POLSKA IZBA GOSPODARKI ODPADAMI - …Gospodarka odpadami w orzecznictwie sądowym..... 28 2....

1

PORADNIK

WYDAWANIE DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH

W OBSZARZE GOSPODARKI ODPADAMI

(stan prawny na dzień 1 stycznia 2006 r.)

Wykonano na zlecenie Ministerstwa Środowiska

2

Niniejszy dokument powstał w ramach projektu pt. Szkolenia administracji publicznej w zakresie wydawania decyzji administracyjnych w obszarze

gospodarki odpadami wraz z opracowaniem materiałów szkoleniowych w formie wytycznych Ministerstwa Środowiska

Sfinansowano ze środków Czwartego Programu Indykatywnego Ekologicznego Funduszu Partnerskiego Phare na zlecenie Ministerstwa Środowiska KIEROWNIK PROJEKTU: Wanda Zaworska Matuga (Arcadis Ekokonrem Sp. z o.o.)

AUTORZY OPRACOWANIA: Zbigniew Bukowski

Jan Jerzmański

Monika Malicka

Paweł Szyszkowski

Dorota Turska Szczególne podziękowania autorzy składają Ministerstwu Środowiska oraz województwom, powiatom i gminom

za wskazówki dotyczące zawartości poradnika.

Opinie i uwagi do poradnika należy zgłaszać do: Łucji Dec � Ministerstwo Środowiska (e � mail: Ł[email protected])

3

SPIS TREŚCI WYKAZ SKRÓTÓW ........................................................................................................................................7 WSTĘP .....................................................................................................................................................................8 1. DECYZJE ADMINISTRACYJNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI � ZAGADNIENIA OGÓLNE .......................................................................................................................................................9

1.1. Uwagi ogólne ............................................................................................................................................... 9 1.2. Decyzja administracyjna na tle instrumentów prawnych kontroli postępowania z odpadami ................... 10

1.2.1. Wprowadzenie..................................................................................................................................... 10 1.2.2. Instrumenty planistyczne..................................................................................................................... 11

1.2.2.1. Planowanie przestrzenne .............................................................................................................. 11 1.2.2.2. Plany gospodarki odpadami ......................................................................................................... 11 1.2.2.3. Programy naprawcze w zakresie jakości środowiska ................................................................... 13

1.2.3. Instrumenty reglamentacyjne .............................................................................................................. 13 1.2.4. Instrumenty kontrolno-interwencyjne ................................................................................................. 16 1.2.5. Instrumenty finansowo-prawne........................................................................................................... 17 1.2.6. Instrumenty informacyjno-edukacyjne................................................................................................ 17 1.2.7. Odpowiedzialność prawna .................................................................................................................. 19

1.3. Rola przepisów ogólnych ........................................................................................................................... 19 1.3.1. Wprowadzenie..................................................................................................................................... 19 1.3.2. Zasady ogólne gospodarki odpadami .................................................................................................. 19 1.3.3. Odpady i ich podział ........................................................................................................................... 24

1.4. Gospodarka odpadami w orzecznictwie sądowym..................................................................................... 28 2. PREZENTACJA DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI .....................................................................................................................................................31

2.1. Reglamentacja procesu wytwarzania i gospodarowania odpadami............................................................ 31 2.1.1. Wprowadzenie � problematyka wspólna............................................................................................. 31

2.1.1.1. Zakres przedmiotowy i podmiotowy............................................................................................ 31 2.1.1.2. Przepisy przejściowe .................................................................................................................... 33

2.1.2. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów................................................................................................. 34 2.1.2.1. Podstawa prawna - rola przepisów POŚ....................................................................................... 34 2.1.2.2. Zakres przedmiotowy................................................................................................................... 34 2.1.2.3. Kompetencje ................................................................................................................................ 35 2.1.2.4. Wniosek o wydanie pozwolenia................................................................................................... 35 2.1.2.5. Treść pozwolenia.......................................................................................................................... 37 2.1.2.5. Odmowa wydania pozwolenia ..................................................................................................... 40 2.1.2.6. Cofanie i ograniczanie pozwoleń ................................................................................................. 40 2.1.2.7. Zabezpieczenie roszczeń .............................................................................................................. 40 2.1.2.8. Problemy praktyczne.................................................................................................................... 41

2.1.3. Decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi ......................................... 41 2.1.3.1. Podstawa prawna.......................................................................................................................... 41 2.1.3.2. Zakres przedmiotowy................................................................................................................... 42 2.1.3.3. Kompetencje ................................................................................................................................ 42 2.1.3.4. Wniosek o wydanie decyzji.......................................................................................................... 42 2.1.3.5. Treść decyzji ................................................................................................................................ 43 2.1.3.6. Odmowa wydania decyzji ............................................................................................................ 45 2.1.3.7. Cofanie i ograniczanie.................................................................................................................. 45 2.1.3.8. Zabezpieczenie roszczeń .............................................................................................................. 45 2.1.3.9. Problemy praktyczne.................................................................................................................... 45

2.1.4. Informacja o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami45 2.1.4.1. Charakter prawny ......................................................................................................................... 45 2.1.4.2. Powstanie obowiązku i kompetencje............................................................................................ 46 2.1.4.2. Treść informacji ........................................................................................................................... 46 2.1.4.3. Ocena treści .................................................................................................................................. 46 2.1.4.4. Wstrzymanie działalności............................................................................................................. 47 2.1.4.5. Złożenie informacji a gospodarowanie odpadami........................................................................ 47 2.1.4.5. Problemy praktyczne.................................................................................................................... 48

2.1.5. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów......... 48 2.1.5.1. Podstawa prawna.......................................................................................................................... 48 2.1.5.2. Zakres przedmiotowy................................................................................................................... 48

4

2.1.5.3. Kompetencje ................................................................................................................................ 49 2.1.5.4. Wniosek o wydanie zezwolenia ................................................................................................... 50 2.1.5.5. Treść zezwolenia .......................................................................................................................... 52 2.1.5.6. Odmowa wydania zezwolenia...................................................................................................... 54 2.1.5.6. Cofanie zezwoleń ......................................................................................................................... 54 2.1.5.7. Zabezpieczenie roszczeń .............................................................................................................. 55 2.1.5.8. Problemy praktyczne.................................................................................................................... 55

2.1.6. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów .................... 56 2.1.6.1. Podstawa prawna.......................................................................................................................... 56 2.1.6.2. Zakres przedmiotowy................................................................................................................... 56 2.1.6.3. Kompetencje ................................................................................................................................ 56 2.1.6.4. Wniosek o wydanie zezwolenia ................................................................................................... 57 2.1.6.5. Treść zezwolenia .......................................................................................................................... 59 2.1.6.6. Odmowa wydania zezwolenia...................................................................................................... 60 2.1.6.7. Cofanie zezwoleń ......................................................................................................................... 60 2.1.6.8. Zabezpieczenie roszczeń .............................................................................................................. 60 2.1.6.9. Problemy praktyczne.................................................................................................................... 60

2.1.7. Decyzje o charakterze łącznym........................................................................................................... 61 2.1.7.1. Charakter i podstawa prawna ....................................................................................................... 61 2.1.7.2. Zakres przedmiotowy................................................................................................................... 61 2.1.7.3. Kompetencje i opinie ................................................................................................................... 62 2.1.7.4. Wniosek o wydanie decyzji.......................................................................................................... 62 2.1.7.5. Treść zezwolenia .......................................................................................................................... 62 2.1.7.6. Odmowa wydania decyzji ............................................................................................................ 64 2.1.7.7. Cofanie decyzji oraz wstrzymywanie działalności....................................................................... 64 2.1.7.8. Zabezpieczenie roszczeń .............................................................................................................. 64 2.1.7.9. Studium przypadku ...................................................................................................................... 64

2.1.8. Zabezpieczenie roszczeń ..................................................................................................................... 66 2.2. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości ................................................................................................................................................... 68

2.2.1. Podstawa prawna................................................................................................................................. 68 2.2.2. Konsekwencje zmiany przepisów w 2003 r. oraz w 2005 r. ............................................................... 68 2.2.3. Zakres przedmiotowy.......................................................................................................................... 69 2.2.4. Kompetencje ....................................................................................................................................... 69 2.2.5. Wniosek o wydanie zezwolenia .......................................................................................................... 69 2.2.6. Treść zezwolenia ................................................................................................................................. 71 2.2.7. Odmowa wydania zezwolenia............................................................................................................. 74 2.2.8. Cofanie zezwoleń ................................................................................................................................ 74 2.2.9. Dodatkowe problemy praktyczne........................................................................................................ 74

2.3. Proces inwestycyjny................................................................................................................................... 75 2.3.1. Rola decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu........................................ 75 2.3.2. Rola pozwolenia na budowę ............................................................................................................... 75

2.4. Lokalizacja, budowa, eksploatacja i zamykanie składowisk...................................................................... 77 2.4.1. Dodatkowe warunki lokalizacji składowiska odpadów....................................................................... 77 2.4.2. Dodatkowe warunki na etapie budowy (przebudowy) składowiska odpadów.................................... 77

2.4.2.1. Treść pozwolenia na budowę ....................................................................................................... 77 2.4.2.2. Istniejące składowiska � decyzje dostosowawcze........................................................................ 78 2.4.2.3. Ustalenie zabezpieczenia roszczeń w pozwoleniu na budowę składowiska ................................ 79

2.4.3. Pozwolenie na użytkowanie składowiska i zatwierdzanie instrukcji eksploatacji .............................. 80 2.4.3.1. Pozwolenie na użytkowanie ......................................................................................................... 80 2.4.3.2. Instrukcja eksploatacji składowiska ............................................................................................. 80

2.4.3.2.1. Charakter i podstawa prawna decyzji.................................................................................... 80 2.4.3.2.2. Kompetencje.......................................................................................................................... 80 2.4.3.2.3. Wniosek o wydanie decyzji i jej treść ................................................................................... 81 2.4.3.2.4. Odmowa wydania decyzji ..................................................................................................... 84 2.4.3.2.5. Przeniesienie decyzji ............................................................................................................. 84

2.4.4. Zamknięcie składowiska odpadów...................................................................................................... 85 2.4.4.1. Reguły ogólne � decyzja o zamknięciu składowiska ................................................................... 85

2.4.4.1.1. Wniosek o wydanie ............................................................................................................... 85 2.4.4.1.2. Treść decyzji ......................................................................................................................... 86

5

2.4.4.1.3. Zakończenie prac � moment zamknięcia składowiska .......................................................... 88 2.4.4.2. Zamykanie i rekultywacja starych składowisk............................................................................. 89

2.5. Decyzje o tzw. charakterze interwencyjnym.............................................................................................. 90 2.5.1. Kompetencje Inspekcji Ochrony Środowiska ..................................................................................... 90

2.5.1.1. Zakres uprawnień ......................................................................................................................... 90 2.5.1.2. Adresat decyzji � podstawa prawna w ustawie o odpadach ......................................................... 90

2.5.2. Uprawnienia wojewódzkiego inspektora sanitarnego ......................................................................... 91 2.5.3. Kompetencje starosty i wójta .............................................................................................................. 91

2.5.3.1. Problemy praktyczne.................................................................................................................... 92 2.5.4. Kompetencje decyzyjne w związku z przechowywaniem i udostępnianiem ewidencji ...................... 92

2.5.4.1. Zakres obowiązków...................................................................................................................... 92 2.5.4.2. Kontrola........................................................................................................................................ 93 2.5.4.3. Decyzja nakazująca przedłożenie ewidencji marszałkowi ........................................................... 93 2.5.4.4. Problemy praktyczne.................................................................................................................... 93

2.5.5. Decyzja starosty w zakresie zagospodarowania odpadów pochodzących z wypadków. .................... 94 2.6. Decyzje w zakresie opłat i administracyjnych kar pieniężnych ................................................................. 94

2.6.1. Opłaty.................................................................................................................................................. 94 2.6.1.1. Zakres obowiązków...................................................................................................................... 94 2.6.1.2. Kontrola........................................................................................................................................ 95

2.6.2. Opłaty podwyższone ........................................................................................................................... 95 2.6.2.1. Powstanie obowiązku................................................................................................................... 95 2.6.2.2. Kontrola........................................................................................................................................ 95

2.6.3. Kompetencje decyzyjne (opłaty i opłaty podwyższone) ..................................................................... 96 2.6.4. Opłaty sankcyjne ................................................................................................................................. 96 2.6.5. Administracyjna kara pieniężna .......................................................................................................... 96 2.6.5. Odraczanie i umarzanie....................................................................................................................... 97

2.6.5.1. Odraczanie.................................................................................................................................... 97 2.6.5.2. Treść wniosku i decyzja ............................................................................................................... 97 2.6.5.3. Umarzanie .................................................................................................................................... 98 2.6.5.4. Problemy praktyczne.................................................................................................................... 98

2.7. Decyzje wydawane na podstawie ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym................................................................................................................................................ 99

2.7.1. Decyzja w sprawie odmowy wpisu do rejestru przedsiębiorcy wprowadzającego sprzęt elektryczny i elektroniczny. ................................................................................................................................................ 99

2.7.1.1. Podstawa prawna.......................................................................................................................... 99 2.7.1.2. Zakres przedmiotowy. .................................................................................................................. 99 2.7.1.3. Kompetencje. ............................................................................................................................. 100 2.7.1.4. Treść decyzji. ............................................................................................................................. 100

2.7.2. Decyzja w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy oraz organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego z rejestru. ........................................................................................................................ 101

2.7.2.1. Podstawa prawna........................................................................................................................ 101 2.7.2.2. Zakres przedmiotowy. ................................................................................................................ 101 2.7.2.3. Kompetencje. ............................................................................................................................. 102 2.7.2.4. Treść decyzji. ............................................................................................................................. 102

2.7.3. Decyzja w sprawie przeznaczenia środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez wprowadzającego sprzęt na sfinansowanie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu. ........................................................................................................... 104


2.7.4. Decyzja w sprawie zwrotu zabezpieczenia finansowego. ................................................................. 106 2.7.4.1. Podstawa prawna........................................................................................................................ 106 2.7.4.2. Zakres przedmiotowy. ................................................................................................................ 106 2.7.4.3. Kompetencje. ............................................................................................................................. 107 2.7.4.4. Treść decyzji. ............................................................................................................................. 107

2.7.5. Decyzja w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej. ............................................ 107 2.7.5.1. Podstawa prawna........................................................................................................................ 107 2.7.5.2. Zakres przedmiotowy. ................................................................................................................ 108 2.7.5.3. Kompetencje. ............................................................................................................................. 108

6

2.7.5.4. Treść decyzji. ............................................................................................................................. 108 2.7.6. Decyzja w sprawie określenia dodatkowej opłaty produktowej........................................................ 109


2.7.7. Decyzje w sprawie ustalenia kar pieniężnych. .................................................................................. 111 2.7.7.1. Podstawa prawna........................................................................................................................ 111 2.7.7.2. Zakres przedmiotowy. ................................................................................................................ 111 2.7.7.3. Kompetencje. ............................................................................................................................. 111 2.7.7.4. Treść decyzji. ............................................................................................................................. 111

2.8. Decyzje wydawane na podstawie ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji. ............... 111 2.8.1. Decyzja w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci...................... 111


2.8.2. Decyzja w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty za brak sieci .......................................................... 113 2.8.2.1. Podstawa prawna........................................................................................................................ 113 2.8.2.2. Zakres przedmiotowy. ................................................................................................................ 113 2.8.2.3. Kompetencje. ............................................................................................................................. 114 2.8.2.4. Treść decyzji. ............................................................................................................................. 114

2.8.3. Inne decyzje związane z zagospodarowaniem pojazdów wycofanych z eksploatacji....................... 114

3. LISTA WAŻNIEJSZYCH AKTÓW PRAWNYCH ............................................................................116 4. WYBRANE ORZECZNICTWO � TEZY ..........................................................................................123 5. UZUPEŁNIENIE WG STANU NA DZIEŃ 31 LIPCA 2006 R..................................................................125

7

WYKAZ SKRÓTÓW ADR � umowa europejska dotycząca międzynarodowego przewozu drogowego towarów niebezpiecznych (Dz. U. z 2002 r. Nr 194, poz. 1629) ATAD � autotermiczny rozkład tlenowy BHP � Bezpieczeństwo i Higiena Pracy d � doba EMAS � Europejski System Eko-zarządzania i Eko-auditów (ustawa z dnia 12 marca 2004 r. o krajowym systemie ekozarządzania i audytu (EMAS) (Dz. U. Nr 70, poz. 631, z późn. zm.) ETS � Europejski Trybunał Sprawiedliwości EWG � Europejska Wspólnota Gospodarcza GZWP � Główny Zbiornik Wód Podziemnych ISO � Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna k.c. � ustawa z dnia 23 kwietnia 1964 r. - Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93, z późn. zm.) k.p.a. � ustawa z dnia 14 listopada 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz. 1071, z późn. zm.) KRS � Krajowy Rejestr Sądowy M.P. � Monitor Polski m.p.z.p. � miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego MŚ � Minister Środowiska NIP � Numer Identyfikacji Podatkowej nowelizacja z 2005 r. � ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 175, poz. 1458) NSA � Naczelny Sąd Administracyjny ONSA � Orzecznictwo Naczelnego Sądu Administracyjnego PCB - polichlorowane difenyle, polichlorowane trifenyle, monometylotetrachloro-difenylometan, monometylodichlorodifenylometan, monometylodibromodifenylometan oraz mieszaniny zawierające jakąkolwiek z tych substancji w ilości powyżej 0,005% wagowo łącznie PIS � Państwowa Inspekcja Sanitarna POŚ � ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.) RID - Regulamin dla międzynarodowego przewozu kolejami towarów niebezpiecznych RM � Rada Ministrów SKO � Samorządowe Kolegium Odwoławcze SN � Sąd Najwyższy UE � Unia Europejska ustawa czyszcząca � ustawa z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2003 r. Nr 7, poz. 78) ustawa wprowadzająca - ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy � Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z późn. zm.) UZWP � użytkowy zbiornik wód podziemnych WE � Wspólnota Europejska WIOŚ � Wojewódzki Inspektor Ochrony Środowiska

8

WSTĘP Wejście w życie nowego pakietu ustaw z zakresu ochrony środowiska w 2001 i w

2002 roku, a następnie ich kolejna nowelizacja, bezpośrednio związane z procesem integracji europejskiej, wpłynęło m.in. na zmianę systemu wydawania decyzji administracyjnych w obszarze gospodarki odpadami. W związku z tym zaistniała potrzeba przeszkolenia samorządowej i rządowej administracji publicznej w zakresie nowego prawodawstwa z dziedziny gospodarki odpadami, w tym przede wszystkim w kwestiach wydawania decyzji administracyjnych. Poradnik stanowi kompendium niezbędnej wiedzy związanej z procesem wydawania decyzji z zakresu gospodarki odpadami i może stanowić istotną pomoc dla urzędników administracji publicznej w tym zakresie. Należy jednak pamiętać, że korzystanie z niniejszego Poradnika nie zwalnia z samodzielnej analizy przepisów prawnych, a w przypadku zagadnień technicznych � z analizy właściwości fizyko-chemicznych konkretnego odpadu i charakterystyki technologii stosowanej do jego odzysku czy unieszkodliwiania.

Treść niniejszego poradnika, przed opracowaniem jego wersji ostatecznej, była opiniowana przez Ministerstwo Środowiska, urzędy wojewódzkie, urzędy marszałkowskie i starostwa powiatowe.

W poradniku przedstawiono stan prawny na dzień 1 stycznia 2006 r., przy czym w rozdziale 5 wskazano najistotniejsze zmiany prawne, jakie nastąpiły w okresie od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31 lipca 2006 r.

9

1. DECYZJE ADMINISTRACYJNE W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI - ZAGADNIENIA OGÓLNE

1.1. Uwagi ogólne Zgodnie z utrwaloną praktyką poprzez decyzję administracyjną rozumieć należy

jednostronne, władcze rozstrzygnięcie organu administracji publicznej odnoszące się do konkretnej sprawy �życiowej� i kończące tę sprawę (w całości lub części). Decyzja administracyjna znajduje zawsze podstawę w przepisach powszechnie obowiązujących � a więc sprawa musi należeć do zakresu działania administracji publicznej. Innymi słowy wyznacza ona rzeczywisty zakres praw i obowiązków podmiotu, do którego jest adresowana. Nazwa �decyzja administracyjna� może być traktowana jako pojęcie zbiorcze - zwłaszcza na tle przepisów k.p.a. określających tryb jej wydawania, kryteria prawidłowości oraz skutki prawne ewentualnych uchybień. W wielu przepisach materialno-prawnych przybierać może ona różne nazwy - np. pozwolenie, zezwolenie, koncesja, licencja - co nie zmienia jej zasadniczego charakteru prawnego. W praktyce możliwość (lub konieczność) wydawania decyzji administracyjnych może pełnić rozmaite funkcje - np. reglamentacyjne, kontrolne, represyjne. W tym ujęciu decyzja administracyjna nie stanowi samodzielnego instrumentu prawnego - jest raczej formalnym sposobem osiągnięcia określonego celu. Decyzje administracyjne mogą być wydawane na wniosek zainteresowanych podmiotów lub też z urzędu (przesądzają o tym przepisy materialno-prawne).

Kształtowanie praw i obowiązków podmiotów zobowiązanych do prawidłowej

gospodarki odpadami (a w szczególności tzw. posiadaczy odpadów) nie zawsze musi wiązać się z decyzją administracyjną. W ustawie z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) przykładem służyć może przede wszystkim składanie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza odpady niebezpieczne w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne (art. 17 ust. 1 pkt 2). Ustawodawca zobowiązuje dany podmiot do poinformowania właściwego organu administracji publicznej o zamiarze podjęcia określonej działalności (lub wykonania konkretnej czynności). Organ administracji może w sposób władczy ingerować w zamierzoną działalność - ale tylko w wypadku stwierdzenia nieprawidłowości. Innymi słowy regułą jest tu brak konieczności wydawania decyzji administracyjnej. Taka konstrukcja sprzyja uproszczeniu postępowania, przy zachowaniu jego funkcji kontrolnej. Nie jest ona charakterystyczna tylko dla problematyki gospodarki odpadami. Typowym przykładem służyć tu mogą przepisy ustawy - Prawo budowlane przewidujące obowiązek zgłoszenia określonych robot budowlanych bez konieczności uzyskiwania pozwolenia na budowę. Ponadto ustawa POŚ przewiduje np. obowiązek zgłaszania rozpoczęcia eksploatacji niektórych instalacji (art. 152) lub zakładów (art. 250).

Przepisy regulujące zagadnienia gospodarki odpadami przewidują dość liczne

sytuacje, w których właściwe organy administracji mogą (lub muszą) posłużyć się opisanymi powyżej formami prawnymi. Wymaga to pewnego usystematyzowania.

10

1.2. Decyzja administracyjna na tle instrumentów prawnych kontroli postępowania z odpadami

1.2.1. Wprowadzenie Poprzez instrumenty prawne gospodarki odpadami należy rozumieć te elementy

regulacji, które służą stymulacji zachowań podmiotów zobowiązanych oraz kontroli prawidłowego przebiegu procesu gospodarowania, jak również eliminacji zachowań nielegalnych. W tym rozumieniu instrumenty prawne są przede wszystkim narzędziem administracji publicznej, która posługuje się nimi we właściwych dla niej formach działania - wśród nich szczególne znaczenie ma możliwość dokonywania władczych rozstrzygnięć tak generalnych (akty wykonawcze i prawo miejscowe), jak i indywidualnych (decyzji administracyjnych).

Dla ochrony środowiska przed odpadami, a ściślej dla osiągnięcia właściwego stanu

gospodarki odpadami, znajdują zastosowanie niemal wszystkie podstawowe instrumenty prawne stosowane w polskim prawie ochrony środowiska. Tym samym należy dokonać ich wstępnego przeglądu, którego celem będzie wyznaczenie zakresu tematyki związanej ze stosowaniem decyzji administracyjnych oraz notyfikacji. W gospodarce odpadami mamy bowiem do czynienia z bardzo rozbudowanymi powiązaniami systemowymi. Wskazuje na to przede wszystkim zakres regulacji i wielość rozmaitych aktów prawnych oddziałujących na prawa i obowiązki podmiotów gospodarujących odpadami (zob. wykaz aktów prawnych).

Instrumenty prawne gospodarki odpadami służyć mają przede wszystkim realizacji zasad ogólnych gospodarowania odpadami i hierarchii dozwolonych zachowań (zob. rozdz. 1.3.). Są one dość zróżnicowane - wśród nich wyróżnić można:

• instrumenty planistyczne, • instrumenty reglamentacyjne, • instrumenty kontrolno-interwencyjne, • instrumenty finansowo-prawne, • instrumenty informacyjno-edukacyjne, • odpowiedzialność prawną (karną, cywilną, administracyjną).

Z pewnym uproszczeniem można przy tym założyć, że każdy z instrumentów prawnych, zaliczonych do powyższych grup, spełnia w rozmaitym stopniu, jedną lub więcej z następujących funkcji: prewencyjną, stymulacyjną, restytucyjną (odszkodowawczą) lub represyjną.

Zaproponowany powyżej podział instrumentów prawnych ma przy tym służyć jedynie

uporządkowaniu prezentowanego materiału. W wielu wypadkach nie jest możliwe jednoznaczne zaliczenie danego instrumentu do jednej ze wskazanych grup. Typowym przykładem służyć tu może decyzja wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o wstrzymaniu określonej działalności. Jest to z pewnością instrument kontrolno-interwencyjny - ale również może być postrzegany jako element odpowiedzialności administracyjnej.

11

1.2.2. Instrumenty planistyczne

1.2.2.1. Planowanie przestrzenne

Szczególną rolę odgrywają instrumenty związane z realizacją polityki przestrzennej i ochroną ładu przestrzennego - co wiąże się ściśle z kontrolą procesów inwestycyjnych (zob. rozdz. 2.3). Podstawowym instrumentem prawnym pozostaje w tym kontekście miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego (w ograniczonym zakresie rolę taką może pełnić również decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu). Odnośnie wpływu problematyki gospodarowania odpadami na rolę planowania przestrzennego zwraca się szczególnie uwagę przy lokalizacji instalacji służących do unieszkodliwiania odpadów (głównie spalarni odpadów i składowisk odpadów). Jest to pewne uproszczenie, bowiem planowanie przestrzenne w istocie przesądza o przeznaczeniu terenów - co ściśle wiąże się z możliwością powstania określonego rodzaju odpadów, jak również prowadzenia określonego typu działalności (np. związanej z odzyskiem czy unieszkodliwianiem odpadów). Planowanie przestrzenne odgrywa również bardzo istotną rolę w ochronie powierzchni ziemi - zwłaszcza zaś w ochronie gruntów rolnych i leśnych. Problematyka ta obejmuje zagadnienie rekultywacji terenów zdegradowanych na skutek nieprawidłowej gospodarki odpadami.

Po wejściu w życie z dniem 11 lipca 2003 r. nowej ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o

planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.) w istotny sposób zmieniły się warunki lokalizowania inwestycji o charakterze budowlanym. Generalnie rzecz ujmując obecnie obowiązuje zasada, że w sytuacji, gdy dla danego obszaru istnieje miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego nie jest wymagana decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu (taką nazwą ustawa z 2003 r. obejmuje łącznie decyzję o ustaleniu lokalizacji celu publicznego oraz decyzję o warunkach zabudowy), a pozwolenie na budowę wydawane jest na podstawie miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego. Oznacza to skrócenie procedury o jeden etap.

Istnienie obowiązującego miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego w sposób zasadniczy upraszcza całą procedurę inwestycyjną sprowadzając ją do etapu uzyskiwania pozwoleń budowlanych. Konsekwencje wprowadzenia nowego modelu lokalizacji będzie można w pełni ocenić dopiero z chwilą wszczęcia przygotowań do zmiany lub uchwalenia nowych planów zagospodarowania przestrzennego. Obecnie obowiązujące plany były uchwalane w sytuacji, gdy nikt (ani organy administracji, ani społeczeństwo, ani inwestorzy) nie zakładał, że pełnić będą one taką rolę. Założyć jednak trzeba, że jeżeli gmina chce zachować kontrolę nad lokalizacją obiektów służących gospodarce odpadami, to miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego powinny być w przyszłości bardzo precyzyjne i konkretne.

1.2.2.2. Plany gospodarki odpadami

Drugą grupę instrumentów planistycznych stanowią instrumenty służące bezpośrednio realizacji polityki ochrony środowiska. Zgodnie z przepisami ustawy POŚ podstawowym dokumentem planistycznym, wytyczającym zadania państwa w zakresie tworzenia warunków niezbędnych dla realizacji ochrony środowiska i zrównoważonego rozwoju jest tzw. polityka ekologiczna państwa uchwalana przez Sejm RP na okresy czteroletnie. Polityka ta określać powinna cele i priorytety ekologiczne, rodzaje i harmonogram działań oraz - co najważniejsze - środki niezbędne do osiągnięcia tych celów, w tym mechanizmy prawne i finansowe. Aktualnie jest to uchwała Sejmu RP z dnia 8 maja 2003 r. w sprawie przyjęcia "Polityki Ekologicznej Państwa na lata 2003-2006 z uwzględnieniem perspektywy na lata 2007-2010 (M.P. Nr 33, poz. 433). Rada Ministrów jest zobowiązana do przedkładania Sejmowi

12

raportów z realizacji owej polityki. Ponadto na poziomie krajowym jest przygotowywany przez Ministra Środowiska, a uchwalany przez Radę Ministrów krajowy plan gospodarki odpadami. Obecnie obowiązuje Uchwała nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 października 2002 r. w sprawie krajowego planu gospodarki odpadami (M. P. z 2003 r. Nr 11, poz. 159).

Na odpowiednich szczeblach samorządu terytorialnego uchwala się, co cztery lata,

wojewódzkie, powiatowe i gminne programy ochrony środowiska. Za ich przygotowanie, a następnie wykonanie postanowień odpowiedzialna jest administracja samorządowa. Instytucja programów ochrony środowiska została pomyślana jako instrument mający w większym stopniu pozwolić na efektywne zarządzanie ochroną środowiska i zapewnić koordynację działań podejmowanych w tym zakresie na poszczególnych szczeblach administracji samorządowej. Celem programów jest realizacja polityki ekologicznej państwa i z tego też względu muszą one spełniać te same wymagania oraz zawierać takie same elementy.

Częścią odpowiedniego programu ochrony środowiska są powstające w podobnym

trybie plany gospodarki odpadami. Wynika to z przepisów ustawy o odpadach. Plany te tworzone są na szczeblu wojewódzkim, powiatowym i gminnym; wszystkie one mają również realizować cele polityki ekologicznej państwa oraz podstawowe zasady gospodarowania odpadami, w tym zagadnienia związane z odzyskiem i recyklingiem odpadów opakowaniowych. Ze względu na ich szczególną rolę w gospodarce odpadami dodatkowego omówienia wymaga rola takiego planu w procesie decyzyjnym.

Analiza niektórych przepisów ustawy o odpadach oraz ustawy POŚ wykazuje, że w pewnych sytuacjach plany gospodarki odpadami (jak również programy ochrony środowiska) mogą bezpośrednio kształtować sposób wykonywania prawa do korzystania ze środowiska - a w szczególności sposób wykonywania prawa do działalności gospodarczej. Art. 186 pkt 4 ustawy POŚ stanowi, że organ ochrony środowiska nie może wydać pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii (w tym także pozwolenia na wytwarzanie odpadów), jeżeli byłoby to niezgodne m.in. z programami ochrony środowiska (których częścią jest plan gospodarki odpadami). Inaczej mówiąc, niezgodność z programem lub planem jest przesłanką do wydania decyzji odmownej. Analogiczne rozwiązanie zawiera również ustawa o odpadach - w art. 22 ust. 1 pkt 2 oraz w art. 29 ust. 1 pkt 3 stanowi, że właściwy organ odmówi wydania decyzji zatwierdzającej program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi lub zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów, jeżeli zamierzony sposób gospodarki odpadami jest niezgodny z planami gospodarki odpadami. Dotyczy to również zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (art. 9 ust.1c pkt 3 ustawy o utrzymaniu porządku i czystości w gminach). Podkreślić należy, że organ ochrony środowiska nie ma tu możliwości wyboru - musi odmówić wydania zezwolenia, choć oczywiście elementem uznaniowym jest tu ocena wystąpienia owej niezgodności z planem.

Opisany wyżej mechanizm powoduje, że plany gospodarki odpadami - mimo że nie są źródłami powszechnie obowiązującego prawa w rozumieniu art. 87 ust. 2 Konstytucji RP, kształtują jednak sytuację prawną podmiotów zamierzających gospodarować odpadami (wnioskodawca nie uzyska żądanego pozwolenia lub zezwolenia, jeśli jego treść byłaby sprzeczna z planem). Jeżeli plany gospodarki odpadami (i programy ochrony środowiska) spełniają podobną rolę to uznać należy, że obliguje to do przestrzegania tych samych reguł, jakie obowiązują w procesie tworzenia i stosowania powszechnie obowiązujących aktów

13

prawnych (w tym zwłaszcza przepisów prawa miejscowego). W szczególności obejmuje to obowiązek zachowania pewnego stopnia abstrakcyjności. Plany gospodarki odpadami mają służyć realizacji określonej polityki ochrony środowiska i w związku z tym nie mogą służyć realizacji innych celów publicznych � nawet, jeżeli są to cele wyraźnie określone w innych przepisach prawnych. Postanowienia takich planów muszą mieć oparcie w obowiązującym prawie - w szczególności zaś nie mogą utrudniać (lub wręcz zakazywać) zgodnego z prawem postępowania. Niezbędnym warunkiem wydaje się tu też nieingerowanie w materię wykraczającą poza problematykę gospodarowania odpadami lub takich jej aspektów, które powinny być przedmiotem regulacji innych aktów normatywnych np. miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego (zob. w podobnej materii wyrok NSA z 13. 06. 1985 r., SA/Ka 172/85, ONSA 1985/1/32). Nie ulega też wątpliwości, że przy ocenie zgodności dokonywanych rozstrzygnięć z tego rodzaju planem nie można stosować wykładni rozszerzającej � innymi słowy ewentualna sprzeczność musi być wykazana w sposób nie budzący wątpliwości (zob. wyrok NSA z 10. 06. 1998 r., IV SA 1245/96, Wspólnota Nr 1999/5 s. 26).

Wskutek zmian dokonanych w 2005 r. w ustawie o odpadach i ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach wzrosła zwłaszcza rola wojewódzkiego planu gospodarki odpadami. Przesądza on o miejscach odzysku i unieszkodliwiania odpadów komunalnych oraz o możliwości wydania pozwolenia na budowę nowego składowiska odpadów.

1.2.2.3. Programy naprawcze w zakresie jakości środowiska

Kolejnym instrumentem planistycznym, wprowadzonym przez ustawę POŚ są programy osiągania standardów jakości środowiska (tzw. programy naprawcze). W przeciwieństwie do omówionych ogólnych programów ochrony środowiska są to akty prawa miejscowego, publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych. W sytuacjach przewidzianych w ustawach (obecnie dotyczy to ochrony powietrza oraz przed hałasem) w programie takim mogą być ustalone obowiązki podmiotów korzystających ze środowiska związane z ograniczeniem oddziaływania na środowisko, polegające na obowiązku prowadzenia pomiarów wielkości emisji, obowiązku przekazywania wyników prowadzonych pomiarów, ograniczeniu czasu obowiązywania posiadanych przez dany podmiot pozwoleń. W odniesieniu do odpadów programy naprawcze mają jednak ograniczone znaczenie, ponieważ żadna z ustaw nie przewiduje programów związanych bezpośrednio z gospodarką odpadami. Programy takie nie są też przewidziane dla osiągnięcia odpowiednich standardów gleby lub ziemi. Gospodarki odpadami pośrednio może dotyczyć jedynie wspomniany wyżej program ochrony powietrza - w zakresie, w jakim zanieczyszczenie spowodowane jest np. przez termiczne przekształcanie odpadów.

1.2.3. Instrumenty reglamentacyjne Pod pojęciem instrumentów reglamentacyjnych należy rozumieć te elementy regulacji,

które określają - a właściwie konkretyzują - rzeczywisty zakres praw i obowiązków podmiotów zobowiązanych do przestrzegania zasad ochrony środowiska. Mamy tu do czynienia z władczymi rozstrzygnięciami organów administracji publicznej - tak o charakterze generalnym, jak i indywidualnym. Odrębną sprawą jest kontrola lub nadzór nad wykonywaniem owych obowiązków (instrumenty kontrolno-interwencyjne). Podstawowymi instrumentami reglamentacyjnymi o charakterze generalnym są w polskim prawie ochrony środowiska normy imisyjne i emisyjne - zwane obecnie standardami jakości środowiska i standardami emisyjnymi. Wśród indywidualnych instrumentów reglamentacyjnych na plan

14

pierwszy wysuwa się siłą rzeczy decyzja administracyjna - która jednak może przybierać różne postacie i nazwy.

Standard jakości środowiska to wymagania, które muszą być spełnione w określonym czasie przez środowisko jako całość lub jego poszczególne elementy przyrodnicze. Standard emisyjny to dozwolona wielkość emisji (w tym ilość powstających odpadów). W praktyce mogą być one ustanawiane w drodze rozporządzeń wykonawczych przez właściwych ministrów (zob. wykaz aktów prawnych). W zakresie gospodarki odpadami nie przewiduje się ustanawiania standardów jakości środowiska. Podstawową zasadą jest tu niedopuszczenie do niekontrolowanego przenikania odpadów do środowiska. Niezależnie więc od ilości i rodzaju odpadów ich posiadacz zobowiązany jest do przestrzegania ogólnych zasad gospodarowania odpadami, które można uznać za odpowiednik standardów jakości środowiska - ich przestrzeganie zapewnia, że w środowisku nie występują odpady poza miejscami do ich magazynowania lub składowania. Pamiętać również należy, że analogiczną rolę pełnić będzie konkretyzacja ogólnych obowiązków dokonywana w rozporządzeniach wykonawczych ustalających tzw. schematy postępowania z niektórymi rodzajami odpadów (na podstawie art. 7 ust. 4 ustawy o odpadach). Rozporządzenia te mają charakter fakultatywny. Jak dotąd wydano dwa rozporządzenia, tj. rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi (Dz. U. Nr 192, poz. 1968) oraz rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 października 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami opakowaniowymi (Dz. U. Nr 219, poz. 1858).

Obowiązki związane z przeciwdziałaniem zanieczyszczeniom podzielone zostały ze względu na źródło emisji - ustawa POŚ wyróżnia kilka podstawowych grup takich źródeł - instalacje i urządzenia (źródła skoncentrowane przestrzennie), drogi, linie kolejowe, lotniska oraz porty (źródła rozproszone przestrzennie), substancje i produkty. Szczególną uwagę ustawa zwraca na pierwszą z grup, przy czym w stosunku do wszystkich jej przepisy uzupełniane są regulacjami szczegółowymi (zwłaszcza przepisy dotyczące gospodarki wodnej, przepisy o odpadach, przepisy dotyczące gospodarowania przestrzenią czy przepisy o jakości określonych produktów).

Szczególnym instrumentem prawnym w zakresie przeciwdziałania zanieczyszczeniom są pozwolenia emisyjne (na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii). Organ ochrony środowiska (w zależności od rodzaju instalacji, której ono dotyczy - starosta albo wojewoda) może udzielić pozwolenia:

• zintegrowanego (dotyczyć też może gospodarki odpadami), • na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza, • wodnoprawnego na wprowadzanie ścieków do wód lub do ziemi, • na wytwarzanie odpadów. Pozwolenia typu emisyjnego (na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii) należą do szerszej grupy decyzji administracyjnych, zwanych czasem niezbyt fortunnie, pozwoleniami ekologicznymi. Z pewnym uproszczeniem do grupy tej zaliczyć można wszystkie decyzje administracyjne wyznaczające rzeczywisty zakres dozwolonych zachowań mieszczących się w pojęciu korzystania ze środowiska (art. 4 ustawy POŚ). Dotyczy to np. pozwoleń wodnoprawnych (innych niż na wprowadzanie ścieków) czy zezwoleń na usuwanie drzew i krzewów czy też decyzji ustalającej dopuszczalny poziom hałasu. W zakresie gospodarki odpadami obejmuje to natomiast:

15

• decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 17 ustawy o odpadach),

• zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (art. 26 ustawy o odpadach),

• zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów (art. 28 ustawy o odpadach),

• zezwolenie na prowadzenie przez przedsiębiorców działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (art. 7 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach),

• zezwolenie na spalanie odpadów poza instalacjami lub urządzeniami (art. 13 ustawy o odpadach),

• decyzję zatwierdzającą instrukcję eksploatacji składowiska odpadów (art. 53 ustawy o odpadach),

• zgodę na zamknięcie składowiska odpadów lub jego wydzielonej części (art. 54 ustawy o odpadach).

Do grupy tej zaliczyć również można zezwolenia wydawane w międzynarodowym obrocie odpadami. Pełnią one jednakże dość specyficzną rolę.

Podobną, jak wskazane powyżej decyzje administracyjne, funkcję spełnia również -

choć w ograniczonym zakresie � obowiązek składania informacji. W ujęciu ustawy o odpadach jest to obowiązek przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami (art. 17 ust. 1 pkt 2). W dużej mierze jest to instrument informacyjno-edukacyjny. Elementem reglamentacyjnym jest tu jednak zakaz odstępowania od zaproponowanych warunków gospodarowania odpadami. Ma to szczególne znaczenie przy ocenie prawidłowości magazynowania odpadów.

Oprócz wyżej wymienionych decyzji wyróżnia się często również grupę tzw. pozwoleń inwestycyjnych. Ogólne wymagania w odniesieniu do procesu inwestycyjnego są określone w wielu aktach prawnych. Podlegają one konkretyzacji w decyzjach administracyjnych, których uzyskanie jest niezbędne do realizacji inwestycji - chyba, że podobną rolę spełnił obowiązujący miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego. Przede wszystkim będzie to decyzja ustalająca warunki zabudowy i zagospodarowania terenu. Kontrola spełnienia tych wymagań jest zadaniem organów właściwych w zakresie przestrzegania przede wszystkim prawa budowlanego, jak i innych organów kontrolnych, zwłaszcza w zakresie ochrony środowiska. W określonych przypadkach (a w zakresie przedsięwzięć związanych z gospodarką odpadami będzie to regułą) ważnym elementem procesu inwestycyjnego jest przeprowadzenie procedury oddziaływania na środowisko - co od lipca 2005 r. wiąże się z wydawaniem decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji. Dodatkowo można zwrócić uwagę, że w procesie inwestycyjnym wyróżnić można cztery podstawowe etapy - planowania przestrzennego, właściwej lokalizacji, budowy oraz dopuszczenia do eksploatacji. Dotyczą one wszystkich typowych inwestycji budowlanych, wymagających uzyskania decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu oraz pozwolenia na budowę. Uwzględnić więc tu trzeba również pozwolenie na użytkowanie obiektu budowlanego.

W ustawie o odpadach przewidziano pewne dodatkowe wymagania odnoszące się do treści decyzji wydawanych w trakcie lokalizacji i budowy składowisk odpadów oraz (choć w bardzo skromnym zakresie) spalarni odpadów. Wpływają one na kształt procesu inwestycyjnego - ale na wstępnych etapach nie mają samodzielnego znaczenia. Zauważyć

16

trzeba, że właśnie wymagania o charakterze ogólnym przesądzają w istocie o prawidłowości wszystkich procesów przebiegających przed przystąpieniem do eksploatacji składowisk i spalarni. Szczególna rola przypada tu instytucji ocen oddziaływania na środowisko. Sytuacja ta ulega wyraźnej zmianie na etapie dopuszczenia do eksploatacji składowiska (ale tylko jego), bowiem ustawa o odpadach wprowadza tu modyfikację zasad dopuszczania do użytkowania obiektów budowlanych. Wymagane jest wówczas uzyskanie decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów. Można ją więc również uznać za element kontroli procesu inwestycyjnego. Jej wydanie poprzedzać musi wydanie pozwolenia na użytkowanie składowiska.

1.2.4. Instrumenty kontrolno-interwencyjne Zgodnie z ogólnymi regułami, kontrola prawidłowości wykonywania postanowień

decyzji o charakterze reglamentacyjnym jest prawem i obowiązkiem organów właściwych do ich wydania. Ponadto przepisy szczególne mogą upoważniać niektóre inne organy do działań kontrolnych lub nadzorczych. W szczególności dotyczy to wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. W takich wypadkach przedmiotem działań kontrolnych lub nadzorczych są również obowiązki wynikające bezpośrednio z przepisów prawnych - czyli niewymagające konkretyzacji w decyzjach administracyjnych.

