„„PODPOD WSPÓLNYMWSPÓLNYM NIEBEM”NIEBEM”Jeden Bóg – trzy religie, trzy kultury.Jeden Bóg – trzy religie, trzy kultury.

Wielokulturowa przeszłość Wysokiego Mazowieckiego.

WIELOKULTUROWOŚĆWIELOKULTUROWOŚĆ Wysokie Mazowieckie jest dziś miastem, którego Wysokie Mazowieckie jest dziś miastem, którego

wszyscy mieszkańcy wyznają jedną religię. Łatwo wszyscy mieszkańcy wyznają jedną religię. Łatwo jest przez to zapomnieć, że na przestrzeni XV – jest przez to zapomnieć, że na przestrzeni XV – XX wieku nasze miasto było domem dla wielu XX wieku nasze miasto było domem dla wielu nacji, religii i kultur.nacji, religii i kultur.

W rezultacie zetknięcia się wielu nurtów W rezultacie zetknięcia się wielu nurtów kolonizacyjnych, kilku fal osadnictwa ukształtowała kolonizacyjnych, kilku fal osadnictwa ukształtowała się w Wysokiem Mazowieckiem różna struktura się w Wysokiem Mazowieckiem różna struktura wyznaniowa i narodowościowa. Obok katolików wyznaniowa i narodowościowa. Obok katolików było tu także wielu wyznawców prawosławia, było tu także wielu wyznawców prawosławia, unitów, następnie Żydów.unitów, następnie Żydów.

FragmentFragment wizytacji katolickiej parafii wizytacji katolickiej parafii Wysokie Mazowieckie z 1723rWysokie Mazowieckie z 1723r

Na terenie parafii są 4 arendarze, piąty w mieście.

W Wysokiem jest ok. 10 Żydów - mają bóżnicę.

Wyznaw

cy greko-katoliccy mają

w W

ysokiem cerkiew

.

Miasto było niejednolite pod względem społecznym Miasto było niejednolite pod względem społecznym i narodowym. Zostało zasiedlone przez katolicką i narodowym. Zostało zasiedlone przez katolicką szlachtę mazowiecką oraz chłopów polskich i ruskich. szlachtę mazowiecką oraz chłopów polskich i ruskich. W mieście oprócz parafii rzymskokatolickiej, powstała W mieście oprócz parafii rzymskokatolickiej, powstała z czasem enklawa parafii prawosławnej, a potem z czasem enklawa parafii prawosławnej, a potem unickiej. W rezultacie kilku fal osadnictwa, pojawili się unickiej. W rezultacie kilku fal osadnictwa, pojawili się tu także później Żydzi.tu także później Żydzi.

Zmiany terytorialne ma przestrzeni wieków, wojny, fale Zmiany terytorialne ma przestrzeni wieków, wojny, fale emigracji, zagłada Żydów, wszystko to nieodwracalnie emigracji, zagłada Żydów, wszystko to nieodwracalnie zmieniło obraz Wysokiego Mazowieckiego. Zachowały zmieniło obraz Wysokiego Mazowieckiego. Zachowały się jednak świadectwa, które przypominają nam się jednak świadectwa, które przypominają nam o wielokulturowym dziedzictwie naszego miasta. o wielokulturowym dziedzictwie naszego miasta. Tymi świadectwami są m.in. obiekty sakralne służące Tymi świadectwami są m.in. obiekty sakralne służące różnym religiom, cmentarze oraz stare fotografieróżnym religiom, cmentarze oraz stare fotografie. .

Trochę statystyki…Trochę statystyki…

1889r. – Skład narodowościowy1889r. – Skład narodowościowy: Żydzi : Żydzi 61,5%; Polacy – 35,6%; grupa rosyjska 61,5%; Polacy – 35,6%; grupa rosyjska ( Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy) – 2,7%, ( Rosjanie, Białorusini, Ukraińcy) – 2,7%, Niemcy – 0,1%, inni – 0,1%Niemcy – 0,1%, inni – 0,1%

1889 – Skład wyznaniowy1889 – Skład wyznaniowy: wyznawcy : wyznawcy mojżeszowi – 62,5%, katolicy – 34,8%, mojżeszowi – 62,5%, katolicy – 34,8%, prawosławni – 2,4%, ewangelicy – 0,3%prawosławni – 2,4%, ewangelicy – 0,3%

MIEJSCA KULTU, czyli obiekty MIEJSCA KULTU, czyli obiekty sakralne na przestrzeni wieków sakralne na przestrzeni wieków

w Wysokiem Mazowieckiemw Wysokiem Mazowieckiem

Kościół parafialny pod wezwaniem„Św. Jana Chrzciciela”

1496 rok – fundacja i erekcja kościoła parafialnego 1496 rok – fundacja i erekcja kościoła parafialnego pw.pw. „Św. Aleksandra, św. Jana Chrzciciela i Wszystkich Świętych.”

