zm.)

KPC .......................... ustawa z 17.11.1964 r. – Kodeks postępowania cywilnego (Dz.U. Nr 43, poz. 296 ze zm.)

KPK .......................... ustawa z  6.6.1997  r. – Kodeks postępowania karnego (Dz.U. Nr 89, poz. 555 ze zm.)

KPW ........................ ustawa z 24.8.2001 r. – Kodeks postępowania w sprawach o wykroczenia (t.j. Dz.U. z 2013 r. poz. 395)

KRO ......................... ustawa z  25.2.1964  r. – Kodeks rodzinny i  opiekuńczy (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 788 ze zm.)

KW ........................... ustawa z  20.5.1971  r. – Kodeks wykroczeń (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 46, poz. 275 ze zm.)

NarkU ...................... ustawa z  29.7.2005  r. o  przeciwdziałaniu narkomanii (t.j. Dz.U. z 2012 r. poz. 124 ze zm.)

NielU ....................... ustawa z 26.10.1982 r. o postępowaniu w sprawach nielet-nich (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 33, poz. 178 ze zm.)

RPrU ........................ ustawa z 6.7.1982 r. o radcach prawnych (t.j. Dz.U. z 2010 r. Nr 10, poz. 65 ze zm.)

ŚwKoronU ............... ustawa z  25.6.1997  r. o  świadku koronnym (t.j. Dz.U. z 2007 r. Nr 36, poz. 232 ze zm.)

2. Inne skróty

Dz.U. ........................ Dziennik UstawENA ......................... Europejski Nakaz Aresztowania post. .......................... postanowienieSN ............................. Sąd Najwyższy

XIV Wykaz skrótów

t.j. .............................. tekst jednolityTK ............................ Trybunał Konstytucyjnyuchw. ........................ uchwałaUE ............................ Unia Europejska wyr. ........................... wyrokzob. ........................... zobacz

DZIAŁ PIERWSZY. POSTĘPOWANIE KARNE

Rozdział I. Uwagi ogólne

Część I. Uwagi wprowadzające

1. Sądowe postępowanie karne. Postępowanie karne w sprawach należących do  właściwości sądów toczy się według przepisów KPK (art. 1 KPK).

2. Cele postępowania karnego. Postępowanie karne uregulowane przepisami KPK ma na celu, aby:•sprawca przestępstwa został wykryty i pociągnięty do odpowiedzial-

ności karnej, a osoba niewinna nie poniosła tej odpowiedzialności,•przez trafne zastosowanie środków przewidzianych w prawie karnym

oraz ujawnienie okoliczności sprzyjających popełnieniu przestępstwa osiągnięte zostały zadania postępowania karnego nie tylko w zwalcza-niu przestępstw, lecz również w zapobieganiu im oraz w umacnianiu poszanowania prawa i zasad współżycia społecznego,

•uwzględnione zostały prawnie chronione interesy pokrzywdzonego,•rozstrzygnięcie sprawy nastąpiło w rozsądnym terminie.

Podstawę wszelkich rozstrzygnięć powinny stanowić prawdziwe ustalenia faktyczne.

3. Udział czynnika społecznego w postępowaniu. Postępowanie karne w granicach określonych w ustawie odbywa się z udziałem czyn­nika społecznego (art. 3 KPK).

4. Bezstronność organów prowadzących postępowanie. Organy prowadzące postępowanie karne są  obowiązane badać oraz uwzględ­niać okoliczności przemawiające zarówno na korzyść, jak i na nieko­rzyść oskarżonego (art. 4 KPK).

4 Rozdział I. Uwagi ogólne

5. Domniemanie niewinności oskarżonego. Jedną z  podstawo-wych zasad postępowania karnego jest zasada domniemania niewin-ności oskarżonego, wyrażona w art. 5 KPK. Zgodnie z  tym przepisem oskarżonego uważa się za niewinnego, dopóki wina jego nie zostanie udowodniona i  stwierdzona prawomocnym wyrokiem. Wątpliwości, których nie da się usunąć, rozstrzyga się na korzyść oskarżonego.