W zakresie gospodarki odpadami możliwość (lub konieczność) zastosowania jednego z licznych instrumentów kontrolno-interwencyjnych (nie wyłączając środków typowych dla odpowiedzialności prawnej) zależy w dużej mierze od tego, z jakimi rodzajami nieprawidłowości mamy do czynienia w danym wypadku. Ponadto zwrócić można uwagę, że stojące do dyspozycji organów administracji publicznej instrumentarium prawne jest dość rozbudowane i niekoniecznie uregulowane w ustawie o odpadach. Pełny obraz uprawnień kontrolnych i nadzorczych wymagałby analizy całego szeregu przepisów odrębnych. Wśród nich szczególna rola przypada ustawie POŚ.

Jedną z najistotniejszych form zastosowania instrumentów kontrolno-interwencyjnych

jest decyzja administracyjna - w tym wypadku ustanawiająca zazwyczaj zakaz prowadzenia określonej działalności lub nakaz wykonania określonych działań. Uwzględniając postanowienia podstawowych ustaw dotyczących problematyki odpadów, aczkolwiek z pominięciem ustawy POŚ, można dokonać tu próby pewnej systematyki. Przewidują one:

• możliwość (lub konieczność) cofania innych wydanych wcześniej decyzji administracyjnych o charakterze reglamentacyjnym - jest to równoznaczne ze wstrzymaniem działalności (art. 30 ustawy o odpadach, art. 9 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach),

• możliwość (lub konieczność) wstrzymania określonej działalności (art. 13, art. 23, art. 24, art. 33, art. 48 i art. 59 ustawy o odpadach),

• wyrażenie sprzeciwu skutkującego zakazem podjęcia działalności (art. 24 ustawy o odpadach),

• nałożenie obowiązku uzyskania stosownej decyzji o charakterze reglamentacyjnym (art. 24 ustawy o odpadach),

• zobowiązanie do prowadzenia dodatkowych badań lub analiz (art. 40 i art. 59 ustawy o odpadach),

• określenie wymaganego zakresu działań o charakterze naprawczym (art. 9 ust. 4 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach; art. 17b, art. 34 i art. 59 ustawy o odpadach),

17

• zobowiązanie do przedłożenia określonych dokumentów lub sporządzenia sprawozdań (art. 7 ustawy z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63, poz. 639, z późn. zm.); art. 36 i art. 37 ustawy o odpadach).

1.2.5. Instrumenty finansowo-prawne Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach w przeciwieństwie do poprzednio

obowiązującej ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach nie zawiera żadnych postanowień dotyczących środków finansowo-prawnych. Jest to przedmiotem odrębnej regulacji. Zgodnie z art. 272 ustawy POŚ środki finansowo-prawne ochrony środowiska stanowią w szczególności:

• opłata za korzystanie ze środowiska, • administracyjna kara pieniężna, • zróżnicowane stawki podatków i innych danin publicznych służące celom ochrony środowiska.

W zakresie gospodarki odpadami opłaty za korzystanie ze środowiska według tzw.

stawki podstawowej są pobierane tylko i wyłącznie za jeden rodzaj czynności - legalne składowanie odpadów. Opłaty za korzystanie ze środowiska przybierają jednak również postać opłat podwyższonych - o charakterze sankcyjnym. W tym wypadku dotyczy to składowania w miejscach na ten cel nieprzeznaczonych albo składowania lub magazynowania bez wymaganych do tego decyzji. Administracyjne kary pieniężne wymierza się natomiast za składowanie lub magazynowanie odpadów wbrew warunkom określonym w wymaganych decyzjach. Wszystkie decyzje administracyjne w związku z powstaniem obowiązku opłatowego oraz dotyczące administracyjnych kar pieniężnych wydawane są na podstawie ustawy POŚ. Po nowelizacji w 2005 r. ustawa o odpadach w art. 79a przewiduje możliwość nakładania tzw. opłat sankcyjnych na podmioty odbierające odpady komunalne od właścicieli nieruchomości.

Wśród innych instrumentów finansowo-prawnych mających bezpośrednio związek z gospodarką odpadami wymienić można np. opłaty produktowe i opłaty depozytowe. Są one pobierane na zasadach określonych w ustawie z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej.

1.2.6. Instrumenty informacyjno-edukacyjne Przez instrumenty informacyjno-edukacyjne rozumieć należy te elementy regulacji,

które zapewniają uzyskanie, a następnie sprawny obieg informacji. Z założenia mogą być one wykorzystywane przez rozmaite podmioty tak w procesach decyzyjnych (reglamentacyjnych), jak i kontrolnych czy nadzorczych. W wielu wypadkach służą one jednocześnie wzrostowi wiedzy społeczeństwa i uświadomieniu praw i obowiązków związanych z ochroną środowiska. Wśród omawianej grupy instrumentów prawnych, z uwzględnieniem specyfiki problematyki gospodarki odpadami, można zwrócić uwagę przede wszystkim na następujące:

• monitoring, • przepływ informacji - ewidencja, zgłoszenia,

18

• dostęp do informacji, • udział społeczeństwa, • oceny oddziaływania na środowisko, • przegląd ekologiczny.

Monitoring kojarzony być może przede wszystkim z tzw. państwowym monitoringiem środowiska. Jest to system pomiarów, ocen i prognoz stanu środowiska oraz gromadzenia, przetwarzania i rozpowszechniania wszystkich informacji o środowisku. Szczegółowe zasady jego funkcjonowania określa ustawa POŚ (Rozdział 2 Dział IV Tytuł I �Państwowy monitoring środowiska oraz rozpowszechnianie informacji o środowisku�) oraz przepisy ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 982, z późn. zm.).

System państwowego monitoringu środowiska należy odróżniać od obowiązków w zakresie monitoringu obciążających podmioty korzystające ze środowiska. W zakresie gospodarki odpadami dotyczy to zwłaszcza (choć nie tylko) zarządzających składowiskami. Obowiązki w zakresie monitoringu mogą mieć bardzo rożny zakres - i niekoniecznie muszą być z tą nazwą bezpośrednio kojarzone. Dotyczy to np. obowiązku prowadzenia badań czy pomiarów albo obowiązku stosowania metodyki referencyjnej. Zakres podobnych obowiązków jest zazwyczaj przedmiotem regulacji odpowiednich ustaw i rozporządzeń wykonawczych. Może być również przedmiotem decyzji administracyjnych o charakterze reglamentacyjnym lub kontrolnym.

Monitoring środowiska polega przede wszystkim na aktywnym zbieraniu informacji. Zapewnienie stałego napływu informacji od podmiotów w rozmaitych formach korzystających ze środowiska jest natomiast elementem zbierania biernego. Podstawowym źródłem takich informacji są wnioski o wydanie niezbędnych decyzji administracyjnych. Nie zawsze są one jednak wymagalne. W wielu wypadkach ustawodawca przewidział tu pewne rozwiązania stanowiące w istocie substytut obowiązku uzyskiwania pozwolenia. Jest to obowiązek składania informacji czy też zgłoszenia. Jego podstawową zaletą jest maksymalne uproszczenie postępowania przy zachowaniu jednocześnie elementów reglamentacyjnych i kontrolno-interwencyjnych. Instytucja ta znajduje coraz szersze zastosowanie w polskim prawie ochrony środowiska. W zakresie gospodarki odpadami obejmuje to, obok wzmiankowanej już, informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami (art. 17 ustawy o odpadach), obowiązek zgłoszenia do rejestru wykonywania działalności w zakresie gospodarowania odpadami (art. 33 ustawy o odpadach).

Nieco inny charakter prawny ma natomiast obowiązek zgłoszenia działalności polegającej na produkcji, imporcie, eksporcie lub dokonywania tzw. wewnątrzwspólnotowego nabycia produktów w opakowaniach lub produktów, z których powstają odpady poużytkowe (art. 9 oraz art. 44 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej). Wiąże się to ściśle z obowiązkami sprawozdawczymi. Jest to odrębny system ewidencji, którego elementy (w części dotyczącej opakowań) określa również ustawa o opakowaniach i odpadach opakowaniowych. Liczne obowiązki ewidencyjne i sprawozdawcze przewiduje również ustawa o odpadach. Obciążają one przede wszystkim posiadaczy odpadów. System przepływu informacji wymaga jednak również aktywnego udziału organów administracji publicznej wszystkich szczebli. W zakresie ewidencji odpadów przewiduje się przede wszystkim możliwość wydawania decyzji zobowiązujących do przedłożenia określonych dokumentów lub sporządzenia sprawozdań (art. 7 ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie

19

gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej; art. 36 i art. 37 ustawy o odpadach).

Pozostałe, wymienione powyżej instrumenty prawne (dostęp do informacji, udział społeczeństwa, oceny oddziaływania na środowisko, przegląd ekologiczny) są elementami kluczowymi dla nowej regulacji prawa ochrony środowiska w Polsce. Ich znaczenie dla problematyki gospodarki odpadami jest sukcesywnie sygnalizowane w całym opracowaniu.

1.2.7. Odpowiedzialność prawna Ustawa POŚ zawiera odrębny Tytuł VI �Odpowiedzialność w ochronie środowiska�.

Wbrew pozorom nie jest to jednak regulacja wyczerpująca ani nawet autonomiczna. Problematyka odpowiedzialności prawnej jest przedmiotem i wypadkową postanowień wielu aktów prawnych - w tym również ustawy o odpadach. Odpowiedzialność prawną wyróżnia przede wszystkim możliwość stosowania środków przymusu państwowego. Wśród wielu możliwych podziałów dla potrzeb ochrony środowiska stosuje się najczęściej podział odwołujący się do klasycznych gałęzi prawa. Można, więc wyróżnić przede wszystkim odpowiedzialność administracyjną, karną i cywilną. Zagadnienia te (w tym również postanowienia ustawy o odpadach) są sukcesywnie sygnalizowane w całym opracowaniu.

1.3. Rola przepisów ogólnych

1.3.1. Wprowadzenie Uświadomienie roli, jaką dana decyzja administracyjna odgrywa w systemie

dostępnych instrumentów prawnych z zakresu kontroli gospodarki odpadami, jest pierwszym krokiem niezbędnym dla właściwego ukształtowania jej treści. Nie mniej ważne jest odniesienie do zasad ogólnych i prawidłowe zastosowanie pojęć i definicji. W większości wypadków przepisy szczególne dotyczące poszczególnych decyzji zakładają to w sposób milczący i nie powtarzają wymagań o charakterze wspólnym dla całej gospodarki odpadami.

Ramy niniejszego opracowania nie pozwalają na szersze omówienie nawet jedynie najważniejszych zagadnień związanych z sygnalizowaną problematyką. W tym zakresie pomocna może być przede wszystkim wskazana literatura przedmiotu. Nie mniej jednak można tu dokonać pewnej systematyzacji owych zagadnień. Niektóre z nich będą przedmiotem dodatkowych wyjaśnień - ze względu na ich bezpośrednią rolę w procesie decyzyjnym.

1.3.2. Zasady ogólne gospodarki odpadami Kluczowymi elementami systemu regulacji gospodarowania odpadami są:

• ustanowienie podstawowych zasad postępowania z odpadami oraz hierarchii obowiązków, a także określenie sposobu dozwolonego (i zarazem nakazanego) postępowania z odpadami poprzez zdefiniowanie pojęć (lub wskazanie czynności), których dotyczą zasady postępowania z odpadami - w szczególności obejmuje to pojęcia odzysku i unieszkodliwiania odpadów,

• ustalenie pojęcia odpadów i wprowadzenie stosownych podziałów,

20

• określenie zakresu kontroli administracyjnej - zwłaszcza zakresu wymaganych decyzji (zezwoleń lub pozwoleń),

• modyfikacje ogólnych zasad postępowania z odpadami ze względu na szczególny sposób postępowania (np. termiczne przekształcanie odpadów) lub szczególne rodzaje odpadów (np. odpady komunalne, odpady zawierające PCB itp.).

Podstawowe zasady gospodarowania odpadami określa ustawa o odpadach w art. 5.

Generalnie z jej przepisów wynika wyraźnie, że wszystkie odpady powinny być w końcowym efekcie poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania. Ich celem jest trwała izolacja odpadu od środowiska lub jego przekształcenie. Tym samym wszystkie inne legalne czynności podejmowane wobec odpadów muszą być uznane za działania przygotowawcze, etapowe lub w inny sposób związane z odzyskiem albo unieszkodliwianiem odpadów (art. 3 ust. 3 pkt 9 oraz pkt 21 oraz załączniki nr 5 i nr 6).

Na tym tle mogą powstawać pewne problemy związane z zakwalifikowaniem określonych czynności. Nie jest to tylko problem wykładni polskich przepisów. Ze względu na podobieństwo przyjętych rozwiązań pomocne w tym względzie może okazać się zwłaszcza orzecznictwo ETS (zob. rozdz. 1.4). Wskutek nowelizacji z 2005 r. do ustawy o odpadach zostały dodane przepisy mające doprecyzować niektóre pojęcia i ułatwić prawidłowe zakwalifikowanie określonych czynności jako odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (zob. art. 3, art. 13, art. 44 oraz załączniki nr 5 i nr 6).

Prawidłowa klasyfikacja zamierzonej działalności ma szczególne znaczenie zarówno

w postępowaniu w sprawie zagospodarowania odpadów, jak i w związku z procesem inwestycyjnym (np. wpływa na zakres wykonywanej oceny oddziaływania na środowisko; z raportem - i wówczas obowiązkowo z udziałem społeczeństwa - lub bez) oraz dla ustalenia kompetencji (starosta lub wojewoda).

Niezależnie od problemów interpretacyjnych wskazane przepisy stanowią jedyną podstawę do dokonywania końcowej oceny legalności postępowania posiadaczy odpadów (wszystkie odpady muszą być poddane jednemu ze wskazanych w załącznikach do ustawy o odpadach procesów). Wybór jednego z procesów (a także procesów pośrednich) jest uwarunkowany jedynie przepisami o charakterze szczególnym, które obejmują zarówno przepisy ochrony środowiska, jak i inne np. dotyczące kontroli działalności gospodarczej. Przykładów ograniczenia swobody wyboru sposobu zagospodarowania odpadów dostarczyć może zwłaszcza rozdział 5 ustawy o odpadach �Szczególne zasady gospodarowania niektórymi rodzajami odpadów�.

Ustalone w załącznikach do ustawy o odpadach kody (oznaczenie R lub D) powinny być wykorzystywane do prowadzenia dokumentacji związanej z gospodarką odpadami (ewidencja odpadów, wydawanie decyzji administracyjnych, rejestrów, zbiorczych zestawień danych itp.). Z ukształtowania przepisów załączników wynika, że czynności zwane odzyskiem i unieszkodliwianiem odpadów obejmują również etapy pośrednie. Dodatkowo ustawodawca zdecydował się wyraźnie wyróżnić i zdefiniować (w art. 3 ust. 3 ustawy o odpadach) kilka dodatkowych czynności. Na szczególną uwagę zasługują: • magazynowanie odpadów, przez które rozumie się czasowe przetrzymywanie lub

gromadzenie odpadów przed ich transportem, odzyskiem lub unieszkodliwianiem. Warunki magazynowania odpadów określa art. 63 ustawy o odpadach. Magazynowanie odpadów trzeba postrzegać w kontekście przepisów ustawy POŚ o środkach finansowo-prawnych, które pozwalają odróżnić składowanie od magazynowania;

21

• odzysk energii, przez który rozumie się termiczne przekształcanie odpadów w celu odzyskania energii - odpowiada to czynności określonej jako R1;

• recykling, przez który rozumie się taki odzysk, który polega na powtórnym przetwarzaniu substancji lub materiałów zawartych w odpadach w procesie produkcyjnym w celu uzyskania substancji lub materiału o przeznaczeniu pierwotnym lub o innym przeznaczeniu, w tym też recykling organiczny, z wyjątkiem odzysku energii - jest to kwalifikowana forma odzysku. Prawny obowiązek dokonywania recyklingu niektórych odpadów wynika z postanowień ustaw szczególnych (np. ustawy o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej, ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202, z późn. zm.), ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495));

• termiczne przekształcanie odpadów, przez które rozumie się spalanie odpadów poprzez ich utlenianie oraz inne procesy (np. piroliza, zgazowanie, proces plazmowy), o ile substancje w nich powstałe są następnie spalane - jest to element zarówno procesów prowadzących do odzysku (R1), jak i unieszkodliwiania odpadów (D10 i D11). Należy odróżnić je od spalania odpadów, które zachodzi poza spalarniami odpadów (art. 13 ust. 3 i ust. 4 ustawy o odpadach). Zgodnie z definicją zawartą w ustawie o odpadach spalarnia odpadów to zakład lub jego część przeznaczone do termicznego przekształcania odpadów z odzyskiem lub bez odzysku wytwarzanej energii cieplnej, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do atmosfery, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów oraz instalacjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych do termicznego przekształcania oraz instalacjami związanymi z magazynowaniem i przetwarzaniem substancji otrzymanych w wyniku spalania i oczyszczania gazów odlotowych. Natomiast współspalarnia odpadów to zakład lub jego część, których głównym celem jest wytwarzanie energii lub produktów, w których wraz z paliwami są przekształcane termicznie odpady w celu odzyskania zawartej w nich energii lub w celu ich unieszkodliwiania, obejmujące instalacje i urządzenia służące do prowadzenia procesu termicznego przekształcania wraz z oczyszczaniem gazów odlotowych i wprowadzaniem ich do atmosfery, kontrolą, sterowaniem i monitorowaniem procesów, instalacjami związanymi z przyjmowaniem, wstępnym przetwarzaniem i magazynowaniem odpadów dostarczonych do termicznego przekształcania oraz instalacjami związanymi z magazynowaniem i przetwarzaniem substancji otrzymanych w wyniku spalania i oczyszczania gazów odlotowych;

• zbieranie odpadów, przez które rozumie się każde działanie, w szczególności umieszczanie w pojemnikach, segregowanie i magazynowanie odpadów, które ma na celu przygotowanie ich do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania - jest to w istocie czynność etapowa, może być ona przy tym dokonywana wielokrotnie. Niektóre z czynności mieszczących się w pojęciu zbierania wyróżniono w załącznikach (R12, R13, D14, D15). Decydującym dla odróżnienia jest więc ich cel - jakim zgodnie z art. 3 ust. 3 pkt 23 jest przygotowanie do transportu do miejsc odzysku lub unieszkodliwiania. Odrębną sprawą jest odróżnienie tego pojęcia od �odbioru odpadów komunalnych� � co będzie omówione w związku z zezwoleniem z art. 7 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Zakończenie prezentacji czynności związanych z gospodarką odpadami wymaga

omówienia znaczenia terminów, które nie zostały zdefiniowane. Istotnym pojęciem,

22

zwłaszcza na tle zasad gospodarowania odpadami, jest selektywne zbieranie lub segregacja odpadów. Podstawowe reguły ustalono tu w dwóch przepisach ustawy o odpadach (art. 10 i art. 12):

- odpady powinny być zbierane w sposób selektywny, - unieszkodliwianiu poddaje się te odpady, z których uprzednio wysegregowano odpady

nadające się do odzysku.

W rzeczywistości jednak o zakresie obowiązków z tym związanych przesądzają liczne przepisy szczegółowe. Na tle całej regulacji można zwrócić uwagę na kilka podstawowych aspektów selektywnego zbierania i segregacji odpadów:

• za podstawowy cel selektywnego zbierania i segregacji odpadów należy uznać zachowanie właściwej hierarchii dozwolonych zachowań - zwłaszcza prymatu odzysku i recyklingu odpadów - trzeba przy tym zauważyć, że zrezygnowano z wprowadzenia generalnego obowiązku dokonywania odzysku wszystkich odpadów określonego rodzaju (instytucja taka funkcjonowała pod rządami ustawy o odpadach z 1997 r.); obecnie możliwość dokonania odzysku podlega indywidualnej ocenie,

• drugim celem selektywnego zbierania i segregacji odpadów jest możliwość zróżnicowania postępowania wobec rodzajów odpadów, z którymi ustawodawca wiąże szczególne obowiązki � dotyczy to odpadów niebezpiecznych, komunalnych, opakowaniowych, poużytkowych i innych,

• regulacja nie precyzuje bliżej warunków dokonywania selektywnego zbierania i segregacji odpadów - za wyjątkiem przepisów dotyczących specjalnych sposobów postępowania z odpadami - dotyczy to zwłaszcza składowania odpadów, ale w pewnym zakresie również termicznego przekształcania (wyodrębnienie odpadów niebezpiecznych),

• podstawowymi instrumentami prawnymi w zakresie określania warunków selektywnego zbierania i segregacji odpadów pozostają instrumenty reglamentacyjne - o charakterze indywidualnym (zezwolenia, pozwolenia, notyfikacje) oraz normy generalne (zwłaszcza plany gospodarki odpadami),

• instrumenty finansowo-prawne mają skłaniać posiadaczy odpadów do zachowań zgodnych z celami regulacji w tym zakresie - wśród nich szczególną rolę pełnią opłaty produktowe i depozytowe - ponadto wymienić tu można ulgi podatkowe, obowiązek zróżnicowania stawek opłat za usługi w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi oraz opłaty za składowanie odpadów,

• wśród zadań i kompetencji administracji publicznej na szczególną uwagę zasługują zadania i uprawnienia gmin - gminy zwłaszcza mają obowiązek wprowadzenia segregowania odpadów komunalnych �u źródła�,

• refleksem nakazu selektywnego zbierania i segregacji odpadów jest zakaz dokonywania ich mieszania (o ograniczonym zasięgu) - wiąże się to z zasadą niepogarszania jakości odpadów - w innych wypadkach ponowne wymieszanie wyselekcjonowanych odpadów podlega kontroli na zasadach ogólnych jako ewentualny element procesów odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.

Ostatnim pojęciem wymagającym odniesienia jest transport odpadów. Może być on

prowadzony w związku z procesami odzysku lub unieszkodliwiania odpadów lub też jako czynność samodzielna. Wykonywanie takiej działalności podlega przepisom art. 28 ustawy o odpadach (zezwolenie). Zasady transportu odpadów (w tym i odpadów niebezpiecznych) podlegają regułom ogólnym (tzn. odpad jest traktowany jak każdy inny przedmiot lub substancja o określonych cechach). Od chwili nowelizacji z 2005 r. podmiot prowadzący działalność wyłącznie w zakresie transportu odpadów nie jest uznawany za posiadacza

23

odpadów � tym samym nie może przejąć odpowiedzialności za ich zagospodarowanie (art. 25 ustawy o odpadach). Należy przy tym zauważyć, iż prowadzący działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości nie został wykluczony z definicji posiadacza odpadów.

Przy uwzględnieniu postanowień wszystkich podstawowych ustaw regulujących zagadnienia związane z gospodarką odpadami można dokonać pewnej modyfikacji podstawowej triady zobowiązań sformułowanej w art. 5 ustawy o odpadach. Tym samym hierarchia dozwolonych (i jednocześnie nakazanych) zachowań podmiotów zobowiązanych do prawidłowej gospodarki odpadami kształtuje się następująco:

• zapobieganie powstawaniu odpadów, • ograniczanie powstawania odpadów, • odzysk z odpadów substancji, przedmiotów i produktów wraz z ich wykorzystaniem, • unieszkodliwianie odpadów, z wyłączeniem składowania, • składowanie odpadów.

Można na tym tle mówić o sformułowaniu (lub konkretyzacji) następujących zasad prawnych:

• zasada prewencji i przezorności, • zasada wyboru bezpieczniejszego sposobu postępowania z odpadami.

Konsekwencją ustanowienia wskazanej hierarchii jest też przyjęcie zasady dokonywania

selektywnego zbierania i segregacji odpadów w celu umożliwienia wyboru zróżnicowanego postępowania. Ponadto posiadacze odpadów zostali zobowiązani do pozbywania się odpadów w sposób zgodny z zasadami gospodarowania odpadami, wymaganiami ochrony środowiska oraz planami gospodarki odpadami (zasada legalizmu). Objęto też zakazem pozbywanie się odpadów w sposób sprzeczny z przepisami, które nakazują m.in., że posiadacze odpadów mogą się ich pozbywać wyłącznie na rzecz podmiotów, które uzyskały zezwolenie właściwego organu na prowadzenie działań w zakresie gospodarki odpadami chyba, że działania takie nie wymagają uzyskania zezwolenia. Przekazanie odpadów posiadaczowi, który legitymuje się odpowiednim zezwoleniem na gospodarowanie tymi odpadami, oznacza również przekazanie odpowiedzialności za te odpady (zasada odpowiedzialności za los odpadu).

Na gruncie postanowień rozdziału 2 ustawy o odpadach dodatkowo za zasady ogólne gospodarowania odpadami można uznać: • zasadę bliskości - została ona sformułowana w art. 9 ustawy o odpadach. Najogólniej

rzecz ujmując oznacza ona, zakaz nieuzasadnionego przemieszczania odpadów odnoszący się do wszystkich etapów gospodarowania odpadami. Ustawa o odpadach odwołuje się tu do przepisów ustawy POŚ dotyczących tzw. najlepszej dostępnej techniki. Nowela z 2005 r. przyniosła w tym zakresie istotną zmianę poprzez sprecyzowanie zasady bliskości w stosunku do niesegregowanych odpadów komunalnych, zakaźnych odpadów medycznych i weterynaryjnych oraz komunalnych osadów ściekowych. Regułą jest tu nakaz ich zagospodarowania w obrębie województwa;

• zasadę powiązania gospodarki odpadami z gospodarką przestrzenną - legalność postępowania z punktu widzenia gospodarki odpadami ocenia się również z punktu widzenia przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym (ustawa o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym). W istocie oznacza to, że zarówno procesy odzysku, jak i unieszkodliwiania odpadów muszą odbywać się w miejscach na ten cel przeznaczonych. O przeznaczeniu terenów przesądzają postanowienia m.p.z.p. � a w przypadku ich braku decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu.

24

Działalność podejmowana w obiektach budowlanych nie wymaga jednak ponownej lokalizacji � decyduje tu dopuszczony sposób użytkowania obiektu. Dodatkowe konsekwencje zastosowania omawianej zasady obrazuje analiza art. 63 ust. 2 ustawy o odpadach, który stanowi �miejsce magazynowania odpadów nie wymaga wyznaczenia w trybie przepisów o zagospodarowaniu przestrzennym�. Oznacza to, że owe przepisy nie znajdują bezpośrednio zastosowania do wyznaczenia miejsca magazynowania odpadów. Jest przy tym jednak oczywiste, że wybrane miejsce musi nadawać się do przeprowadzenia takiej czynności � a więc jeżeli odbywa się np. w magazynie to ów magazyn powinien być prawidłowo zlokalizowany i wybudowany. Jeżeli jest inaczej, proces magazynowania odpadów można uznać za nieprawidłowy (zob. też rozdz. 2.6.5.4);

• zasadę bezpiecznej pracy instalacji i urządzeń służących gospodarce odpadami - została ona sformułowana w art. 13 ust. 5 ustawy o odpadach. Stanowi nawiązanie do ogólnych przepisów ustawy POŚ odnoszących się do warunków pracy instalacji i urządzeń (Tytuł III �Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom�, a pośrednio również Tytuł II �Ochrona zasobów środowiska�);

• zasadę niepogarszania jakości odpadów - została ona sformułowana w art. 11 ustawy o odpadach. Generalnie oznacza to zakaz mieszania odpadów niebezpiecznych różnych rodzajów oraz mieszania odpadów niebezpiecznych z odpadami innymi niż niebezpieczne.

Wszystkie powyższe zasady muszą być zawsze uwzględniane w indywidualnym

postępowaniu administracyjnym.

1.3.3. Odpady i ich podział Pojęcie odpadów Definicja ustawowa zakłada w szeregu wypadków konieczność analizy woli posiadacza odpadów. W części jest to proces subiektywny - co może powodować liczne kontrowersje. Ocena taka powinna być dokonywana poprzez potencjalnego wytwórcę odpadów. Organ administracji ma wszakże prawo i obowiązek ją zweryfikować. Obiektywizacji definicji służą:

• załącznik nr 1 do ustawy o odpadach wskazujący na substancje i przedmioty, wobec których uzasadnione jest domniemanie, iż są one odpadem (ale nie przesądzający o tym),

• lista wyłączeń - określona w art. 3 ustawy o odpadach, • możliwość sformułowania nakazu pozbycia się substancji lub przedmiotu

w rozporządzeniach wykonawczych (jak dotąd jednak niewydanych - art. 4 ust. 1b) lub nakaz taki wynikający z przepisów odrębnych (art. 4 ust. 1a).

Kluczowe pojęcie �pozbywa się� nie jest w ustawie zdefiniowane. Tym samym mamy

tu do czynienia z definicją wykorzystującą element subiektywny. Polskie przepisy zostały wprost przejęte z dyrektywy 75/442/EWG o odpadach (ze zm. dokonanymi w 1991 r.). Zachowują tu swą aktualność wątpliwości zgłaszane pod rządami poprzednio obowiązujących ustaw (z 1980 r. i 1997 r. - zob. wyroki sądowe w rozdz. 6). Przede wszystkim nadal pomocna będzie tu analiza ciągu technologiczno-organizacyjnego, w wyniku którego powstaje dana substancja lub przedmiot - jeżeli dany przedmiot jest wykorzystywany w danym ciągu technologiczno-organizacyjnym to brak jest elementu pozbywania i nie staje się on odpadem.

25

Podstawowy problem wiąże się ze wskazaniem, kiedy można mówić o pozbywaniu się substancji lub przedmiotu w innych sytuacjach - oczywiście, jeżeli żaden przepis prawa nie nakazuje wyraźnie takiego zachowania. Tym samym dokonać należy oceny przejawów woli i zachowań kolejnych posiadaczy takiego przedmiotu lub substancji. O tym czy dany przedmiot staje się odpadem przesądza ocena zachowania tzw. wytwórcy odpadów. To subiektywne zachowanie wytwórcy można zweryfikować z punktu widzenia powszechnej praktyki. Gdy posiadacz przedmiotu przekazuje go innemu podmiotowi z zamiarem odbioru (np. w celu użyczenia, naprawy, przerobienia itp.) to element �pozbycia się� nie występuje i nie mamy do czynienia z odpadami. Natomiast umieszczenie przedmiotu w pojemniku na odpady, przekazanie (nawet odpłatne) firmie specjalizującej się w odbiorze odpadów albo porzucenie (aczkolwiek jest to nielegalne) - są to zachowania ewidentnie świadczące o zamiarze pozbycia się. Innymi słowy przedmiot staje się odpadem, gdy posiadacz nie znajduje dla niego żadnego zastosowania lub - w razie wątpliwości - nie potrafi go wskazać. Jest to szczególnie istotne w przypadku odnalezienia przedmiotu na liście tzw. kategorii odpadów zawartej w Załączniku nr 1 (ale tylko Q1 - Q15) - co pozwala domniemywać istnienie braku zastosowania. Powstaje tu dodatkowo pytanie czy owym zastosowaniem nie jest możliwość zbytu (sprzedaży). Trzeba przyjąć, że sam fakt zawarcia takiej umowy niczego nie przesądza. Jeżeli przedmiot jest już odpadem to można go również sprzedać (zarówno w polskim, jak i europejskim prawie występuje pojęcie obrotu odpadami). Z kolei sprzedaż nowego lub używanego przedmiotu (nawet, jeżeli wymaga on naprawy) trudno uznać za pozbycie się z punktu widzenia odwiecznych zasad handlu.

Analizując dodatkowo termin �pozbycie się�, decydujący dla uznania określonego

przedmiotu za odpad, należałoby przyjąć, że takie pozbycie się to przede wszystkim zasadnicza zmiana sposobu użytkowania danego przedmiotu. Ten inny sposób użytkowania może w szczególności polegać na poddaniu przedmiotu procesom wymienionym w załączniku nr 5 i 6 do ustawy, jednak nie samo poddanie tym procesom decyduje o �pozbyciu się� przedmiotu, ale konsekwencje ich stosowania (zob. też rozdz. 1.4).

Odpad powstaje więc z chwilą, gdy faktycznie władający przedmiotem nie znajduje

dla niego dalszego zastosowania. Obojętne jest przy tym czy odpad taki znajdzie w przyszłości jakieś zastosowanie. Obojętny jest również stopień zużycia takiego przedmiotu. W tym momencie faktycznie władający przedmiotem staje się posiadaczem odpadów (a w zasadzie jego szczególną odmianą - wytwórcą odpadów). Jego obowiązkiem jest znalezienie dla tych odpadów nowego zastosowania (poddanie procesowi odzysku). Jeżeli jest to niemożliwe powinien odpady unieszkodliwić. W wypadku przeprowadzenia pełnego (końcowego) procesu odzysku (zob. Załącznik nr 5) zostaną one przekształcone zawsze w substancje lub przedmioty odpadami już niebędące. Odpady niebezpieczne

W praktyce często spotkać się można z brakiem zrozumienia roli, jaką pełnią załączniki nr 2, 3 i 4 do ustawy o odpadach. W związku z tym podkreślenia wymaga, że:

• Stwierdzenie występowania cech odpadów niebezpiecznych w określonych odpadach jest dokonywane tylko i wyłącznie poprzez umieszczenie na liście odpadów niebezpiecznych. Ustawa milcząco zakłada, że odpady nieumieszczone na liście odpadów niebezpiecznych nigdy nie będą za takie uznane (za wyjątkiem zmiany rozporządzenia w sprawie katalogu odpadów). W szczególności nie może to być przedmiotem ustaleń organów administracji w indywidualnym postępowaniu. Założenie takie jest warunkiem uznania zgodności przepisów polskich z dyrektywą 91/689/EWG;

26

• Można kwestionować występowanie cech odpadu niebezpiecznego w przypadku konkretnie wskazanych odpadów umieszczonych na liście odpadów niebezpiecznych. W tym celu należy posłużyć się sposobami ustalania spełnienia warunków, w których uznaje się, że odpady umieszczone na liście odpadów niebezpiecznych nie posiadają właściwości (lub składników) powodujących uznanie ich za niebezpieczne - co jest przedmiotem rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady nie są niebezpieczne (Dz. U. Nr 128, poz. 1347). Nie będzie to wymagało zachowania szczególnej formy prawnej - jest to tzw. czynność faktyczna i będzie weryfikowana dopiero w razie wszczęcia postępowania (np. administracyjnego lub karnego).

Odpady komunalne

Kryterium wyróżnienia odpadów komunalnych jest miejsce ich pochodzenia (gospodarstwo domowe) lub wystąpienie cechy podobieństwa. Przyjąć należy, że ocena taka musi być przynajmniej w części oceną subiektywną (podobnie, jak przy ocenie czy dana substancja lub przedmiot jest w ogóle odpadem). Dokonuje jej pierwszy posiadacz odpadów (wytwórca). Organy administracji mogą tę ocenę weryfikować w trakcie dokonywania czynności kontrolnych lub przy wydawaniu przewidzianych prawem decyzji na wszystkich etapach procesu gospodarowania odpadami (również przeprowadzanych przez innych późniejszych posiadaczy). Oznacza to, że istnienie cech odpadów komunalnych ustalać zawsze trzeba z punktu widzenia momentu powstania odpadu (zakończenie działań wytwórcy). Odpady powstające w ilości lub w warunkach, które wykluczają istnienie podobieństwa, mimo składu właściwego dla odpadów z gospodarstw domowych, nie powinny być uznawane za komunalne.

Przyjęcie w definicji ustawowej terminu �odpady komunalne� może powodować pewne trudności praktyczne. Wprowadzenie takiej definicji ma daleko idące konsekwencje. Oznacza to, że każdy odpad powinien być oceniany pod kątem występowania wskazanych powyżej cech. Tylko ich występowanie może spowodować uznanie odpadów za komunalne. W szczególności nie jest przesądzone, że użycie nazwy �komunalne� oznacza automatycznie ich występowanie. Zauważyć trzeba, że dla celów klasyfikacji wyróżnia się również w Katalogu odpadów grupę odpadów komunalnych (grupa 20). Zakwalifikowanie do tej grupy musi być jednak poprzedzone zastosowaniem definicji ustawowej. Co więcej niektóre odpady, bez wątpliwości wykazujące cechy odpadów komunalnych, nie będą jako takie klasyfikowane (np. odpady opakowaniowe - grupa 15). Podobna sytuacja zachodzi w przypadku tzw. komunalnych osadów ściekowych, które wbrew nazwie nie stanowią odpadów komunalnych. Inne rodzaje odpadów

Art. 3 ustawy o odpadach (tzw. słowniczek ustawowy) zawiera definicje następujących odpadów:

• komunalnych osadów ściekowych, • odpadów medycznych, • odpadów obojętnych, • odpadów ulegających biodegradacji, • odpadów weterynaryjnych, • olejów odpadowych,

27

• PCB, • odpadów z wypadków.

Kolejną definicję odnajdujemy w ustawie o opakowaniach i odpadach opakowaniowych

(odpady opakowaniowe) oraz w ustawie o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (odpady poużytkowe), jak również w ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz w ustawie o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.

Ustawa o odpadach, oprócz wskazanych definicji, zawiera w kilku miejscach upoważnienie ustawowe do określenia w drodze rozporządzenia innych rodzajów odpadów. Tym samym przybrać one powinny postać odrębnej listy (z wykorzystaniem kodów wprowadzonych katalogiem odpadów). Dotyczy to:

• odpadów, jakie można przekazywać osobie fizycznej w celu ich wykorzystania na własne potrzeby (art. 33 ust. 3),

• odpadów, których zagospodarowanie nie wymaga zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwienia (art. 33 ust. 4 i 4a),

• odpadów z przemysłu tlenku tytanu, których dotyczy zakaz składowania (art. 40 ust. 7),

• odpadów medycznych i weterynaryjnych, których dotyczy zakaz odzysku (art. 42 ust. 2),

• odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (art. 55 ust. 5).

Dodatkowo na mocy postanowień art. 7 ust. 4 ustawy o odpadach poszczególni ministrowie (gospodarki, budownictwa, gospodarki przestrzennej i mieszkaniowej, gospodarki morskiej, łączności, transportu, zdrowia, rolnictwa, wewnętrznych oraz Minister Obrony Narodowej) w drodze rozporządzenia wydawanego w porozumieniu z ministrem do spraw środowiska mogą wyróżnić inne odpady objęte szczególnym reżimem prawnym (tzw. specjalne schematy postępowania), czyli dokonać uzupełnienia ustawowego podziału odpadów.

Ustawa o odpadach posługuje się także w kilku miejscach różnymi nazwami odpadów bez ich bliższego określenia (należy w tym przypadku stosować ich podstawowe i powszechnie przyjęte znaczenie w języku polskim) np.:

• odpady medyczne o właściwościach zakaźnych (np. art. 9 ust. 5), • odpady weterynaryjne o właściwościach zakaźnych (np. art. 9 ust. 5), • odpady nadające się do odzysku (np. art. 12), • odpady budowlane (art. 15 ust. 7), • opony (w tym wypadku nie ma wątpliwości, że w rzeczywistości chodzi tu o odpady

stanowiące te przedmioty - zob. art. 15 ust. 7 oraz art. 55 ust. 1), • odpady w postaci baterii lub akumulatorów (art. 41 ust. 1), • odpady ciekłe (art. 55 ust. 1), • odpady o nieznanych właściwościach (art. 55 ust. 1), • odpady stałe (art. 57 ust. 1).

Wprowadzając dodatkowe podziały odpadów ustawodawca uczynił to w celu określenia

specjalnych zasad postępowania (gospodarowania), które stanowią modyfikację reguł ogólnych.

28

Prawidłowy podział odpadów w postępowaniu administracyjnym Prawidłowy tok postępowania, w celu ustalenia z jakiego rodzaju odpadami mamy do

czynienia, powinien przebiegać następująco: • zastosowanie ustawowej definicji odpadów w celu stwierdzenia czy w ogóle dana

substancja lub przedmiot jest objęta regulacją, • zastosowanie definicji odpadów komunalnych oraz definicji odpadów

niebezpiecznych (wraz z listą odpadów niebezpiecznych) w celu ustalenia podstawowego reżimu prawnego gospodarowania odpadami,

• zastosowanie definicji opisowej danego rodzaju odpadów lub stwierdzenie umieszczenia danego odpadu na odrębnej liście albo dokonanie samodzielnej oceny występowania wskazanych w nazwie cech odpadu w celu ustalenia zakresu ewentualnych modyfikacji podstawowego reżimu postępowania z odpadami,

• odnalezienie odpadów w katalogu odpadów w celu przypisania im właściwego kodu. Rola katalogu odpadów i listy odpadów niebezpiecznych

Po zastosowaniu podstawowej definicji odpadów wraz z wszelkimi uzupełnieniami i stwierdzeniu, że dana substancja lub przedmiot stanowi odpady,należy posłużyć się listą klasyfikującą (katalog odpadów) w celu ustalenia z jakim rodzajem odpadów mamy do czynienia. Lista klasyfikująca nie ma jednak charakteru konstytutywnego w tym sensie, że nie przesądza czy substancja lub przedmiot pasująca do odpowiedniej rubryki stanowi odpady. Co więcej nie przesądza również o zakresie obowiązków, który wiąże się z koniecznością uwzględnienia przepisów wprowadzających dodatkowe podziały odpadów. Służebna (porządkująca) rola tego typu list wiąże się również z ich otwartym charakterem - bowiem występują tu najczęściej zbiorcze grupy odpadów (np. odpady niewymienione w pozostałych grupach). Tym samym każda substancja lub przedmiot uznane za odpady zawsze muszą być zakwalifikowane do jakiejś grupy odpadów.

Natomiast lista odpadów niebezpiecznych pełni rolę konstytutywną, bowiem to ocena cech odpadów jest dokonywana w procesie legislacyjnym. Umieszczenie ich na liście zakłada występowanie w odpowiedniej konfiguracji cech opisanych w załącznikach nr 2, nr 3 i nr 4 do ustawy o odpadach. Przypomnieć należy, że może to, ale nie musi, podlegać weryfikacji. Aktualnie w prawie polskim (podobnie, jak w UE) mamy do czynienia z dwoma ujętymi we wspólnym akcie prawnym, ale pełniącymi inne funkcje, listami odpadów, które posługują się tymi samymi nazwami i kodami cyfrowymi. Są to katalog odpadów i lista odpadów niebezpiecznych.

1.4. Gospodarka odpadami w orzecznictwie sądowym Należy pamiętać, że nawet, jeżeli przepis może być postrzegany jako niejasny lub

wadliwy to nie oznacza konieczności jego zmiany. Jest rzeczą praktyki stosowania prawa doprecyzowanie rozwiązań legislacyjnych. Wymaga to czasu, ale jednocześnie przyczynia się do rozwoju kultury prawnej tak władz, jak i społeczeństwa. Innymi słowy to właśnie wykładnia przepisów dokonywana przez stosujących prawo często przesądza o jego skuteczności. Jednocześnie trzeba pamiętać, że prawo polskie staje się na naszych oczach częścią porządku prawa europejskiego (UE). Tym samym otwiera się możliwość bezpośredniego korzystania z doświadczeń UE (np. w zakresie rozumienia pojęcia odpady czy odzysk).

29

Problematyka gospodarki odpadami ze względu na złożoność zagadnienia, jak i skalę problemu stanowiła zawsze znaczącą część orzecznictwa sądowego z zakresu ochrony środowiska. W związku z krótkim okresem obowiązywania większości aktualnego polskiego ustawodawstwa z zakresu gospodarki odpadami, jak na razie nie dorobiliśmy się do nich orzecznictwa. Wyjątkiem jest ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008). Wykaz orzecznictwa do niej, jak też orzecznictwa do nieobowiązujących już aktów prawnych, zwłaszcza ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska i ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach, zachowującego cały czas aktualność znajduje się na końcu niniejszego poradnika.

W związku z członkostwem Polski w Unii Europejskiej zastosowanie do analizy aktualnego polskiego ustawodawstwa znajduje także bardzo bogate orzecznictwo Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości (dalej ETS). Do najbardziej rozważanych w nim zagadnień należą kwestie terminologiczne, zwłaszcza odnoszące się do pojęcia odpadów. Jednym z pierwszych orzeczeń w tym zakresie było orzeczenie w sprawie C-359/88, w którym ETS orzekł, że narodowa legislacja, w której definicja odpadów wyłącza substancje i przedmioty, które są zdolne do gospodarczego powtórnego wykorzystania jest niezgodna z prawodawstwem wspólnotowym. W tym zakresie wskazać można także na sprawę C 442/92 Komisja przeciwko Niemcom. Niemcy w swoim ustawodawstwie pewne kategorie substancji uznanych za podlegające recyklingowi wyłączyli spod regulacji odpadowej. Trybunał przyjął, że pojęcie odpadu w żadnym przypadku nie może nie obejmować substancji lub przedmiotów możliwych do powtórnego użycia lub recyklingu. Innymi słowy są one odpadami mimo, że można je wykorzystać.