W historii miasta istniało kilka kościołów W historii miasta istniało kilka kościołów drewnianych, z których ostatni zbudowany w 1773 drewnianych, z których ostatni zbudowany w 1773 roku, służył wiernym do czasu wybudowania roku, służył wiernym do czasu wybudowania kościoła obecnego. kościoła obecnego.

Kościół murowany pw. św. Jana Chrzciciela został Kościół murowany pw. św. Jana Chrzciciela został zbudowany w latach 1875-1888. Jest murowany zbudowany w latach 1875-1888. Jest murowany na planie prostokąta, z dwiema wieżami na na planie prostokąta, z dwiema wieżami na frontonie.frontonie.

Kościół parafialny pod wezwaniem„Św. Jana Chrzciciela”

Kościół parafialny w Wysokiem Mazowieckiem. Stan obecnyKościół parafialny w Wysokiem Mazowieckiem. Stan obecny.

W tym kościele 12-14.09.1939r W tym kościele 12-14.09.1939r Naziści przetrzymali 2 tys. Naziści przetrzymali 2 tys. mężczyzn – Polaków i Żydów mężczyzn – Polaków i Żydów powyżej 17lat, schwytanych w powyżej 17lat, schwytanych w wyniku łapanek urządzonych wyniku łapanek urządzonych na terenie okolicznych wsi na terenie okolicznych wsi i miasta. Złapanych trzymano i miasta. Złapanych trzymano bez jedzenia i wody. Żydów bez jedzenia i wody. Żydów ustawiono po prawej stronie, ustawiono po prawej stronie, Polaków po lewej.Polaków po lewej.

Wnętrze kościoła parafialnego. Stan z 1917r.Wnętrze kościoła parafialnego. Stan z 1917r.

Cerkiew pw. Cerkiew pw. „Świętych Cudotwórców „Świętych Cudotwórców Kosmy i Damiana”Kosmy i Damiana”

O społeczności prawosławnejO społeczności prawosławnej zamieszkującej zamieszkującej Wysokie Mazowieckie dowiadujemy się już Wysokie Mazowieckie dowiadujemy się już w 1496 roku – m.in. z dokumentu erekcyjnego w 1496 roku – m.in. z dokumentu erekcyjnego kościoła rzymskokatolickiegokościoła rzymskokatolickiego:: „„dziesięcinę mają dziesięcinę mają dawaćdawać gdzie nie bądź na około znajdujący się tak gdzie nie bądź na około znajdujący się tak naszego jak i ruskiego obrządku”naszego jak i ruskiego obrządku”..

Cerkiew uposażona została w 1553 i 1562r. Cerkiew uposażona została w 1553 i 1562r. Znajdowała się na zachód od Rynku, przy ulicy Znajdowała się na zachód od Rynku, przy ulicy Długiej.Długiej.

Po unii brzeskiej (1596r) zamieniona na kościół Po unii brzeskiej (1596r) zamieniona na kościół unicki..unicki..

Cerkiew pod wezwaniem Cerkiew pod wezwaniem „Najświętszej Panny Narodzenia”„Najświętszej Panny Narodzenia”

W 1798r. – w miejscu starej, W 1798r. – w miejscu starej, drewnianej cerkwi wzniesiona drewnianej cerkwi wzniesiona została niewielka murowana. została niewielka murowana. Wzniesioną ją na planie Wzniesioną ją na planie ośmioboku pod wezwaniem ośmioboku pod wezwaniem „Najświętszej Panny „Najświętszej Panny Narodzenia”Narodzenia”

Cerkiew. Początek XIX wiekuCerkiew. Początek XIX wieku

W 1875r – zamieniona z powrotem W 1875r – zamieniona z powrotem

na prawosławną.na prawosławną.

1896r. dobudowaną do niej 1896r. dobudowaną do niej dwukondygnacyjną wieżę od frontu.dwukondygnacyjną wieżę od frontu.

1928r. – stała się kościołem 1928r. – stała się kościołem filialnym parafii rzymskokatolickiej. filialnym parafii rzymskokatolickiej. Usunięto wówczas z bocznych Usunięto wówczas z bocznych ryzalitów i wieży charakterystyczne ryzalitów i wieży charakterystyczne kopuły architektury bizantyjskiej.kopuły architektury bizantyjskiej.

Cerkiew „Najświętszej Panny Cerkiew „Najświętszej Panny Narodzenia” Stan z 1916 rokuNarodzenia” Stan z 1916 roku

Dawna cerkiew. Obecnie kościół filialny parafii Dawna cerkiew. Obecnie kościół filialny parafii rzymskokatolickiej w Wysokiem rzymskokatolickiej w Wysokiem

Mazowieckiem. Lata 90-te. XX wiekuMazowieckiem. Lata 90-te. XX wieku

Synagogi i bóżniceSynagogi i bóżnice Żydzi pojawili na przełomie XVII i XVIII wieku. Żydzi pojawili na przełomie XVII i XVIII wieku.