6. Prawo do obrony. Oskarżony (tj. osoba, wobec której wydano po-stanowienie o  przedstawieniu zarzutów lub osoba, wobec której skie-rowano do sądu akt oskarżenia) ma prawo do obrony, które obejmuje prawo do korzystania z pomocy obrońcy. O tym uprawnieniu należy oskarżonego pouczyć.

7. Zasada swobodnej oceny dowodów. Zasada swobodnej oceny dowodów wyrażona została w art. 7 KPK. Polega ona na tym, że orga-ny postępowania kształtują swe przekonanie na  podstawie wszystkich przeprowadzonych dowodów, ocenianych swobodnie z  uwzględnie-niem zasad prawidłowego rozumowania oraz wskazań wiedzy i  do­świadczenia życiowego.

8. Niezależność sądu. Sąd karny jest niezależny w swoich rozstrzy-gnięciach. Rozstrzyga on samodzielnie zagadnienia faktyczne i prawne oraz nie jest związany rozstrzygnięciem innego sądu lub organu. Jed-nak prawomocne rozstrzygnięcia sądu kształtujące prawo lub stosunek prawny są wiążące.

9. Zasada oficjalności. Zgodnie z zasadą oficjalności, jeżeli ustawa nie wymaga w danej sprawie wniosku określonej osoby, instytucji lub orga-nu albo zezwolenia władzy, organy procesowe prowadzą postępowanie i dokonują czynności z urzędu (art. 9 § 1 KPK).

Strony i  inne osoby bezpośrednio zainteresowane mogą składać wnioski o  dokonanie również tych czynności, które organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu.

10. Zasada legalizmu. Zasada legalizmu wyrażona została w art. 10 § 1 KPK. W myśl tego przepisu organ powołany do ścigania przestępstw

5

jest obowiązany do wszczęcia i przeprowadzenia postępowania przy­gotowawczego. Natomiast oskarżyciel publiczny ma  także obowiązek wnieść i popierać oskarżenie o czyn ścigany z urzędu.

Z wyjątkiem wypadków określonych w ustawie lub w prawie międzyna-rodowym nikt nie może być zwolniony od  odpowiedzialności za  popeł-nione przestępstwo.

11. Umorzenie postępowania z powodu niecelowości orze-czenia. W sprawie o występek zagrożony karą pozbawienia wolności do lat 5 postępowanie może zostać umorzone, jeżeli orzeczenie wobec oskarżonego kary byłoby oczywiście niecelowe ze  względu na  rodzaj i wysokość kary prawomocnie orzeczonej za inne przestępstwo, a interes pokrzywdzonego nie sprzeciwia się temu (art. 11 § 1 KPK).

Natomiast w  przypadku gdy kara za  inne przestępstwo nie została prawomocnie orzeczona, postępowanie można zawiesić. Zawieszone postępowanie powinno zostać:•umorzone albo•podjęte

przed upływem 3 miesięcy od uprawomocnienia się orzeczenia w spra-wie o inne przestępstwo.

Jeżeli prawomocny wyrok, z  powodu którego postępowanie zostało umorzone, został uchylony lub jego treść uległa istotnej zmianie, moż-liwe jest wznowienie umorzonego postępowania.

12. Ściganie na wniosek. W  sprawach o  przestępstwa ścigane na wniosek postępowanie z chwilą złożenia wniosku toczy się z urzędu. Organ ścigania poucza osobę uprawnioną do złożenia wniosku o przy-sługującym jej uprawnieniu (art. 12 § 1 KPK).

13. Zasada skargowości. Wszczęcie postępowania sądowego nastę-puje na żądanie:•uprawnionego,•oskarżyciela lub• innego uprawnionego podmiotu.

Odstąpienie oskarżyciela publicznego od  wniesionego oskarżenia nie jest wiążące dla sądu.

Część I. Uwagi wprowadzające