Linia ta kontynuowana była w orzeczeniu w połączonych sprawach C-304/94, C-330/94, C-342/94 i C-224/95. Przyjęto w niej, że odpadami są także materiały podlegające gospodarczemu ponownemu wykorzystaniu, będące przedmiotem transakcji lub wymienione na listach handlowych nawet, gdy zostaną poddane procesom dezaktywacyjnym, mającym na celu unieszkodliwienie potencjalnych zagrożeń. Podobnie w nowszym orzeczeniu z 15 stycznia 2004 r. w sprawie C-235/02 przyjęto, że zakres pojęcia odpadów zależy od znaczenia terminu pozbycie z art. 1 a dyrektywy 75/442/WE. Przeprowadzenie działań określonych w załącznikach II A czy II B do dyrektywy 75/442/EWG nie przesądza o zakwalifikowaniu substancji czy przedmiotu jako odpadów. Z drugiej strony pojęcie odpadów nie wyłącza substancji i przedmiotów, które nadają się do dalszego gospodarczego wykorzystania. System nadzoru i zarządzania ustanowiony w dyrektywie 75/442/EWG zmierza do objęcia wszystkich przedmiotów i substancji, których pozbywają się ich właściciele nawet, jeśli mają wartość handlową i są zbierane dla celów handlowych dla recyklingu czy dalszego wykorzystania.

ETS w orzeczeniu z 15 czerwca 2000 r. (sprawy połączone nr C-418/97 i C-419/97) stwierdził jednak, że jest pozbyciem się poddanie przedmiotu procesom odzysku wymienionym w załączniku do dyrektywy 75/442/EWG, jeżeli przedmiot poddawany tym procesom jest powszechnie uznawany za odpady � jeżeli posiadacz przedmiotu w opinii powszechnej uznawanego za odpady poddaje go procesowi określanemu przez normę prawną za sposób odzysku lub unieszkodliwiania odpadów to znaczy, że właśnie pozbywa się go, czyli przekształca w odpady.

W kontekście handlu odpadami duże znaczenie ma orzeczenie w sprawie C-2/90

Komisja przeciw Belgii. Przyjęto w nim, że wszelkie rodzaje odpadów są towarem w rozumieniu art. 30 Traktatu Rzymskiego.

30

Pojęcia odpadów i ich pozbycia dotyczy orzeczenie z 18 kwietnia 2002 r. w sprawie C-9/00. Odnosi się ono do pozostałego kamienia z wydobycia w kamieniołomach. Przyjęto w niej, że kamień ten gromadzony na nieokreślony okres czasu w oczekiwaniu na możliwe wykorzystanie musi zostać zaklasyfikowany jako odpady w rozumieniu dyrektywy 75/442/EWG, jeżeli jego posiadacz pozbywa się go albo ma zamiar się pozbyć. Miejsce magazynowania, skład masy kamieni i fakt nawet, jeżeli udowodniony, że kamień ten nie powoduje żadnego realnego zagrożenia dla ludzkiego zdrowia czy dla środowiska nie są wyłącznym kryterium dla ustalenia czy kamień ten będzie uważany za odpady.

Na niejednoznaczność pojęcia odpadów, wymagające zawsze indywidualnych analiz w poszczególnych przypadkach, wskazuje wyraźnie orzeczenie w sprawie C-129/96. Przyjęto w nim, że substancja nie jest wyłączona z definicji odpadów, jedynie dlatego, że bezpośrednio lub pośrednio stanowi integralną część procesu produkcji przemysłowej. Z drugiej strony natomiast odpadami zgodnie z orzeczeniem z 29 kwietnia 2004 r. (sprawa C-194/01) nie są wszelkie materiały wymienione w Europejskim Katalogu Odpadów. O ich zaliczeniu do odpadów decyduje bowiem spełnienie przesłanek określonych w definicji odpadów.

Stosunkowo nowe orzeczenia odnoszą się do problematyki termicznego przekształcania odpadów. W sprawach C-228/00 i C-458/00 chodziło o rozróżnienie pomiędzy termicznym wykorzystaniem a termicznym unieszkodliwieniem odpadów. Sąd przyjął, że dla określenia postępowania jako oznaczonego kodem R1 � �Główne wykorzystanie jako paliwa lub innego środka wytwarzania energii� konieczne jest spełnienie następujących przesłanek:

• wytwarzanie energii jest głównym celem spalania odpadów i jest to działanie celowe, • podczas procesu wytwarzane jest więcej energii, niż potrzebuje sam proces oraz część

tego nadmiaru energii jest wykorzystywana bądź jako energia elektryczna, bądź jako energia cieplna,

• większa część spalanych odpadów jest w tym procesie zużywana i większa część wytwarzanej energii jest odzyskiwana i wykorzystywana,

• celowe zastosowanie odpadów do tego celu oznacza, że zastępują one inne pierwotne źródła energii, które musiano by do tego celu użyć.

W orzeczeniu z 19 czerwca 2003 r. w sprawie C-6/00 dotyczącej kwalifikowania działania

w zakresie materiałowego wykorzystania odpadów poprzez ich składowanie w nieczynnych wyrobiskach kopalnianych odniesiono się do definiowania wykorzystywania odpadów. Przyjęto, że w ten sposób mogą być kwalifikowane takie celowe działania, w których odpady zastępują inne materiały, jakie musiałyby zostać w danym przypadku użyte. Prowadzi to do ochrony naturalnych źródeł surowców.

Z powyższego orzecznictwa ETS wynika, że z reguły orzeczenia nie są całkowicie jednoznaczne � w sposób całkowicie oczywisty wyjaśniające wątpliwości związane z pojęciami stosowanymi we wspólnotowej regulacji odpadowej. Wskazać należy na konieczność indywidualnej interpretacji przepisów w każdym przypadku, posiłkując się wskazanym orzecznictwem, bowiem orzecznictwo ETS stanowi integralną część porządku prawnego Unii Europejskiej.

31

2. PREZENTACJA DECYZJI ADMINISTRACYJNYCH W ZAKRESIE GOSPODARKI ODPADAMI

2.1. Reglamentacja procesu wytwarzania i gospodarowania odpadami W podrozdziale omówiono:

• pozwolenie na wytwarzanie odpadów, • decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, • obowiązek przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach

gospodarowania wytworzonymi odpadami, • zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania

odpadów, • zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów.

2.1.1. Wprowadzenie � problematyka wspólna

2.1.1.1. Zakres przedmiotowy i podmiotowy

Omawiane poniżej przepisy dotyczą generalnie posiadaczy odpadów - lub ściślej także potencjalnych posiadaczy. Obejmuje to zarówno wytwórców odpadów, jak i podmioty występujące w roli odbiorców odpadów (choć ustawa nie posługuje się tym określeniem). Wskutek nowelizacji z 2005 r. odrębnym podmiotem jest prowadzący działalność wyłącznie w zakresie transportu odpadów. Ponadto pamiętać trzeba, że zakres reglamentacji jest zróżnicowany - obejmuje zasadniczo dwa typy działań - związane z wytwarzaniem odpadów oraz z gospodarowaniem odpadami (w końcowym efekcie poprzez odzysk lub unieszkodliwianie, choć pojęcie to obejmuje również zbieranie i transport). Zgoda na wytwarzanie odpadów wyrażana wprost (w formie decyzji administracyjnej) lub w sposób milczący (przy obowiązku składania informacji) nie oznacza jednocześnie zgody na ich końcowy odzysk lub unieszkodliwianie. Również niektóre etapy pośrednie (za wyjątkiem magazynowania) mogą wymagać uzyskania odrębnych rozstrzygnięć - dotyczy to zbierania i transportu. Praktycznym problemem jest tu w związku z tym ustalenie rzeczywistego zakresu (tak przedmiotowego, jak i podmiotowego) omawianych instrumentów prawnych. Dodać bowiem można, że elementy odnoszące się do późniejszego zagospodarowania wytworzonych odpadów mogą być ujęte bądź w odrębnych decyzjach administracyjnych (zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów) bądź w decyzjach typowych dla kontroli procesu wytwarzania odpadów (pozwolenie na wytwarzanie odpadów oraz decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi) oraz w pozwoleniu zintegrowanym.

Wytwórca odpadów jest obowiązany do:

• uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów, jeżeli będzie wytwarzał powyżej 1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie lub powyżej 5 tysięcy Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne (art. 17 ust. 2 ustawy o odpadach),

• uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, jeżeli będzie wytwarzał powyżej 0,1 Mg odpadów niebezpiecznych rocznie (art. 17 ust. 1 pkt 1 ustawy o odpadach),

• przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, jeżeli wytwarza powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż

32

niebezpieczne lub odpady niebezpieczne w ilości do 100 kg rocznie (art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o odpadach),

Zgodnie z art. 17 ust. 5 ustawy o odpadach wskazane powyżej decyzje i informacja nie znajdują zastosowania do odpadów komunalnych. Oznacza to, że odpady komunalne mogą być wytwarzane bez konieczności uzyskiwania wymienionych decyzji i składania informacji. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów oraz decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi mogą jednak określać sposoby zagospodarowania odpadów komunalnych � podobnie, jak mogą to czynić w stosunku do odpadów innych niż komunalne i to także wytworzonych przez podmioty inne niż wnioskodawca (zob. też niżej). Wskazane powyżej decyzje i informacja nie dotyczą również odpadów z awarii przemysłowych oraz odpadów z wypadków. Obowiązki wytwórców takich odpadów określają dwa nowe przepisy (dodane wskutek nowelizacji z 2005 r.) � art. 17a i art. 17b.

Generalnie ustawa o odpadach wprowadza ponadto obowiązek uzyskiwania

zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania wszystkich odpadów (włącznie z komunalnymi). Dotyczy to wszystkich rodzajów posiadaczy odpadów (tj. zarówno wytwórców, jak i odbiorców) - z tym jednak zastrzeżeniem, że wytwórcy odpadów mogą uzyskać zezwolenie na te czynności w decyzji o charakterze łącznym. Zezwolenia (odrębnego lub w postaci decyzji łącznej) wymaga również prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów. Należy jednak wskazać, że ustawa o odpadach przewiduje w tym zakresie pewne wyjątki.

Jest przy tym sprawą oczywistą, że wytwórcy odpadów mogą nie prowadzić tego typu

działalności. W wypadku konieczności uzyskania decyzji określających warunki wytwarzania odpadów (lub przy składaniu informacji) ograniczają się oni wówczas do wykazania, że odpady zamierzają przekazać uprawnionemu podmiotowi. Wskutek nowelizacji z 2005 r. podmiotem takim nie jest już prowadzący wyłącznie działalność w zakresie transportu odpadów. Można jednak zlecić mu wykonanie usługi przewozu.

Sytuacja podmiotów zobowiązanych do gospodarowania odpadami również ulega

zróżnicowaniu. Powinni uzyskać oni albo: • zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania

odpadów (art. 26 ustawy o odpadach), albo: • zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów

(art. 28 ustawy o odpadach).

Obejmuje to odbiorców odpadów oraz wytwórców, którzy zamierzają samodzielnie podejmować czynności z tego zakresu, a nie uzyskali jednej z decyzji administracyjnych przewidzianych dla wytwórców (pozwolenie na wytwarzanie odpadów, decyzja zatwierdzająca program gospodarowania odpadami niebezpiecznymi) lub decyzja taka nie określiła warunków ich dokonywania. Obojętnym przy tym jest czy wytwórca odpadów nie uzyskał takiej decyzji, bowiem nie był do tego zobowiązany. Sprawą odrębną jest prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości (zob. rozdz. 2.2).

Dodatkowo zwrócić należy uwagę na rolę pozwolenia zintegrowanego. Na mocy

postanowień art. 17 ust. 4 ustawy o odpadach podmioty, które uzyskały pozwolenie zintegrowane są zwolnione od obowiązku uzyskiwania odrębnego pozwolenia na wytwarzanie odpadów lub decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi oraz od obowiązku składania informacji o wytwarzanych odpadach i sposobach gospodarowania nimi. Ponadto w pozwoleniu zintegrowanym mogą być

33

określone elementy odnoszące się do etapu odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Tym samym pozwolenie zintegrowane może zastąpić zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (art. 26 ust. 8 ustawy o odpadach). Zasady wydawania pozwoleń zintegrowanych są na tyle skomplikowane, że wymagają odrębnej prezentacji (zob. www.mos.gov.pl � Materiały informacyjne � opracowanie Pozwolenia zintegrowane (IPPC). Procedura wydawania pozwoleń zintegrowanych. Wskazówki metodyczne).

Elementem wspólnym w odniesieniu do decyzji zatwierdzającej program gospodarki

odpadami niebezpiecznymi, zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku i unieszkodliwiania odpadów oraz zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów jest kwestia ich powiązania z problematyką reglamentacji administracyjnej nad rozpoczęciem użytkowania obiektu budowlanego. Przed uzyskaniem wyżej wymienionych decyzji związanych z gospodarką odpadami konieczne jest, o ile jest to przepisami ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo budowlane wymagane, uzyskanie pozwolenia na użytkowanie obiektu lub zakończenie postępowania w sprawie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Powyższa kwestia może być przedmiotem postępowania dowodowego prowadzonego przez organ wydający decyzję z zakresu gospodarki odpadami, który może wezwać wnioskodawcę do przedstawienia w tej sprawie określonych dowodów. 2.1.1.2. Przepisy przejściowe

Zgodnie z art. 35 tzw. ustawy wprowadzającej (ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy � Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw) wytwórcy odpadów, którzy przed dniem wejścia w życie tej ustawy (czyli przed dniem 1 października 2001 r.) uzyskali decyzje w zakresie wytwarzania odpadów wydane na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów, powinni uzyskać odpowiednio pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi albo przedłożyć informację o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami, o których mowa w ustawie o odpadach, do dnia wygaśnięcia ważności decyzji wydanych na podstawie poprzednio obowiązujących przepisów, nie później jednak niż do dnia 30 czerwca 2004 r. Po upływie tego terminu wygasały więc automatycznie wszystkie decyzje dotychczasowe. Można przypomnieć, że dotyczyło to przede wszystkim zezwolenia na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych (wydawanego na podstawie art. 8 ustawy o odpadach z 1997 r. od kwietnia 2000 r.) oraz analogiczne decyzje wydawane na podstawie wcześniejszych wersji ustawy - do końca 1998 r. było to zezwolenie na prowadzenie działalności, w wyniku której powstawały odpady niebezpieczne lub inne niż niebezpieczne w ilości powyżej 1 tys. Mg na rok, a potem zezwolenie na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych lub innych niż niebezpieczne w ilości powyżej 1 tys. Mg na rok.

Zgodnie z art. 37 ustawy wprowadzającej informacje o wytwarzanych odpadach

oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami złożone przed dniem wejścia w życie tej ustawy stają się informacjami, o których mowa w art. 24 ust. 1 ustawy o odpadach Można przypomnieć, że obowiązek składania takich informacji został po raz pierwszy wprowadzony nowelizacją z marca 2000 r. ustawy o odpadach z 1997 r.

Zgodnie z art. 39 ustawy wprowadzającej zezwolenia wydane na podstawie

dotychczasowych przepisów podmiotom, które przed dniem wejścia w życie ustawy

34

prowadziły działalność w zakresie usuwania, wykorzystywania lub unieszkodliwiania odpadów, zachowują moc na czas, na jaki zostały wydane, nie dłużej jednak niż do dnia 30 czerwca 2008 r., i zastępują zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wymagane na podstawie ustawy o odpadach z 2001 r. Dotyczy to zezwoleń wydawanych na podstawie art. 11 ust. 3 ustawy o odpadach z 1997 r. odbiorcom odpadów niebezpiecznych oraz zezwolenia na przejęcie odpowiedzialności za usuwanie, transport, wykorzystywanie lub unieszkodliwianie odpadów innych niż niebezpieczne, o uzyskanie których odbiorcy takich odpadów mogli się starać uzyskać (nie było to obowiązkowe) od kwietnia 2000 r. (art. 11 ust. 9a ustawy o odpadach z 1997 r.). Wskutek nowelizacji z 2005 r. wszystkie decyzje administracyjne dotyczące rekultywacji z zastosowaniem odpadów (co było uznawane za odzysk) wydane na podstawie ustawy o odpadach oraz innych ustaw wygasną w całości lub w części dotyczącej zastosowania odpadów w terminie 6 miesięcy od dnia publikacji ustawy nowelizującej. Została ona ogłoszona 12 września 2005 r. � Dz. U. Nr 175, poz. 1458. 2.1.2. Pozwolenie na wytwarzanie odpadów 2.1.2.1. Podstawa prawna - rola przepisów POŚ

Pozwolenie na wytwarzanie odpadów jest pozwoleniem emisyjnym - tzn. jego główną treścią jest udzielenie zgody na powstanie odpadów (co jest traktowane na gruncie ustawy POŚ jako emisja). Do pozwolenia na wytwarzanie odpadów znajdują zastosowanie wszystkie stosowne postanowienia ustawy POŚ określone w Dziale IV �Pozwolenia na wprowadzanie do środowiska substancji lub energii� Tytułu III �Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom,� w szczególności zaś przepisy:

• art. 184 - art. 192 określające ogólne warunki udzielania tego typu pozwoleń, • a także ich przenoszenia i ustanawiania zabezpieczenia roszczeń oraz art. 193 - art. 200

określające przesłanki wygaśnięcia, cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia.

Zasadniczą podstawę prawną pozwolenia na wytwarzanie odpadów stanowi jednakże art. 17 ust. 2 ustawy o odpadach.

2.1.2.2. Zakres przedmiotowy

Pozwolenie na wytwarzanie odpadów wiąże się ściśle z prowadzeniem instalacji (co ustawa o odpadach wyraźnie potwierdza), a więc dotyczyć może - jako zasada - odpadów powstających w związku z jej eksploatacją. Tym samym przyszły wytwórca odpadów prowadzący wprawdzie jakąś instalację, ale wytwarzający odpady w związku z innym rodzajem działalności nie jest objęty wymogiem uzyskiwania omawianego pozwolenia. Co więcej działalność taka może być prowadzona w obrębie danej instalacji - np. dodatkowa działalność usługowa lub rozbiórka (nie jest to eksploatacja). W tym wypadku o spełnieniu przesłanek kwalifikujących do powstania obowiązku uzyskiwania pozwolenia na wytwarzanie odpadów będzie przesądzać masa i rodzaj odpadów pochodzących z instalacji, a nie z działalności usługowej czy rozbiórki.

O tym, czy pozwolenie będzie wymagane, decyduje więc suma odpadów

powstających w związku z eksploatacją instalacji. Samo pozwolenie dotyczy natomiast wszystkich odpadów powstających w miejscu, gdzie taka instalacja jest eksploatowana,

35

wytwarzanych przez ten sam podmiot (wnioskodawcę) � można przyjąć, że miejscem tym jest cały zakład. Dotyczy to odpadów nie tylko wykraczających poza wskazany w art. 17 ust. 2 ustawy o odpadach limit i nie tylko powstających w związku z eksploatacją instalacji. Przesądza o tym art. 17 ust. 3. Tym samym uzyskanie pozwolenia zwalnia od obowiązku składania w stosunku do tych odpadów odrębnej informacji lub uzyskiwania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Dodatkowo powstaje pytanie, czy wytwórca zobowiązany do uzyskania pozwolenia na wytwarzanie odpadów wytwarzający również odpady w związku z innego rodzaju działaniami niż eksploatacja instalacji w innym miejscu (co obejmuje regulacja art. 17 ust. 1) może nie składać odrębnej informacji lub wniosku o wydanie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, ale ich elementy ująć we wniosku o wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów. Jeżeli działania takie podejmowane są w obrębie właściwości miejscowej organu wydającego pozwolenie to przyjąć należy, że jest to możliwe. Dodatkowym warunkiem jest tu jednak również tożsamość właściwości rzeczowej.

2.1.2.3. Kompetencje

Organem właściwym do wydawania pozwoleń na wytwarzanie odpadów jest albo wojewoda albo starosta - właściwość miejscową określa się z punktu widzenia położenia instalacji, co w tym wypadku jest równoznaczne z miejscem wytwarzania odpadów. O właściwości rzeczowej przesądza zakwalifikowanie instalacji zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.). Podstawowa reguła kompetencyjna jest przy tym zawarta w art. 378 ust. 2 ustawy POŚ. Wojewoda będzie więc właściwy, jeżeli:

• instalacja jest wymieniona w §2 ust. 1 rozporządzenia � przy czym nie musimy uwzględniać postanowień §2 ust. 2, bowiem te przypadki będą zawsze mieścić się w kryterium opisanym poniżej, a rozbiórka nie jest eksploatacją,

• instalacja jest położona na terenie zakładu, w obszarze którego znajduje się inna instalacja lub prowadzona jest działalność - wymienione w §2 ust. 1 lub 2 rozporządzenia - albo na terenie zamkniętym,

• instalacja jest powiązana technologicznie z inną instalacją wymienioną w §2 ust. 1 lub 2 rozporządzenia - nawet wtedy, gdy znajduje się na terenie innego zakładu.

2.1.2.4. Wniosek o wydanie pozwolenia

Pozwolenie na wytwarzanie odpadów, jako pozwolenie emisyjne, jest wydawane na wniosek prowadzącego instalację, który występuje w tym wypadku w roli potencjalnego posiadacza (wytwórcy) odpadów � jedynym odstępstwem od tej zasady jest możliwość złożenia wniosku również przez zainteresowanego nabyciem tytułu prawnego do instalacji (art. 189 POŚ) oraz podmiotu podejmującego realizację nowej instalacji (art. 191a POŚ).

Przepisy nie określają terminu składania wniosku. Z uwagi na to, że jest to typowe

pozwolenie prewencyjne wniosek składać się powinno co najmniej na dwa miesiące przed zamierzonym terminem podjęcia działalności (wytwarzania odpadów). Wynika to z analizy przepisów k.p.a. - w tym czasie organ administracji może prowadzić postępowanie bez przekraczania ustawowych terminów.

36

Wniosek o wydanie pozwolenia na wytwarzanie odpadów zawierać powinien przede wszystkim informacje określone w art. 184 ustawy POŚ. Informacje te mają jednak charakter ogólny. Część z nich w odniesieniu do wytwarzania odpadów nie będzie musiała być dołączona ze względu na specyfikę tego rodzaju działalności, część natomiast została w odpowiedni sposób zmodyfikowana w uzupełnieniach zawartych w art. 18 ust. 1 ustawy o odpadach. Jeżeli dla oceny stanu faktycznego okażą się niezbędne wszystkie informacje wymienione w art. 184 POŚ � organ ma prawo zażądać uzupełnienia wniosku. Stopień szczegółowości informacji wymienionych w art. 18 ust. 1 pkt 4 i 5 ustawy o odpadach zależy w dużej mierze od zamierzonego sposobu zagospodarowania odpadów - może to być też przedmiotem odrębnych ustaleń (zob. rozdz. 2.1.7). Odnośnie opisu sposobów gospodarowania odpadami, z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów zwrócić trzeba uwagę na konieczność przedstawienia przez wnioskodawcę wyczerpujących, a nie tylko ogólnych informacji w tym zakresie. Informacje te odnosić mają się do wszystkich etapów gospodarowania odpadami, a więc do ich zbierania, transportu, odzysku i /lub unieszkodliwiania. Nie ma więc możności odniesienia się tylko do jednego elementu np. przekazanie podmiotowi realizującemu zbieranie, bez wskazania dalszego sposobu ich zagospodarowania. Jest to niezależne od tego, jakie działania w stosunku do odpadów będzie prowadził podmiot wytwarzający. Inaczej nie byłoby sposobu odniesienia się choćby do zasad ogólnych gospodarowania odpadami określonych w ustawie.

37

Wytwórca odpadów: (imię i nazwisko lub nazwa oraz adres) Miejscowość i data

(nazwa organu właściwego do wydania pozwolenia)

WNIOSEK

o pozwolenie na wytwarzanie odpadów

Na podstawie art. 17 ust. 2 i art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) oraz art. 181 i art. 184 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.) wnoszę o wydanie decyzji o pozwoleniu na wytwarzanie odpadów w związku z eksploatacją instalacji: Opis instalacji z uwzględnieniem następujących elementów:

1. adres zakładu, na którego terenie prowadzona jest eksploatacja instalacji, 2. informacja o tytule prawnym do instalacji (np. akt własności, umowa dzierżawy), 3. wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do wytwarzania, z uwzględnieniem ich

podstawowego składu chemicznego i właściwości (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów),

4. określenie ilości odpadów poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytwarzania w ciągu roku, 5. wskazanie sposobów zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich

negatywnego oddziaływania na środowisko, 6. opis sposobów gospodarowania odpadami, z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku

i unieszkodliwiania odpadów, 7. wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów (uwaga: o ile takie działanie jest

przewidywane), 8. ocenę stanu technicznego instalacji, 9. informację o rodzaju prowadzonej działalności, 10. opis możliwych wariantów funkcjonowania instalacji, 11. przewidywany sposób zakończenia eksploatacji instalacji niestwarzający zagrożenia dla środowiska, 12. czas, na jaki wydane ma być pozwolenie (do 10 lat), 13. informacje pozostałe (art. 184 ust. 1 pkt 7 - 10 oraz 16 - 17b POŚ), o ile wiążą się one z procesem

wytwarzania odpadów, a nie zostały one uwzględnione w pkt poprzedzających, 14. informacje o spełnianiu wymogów, o których mowa w art. 143 POŚ � uwaga: dotyczy instalacji nowo

uruchamianych lub w sposób istotny zmienianych. Punkty 3, 4, 6 i 7 wskazane jest wymienić w tabeli, wraz z podaniem liczby porządkowej, co wpłynie na czytelność wniosku. Do wniosku o pozwolenie dołączam: 1) dokument potwierdzający, że wnioskodawca jest uprawniony do występowania w obrocie prawnym (jeżeli

prowadzący instalację nie jest osobą fizyczną), np. wypis z KRS, 2) streszczenie wniosku sporządzone w języku niespecjalistycznym, 3) fakultatywnie: ewentualne upoważnienie udzielone osobie działającej w imieniu wnioskodawcy.

podpis wnioskodawcy lub osoby przez niego upoważnionej 2.1.2.5. Treść pozwolenia

W pozwoleniu na wytwarzanie odpadów uwzględnia się przede wszystkim wymagania ogólne dotyczące treści pozwoleń emisyjnych ustalone w art. 188 ust. 2 ustawy POŚ. W związku z tym podkreślić można, że nie wszystkie elementy wymaganej treści owych pozwoleń muszą mieć zastosowanie przy pozwoleniu na wytwarzanie odpadów. Zwrócić tu jednak trzeba uwagę na przepis, zgodnie z którym pozwolenie emisyjne może

38

określać wielkość i formę zabezpieczenia roszczeń. Ponadto należy rozważyć możliwość określenia dodatkowych warunków (art. 188 ust. 3) w przypadku, gdy przemawiają za tym szczególne względy ochrony środowiska � zwłaszcza w zakresie obowiązków prewencyjnych. Ustawa o odpadach (art. 18 ust. 2) wymaga dodatkowo, aby pozwolenie na wytwarzanie odpadów określało:

• ilość odpadów poszczególnych rodzajów dopuszczonych do wytwarzania w ciągu roku, • sposoby dalszego gospodarowania odpadami, • miejsce i sposób oraz rodzaj magazynowanych odpadów. Ponownie można w związku z tym podkreślić, że dwa ostatnie punkty są w dużej mierze zdeterminowane treścią wniosku. W szczególności organ wydający pozwolenie musi uwzględnić wyrażony przez wnioskodawcę brak zainteresowania dalszym samodzielnym zagospodarowaniem odpadu - pod warunkiem wskazania zamiaru przekazania uprawnionemu posiadaczowi.

39

oznaczenie organu (starosta lub wojewoda) Miejscowość i data

Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 17 ust. 2 i art. 18 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.), art. 181, art 183 i art. 188 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627, z późn. zm.), oraz art. 104 k.p.a. - dodatkowo w przypadku kompetencji wojewody: w związku z §(wymienić właściwy) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.), po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma),

udzielam (wymienić komu) pozwolenia na wytwarzanie odpadów - o treści następującej: 1. wskazanie ilości odpadów poszczególnych rodzajów dopuszczonych do wytwarzania w ciągu roku (uwaga:

ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów), 2. wskazanie sposobów gospodarowania odpadami, 3. wskazanie miejsce i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów (uwaga: o ile takie działanie jest

przewidywane), Pożądaną formą jest wymienić pkt 1-3 w tabeli z podaniem liczby porządkowej, co ułatwi ewentualne zmiany w

decyzji. 4. czas obowiązywania (do 10 lat). Uwaga: Treść tych punktów jest co do zasady zdeterminowana treścią wniosku. Niemożność akceptacji proponowanych we wniosku warunków prowadzenia działalności powinna skutkować odmową wydania pozwolenia. 5. Elementy dodatkowe spośród wymienionych w art. 188 POŚ, w tym zabezpieczenie roszczeń � o ile znajdują

zastosowanie, z powołaniem podstawy prawnej.

UZASADNIENIE TREŚĆ: Z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności) i dokonanych uzgodnieniach (wymienić, o ile były wymagane, np. na podstawie art. 382 POŚ) .................................................................................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronom odwołanie do: Samorządowego Kolegium Odwoławczego z siedzibą w ...... lub w przypadku kompetencji wojewody: Ministra Środowiska za pośrednictwem � oznaczenie organu - w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia.

pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej pieczątka osoby upoważnionej

Otrzymują: ( strony ) Do wiadomości: (organy) Zgodnie z art. 18. ust. 4 ustawy o odpadach kopie powinni otrzymać: marszałek województwa, wójt (burmistrz lub prezydent miasta) i wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

40

2.1.2.5. Odmowa wydania pozwolenia

Pozwolenie na wytwarzanie odpadów, podobnie jak inne pozwolenia emisyjne, nie ma charakteru decyzji uznaniowej, jest to tzw. decyzja związana. Innymi słowy organ administracji - przy prawidłowo sporządzonym wniosku - nie może odmówić wydania pozwolenia. Nie oznacza to braku możliwości odpowiedniego, z punktu widzenia wymagań ochrony środowiska, ukształtowania treści decyzji - jest to obowiązkiem organu, a szczegółowe reguły, jakie mają być przy tym brane pod uwagę, znajdują się praktycznie w całej regulacji - zwłaszcza zaś w samej ustawie o odpadach i ustawie POŚ (zob. rozdz. 1.3). O możliwości odmowy wydania pozwolenia na wytwarzanie odpadów przesądza jednak ocena wniosku pod kątem występowania jednej z przesłanek enumeratywnie wymienionej w omawianych przepisach. Oznacza to, że rozstrzygnięcia należy dokonać w oparciu o swobodną ocenę wszystkich okoliczności, ale w decyzji odmawiającej jako podstawę prawną trzeba wskazać jeden z przepisów art. 186 POŚ lub art. 18 ust. 3 albo 29 ust. 1 i 2 ustawy o odpadach. Sposób wyliczenia wskazuje, że wystarczy zaistnienie chociażby jednej z wymienionych sytuacji. Przepisy te odwołują się do skutków postępowania z już wytworzonymi odpadami. Zauważyć można, że to nie same odpady mają powodować takie skutki, ale nieprawidłowe gospodarowanie nimi. Nie mogą więc być podstawą odmowy same negatywnie oceniane cechy odpadów. Przepisy nie kwalifikują zakresu powodowanych zagrożeń, wystarczy wobec tego stwierdzenie możliwości zaistnienia jakiegokolwiek zagrożenia. Nie polega to jednak na zmianie czy pogorszeniu ogólnej sytuacji. Musi być stwierdzone prawdopodobieństwo powstania uszczerbków na zdrowiu, utraty życia czy szkód w środowisku.

2.1.2.6. Cofanie i ograniczanie pozwoleń

Cofnięcie decyzji jest formą odpowiedzialności administracyjnej za nieprzestrzeganie określonych wymagań z zakresu ochrony środowiska lub ochrony przed odpadami. W najszerszym stopniu problematyka cofnięcia decyzji (lub jej ograniczenia) określona została w stosunku do pozwoleń zintegrowanych i na wytwarzanie odpadów. Cała regulacja w tym zakresie znajduje się w POŚ (art. 194 � 199) Przewidziane tam zostały dwa typy procedur � z odszkodowaniem i bez. Podstawą decyzji muszą być przypadki enumeratywnie wyliczone w ustawie. Postępowanie takie jest wszczynane z urzędu albo na wniosek prowadzącego instalację lub zainteresowanego jej nabyciem. Przed wydaniem decyzji w przedmiocie cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia bez odszkodowania organ wzywa prowadzącego instalację do usunięcia naruszeń w oznaczonym terminie. W drugim przypadku odszkodowanie jest ustalane w drodze decyzji organu właściwego do cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia. Od decyzji takiej nie przysługuje odwołanie do organu II instancji, a jedynie powództwo do sądu powszechnego w terminie 30 dni od jej doręczenia. Droga sądowa przysługuje także w razie niewydania decyzji przez właściwy organ w terminie 3 miesięcy od zgłoszenia żądania przez poszkodowanego. Odszkodowanie przysługuje od organu właściwego do cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia.

2.1.2.7. Zabezpieczenie roszczeń

Pozwolenie na wytwarzanie odpadów jest jedną z decyzji administracyjnych, w których można ustanowić zabezpieczenie roszczeń. Zagadnienie to jest omówione odrębnie w rozdziale 2.1.8.

41

2.1.2.8. Problemy praktyczne

Prawidłowe wydanie lub odmowa wydania pozwolenia na wytwarzanie odpadów wymaga samodzielnej oceny przez organ m.in. następujących zagadnień:

• czy mamy do czynienia z wytwarzaniem odpadu;

Przyjąć należy, że wnioskodawca ma prawo sam to zadeklarować (zgodnie z definicją zamierza się wówczas pozbyć substancji lub przedmiotu). Organ może jednak nie podzielać jego stanowiska. Najprostszym rozwiązaniem jest poinformowanie o niecelowości składania wniosku. Można również wydać decyzję o umorzeniu postępowania (podstawa prawna - art. 105 par. 1 k.p.a). W praktyce częściej zachodzi sytuacja odwrotna, tj. brak złożenia wniosku na skutek mylnej oceny wytwórcy � wiąże się to z rozpoczęciem działalności bez wymaganego pozwolenia. Rodzi to możliwość zastosowania odpowiedzialności karnej (art. 351 POŚ) oraz administracyjnej (art. 367 POŚ � uprawnienia wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska). Stwierdzenie takiej sytuacji może nastąpić również w postępowaniu dotyczącym zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów. Dotyczyć to może zwłaszcza powstawania odpadów II generacji (czyli powstawania nowych rodzajów odpadów w trakcie przetwarzania odpadów). Ponieważ ustawa nie przewiduje wydania omawianego pozwolenia z urzędu (ani wezwania do złożenia wniosku) organ może jedynie poinformować o zaistnieniu obowiązku i konsekwencjach podjęcia działalności bez pozwolenia. Sposób rozumienia pojęcia odpadów omówiono w rozdz. 1.3.

• odróżnienie czynności odzysku i unieszkodliwiania;

Przy ustalaniu kompetencji dodatkowe problemy może rodzić zagadnienie zakwalifikowania danej czynności jako odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, bowiem jest to jedno z kryterium zaliczenia instalacji do przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Odzysk dotyczący odpadów innych niż niebezpieczne nie jest przedsięwzięciem wymagającym sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko, ale ich unieszkodliwianie już tak. Zagadnienie to omówiono także w rozdz. 1.3.

• ustalenie, kto jest stroną postępowania; Zagadnienie to mogło w przeszłości budzić wątpliwości. Obecnie przesądza o tym jednoznacznie art. 185 ustawy POŚ.

2.1.3. Decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi

2.1.3.1. Podstawa prawna

Przede wszystkim podkreślenia wymaga, że decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi nie jest pozwoleniem emisyjnym w rozumieniu ustawy POŚ - mimo, iż w rzeczywistości pełni niemal identyczne funkcje. Oznacza to, że do jej wydawania znajdują zastosowanie jedynie przepisy k.p.a. oraz odpowiednie przepisy ustawy o odpadach (art. 17 ust. 1 oraz art. 19 - art. 20 ustawy o odpadach). Podstawową funkcją tej decyzji jest wyrażenie zgody na wytworzenie odpadów niebezpiecznych � zarówno w sytuacji, gdy odpady powstają w związku z eksploatacją instalacji, jak i w związku z innym rodzajem działalności (z uwzględnieniem wskazanych limitów ilościowych).

42


Decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi dotyczy tylko odpadów niebezpiecznych - ale z pewnymi istotnymi ograniczeniami tej zasady. Odnosi się to tylko do tej części decyzji, która ma za swój przedmiot zgodę na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych. Pozostałe elementy decyzji (fakultatywne) odnoszące się do zasad gospodarowania odpadami mogą dotyczyć odpadów innych niż niebezpieczne i to niekoniecznie wytworzonych przez wnioskodawcę (zob. rozdz. 2.1.7). W swej zasadniczej i obligatoryjnej części decyzja ta odnosi się do wszystkich odpadów niebezpiecznych wytworzonych przez dany podmiot - a więc nie tylko do tych, które wykraczają poza wskazany limit 0,1 Mg (co zwalnia automatycznie od obowiązku składania w tym zakresie - ale tylko w tym - odrębnej informacji). Decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi dotyczy też wszystkich takich odpadów wytworzonych przez dany podmiot niezależnie od rodzaju działalności powodującej ich powstanie.


Właściwość miejscową organu uprawnionego do wydania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi ustala się w sposób podobny, jak w przypadku pozwolenia na wytwarzanie odpadów - choć podobieństwa te są wyraźne jedynie w przypadku wytwórcy prowadzącego instalację. W tym wypadku miejscem wytwarzania odpadów (a to przesądza o właściwości miejscowej) jest bez wątpliwości miejsce położenia instalacji. Gdy wytwórca nie prowadzi instalacji decydujące znaczenie będzie miało miejsce prowadzonej działalności, z którą związane jest powstawanie odpadów niebezpiecznych.

Powstaje pytanie, jak w takim wypadku ustala się właściwość rzeczową (wojewoda lub starosta). Gdy mamy do czynienia z odpadami powstającymi w związku z eksploatacją instalacji reguły będą identyczne, jak w przypadku pozwolenia na wytwarzanie odpadów (zob. rozdz. 2.1.2). Gdy odpady powstają w związku z inną działalnością � wojewoda będzie właściwy, gdy:

• działalność, w związku z którą powstają odpady, jest wymieniona bezpośrednio w §2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. z 2004 r. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.) - przy czym nie musimy uwzględniać postanowień §2 ust. 2, bowiem te przypadki będą zawsze mieścić się w kryterium opisanym poniżej,

• działalność jest prowadzona na terenie zakładu, w obszarze którego znajduje się jakaś instalacja lub prowadzona jest inna działalność - wymienione w §2 ust. 1 lub 2 wzmiankowanego rozporządzenia - albo na terenie zamkniętym.

2.1.3.4. Wniosek o wydanie decyzji

Wnioski o wydanie decyzji składa się na dwa miesiące przed planowanym rozpoczęciem działalności (lub jej zmianą) - art. 19 ust. 1 ustawy o odpadach. Ustawa nie wymienia w zasadzie szczegółowych informacji, jakie powinny znaleźć się we wniosku � organ ma prawo żądać ich uzupełnienia w toku postępowania (jeżeli konieczne jest to do wszechstronnego rozpatrzenia sprawy - art. 7 k.p.a.). Ustawa precyzuje natomiast treść samego programu (art. 20 ust. 1). Ponadto art. 21 ust. 2 przewiduje, że omawianą decyzję można wydać jedynie po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie obiektu lub po zakończeniu postępowania w sprawie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub

43

jego części. Należy więc przyjąć, iż wnioskodawca powinien załączyć stosowną informację w tej mierze � o ile takie pozwolenie lub zgłoszenie było wymagane na podstawie przepisów ustawy - Prawo budowlane. Wytwórca odpadów: (imię i nazwisko lub nazwa oraz adres) Miejscowość i data

(nazwa organu właściwego do wydania decyzji)

WNIOSEK

o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi

Na podstawie art. 17 ust. 1 oraz art. 19 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) wnoszę o wydanie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi na okres (czas, na jaki wydana ma być decyzja - do 10 lat). Wymienić zgodnie z ustawą: 1. ilość i rodzaj odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów dopuszczonych do wytwarzania w ciągu

roku (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów),

2. sposoby gospodarowania odpadami wraz z ich opisem, 3. miejsca i sposób oraz rodzaj magazynowanych odpadów (uwaga: o ile takie działanie jest przewidywane), Punkty 1-3 wskazane jest wymienić w tabeli z podaniem l. p. Do wniosku o pozwolenie dołączam: 1. Program gospodarki odpadami niebezpiecznymi zgodny z wymaganiami określonymi w art. 20 ust. 1

ustawy o odpadach. 2. Pozwolenie na użytkowanie obiektu� o ile jest wymagane. 3. fakultatywnie: ewentualne upoważnienie udzielone osobie działającej w imieniu wnioskodawcy.

podpis wnioskodawcy lub osoby przez niego upoważnionej

2.1.3.5. Treść decyzji

Decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi różni się w sposób istotny od pozwolenia na wytwarzanie odpadów - nie tylko co do zakresu przedmiotowego. Mimo identycznego skutku - zgody na wytwarzanie odpadów - mamy tu do czynienia ze zmianą zakresu i sposobu działania organu administracji. Przy pozwoleniu w większym stopniu występowała sytuacja dla decyzji administracyjnej klasyczna � na podstawie przedłożonych we wniosku informacji i wytycznych zawartych w przepisach organ może do pewnych granic jednostronnie kształtować sytuację prawną adresata (choć jest to także decyzja związana). Przy decyzji zatwierdzającej program sytuacja jest wyraźnie inna � to zainteresowany podmiot ustala zakres swojej działalności, oczywiście w granicach wymaganych przez przepisy. Organ natomiast ma za zadanie przede wszystkim sprawdzić, czy te ustalenia są zgodne z prawem, a następnie wyrazić zgodę na propozycję wnioskodawcy, czyli zatwierdzić program (lub odmówić jego zatwierdzenia w przypadku stwierdzenia zaistnienia określonych w art. 22 ustawy o odpadach przesłanek).

44

oznaczenie organu Miejscowość i data

Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 17 ust. 1 i art. 21 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a. - w przypadku kompetencji wojewody: w związku z § (wymienić właściwy) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.)) po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma),

orzekam, co następuje:

zatwierdzam (wymienić komu) program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (pełna nazwa dokumentu) oraz ustalam: 1. określenie ilości i rodzajów odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów dopuszczonych do

wytwarzania w ciągu roku (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów),

2. opis sposobów gospodarowania odpadami, 3. wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów (uwaga: o ile takie działanie jest

przewidywane), Punkty 1-3 wskazane jest wymienić w tabeli z podaniem l. p. Uwaga: Treść tych punktów jest co do zasady zdeterminowana treścią wniosku. Niemożność akceptacji proponowanych we wniosku warunków prowadzenia działalności powinna skutkować odmową wydania decyzji. Określam czas obowiązywania decyzji na .... (do 10 lat). Fakultatywnie: Na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy powołanej jako podstawa prawna niniejszej decyzji określam zabezpieczenie roszczeń � forma i wysokość.

UZASADNIENIE TREŚĆ: Z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności), i otrzymaniu wymaganych opinii (wymienić - zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy o odpadach w wypadku wojewody lub art. 19 ust. 5 w wypadku starosty)....................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronom odwołanie do: Samorządowego Kolegium Odwoławczego z siedzibą w ...... lub w przypadku kompetencji wojewody: Ministra Środowiska za pośrednictwem � oznaczenie organu - w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej

pieczątka osoby upoważnionej

Otrzymują: (strony) Do wiadomości: (organy) Zgodnie z art. 19 ust. 6 ustawy o odpadach kopie powinni otrzymać: marszałek województwa, wójt (burmistrz lub prezydent miasta) oraz wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

45

2.1.3.6. Odmowa wydania decyzji

Zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest decyzją związaną - przesłanki odmowy wydania decyzji są enumeratywnie wymienione w ustawie i w przypadku odmowy muszą być wskazane jako podstawa prawna (art. 22 ust. 1). Można przy tym zauważyć, że przesłanki uzasadniające odmowę są bardzo zbliżone do analogicznych rozwiązań zastosowanych w wypadku pozwolenia na wytwarzanie odpadów. W szczególności dotyczy to zagrożenia dla zdrowia lub życia ludzi oraz środowiska, a także zgodności z postanowieniami planów gospodarki odpadami. Podstawą odmowy wydania omawianej decyzji może być również art. 21 ust. 2.