Wizytujący w 1723r miejscową parafię, bp. łucki Wizytujący w 1723r miejscową parafię, bp. łucki zanotował:zanotował: „ „Na terenie parafii są 4 arendarze, 1 Na terenie parafii są 4 arendarze, 1 w mieście; w mieście 10 starozakonnych,w mieście; w mieście 10 starozakonnych, mają mają bóżnicę wybudowaną przed rokiem.”bóżnicę wybudowaną przed rokiem.”

Znajdowała się w rejonie ul. Zarzecznej (Krzywej), Znajdowała się w rejonie ul. Zarzecznej (Krzywej), obecna – ul. Żwirki i Wigury – w sąsiedztwie rynku obecna – ul. Żwirki i Wigury – w sąsiedztwie rynku targowego. Znana jedynie z rysunku i opisu targowego. Znana jedynie z rysunku i opisu Zygmunta Glogera z 1870r.Zygmunta Glogera z 1870r.

Trójkondygnacyjna, Trójkondygnacyjna, uskokowa budowla, na uskokowa budowla, na rzucie kwadratu, rzucie kwadratu, pokryta była gontem.pokryta była gontem.

Zbudowana w 1722 r; Zbudowana w 1722 r; rozebrana w 1871 r. rozebrana w 1871 r. z powodu złego stanu z powodu złego stanu technicznego.technicznego.

Bóżnica z XVIII- XIX wieku.Bóżnica z XVIII- XIX wieku.

Synagoga i Aron Ha KodeszSynagoga i Aron Ha Kodesz

WW 1879 roku wzniesioną z cegły 1879 roku wzniesioną z cegły murowaną synagogę. Pokryta była murowaną synagogę. Pokryta była

dwuspadowym dachem o zwiększonej dwuspadowym dachem o zwiększonej kubaturze, miała wysokie, półokrągło kubaturze, miała wysokie, półokrągło

zakończone okna Lata 30-te zakończone okna Lata 30-te dwudziestolecia międzywojennegodwudziestolecia międzywojennego..

Bejt Midrasz – dom modlitewny, znajdował się Bejt Midrasz – dom modlitewny, znajdował się w rynku. Był obiektem drewnianym, pokrytym w rynku. Był obiektem drewnianym, pokrytym

dwuspadowym dachem. dwuspadowym dachem. Lata 30-te dwudziestolecia międzywojennego.Lata 30-te dwudziestolecia międzywojennego.

CMENTARZECMENTARZE

Cmentarz katolicki ul. ZambrowskaCmentarz katolicki ul. Zambrowska

Do końca XVIII wieku Do końca XVIII wieku zmarłych grzebano zmarłych grzebano wokół kościoła wokół kościoła parafialnego. parafialnego.

Nowy cmentarz Nowy cmentarz wyznaczono na wyznaczono na gruncie kościelnym w gruncie kościelnym w 1804 r. – funkcjonuje 1804 r. – funkcjonuje do dziś. do dziś.

Cmentarz prawosławnyCmentarz prawosławny

Obszerny cmentarz Obszerny cmentarz zlokalizowany był na zachód od zlokalizowany był na zachód od

Rynku, przed cerkwią. Rynku, przed cerkwią. Po nekropoli nie został żadenPo nekropoli nie został żaden

ślad. ślad.

Jedyną „pamiątką” jest krzyż na Jedyną „pamiątką” jest krzyż na katolickim cmentarzu oraz kilka katolickim cmentarzu oraz kilka pomników z napisem w języku pomników z napisem w języku

rosyjskim.rosyjskim.

Cmentarz żydowskiCmentarz żydowski

Kirkut przy ul. Białostockiej został zdewastowany. Kirkut przy ul. Białostockiej został zdewastowany. Po nekropolii nie pozostał żaden materialny ślad. Po nekropolii nie pozostał żaden materialny ślad. Ma powierzchnię 1,7ha.Ma powierzchnię 1,7ha.

Kirkut przy ul. Żwirki i Wigury, położony jest Kirkut przy ul. Żwirki i Wigury, położony jest w pobliżu katolickiego cmentarza, od którego w pobliżu katolickiego cmentarza, od którego oddziela go niewielki kawałek gruntu rolnego. oddziela go niewielki kawałek gruntu rolnego. Założony został pomiędzy 1830 a 1838 rokiem. Założony został pomiędzy 1830 a 1838 rokiem. Ma powierzchnię 0,6ha.Ma powierzchnię 0,6ha.

Kirkut w Kirkut w Wysokiem Wysokiem

MazowieckiemMazowieckiemul. Żwirki i Wiguryul. Żwirki i Wigury

DZIĘKUJEMY ZA UWAGĘDZIĘKUJEMY ZA UWAGĘ

Centrum Kształcenia Zawodowego Centrum Kształcenia Zawodowego w Wysokiem Mazowieckiemw Wysokiem Mazowieckiem