2.1.3.7. Cofanie i ograniczanie

Cofnięcie lub ograniczenie omawianej decyzji jest możliwe jedynie na zasadach ogólnych k.p.a. Natomiast odpowiednikiem instytucji cofnięcia lub ograniczenia pozwolenia na wytwarzanie odpadów bez odszkodowania (art. 194 i art. 195 ustawy POŚ) jest możliwość wstrzymania prowadzonej działalności (art. 23 ustawy o odpadach). W ostatecznym efekcie rodzi to podobne skutki.


Decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi jest jedną z decyzji administracyjnych, w których można ustanowić zabezpieczenie roszczeń. Zagadnienie to jest omówione odrębnie w rozdziale 2.1.8.


Ze względu na niemal identyczną funkcję, jaką pełni decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi w porównaniu do pozwolenia na wytwarzanie odpadów wszystkie wskazane w rozdz. 2.1.2 uwagi dotyczące pojęcia odpadów i ich wytwarzania oraz odzysku i unieszkodliwiania zachowują tu aktualność.

Dodatkowo można zauważyć, że w przypadku omawianej decyzji, kiedy ilości odpadów niebezpiecznych przekraczają w skali roku 100 kg, wytwórca odpadów zobligowany jest do uzyskania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Natomiast, gdyby odpadów niebezpiecznych wytwarzanych było tylko do 100 kg, wówczas konieczne jest przedłożenie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami. Konieczne jest więc precyzyjne określenie ilości wytwarzanych odpadów niebezpiecznych, ponieważ obie instytucje prawne znacząco się różnią � zarówno jeśli chodzi o termin złożenia wniosku (2 miesiące przed rozpoczęciem działalności) czy informacji (30 dni przed rozpoczęciem działalności), jak i jego zawartość czy przesłanki odmowy lub zgłoszenia sprzeciwu. Powinno to być bez wątpliwości przedmiotem kontroli � zwłaszcza, jeżeli dotyczy to wielkości granicznych.

2.1.4. Informacja o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami

2.1.4.1. Charakter prawny

Skutki prawne obowiązku złożenia informacji różnią się w sposób istotny od skutków prawnych decyzji administracyjnych. Dalsze rozważania poprzedzić jednak można

46

podkreśleniem podobieństw - w stosunku do pozwolenia na wytwarzanie odpadów oraz decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Przede wszystkim złożenie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami (art. 17 ust. 1 pkt 2 ustawy o odpadach) ma ten sam skutek - oznacza zgodę na wytwarzanie odpadów. Zgoda ta wyrażana jest w sposób dorozumiany (milcząco), co nie zmienia jej charakteru prawnego. Organ ma określony czas na ocenę informacji. Jeśli w tym terminie nie podejmie wskazanych w ustawie o odpadach działań możliwe jest rozpoczęcie działalności. Generalnie mamy więc do czynienia z instrumentem prewencyjnym. Obowiązuje tu miesięczny termin na złożenie informacji przed planowanym rozpoczęciem działalności. Nie stosuje się do niej przepisów k.p.a, co ma istotne skutki proceduralne. Powoduje to konieczność zakończenia takiego postępowania w ciągu 30 dni od otrzymania informacji, gdyż żadne przedłużenie terminu nie wchodzi tutaj w rachubę.

2.1.4.2. Powstanie obowiązku i kompetencje

Ukształtowanie podstawowych przesłanek i skutków powstania obowiązku składania informacji przypomina rozwiązania zastosowane w przypadku decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Z chwilą przekroczenia wskazanych limitów dotyczy ona wszystkich odpadów - niezależnie od ich rodzaju, masy i sposobu wytwarzania (w związku z eksploatacją instalacji lub w związku z inną działalnością). Nie obejmuje ona również odpadów komunalnych. Ponadto w identyczny sposób ustala się właściwość miejscową i rzeczową organów administracji. Są nimi również starosta i wojewoda. 2.1.4.2. Treść informacji

Wymagania dotyczące treści przedkładanej informacji są sformułowane podobnie, jak dodatkowe wymagania dotyczące treści pozwolenia na wytwarzanie odpadów czy treści programu gospodarowania odpadami niebezpiecznymi:

• wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do wytwarzania, a w przypadkach, gdy określenie rodzaju nie jest wystarczające do ustalenia zagrożeń, jakie te odpady mogą powodować, właściwy organ może wezwać wnioskodawcę do podania podstawowego składu chemicznego i właściwości odpadów,

• określenie ilości odpadów poszczególnych rodzajów przewidzianych do wytwarzania w ciągu roku,

• informacje wskazujące na sposoby zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko,

• opis sposobów gospodarowania odpadami z uwzględnieniem zbierania, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów,

• wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów. 2.1.4.3. Ocena treści

Przedłożona informacja powinna być w czasie 30 dni oceniona przez właściwy organ pod kątem zgodności zamierzeń wytwórcy odpadów z wymaganiami stawianymi ustawą o odpadach i innymi przepisami prawa dotyczącymi gospodarki odpadami. Ustawa nie zawiera wymogu, by organ kierował się ustaleniami planów gospodarki odpadami.

Przy stwierdzeniu nieprawidłowości właściwy organ (wojewoda lub starosta) ma

możliwość podjęcia dwojakiego rodzaju interwencji � w formie powszechnej, poprzez

47

wniesienie sprzeciwu (art. 24 ust. 5 ustawy o odpadach) - oraz w formie szczególnej, poprzez wezwanie do przedłożenia wniosku o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 24 ust. 6 ustawy o odpadach). Forma szczególna dotyczy tylko przypadku, w którym informacja obejmuje wytwarzanie odpadów niebezpiecznych w ilości do 0,1 Mg rocznie, we wszystkich pozostałych przypadkach należy zastosować sprzeciw. Przy obu formach stanowisko organu musi mieć postać odrębnej decyzji administracyjnej (z powołaniem wskazanej podstawy prawnej). Zauważyć dodatkowo można, że wezwanie do złożenia wniosku o zatwierdzenie programu gospodarki odpadami niebezpiecznymi może nastąpić w każdym czasie - tj. również w okresie wykonywania działalności, której dotyczyła informacja - mimo, iż pierwotnie nie został zgłoszony sprzeciw. Przesłanką jest tu zawsze stwierdzenie możliwości zagrożenia dla życia, zdrowia lub środowiska (art. 24 ust. 6 ustawy o odpadach).

Pewne wątpliwości może budzić to, że zastosowanie formy powszechnej, czyli wniesienie sprzeciwu, nie jest w przepisie art. 24 ust. 5 warunkowane zaistnieniem wyraźnie wskazanych okoliczności. Nie można jednak uznać, że organ działa tu w sposób całkowicie swobodny. Wniesienie sprzeciwu musi mieć uzasadnienie, co wynika zarówno z ogólnych celów instytucji prawnej polegającej na obowiązku złożenia informacji (jako formy uzyskania zgody na wytwarzanie odpadów), jak i z wymagań k.p.a. dotyczących decyzji administracyjnej � sprzeciw jest wnoszony właśnie w drodze decyzji. Co do zasady każda decyzja administracyjna musi mieć uzasadnienie. Uzasadnieniem dla złożenia sprzeciwu będzie wykazanie, że przedłożona informacja wskazuje, iż działania wytwórcy odpadów nie będą zgodne z wymaganiami ustawy. Organ musi więc ustalić taką przyczynę i wykazać ją w uzasadnieniu. 2.1.4.4. Wstrzymanie działalności

Zasady sprawowania nadzoru nad działalnością wytwórcy odpadów prowadzoną w oparciu o przedłożoną informację reguluje art. 24 ust. 7 i ust. 8 ustawy o odpadach. Konstrukcja jest podobna do przewidywanej odnośnie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi - polega więc na możliwości wstrzymania działalności w drodze odrębnej decyzji administracyjnej. Właściwym w sprawie jest organ, do którego złożono wymaganą informację.

2.1.4.5. Złożenie informacji a gospodarowanie odpadami

Złożenie informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami nie oznacza w żadnym wypadku zgody na zamierzony sposób zagospodarowania odpadów. Wymaga to szczególnego podkreślenia na tle postanowień art. 24 ust. 4 pkt 4 (przedłożenie szczegółowego opisu sposobów gospodarowania odpadami). Wskazanie w treści informacji sposobów gospodarowania odpadami i przyjęcie takiej informacji przez organ (poprzez niewyrażenie sprzeciwu) nie jest domyślną zgodą na prowadzenie takiego gospodarowania. Trzeba na to uzyskać odrębne zezwolenie (z art. 26 lub art. 28 ustawy o odpadach). Przy pozwoleniu na wytwarzanie odpadów, pozwoleniu zintegrowanym oraz decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi analogiczny punkt mógł uzyskać taki właśnie charakter, pod warunkiem spełnienia wymagań wynikających z art. 31 ust. 1 ustawy o odpadach. Przy informacji jest to niemożliwe. Informacje dotyczące fazy zagospodarowania odpadów służyć powinny właściwym organom przede wszystkim w celu identyfikacji podmiotów, które zobowiązane są posiadać wymagane zezwolenia. Uwagi powyższe nie dotyczą jednak magazynowania odpadów. Z natury rzeczy jednak złożenie informacji uprawnia do magazynowania jedynie �własnych� odpadów - innymi słowy wytwórca nie może występować tu jednocześnie w roli odbiorcy odpadów.

48


Zob. uwagi w rozdz. 2.1.2 dotyczące pojęcia odpadów i ich wytwarzania oraz odzysku i unieszkodliwiania odpadów. Dodatkowe problemy może rodzić odpowiednie zakwalifikowanie działalności oraz skutków wprowadzonych w jej toku zmian. Np. mały zakład produkcyjny wytwarza 4,95 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne oraz 60 kg rocznie odpadów niebezpiecznych. Zakład ten ma obowiązek przedłożenia informacji o wytwarzanych odpadach oraz o sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami ze względu na wytwarzanie odpadów niebezpiecznych. Ilości odpadów niebezpiecznych i innych niż niebezpieczne nie sumujemy. Wobec tego próg zobowiązujący do przedłożenia informacji to albo wytwarzanie odpadów niebezpiecznych w ilości do 0,1 Mg rocznie albo powyżej 5 Mg rocznie odpadów innych niż niebezpieczne. Wystarczy spełnienie jednego z tych warunków, aby zaistniała konieczność złożenia informacji odnoszącej się do wszystkich wytwarzanych odpadów w zakładzie. W przypadku zmiany ilości lub rodzaju wytwarzanych odpadów konieczne jest przedłożenie nowej informacji, ponieważ ustawa o odpadach nie przewiduje instytucji nowelizowania przedłożonej informacji. Stąd każda przedkładana informacja traktowana jest jako nowa i dotycząca całokształtu działalności w zakładzie. Zwrócić uwagę trzeba także na to, że nie stosujemy do rozpatrywania informacji przepisów k.p.a. � oznacza to np. niemożność przedłużenia terminu 30 dni, o którym mowa w art. 24 ustawy o odpadach.

2.1.5. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów


Do wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów znajdują zastosowanie przepisy k.p.a. oraz odpowiednie przepisy ustawy o odpadach (art. 26 - 27 i art. 29 ustawy o odpadach). Podstawową funkcją tej decyzji jest wyrażenie zgody na zagospodarowanie odpadów � zarówno w sytuacji, gdy odpady powstały w związku z działalnością wnioskodawcy, jak i wtedy, gdy wytworzył je inny podmiot.


Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów jest wymagane niemal zawsze, jeżeli zamierzone czynności mieszczą się w pojęciu odzysku lub unieszkodliwiania. Zezwolenie może przy tym dotyczyć odzysku, albo unieszkodliwiania, albo prowadzenia obu tych działań łącznie. Od 7 lutego 2003 r. dotyczy ono również odpadów komunalnych. Jedyne wyjątki od powyższych zasad to:

• zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o odpadach nie musi uzyskiwać odrębnego zezwolenia wytwórca odpadów (a więc również przeprowadzający wstępne przetwarzanie), posiadający pozwolenie na ich wytwarzanie bądź decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, pod warunkiem, że decyzje te zostaną w odpowiedni sposób uzupełnione - dotyczy to również pozwolenia zintegrowanego � zob. rozdz. 2.1.7,

• zwolnione z obowiązku są osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne nie będące przedsiębiorcami, wykorzystujące na własne potrzeby odpady wskazane w rozporządzeniu wydanym na podstawie art. 33 ust. 3 ustawy o odpadach; - uwaga: wykorzystywanie odpadów na własne potrzeby, będące też warunkiem zwolnienia

49

z obowiązku prowadzenia ewidencji, może dotyczyć zarówno odpadów własnych, tj. powstałych u danej osoby fizycznej lub w jednostce organizacyjnej, jak i odpadów przekazanych zgodnie z art. 33.

• z obowiązku uzyskania zgody mogą być zwolnieni posiadacze odpadów prowadzący odzysk lub unieszkodliwianie określonych rodzajów odpadów, wskazanych w rozporządzeniu, które może być wydane na podstawie upoważnienia zawartego w art. 33 ust. 4a ustawy o odpadach,

• nie wymaga uzyskania zgody, stosowanie komunalnych osadów ściekowych w rolnictwie albo dla uprawy roślin przeznaczonych do kompostowania lub innych celów niż spożycie czy produkcja pasz (ale nie dla np. rekultywacji) - wskazane w art. 43 ustawy o odpadach.

Omawiane zezwolenie nie jest zgodą na funkcjonowanie instalacji ani tym bardziej

na jej powstanie. Jest ono zgodą na prowadzenie wskazanego rodzaju działalności � nie ma w szczególności charakteru pozwolenia emisyjnego. Jeżeli takie właśnie pozwolenie jest na podstawie przepisów ustawy POŚ czy prawa wodnego dodatkowo wymagane, należy je uzyskać w trybie ustalonym odpowiednimi przepisami. Podobnie będzie wyglądała sytuacja w odniesieniu do odpadów powstających w związku z prowadzeniem procesów odzysku czy unieszkodliwiania (czyli tzw. odpadów II generacji) � zezwolenie na prowadzenie tej działalności (prowadzonej w stosunku do istniejących odpadów) nie jest zgodą na wytwarzanie nowych odpadów. Jeżeli przepisy ustawy o odpadach uzyskania takiej zgody wymagają, należy ją uzyskać � choć, jak wiadomo może być w niej zawarte zezwolenie na odzysk lub unieszkodliwianie tychże odpadów. Ponadto art. 27 ust. 3 przewiduje, że omawiane zezwolenie można wydać jedynie po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie obiektu lub po zakończeniu postępowania w sprawie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Należy więc przyjąć, iż wnioskodawca powinien załączyć stosowną informację w tej mierze � o ile takie pozwolenie lub zgłoszenie było wymagane na podstawie przepisów ustawy - Prawo budowlane. 2.1.5.3. Kompetencje

Właściwość miejscową organu uprawnionego do wydania ustala się w sposób podobny, jak w przypadku pozwolenia na wytwarzanie odpadów - choć podobieństwa te są wyraźne jedynie w przypadku posiadacza prowadzącego tę działalność w obrębie instalacji. W tym wypadku miejscem prowadzenia działalności (a to przesądza o właściwości miejscowej) jest bez wątpliwości miejsce położenia instalacji. Gdy wytwórca nie prowadzi instalacji decydujące znaczenie będzie miało rzeczywiste miejsce prowadzonej działalności. W przypadku wielości miejsc może zachodzić konieczność uzyskiwania więcej niż jednego zezwolenia (mimo tożsamości posiadacza odpadów).

Właściwość rzeczowa jest ustalana w zależności od rodzaju podejmowanego

przedsięwzięcia lub jego usytuowania. Jeżeli działalność jest związana z eksploatacją instalacji to wojewoda będzie właściwy, gdy:

• sama instalacja lub działalność są wymienione w §2 ust. 1 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko � przy czym nie musimy uwzględniać postanowień §2 ust. 2, bowiem te przypadki będą zawsze mieścić się w kryterium opisanym poniżej,

50

• instalacja jest położona na terenie zakładu, w obszarze którego znajduje się inna instalacja lub prowadzona jest działalność wymienione w §2 ust. 1 lub 2 rozporządzenia albo na terenie zamkniętym,

• instalacja jest powiązana technologicznie z inną instalacją wymienioną w §2 ust. 1 lub 2 rozporządzenia nawet wtedy, gdy znajduje się na terenie innego zakładu.

Jeżeli natomiast odzysk lub unieszkodliwianie jest prowadzone bez użycia instalacji wojewoda będzie właściwy, gdy: • działalność jest prowadzona na terenie zakładu, w obszarze którego znajduje się jakaś

instalacja lub prowadzona jest inna działalność - wymienione w §2 ust. 1 lub 2 rozporządzenia - albo na terenie zamkniętym.

2.1.5.4. Wniosek o wydanie zezwolenia

Ustawa o odpadach w sposób wyraźny tego nie stwierdza, ale obowiązek uzyskania omawianego zezwolenia ma, podobnie, jak pozostałe związane z reglamentacją postępowania z odpadami, charakter prewencyjny. Oznacza to, że o wydanie zezwolenia należy wystąpić przed rozpoczęciem działalności, a nie posiadając odpowiedniej zgody prowadzić działalności nie wolno. Naruszenie obowiązku, czyli prowadzenie działalności bez wcześniejszego uzyskania zezwolenia, jest wykroczeniem z art. 70 pkt 6 ustawy o odpadach, co wyraźnie przesądza właśnie o prewencyjnym charakterze obowiązku. Przepis nie ustala terminu na wystąpienie z odpowiednim wnioskiem, w sposób wyprzedzający rozpoczęcie działalności, zależy to więc od posiadacza odpadów. Podjąć działalność będzie on mógł dopiero wówczas, gdy decyzja o zezwoleniu stanie się ostateczna.

Wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku

lub unieszkodliwiania odpadów powinien spełniać szczegółowe wymagania określone w art. 27 ust. 1 ustawy o odpadach. Można tu zwrócić uwagę na kilka dość istotnych kwestii. Wniosek może dotyczyć odpadów jeszcze nieistniejących, tj. wnioskodawca nie musi określać źródła pochodzenia odpadów. Wystarczy, że zamierza wejść w ich posiadanie w przyszłości i wskaże ich rodzaje. We wniosku należy określić potencjalny zakres zamierzonej działalności w odniesieniu do poddawanych odzyskowi lub unieszkodliwieniu odpadów, poprzez wskazanie ich rodzajów i ilości. Jeżeli miałyby być prowadzone obie formy gospodarowania, wyszczególnienie powinno być dokonane odrębnie dla każdej z nich. Ponadto - fakultatywnie - wniosek może zawierać dane wymagane przy uzyskiwaniu zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów (zob. rozdz. 2.1.6). Podanie podstawowego składu chemicznego i właściwości odpadów w przedkładanym organowi wniosku nie jest konieczne, organ ma natomiast prawo wezwać do takiego uzupełnienia. Warunkiem jest jednak wówczas wykazanie, że informacje zawarte we wniosku nie są wystarczające dla ustalenia zagrożeń dla środowiska, jakie poddawane odzyskowi lub unieszkodliwieniu odpady mogą powodować. Wskazanie ilości odpadów ma być dokonane w rozbiciu na poszczególne ich rodzaje, nie wystarczy podanie łącznej ich ilości, należy także podać odpowiednie wielkości dla okresu roku.

Wymóg oznaczenia we wniosku miejsca prowadzenia działalności w zakresie

odzysku lub unieszkodliwiania odpadów oznacza obowiązek konkretnego określenia takiego miejsca, a więc przez wskazanie urządzenia lub instalacji, w których działania będą prowadzone oraz jego położenia. W odniesieniu do urządzeń, które mogą być przemieszczane, należałoby także wskazać miejsce lub miejsca, w których będą prowadzone procesy odzysku lub unieszkodliwiania. Może to przesądzać o konieczności uzyskania więcej niż jednego zezwolenia � ze względu na właściwość miejscową. Za szczególnie istotne należy

51

uznać te elementy wniosku, które zmierzają do wykazania, że posiadacz odpadów będzie w stanie zamierzone działania prowadzić prawidłowo i posiada odpowiednie ku temu środki techniczne oraz organizacyjne. Określa je art. 27 ust. 1 pkt 6 oraz pkt 7 ustawy o odpadach. Obejmuje to:

• szczegółowy opis stosowanych metod odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, • przedstawienie możliwości technicznych i organizacyjnych pozwalających należycie

wykonywać działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, ze szczególnym uwzględnieniem kwalifikacji zawodowych lub przeszkolenia pracowników oraz liczby i jakości posiadanych instalacji i urządzeń odpowiadających wymaganiom ochrony środowiska.

Ocena tych elementów wniosku, dokonywana przez właściwy organ, powinna być prowadzona ściśle w związku z projektowanym zakresem działalności. Należy przyjąć, że opis stosowanych metod powinien być na tyle szczegółowy, aby organ na jego podstawie był w stanie jednoznacznie ocenić warunki prowadzenia zakładanych działań z punktu widzenia przestrzegania wszystkich wymagań stawianych prawem. Kwestia kwalifikacji zawodowych pracowników częściowo jest precyzowana przepisami ustawy o odpadach - np. odnośnie wymagań dotyczących zarządzających spalarniami odpadów czy składowiskami odpadów. Za posiadanie możliwości organizacyjnych, koniecznych do wykazania, należałoby m.in. uznać posiadanie prawnych możliwości dysponowania terenem, obiektami, instalacjami czy urządzeniami służącymi do prowadzenia działalności (jednak nie musi to być prawo własności). Posiadacz odpadów: (imię i nazwisko lub nazwa oraz adres) Miejscowość i data


WNIOSEK

o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku /unieszkodliwiania/ odzysku i unieszkodliwiania / odpadów

Na podstawie art. 26 ust. 1 oraz art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) wnoszę o wydanie zezwolenia na okres (czas, na jaki wydane ma być zezwolenie - do 10 lat). Opis zamierzonej działalności z uwzględnieniem następujących elementów: 1. adres zakładu, na którego terenie ma być prowadzona, lub inna informacja o miejscu jej prowadzenia, 2. informacja o możliwości dysponowania terenem (tytuł prawny lub umowa), 3. informacje o faktycznym i prawnym przeznaczeniu terenu - o ile nie zostały one uwzględnione w pkt 1 i 2

oraz o pozwoleniu na użytkowanie obiektu budowlanego lub zgłoszeniu zmiany sposobu jego użytkowania,4. wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do odzysku /unieszkodliwiania (uwaga: ze

wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów), 5. określenie ilości odpadów poszczególnych rodzajów przewidzianych do odzysku /unieszkodliwiania

w ciągu roku, 6. szczegółowy opis metod odzysku /unieszkodliwiania odpadów (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów

czynności zgodnie z załącznikami nr 5 i 6 do ustawy o odpadach), 7. wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów (uwaga: o ile takie działanie jest

przewidywane), 8. inne informacje (wymienione w art. 27 ust. 1 pkt 7), 9. przewidywany czas prowadzenia działalności. Punkty 4-8 wskazane jest wymienić w tabeli, wraz z podaniem liczby porządkowej, co wpłynie na czytelność wniosku. Do wniosku o zezwolenie dołączam: fakultatywnie: ewentualne upoważnienie udzielone osobie działającej w imieniu wnioskodawcy.


52

2.1.5.5. Treść zezwolenia

Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów powinno określać elementy wskazane w art. 27 ust. 2 ustawy o odpadach.

Ustalenie treści decyzji w dużej mierze zależy w rzeczywistości od treści wniosku. Organ administracji może ingerować w zakres zamierzeń posiadacza odpadów tylko o tyle, o ile jest to uzasadnione potrzebą przestrzegania wymagań ustawy. Tym samym część wskazanych powyżej elementów ma charakter fakultatywny. Organ nie może także konstruować treści decyzji w sposób zasadniczo odmienny od założeń przyjętych we wniosku, bez zgody wnioskodawcy � np. nie można ustalić w zezwoleniu innej metody odzysku, niż proponowana. W sytuacji, gdy organ nie widzi możliwości uwzględnienia określonych założeń zaproponowanych we wniosku powinien wezwać wnioskodawcę do odpowiedniej ich modyfikacji, w przypadku nie dokonania zmian wydać decyzję odmawiającą udzielenia zezwolenia (zob. niżej). Ustalenie w decyzji rodzaju i ilości odpadów dozwolonych do odzysku lub unieszkodliwienia w ciągu roku, miejsca i dopuszczalnych metod planowanych działań czy innych wymagań jest dla adresata zobowiązaniem wiążącym. Pewna możliwość swobodniejszej modyfikacji zamierzonej działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wynika z upoważnienia dookreślenia dodatkowych warunków prowadzenia takiej działalności - jeżeli wymaga tego specyfika odpadów, w szczególności niebezpiecznych, lub potrzeba zachowania wymagań ochrony życia, zdrowia ludzi lub ochrony środowiska. Warunki dodatkowe, które z natury rzeczy wykraczają poza ustalenia poczynione we wniosku, ustala się na podstawie okoliczności wskazanych w omawianym przepisie. Uzasadnienie decyzji musi wykazać zaistnienie określonych uwarunkowań. Zakres dodatkowych zobowiązań musi także być ściśle z nimi związany - zobowiązania te mogą być wprowadzone tylko w takim zakresie, jaki będzie niezbędny dla uniknięcia ewentualnych zagrożeń.

Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów jest decyzją wydawaną na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Termin ważności powinien być więc w decyzji w sposób wyraźny ustalony. Organ nie ma tu możliwości ustalania długości tego terminu w sposób uznaniowy, jeżeli we wniosku określono proponowany termin ważności. Odmowa jego uznania (czyli praktycznie skrócenie) powinna być uzasadniona koniecznością osiągania konkretnie wskazanych wymagań ustawy. Określeniem proponowanego czasu ważności zezwolenia będzie przede wszystkim wskazanie przewidywanego czasu prowadzenia zakładanej działalności.

Bardzo istotnym wymogiem - będącym w istocie uzupełnieniem wymagań, jakie

należy spełnić przy ubieganiu się o zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów - jest uzależnienie możliwości wydania omawianej decyzji w zakresie dotyczącym unieszkodliwiania odpadów niebezpiecznych od dokonania kontroli funkcjonowania wskazanych instalacji i urządzeń przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Można to nawet uznać za swego rodzaju uzgodnienie - choć nie wymaga się tu wydania odrębnej decyzji administracyjnej ani zachowania szczególnej formy prawnej. Forma stosowana często w praktyce przez WIOŚ to postanowienie � podkreślić więc trzeba, że nie przysługuje na nie zażalenie. O przeprowadzenie kontroli powinien wystąpić zainteresowany uzyskaniem zezwolenia posiadacz odpadów. Odrębną sprawą jest uzyskanie pozwolenia na użytkowanie obiektu (na podstawie przepisów ustawy - Prawo budowlane). Musi ono naturalnie dotyczyć wykorzystywanego obiektu, nie musi być jednak decyzją adresowaną do zainteresowanego posiadacza. Ustawa nie wprowadza bowiem takiego wymogu i nie wymaga też tytułu własności obiektu. Zgodnie jednak z uwagami poczynionymi wyżej posiadacz powinien

53

wykazać, że ma prawo do użytkowania obiektu w zakresie odpowiednim ze względu na specyfikę zamierzonej działalności.


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 26 ust. 1 i art. 27 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a. - w przypadku kompetencji wojewody: w związku z par. (wymienić właściwy) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.), po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma), oraz po przeprowadzeniu kontroli przez WIOŚ (jeżeli była ona wymagana), zezwalam na prowadzenie działalności w zakresie odzysku /unieszkodliwiania odpadów i ustalam, co następuje: 1. rodzaj i ilość odpadów przewidywanych do odzysku lub unieszkodliwiania w okresie roku (uwaga: ze

wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów), 2. miejsce i dopuszczone metody odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (uwaga: ze wskazaniem nazw

i kodów czynności zgodnie z załącznikami nr 5 i 6 do ustawy o odpadach), 3. miejsce i sposób oraz rodzaj magazynowanych odpadów (uwaga: o ile takie działanie jest przewidywane), 4. dodatkowe warunki prowadzenia działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, jeżeli

wymaga tego specyfika odpadów, w szczególności niebezpiecznych, lub potrzeba zachowania wymagań ochrony życia, zdrowia ludzi lub ochrony środowiska.

Określam czas obowiązywania zezwolenia na .... (do 10 lat). Fakultatywnie: Na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy powołanej jako podstawa prawna niniejszej decyzji określam zabezpieczenie roszczeń � forma i wysokość. Punkty 1-4 wskazane jest wymienić w tabeli z podaniem l. p.

UZASADNIENIE TREŚĆ: Z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności), i otrzymaniu wymaganych opinii (wymienić - zgodnie z art. 26 ust. 5 ustawy o odpadach w wypadku wojewody lub art. 26 ust. 6 w wypadku starosty)...................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronom odwołanie do: Samorządowego Kolegium Odwoławczego z siedzibą w ...... lub w przypadku kompetencji wojewody: Ministra Środowiska za pośrednictwem � oznaczenie organu - w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej


Otrzymują: (strony) Do wiadomości: (organy) Zgodnie z art. 26 ust. 7 ustawy o odpadach kopie powinni otrzymać: marszałek województwa, wójt (burmistrz lub prezydent miasta) oraz wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

54

2.1.5.6. Odmowa wydania zezwolenia

Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów jest decyzją związaną - przesłanki odmowy wydania decyzji są enumeratywnie wymienione w ustawie i w przypadku odmowy muszą być wskazane jako podstawa prawna.

Przesłanki odmowy wydania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie

odzysku lub unieszkodliwiania odpadów zostały określone w art. 29 ust. 1 ustawy o odpadach: • niezgodność z wymaganiami ustawy i innych przepisów dotyczących gospodarki

odpadami (co obejmuje np. postanowienia art. 13 ust. 1), • prawdopodobieństwo spowodowania zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska,

• niezgodność z planami gospodarki odpadami. W istocie nie różnią się one od przesłanek odmowy wydania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, które zostały omówione powyżej. Dodatkowo jednak - choć tylko w zakresie termicznego przekształcania odpadów lub ich składowania - ustawa o odpadach formułuje jeszcze jedną podstawę do odmowy wydania omawianej decyzji. Można ją w zasadzie uznać jednak za warunek starania się o zezwolenie (podobnie, jak to miało miejsce w przypadku uprzedniej kontroli dokonywanej przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska). Jak wynika z art. 29 ust. 2 wnioskodawca powinien wykazać, że kierownikiem wymienionych tam instalacji będzie osoba mająca stosowne uprawnienia � a więc wskazana z imienia i nazwiska. Nie musi być ona jednak pracownikiem wnioskodawcy - trzeba przyjąć, że może ona wykonywać swoje czynności na podstawie innego stosunku prawnego. W szczególności kierownikiem spalarni czy składowiska może być ich właściciel. Podstawą odmowy wydania zezwolenia może być również przepis art. 27 ust. 3.

2.1.5.6. Cofanie zezwoleń

Cofnięcie zezwolenia jest formą odpowiedzialności administracyjnej za nieprzestrzeganie określonych wymagań z zakresu ochrony środowiska przed odpadami.

Procedura cofnięcia decyzji, określona w art. 30 ustawy o odpadach jest procedurą

wspólną i dotyczy zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów. Obowiązek podjęcia działań przez organ jest związany z naruszaniem przepisów ustawy o odpadach bądź działaniem niezgodnie z wydanym zezwoleniem. Wystarczy zaistnienie jednej z tych przesłanek. Powoduje to też, że organ wydający odpowiednie zezwolenie, kontroluje nie tylko jego przestrzeganie, ale w ogóle stosowanie się przez podmiot do regulacji ustawy o odpadach. Postępowanie prowadzone jest przez organ z urzędu. Pierwszym krokiem jest tutaj wezwanie przez organ do niezwłocznego zaprzestania naruszeń. Wezwanie to powiązane musi zostać z wszczęciem postępowania w sprawie cofnięcia zezwolenia � nadaje mu się wówczas formę postanowienia, na które nie służy zażalenie. Dopiero niezastosowanie się do tego wezwania powoduje konieczność cofnięcia zezwolenia bez odszkodowania. Cofnięcie zezwolenia skutkuje wstrzymaniem działalności objętej zezwoleniem. Decyzji w sprawie cofnięcia zezwolenia można nadać rygor natychmiastowej wykonalności, uwzględniając przy tym potrzebę bezpiecznego dla środowiska zakończenia działalności. Zwrócić tu należy uwagę, że naruszenie przepisów innych ustaw (np. o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym) nie powoduje sankcji w postaci cofnięcia decyzji.

55


Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów jest jedną z decyzji administracyjnych, w których można ustanowić zabezpieczenie roszczeń. Zagadnienie to jest omówione odrębnie w rozdziale 2.1.8.


Ze względu na podobieństwo omawianej problematyki wszystkie wskazane w rozdz. 2.1.2 uwagi dotyczące pojęcia odpadów i ich wytwarzania oraz odzysku lub unieszkodliwiania zachowują tu aktualność.

Dodatkowe problemy mogą wiązać się z zakresem zwolnień od obowiązku uzyskiwania zezwolenia. Można to zilustrować na przykładzie komunalnych osadów ściekowych (definicja z art. 3 ust. 3 pkt 2 ustawy o odpadach). Są to odpady - specyfika polega tu na dookreśleniu warunków gospodarowania (art. 43).

Odzysk jest generalnie preferowaną przez ustawodawcę formą zagospodarowania odpadów. Zasadą w gospodarce odpadami jest obciążenie posiadacza odpadów obowiązkiem uzyskiwania zezwolenia na odzysk. Posiadanie wspomnianego zezwolenia umożliwia jednocześnie przejęcie pełnej odpowiedzialności za prawidłowe zagospodarowanie odpadów. Od tej zasady ustawa o odpadach przewiduje kilka wyjątków - z których jeden dotyczy komunalnych osadów ściekowych. Niektóre rodzaje czynności mieszczących się w pojęciu �stosowania komunalnych osadów ściekowych� z mocy prawa nie wymagają uzyskiwania zezwoleń. Brak ustawowo określonego obowiązku uzyskiwania zezwolenia na określoną działalność oznacza jednocześnie, że organ nie może go wydać � nie ma wówczas podstaw prawnych do regulowania działalności w formie decyzji administracyjnej. Decyzja taka dotknięta byłaby kwalifikowaną wadą prawną - brak podstawy prawnej (art. 156 §1 pkt 2 k.p.a.). Każda inna czynność - spośród dopuszczonych przez ustawodawcę w załączniku nr 5 lub nr 6 - niezależnie od tego czy mieści się w pojęciu stosowania komunalnych osadów ściekowych czy też wykracza poza nie, wymaga uzyskania zezwolenia z art. 26 (alternatywnie z art. 28). Jest przy tym obojętny status prawny posiadacza odpadów (osoba fizyczna, przedsiębiorca). Jeżeli więc podmiot zamierza podjąć działalność wykraczającą poza ramy określone w art. 43 ust. 1 pkt 1, pkt 4 i pkt 5 (lista czynności zwolnionych od ogólnych wymagań) należy postępować zgodnie z regułami powszechnym, tj. wydać mu zezwolenie lub odmówić jego wydania, kierując się kryteriami określonymi w art. 29 ust. 1.

Katalog odpadów jest skonstruowany na zasadzie źródła pochodzenia odpadu. Dlatego podobne lub wręcz takie same fizykochemicznie odpady mogą być opatrzone różnymi kodami. W specyficznych przypadkach może zdarzyć się, że pod tym samym kodem będą kryły się różne substancje (np.: odczynniki chemiczne o kodach 16 80 01, 16 80 02), których wspólne przechowywanie może być wręcz niewskazane. Jest to szczególnie ważne w unieszkodliwianiu odpadów szczególnie toksycznych, tzn. zawierających �substancje pod szczególnym nadzorem�: np. substancje T, T+ w rozumieniu ustawy o substancjach i preparatach chemicznych; prekursory broni chemicznej; prekursory narkotykowe; substancje poddane kontroli na mocy przepisów międzynarodowych; substancje zubożające warstwę ozonową. Odbiór takich odpadów powinien być odnotowany na oddzielnych kartach i uwzględniany w przewozach odpadu, zgodnie z wymaganiami międzynarodowej umowy o transporcie towarów niebezpiecznych - ADR. Stanowić to może dodatkowe źródło informacji o cechach odpadów.

56

2.1.6. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów


Do wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów znajdują zastosowanie przepisy k.p.a. oraz odpowiednie przepisy ustawy o odpadach (art. 28 - art. 29 ustawy o odpadach). Podstawową funkcją tej decyzji jest wyrażenie zgody tylko na jedną lub na obie spośród wskazanych czynności � zarówno w sytuacji, gdy odpady powstały w związku z działalnością wnioskodawcy, jak i wtedy, gdy wytworzył je inny podmiot.


Omawiane zezwolenie od 7 lutego 2003 r. dotyczy również odpadów komunalnych. Tym samym obejmuje wszystkie rodzaje odpadów. Jedyne wyjątki od powyższej zasady to:

• zgodnie z art. 28 ust. 9 wytwórca odpadów nie musi uzyskiwać zezwolenia na zbieranie i transport własnych odpadów,

• zgodnie z art. 31 ust. 1 ustawy o odpadach nie musi uzyskiwać odrębnego zezwolenia wytwórca odpadów (a więc również przeprowadzający wstępne przetwarzanie), posiadający pozwolenie na ich wytwarzanie bądź decyzję zatwierdzającą program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, pod warunkiem, że decyzje te zostaną w odpowiedni sposób uzupełnione � zob. rozdz. 2.1.7,

• zgodnie z art. 32 ust. 1 ustawy o odpadach nie musi uzyskiwać odrębnego zezwolenia posiadacz odpadów posiadający zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, pod warunkiem, że decyzja ta zostanie w odpowiedni sposób uzupełniona � zob. rozdz. 2.1.7,

• z obowiązku uzyskania zezwolenia są zwolnieni posiadacze odpadów prowadzący zbieranie lub transport określonych rodzajów odpadów, wskazanych w rozporządzeniu, wydanym na podstawie upoważnienia zawartego w art. 33 ust. 4 ustawy o odpadach - ale mają obowiązek wpisu do rejestru starosty,

• zgodnie z art. 33 ust. 1a nie wymaga uzyskania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów ich przewożenie przez osoby fizyczne i jednostki organizacyjne niebędące przedsiębiorcami � dotyczy to jedynie odpadów wykorzystywanych na własne potrzeby.


Organem właściwym do wydawania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów jest zawsze starosta. Właściwość miejscowa starosty ustalana jest jednak częściowo odmiennie niż w przypadku omówionych powyżej decyzji administracyjnych i informacji. Przy zezwoleniu na prowadzenie zbierania odpadów decyduje miejsce prowadzonej działalności. Natomiast przy transporcie brana jest pod uwagę siedziba lub miejsce zamieszkania podmiotu ubiegającego się o zezwolenie. Obowiązują tu ogólne zasady ustalania miejsca siedziby lub zamieszkania, zgodnie z którymi miejsce siedziby określa akt powołujący daną jednostkę. Miejscem zamieszkania osoby fizycznej jest miejsce jej pobytu stałego. Przy takim określeniu właściwości mogą się pojawić problemy związane z jej ustaleniem w sytuacji, gdy zezwolenie miałoby dotyczyć łącznie zbierania i transportu, czego ustawa o odpadach nie wyklucza. Problemy te pojawią się

57

w sytuacji, w której wnioskodawca ma siedzibę na terenie innego powiatu niż ten, w którym zamierza prowadzić zbieranie odpadów. W takiej sytuacji dla obu działań właściwi byliby różni starostowie i wydanie decyzji dotyczącej obu czynności przez któregokolwiek z nich, naruszyłoby przepisy o właściwości. Uznać należy, że w takiej sytuacji wydanie decyzji uwzględniającej podobny wniosek jest niemożliwe.

2.1.6.4. Wniosek o wydanie zezwolenia

Przepisy nie ustalają terminu na wystąpienie z odpowiednim wnioskiem - w sposób wyprzedzający rozpoczęcie działalności. Zależy to więc od posiadacza odpadów. Nie posiadając odpowiedniej zgody prowadzić działalności nie wolno. Prowadzenie działalności, bez wcześniejszego uzyskania zezwolenia, jest wykroczeniem z art. 70 pkt 6 ustawy o odpadach.

Wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania

lub transportu odpadów powinien spełniać szczegółowe wymagania określone w art. 28 ust. 4 ustawy o odpadach. Można tu zwrócić uwagę na kilka dość istotnych kwestii. Wniosek może dotyczyć odpadów �wirtualnych�, tj. wnioskodawca nie musi określać źródła pochodzenia odpadów. Wystarczy, że zamierza wejść w ich posiadanie w przyszłości. We wniosku należy określić potencjalny zakres zamierzonej działalności w odniesieniu do poddawanych zbieraniu lub transportowi odpadów, poprzez wskazanie ich rodzajów (ale nie ilości). Jeżeli miałyby być prowadzone obie formy działania, wyszczególnienie powinno być dokonane odrębnie dla każdej z nich. Podanie podstawowego składu chemicznego i właściwości odpadów w przedkładanym organowi wniosku nie jest konieczne, organ ma natomiast prawo wezwać do takiego uzupełnienia. Warunkiem jest jednak wówczas wykazanie, że informacje we wniosku zawarte nie są wystarczające dla ustalenia zagrożeń dla środowiska.

Wymóg oznaczenia we wniosku obszaru prowadzenia działalności dotyczy jedynie

transportu. W przypadku zbierania trzeba konkretnie określić miejsce, w których działania będą prowadzone. Ponadto art. 28 ust. 10 przewiduje, że zezwolenie dotyczące zbierania można wydać jedynie po uzyskaniu pozwolenia na użytkowanie obiektu lub po zakończeniu postępowania w sprawie zgłoszenia zmiany sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części. Należy więc przyjąć, iż wnioskodawca powinien załączyć stosowną informację w tej mierze � o ile takie pozwolenie lub zgłoszenie było wymagane na podstawie przepisów ustawy - Prawo budowlane.

Za szczególnie istotne należy uznać ponadto te elementy wniosku, które zmierzają do

wykazania, że wnioskodawca będzie w stanie zamierzone działania (transport, zbieranie) prowadzić prawidłowo i posiada odpowiednie ku temu środki techniczne oraz organizacyjne.

Ocena tych elementów wniosku, dokonywana przez właściwy organ, powinna być

prowadzona ściśle w związku z projektowanym zakresem działalności. Należy przyjąć, że opis powinien być na tyle szczegółowy, aby organ na jego podstawie był w stanie jednoznacznie ocenić warunki prowadzenia zakładanych działań z punktu widzenia przestrzegania wszystkich wymagań stawianych prawem.

58

Posiadacz odpadów: (imię i nazwisko lub nazwa oraz adres) Miejscowość i data


WNIOSEK

o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania /transportu/ zbierania

i transportu / odpadów

Na podstawie art. 28 ust. 1 i ust. 4 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) wnoszę o wydanie zezwolenia na okres (czas, na jaki wydane ma być zezwolenie - do 10 lat). Opis zamierzonej działalności z uwzględnieniem następujących elementów: 1. wyszczególnienie rodzajów odpadów przewidzianych do zbierania /transportu (uwaga: ze wskazaniem

nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów), 2. alternatywnie - oznaczenie obszaru prowadzonej działalności (transport), 3. alternatywnie � oznaczenie miejsca prowadzonej działalności (zbieranie) oraz pozwolenie na użytkowanie

obiektu budowlanego lub zgłoszenie zmiany sposobu jego użytkowania � jeśli jest wymagane, 4. zamierzony czas prowadzenia działalności, 5. opis sposobu i środków transportu (uwaga: o ile takie działanie jest przewidywane), 6. wskazanie miejsca i sposobu i rodzajów magazynowanych odpadów wraz z informacją dotyczącą tytułu

prawnego do terenu oraz opis zamierzonego odzysku /unieszkodliwiania odpadów, (uwaga: o ile takie działanie jest przewidywane),

7. inne informacje (wymienione w art. 28 ust. 4 pkt 5). Do wniosku o zezwolenie dołączam: 1. wykaz środków transportu 2. fakultatywnie: ewentualne upoważnienie udzielone osobie działającej w imieniu wnioskodawcy.


59

2.1.6.5. Treść zezwolenia Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu

odpadów powinno określać elementy wskazane w art. 28 ust. 5 ustawy o odpadach. Zob. też uwagi dotyczące treści zezwolenia w rozdz. 2.1.5

oznaczenie organu Miejscowość, dnia

Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 28 ust. 1, ust. 5 i ust. 6 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a. po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma), zezwalam na prowadzenie działalności w zakresie zbierania /transportu odpadów i ustalam, co następuje: 1. rodzaj odpadów przewidywanych do zbierania /transportu (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów

zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów), 2. obszar prowadzonej działalności � dotyczy transportu, 3. miejsca prowadzonej działalności - dotyczy konkretnego miejsca (adresu) zbierania odpadów na terenie

danego starostwa, 4. miejsce i sposób oraz rodzaj magazynowanych odpadów (uwaga: o ile takie działanie jest przewidywane �

dotyczy jedynie zbierania), 5. dodatkowe warunki prowadzenia działalności w zakresie zbierania /transportu odpadów, jeżeli wymaga

tego specyfika odpadów, w szczególności niebezpiecznych, lub potrzeba zachowania wymagań ochrony życia, zdrowia ludzi lub ochrony środowiska.

Fakultatywnie: Na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy powołanej jako podstawa prawna niniejszej decyzji określam zabezpieczenie roszczeń � forma i wysokość. Punkty 1-5 wskazane jest wymienić w tabeli z podaniem l. p. Określam czas obowiązywania zezwolenia na .... (do 10 lat).

UZASADNIENIE TREŚĆ Z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności), i otrzymaniu wymaganych opinii (wymienić - zgodnie z art. 28 ust. 2 ustawy o odpadach)....................................

Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronom odwołanie do: Samorządowego Kolegium Odwoławczego z siedzibą w ...... za pośrednictwem � oznaczenie organu - w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej


Otrzymują: (strony) Do wiadomości: (organy) Zgodnie z art. 28 ust. 7 ustawy o odpadach kopię powinien otrzymać właściwy marszałek województwa, wójt (burmistrz, prezydent miasta) oraz wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

60

2.1.6.6. Odmowa wydania zezwolenia

Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów jest decyzją związaną - przesłanki odmowy wydania decyzji są enumeratywnie wymienione w ustawie i w przypadku odmowy muszą być wskazane jako podstawa prawna. Przesłanki odmowy wydania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów zostały określone w art. 29 ust. 1 ustawy o odpadach. Jest to uregulowanie wspólne. Zostało ono omówione w rozdz. 2.1.5. Podstawą odmowy wydania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów może być również art. 28 ust. 10 ustawy o odpadach.

2.1.6.7. Cofanie zezwoleń

Cofnięcie zezwolenia jest formą odpowiedzialności administracyjnej za nieprzestrzeganie określonych wymagań z zakresu ochrony przed odpadami. Procedura cofnięcia decyzji, określona w art. 30 ustawy o odpadach jest procedurą wspólną i dotyczy zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów. Została ona omówiona w rozdz. 2.1.5.


Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów jest jedną z decyzji administracyjnych, w których można ustanowić zabezpieczenie roszczeń. Zagadnienie to jest omówione odrębnie w rozdziale 2.1.8.


Zob. uwagi w rozdz. 2.1.2 dotyczące pojęcia odpadów i ich wytwarzania oraz odzysku lub unieszkodliwiania.

Dodatkowe problemy może rodzić m.in. odpowiednie zakwalifikowanie działalności � np. przewóz odpadów powstałych przy wykonywaniu działalności gospodarczej. Jeżeli przewozu dokonuje się w ramach np. świadczonej usługi medycznej to trudno uznać to za transport odpadu - można uznać, że moment pozbycia się następuje z chwilą zakończenia usługi. Nie ma specjalnych warunków dotyczących przewozu odpadów innych niż niebezpieczne. Natomiast w wypadku odpadów niebezpiecznych, stanowiących towar niebezpieczny w rozumieniu ustawy o transporcie towarów niebezpiecznych, nic nie zwalnia od przestrzegania wymagań dotyczących transportu towarów niebezpiecznych (międzynarodowa umowa o transporcie towarów niebezpiecznych ADR). Podstawowym problemem zgodnego z ADR transportu odpadów niebezpiecznych jest prawidłowa klasyfikacja odpadów do jednej z 13 klas towarów niebezpiecznych i przypisanie odpadowi tzw. numeru UN. Zgodnie z podziałem obowiązków pomiędzy nadawcą, przewoźnikiem, a odbiorcą towaru niebezpiecznego klasyfikacja i zapakowanie towaru należy do nadawcy. Przewoźnik ma obowiązek dostosować swój pojazd i załogę do wymogów zapisanych w ADR dla przyjętego UN. Nad prawidłowością transportu czuwa doradca ds. bezpieczeństwa w transporcie, którego ubiegający się o decyzje na transport odpadów niebezpiecznych musi zatrudnić. Zaznaczyć należy także, że generalnie zezwolenie jest potrzebne na transport poza zakładem. Przenoszenie czy przewożenie w jego obrębie należy traktować jako transport wewnętrzny, na który zezwolenia nie potrzeba (trzeba to traktować jako czynność związaną np. z wytworzeniem odpadu). Nic nie zwalnia jednak od

61

konieczności posiadania zezwolenia, gdy transport odbywa się na drodze publicznej. Nie jest jednakże wymagane zezwolenie od wytwórców odpadów na zbieranie i transport własnych odpadów. 2.1.7. Decyzje o charakterze łącznym

2.1.7.1. Charakter i podstawa prawna

W celu uproszczenia systemu reglamentacji procesu wytwarzania i gospodarowania odpadami ustawodawca pozwala generalnie na łączenie w jednej decyzji administracyjnej elementów właściwych dla innych. Przyjąć należy, że odbywać się to powinno według następującego schematu:

• w pozwoleniu zintegrowanym można określać zasady prowadzenia działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów,

• w pozwoleniu na wytwarzanie odpadów oraz w decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi można określać zasady prowadzenia działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów,

• w zezwoleniu na prowadzeniu działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów można określać zasady prowadzenia działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów.

Do wydawania decyzji łącznych znajdują zastosowanie przepisy k.p.a. oraz

odpowiednie przepisy ustawy o odpadach odnoszące się do poszczególnych decyzji, których decyzja łączna dotyczy. Funkcją tej decyzji jest wyrażenie zgody na prowadzenie działalności we wskazanym przez wnioskodawcę zakresie. Decyzją podstawową jest zawsze alternatywnie jedna ze wskazanych w powyższym wyliczeniu - pozwolenie zintegrowane, pozwolenie na wytwarzanie odpadów, decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi lub zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.


Pozwolenie na wytwarzanie odpadów oraz decyzja zatwierdzająca program gospodarki odpadami niebezpiecznymi mogą, na skutek odpowiedniego ukształtowania wniosku o ich wydanie, dotyczyć również etapu gospodarowania (wliczając w to oprócz odzysku lub unieszkodliwiania, także zbieranie lub transport) wytworzonymi odpadami. W takim wypadku nie jest konieczne uzyskiwanie odrębnych zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (art. 26 ustawy o odpadach) lub w zakresie zbierania lub transportu odpadów (art. 28 ustawy o odpadach). Dodać należy, że decyzje te mogą określać zasady gospodarowania odpadami przejętymi od innych posiadaczy (także innych niż niebezpieczne i komunalnych). W tym wypadku wnioskodawca określa się w roli odbiorcy odpadów � choć nie uprawnia go to do prowadzenia działalności w zakresie regulowanym w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Właściwość rzeczowa i miejscowa pozostaje tu bez zmian � np. w przypadku pozwolenia na wytwarzanie odpadów decyduje nadal miejsce położenia i charakter instalacji, z której eksploatacją jest związane powstanie odpadów �własnych�. Miejsce prowadzenia działalności związanej z gospodarowaniem odpadami ma znaczenie jedynie w zakresie obowiązku zasięgania opinii - wójta, burmistrza lub prezydenta miasta (art. 31 ust. 4 ustawy o odpadach).

62

Ta część pozwolenia na wytwarzanie odpadów oraz decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, która określa zakres praw i obowiązków odnoszących się do etapu gospodarowania odpadami - tak wytworzonymi, jak i przejętymi od innych posiadaczy - ma charakter fakultatywny. Wytwórca odpadów zamierzający prowadzić taką działalność może również starać się o uzyskanie odrębnych zezwoleń.

Podobne relacje zachodzą w sytuacji, gdy decyzją podstawową jest zezwolenie na

prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.

2.1.7.3. Kompetencje i opinie

W przypadku większości wskazanych decyzji mamy do czynienia z podziałem kompetencji pomiędzy wojewodę lub starostę. Natomiast zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów wydaje tylko starosta. Przyjąć trzeba, że stosuje się tu właściwość rzeczową organu wydającego podstawową decyzję, która łączy się z dodatkowym zezwoleniem. Przesądza o tym analiza treści wniosku. Właściwość miejscową ustala się zgodnie z warunkami określonymi dla poszczególnych decyzji. Identyczna zasada obowiązuje w przypadku ustalenia organów właściwych do opiniowania decyzji. Wydanie decyzji łącznej jest możliwe tylko w wypadku tożsamości kompetencji miejscowej.

2.1.7.4. Wniosek o wydanie decyzji

Wniosek o wydanie decyzji łącznej, jeżeli ma zostać uwzględniony w całości, powinien spełniać szczegółowe wymagania określone dla poszczególnych decyzji. Warunkiem minimum jest spełnienie wymagań określonych dla decyzji podstawowej � wówczas można uznać, że jest to wniosek tylko o jej wydanie, choć zasadne jest wówczas wezwanie do uzupełnienia. W razie braku uzupełnienia można wydać decyzję podstawową.

2.1.7.5. Treść zezwolenia

Decyzja łączna powinna określać wszystkie elementy właściwe dla decyzji podstawowej � oraz właściwych zezwoleń z zakresu gospodarki odpadami. Czas obowiązywania decyzji może być określony łącznie lub dla poszczególnych działań z zakresu gospodarki odpadami.

63

oznaczenie organu Miejscowość i data Znak sprawy

DECYZJA Na podstawie art. 17 ust. 1, art. 28 ust. 1 i art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a. - w przypadku kompetencji wojewody: w związku z §(wymienić właściwy) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz.2573, z późn. zm.) po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma), orzekam, co następuje: I - zatwierdzam (wymienić komu) program gospodarki odpadami niebezpiecznymi o treści następującej: 1. określenie ilości i rodzajów odpadów niebezpiecznych poszczególnych rodzajów dopuszczonych do

wytwarzania w ciągu roku (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów),

2. opis sposobów gospodarowania odpadami, 3. wskazanie miejsca i sposobu oraz rodzaju magazynowanych odpadów (uwaga: o ile takie działanie jest

przewidywane), Punkty 1-3 wskazane jest wymienić w tabeli z podaniem l. p. II - zezwalam (wymienić komu) na prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów i ustalam, co następuje: 1. rodzaj odpadów przewidywanych do transportu (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie

z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów), 2. obszar prowadzonej działalności � zgodnie z wnioskiem (opisać), 3. dodatkowe warunki prowadzenia działalności w transportu odpadów, jeżeli wymaga tego specyfika odpadów,

w szczególności niebezpiecznych, lub potrzeba zachowania wymagań ochrony życia, zdrowia ludzi lub ochrony środowiska.

Punkty 1-3 wskazane jest wymienić w tabeli z podaniem l. p. Określam czas obowiązywania decyzji na .... (do 10 lat) Fakultatywnie: Na podstawie art. 35 ust. 1 ustawy powołanej jako podstawa prawna niniejszej decyzji określam zabezpieczenie roszczeń w związku z (wskazać działalność) � forma i wysokość. Na podstawie art. 29 ust. 1 pkt 2 odmawiam zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów.

UZASADNIENIE TREŚĆ: Z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności), i otrzymaniu wymaganych opinii ...... (wymienić - zgodnie z art. 19 ust. 4 ustawy o odpadach w wypadku wojewody lub art. 19 ust. 5 w wypadku starosty oraz w wypadku obu tych organów zgodnie z art. 31 ust. 4 ustawy o odpadach)...................................................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronom odwołanie do: Samorządowego Kolegium Odwoławczego z siedzibą w ...... lub w przypadku kompetencji wojewody: Ministra Środowiska

64

za pośrednictwem � oznaczenie organu - w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia.


Otrzymują: (strony) Do wiadomości: (organy) Uwzględniając postanowienia art. 19 ust. 6 i art. 28 ust. 7 ustawy o odpadach kopie powinni otrzymać: marszałek województwa, wójt (burmistrz lub prezydent miasta) oraz wojewódzki inspektor ochrony środowiska.

2.1.7.6. Odmowa wydania decyzji

Decyzja łączna jest decyzją związaną - przesłanki odmowy wydania decyzji są enumeratywnie wymienione w ustawie i w przypadku odmowy muszą być wskazane jako podstawa prawna. Przesłanki odmowy wydania zostały określone odrębnie dla poszczególnych grup decyzji ujętych w decyzji łącznej. W razie ich zróżnicowania oraz w przypadku, gdy dotyczą tylko części zamierzonej działalności, można wydać decyzję uwzględniającą tylko część wniosku � pod warunkiem, że możliwe jest wydanie decyzji podstawowej. 2.1.7.7. Cofanie decyzji oraz wstrzymywanie działalności

Cofnięcie decyzji podstawowej - z przyczyn określonych w ustawie POŚ lub ustawie

o odpadach - jest równoznaczne z cofnięciem całej decyzji łącznej. Możliwe jest jednak również cofniecie decyzji w części dotyczącej elementów dodatkowych � o ile zaistnieją wskazane, w ustawie o odpadach, przesłanki i z zachowaniem stosownej procedury (wezwanie do zaniechania naruszeń).

W wypadku wstrzymania działalności prowadzonej na podstawie decyzji

zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi (art. 23 ustawy o odpadach) nie wpływa to na ważność decyzji łącznej � choć oczywiście uniemożliwia legalną działalność w zakresie wskazanym w decyzji o wstrzymaniu działalności.


Decyzje łączne należą do decyzji administracyjnych, w których można ustanowić zabezpieczenie roszczeń. O zasadności i wysokości zabezpieczenia przesądza analiza występowania ryzyka zagrożeń związanych z wszystkimi zamierzonymi działaniami � traktowanymi zarówno łącznie, jak i oddzielnie. Zagadnienie to jest omówione odrębnie w rozdziale 2.1.8. 2.1.7.9. Studium przypadku Firma XXX z siedzibą w powiecie NN-skim wystąpiła do Starosty NN-skiego z wnioskiem o wydanie decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. Z przedłożonego pisma wynikało, że: • wniosek dotyczy odpadów niebezpiecznych � podano nazwy i kody odpadów,

65

• powstanie odpadów (wytworzenie) planuje się w ilości 2 Mg/rok, • odpady mają powstać w związku z produkcją wyrobów chemicznych (np. klejów)

w istniejącej instalacji przemysłowej, • firma planuje przerób powstałych odpadów na inne produkty chemiczne (np.

rozpuszczalników) w odrębnej instalacji (również istniejącej) i w odrębnym cyklu technologicznym � linia produkcyjna ma wydajność do 4 Mg/rok, a efektem tej dodatkowej produkcji będą odpady niebezpieczne w ilości 0,05 Mg/rok (tzw. II generacja odpadów),

• odpady II generacji będą przekazywane firmie YYY z siedzibą w powiecie AA-skim celem unieszkodliwienia,

• firma XXX zamierza również pozyskiwać odpady niebezpieczne (identyczne jak wymienione w pkt pierwszym) od innych wytwórców celem ich przerobu i w związku z tym występuje o zgodę na ich zbieranie � w ilości do 2 Mg/rok.

Działanie organu:

Na podstawie art. 9 i art. 64 §2 k.p.a. należy poinformować wnioskodawcę o mylnej kwalifikacji prawnej oraz wezwać do uzupełnienia wniosku. Mylna kwalifikacja polega na żądaniu wydania decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi. W opisanej sytuacji podstawową decyzję musi stanowić pozwolenie na wytworzenie odpadów. Wniosek powinien więc spełniać wymagania opisane w rozdz. 2.1.2.4. oraz dodatkowo � w związku z wystąpieniem o zezwolenie na odzysk i zbieranie odpadów � wszystkie wymagania opisane w rozdz. 2.1.5.4 i rozdz. 2.1.6.4. Z opisu powinno przy tym wynikać: • z jakiego rodzaju instalacją (przedsięwzięciem) mamy do czynienia celem ustalenia

kompetencji oraz czy nie zachodzi konieczność uzyskania pozwolenia zintegrowanego, • jakiego rodzaju i w jakiej ilości powstaną w zakładzie jeszcze inne odpady (także inne niż

niebezpieczne (w związku z art. 17 ust. 3 ustawy o odpadach), • czy firma YYY posiada zezwolenie na unieszkodliwianie odpadów oraz jaki jest

przewidziany sposób ich transportu, • opis sposobu zbierania odpadów, określenie miejsca magazynowania, sposobów

transportu itp., • czas na jaki ma być wydana decyzja. Działania firmy XXX: Następuje pełne uzupełnienie wniosku. Odnośnie zbierania firma XXX zamierza wykonywać działalność na terenie całego kraju w ten sposób, że po zawarciu umowy o przekazaniu (sprzedaży) odpadów wynajęta firma transportowa przywiezie je na teren zakładu. Działanie organu: Następuje wydanie decyzji � pozwolenia na wytwarzanie odpadów uwzględniającego wytworzenie odpadów I i II generacji (oraz innych wskazanych we wniosku). Decyzja zawiera również zgodę na prowadzenie działalności w zakresie odzysku (R2) w ilości do 2 Mg/rok. Starosta odmawia wydania zgody na zbieranie odpadów.

W uzasadnieniu stwierdza, że wniosek spełnia ustawowe wymagania (w części uwzględnionej w decyzji), a sposoby postępowania z odpadami są zgodne z zasadami ochrony środowiska. Miejsce gospodarowania odpadami zostało przewidziane do wykonywania działalności przemysłowej � zarówno w m.p.z.p., jak i wydanej w latach

66

60-tych decyzji lokalizacyjnej. Jest to obiekt budowlany zlokalizowany, wybudowany i dopuszczony do użytkowania zgodnie z obowiązującymi przepisami. Odmowa zgody na zbieranie odpadów wynika po pierwsze z braku kompetencji do jej wydania na obszar całego kraju. Po drugie zamierzona czynność nie jest zbieraniem odpadów � przyjęcie odpadów od firmy transportowej (a w zasadzie od ich wytwórcy) nie wymaga takiej decyzji. Wnioskodawca nie wykazał przy tym, że zamierza prowadzić zbieranie na terenie starostwa.

Działanie firmy XXX Złożono odwołanie od decyzji do wskazanego Samorządowego Kolegium Odwoławczego (SKO) za pośrednictwem Starosty NN-skiego. Dotyczy ono jedynie braku zgody na prowadzenie działalności w zakresie odzysku � w dodatkowej ilości 2 Mg/rok. W uzasadnieniu odwołania podniesiono, że organ bezzasadnie założył, iż firma nie będzie pozyskiwać odpadów od innych wytwórców. Posiada przy tym technologiczna możliwość przerobu (odzysku) 4 Mg/rok. Działanie organu:

Nie można skorzystać z przepisu art. 132 k.p.a., bowiem w postępowaniu uczestniczyła również inna strona (np. w związku z istnieniem strefy przemysłowej). Odmawia ona zgody na zmianę decyzji. Następuje przekazanie odwołania do SKO. Działanie SKO: Na podstawie art. 138 §1 pkt 2 k.p.a uchyla decyzję Starosty NN-skiego w części dotyczącej zgody na odzysk i orzeka zgodnie z treścią odwołania. Możliwe działania firmy XXX lub innej strony postępowania: Decyzja jest ostateczna. Przysługuje skarga do Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w terminie 30 dni od daty doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia w sprawie. 2.1.8. Zabezpieczenie roszczeń

Ustanowienie zabezpieczenia roszczeń z tytułu wystąpienia negatywnych skutków w środowisku jest możliwe w następujących decyzjach:

• pozwoleniu zintegrowanym, • pozwoleniu na wytwarzanie odpadów, • decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, • zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania

odpadów, • zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów.

Zabezpieczenie roszczeń jest instytucją wywodzącą się z prawa cywilnego, którego

celem jest uzyskanie przez potencjalnie narażonego na szkodę możliwości jej naprawienia. Ustanowienie zabezpieczenia roszczeń dokonywane jest w decyzji administracyjnej.

Przesłanka określona dla niego to: szczególnie ważny interes społeczny związany z ochroną środowiska, a w szczególności z zagrożeniem pogorszenia stanu środowiska w znacznych

67

rozmiarach. Mamy tutaj do czynienia z pojęciami nieostrymi (interes społeczny związany z ochroną środowiska, szczególnie ważny, znaczne rozmiary). Ich interpretacja w tym konkretnym przypadku odnosić się musi do podstawowych zasad ogólnych tak ustawy o odpadach, jak i ustawy POŚ - Prawo ochrony środowiska. Z treści przepisu wynika także, iż zagrożenie pogorszenia stanu środowiska w znacznych rozmiarach jest tylko jednym z interesów przemawiających za ustanowieniem zabezpieczenia roszczeń. Organ może określić także inne, których zasadność należy wskazać w uzasadnieniu do decyzji. Przykładowo z takimi lub innymi zagrożeniami możemy mieć do czynienia w zakładach zaliczanych do grożących poważną awarią przemysłową.

Zakres odpowiedzialności podmiotu wskazany jest w art. 187 ust. 4 ustawy - Prawo

ochrony środowiska. Wystąpienie negatywnych skutków w środowisku spowodowane musi zostać przez niewywiązanie się podmiotu z obowiązków określonych w decyzji. Tak więc jakiekolwiek inne spowodowanie takich skutków niezwiązane bezpośrednio z daną, określoną decyzją uniemożliwia skorzystania z zabezpieczenia roszczeń.

Zabezpieczenie ustanawiane jest w formie depozytu, gwarancji bankowej lub polisy ubezpieczeniowej, przy czym to organ administracji określa w decyzji jego formę. W przypadku zabezpieczenia w formie depozytu jest on wpłacany na odrębny rachunek bankowy wskazany przez organ wydający decyzję, natomiast zabezpieczenie w formie gwarancji bankowej lub polisy ubezpieczeniowej składane jest do organu wydającego decyzję. Do organu należy określenie wysokości zabezpieczenia. Winien przy tym brać pod uwagę orientacyjną wysokość szkód, jakie mogą zostać wyrządzone w środowisku. Sposób i kryteria ustalenia wysokości należy wyjaśnić w uzasadnieniu decyzji. Gwarancja bankowa lub polisa ubezpieczeniowa winna stwierdzać, że w razie wystąpienia negatywnych skutków w środowisku, bank lub firma ubezpieczeniowa ureguluje zobowiązania na rzecz organu wydającego decyzję.

Organ nie może żądać zabezpieczenia przed uprawomocnieniem się decyzji, ponieważ

jego nałożenie, czy wysokość nie są jeszcze wówczas bezsporne. Mogą się one stać przedmiotem zaskarżenia. Wobec tego sposób dokonania zabezpieczenia po uprawomocnieniu się decyzji także powinien zostać w niej określony. Pamiętać przy tym trzeba, że zgodnie z art. 188 ust. 4 POŚ eksploatacja instalacji jest dozwolona po wniesieniu zabezpieczenia, o ile zostało ono ustanowione. Jednakże nie wszystkie decyzje w zakresie gospodarki odpadami są związane z eksploatacją instalacji. W sytuacji, gdyby podmiot nie wniósł zabezpieczenia stanowić to będzie podstawę do cofnięcia zezwolenia ze względu na prowadzenie działalności niezgodnie z wydanym zezwoleniem.

W przypadku wydania decyzji o wygaśnięciu, cofnięciu lub ograniczeniu pozwolenia (zezwolenia), jeżeli podmiot usunął negatywne skutki w środowisku powstałe w wyniku prowadzonej działalności lub skutki takie nie wystąpiły w ogóle, organ właściwy do wydania decyzji orzeka na wniosek podmiotu o zwrocie ustanowionego zabezpieczenia. W razie stwierdzenia, że nie usunięto w wyznaczonym terminie negatywnych skutków w środowisku, powstałych w wyniku prowadzonej działalności, organ właściwy do wydania pozwolenia (zezwolenia) orzeka o przeznaczeniu na ten cel zabezpieczenia w wysokości niezbędnej do usunięcia tych skutków. Decyzja taka winna precyzować wysokość niezbędnych środków, która zostanie udokumentowana w uzasadnieniu.

Ponadto zabezpieczenie roszczeń przewidziane zostało w art. 51 ust. 7 ustawy o odpadach. Będzie to omówione odrębnie.

68

2.2. Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości 2.2.1. Podstawa prawna

Do wydawania zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości znajdują zastosowanie przepisy k.p.a. oraz odpowiednie przepisy ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (art. 7 - art. 9). Podstawową funkcją tej decyzji jest wyrażenie zgody na ściśle określoną czynność � odbieranie odpadów komunalnych.

2.2.2. Konsekwencje zmiany przepisów w 2003 r. oraz w 2005 r. Do dnia 7 lutego 2003 r. ustawa o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

przewidywała obowiązek uzyskiwania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów komunalnych. Zezwolenie to było wymagane zawsze, jeżeli zamierzone czynności mieściły się w pojęciu odzysku, unieszkodliwiania, transportu oraz zbierania odpadów. Zezwolenie mogło przy tym dotyczyć albo zbierania i transportu (ustawodawca w tym wypadku traktował te czynności łącznie), albo odzysku albo unieszkodliwiania. Możliwe było również prowadzenie tych działań łącznie. Zezwolenie to w zakresie gospodarowania odpadami komunalnymi stanowiło odpowiednik zezwoleń na prowadzenie działalności w zakresie zbierania, transportu, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów innych niż komunalne. Mieliśmy tu do czynienia z dwoma odrębnymi modelami kontroli gospodarowania odpadami - prowadzoną przez wójta w zakresie odpadów komunalnych oraz przez starostę (lub wojewodę) w zakresie pozostałych odpadów. Wskutek omawianej nowelizacji uległo to istotnym zmianom.

W pierwotnej wersji ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach omawiane

zezwolenie mogło być wydawane na czas nieokreślony. Brak był przy tym jednoznacznych przepisów przejściowych - należało więc uznać, że decyzje wydane przed dniem 1 października 2001 r. (wejście w życie tzw. ustawy wprowadzającej, która znowelizowała ustawę o utrzymaniu czystości i porządku w gminach) zachowały moc na czas w nich określony (zasada ochrony praw nabytych). Kolejna zmiana ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (wynikająca z tzw. ustawy czyszczącej - z mocą od dnia 7 lutego 2003 r.) potwierdza to domniemanie. Zawiera ona klauzulę, iż zezwolenia wydane na podstawie dotychczasowych przepisów (a więc i te, które zostały wydane w okresie między dniem 1 października 2001 r. a dniem 6 lutego 2003 r., jak i wcześniejsze) zachowują moc na czas, na jaki zostały wydane. Jednocześnie zastępują one zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odzysku, unieszkodliwiania, zbierania lub transportu odpadów wymagane obecnie na podstawie ustawy o odpadach również wobec odpadów komunalnych.

Ustawa �czyszcząca� wprowadziła natomiast nowy rodzaj zezwolenia, tj. zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości.

Zmiany, jakich dokonano w ustawie o utrzymaniu czystości i porządku w gminach w

roku 2005 (Dz. U. Nr 175, poz. 1458) przyniosły przede wszystkim możliwość ścisłego określenia w zezwoleniu miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odpadów oraz doprecyzowania szeregu szczegółowych obowiązków przedsiębiorcy prowadzącego działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych. Na szczególną uwagę zasługuje ponadto przepis przejściowy (art. 10 ust. 3 ustawy zmieniającej) nakazujący przedsiębiorcom wystąpienie z wnioskiem o zmianę posiadanych dotychczas zezwoleń. Ma to na celu ich

69

dostosowanie do nowych wymagań ustawowych m. in. w zakresie terminu ważności oraz określonych przez właściwych wójtów � zgodnie z art. 7 ust. 3a. ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Ma to nastąpić w terminie 6 miesięcy od podania do publicznej wiadomości owych wymagań.

2.2.3. Zakres przedmiotowy Na tle obecnej redakcji przepisów art. 26 i art. 28 ustawy o odpadach można

sformułować następujące wnioski. Odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości jest czynnością odrębną od operacji odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Jeżeli podmiot odbierający zamierza dokonywać takich operacji zawsze musi uzyskać zezwolenie z art. 26 ustawy o odpadach - niezależnie od tego czy uzyskał zezwolenie z art. 7 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku i czy był z takiego wymogu zwolniony. Oznacza to, że gminna jednostka organizacyjna obecnie może nadal odbierać odpady bez zezwolenia - ale nie może dokonywać ich odzysku lub unieszkodliwiania.

Odbieranie odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości musi być również

uznane za czynność odrębną od zbierania lub transportu odpadów. Skoro jednak obecnie zbieranie i transport odpadów komunalnych wymaga odrębnego pozwolenia z art. 28 ustawy o odpadach, to należy wyraźnie odróżnić te rodzaje działań. Odbieranie odpadów nie obejmuje czynności ich zbierania. Zbieranie odpadów jest obowiązkiem właścicieli nieruchomości - a nie przedsiębiorcy lub gminnej jednostki organizacyjnej. Właściciel nieruchomości (w ujęciu obu ustaw jest to władający nieruchomością) nie potrzebuje na to odrębnego zezwolenia (stwierdza to art. 28 ust. 8 ustawy o odpadach). Jednakże odbierający może także prowadzić działalność w zakresie zbierania odpadów � posiadając na to odpowiednie zezwolenie � np. magazynując czy przepakowując odebrane odpady. Odbieraniu odpadów komunalnych z reguły towarzyszy transport tych odpadów. Stąd niezbędne jest uzyskanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie transportu odpadów.

2.2.4. Kompetencje Organem właściwym do wydania zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie

odbierania odpadów komunalnych jest zawsze wójt (burmistrz, prezydent miasta). Z natury rzeczy właściwość miejscowa ustalana jest według miejsca świadczonych usług (zawsze obejmuje to co najwyżej obszar jednej gminy).

2.2.5. Wniosek o wydanie zezwolenia Przepisy nie ustalają terminu na wystąpienie z odpowiednim wnioskiem w sposób

wyprzedzający rozpoczęcie działalności. Zależy to więc od przedsiębiorcy. Nie posiadając odpowiedniej zgody prowadzić działalności nie wolno. Prowadzenie działalności, bez wcześniejszego uzyskania zezwolenia, jest wykroczeniem z art. 10 ust. 1 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach.

Wniosek o wydanie zezwolenia na prowadzenie omawianej działalności powinien

spełniać szczegółowe wymagania określone w art. 8 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Oprócz oczywistych - choćby na tle postanowień k.p.a. - elementów dotyczących nazwy, siedziby, przedmiotu i obszaru zamierzonej działalności, obejmuje to:

70

• określenie środków technicznych, jakimi dysponuje ubiegający się o zezwolenie na prowadzenie działalności objętej wnioskiem;

• informacje o technologiach stosowanych lub przewidzianych do stosowania przy świadczeniu usług w zakresie działalności objętej wnioskiem;

• proponowane zabiegi z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej planowane po zakończeniu działalności;

• określenie terminu podjęcia działalności objętej wnioskiem oraz zamierzonego czasu jej prowadzenia.

Odnośnie dwu pierwszych punktów zauważyć trzeba, że wnioskodawca nie dysponuje

tu pełną swobodą. Art. 7 ust. 3a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach stanowi, że wójt (burmistrz lub prezydent miasta) określa i podaje do publicznej wiadomości wymagania, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia na świadczenie usług określonych w art. 7 ust. 1 pkt 1 i 2. Gminne jednostki organizacyjne, prowadzące na obszarze własnej gminy wskazaną wyżej działalność, nie mają obowiązku uzyskania zezwoleń, ale muszą spełniać warunki wymagane przy ich udzielaniu.

Wymóg oznaczenia we wniosku obszaru prowadzenia działalności oznacza brak

obowiązku konkretnego określenia miejsc, w których działania będą prowadzone � ale należy wskazać konkretnie oznaczone części gminy (miasta, dzielnicy). Może to być oczywiście cała gmina. Ocena wszystkich elementów wniosku, dokonywana przez właściwy organ, powinna być prowadzona ściśle w związku z projektowanym zakresem działalności. Należy przyjąć, że opis powinien być na tyle szczegółowy, aby organ na jego podstawie był w stanie jednoznacznie ocenić warunki prowadzenia zakładanych działań z punktu widzenia przestrzegania wszystkich wymagań stawianych prawem.

Nowelizacja z 2005 r. uzupełniła omawiany przepis o nowe elementy. Wnioskodawca

musi również załączyć zaświadczenie o braku zaległości podatkowej i zaległości w płaceniu składek na ubezpieczenie zdrowotne lub społeczne oraz dodatkowo określić:

• rodzaje odpadów komunalnych, których ma dotyczyć prowadzona działalność � z zastosowaniem kodów wynikających z katalogu odpadów,

• sposób realizacji obowiązku ograniczenia masy składowanych odpadów ulegających biodegradacji.

Ponadto powinien on udokumentować gotowość przyjęcia odpadów przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność w zakresie ich odzysku lub unieszkodliwiania. W tym zakresie jest on również związany ustaleniami dokonanymi przez wójta (art. 7 ust. 3a pkt 2). Wybór miejsca odzysku lub unieszkodliwiania (a w konsekwencji wybór przedsiębiorcy, który poświadczy gotowość przyjęcia odpadów) podlega regułom ustalonym w art. 9 ust. 3 i ust. 4 ustawy o odpadach (zasada bliskości � zob. też pkt 1.3.2).

71

Przedsiębiorca: (imię i nazwisko lub nazwa oraz adres i NIP) Miejscowość i data


WNIOSEK

o wydanie zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości

Na podstawie art. 7 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008) wnoszę o wydanie zezwolenia na okres .... (czas, na jaki wydane ma być zezwolenie - do 10 lat). Opis zamierzonej działalności z uwzględnieniem następujących elementów: 1. oznaczenie przedmiotu oraz obszaru prowadzonej działalności, 2. zamierzony czas prowadzenia działalności wraz z wskazaniem terminu rozpoczęcia, 3. określenie środków technicznych, jakimi dysponuje ubiegający się o zezwolenie na prowadzenie

działalności objętej wnioskiem; 4. informacje o technologiach stosowanych lub przewidzianych do stosowania przy świadczeniu usług

w zakresie działalności objętej wnioskiem; 5. proponowane zabiegi z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej planowane po zakończeniu

działalności; 6. rodzaje odbieranych odpadów (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem

w sprawie katalogu odpadów), 7. opis sposobu realizacji obowiązku ograniczenia masy składowanych odpadów ulegających biodegradacji. Punkt 6 wskazane jest wymienić w tabeli z podaniem l.p. Do wniosku o zezwolenie dołączam: 1. wykaz podmiotów, którym będę przekazywał odpady oraz stosowne umowy. 2. zaświadczenie o braku zaległości podatkowych oraz zaległości w płaceniu składek na ubezpieczenie

zdrowotne lub społeczne, 3. fakultatywnie: ewentualne upoważnienie udzielone osobie działającej w imieniu wnioskodawcy.


2.2.6. Treść zezwolenia Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych

od właścicieli nieruchomości powinno określać elementy wskazane w art. 9 ust. 1 oraz ust. 1a ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Jest ono typową decyzją administracyjną � dodać można, że decyzją związaną. Zagadnienia te były już przedmiotem prezentacji. W wielu aspektach jest ono bardzo podobne (co do konstrukcji) do zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów (zob. zwłaszcza uwagi w rozdz. 2.1.6 co do treści wniosku oraz zakresu możliwej ingerencji organu). Omawiane zezwolenie nie jest zgodą na funkcjonowanie żadnej instalacji, ani tym bardziej na jej powstanie. Jest ono zgodą na prowadzenie wskazanego rodzaju działalności � nie ma w szczególności charakteru pozwolenia emisyjnego.

Zezwolenie na prowadzenie działalności w zakresie odbioru odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości jest decyzją wydawaną na czas oznaczony, nie dłuższy niż 10 lat. Termin ważności powinien być więc w decyzji w sposób wyraźny ustalony. Organ nie ma

72

tu możliwości ustalania długości tego terminu w sposób uznaniowy, jeżeli we wniosku określono proponowany termin ważności. Odmowa jego uznania (czyli praktycznie skrócenie) powinna być uzasadniona koniecznością osiągania konkretnie wskazanych wymagań ustawy. Określeniem proponowanego czasu ważności zezwolenia będzie przede wszystkim wskazanie przewidywanego czasu prowadzenia zakładanej działalności.

Wskazanie miejsca odzysku lub unieszkodliwiania odpadów (art. 9 ust. 1a pkt 5) musi

być obecnie (po nowelizacji z 2005 r.) interpretowane jako możliwość określenia ściśle wskazanych obiektów. Sprawa była w przeszłości sporna. Obiekty takie muszą być określone w wojewódzkim planie gospodarki odpadami. Nie może to naruszać również zasad określonych w art. 9 ustawy o odpadach (zmodyfikowana zasada bliskości � zob. 1.3.2).

Jako dalsze nowości (nowelizacja z 2005 r.) odnotować można, że omawiana decyzja musi również określać:

• rodzaje odpadów komunalnych dopuszczonych do odbierania (z użyciem kodów i nazw odpadów),

• sposób postępowania z poszczególnymi rodzajami odpadów � obejmuje to zarówno określenie własnych obowiązków przedsiębiorcy, jak i podmiotów prowadzących zagospodarowywanie odpadów � adresat zezwolenia powinien zadbać, aby zawarte przez niego umowy uwzględniały możliwość realizacji tych postanowień zezwolenia,

• dopuszczalny poziom odpadów ulegających biodegradacji przekazywanych na składowiska, co powinno być ustalane na podstawie przepisów regulaminu obowiązującego w gminie (art. 4 ust. 2 pkt 4).

73


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 7 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008) oraz art. 104 k.p.a. po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma), zezwalam na prowadzenie działalności w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości i ustalam, co następuje:

1. przedmiot i obszar działalności objętej zezwoleniem (opis); 2. termin podjęcia działalności; 3. wymagania w zakresie jakości usług objętych zezwoleniem; 4. niezbędne zabiegi z zakresu ochrony środowiska i ochrony sanitarnej wymagane po zakończeniu działalności objętej zezwoleniem; 5. wskazanie miejsc odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, 6. rodzaje odbieranych odpadów (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów), 7. opis sposobu postępowania z poszczególnymi rodzajami odpadów; 8. maksymalny poziom odpadów ulegających biodegradacji przeznaczonych do składowania; 9. opis sposobu realizacji obowiązku ograniczenia masy składowanych odpadów ulegających biodegradacji; 10. inne wymagania szczególne wynikające z odrębnych przepisów (ze wskazaniem podstawy prawnej), w tym wymagania dotyczące standardu sanitarnego wykonywania usług, ochrony środowiska i obowiązku prowadzenia odpowiedniej dokumentacji działalności objętej zezwoleniem.

Punkty 5-7 wskazane jest wymienić w tabeli z podaniem l.p. Określam czas obowiązywania zezwolenia na .... (do 10 lat)

UZASADNIENIE TREŚĆ: Z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności),............................................................................................................................................................ Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronom odwołanie do: Samorządowego Kolegium Odwoławczego z siedzibą w ...... za pośrednictwem � oznaczenie organu - w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej

pieczątka osoby upoważnionej Otrzymują: (strony)

74

2.2.7. Odmowa wydania zezwolenia Zezwolenie z art. 7 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest decyzją

związaną - przesłanki odmowy wydania decyzji są enumeratywnie wymienione w ustawie i w przypadku odmowy muszą być wskazane jako podstawa prawna. Podstawowe przesłanki odmowy wydania omawianego zezwolenia zostały określone w jej art. 9 ust. 1c. Są to:

• niezgodność z wymaganiami wynikającymi z przepisów prawa, • prawdopodobieństwo spowodowania zagrożenia dla życia, zdrowia ludzi lub dla środowiska,

• niezgodność z gminnymi planami gospodarki odpadami (ale tylko z nimi), • zaległości podatkowe lub w zakresie składek na ubezpieczenia.

W istocie nie różnią się one wiele od przesłanek odmowy wydania innych decyzji z zakresu kontroli procesu wytwarzania i zagospodarowywania odpadów.

2.2.8. Cofanie zezwoleń Cofnięcie zezwolenia jest formą odpowiedzialności administracyjnej za

nieprzestrzeganie określonych wymagań z zakresu ochrony środowiska przed odpadami. Procedura cofnięcia, określona w art. 9 ust 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach jest wszczynana przez organ w związku z naruszaniem wydanego zezwolenia. Postępowanie prowadzone jest przez organ z urzędu. Pierwszym krokiem jest tutaj wezwanie przez organ do niezwłocznego zaprzestania naruszeń. Wezwanie to powiązane musi zostać z wszczęciem postępowania w sprawie cofnięcia zezwolenia � nadaje mu się wówczas formę postanowienia, na które nie służy zażalenie. Dopiero niezastosowanie się do tego wezwania powoduje konieczność cofnięcia zezwolenia bez odszkodowania. Cofnięcie zezwolenia skutkuje wstrzymaniem działalności objętej zezwoleniem z obowiązkiem wykonania wskazanych w zezwoleniu obowiązków o charakterze sanitarnym i ochrony środowiska.

2.2.9. Problemy praktyczne Kwestią sporną może być np. interpretacja postanowień art. 8 ust. 2 pkt 2 ustawy

o utrzymaniu czystości i porządku w gminach. Podmiot starający się o uzyskanie zezwolenia powinien �udokumentować gotowość ich przyjęcia przez przedsiębiorcę prowadzącego działalność w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów�. W świetle postanowień art. 25 ustawy o odpadach nie można jednak wykluczyć, że przekazanie do miejsc ostatecznego odzysku lub unieszkodliwiania będzie się odbywało etapami � i za pośrednictwem innych podmiotów. Wszyscy uczestnicy tego procesu winni posiadać stosowne zezwolenia. W wypadku czynności etapowych mogą to być zezwolenia na zbieranie lub transport (art. 28 ustawy o odpadach). Zobowiązani są oni również do prowadzenia ewidencji odpadów (wystawianie kart przekazania odpadów). Udokumentowanie, o którym mowa w powołanym art. 8 ust. 2 ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach przede wszystkim ma uprawdopodobnić legalność zamierzonych działań i nie oznacza zakazu korzystania z pośrednictwa w procesie zagospodarowywania odpadów. Wnioskodawca powinien jednak wykazać � bez wątpliwości � kto i komu oraz na jakiej podstawie będzie odpady przekazywał.

75

2.3. Proces inwestycyjny

2.3.1. Rola decyzji o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu Po wejściu w życie z dniem 11 lipca 2003 r. ustawy z dnia 27 marca 2003 r. o

planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (Dz. U. Nr 80, poz. 717, z późn. zm.) w istotny sposób zmieniły się warunki lokalizowania inwestycji o charakterze budowlanym. Nie uległa jednak zmianie generalna zasada, że zmiana zagospodarowania terenu wymaga ustalenia jego warunków (lokalizacji). Ustalenie to następuje jednak bądź w drodze aktu generalnego bądź w drodze decyzji indywidualnej wydawanych przez organy gminy na podstawie ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym (z wyjątkiem pewnych terenów o specjalnym reżimie prawnym, gdzie rozstrzygnięć w tych sprawach dokonują inne organy). Lokalizacja nie rodzi jeszcze żadnych praw do realizacji inwestycji. Mamy tu do czynienia z weryfikacją zamierzeń inwestora dokonywaną przez organy administracji.

Zgodnie z postanowieniami ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym

lokalizacja inwestycji poprzez wydanie decyzji o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu następuje po uzyskaniu uzgodnienia szeregu organów, których liczba i rodzaj zależy od rodzaju terenu lub inwestycji, których mają dotyczyć. Organ lokalizujący inwestycję służącą gospodarce odpadami nie jest zobowiązany oceniać celowości jej budowy (za wyjątkiem składowiska odpadów - ale tylko i wyłącznie).

Podsumowując można stwierdzić, że wybór sposobu lokalizacji przedsięwzięcia (inwestycji) jest przesądzony przez ustawodawcę i nie zależy od inwestora. Jeżeli dla terenu przyszłej inwestycji obowiązuje uchwalony (lub zmieniony) po dniu 1 stycznia 1995 r. miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego to lokalizacja następuje na jego podstawie. Decyzję o ustaleniu warunków zabudowy i zagospodarowania terenu wydaje się jedynie w przypadku braku obowiązującego planu. Zgodnie z art. 59 ustawy o planowaniu i zagospodarowaniu przestrzennym lokalizacji wymaga - w przypadku braku planu miejscowego - zmiana zagospodarowania terenu polegająca na budowie obiektu budowlanego lub wykonaniu innych robót budowlanych, a także zmiana sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części, z wyłączeniem wszakże robót polegających na remoncie, montażu lub przebudowie, jeżeli nie powodują zmiany sposobu zagospodarowania terenu i użytkowania obiektu budowlanego oraz nie zmieniają jego formy architektonicznej i nie naruszają ustaleń planu miejscowego, a w przypadku jego braku � nie oddziałują szkodliwie na środowisko oraz nie są zaliczone do przedsięwzięć wymagających przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko, w rozumieniu ustawy POŚ. 2.3.2. Rola pozwolenia na budowę

Podjęcie robót budowlanych związanych z budową lub rozbiórką obiektu budowlanego wymaga pozwolenia wydawanego na podstawie ustawy - Prawo budowlane. Warunkiem uzyskania pozwolenia na budowę lub rozbiórkę obiektu budowlanego jest uzyskanie niezbędnych uzgodnień. Na tym etapie procesu inwestycyjnego, w przypadku przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz mogących oddziaływać na obszar Natura 2000, wymagane jest przeprowadzenie procedury oceny oddziaływania na środowisko. Od lipca 2005 r. jest to integralna część procedury wydawania decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach zgody na realizację inwestycji.

Podstawową zasadą Prawa budowlanego jest obowiązek posiadania pozwolenia na

budowę i roboty budowlane (art. 28). Od tej zasady ustawa przewiduje enumeratywnie wyliczone wyjątki (art. 29 ust. 1). Wykonanie niektórych spośród budów oraz robót

76

budowlanych zwolnionych z obowiązku uzyskania pozwolenia na budowę, wymaga dokonania zgłoszenia zamiaru ich rozpoczęcia (art. 30 ust. 1). Właściwy organ może nałożyć, w drodze decyzji, obowiązek uzyskania pozwolenia na wykonanie każdego obiektu lub robót budowlanych objętych obowiązkiem zgłoszenia - jeśli ich realizacja może naruszać ustalenia miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego lub spowodować zagrożenie bezpieczeństwa ludzi lub mienia, pogorszenie stanu środowiska lub dóbr kultury. Podobne wymogi obowiązują w odniesieniu do rozbiórki obiektów budowlanych (art. 31). Innymi słowy odnosi się to do każdego etapu powstawania i eksploatacji obiektów budowlanych, o ile są wykonywane prace budowlane.

Prawo budowlane określa szczegółowe wymagania w zakresie projektowania

i prowadzenia robót budowlanych oraz zakończenia budowy i dopuszczenia do użytkowania obiektu budowlanego. Ustawa ta określa również zakres niezbędnych uzgodnień, bez których nie jest możliwe uzyskanie pozwolenia na budowę (głównie wynika to z przepisów szczególnych). Z przepisów szczególnych wynikają tu również liczne dodatkowe obowiązki uczestników procesu budowlanego (obok inwestora jest to np. projektant czy kierownik budowy) oraz organów administracji biorących je pod uwagę przy wydawaniu (lub odmowie) pozwolenia na budowę oraz w trakcie działań kontrolnych. Z zakresu ochrony środowiska podstawowe znaczenie mają tu postanowienia ustawy o ochronie przyrody (w zakresie ograniczeń swobody inwestycyjnej na obszarze form ochronnych oraz w odniesieniu do usuwania drzew i krzewów). Także ustawa POŚ formułuje tu dość szczegółowe wymagania odnoszące się do sposobu wykonywania prac budowlanych i dopuszczania do użytkowania gotowych obiektów (art. 75 i art. 76). W zakresie projektowania takich obiektów budowlanych służących każdej działalności przemysłowej znajdą tu również zastosowanie przepisy określające wymagania, jakim powinny odpowiadać instalacje (art. 141 - 145).

Zgodnie z postanowieniami ustawy - Prawo budowlane, oddawanie do użytkowania

obiektów budowlanych wymaga zawiadomienia właściwego organu. W przypadku niektórych obiektów, w tym m.in. ze względów ochrony środowiska, niezbędne jest także uzyskanie pozwolenia na użytkowanie - dotyczy to m.in. znacznej części obiektów wymienionych w załączniku do ustawy - Prawo budowlane. Zmiana sposobu użytkowania może również wymagać nowego pozwolenia na budowę oraz uzyskania niezbędnych uzgodnień, choć jest również możliwa na podstawie zgłoszenia.

Przed oddaniem do użytkowania obiektu budowlanego należy zawiadomić właściwy

organ (najczęściej będzie to starosta), który ma 14 dni na zgłoszenie w drodze decyzji sprzeciwu. Zgodnie z art. 56 tej ustawy inwestor zobowiązany jest zawiadomić w takim przypadku m.in. organy Inspekcji Ochrony Środowiska. Niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag w terminie 14 dni traktuje się jako niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag. Przepis ten uzupełniony jest przez art. 76 ustawy - Prawo ochrony środowiska, zgodnie z którym oddawanie do użytku obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko wymaga zawiadomienia wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o terminie ich oddania do eksploatacji. Uwaga: wzór wniosku oraz wzór decyzji (pozwolenia na budowę) został ustalony w załącznikach do rozporządzenia Ministra Infrastruktury z dnia 23 czerwca 2003 r. w sprawie wzorów: wniosku o pozwolenie na budowę, oświadczenia o posiadanym prawie do dysponowania nieruchomością na cele budowlane i decyzji o pozwoleniu na budowę (Dz. U. Nr 120, poz. 1127).

77

2.4. Lokalizacja, budowa, eksploatacja i zamykanie składowisk

2.4.1. Dodatkowe warunki lokalizacji składowiska odpadów Ustawa o odpadach uzależnia wyznaczenie składowiska odpadów (przesądza o tym

albo miejscowy plan zagospodarowania terenu albo, na zasadzie alternatywy rozłącznej, decyzja o warunkach zabudowy i zagospodarowania terenu - w formie decyzji o lokalizacji inwestycji celu publicznego albo decyzji o ustaleniu warunków zabudowy) od zgody organów administracji lotniczej (jeżeli ma to nastąpić w pobliżu lotniska), wojewódzkiego konserwatora zabytków (jeżeli ma to nastąpić w pobliżu obiektów zabytkowych lub na terenie występowania istniejących stanowisk archeologicznych), dyrektora urzędu morskiego (jeżeli ma to nastąpić na obszarze pasa nadbrzeżnego oraz morskich portów i przystani). Zauważyć można, że jest to konkretyzacja reguł ogólnych.

Organ lokalizujący składowisko (literalnie zgodnie z art. 51 ust. 1 ustawy o odpadach - wydający decyzję o warunkach zabudowy i zagospodarowaniu terenu) jest również zobowiązany ocenić celowość budowy składowiska. Trzeba tu podkreślić, że ocenę tę przeprowadzać można dopiero po stwierdzeniu możliwości realizacji takiej inwestycji we wskazanym miejscu. W tym wypadku wnioskodawca (trzeba przyjąć, że wniosek taki może być złożony również w związku z procedurą przyjmowania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego) musi wykazać, że po pierwsze istnieją (lub będą sukcesywnie powstawać) odpady przeznaczone do umieszczenia na konkretnym składowisku oraz po drugie, że nie ma możliwości ich innego zagospodarowania. Jak się wydaje przesądzać mogą o tym zarówno względy technologiczne, jak i ekonomiczne. W razie wątpliwości zagadnienie to może być przedmiotem ekspertyzy sporządzanej na koszt i zlecenie inwestora. 2.4.2. Dodatkowe warunki na etapie budowy (przebudowy) składowiska odpadów

2.4.2.1. Treść pozwolenia na budowę

Podstawową zasadą Prawa budowlanego jest obowiązek posiadania pozwolenia na budowę i roboty budowlane (art. 28). Podobne wymogi obowiązują w odniesieniu do rozbiórki obiektów budowlanych (art. 31). Innymi słowy odnosi się to do każdego etapu powstawania i eksploatacji składowiska odpadów, o ile są wykonywane prace budowlane. Dotyczyć to również może zamknięcia składowiska i jego rekultywacji - np. jeżeli rekultywacja taka jest przeprowadzana w formie stwarzania budowli ziemnej (zob. niżej).

Pozwolenie na budowę składowiska może być wydane tylko jeżeli jest to

przewidziane w wojewódzkim planie gospodarowania odpadami (art. 52 ust. 4 ustawy o odpadach � dodany wskutek nowelizacji z 2005 r.). Ponadto przepis art. 52 modyfikuje wymagania wynikające z Prawa budowlanego i k.p.a. odnośnie treści wniosku o wydanie pozwolenia na budowę wprowadzając elementy typowe dla procedury oceny oddziaływania na środowisko (która będzie oczywiście tu przeprowadzana na wcześniejszym etapie). Zauważyć przy tym można, że większość tych danych musi być przedmiotem analizy również na etapie lokalizacji składowiska � z czym wiąże się także konieczność przeprowadzenia procedury oceny oddziaływania na środowisko. Ust. 3 określa szczegółowo zagadnienia, które organ musi uwzględnić w treści wydawanej decyzji (pozwolenia na budowę). Zgodnie z postanowieniami ust. 2 dotyczą one wymagań ochrony środowiska i zdrowia ludzi oraz ochrony interesów osób trzecich. Z tą ostatnią kwestią wiąże się obowiązek ustanowienia zabezpieczenia majątkowego dla przyszłych roszczeń mogących powstać na skutek

78

eksploatacji składowiska, o którym mowa w art. 51 ust. 6 (zob. niżej). W większości pozostałych wypadków szczegółowe ustalenia zawarte w pozwoleniu na budowę składowiska stanowić będą konkretyzację postanowień rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549). Zauważyć przy tym można, że część owych wymagań, o których mowa w ust. 3, będzie obligatoryjnie przedmiotem innych wymaganych w fazie eksploatacji decyzji administracyjnych. W szczególności dotyczy to decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska (art. 53) oraz decyzji zezwalającej na zamknięcie składowiska lub jego części (art. 54).

2.4.2.2. Istniejące składowiska � decyzje dostosowawcze

Pozwolenia wydawane dla istniejących składowisk odpadów (których użytkowanie rozpoczęto przed dniem 1 października 2001 r.), w związku z dostosowaniem ich funkcjonowania do wymogów ustawy o odpadach na podstawie tzw. ustawy wprowadzającej, decyzje o pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części lub o pozwoleniu na budowę składowiska odpadów, którego przedmiotem będzie przebudowa obiektu, również będą musiały uwzględniać wymagania określone we wspomnianym wcześniej rozporządzeniu.

Dla istniejących składowisk (tzn. takich, których użytkowanie rozpoczęto przed

dniem 1 października 2001 r.) � tzw. ustawa wprowadzająca nakładała obowiązek przedłożenia przeglądu ekologicznego do 30 czerwca 2002 r. (decyzję w tej sprawie wydawał odpowiednio wojewoda lub starosta), a następnie funkcjonowanie składowiska powinno zostać dostosowane do wymagań wynikających z przepisów o odpadach. Zgodnie z art. 33 ust. 2 ustawy wprowadzającej w brzmieniu nadanym przez nowelizację (z mocą od dnia 7 lutego 2003 r.) odrębnie zostało potraktowane dostosowanie składowiska odpadów do wymagań wynikających z przepisów o odpadach nie wymagające pozwolenia na budowę m.in. wyposażenie w urządzenia techniczne (np. waga, brodzik, piezometry, kompaktor � zob. niżej), a odrębnie dostosowanie składowisk, które wiąże się z modernizacją lub rozbudową składowiska odpadów, a co za tym idzie wymaga uzyskania pozwolenia na budowę. Działania niewymagające pozwolenia na budowę powinny zostać wykonane do końca 2005 r. Natomiast dla działań dostosowujących, łączących się z uzyskaniem pozwolenia na budowę termin dostosowania upływa z dniem 31 grudnia 2009 r. Obecnie istnieje też możliwość wcześniejszego zamknięcia nieefektywnych i groźnych dla środowiska składowisk, o ile działania modernizujące okażą się nieskuteczne - zob. też rozdz. 2.4.4.2).

Decyzja dostosowawcza, uwzględniająca działania niewymagające pozwolenia na budowę (art. 33 ust. 2 pkt 1 ustawy wprowadzającej), dotyczyć może m.in. nakazania wykonania następujących urządzeń budowlanych objętych zgodnie z wskazanym artykułem ustawy - Prawo budowlane zwolnieniem z obowiązku uzyskiwania pozwolenia:

• piezometry (art. 29 ust. 1 pkt 21 � uwaga: wymagają jednak pozwolenia wodnoprawnego),

• ogrodzenie (art. 29 ust. 1 pkt 21), • podczyszczalnia ścieków (art. 3 pkt 9 - urządzenia związane z obiektem budowlanym), • myjnia podwozia (brodzik) � jak wyżej, • waga - jak wyżej, • instalacja odgazowująca - jak wyżej.

79

Decyzja dostosowawcza taka może dotyczyć również np.: • wykonania pasa zieleni, • wyznaczenia miejsc poboru prób oraz innych działań organizacyjnych na składowisku, • wyposażenia składowiska w urządzenia pomiarowe, • siatki rozstawiane wokół działki eksploatacyjnej, które umożliwią zabezpieczenie przed

rozwiewaniem odpadów, • maszyny np. kompaktor, walec okołkowany, spycharka gąsienicowa.

Omawiana decyzja może zawierać harmonogram realizacji działań dostosowawczych. Jednocześnie w decyzji tej organ nie może nakładać innych obowiązków niż uzasadnione koniecznością dostosowania do wymogów przepisów o odpadach, w tym również obowiązku złożenia wniosku o zmianę lub wydanie nowej instrukcji eksploatacji składowiska odpadów (choć leży to w interesie zarządzającego, którego można o takiej konieczności poinformować).

W przypadku decyzji dostosowawczej, uwzględniającej działania wymagające pozwolenia na budowę (art. 33 ust. 2 pkt 2 ustawy wprowadzającej), pełni ona nieco inną funkcję. Decyzja ta zobowiązuje zarządzającego składowiskiem odpadów do wystąpienia z wnioskiem o wydanie pozwolenia na budowę (dla tych składowisk odpadów, które takiej decyzji nie posiadają) lub z wnioskiem o zmianę istniejącego pozwolenia na budowę. Decyzja ta powinna szczegółowo określać zakres przedmiotowy pozwolenia na budowę lub jego zmiany. Decyzje tego rodzaju powinny dotyczyć w zasadzie tylko takich składowisk odpadów, których okres eksploatacji może wykraczać poza termin 31 grudnia 2009 r. Przykładem robót wymagających pozwolenia na budowę jest wykonanie drenażu, skarp czy uszczelnienia.

Należy również zauważyć, że ustawa wprowadzająca przewidywała także wydawanie z urzędu decyzji o zamknięciu składowiska odpadów, jeżeli nie ma możliwości dostosowania go do przepisów o odpadach. Zamknięcie takich składowisk miało nastąpić do końca 2005 r. Trzeba podkreślić, że nie ma podstaw prawnych do przedłużenia tego terminu. Konsekwencje uchylenia (lub stwierdzenia nieważności) decyzji dostosowawczych Omawiane decyzje mogły być wydawane jedynie do końca 2003 r. (art. 33 ust. 2 ustawy wprowadzającej). Nie jest więc możliwe ponowne ich wydanie. Pewnym remedium służyć tu może jednak art. 154 ustawy POŚ stanowiący podstawę do określenia dodatkowych wymagań dla każdej instalacji nie wymagającej pozwolenia emisyjnego � a więc również i większości składowisk odpadów. Ponadto pamiętać należy, że art. 237 ustawy POŚ stanowić może podstawę żądania wykonania i przedłożenia nowego przeglądu ekologicznego. Generalnie w przypadku stwierdzenia nieprawidłowości zawsze może znaleźć zastosowanie instytucja odpowiedzialności administracyjnej � zwłaszcza art. 362 ustawy POŚ (zob. również rozdz. 2.5.) 2.4.2.3. Ustalenie zabezpieczenia roszczeń w pozwoleniu na budowę składowiska

Art. 51 ustawy o odpadach stanowi, że organ właściwy do wydania decyzji o pozwoleniu na budowę składowiska odpadów ustala w tej decyzji obowiązek ustanowienia zabezpieczenia roszczeń, mogących powstać w związku z funkcjonowaniem składowiska. Zarządzający składowiskiem, po wykonaniu obowiązków określonych w decyzji o zgodzie na

80

zamknięcie składowiska, może złożyć wniosek o uchylenie ustanowionego zabezpieczenia roszczeń. 2.4.3. Pozwolenie na użytkowanie składowiska i zatwierdzanie instrukcji eksploatacji

2.4.3.1. Pozwolenie na użytkowanie

Zgodnie z postanowieniami ustawy - Prawo budowlane, oddawanie do użytkowania obiektów budowlanych wymaga zawiadomienia właściwego organu. W przypadku niektórych obiektów, w tym m.in. ze względów ochrony środowiska, niezbędne jest także uzyskanie pozwolenia na użytkowanie. Niezależnie od postanowień ustawy - Prawo budowlane w przypadku składowisk jest to zawsze obligatoryjne (art. 52 ust. 3 pkt 14 ustawy o odpadach) - ale następuje dopiero po wydaniu decyzji o zatwierdzeniu instrukcji eksploatacji składowiska.

Przed oddaniem do użytkowania obiektu budowlanego należy zawiadomić właściwy

organ (najczęściej będzie to starosta), który ma 14 dni na zgłoszenie w drodze decyzji sprzeciwu. Zgodnie z art. 56 ustawy - Prawo budowlane inwestor zobowiązany jest zawiadomić w takim przypadku m.in. organy Inspekcji Ochrony Środowiska. Niezajęcie stanowiska w terminie 14 dni traktuje się jako niezgłoszenie sprzeciwu lub uwag. Przepis ten uzupełniony jest przez art. 76 ustawy POŚ, zgodnie z którym oddawanie do użytku nowych (lub zmodernizowanych) obiektów mogących znacząco oddziaływać na środowisko wymaga zawiadomienia wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o terminie ich oddania do eksploatacji.

2.4.3.2. Instrukcja eksploatacji składowiska

2.4.3.2.1. Charakter i podstawa prawna decyzji

Wprowadzenie wymogu uzyskiwania odrębnej decyzji administracyjnej zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów stanowi nowość w naszym ustawodawstwie. Jej podstawę prawną stanowi art. 53 ust. 1 ustawy o odpadach. Na tle poprzedzających uwag zaznaczyć trzeba, że dotyczy on fazy wcześniejszej (przed wydaniem pozwolenia na użytkowanie).

2.4.3.2.2. Kompetencje

Odnośnie do właściwego organu (starosty lub wojewody) zauważyć można, że w praktyce wojewoda będzie wydawał omawianą decyzję w przypadku wszystkich składowisk odpadów niebezpiecznych oraz przyjmujących więcej niż 10 Mg odpadów na dobę, a także w przypadku każdego innego składowiska umieszczonego na terenach �przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko, dla których obowiązek sporządzania raportu o oddziaływaniu przedsięwzięcia na środowisko wynika z przepisów o ochronie środowiska oraz gdy dotyczy eksploatacji instalacji na terenach zakładów zaliczanych do tych przedsięwzięć� lub ewentualnie położenie tej instalacji na terenie zamkniętym (art. 378 ustawy POŚ). Dla pozostałych składowisk odpadów właściwym organem będzie zawsze starosta.

81

2.4.3.2.3. Wniosek o wydanie decyzji i jej treść

Odnośnie decyzji o zatwierdzeniu instrukcji eksploatacji składowiska ustawa o odpadach w art. 53 ust. 2 określa wymagania odnoszące się do zawartości wniosku. W istocie są to informacje, jakie powinny przybrać postać reguł postępowania określonych w treści instrukcji eksploatacji składowiska. Uwaga ta w równym stopniu dotyczy również postanowień ust. 4 określającego treść decyzji zatwierdzającej. Projekt instrukcji sporządza wnioskodawca. Zauważyć można, że ustawa o odpadach nie przesądza bezpośrednio, co powinno być określone w instrukcji eksploatacji składowiska odpadów. Przy założeniu, że jej treść będzie integralną częścią decyzji administracyjnej o jej zatwierdzeniu, przyjąć należy, iż z pewnością będą to elementy wskazane w ust. 2 i ust. 4 powołanego artykułu. Instrukcja (lub sama decyzja) może jednak ten katalog rozszerzać. Instrukcja może również (choć nie musi) powtarzać określone w ustawie (i innych przepisach prawa) zakazy i nakazy odnoszące się do składowania odpadów i obowiązków zarządzającego. Przyjąć jednak należy, że powinna wówczas je konkretyzować z punktu widzenia indywidualnych warunków dotyczących danego składowiska. W tym wypadku istnieje możliwość uznania, że ich naruszenie jest jednocześnie naruszeniem warunków decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska - co zgodnie z art. 298 ust. 1 pkt 4 ustawy POŚ stanowi jedyną podstawę do wymierzenia administracyjnej kary pieniężnej. Ponadto może wówczas znaleźć bezpośrednio zastosowanie art. 59 ust. 3 (upoważnienie dla wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska do wydania decyzji wstrzymującej użytkowanie w związku z przepisem art. 59 ust. 1 pkt 4). W szczególności dotyczyć to może zakazów i nakazów, o których mowa w art. 55 - art. 58 ustawy o odpadach.

Tytułem przykładu można rozważyć następującą sytuację. Z art. 55 ust. 4 zdanie

pierwsze ustawy o odpadach wynika nakaz składowania odpadów w sposób selektywny. Powtórzenie go w decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska (lub w samej instrukcji - co jest równoznaczne) nie rodzi żadnych dodatkowych skutków prawnych. Ustawodawca przesądził bowiem, że sankcją jest tu wyłącznie odpowiedzialność karna za wykroczenie (art. 70 pkt 2 ustawy o odpadach). Takie ogólne określenie podstaw odpowiedzialności jest w tym wypadku nie tylko dopuszczalne, ale nawet celowe.

Wśród przykładowo występujących nieprawidłowości związanych z wnioskami oraz

wydawanymi decyzjami, powodującymi wadliwość tych decyzji, wskazać można: • nieokreślenie sposobu i częstotliwości prowadzenia badań, aparatury kontrolno �

pomiarowej wraz ze schematem rozmieszczenia punktów pomiarowych, zakres i sposób prowadzenia monitoringu niezgodny z rozporządzeniem Ministra Środowiska, brak określenia punktów pomiaru gazu składowiskowego,

• zapisy na temat monitorowania składowiska oraz rodzaje odpadów dopuszczonych do składowania nie są zgodne z normującymi te zagadnienia aktami wykonawczymi do ustawy o odpadach,

• zapisy dotyczące technologii składowania są zbyt ogólnikowe, • zapisy dotyczące postępowania w przypadku sytuacji awaryjnych z wytwarzaniem

odcieków są mało precyzyjne, • brak zapisu określającego wymiary działki roboczej, • brak kodów odpadów, • brak określenia rodzajów odpadów przeznaczonych do odzysku i unieszkodliwiania, • brak określenia dopuszczonych metod odzysku.

82

Zarządzający składowiskiem / inwestor: (imię i nazwisko lub nazwa oraz adres) Miejscowość i data


WNIOSEK

o zatwierdzenie instrukcji eksploatacji składowiska odpadów (określić typ)

Na podstawie art. 53 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) wnoszę o wydanie decyzji o zatwierdzeniu instrukcji eksploatacji składowiska odpadów (określić typ). Zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 53 ust. 2 ustawy o odpadach przekazuję następujące informacje: 1) określenie, czy na tym składowisku, jeżeli nie jest to składowisko odpadów niebezpiecznych, zostały

wydzielone części, na których mają być składowane określone rodzaje odpadów niebezpiecznych, 2) rodzaje odpadów przeznaczonych do składowania na tym składowisku (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów

odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów), 3) wskazanie kwalifikacji kierownika i pracowników składowiska odpadów, 4) wyszczególnienie urządzeń technicznych niezbędnych do prawidłowego funkcjonowania składowiska

odpadów (np. kompaktor, spychacz, waga, brodzik dezynfekcyjny, środki transportu), 5) wyszczególnienie aparatury kontrolno-pomiarowej wraz ze schematem rozmieszczenia punktów

pomiarowych, 6) określenie sposobu składowania poszczególnych rodzajów odpadów, 7) określenie rodzaju i grubości stosowanej warstwy izolacyjnej, 8) określenie godzin otwarcia składowiska odpadów, 9) określenie sposobu zabezpieczenia składowiska odpadów przed dostępem osób nieuprawnionych, 10) określenie procedury przyjęcia odpadów na składowisko odpadów, 11) określenie sposobów i częstotliwości prowadzonych badań, 12) określenie sposobu prowadzenia dokumentacji dotyczącej eksploatacji składowiska odpadów. Do wniosku o pozwolenie dołączam:

1. Instrukcję eksploatacji składowiska odpadów. 2. fakultatywnie: ewentualne upoważnienie udzielone osobie działającej w imieniu wnioskodawcy.


83


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 53 ust. 3 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a. - w przypadku kompetencji wojewody: w związku z § (wymienić właściwy) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573, z późn. zm.) oraz z § (wymienić właściwy) rozporządzenia Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595) po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma),

orzekam, co następuje:

zatwierdzam (wymienić komu) instrukcję eksploatacji dla składowiska odpadów (adres) i ustalam: 1) typ składowiska odpadów, 2) w razie potrzeby wydzielone części składowiska odpadów innych niż niebezpieczne, na których mogą być

składowane określone rodzaje odpadów niebezpiecznych, w przypadku wydzielonych kwater podać rozmieszczenie odpadów na poszczególnych kwaterach,

3) rodzaje odpadów dopuszczonych do składowania na tym składowisku odpadów (uwaga: ze wskazaniem nazw i kodów odpadów zgodnie z rozporządzeniem w sprawie katalogu odpadów),

4) urządzenia techniczne niezbędne do prawidłowego funkcjonowania składowiska, 5) aparaturę kontrolno-pomiarową wraz ze schematem rozmieszczenia punktów pomiarowych, 6) sposoby składowania poszczególnych rodzajów odpadów, 7) rodzaj i grubość stosowanej warstwy izolacyjnej, 8) godziny otwarcia składowiska odpadów, 9) sposób zabezpieczenia składowiska odpadów przed dostępem osób nieuprawnionych, 10) procedury przyjęcia odpadów na składowisko odpadów, 11) sposoby i częstotliwość prowadzenia badań (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia 9

grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz. 1858)),

12) sposób prowadzenia dokumentacji dotyczącej eksploatacji składowiska odpadów, 13) dodatkowe wymagania związane ze specyfiką składowania odpadów. Uwaga: Treść tych punktów jest co do zasady zdeterminowana treścią wniosku. Niemożność akceptacji proponowanych we wniosku warunków prowadzenia działalności powinna skutkować odmową wydania decyzji.

UZASADNIENIE TREŚĆ: Z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności),............................................................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronom odwołanie do: Samorządowego Kolegium Odwoławczego z siedzibą w ...... lub w przypadku kompetencji wojewody: Ministra Środowiska za pośrednictwem � oznaczenie organu - w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia.

84


Otrzymują: (strony) Do wiadomości: (organy) 1) organ właściwy do wydania pozwolenia na użytkowanie składowiska, 2 ) właściwy WIOŚ.

2.4.3.2.4. Odmowa wydania decyzji

Omawiana decyzja jest decyzją związaną - przesłanki odmowy wydania decyzji są enumeratywnie wymienione w ustawie i w przypadku odmowy muszą być wskazane jako podstawa prawna. Innymi słowy odmowa wydania decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacyjną może nastąpić jedynie w przypadku zaistnienia przesłanek określonych w art. 53 ust. 5 ustawy o odpadach. Jednocześnie organ musi wówczas odmówić wydania decyzji o zatwierdzeniu instrukcji eksploatacji składowiska.

Obok generalnej przesłanki, jaką jest stwierdzenie istnienia zagrożenia dla zdrowia,

życia lub środowiska (co trzeba uzasadnić) w grę wchodzi tu dodatkowo:

• stwierdzenie braku wymaganych kwalifikacji kierownika (od 30 czerwca 2004 r.), • stwierdzenie naruszenia założeń branych pod uwagę przy wydawaniu decyzji

administracyjnych w trakcie procesu lokalizacji i budowy składowiska, • stwierdzenie naruszeń wymagań wynikających z przepisów odrębnych

(przeciwpożarowych, BHP, sanitarnych), w tym również dotyczących ochrony środowiska.

Odnośnie tego ostatniego punktu przypomnieć można, że obejmuje on również ogólne

wymagania dotyczące wszystkich typów instalacji określone przez przepisy ustawy POŚ -rozdział 1 �Instalacje i urządzenia� w dziale II tytułu III �Przeciwdziałanie zanieczyszczeniom�. Podstawowe rozwiązania sprowadzić można do następujących punktów:

• eksploatacja instalacji nie może powodować przekroczenia standardów emisyjnych i jakości środowiska,

• technologie nowo uruchamianych instalacji muszą odpowiadać wskazanym w art. 143 ustawy POŚ wymogom - m. in. jest to postęp naukowo- techniczny,

• należy monitorować pracę instalacji (dokonywanie pomiarów).

2.4.3.2.5. Przeniesienie decyzji

Zważywszy na etap procesu inwestycyjnego, w którym następuje wymóg uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska (przed uzyskaniem pozwolenia na użytkowanie) nie można wykluczyć sytuacji, gdy podmiotem ubiegającym się o nią będzie inwestor. Nie musi być on jednocześnie w przyszłości zarządzającym składowiskiem odpadów. Z drugiej zaś strony, bez wątpliwości, to właśnie zarządzający składowiskiem jest w rzeczywistości głównym - o ile nie jedynym - adresatem jej postanowień. Nie można również zakładać, że w toku eksploatacji składowiska nie nastąpi zmiana podmiotu zarządzającego.

85

Sytuacje te przewiduje następujący przepis ustawy o odpadach: Organ właściwy do zatwierdzenia instrukcji eksploatacji składowiska odpadów jest obowiązany, za zgodą strony, na rzecz której decyzja zatwierdzająca instrukcję eksploatacji składowiska odpadów została wydana, do przeniesienia tej decyzji na rzecz innej osoby, jeżeli wyrazi ona zgodę na przyjęcie wszystkich warunków zawartych w tej decyzji (art. 53 ust. 6). Należy przy tym przyjąć, że ewentualna odmowa przeniesienia praw i obowiązków na nowy podmiot następuje również w drodze decyzji administracyjnej. 2.4.4. Zamknięcie składowiska odpadów

2.4.4.1. Reguły ogólne � decyzja o zamknięciu składowiska

Zamknięcie składowiska odpadów lub jego wydzielonej części wymaga zgodnie z art. 54 ust. 1 i ust. 2 ustawy o odpadach przeprowadzenia kontroli składowiska przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska oraz uzyskania odrębnej decyzji administracyjnej właściwego organu (starosty lub wojewody - zob. wyżej uwagi odnośnie zatwierdzenia instrukcji eksploatacji).

2.4.4.1.1. Wniosek o wydanie

Wniosek o wydanie decyzji zezwalającej na zamknięcie składowiska odpadów (lub jego części) powinien zawierać informacje wyliczone w art. 54 ust. 3 ustawy o odpadach - czyli: • określenie technicznego sposobu zamknięcia składowiska odpadów lub jego wydzielonej

części, • harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów, • datę zaprzestania przyjmowania odpadów do składowania.

Przyjąć można, że powinien on przybrać formę szczegółowego projektu prac

rekultywacyjnych � siłą rzeczy w formie załącznika do wniosku. Zarządzający składowiskiem: (imię i nazwisko lub nazwa oraz adres) Miejscowość i data


WNIOSEK

o wydanie zgody na zamknięcie składowiska odpadów (określić typ) lub jego wydzielonej części (określić

jakiej)

Na podstawie art. 54 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) wnoszę o wydanie decyzji wyrażającej zgodę na zamknięcie składowiska odpadów (określić typ) lub jego wydzielonej części (określić jakiej). Zgodnie z wymaganiami określonymi w art. 54 ust. 3 ustawy o odpadach przekazuję następujące informacje: 1) datę zaprzestania przyjmowania odpadów do składowania, 2) określenie technicznego sposobu zamknięcia składowiska odpadów lub jego wydzielonej części, 3) harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów. Do wniosku o wydanie zgody dołączam:

1) Protokół kontroli WIOŚ, 2) fakultatywnie: ewentualne upoważnienie udzielone osobie działającej w imieniu wnioskodawcy.


86

2.4.4.1.2. Treść decyzji

W decyzji zezwalającej na zamknięcie składowiska odpadów (lub jego części) określa się zgodnie z art. 54 ust. 4: • techniczny sposób zamknięcia składowiska odpadów lub jego wydzielonej części, • harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów, • warunki sprawowania nadzoru nad zrekultywowanym składowiskiem odpadów, • datę zaprzestania przyjmowania odpadów do składowania. Jest to w istocie decyzja zatwierdzająca (lub odmawiająca zatwierdzenia) zaproponowane przez wnioskodawcę działania i przypomina w tym względzie pozwolenie na budowę � również co do charakteru prawnego (przesłanki wydania i odmowy wydania).

Bardziej sprecyzowane wymagania odnoszące się w szczególności do zagadnień

technicznych wynikają z rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549). Pamiętać przy tym należy, że zakres obowiązków dotyczących monitorowania zamkniętego składowiska określa rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz. 1858). Nie oznacza to jednak konieczności powtarzania owych wymagań w treści decyzji. Decyzja zezwalająca na zamknięcie powinna konkretyzować określone tam obowiązki. Z natury rzeczy decyzja taka powinna być wydawana na czas nieokreślony.

87


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 54 ust. 2 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a. - w przypadku kompetencji wojewody: w związku z § (wymienić właściwy) rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięcia do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz.2573, z późn. zm.) po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma), z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności), oraz po przeprowadzeniu kontroli przez WIOŚ,

wyrażam zgodę (wymienić komu) na zamknięcie składowiska odpadów (określić typ) lub jego wydzielonej części (określić jakiej) i ustalam, co następuje: 1) techniczny sposób zamknięcia składowiska odpadów lub jego wydzielonej części, 2) harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów, 3) warunki sprawowania nadzoru nad zrekultywowanym składowiskiem odpadów 4) datę zaprzestania przyjmowania odpadów do składowania. Uwaga: Treść tych punktów jest co do zasady zdeterminowana treścią wniosku. Niemożność akceptacji proponowanych we wniosku warunków prowadzenia działalności powinna skutkować odmową wydania decyzji.

UZASADNIENIE TREŚĆ: Z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności), oraz po przeprowadzeniu kontroli przez WIOŚ,.................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronom odwołanie do: Samorządowego Kolegium Odwoławczego z siedzibą w ...... lub w przypadku kompetencji wojewody: Ministra Środowiska za pośrednictwem � oznaczenie organu - w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej


Otrzymują: (strony) Do wiadomości: (organy) właściwy WIOŚ.

88

2.4.4.1.3. Zakończenie prac � moment zamknięcia składowiska

W odróżnieniu od przepisów dotyczących ochrony gruntów rolnych i leśnych oraz ochrony powierzchni ziemi nie przewiduje się tu formalnego zakończenia rekultywacji składowiska (decyzja o zakończeniu rekultywacji). Wydanie decyzji o zamknięciu składowiska kończy możliwość jego dalszej eksploatacji. Odpady mogą więc być kierowane na takie składowisko jedynie w celu innym niż składowanie (np. dla celów odzysku poprzez wykorzystanie przy pracach rekultywacyjnych � wymaga to odrębnego zezwolenia z art. 26 ustawy o odpadach).

Zauważyć trzeba, że obowiązek sprawowania nadzoru nad zrekultywowanym składowiskiem w zasadzie ma charakter stały. Jedyne ograniczenia czasowe mogą tu wynikać z przepisów powszechnie obowiązujących - a więc w tym wypadku z rozporządzenia w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów oraz rozporządzenia w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów. W zasadzie obowiązek ten wygasa po 30 latach - w wypadku monitoringu liczonych od chwili wydania decyzji o zamknięciu składowiska, a w wypadku systemu drenażu od chwili faktycznego zamknięcia. Ograniczenia w związku z prowadzeniem niektórych prac budowlanych, sięgające do 50 lat, obowiązują natomiast wszystkie podmioty - a nie tylko zobowiązane do nadzoru nad zamkniętym składowiskiem. Podmiotem zobowiązanym do nadzoru jest zawsze adresat decyzji o zamknięciu składowiska lub jego następca prawny. Obowiązek ten nie płynie jednak z decyzji, ale wprost z ustawy. Tym samym nie zachodzi potrzeba przenoszenia decyzji na następców prawnych. Przyjąć też trzeba, że zarządzający składowiskiem pozostaje nim nadal mimo zamknięcia składowiska, choć tylko w rozumieniu przepisów art. 59 ust. 1 określających obowiązki zarządzających we wszystkich fazach - w tym także poeksploatacyjnej. W szczególności powinien on: • monitorować składowisko odpadów po zakończeniu eksploatacji składowiska oraz

corocznie przesyłać uzyskane wyniki wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska w terminie do końca pierwszego kwartału, po zakończeniu roku kalendarzowego, którego te wyniki dotyczyły,

• powiadamiać niezwłocznie wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska o stwierdzonych zmianach obserwowanych parametrów, wskazujących na możliwość wystąpienia lub powstanie zagrożeń dla środowiska.

W związku z powyższym przyjąć należy, że były zarządzający składowiskiem (lub

jego następca prawny) w okresie 30 lat może być adresatem decyzji WIOŚ z art. 59 ust. 2 w związku z art. 59 ust. 1 pkt 8 (zmiana obserwowanych parametrów). Przedmiotem tej decyzji powinien być zakres i harmonogram działań zmierzających do usunięcia zagrożeń dla środowiska (zob. też rozdz. 2.5).

Po wykonaniu obowiązków określonych w decyzji o zamknięciu składowiska

odpadów można starać się o uchylenie zabezpieczenia roszczeń ustanowionego w decyzji - pozwolenie na budowę składowiska. Przyjąć należy, że dotyczy to wszystkich obowiązków określonych w art. 54 ust. 4.

89

2.4.4.2. Zamykanie i rekultywacja starych składowisk

Wskutek nowelizacji (z mocą od dnia 7 lutego 2003 r.) w tzw. ustawie wprowadzającej dodana została możliwość wydania z urzędu przez organ ochrony środowiska decyzji o zamknięciu składowiska odpadów (przed tą nowelizacją - wprowadzoną ustawą z dnia 19 grudnia 2002 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2003 r. Nr 7, poz. 78) - przepisy przewidywały jedynie zamknięcie składowiska na wniosek zarządzającego). Może to mieć miejsce w dwóch przypadkach: • jeżeli składowisko, mimo wykonania obowiązków wynikających z decyzji nakazującej

doposażenie lub dostosowanie funkcjonowania (zob. rozdz. 2.4.2) negatywnie oddziałuje na środowisko - termin jego zamknięcia nie może przekraczać dnia 31 grudnia 2009 r. - art. 33 ust. 5,

• jeżeli z przeglądu ekologicznego wynikała niemożność dostosowania składowiska należało do 31 grudnia 2003 r. wydać decyzje o zamknięciu składowiska, określając termin jego zamknięcia oraz niezbędne działania (i ich harmonogram) do wykonania w okresie eksploatacji � art. 33 ust. 6. Decyzja ta powinna umożliwiać późniejsze wykonywanie monitoringu tego obiektu; dlatego może ona zawierać elementy właściwe dla decyzji dostosowawczej (sytuacja taka będzie miała np. miejsce, gdy nie zostały zainstalowane piezometry).

W obu przypadkach do zamknięcia składowiska z urzędu stosuje się odpowiednio

omówiony powyżej przepis art. 54 ustawy o odpadach, wskazujący m.in. co powinna określać decyzja o zamknięciu składowiska odpadów. Obejmuje to:

• techniczny sposób zamknięcia składowiska odpadów, • harmonogram działań związanych z rekultywacją składowiska odpadów (w tym

uporządkowanie terenu składowiska, formowanie wierzchowiny składowiska w sposób umożliwiający prawidłowe, stateczne zamknięcie obiektu i przystąpienie do rekultywacji, przeprowadzenie rekultywacji składowiska),

• warunki sprawowania nadzoru nad zrekultywowanym składowiskiem odpadów, • datę zaprzestania przyjmowania odpadów do składowania na składowisku odpadów.

Natomiast niedostosowanie funkcjonowania składowiska do wymagań zawartych w pozwoleniu na zmianę sposobu użytkowania obiektu budowlanego lub jego części lub w pozwoleniu na budowę (po 31 grudnia 2009 r.) będzie stanowiło podstawę do wydania przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska decyzji o wstrzymaniu korzystania ze składowiska odpadów � czego jednak nie należy utożsamiać z decyzją o zamknięciu składowiska (art. 33 ust. 7 ustawy wprowadzającej).

Powyższe uwagi mają zastosowanie do wszystkich eksploatowanych składowisk

odpadów. Pozostaje w związku z tym do wyjaśnienia sytuacja prawna składowisk, które nie są już eksploatowane. Należy je zróżnicować na:

• powstałe przed 1 stycznia 1998 r. � czyli dniem wejścia w życie ustawy z 1997 r. o odpadach, w związku z czym pozwolenie na budowę nie musiało określać sposobu i terminu ich rekultywacji,

• powstałe po 1 stycznia 1998 - warunkiem dodatkowym jest tu jednocześnie zakończenie eksploatacji (użytkowania) przed 1 października 2001 r. - pozwolenie na ich budowę powinno było określać zarówno termin, jak i sposób rekultywacji (czego wymagał art. 22 ustawy o odpadach z 1997 r.) - jest to raczej sytuacja teoretyczna.

90

W starym stanie prawnym (do 1 października 2001 r. - dnia wejścia w życie ustawy POŚ) rekultywacji terenów po byłych składowiskach dotyczyć mogły jedynie art. 20 - 22 ustawy z dnia 3 lutego 1995 r. o ochronie gruntów rolnych i leśnych. W przypadku składowisk powstałych po 1 stycznia 1998 r. następował przy tym zbieg tych przepisów z ustawą o odpadach z 1997 r. - co prowadziło do podobnych wniosków, jak obecnie - tzn., że decyzje wydawane na podstawie ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych powinny uwzględniać postanowienia pozwolenia na budowę składowiska. Przepisy te znajdowały jednak zastosowanie jedynie w przypadku, gdy teren nieistniejącego już składowiska był terenem rolnym lub leśnym w rozumieniu ustawy o ochronie gruntów rolnych i leśnych. Zgodnie z jej postanowieniami starosta mógł zobowiązać osobę powodującą utratę albo ograniczenie wartości użytkowej gruntów do ich rekultywacji na własny koszt. Przepisy te oczywiście nadal obowiązują - co więcej będą miały pierwszeństwo przed opisanymi poniżej uregulowaniami ustawy POŚ.

2.5. Decyzje o tzw. charakterze interwencyjnym

2.5.1. Kompetencje Inspekcji Ochrony Środowiska

2.5.1.1. Zakres uprawnień

Przepisy upoważniające wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska do podejmowania działań kontrolnych i interwencyjnych, a w szczególności do wydawania decyzji o wstrzymaniu określonej działalności, są rozproszone w wielu ustawach - co w części przypadków może rodzić trudności z powołaniem właściwej podstawy prawnej. Generalną podstawę stanowi tu następujący przepis ustawy z dnia 20 lipca 1991 r. o Inspekcji Ochrony Środowiska (Dz. U. z 2002 r. Nr 112, poz. 982, z późn. zm.):

�Art. 12. 1. Na podstawie ustaleń kontroli wojewódzki inspektor ochrony środowiska może(...) wydać na podstawie odrębnych przepisów decyzję administracyjną ...�.

Analizując zakres uprawnień wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska wynikający z postanowień ustawy o odpadach uwzględnić należy więc także to, iż nie ograniczają się one do sytuacji opisanych w art. 13, art. 48 i art. 59. W samej tylko ustawie POŚ przewidziano kilka przypadków obligatoryjnego lub fakultatywnego wstrzymania działalności przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. W części obejmuje to naruszenie przepisów lub decyzji administracyjnych, których adresatem może być każdy posiadacz odpadów.

2.5.1.2. Adresat decyzji � podstawa prawna w ustawie o odpadach

Uprawnienia wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska wynikające z postanowień art. 13 ust. 6 ustawy o odpadach obejmują kontrolę przestrzegania wymagań określonych w obowiązujących przepisach odnoszących się do wszystkich instalacji i urządzeń przeznaczonych do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów. Tym samym obejmuje to wymagania określone w art. 59 ust. 1, które dotyczą obowiązków zarządzającego jedną z takich instalacji (składowiska odpadów) oraz art. 48 ust. 1 dotyczące zarządzającego spalarnią odpadów i współspalarnią odpadów. Co więcej obejmuje to również inne wymagania (np. wynikające z rozporządzeń wykonawczych do ustawy o odpadach). Zauważyć jednak można, że art. 48 i art. 59 ustawy o odpadach nieco inaczej określają podmiot zobowiązany do spełniania wymagań. W ujęciu art. 13 ust. 6 jest to posiadacz odpadów. W art. 59 ust. 1 jest to zarządzający składowiskiem. Różnica jest o tyle istotna, że zarządzający nie zawsze może być utożsamiany z posiadaczem odpadów (część obowiązków

91

nie zależy od tego, czy nastąpiło przejęcie władania odpadami). Konkludując można uznać, że przyczyny uzasadniające podjęcie decyzji wstrzymującej działalność zostały określone w art. 13 ust. 6 znacznie szerzej niż w art. 59 ust. 3. Jest jednak dość istotna różnica. Sformułowanie �zgodnie z zatwierdzoną instrukcją eksploatacji składowiska� (art. 59 ust. 1 pkt 4) nie pozostawia wątpliwości, że podstawą wszczęcia postępowania przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska może być również naruszenie postanowień tej decyzji. Zauważyć przy tym trzeba, że w wielu wypadkach konkretyzować ona może szczegółowe zakazy lub nakazy odnoszące się do składowania odpadów. Podobna sytuacja zachodzi w przypadku regulacji art. 33 ust. 6 � podstawą interwencji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska może być także naruszenie przepisów rozporządzenia wydanego na podstawie art. 33 ust. 4 i ust. 4a ustawy o odpadach.

Odrębna regulacja dotyczy natomiast przypadku stwierdzenia zmian obserwowanych

parametrów ruchu (eksploatacji) składowiska, wskazujących na możliwość wystąpienia lub powstanie zagrożeń dla środowiska (art. 59 ust. 2). Wojewódzki inspektor ochrony środowiska (może się on dowiedzieć o zmianach również z innych źródeł - choć poinformowanie o tym jest obowiązkiem zarządzającego) jest zobowiązany wówczas do określenia, w drodze decyzji, zakresu i harmonogramu działań niezbędnych do ustalenia przyczyn zmian obserwowanych parametrów oraz możliwych zagrożeń dla środowiska, a następnie po ich ustaleniu zakresu i harmonogramu działań niezbędnych do usunięcia przyczyn i skutków stwierdzonych zagrożeń dla środowiska. Ponieważ jest to decyzja obligatoryjna (wojewódzki inspektor ochrony środowiska musi ją wydać w wypadku zaistnienia wskazanych przesłanek) oznacza to jednocześnie, że zarządzający składowiskiem nie może samodzielnie rozstrzygać o terminie, zakresie czy harmonogramie wymaganych działań naprawczych. Nie musi przy tym nawet składać wniosku o jej wydanie - bowiem na mocy postanowień art. 59 ust. 7 jest ona wydawana z urzędu. Nie zwalnia to zarządzającego od obowiązku rozpoczęcia działań naprawczych (w niezbędnym w jego ocenie zakresie) przed wydaniem owej decyzji (zob. też rozdz. 2.4.4.1.3).

2.5.2. Uprawnienia wojewódzkiego inspektora sanitarnego Na mocy art. 33 ust. 7 oraz art. 59 ust. 4 ustawy o odpadach identyczne uprawnienia,

jak wojewódzkiemu inspektorowi ochrony środowiska, przysługują wojewódzkiemu inspektorowi sanitarnemu. Warunkiem dodatkowym - aczkolwiek szczególnie istotnym - jest tu występowanie zagrożenia dla życia lub zdrowia. Przyjąć należy, że chodzi tu o bezpośrednie zagrożenie, a nie jego możliwość. Np. w razie stwierdzenia przez inspektora sanitarnego naruszenia obowiązków zarządzającego składowiskiem odpadów mogących jedynie w perspektywie doprowadzić do takiego zagrożenia powinien on poinformować o tym wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, gdyż on jest organem kompetentnym do oceny prawidłowości eksploatacji składowiska. Uwaga: wszystkie decyzje WIOŚ lub WIS muszą określać termin (w części także szczegółowy harmonogram) zakończenia działalności z uwzględnieniem potrzeby bezpieczeństwa dla środowiska � co jest elementem uznaniowym (wymaga jednak uzasadnienia). 2.5.3. Kompetencje starosty i wójta

92

Wskutek nowelizacji z 2005 r. do ustawy o odpadach dodano art. 17b, który upoważnia starostę do wydania decyzji określającej obowiązki wytwórcy odpadów z wypadków. Decyzja wydawana jest z urzędu, ale jedynie wtedy gdy wymagają tego względy ochrony życia, zdrowia lub środowiska. Decyzji może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności. Należy przyjąć, że starosta może określić wszystkie niezbędne działania i wskazać sposób zagospodarowania takich odpadów. Identyczne kompetencje ma dyrektor urzędu morskiego w przypadku zanieczyszczenia morza odpadami z wypadków.

Przepisy zawarte w art. 34 ustawy o odpadach w swojej istocie zobowiązują wójta

(burmistrza lub prezydenta) do sprawowania dodatkowego nadzoru (obok kompetencji starosty lub wojewody) nad prawidłowością składowania lub magazynowania odpadów, co do miejsca takiego magazynowania lub składowania. W przypadku, gdy magazynowanie odpadów nie wymaga uzyskania jednej ze wspomnianych w art. 63 decyzji (lub złożenia informacji) można nawet stwierdzić, że jest to główny organ nadzorczy. Stwierdzenie prowadzenia wskazanych działań w miejscu do tego celu nieprzeznaczonym zobowiązuje wójta do zastosowania środka nadzorczego w postaci decyzji nakazującej usunięcie odpadów, przy czym decyzja taka ma być wydana z urzędu. Nadzór dotyczy wszelkich odpadów znajdujących się na jakiejkolwiek nieruchomości. Pojęcia �miejsce nieprzeznaczone� nie można zawężać wyłącznie do powierzchni ziemi. W przepisie chodzi o każde miejsce, w którym odpady są nielegalnie składowane lub magazynowane, może to być także wnętrze budynku. W istocie więc wójt może wydać decyzję z art. 34 zawsze, gdy stwierdzi, że odpady znajdują się poza składowiskiem odpadów, a nie są jednocześnie prawidłowo magazynowane.


Adresatem decyzji musi być zawsze podmiot zobowiązany � a więc posiadacz odpadów. Decyzja ta jest zbędna, jeżeli obowiązki w niej określone wynikają z innych decyzji administracyjnych � np. dotyczących cofnięcia zezwolenia lub wstrzymujących działalność. Uzasadnia ją jednak zmiana posiadacza odpadów bez ich przemieszczania � sytuacja taka może zajść np. w przypadku, gdy posiadaczem odpadów staje się nowy władający powierzchnią ziemi.

Sprawą odrębną jest zróżnicowanie innych skutków nieprawidłowego magazynowania odnośnie: • opłat podwyższonych i administracyjnych kar pieniężnych, • podstaw odpowiedzialności karnej, • możliwości cofnięcia lub ograniczenia decyzji administracyjnych określających warunki

magazynowania, • możliwości wstrzymania działalności � co jest sukcesywnie sygnalizowane w całym

opracowaniu. 2.5.4. Kompetencje decyzyjne w związku z przechowywaniem i udostępnianiem ewidencji

2.5.4.1. Zakres obowiązków

Dokumenty sporządzane przez posiadacza odpadów na potrzeby ewidencji powinny być przez niego przechowywane przez 5 lat licząc od końca roku kalendarzowego, w którym

93

je sporządzono. Dokumenty te to nie tylko karty ewidencji i karty przekazania odpadu, ale również zbiorcze zestawienia danych o rodzajach i ilości odpadów sporządzane na podstawie art. 37 ust. 1 ustawy o odpadach.

Do przechowywania zbiorczych zestawień danych przez dłuższy okres zobowiązany

jest jedynie zarządzający składowiskiem odpadów. Zgodnie z art. 37 ust. 4 ustawy o odpadach jest on zobowiązany do przechowywania owych zestawień aż do czasu zakończenia rekultywacji składowiska odpadów, a następnie - do przekazania ich następnemu właścicielowi lub zarządcy nieruchomości. Nowy właściciel nie ma już obowiązku przechowywania przekazanych mu dokumentów - służyć one mają jedynie dla jego informacji.

2.5.4.2. Kontrola

Posiadacz odpadów ma obowiązek przedstawić dokumenty ewidencji na żądanie organów przeprowadzających kontrolę. Chodzi tu przede wszystkim o organy kontrolujące przestrzeganie przez dany podmiot przepisów z zakresu gospodarowania odpadami czy też ogólniej - ochrony środowiska. Mogą ich więc zażądać organy inspekcji ochrony środowiska, organy inspekcji sanitarnej (zob. np. art. 33 ust. 7 ustawy o odpadach), a także organy wymienione w art. 379 ustawy - Prawo ochrony środowiska (marszałek województwa, starosta i wójt, którzy sprawują kontrolę przestrzegania i stosowania przepisów o ochronie środowiska w zakresie objętym swoją działalnością). Dokumentów sporządzanych na potrzeby ewidencji odpadów mogą żądać również osoby przeprowadzające inne rodzaje kontroli, np. kontrolerzy Najwyższej Izby Kontroli albo organy kontroli skarbowej - jeśli dokumenty te wiążą się z przedmiotem prowadzonej przez te osoby kontroli.

2.5.4.3. Decyzja nakazująca przedłożenie ewidencji marszałkowi

Na podstawie art. 36 ust. 12 ustawy o odpadach przedłożenia dokumentów ewidencyjnych może zażądać marszałek województwa (będący jednocześnie jednym z organów kontrolnych, o których mowa w art. 36 ust. 11) właściwy ze względu na miejsce wytwarzania, odzysku lub unieszkodliwiania odpadów.

Wydaje on w takim wypadku decyzję skierowaną do prowadzącego ewidencję

posiadacza odpadów, w której powinien określić zakres żądanych dokumentów (należy przyjąć, że decyzja nie może dotyczyć dokumentów starszych niż pięcioletnie, jako że obowiązek przechowywania ewidencji przez posiadacza obejmuje tylko 5 ostatnich lat) oraz termin, w jakim należy je przedstawić. Ustawa nie precyzuje jakie, mogą być przesłanki wydania takiej decyzji, z pewnością jednak powinna być ona uzasadniona.


Rozważenia wymaga wzajemny stosunek przepisów ust. 11 i 12 art. 36 ustawy o odpadach. Ust. 11 mówi o żądaniu dokumentów w trakcie przeprowadzanej kontroli i w związku z nią (na jej potrzeby). Zobowiązanie posiadacza odpadów do przedstawienia dokumentów w trakcie kontroli nie wymaga decyzji administracyjnej, wystarczającą legitymacją jest tu uprawnienie do przeprowadzenia tejże kontroli. W sytuacji, o której mowa w ust. 12 posiadacz odpadów ma dostarczyć marszałkowi dokumenty ewidencyjne bez związku z przeprowadzaną kontrolą, na podstawie odrębnej decyzji administracyjnej.

94

2.5.5. Decyzja starosty w zakresie zagospodarowania odpadów pochodzących z wypadków

Problematyka zagospodarowania odpadów pochodzących z wypadków została uregulowana dopiero poprzez ustawę z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 175, poz. 1458), która wprowadziła w tym zakresie zmiany do ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz.U. Nr 62, poz. 628, z późn. zm). Regulacje różnią się w zależności od pochodzenia odpadów: z wypadków oraz z poważnych awarii i poważnych awarii przemysłowych. Odpady z wypadków zdefiniowane zostały jako odpady powstające podczas prowadzenia akcji ratowniczej lub gaśniczej, z wyłączeniem odpadów powstałych w wyniku poważnej awarii lub poważnej awarii przemysłowej. Za wytwórcę odpadów z wypadków uważa się sprawcę wypadku, natomiast w przypadku odpadów z wypadków powodujących zanieczyszczenie morza - wytwórcą odpadów jest armator statku, który spowodował powstanie odpadu, o ile statek jest znany. Zasadniczo podlega on klasycznym uregulowanym w ustawie zasadom gospodarki odpadami. Jednakże, jeżeli wymagają tego względy ochrony życia lub zdrowia ludzi lub względy ochrony środowiska, starosta właściwy ze względu na miejsce powstania odpadów z wypadków, w drodze decyzji wydanej z urzędu, może nałożyć na wytwórcę tych odpadów obowiązki dotyczące gospodarowania odpadami z wypadków, w tym obowiązek przekazania ich wskazanemu posiadaczowi odpadów. Decyzji takiej może być nadany rygor natychmiastowej wykonalności.

Natomiast w sprawach odpadów z wypadków powodujących zanieczyszczenie morza decyzję wydaje właściwy ze względu na miejsce wypadku dyrektor urzędu morskiego.

W pewnych sytuacjach starosta przejmuje zamiast wytwórcy odpadów obowiązek dokonania zagospodarowania odpadów z wypadków. Dotyczy to dwóch przypadków - jeżeli:

• nie można wszcząć postępowania egzekucyjnego dotyczącego obowiązku

zagospodarowania odpadów z wypadków albo egzekucja okazała się bezskuteczna lub • jest konieczne natychmiastowe zagospodarowanie tych odpadów ze względu na

zagrożenie życia lub zdrowia ludzi lub możliwość zaistnienia nieodwracalnych szkód w środowisku.

Zarazem w przypadku braku możliwości ustalenia sprawcy, albo bezskuteczności egzekucji wobec sprawcy koszty gospodarowania odpadami z wypadków, z wyjątkiem odpadów z wypadków powodujących zanieczyszczenie morza, są pokrywane ze środków finansowych wojewódzkiego funduszu ochrony środowiska i gospodarki wodnej na wniosek starosty. W drugim z wyżej wymienionych przypadków zastępczego działania starosty zamiast wytwórcy odpadów kosztami tych działań obciąża się wytwórcę, z możliwością ich dochodzenia w drodze postępowania egzekucyjnego.

2.6. Decyzje w zakresie opłat i administracyjnych kar pieniężnych

2.6.1. Opłaty

2.6.1.1. Zakres obowiązków

Obowiązek opłatowy z tytułu umieszczenia odpadów na składowisku powstaje z mocy prawa, bez konieczności wydawania decyzji administracyjnej � art. 273 ust. 1 pkt 4 ustawy � POŚ. Zarządzający składowiskiem nalicza należną opłatę i wnosi ją bez wezwania na rachunek urzędu marszałkowskiego właściwego ze względu na miejsce składowiska art. 277 ust. 1 oraz art. 284 ust. 1 ustawy � POŚ. Opłaty naliczane są za okresy

95

półroczne i wnoszone w terminie do końca miesiąca następującego po upływie półrocza � art. 285 ust 2 ustawy � POŚ.

2.6.1.2. Kontrola

Niezapłacenie opłaty w terminie powoduje konsekwencje wynikające z przepisów Ordynacji podatkowej, ustalone dla zobowiązań podatkowych, czyli naliczenie odsetek za opóźnienie czy � w ostateczności � egzekucję należności. Warto jednak podkreślić stosowanie nie tylko �sankcyjnych� przepisów Ordynacji, ale i przewidziane w niej możliwości odraczania terminów płatności czy rozkładania opłat na raty (choć dotyczy to jedynie części należności). Organem właściwym do podjęcia decyzji w sprawie odroczenia lub rozłożenia płatności na raty jest marszałek województwa (zob. niżej).

Samowymiar opłat przez podmioty zobowiązane do ich ponoszenia podlega kontroli

ze strony organów administracji. Zarządzający składowiskiem mają obowiązek przedkładać marszałkowi województwa oraz wójtowi, burmistrzowi lub prezydentowi miasta wykazy zawierające informacje i dane wykorzystane do ustalenia wysokości opłaty. Konsekwencją samodzielnego naliczania może być również nadpłata. W takim wypadku kwoty nadpłacone są zwracane podmiotowi � na jego wniosek. Przy braku stosownego wniosku są one zaliczane na poczet przyszłych wpłat.

2.6.2. Opłaty podwyższone

2.6.2.1. Powstanie obowiązku

Opłaty podwyższone związane są z nieprawidłową gospodarką odpadami, ale nie stanowią jednolitej kategorii i są zróżnicowane w zależności od rodzaju owej nieprawidłowości. Dotyczy to przede wszystkim:

• składowania odpadów bez uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska � dotyczy to składowania w obrębie składowiska,

• składowania w miejscu na ten cel nieprzeznaczonym � co praktycznie oznacza każde miejsce inne niż składowisko pod warunkiem, że działanie nie jest magazynowaniem,

• magazynowania odpadów bez wymaganej decyzji określającej sposób i miejsce magazynowania.

W związku z ukształtowaniem przesłanek powstania obowiązku (w dwu wypadkach

jest to warunek formalny � brak decyzji administracyjnej) należy wyraźnie odróżnić sytuacje, gdy:

• podmiot nie posiada decyzji (lub ona wygasła) i nie złożył wniosku o jej wydanie, • podmiot złożył stosowny wniosek albo posiada decyzje nieostateczną. W drugim wypadku, zgodnie z orzecznictwem NSA (np. IV S.A. 418/97) stwierdzenie obowiązku opłatowego jest niezasadne.

2.6.2.2. Kontrola

Opłaty podwyższone ponoszone są w takim samym trybie co opłaty �standardowe�, czyli podmioty korzystające ze środowiska bez wymaganej decyzji administracyjnej ustalają wysokość należnej opłaty we własnym zakresie i wnoszą ją bez wezwania na rachunek

96

właściwego urzędu marszałkowskiego. Podstawę wyliczenia opłaty podwyższonej stanowią jednostkowe stawki opłat �standardowych�, określone w rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 260, poz. 2176). Opłaty naliczane są w okresach półrocznych, a wpłaty powinny zostać dokonane w terminie do końca miesiąca następującego po upływie każdego półrocza. Do opłat podwyższonych nie stosuje się przepisów Ordynacji podatkowej dotyczących odroczenia terminu płatności, zaniechania ustalenia zobowiązania, zaniechania poboru należności oraz umarzania zaległych zobowiązań i odsetek za zwłokę. Kwestie odraczania, zmniejszania i umarzania podwyższonej opłaty regulują przepisy ustawy � POŚ zawarte w Dziale IV Tytułu V (zob. niżej). 2.6.3. Kompetencje decyzyjne (opłaty i opłaty podwyższone)

Zasada samodzielnego naliczania opłat i opłat podwyższonych przez podmioty zobowiązane do ich płacenia podlega wyjątkowi polegającemu na wymierzeniu opłaty przez marszałka województwa w trybie decyzji administracyjnej. Przypadek ten ma miejsce wówczas, gdy podmiot w ogóle nie uiścił należnej opłaty albo co prawda ją zapłacił, ale w wysokości nasuwającej zastrzeżenia marszałka. Podstawę wymiaru opłaty przez marszałka stanowią jego własne ustalenia, dokonane w oparciu o pomiary wykonane przez organy administracji lub podmiot obowiązku opłatowego, a także w oparciu o inne dane techniczne i technologiczne. Marszałek może także wykorzystać wyniki kontroli wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Od decyzji marszałka służy odwołanie do samorządowego kolegium odwoławczego.

2.6.4. Opłaty sankcyjne Opłata sankcyjna jest nowością wprowadzoną wskutek nowelizacji ustawy o odpadach

w 2005 r. � nowy art. 79a. Wymierzana jest decyzją wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Podstawę wymierzenia opłaty sankcyjnej stanowi stwierdzenie przez wojewódzkiego inspektora naruszenia obowiązku ograniczenia masy odpadów ulegających biodegradacji kierowanych do składowania lub obowiązku zorganizowania systemu selektywnego zbierania odpadów. Adresatem decyzji może być jedynie gminna jednostka organizacyjna lub przedsiębiorca prowadzący działalność w zakresie odbierania odpadów komunalnych od właścicieli nieruchomości. Termin płatności opłaty sankcyjnej może zostać odroczony � wymaga to wydania odrębnej decyzji na wniosek zainteresowanego podmiotu. Jeżeli zostaną spełnione warunki ustalone w decyzji odraczającej opłatę umarza się (odrębna decyzja). Jeżeli owe warunki nie zostaną spełnione należy stwierdzić wygaśnięcie decyzji odraczającej (również odrębna decyzja).

2.6.5. Administracyjna kara pieniężna Administracyjna kara pieniężna wymierzana jest decyzją wojewódzkiego inspektora

ochrony środowiska. Podstawę wymierzenia kary stanowi stwierdzenie przez wojewódzkiego inspektora naruszenia postanowień decyzji co do rodzaju i sposobów składowania lub magazynowania odpadów. Wymierzenie kary składa się z dwóch etapów:

• etap pierwszy � ustalenie wymiaru kary biegnącej, czyli decyzji określającej: wielkość stwierdzonego naruszenia w skali doby, wymiaru kary i termin początku biegu kary (dzień następujący bezpośrednio po zakończeniu pomiarów lub innych ustaleń stanowiących podstawę stwierdzenia naruszenia);

97

• etap drugi � wymierzenie kary za okres, w którym trwało naruszenie, czyli decyzja o wymierzeniu kary (kara do zapłaty), z tym że, jeżeli naruszenie nadal trwa 31 grudnia, kara zostaje wymierzona za okres od 31 grudnia; stwierdzenie ustania naruszenia następuje z urzędu lub na wniosek posiadacza odpadów.

Podstawę decyzji wojewódzkiego inspektora o wymierzeniu kary (kara do zapłaty) stanowi ostateczna decyzja inspektora określająca wymiar kary biegnącej. Podmiot, któremu wymierzono karę pieniężną, ma obowiązek jej zapłaty na rachunek wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska, który wydał decyzję w sprawie kary. Termin płatności kary wynosi 14 dni od dnia, w którym decyzja o wymierzeniu kary stała się ostateczna.

2.6.5. Odraczanie i umarzanie

2.6.5.1. Odraczanie

Organem właściwym do odroczenia terminu płatności opłaty podwyższonej jest marszałek województwa, a kary pieniężnej � wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Decyzja w sprawie odroczenia wydana zostaje na wniosek podmiotu zobowiązanego do zapłaty. Uzasadniony wniosek musi być złożony przed upływem terminu zapłaty opłaty lub kary. Za zwłokę naliczane są odsetki na zasadach określonych w Ordynacji podatkowej. Złożenie wniosku o odroczenie terminu płatności opłaty nie zwalnia z obowiązku zapłaty tej części opłaty, która nie może podlegać odroczeniu.

2.6.5.2. Treść wniosku i decyzja

Wniosek o odroczenie powinien zawierać: • określenie wysokości opłaty lub kary, o której odroczenie terminu płatności podmiot

występuje; • opis realizowanego przedsięwzięcia, a w przypadku przedsięwzięć ujętych w krajowym

programie oczyszczania ścieków komunalnych � także wskazanie tego faktu; • harmonogram realizacji przedsięwzięcia ze wskazaniem etapów nie dłuższych niż 6

miesięcy. Marszałek województwa i wojewódzki inspektor mogą żądać przedłożenia przez wnioskodawcę dowodów potwierdzających możliwość finansowania przedsięwzięcia. Decyzja w sprawie odroczenia terminu płatności opłaty czy kary zostaje wydana, jeżeli spełnione są warunki podane wyżej, tj. złożono prawidłowy wniosek w terminie i terminowo realizowane jest przedsięwzięcie, którego realizacja zapewni usunięcie przyczyn ponoszenia podwyższonych opłat lub kar pieniężnych.

Terminowe zrealizowanie przedsięwzięcia będącego podstawą odroczenia terminu płatności opłaty lub karu i usunięcie dzięki temu przyczyn ponoszenia opłat podwyższonych lub kar powoduje wydanie decyzji o zmniejszeniu odroczonych opłat lub kar o sumę środków własnych podmiotu wydanych na realizację tego przedsięwzięcia. Decyzje w sprawie zmniejszenia opłat wydaje marszałek województwa, a w sprawie kar � wojewódzki inspektor ochrony środowiska. Należy podkreślić, że decyzja w sprawie zmniejszenia odroczonych opłat i kar jest decyzją związaną w tym sensie, że w przypadku terminowego zrealizowania przedsięwzięcia i usunięcia przyczyn ponoszenia opłat podwyższonych lub kar, odpowiednio marszałek województwa lub wojewódzki inspektor ochrony środowiska musi wydać decyzję w sprawie zmniejszenia opłat lub kar o sumę środków własnych wydanych przez podmiot � wnioskodawcę odroczenia.

98

2.6.5.3. Umarzanie

Najdalej idącym złagodzeniem obowiązków z tytułu opłat i kar jest umorzenie odroczonych opłat i kar. Umorzeniu podlega pełna kwota objęta odroczeniem, niezależna od źródeł finansowania zrealizowanego przedsięwzięcia. Instytucja umorzenia ma zastosowanie w następującym przypadku: odroczono opłaty albo kary spowodowane składowaniem lub magazynowaniem odpadów bez uzyskania decyzji zatwierdzającej instrukcję eksploatacji składowiska odpadów lub bez decyzji określającej miejsce i sposób magazynowania odpadów albo przekroczenie warunków określonych w decyzji � i terminowo zrealizowano przedsięwzięcie.

Decyzja marszałka województwa w sprawie umorzenia odroczonych opłat i decyzja wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska w sprawie umorzenia odroczonych kar jest, podobnie jak w przypadku zmniejszenia, decyzją związaną. Organ zobowiązany jest wydać decyzję w sprawie umorzenia, jeżeli przedsięwzięcie usuwające przyczyny ponoszenia podwyższonych opłat lub kar zrealizowano w terminie i dotyczy jednego ze wskazanych przypadków.

Określone wyżej możliwości elastycznego podejścia do podmiotów zobowiązanych do

ponoszenia opłat podwyższonych i administracyjnych kar pieniężnych weryfikowane są przez konkretne działania tych podmiotów. Konsekwencje niezrealizowania założeń przyjętych przy ubieganiu się o odroczenie terminu płatności są następujące: • gdy terminowo zrealizowane przedsięwzięcie nie usunęło przyczyn ponoszenia opłat

podwyższonych lub kar � powstaje obowiązek zapłaty odroczonych opłat lub kar wraz z opłatą prolongacyjną, o której mowa w Ordynacji podatkowej, czyli opłata stanowiąca 50% odsetek za zwłokę;

• gdy nie zrealizowano przedsięwzięcia w terminie � powstaje obowiązek zapłaty odroczonych opłat lub kar wraz z odsetkami za zwłokę naliczonych za okres odroczenia (stawka odsetek za zwłokę ogłaszana jest przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych, w drodze obwieszczenia, w Monitorze Polskim).

W powyższych przypadkach obowiązek zapłaty odroczonych opłat powstaje z mocy

decyzji marszałka województwa, a obowiązek zapłaty odroczonych kar � z mocy decyzji wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. Decyzja w sprawie obowiązku uiszczenia odroczonych opłat lub kar może zostać podjęta także przed upływem terminu odroczenia, jeżeli organ stwierdzi, że przedsięwzięcie nie jest realizowane zgodnie z harmonogramem. 2.6.5.4. Problemy praktyczne

Przy decyzjach dotyczących opłat i kar najistotniejszą kwestią jest prawidłowe zakwalifikowanie danej czynności � w szczególności dotyczy to magazynowania. Z łącznej analizy przepisów ustawy o odpadach i ustawy POŚ wynikają następujące warunki dopuszczalności magazynowania odpadów:

• muszą być one przeznaczone do odzysku lub unieszkodliwiania (w tym także do składowania), przy czym obojętne jest czy posiadacz odpadów występuje w roli wytwórcy lub odbiorcy odpadów oraz czy wymaga to transportu odpadów czy też odbywa się w miejscu ich wytworzenia,

• magazynowanie musi wynikać z procesów technologicznych bądź organizacyjnych i nie przekraczać terminów uzasadnionych zastosowaniem tych procesów, jednakże nie dłuższych niż jeden rok (jeżeli mają być one potem składowane) lub trzy lata (jeżeli

99

będą zagospodarowane w inny sposób) - liczone jest to łącznie dla wszystkich kolejnych posiadaczy odpadów (uczestników procesu technologiczno-organizacyjnego),

• musi odbywać się na terenie, do którego magazynujący posiada tytuł prawny.

Pojęcie tytułu prawnego definiuje art. 3 pkt 41 ustawy POŚ jako �prawo własności, użytkowanie wieczyste, trwały zarząd, ograniczone prawo rzeczowe albo stosunek zobowiązaniowy�. Warunki te nazwać można cechami magazynowania odpadów. Muszą one występować łącznie. Występowanie powyższych cech powoduje automatycznie uznanie danej czynności za magazynowanie odpadów - choć nie zawsze przesądza o jej prawidłowości. W większości wypadków o prawidłowości procesu magazynowania odpadów decydować będą warunki formalne - określenie miejsca i sposobu magazynowania - co nastąpić może alternatywnie w pozwoleniu zintegrowanym, pozwoleniu na wytwarzaniu odpadów, decyzji zatwierdzającej program gospodarki odpadami niebezpiecznymi, zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów, zezwoleniu na prowadzenie działalności w zakresie zbierania lub transportu odpadów lub w informacji o wytwarzanych odpadach i sposobach gospodarowania wytworzonymi odpadami. Wydając powyższe decyzje administracyjne (lub przyjmując informację) właściwe organy administracji (czyli starosta lub wojewoda) dokonują oceny wskazanych powyżej cech zamierzonej czynności i przesądzają o jej zakwalifikowaniu jako magazynowania. Uznanie danej czynności za magazynowanie odpadów wyklucza jednoczesne uznanie jej za składowanie - tym samym zawsze zwalnia od obowiązku ponoszenia opłat za składowanie odpadów w rozumieniu ustawy POŚ (według stawki podstawowej).

2.7. Decyzje wydawane na podstawie ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym 2.7.1. Decyzja w sprawie odmowy wpisu do rejestru przedsiębiorcy wprowadzającego sprzęt elektryczny i elektroniczny 2.7.1.1. Podstawa prawna

Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie odmowy wpisu do rejestru przedsiębiorcy wprowadzającego sprzęt elektryczny i elektroniczny jest art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarką sprzętem oraz zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.

Przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym dotyczące decyzji w sprawie odmowy wpisu do rejestru przedsiębiorcy wprowadzającego sprzętu elektryczny i elektroniczny wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2006 r.


Decyzja w sprawie odmowy wpisu do rejestru przedsiębiorcy wprowadzającego sprzęt elektryczny i elektroniczny ma charakter sankcyjny. Dotyczy wyłącznie podmiotów wprowadzających sprzęt elektryczny i elektroniczny, przez których zgodnie z art. 3 ust. 1 pkt 13 rozumie się przedsiębiorców, którzy: • produkują i sprzedają pod własnym oznaczeniem sprzęt,

100

• sprzedają pod własnym oznaczeniem sprzęt wyprodukowany przez innego przedsiębiorcę, • prowadzą działalność związaną z importem lub wewnątrzwspólnotowym nabyciem

sprzętu.

Decyzja ta jest sankcją za niespełnienie przez wprowadzających sprzęt pewnych ustawowo określonych wymogów polegających na: • uiszczeniu opłaty rejestracyjnej za wpis do rejestru wprowadzającego sprzęt (art. 9

ustawy), • wniesieniu w przypadkach określonych w art. 18 ust. 1 ustawy, w wymaganej wysokości

zabezpieczenia finansowego, jeżeli wprowadzany sprzęt przeznaczony jest dla gospodarstw domowych.

Następstwem odmowy wpisu do rejestru jest niemożność rozpoczęcia działalności

w zakresie wprowadzania sprzętu. Prowadzenie działalności bez wpisu do rejestru sankcjonowane jest natomiast karą pieniężną, o której mowa będzie w punkcie 2.7.7.


Decyzja w sprawie odmowy wpisu do rejestru wprowadzającego sprzęt elektryczny i elektroniczny wydawana jest przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 2.7.1.4. Treść decyzji

Decyzja w sprawie odmowy wpisu do rejestru przedsiębiorcy wprowadzającego sprzęt elektryczny i elektroniczny ma stosunkowo krótką treść. Jej istotą jest odmowa wpisu do rejestru przedsiębiorcy wprowadzającego sprzęt elektryczny i elektroniczny. Następuje to ze względu na spełnienie jednej z dwóch ustawowo określonych przesłanek, o których mowa była w punkcie 2.7.1.2, co udowodnić należy w uzasadnieniu.

101


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 8 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) oraz art. 104 k.p.a. odmawiam dokonania wpisu (nazwa podmiotu wprowadzającego sprzęt) do rejestru wprowadzających sprzęt prowadzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.

UZASADNIENIE TREŚĆ:...................................................................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składany w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej

pieczątka osoby upoważnionej Otrzymują: (strona/y) 2.7.2. Decyzja w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy oraz organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego z rejestru 2.7.2.1. Podstawa prawna

Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy oraz organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego z rejestru są przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (art. 13 ust. 4 lub art. 14) oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarką sprzętem oraz zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.

Przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym dotyczące decyzji w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy i organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego z rejestru wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2006 r.


Decyzja w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy oraz organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego z rejestru ma charakter porządkowy lub sankcyjny. W sytuacjach określonych w art. 13 ustawy, kiedy to wykreślenie następuje na wniosek podmiotu gospodarującego sprzętem lub zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym w związku z zakończeniem tej jego działalności, decyzja ta ma charakter porządkowy w celu zachowania aktualności i zgodności ze stanem faktycznym rejestru. Wykreślenie to następuje w przypadku zakończenia działalności w zakresie: • wprowadzania sprzętu, • zbierania zużytego sprzętu,

102

• przetwarzania, • recyklingu, • innych niż recykling procesów odzysku. Obowiązek złożenia wniosku zachodzi w terminie 7 dni od dnia trwałego zaprzestania wykonywania tej działalności, przy czym w grę wchodzi faktyczne zaprzestanie prowadzenia tego typu działalności, a nie formalno-prawne. Zauważyć trzeba też, że zakończenie tego typu działalności nie musi się wiązać z w ogóle zakończeniem działalności gospodarczej przez przedsiębiorcę. Ponadto organizacja odzysku ma obowiązek złożenia wniosku o wykreślenie z rejestru w przypadku otwarcia likwidacji lub ogłoszenia upadłości organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego w terminie 7 dni.

W sytuacjach określonych w art. 14 decyzja ta w związku z nieprzestrzeganiem

niektórych wymogów ustawy ma charakter sankcyjny, uniemożliwiający podmiotowi dalsze prowadzenie działalności. Decyzja ta jest sankcją za niespełnienie przez wprowadzających sprzęt pewnych ustawowo określonych wymogów, które polegały na: • uiszczeniu opłaty rocznej przez wprowadzającego sprzęt (art. 9 ust. 3 ustawy), • wniesieniu w przypadkach określonych w art. 18 ust. 1 ustawy, w wymaganej wysokości

zabezpieczenia finansowego, jeżeli wprowadzany sprzęt przeznaczony jest dla gospodarstw domowych.

Natomiast w stosunku do wszelkich podmiotów związanych z gospodarowaniem sprzętem i zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym, objętych obowiązkiem wpisu do rejestru, jest ona sankcją za cofnięcie lub wygaśnięcie decyzji związanej z gospodarką odpadami. Dotyczy to decyzji, na mocy których podmioty te prowadzą legalną gospodarkę odpadami (zdefiniowanych w art. 3 ust. 1 pkt 1 ustawy).

Prowadzenie działalności przez wprowadzającego sprzęt bez wpisu do rejestru (a więc

także po wykreśleniu) sankcjonowane jest karą pieniężną, o której mowa będzie w punkcie 2.7.7.


Decyzja w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy oraz organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego z rejestru wydawana jest przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 2.7.2.4. Treść decyzji

Decyzja w sprawie wykreślenia przedsiębiorcy i organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego z rejestru ma stosunkowo krótką treść. Jej istotą jest wykreślenie wpisu do rejestru przedsiębiorcy lub organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Następuje to ze względu na wniosek takiego podmiotu lub z urzędu w przypadku spełnienia jednej z trzech ustawowo określonych przesłanek, o których mowa była w punkcie 2.7.2.2, co udowodnić należy w uzasadnieniu.

103

Wzór decyzji wydawanej na wniosek oznaczenie organu Miejscowość i data.

Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 13 ust. 4 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) oraz art. 104 k.p.a. po rozpatrzeniu wniosku (wymienić wnioskodawcę, datę wpłynięcia wniosku, nr pisma), z udziałem stron /uczestników na prawach strony (wymienić w razie konieczności), dokonuję wykreślenia (nazwa podmiotu) z rejestru prowadzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.

UZASADNIENIE TREŚĆ:....................................................................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składany w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej


Otrzymują: (strona/y)

104

Wzór decyzji wydawanej z urzędu oznaczenie organu Miejscowość i data

Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 14 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) oraz art. 104 k.p.a. dokonuję wykreślenia (nazwa podmiotu) z rejestru prowadzonego przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska.




2.7.3. Decyzja w sprawie przeznaczenia środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez wprowadzającego sprzęt na sfinansowanie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu 2.7.3.1. Podstawa prawna

Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie przeznaczenia środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez wprowadzającego sprzęt na sfinansowanie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu są przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (art. 20 ust. 2) oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarką sprzętem oraz zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.

Przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym dotyczące decyzji w sprawie przeznaczenia środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez wprowadzającego sprzęt na sfinansowanie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu weszły w życie z dniem 1 stycznia 2006r.

105


Na wprowadzającego sprzęt nałożony został obowiązek wniesienia zabezpieczenia finansowego w przypadku:

• niezawarcia umowy z organizacją odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, • wygaśnięcia lub rozwiązania umowy z organizacją odzysku sprzętu elektrycznego

i elektronicznego, • otwarcia likwidacji lub ogłoszenia upadłości organizacji odzysku sprzętu elektrycznego

i elektronicznego. Obowiązek ten dotyczy danego roku kalendarzowego. Zabezpieczenie przeznaczone jest na sfinansowanie, ciążących na wprowadzającym sprzęt obowiązków zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, i unieszkodliwiania zużytego sprzętu pochodzącego z gospodarstw domowych, powstałego z tego samego rodzaju sprzętu, określonego w załączniku nr 1 do ustawy, który został przez niego wprowadzony. Zabezpieczenie rozliczane jest przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska w terminie do dnia 30 kwietnia roku następującego po roku, w którym je wniesiono. Następstwem tego rozliczenia może być stwierdzenie, że wprowadzający sprzęt: • nie sfinansował zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, i unieszkodliwiania

zużytego sprzętu, • sfinansował zbieranie, przetwarzanie, odzysk, w tym recykling, i unieszkodliwienie

zużytego sprzętu.

W razie stwierdzenia, że wprowadzający sprzęt nie sfinansował zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu, Główny Inspektor Ochrony Środowiska orzeka, w drodze decyzji, o przeznaczeniu na sfinansowanie tych działań środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez tego wprowadzającego sprzęt.


Decyzja w sprawie przeznaczenia środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez wprowadzającego sprzęt na sfinansowanie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu wydawana jest przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 2.7.3.4. Treść decyzji

Istotą decyzji w sprawie przeznaczenia środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez wprowadzającego sprzęt na pokrycie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu jest orzeczenie o przeznaczeniu środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez wprowadzającego sprzęt na sfinansowanie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu.

106


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 20 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) oraz art. 104 k.p.a. w związku ze stwierdzeniem, że (nazwa podmiotu wprowadzającego sprzęt) nie sfinansował zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, orzekam o przeznaczeniu środków pochodzących z zabezpieczenia finansowego wniesionego przez (nazwa podmiotu wprowadzającego sprzęt) na sfinansowanie działań polegających na zbieraniu, przetwarzaniu, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwianiu zużytego sprzętu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym.




2.7.4. Decyzja w sprawie zwrotu zabezpieczenia finansowego 2.7.4.1. Podstawa prawna

Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie zwrotu zabezpieczenia finansowego są przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (art. 20 ust. 3) oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarką sprzętem oraz zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.

Przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym dotyczące decyzji w sprawie zwrotu zabezpieczenia finansowego weszły w życie z dniem 1 stycznia 2006 r.


Zob.2.7.3.2

107


Decyzja w sprawie zwrotu zabezpieczenia finansowego wydawana jest przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 2.7.4.4. Treść decyzji

Istotą decyzji w sprawie zwrotu zabezpieczenia finansowego jest orzeczenie o zwrocie zabezpieczenia finansowego wniesionego przez wprowadzającego sprzęt na sfinansowanie zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu w związku ze sfinansowaniem przez wprowadzającego sprzęt zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, lub unieszkodliwiania zużytego sprzętu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy.


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 20 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) oraz art. 104 k.p.a. w związku ze stwierdzeniem, że (nazwa podmiotu wprowadzającego sprzęt) sfinansował zbieranie, przetwarzanie, odzysk, w tym recykling, lub unieszkodliwianie zużytego sprzętu, o którym mowa w art. 18 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym, orzekam o zwrocie zabezpieczenia finansowego (nazwa podmiotu wprowadzającego sprzęt).

UZASADNIENIE TREŚĆ:..................................................................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składany w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej



2.7.5. Decyzja w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej 2.7.5.1. Podstawa prawna

Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej są przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (art. 69 ust. 1) oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarką sprzętem oraz zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.

108

Przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym dotyczące decyzji w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.


Wprowadzający sprzęt jest obowiązany do osiągnięcia następujących poziomów:

• dla zużytego sprzętu powstałego ze sprzętu ujętego w grupach 1 i 10 określonych w załączniku nr 1 do ustawy:

• odzysku - 80 % masy zużytego sprzętu oraz • recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego

sprzętu - 75 % masy zużytego sprzętu; • dla zużytego sprzętu powstałego ze sprzętu ujętego w grupach 3 i 4 określonych

w załączniku nr 1 do ustawy: • odzysku - 75 % masy zużytego sprzętu oraz • recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego

sprzętu - 65 % masy zużytego sprzętu; • dla zużytego sprzętu powstałego ze sprzętu ujętego w grupach 2, 5-7 i 9 określonych

w załączniku nr 1 do ustawy: • odzysku - 70 % masy zużytego sprzętu oraz • recyklingu części składowych, materiałów i substancji pochodzących ze zużytego

sprzętu - 50 % masy zużytego sprzętu; • dla zużytych gazowych lamp wyładowczych - recyklingu części składowych, materiałów

i substancji pochodzących ze zużytych lamp wyładowczych w wysokości 80 % masy tych zużytych lamp.

Obowiązki te mogą zostać przekazane przez wprowadzającego sprzęt organizacji odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Rozliczenie wykonania obowiązków następuje na koniec roku kalendarzowego. Jednakże wprowadzający sprzęt oraz organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego, którzy nie wykonali powyższych obowiązków w zakresie odzysku i recyklingu, są obowiązani do wpłacania opłaty produktowej, obliczonej oddzielnie w przypadku nieosiągnięcia wymaganego: • poziomu odzysku, • poziomu recyklingu dla każdej grupy sprzętu określonej w załączniku nr 1 do ustawy.

W razie stwierdzenia, że wprowadzający sprzęt lub organizacja odzysku sprzętu elektrycznego i elektronicznego nie dokonali wpłaty opłaty produktowej albo dokonali wpłaty w wysokości niższej od należnej, Główny Inspektor Ochrony Środowiska wydaje decyzję, w której ustala wysokość należnej opłaty produktowej.

2.7.5.3. Kompetencje Decyzja w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej wydawana jest

przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 2.7.5.4. Treść decyzji

Istotą decyzji w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej jest ustalenie prawidłowej wysokości należnej opłaty produktowej. Ustalenie wysokości tej opłaty

109

następuje na podstawie rozdziału 10 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym. W uzasadnieniu do decyzji należy wykazać: • w przypadku, gdy podmiot w ogóle nie dokonał wpłaty opłaty produktowej � że ciąży na

nim ten obowiązek oraz ustalić jej wysokość, • w przypadku, gdy podmiot dokonał wpłaty w wysokości niższej od należnej � jedynie

ustalić jej wysokość. Zwrócić tu można uwagę, że ustalana jest wysokość opłaty należnej, a nie tylko różnicy pomiędzy dokonaną wpłatą a opłatą należną.


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 69 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) oraz art. 104 k.p.a. w związku ze stwierdzeniem, że (nazwa podmiotu wprowadzającego sprzęt lub organizacji odzysku) nie dokonał wpłaty opłaty produktowej mimo ciążącego na nim w tym zakresie obowiązku (lub: dokonał wpłaty opłaty produktowej w wysokości niższej od należnej) ustalam wysokość należnej opłaty produktowej (określić tę wysokość).

UZASADNIENIE TREŚĆ:........................................................................................................................................................................ Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składany w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej



2.7.6. Decyzja w sprawie określenia dodatkowej opłaty produktowej


Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie określenia dodatkowej opłaty produktowej są przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (art. 69 ust. 1) oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarką sprzętem i zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.

110

Przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym dotyczące decyzji w sprawie określenia dodatkowej opłaty produktowej wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.


Decyzja w sprawie określenia dodatkowej opłaty produktowej związana jest z niewykonaniem decyzji w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej (zob. punkt 2.7.5.2). Jeżeli w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej stała się ostateczna, decyzja ta nie zostanie wykonana powstaje obowiązek określenia dodatkowej opłaty produktowej. Jest to związane zarówno z niewykonaniem decyzji w całości, jak i w części.


Decyzja w sprawie określenia dodatkowej opłaty produktowej wydawana jest przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 2.7.6.4. Treść decyzji

Istotą decyzji w sprawie określenia dodatkowej opłaty produktowej jest ustalenie obowiązku zapłaty dodatkowej opłaty produktowej. Ustalenie jej wysokości następuje w oparciu o decyzję w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej, opłata ta wynosi bowiem 50 proc. kwoty niewpłaconej należnej opłaty produktowej. W przypadku częściowego wykonania decyzji w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej do organu należy ustalenie wysokości wpłaconej należnej opłaty produktowej. Opłata dodatkowa będzie wówczas wynosiła 50 proc. różnicy pomiędzy ustaloną należną opłatą produktową a wpłaconą opłatą produktową. oznaczenie organu Miejscowość i data

Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 69 ust. 2 ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) oraz art. 104 k.p.a. w związku ze stwierdzeniem, że (nazwa podmiotu wprowadzającego sprzęt lub organizacji odzysku) nie wykonał decyzji w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty produktowej (podać numer decyzji oraz oznaczenie organu, który ją wydał) określam dodatkową opłatę produktową w wysokości (określić wysokość).

UZASADNIENIE TREŚĆ:...................................................................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składany w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej



111

2.7.7. Decyzje w sprawie ustalenia kar pieniężnych


Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie ustalenia kar pieniężnych są przepisy ustawy z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (art. 80) oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarką sprzętem i zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym.

Przepisy ustawy o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym dotyczące decyzji w sprawie ustalenia kar pieniężnych wchodzą w życie z dniem 1 lipca 2006 r.


Sankcjonowane karami pieniężnymi są następujące działania: • wprowadzanie sprzętu przez podmioty, które nie są wpisane do rejestru prowadzonego

przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska (zob. 2.7.1. i 2.7.2), • brak realizacji przez organizację odzysku przejętych w drodze umowy obowiązków

polegających na sporządzaniu i przedkładaniu określonych sprawozdań (art. 24 ust. 1 i 2 oraz art. 31 ust. 1 ustawy).


Decyzje w sprawie ustalenia kar pieniężnych wydawane są przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska. 2.7.7.4. Treść decyzji

Istotą decyzji jest ustalenie kary pieniężnej dla określonego podmiotu w związku z jego nielegalnym działaniem (przy czym w przypadku kary, o której jest mowa w art. 80 ust. 1 dochodzi do naruszenia wprost przepisu ustawy, natomiast w przypadku kary, o której jest mowa w art. 80 ust. 2 nielegalność działań ma swe źródło w naruszeniu obowiązków wynikających z umowy cywilnoprawnej). W decyzji ustalana jest wysokość kary pieniężnej, co organ winien dokonać, kierując się zasadami ogólnymi polskiego systemu prawnego, zasadami ogólnymi prawa ochrony środowiska oraz przepisów o odpadach w ramach ustawowo określonych widełek. Zagadnienie konkretnej wysokości kary musi zostać objaśnione w uzasadnieniu.

2.8. Decyzje wydawane na podstawie ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji 2.8.1. Decyzja w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci 2.8.1.1. Podstawa prawna

Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci są przepisy ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (art. 17 ust. 1) oraz przepisy Kodeksu postępowania

112

administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarowaniem pojazdami wycofanymi z eksploatacji.

Przepisy ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji dotyczące decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2006 r.


Decyzja w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci jest decyzją sankcyjną związaną z niezrealizowaniem prawnie określonych obowiązków. Wprowadzający pojazd ma obowiązek zapewnienia sieci zbierania pojazdów, obejmującej terytorium kraju w taki sposób, aby zapewnić właścicielowi możliwość oddania pojazdu wycofanego z eksploatacji do punktu zbierania pojazdów lub stacji demontażu, położonych w odległości nie większej niż 50 km w linii prostej od miejsca zamieszkania albo siedziby właściciela pojazdu. W przypadku nie stworzenia takiej sieci powstaje obowiązek obliczenia i zapłaty opłaty za brak sieci.

W razie stwierdzenia, że wprowadzający pojazd nie dokonał wpłaty opłaty za brak sieci albo dokonał wpłaty w wysokości niższej od należnej, Główny Inspektor Ochrony Środowiska wydaje decyzję, w której określa wysokość zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci.


Decyzja w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci wydawana jest przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 2.8.1.4. Treść decyzji

Istotą decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci jest ustalenie prawidłowej wysokości należnej opłaty za brak sieci. Ustalenie wysokości tej opłaty następuje na podstawie przepisów art. 14 ustawy. W uzasadnieniu do decyzji należy wykazać: • w przypadku, gdy podmiot w ogóle nie dokonał wpłaty opłaty � że ciąży na nim ten

obowiązek oraz ustalić jej wysokość, • w przypadku, gdy podmiot dokonał wpłaty w wysokości niższej od należnej � jedynie

ustalić jej wysokość. Zwrócić tu można uwagę, że ustalana jest wysokość opłaty należnej, a nie tylko różnicy pomiędzy dokonaną wpłatą a opłatą należną.

113


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202, z późn zm.) oraz art. 104 k.p.a. w związku ze stwierdzeniem, że (nazwa podmiotu wprowadzającego pojazdy) nie dokonał wpłaty opłaty za brak sieci mimo ciążącego na nim w tym zakresie obowiązku (lub: dokonał wpłaty opłaty za brak sieci w wysokości niższej od należnej) ustalam wysokość należnej opłaty za brak sieci (określić tę wysokość).

UZASADNIENIE TREŚĆ: (sposób ustalenia, wyliczenia opłaty).......................................................................................................... Od decyzji niniejszej służy stronie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składany w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia. pieczęć okrągła podpis organu lub osoby upoważnionej


Otrzymują: (strona/y) 2.8.2. Decyzja w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty za brak sieci 2.8.2.1. Podstawa prawna

Podstawą prawną wydania decyzji w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty za brak sieci są przepisy ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (art. 17 ust. 2) oraz przepisy Kodeksu postępowania administracyjnego. Decyzja ta jest elementem systemu reglamentacyjnego nad podmiotami związanymi z gospodarowaniem pojazdami wycofanymi z eksploatacji.

Przepisy ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji dotyczące decyzji w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty za brak sieci wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2006 r.


Decyzja w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty za brak sieci jest decyzją sankcyjną związaną z niewykonaniem decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci (zob. punkt 2.8.1.2). Jeżeli w terminie 14 dni od dnia, w którym decyzja w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty za brak sieci stała się ostateczna, decyzja ta nie zostanie wykonana powstaje obowiązek określenia dodatkowej opłaty za brak sieci. Jest to związane zarówno z niewykonaniem decyzji w całości, jak i w części.

114


Decyzja w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty za brak sieci wydawana jest przez Głównego Inspektora Ochrony Środowiska. 2.8.2.4. Treść decyzji

Istotą decyzji w sprawie ustalenia dodatkowej opłaty za brak sieci jest ustalenie obowiązku zapłaty dodatkowej opłaty za brak sieci. Ustalenie jej wysokości następuje w oparciu o decyzję w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty za brak sieci, opłata ta wynosi bowiem 50 proc. kwoty niewpłaconej należnej opłaty za brak sieci. W przypadku częściowego wykonania decyzji w sprawie ustalenia wysokości należnej opłaty za brak sieci do organu należy ustalenie wysokości wpłaconej należnej opłaty za brak sieci. Opłata dodatkowa będzie wówczas wynosiła 50 proc. różnicy pomiędzy ustaloną należną opłatą za brak sieci a wpłaconą opłatą za brak sieci.


Znak sprawy

DECYZJA

Na podstawie art. 17 ust. 2 ustawy z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202, z późn. zm.) oraz art. 104 k.p.a. w związku ze stwierdzeniem, że (nazwa podmiotu wprowadzającego pojazdy) nie wykonał decyzji w sprawie określenia wysokości zobowiązania z tytułu opłaty za brak sieci (podać numer decyzji oraz oznaczenie organu, który ją wydał) określam dodatkową opłatę za brak sieci w wysokości (określić wysokość).

UZASADNIENIE TREŚĆ:...................................................................................................................................................................... Pouczenie o przysługującym prawie do odwołania Od decyzji niniejszej służy stronie wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy składany w terminie czternastu dni od dnia jej doręczenia.



2.8.3. Inne decyzje związane z gospodarowaniem pojazdami wycofanymi z eksploatacji Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji odnosi się w rozdziale siódmym także do innych decyzji związanych z gospodarowaniem pojazdami wycofanymi z eksploatacji. Dotyczy to: • zezwolenia na prowadzenie działalności w zakresie zbierania odpadów przedsiębiorcy

prowadzącemu punkt zbierania pojazdów,

115

• pozwolenia zintegrowanego lub innej decyzji w zakresie gospodarki odpadami wymaganej w związku z prowadzeniem stacji demontażu,

• pozwolenia zintegrowanego lub innej decyzji w zakresie gospodarki odpadami wymaganej w związku z prowadzeniem strzępiarki.

Regulacje te stanowią lex specialis w stosunku do ogólnych regulacji związanych z pozwoleniem zintegrowanym i pozostałymi decyzjami w zakresie gospodarki odpadami. Dlatego przy wydawaniu wyżej wspomnianych decyzji znajdą zastosowanie wymagania określone w art. 39-41 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji oraz przepisy ogólne dotyczące wydawania określonych decyzji w zakresie gospodarki odpadami, omówione w poszczególnych częściach tego poradnika. W podstawie prawnej decyzji należy powołać się odpowiednio na przepisy ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (podać stosowne artykuły).

116

3. LISTA WAŻNIEJSZYCH AKTÓW PRAWNYCH � wg stanu na dzień 1 stycznia

2006 r. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628, z 2002 r. Nr 41, poz. 365, Nr 113, poz. 984 i Nr 199, poz. 1671, z 2003 r. Nr 7, poz. 78, z 2004 r. Nr 96, poz. 959, Nr 116, poz. 1208, Nr 191, poz. 1956 oraz z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr 90 poz. 758, Nr 130, poz. 1087, Nr 175, poz. 1458 i 1462 i Nr 180, poz. 1495). Akty wykonawcze: • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 r. w sprawie katalogu

odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206), wydane na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 1, • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2001 r. w sprawie stwierdzania

kwalifikacji w zakresie gospodarowania odpadami (Dz. U. Nr 140, poz. 1584 oraz z 2005 r. Nr 42, poz. 411), wydane na podstawie art. 49 ust. 8,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji podawanych przy rejestracji przez posiadaczy odpadów zwolnionych z obowiązku uzyskiwania zezwoleń oraz sposobu rejestracji (Dz. U. Nr 152, poz. 1734), wydane na podstawie art. 33 ust. 11,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie rodzajów odpadów lub ich ilości, dla których nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji odpadów, oraz kategorii małych i średnich przedsiębiorstw, które mogą prowadzić uproszczoną ewidencję odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1735), wydane na podstawie art. 36 ust 13,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zakresu informacji oraz wzorów formularzy służących do sporządzania i przekazywania zbiorczych zestawień danych (Dz. U. Nr 152, poz. 1737), wydane na podstawie art. 37 ust. 5,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie warunków i zakresu dostępu do wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz. U. Nr 152 poz. 1738), wydane na podstawie art. 37 ust. 8 ustawy o odpadach,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie zasad sporządzania raportu wojewódzkiego (Dz. U. Nr 152, poz. 1739), wydane na podstawie art. 37 ust. 11,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie niezbędnego zakresu informacji objętych obowiązkiem zbierania i przetwarzania oraz sposobu prowadzenia centralnej i wojewódzkiej bazy danych dotyczącej wytwarzania i gospodarowania odpadami (Dz. U. Nr 152, poz. 1740), wydane na podstawie art. 37 ust. 12,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 marca 2002 r. w sprawie wymagań dotyczących prowadzenia procesu termicznego przekształcania odpadów (Dz. U. Nr 37, poz. 339 oraz z 2004 r. Nr 1 poz. 2), wydane na podstawie art. 47,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 16 kwietnia 2002 r. w sprawie rodzajów oraz stężeń substancji, które powodują, że urobek jest zanieczyszczony (Dz. U. Nr 55, poz. 498), wydane na podstawie art. 4 ust. 2,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 1 sierpnia 2002 r. w sprawie komunalnych osadów ściekowych (Dz. U. Nr 134, poz. 1140), wydane na podstawie art. 43 ust. 7,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 października 2002 r. w sprawie składowisk odpadów oraz miejsc magazynowania odpadów pochodzących z procesów wytwarzania

117

dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych odpadów (Dz. U. Nr 176, poz. 1456), wydane na podstawie art. 40 ust. 8,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 października 2002 r. w sprawie odpadów pochodzących z procesów wytwarzania dwutlenku tytanu oraz z przetwarzania tych odpadów, które nie mogą być unieszkodliwiane przez składowanie (Dz. U. Nr 180, poz. 1513), wydane na podstawie art. 40 ust.7,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 30 października 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów, które mogą być składowane w sposób nieselektywny (Dz. U. Nr 191, poz. 1595), wydane na podstawie art. 55 ust. 5,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu, czasu, sposobu oraz warunków prowadzenia monitoringu składowisk odpadów (Dz. U. Nr 220, poz. 1858), wydane na podstawie art. 60,

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 19 grudnia 2002 r. w sprawie zakresu i sposobu stosowania przepisów o przewozie drogowym towarów niebezpiecznych do transportu odpadów niebezpiecznych (Dz. U. Nr 236, poz. 1986), wydane na podstawie art. 11 ust. 5,

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie rodzajów odpadów medycznych i weterynaryjnych, których poddawanie odzyskowi jest zakazane (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 103), wydane na podstawie art. 42 ust. 3,

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie dopuszczalnych sposobów i warunków unieszkodliwiania odpadów medycznych i weterynaryjnych (Dz. U. z 2003 r. Nr 8, poz. 104 oraz 2004 r. Nr 200, poz. 2061), wydane na podstawie art.50 ust 2,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 marca 2003 r. w sprawie szczegółowych wymagań dotyczących lokalizacji, budowy, eksploatacji i zamknięcia, jakim powinny odpowiadać poszczególne typy składowisk odpadów (Dz. U. Nr 61, poz. 549), wydane na podstawie art. 50 ust. 2,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzenia planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620), wydane na podstawie art. 15 ust. 8,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 grudnia 2003 r. w sprawie rodzajów odpadów, których zbieranie lub transport nie wymagają zezwolenia na prowadzenie działalności (Dz. U. z 2004 r. Nr 16, poz. 154), wydane na podstawie art. 33 ust. 4,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 maja 2004 r. w sprawie warunków, w których uznaje się, że odpady są niebezpieczne (Dz. U. Nr 128, poz. 1347), wydane na podstawie art. 4 ust. 1 pkt 2,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 sierpnia 2004 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z olejami odpadowymi (Dz. U. Nr 192, poz. 1968), wydane na podstawie art. 7 ust. 4,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 sierpnia 2004 r. w sprawie wzoru formularza przyjęcia odpadów metali (Dz. U. Nr 197, poz. 2033), wydane na podstawie art. 43a ust. 8,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 7 września 2005 r. w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. Nr 186, poz. 1553), wydane na podstawie art. 55 ust. 3

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 25 października 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu postępowania z odpadami opakowaniowymi (Dz. U. Nr 219, poz. 1858), wydane na podstawie art.7 ust. 4,

118

• Uchwała Nr 219 Rady Ministrów z dnia 29 października 2002 r. w sprawie krajowego

planu gospodarki odpadami (M.P. 2003 Nr 11 poz. 159). Ustawa. z dnia 11 maja 2001 r. o opakowaniach i odpadach opakowaniowych (Dz. U. Nr 63, poz. 638, z 2003 r. Nr 7, poz. 78, z 2004 r. Nr 11, poz. 97 i Nr 96, poz. 959 oraz z 2005 r. Nr 175, poz. 1458 i Nr 180, poz. 1495) Akty wykonawcze: • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 31 grudnia 2004 r. w sprawie wzorów

formularzy służących do składania rocznych sprawozdań o masie wytworzonych, przywiezionych z zagranicy oraz wywiezionych za granicę opakowań (Dz. U. z 2005 r. Nr 4, poz. 30), wydane na podstawie art. 7 ust. 2 i art. 9 ust. 4,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 31 grudnia 2004 r. w sprawie raportów wojewódzkich dotyczących gospodarki opakowaniami (Dz. U. z 2005 r. Nr 4, poz. 29), wydane na podstawie art. 19 ust. 3,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2002 r. w sprawie zawartości ołowiu, kadmu, rtęci i chromu sześciowartościowego w opakowaniach (Dz. U. Nr 241, poz. 2095), wydane na podstawie art. 5 ust. 3,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 kwietnia 2003 r. w sprawie sposobu ustalenia sumy zawartości ołowiu, kadmu, rtęci i chromu sześciowartościowego w opakowaniach (Dz. U. Nr 66, poz. 619), wydane na podstawie art. 5 ust. 2,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 kwietnia 2004 r. w sprawie określenia wzorów oznakowania opakowań (Dz. U. Nr 94, poz. 927), wydane na podstawie art. 6 ust 5,

• Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24 sierpnia 2004 r. w sprawie wysokości kaucji na opakowania jednostkowe niektórych środków niebezpiecznych (Dz. U. Nr 202, poz. 2078), wydane na podstawie art. 10 ust. 5.

Ustawa z dnia 11 maja 2001 r. o obowiązkach przedsiębiorców w zakresie gospodarowania niektórymi odpadami oraz o opłacie produktowej i opłacie depozytowej (Dz. U. Nr 63, poz. 639, z 2002 r. Nr 113, poz. 984, z 2003 r. Nr 7, poz. 78, z 2004 r. Nr 96, poz. 959 i Nr 121, poz. 1263 oraz 2005 r. Nr 33 poz. 291, Nr 175, poz. 1458 i Nr 180, poz. 1495). Akty wykonawcze: • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 listopada 2001 r. w sprawie szczegółowych

warunków, jakie powinien spełnić przedsiębiorca produkujący w kraju oleje smarowe z udziałem wytworzonych w kraju olejów bazowych pochodzących z regeneracji, w celu włączenia ich do rzeczywiście uzyskanego poziomu recyklingu (Dz. U. Nr 131, poz. 1475), wydane na podstawie art. 3 ust. 13,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 lipca 2002 r. w sprawie szczegółowych zasad i kryteriów gospodarowania środkami z opłat produktowych (Dz. U. Nr 122, poz. 1052), wydane na podstawie art. 36,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 31 marca 2005 r. w sprawie dokumentów potwierdzających osobno odzysk i osobno recykling (Dz. U. Nr 58, poz. 510), wydane na podstawie art. 11 ust. 7,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 maja 2005 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 103, poz. 872), wydane na podstawie art. 3 ust. 8,

119

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 sierpnia 2005 r. w sprawie stawek opłat produktowych (Dz. U. Nr 157, poz. 1325), wydane na podstawie art. 14 ust. 4,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 listopada 2005 r. w sprawie wzoru sprawozdania o wielkościach wprowadzonych na rynek krajowy opakowań i produktów, osiągniętych wielkościach odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych oraz wpływach z opłat produktowych (Dz. U. Nr 236, poz. 2006), wydane na podstawie art. 24 ust. 2,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 listopada 2005 r. w sprawie wzoru rocznego sprawozdania o wysokości należnej opłaty produktowej (Dz. U. Nr 234, poz. 1996), wydane na podstawie art. 15 ust. 2.

Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008). Akty wykonawcze: • Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 17 października 2002 r. w sprawie

warunków wprowadzenia nieczystości ciekłych do stacji zlewnych (Dz. U. Nr 188, poz. 1576), wydane na podstawie art. 2 ust. 4,

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 12 listopada 2002 r. w sprawie wymagań dla pojazdów asenizacyjnych (Dz. U. Nr 193, poz. 1617), wydane na podstawie art. 2 ust. 2,

Ustawa z dnia 30 lipca 2004 r. o międzynarodowym obrocie odpadami (Dz. U. Nr 191, poz. 1956). Akty wykonawcze:

• Rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 17 września 2004 r. w sprawie urzędów celnych właściwych w sprawach międzynarodowego obrotu odpadami (Dz. U. Nr 209, poz. 2131, Nr 279 poz. 2764 oraz z 2005 r. Nr 136, poz. 1148 i Nr 165, poz. 1369), wydane na podstawie art. 18 ust. 3,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 września 2004 r. w sprawie określenia wzoru listu przewozowego stosowanego w międzynarodowym obrocie odpadami (Dz. U. Nr 215, poz. 2189), wydane na podstawie art. 7 ust. 4,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 września 2004 r. w sprawie określenia wzoru rejestru zgłoszeń, decyzji i wniosków o wydanie zezwoleń w zakresie międzynarodowego obrotu odpadami oraz sposobu jego udostępniania (Dz. U. Nr 215, poz. 2190), wydane na podstawie art. 13 ust. 2,

• Rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 października

2004 r. w sprawie wykazu przejść granicznych, którymi realizowany jest międzynarodowy obrót odpadami (Dz. U. Nr 248, poz. 2494 oraz z 2005 r. Nr 53, poz. 480), wydane na podstawie art. 18 ust. 2.

Ustawa z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji ,(Dz. U. Nr 25 poz. 202 i Nr 175, poz. 1458) Akty wykonawcze:

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 25 marca 2005 r. w sprawie sposobu unieważniania dokumentów pojazdów wycofanych z eksploatacji, wzorów

120

zaświadczeń wydawanych dla tych pojazdów, sposobu przechowywania zaświadczeń oraz prowadzenia ich ewidencji (Dz. U. Nr 62, poz. 554), wydane na podstawie art. 27,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 8 czerwca 2005 r. w sprawie rocznego sprawozdania o wysokości należnej opłaty za brak sieci zbierania pojazdów (Dz. U. Nr 109, poz. 917), wydane na podstawie art. 15 ust. 2,

• Rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 15 czerwca 2005 r. w sprawie listy istotnych elementów pojazdu kompletnego (Dz. U. Nr 116, poz. 973), wydane na podstawie art. 23 ust. 8,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 28 lipca 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań dla stacji demontażu oraz sposobu demontażu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr.143, poz. 1206), wydane na podstawie art. 22,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 4 października 2005 r. w sprawie listy materiałów, podmiotów wyposażenia i części pojazdów, które mogą zawierać ołów, rtęć, kadm oraz sześciowartościowy chrom (Dz. U. Nr 200, poz. 1653), wydane na podstawie art. 7 ust. 3,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 września 2005 r. w sprawie rocznego sprawozdania o pojazdach wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 201, poz. 1672), wydane na podstawie art. 30 ust. 4,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 października 2005 r. w sprawie sposobu wykonania próby strzępienia pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 210, poz. 1755), wydane na podstawie art. 38 ust. 4,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 24 października 2005 r. w sprawie obliczania poziomów odzysku i recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 212, poz. 1774), wydane na podstawie art. 28 ust. 7,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 października 2005 r. w sprawie wymagań dla punktów zbierania pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 214, poz. 1806), wydane na podstawie art. 32 ust. 3 ustawy o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 12 października 2005 r. w sprawie minimalnych wymagań dla strzępiarek oraz metod rozdziału odpadów na frakcje materiałowe (Dz. U. Nr 214, poz. 1807), wydane na podstawie art. 37 ust. 2,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 28 grudnia 2005 r. w sprawie sposobu oznaczania oraz rodzajów oznaczeń przedmiotów wyposażenia i części pojazdów (Dz. U. z 2006 r. Nr 2, poz. 9), wydane na podstawie art. 8 ust. 3.

Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym (Dz. U. Nr 180, poz. 1495) Akty wykonawcze:

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 29 listopada 2005 r. w sprawie wzoru wykazu zakładów przetwarzania oraz sposobu jego przekazywania (Dz. U. Nr 241, poz. 2036), wydane na podstawie art. 33 ust. 5.

121

Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 i Nr 115, poz. 1229, z 2002 r. Nr 74, poz. 676, Nr 113, poz. 984, Nr 153, poz. 1271 i Nr 233, poz. 1957, z 2003 r. Nr 46, poz. 392, Nr 80, poz. 717 i 721, Nr 162, poz. 1568, Nr 175, poz. 1693, Nr 190, poz. 1865 i Nr 217, poz. 2124, z 2004 r. Nr 19, poz. 177, Nr 49, poz. 464, Nr 70, poz. 631, Nr 91, poz. 875, Nr 92, poz. 880, Nr 96, poz. 959, Nr 121, poz. 1263, Nr 273, poz. 2703 i Nr 281, poz. 2784 oraz z 2005 r. Nr 25, poz. 202, Nr 62, poz. 552, Nr 113, poz. 954, Nr 130, poz. 1087, Nr 132, poz. 1110, Nr 163, poz. 1362, Nr 167, poz. 1399, Nr 169, poz. 1420, Nr 175, poz. 1458 i 1462, Nr 180, poz. 1495 i Nr 249, poz. 2104). Akty wykonawcze istotne z punktu widzenia gospodarki odpadami: • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 września 2002 r. w sprawie standardów

jakości gleby oraz standardów jakości ziemi (Dz. U. Nr 165, poz. 1359), wydane na podstawie art. 105,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie standardów emisyjnych z instalacji (Dz. U. Nr 260, poz. 2181), wydane na podstawie art. 145 i 146,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 grudnia 2003 r. w sprawie substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 217, poz. 2141), wydane na podstawie art. 160,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki, Pracy i Polityki Społecznej z dnia 23 października 2003 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania azbestu oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których był lub jest wykorzystywany azbest (Dz. U. Nr 192, poz. 1876), wydane na podstawie art. 163,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 października 2002 r. w sprawie sposobu przedkładania wojewodzie informacji o rodzaju, ilości i miejscach występowania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 175, poz. 1439), wydane na podstawie art. 163,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 26 września 2002 r. w sprawie określenia urządzeń, w których mogły być wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 173, poz. 1416), wydane na podstawie art. 163,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24 czerwca 2002 r. w sprawie wymagań w zakresie wykorzystywania i przemieszczania substancji stwarzających szczególne zagrożenie dla środowiska oraz wykorzystywania i oczyszczania instalacji lub urządzeń, w których były lub są wykorzystywane substancje stwarzające szczególne zagrożenie dla środowiska (Dz. U. Nr 96, poz. 860), wydane na podstawie art. 163,

• Rozporządzenie Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 23 lipca 2004 r. w sprawie szczegółowych wymagań dla niektórych produktów ze względu na ich negatywne oddziaływanie na środowisko (Dz. U. Nr 79, poz. 1846), wydane na podstawie art. 169,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 15 grudnia 2005 r. w sprawie wzorów wykazów zawierających informacje i dane o zakresie korzystania ze środowiska oraz o wysokości należnych opłat i sposobu przedstawiania tych informacji (Dz. U. Nr 252, poz. 2128), wydane na podstawie art. 286,

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 24 września 2004 r. w sprawie określenia rodzajów przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko oraz szczegółowych uwarunkowań związanych z kwalifikowaniem przedsięwzięć do sporządzenia raportu o oddziaływaniu na środowisko (Dz. U. Nr 257, poz. 2573 oraz z 2005 r. Nr 92, poz. 769), wydane na podstawie art. 51 ust. 8,

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 20 grudnia 2005 r. w sprawie opłat za korzystanie ze środowiska (Dz. U. Nr 260, poz. 2176), wydane na podstawie art. 290,

122

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 października 2005 r. w sprawie sposobu przekazywania informacji o pojazdach wycofanych z eksploatacji oraz wzorów tych informacji (Dz. U. Nr 225, poz. 1935), wydane na podstawie art. 415 ust. 10.

Ustawa z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. Nr 100, poz. 1085, z 2002 r. Nr 143, poz. 1196, z 2003 r. Nr 7, poz. 78 i Nr 190, poz. 1865, z 2004 r. Nr 49, poz. 464 oraz z 2005 r. Nr 133, poz. 954). Akty wykonawcze: • Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 26 września 2003 r. w sprawie późniejszych

terminów do uzyskania pozwolenia zintegrowanego (Dz. U. Nr 177, poz. 1736), wydane na podstawie art. 19 ust. 2 ustawy o wprowadzeniu ustawy - Prawo ochrony środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw.

Ustawa z dnia 20 czerwca 1997 r. - Prawo o ruchu drogowym (Dz. U. z 2005 r. Nr 108, poz. 908, z późn. zm.) Akty wykonawcze istotne z punktu widzenia gospodarki odpadami:

• rozporządzenie Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 22 września 2005 r. w sprawie wzoru wniosku o udostępnianie danych lub informacji z Centralnej Ewidencji Pojazdów (Dz. U. Nr 188, poz. 1581), wydane na podstawie art. 80c ust. 8, wejście w życie z dniem 30 września 2005 r.,

• rozporządzenie Ministra Infrastruktury z dnia 28 września 2005 r. w sprawie wykazu przedmiotów wyposażenia i części wymontowanych z pojazdów, których ponowne użycie zagraża bezpieczeństwu ruchu drogowego lub negatywnie wpływa na środowiska (Dz. U. Nr 201, poz. 1666), wydane na podstawie art. 66 ust. 9; wejście w życie z dniem 29 października 2005 r.

123

4. WYBRANE ORZECZNICTWO � TEZY • Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach Wyrok NSA z dnia 30 grudnia 1998 r., sygn. akt IV SAB 64/98, (publ. LEX nr 45132) �Art. 5 ust. 1 ustawy z 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach określa, jakie obowiązki w zakresie utrzymania czystości i porządku ciążą na właścicielu nieruchomości. Są to obowiązki płynące wprost z ustawy i nie wymagają konkretyzacji w drodze decyzji administracyjnej. Decyzja nakładająca obowiązki na stronę w sytuacji, gdy obowiązki te wynikają wprost z normy prawnej, dotknięta byłaby wadą nieważności z przyczyny określonej w art. 156 § 1 pkt 2 kpa.� Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 8 września 1999 r., sygn.akt XVII Ama 27/99, publ. Wokanda 2001/1/55. �I. Gmina organizująca usługi o charakterze użyteczności publicznej, w tym w zakresie objętym ustawą z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. nr 132, poz. 622, ze zm.), traktowana jest jako przedsiębiorca w rozumieniu art. 2 pkt 1 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów, a zatem ma obowiązek przestrzegania reguł konkurencji. II. Narzucając przedsiębiorcom usuwającym odpady stałe z terenu gminy stosowanie określonych typów pojemników na śmieci, bez istnienia ku temu uzasadnionych przyczyn, gmina dopuszcza się praktyki monopolistycznej z art. 5 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 24 lutego 1990 r. o przeciwdziałaniu praktykom monopolistycznym i ochronie interesów konsumentów, jeżeli tym sposobem zszedł z rynku przedsiębiorca posiadający inne typy pojemników, tym bardziej, gdy był on konkurentem przedsiębiorcy, w którym gmina posiada 100% udziałów i który dysponował pojemnikami narzuconymi przez gminę.� Uchwała NSA z dnia 22 maja 2000 r., sygn.akt OPK 1/00, publ.ONSA 2000/4/140 �Udzielając na podstawie art. 7 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (Dz. U. Nr 132, poz. 622 ze zm.) zezwolenia na świadczenie usług polegających na usuwaniu odpadów komunalnych przez inny podmiot niż gminna jednostka organizacyjna, właściwy organ jest związany treścią wniosku o udzielenie zezwolenia co do czasu, na jaki zezwolenie ma być udzielone (art. 8 ust. 1 pkt 4 ustawy).� Wyrok Sądu Antymonopolowego z dnia 12 grudnia 2001 r., sygn. akt XVII Ama 1/01, publ. Dz.Urz.UOKiK 2002/1/48 �Co prawda w treści art. 8 ust. 2 ustawy o utrzymaniu porządku czystości w gminach przedsiębiorca ubiegający się o zezwolenie na usuwanie odpadów komunalnych powinien udokumentować gotowość ich przyjmowania przez zakład prowadzący działalność w zakresie ich odbioru, jednakże, jeśli tym zakładem jest jednostka organizacyjna gminy będąca jednocześnie konkurentem tego przedsiębiorcy na rynku wywozu odpadów, gmina ma obowiązek równego traktowania przedsiębiorcy w stosunku do własnej jednostki, gdyż w przeciwnym razie narusza ustawę antymonopolową narażając się na uzasadniony w takiej sytuacji zarzut stosowania praktyk monopolistycznych ograniczających konkurencję na rynku wywozu nieczystości stałych w wyniku nadużycia posiadanego monopolu prawnego na związanym funkcjonalnie z tym rynkiem rynku organizowania takich usług. W konsekwencji przyjąć należało, że na Gminie spoczywa obowiązek ułożenia swoich stosunków cywilnych z właścicielami wysypisk w taki sposób, aby mogli z takich miejsc korzystać także jej konkurenci transportujący odpady. �

124

• Gospodarka odpadami � możliwe do zastosowania orzecznictwo Wyrok NSA z 18 marca 1991 r., sygn. akt IV SA 1073/90, publ. ONSA 1992/3-4/57 �Obowiązek likwidacji, unieszkodliwiania lub gromadzenia odpadów w miejscach wyznaczonych na ten cel w planach zagospodarowania przestrzennego, wynikający z art. 54 ust. 1 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. Nr 3, poz. 6 z późn. zm.), odnosi się nie tylko do odpadów, które ze względu na swą właściwość są w ogóle nieprzydatne gospodarczo, lecz także do substancji uciążliwych dla środowiska nadających się do gospodarczego wykorzystania, jeżeli z określonych powodów (np. okresowego braku zapotrzebowania, braku właściwej technologii itp.) nie mogą być wykorzystywane równolegle z ich powstawaniem (art. 3 pkt 5).� Wyrok NSA z 7 lipca 1993 r., sygn. akt IV SA 1713/92, publ. ONSA 1994/3/108 �W rozumieniu art. 3 pkt 5 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (Dz. U. Nr 3, poz. 6 z późn. zm.) odpadem są także odchody kur oraz innych zwierząt gospodarskich, jeżeli nie zostaną wykorzystane w ramach produkcji rolnej w cyklu produkcyjnym.� Wyrok NSA z 1 kwietnia 1996 r., sygn. akt IV SA 1145/94, publ. ONSA 1998/1/11 �Odpady pozyskane w celu ich gospodarczego wykorzystania stają się dla ich nabywcy surowcem wtórnym. Na nabywcy odpadów stanowiących surowce wtórne ciąży obowiązek przechowywania - magazynowania ich w sposób zapewniający ochronę przed ich uciążliwością dla środowiska na zasadach podobnych do tych, jakie odnoszą się do wytwórców odpadów (art. 53 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska - Dz. U. Nr 3, poz. 6 z późn. zm.). � Wyrok NSA z 19 lipca 1999 r., sygn. akt I SA/Ka 2252/98, publ. OSP 2000/3/39 �Uszkodzony pojazd samochodowy może być uznany za odpad (art. 3 pkt 1 ustawy z dnia 27 czerwca 1997 r. o odpadach - Dz. U. Nr 96, poz. 592 z późn. zm), jeśli ze względu na zakres i charakter uszkodzeń (stopień zużycia) nie jest możliwe przywrócenie jego stanu technicznego do stanu umożliwiającego dopuszczenie do ruchu drogowego.�

125

5. UZUPEŁNIENIE WG STANU NA DZIEŃ 31 LIPCA 2006 R.

5.1. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 175, poz. 1458) została znowelizowana ustawą z dnia 10 marca 2006 r. zmieniającą ustawę o zmianie ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 63, poz. 441), stąd decyzje administracyjne dotyczące rekultywacji z zastosowaniem odpadów wygasną w całości lub w części dotyczącej zastosowania odpadów w terminie 12 miesięcy od dnia publikacji ustawy nowelizującej, tj. do 13 października 2006 r.

5.2. Został opublikowany tekst jednolity ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. � Prawo

ochrony środowiska, stąd zmienia się miejsce publikacji, tj. (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902)

5.3. Rodzaje odpadów, które mogą być wykorzystane do rekultywacji po zamknięciu

składowiska odpadów zostały określone w rozporządzeniu Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. Nr 49, poz. 356), które weszło w życie z dniem 27 marca 2006 r.

5.4. Wydane rozporządzenia w okresie od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31 lipca

2006 r. na podstawie przepisów ustawy o odpadach:

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 14 lutego 2006 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 30, poz. 213), wydane na podstawie art. 36 ust. 14, wejście w życie z dniem 11 marca 2006 r.

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 24 lutego 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie kryteriów oraz procedur dopuszczania odpadów do składowania na składowisku odpadów danego typu (Dz. U. Nr 38, poz. 264), wydane na podstawie art. 55 ust. 3, wejście w życie z dniem 22 marca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 13 marca 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 46, poz. 333), na podstawie art. 15 ust. 8, wejście w życie z dniem 5 kwietnia 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 marca 2006 r. w sprawie odzysku lub unieszkodliwiania odpadów poza instalacjami i urządzeniami (Dz. U. Nr 49, poz. 356), na podstawie art. 13 ust. 2a, wejście w życie z dniem 27 marca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 21 kwietnia 2006 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym niebędącym przedsiębiorcami, oraz dopuszczalnych metod odzysku (Dz. U. Nr 75, poz. 527), na podstawie art. 33 ust. 3, wejście w życie z dniem 19 maja 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 12 lipca 2006 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie rodzajów odpadów, których zbieranie lub transport nie wymagają zezwolenia na prowadzenie działalności (Dz. U. Nr 136, poz. 965), na podstawie art. 33 ust. 4, wejście w życie z dniem 12 sierpnia 2006 r.

126

5.5. Rozporządzenia wydane na podstawie przepisów ustawy o odpadach, które

utraciły moc w okresie od dnia 1 stycznia 2006 r. do dnia 31 lipca 2006 r.:

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 grudnia 2001 r. w sprawie wzorów dokumentów stosowanych na potrzeby ewidencji odpadów (Dz. U. Nr 152, poz. 1736), wydane na podstawie art. 36 ust. 14,

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 28 maja 2002 r. w sprawie listy rodzajów odpadów, które posiadacz odpadów może przekazywać osobom fizycznym lub jednostkom organizacyjnym, nie będącym przedsiębiorcami, do wykorzystania na ich własne potrzeby (Dz. U. Nr 74, poz. 686), wydane na podstawie art. 33.

5.6. Ustawa z dnia 13 września 1996 r. o utrzymaniu czystości i porządku w gminach

(Dz. U. z 2005 r. Nr 236, poz. 2008):

• Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 grudnia 2005 r. w sprawie szczegółowego sposobu określenia wymagań, jakie powinien spełniać przedsiębiorca ubiegający się o uzyskanie zezwolenia (Dz. U. z 2006 r. Nr 5, poz. 33),wydane na podstawie art. 7 ust. 7., wejście w życie z dniem 27 stycznia 2006 r.

5.7. Ustawa z dnia z dnia 20 stycznia 2005 r. o recyklingu pojazdów wycofanych z

eksploatacji (Dz. U. Nr 25, poz. 202 i Nr 175, poz. 1458):

• Rozporządzenie Ministra Transportu i Budownictwa z dnia 24 marca 2006 r. w sprawie listy istotnych elementów pojazdu kompletnego (Dz. U. Nr 58, poz. 407), wydane na podstawie art. 23 ust.8, wejście w życie z dniem 22 kwietnia 2006 r.

5.8. Ustawa z dnia 29 lipca 2005 r. o zużytym sprzęcie elektrycznym i elektronicznym

(Dz. U. Nr 180, poz. 1495):

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 stycznia 2006 r. w sprawie wzorów sprawozdań o odpadach pochodzących ze zużytego sprzętu oraz sposobu ich przekazywania (Dz. U. Nr 5, poz. 34), wydane na podstawie art. 56 ust. 2, wejście w życie z dniem 1 lipca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 5 stycznia 2006 r. w sprawie wzoru sprawozdania o ilości i masie wprowadzonego sprzętu oraz sposobu jego przekazywania (Dz. U. Nr 6, poz. 37), wydane na podstawie art. 24 ust. 3, wejście w życie z dniem 1 lipca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 6 stycznia 2006 r. w sprawie wzoru wniosku o wpis do rejestru oraz wzoru wniosku o zmianę wpisu do rejestru, a także sposobu ich przekazywania (Dz. U. Nr 6, poz. 38), wydane na podstawie art. 8 ust. 9, wejście w życie z dniem 1 lipca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2006 r. w sprawie sposobu ustalania numeru rejestrowego (Dz. U. Nr 6, poz. 39), wydane na podstawie art. 10 ust. 3, wejście w życie z dniem 1 lipca 2006 r.,

127

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 stycznia 2006 r. w sprawie wzorów sprawozdań o zużytym sprzęcie, a także sposobu ich przekazywania (Dz. U. Nr 6, poz. 40), wydane na podstawie art. 31 ust. 2, wejście w życie z dniem 1 lipca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 11 stycznia 2006 r. w sprawie wzoru sprawozdania o masie zebranego i przekazanego do prowadzącego zakład przetwarzania zużytego sprzętu (Dz. U. Nr 11, poz. 60), wydane na podstawie art. 40 ust. 2, wejście w życie z dniem 1 lipca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 12 stycznia 2006 r. w sprawie sposobów obliczania poziomów odzysku i recyklingu zużytego sprzętu (Dz. U. Nr 12, poz. 78), wydane na podstawie art. 30 ust. 6, wejście w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 19 stycznia 2006 r. w sprawie wysokości stawek opłaty rejestrowej oraz opłaty rocznej (Dz. U. Nr 17, poz. 139), wydane na podstawie art. 9 ust. 6, wejście w życie z dniem 1 lipca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 stycznia 2006 r. w sprawie szczegółowych stawek opłat produktowych dla sprzętu (Dz. U. Nr 19, poz. 152), wydane na podstawie art. 66 ust. 2, wejście w życie z dniem 6 lutego 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 stycznia 2006 r. w sprawie wzoru zaświadczenia o zużytym sprzęcie oraz sposobu jego przekazywania (Dz. U. Nr 21, poz. 160), wydane na podstawie art. 50 ust. 8, wejście w życie z dniem 24 lutego 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 25 stycznia 2006 r. w sprawie bazy danych o sprzęcie i zużytym sprzęcie (Dz. U. Nr 21, poz. 161), wydane na podstawie art. 15 ust. 6, wejście w życie z dniem 24 lutego 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 30 stycznia 2006 r. w sprawie wzoru zaświadczenia potwierdzającego recykling oraz wzoru zaświadczenia potwierdzającego inne niż recykling procesy odzysku (Dz. U. Nr 27, poz. 203), wydane na podstawie art. 55, wejście w życie z dniem 8 marca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 lutego 2006 r. w sprawie wzoru rocznego sprawozdania o wysokości należnej opłaty produktowej dla sprzętu oraz sposobu jego przekazywania (Dz. U. Nr 34, poz. 241), wydane na podstawie art. 67 ust. 2, wejście w życie z dniem 1 stycznia 2008 r.,

• rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 3 marca 2006 r. w sprawie wzoru sprawozdania o przetworzonym zużytym sprzęcie oraz sposobu jego przekazywania (Dz. U. Nr 45, poz. 320), wydane na podstawie art. 51 ust. 2, wejście w życie z dniem 1 lipca 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 9 marca 2006 r. w sprawie ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej wprowadzającego sprzęt za niewykonanie obowiązku zbierania, przetwarzania, odzysku, w tym recyklingu, i unieszkodliwiania zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (Dz. U. Nr 46, poz. 332), wydane na podstawie art. 19 ust. 5, wejście w życie z dniem 5 kwietnia 2006 r.,

• rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 30 maja 2006 r. w sprawie szczegółowych zasad współpracy pomiędzy instytucjami finansowymi a Głównym Inspektorem Ochrony Środowiska i Narodowym Funduszem Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej oraz wzorów formularzy zabezpieczenia finansowego (Dz. U. Nr 95, poz. 662), wydane na podstawie art. 19 ust. 4, wejście w życie z dniem 21 czerwca 2006 r.

128

5.9. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. - Prawo ochrony środowiska (Dz. U. z 2006 r. Nr 129, poz. 902):

• rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 31 maja 2006 r. w sprawie szczegółowych

warunków przeznaczania wpływów pochodzących z opłat w zakresie recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (Dz. U. Nr 108, poz. 739), wydane na podstawie art. 410b, wejście w życie z dniem 13 lipca 2006 r.

POLSKA IZBA GOSPODARKI ODPADAMI - …Gospodarka odpadami w orzecznictwie sądowym..... 28 2....

Documents

Transcript of POLSKA IZBA GOSPODARKI ODPADAMI - …Gospodarka odpadami w orzecznictwie sądowym..... 28 2....