ghuj¥ Ãujkç‹

k¡fŸ 㤠£l«

ã nk«gh£L mutiz¥ÃšehL jGéa xU £l«

ã nrit¤Jiw,ãÂaik¢rf«,ϪÂa muR.

"eh£o‹ bghUshjhu ts§fŸ k¡fŸ

ešthœé‰fhf¥ ga‹gL¤j¥ gl

n t © L « . k h ‰ w ¤ Â ‰ f h d

bjhl¡f¥òŸë ÏJnt"

- kh©òäF Ãujk®

ÂU. enuªÂu nkho mt®fŸ

b g w ¡ T o a g a ‹ f Ÿ

všyht‰¿èUªJ« mt®fis éy¡»

it¥gjhF«.

Ϥ£l¤Âš, FL«g¤Âd®

cŸeh£oš bršYgoahf¡ Toa /

e h z a k  ¥ à y h d ( t § » ¡ )

fz¡»èUªJ gz« bgWtj‰fhd

m £ i l f S l ‹ T o a t § » ¡

fz¡Ffis¥ bgWtnjhL k£Lä‹¿,

j§fŸ bjhêY¡F¤ njitahd fl‹

trÂfŸ, fh¥ÕL k‰W« XŒñÂa¥

g a ‹ f S l ‹ T o a r _ f ¥

g h J f h ¥ Ã i d Í « b g W t j ‰ f h d

têtiffŸ brŒa¥ g£LŸsd.

bjhêš E£g¥ ga‹gh£oš, X®

cWÂahd xUKid¥gL¤JjiyÍ«,

K ª i j a f o d c i H ¥ à è U ª J " k ¡ f ë ‹ b r š t t s ¤  ‰ f h d ( K a ‰ Á f ë è U ª J ) b g ‰ w à u j k ç ‹  £ l « " v ‹ w Ï ¢ Á W mDgt§fisÍ« bfh©LŸsjhf ò ¤ j f ¤ i j b t ë æ L t  š e h ‹ Ϥ£l« és§F»wJ.k»œ¢Á vŒJ»nw‹.

äf¢Áwªj F¿¡nfhSl‹ m i d t U « g § F b g W « Toa Ï«khbgU« gâæš c‹dj

éj¤Âyhd xUä¤j ts®¢Á - "Sab Ka‰Áfis nk‰bfh©L tU« (ika)

k ¤ Â a ã Â a i k ¢ r i u Í « , m t ® Ka Sath Sab ka Vikas" (Inclusive

growth) v‹gnj ekJ ts®¢Á¡ F G é d i u Í « e h ‹ c s k h u ¥

nfh£gh£o‹ ika¡ fUthF«. ghuh£L»nw‹.

Ϫj¤ £lkhdJ »uhk k‰W« btšf mt®fŸ Ka‰Á!ef®¥òw¡ FL«g§fŸ 㢠nritfis

kh©òäF ϪÂa¥ Ãujk®vëjhfΫ cyfshéa mséY« ÂU. enuªÂu nkho mt®fŸ

ga‹gL¤Â¡ bfhŸs tê tF¡F«.

t§» nrit¥ ga‹gh£oèUªJ

k¡fis éy¡» it¥gjhdJ, j‰fhy

ã mik¥Ã‹ thæyhf mt®fŸ

thœ¤J¢ brŒÂ

brŒÂ

bfhŸtj‰fhd m£il - M»a

Ït‰Wl‹ Toa t§»¡ fz¡F

ngh‹w gšntW 㢠nritfis,

eh£oYŸs ef®¥òw k‰W« »uhk¥òw

F L « g ¤ Â d ® m i d t U «

b g ‰ ¿ L j ‰ f h d t ê t i f f i s

V‰gL¤Â¡ bfhL¡F« £lkhf ÏJ

mikªJŸsJ. Ï›thwhf, ÏJtiu

éy¡» it¡f¥g£oUªj ÃçédiuÍ«

ã rh®ªj K¡»a Únuh£l¤JŸ e h £ o Y Ÿ s m i d ¤ J b f h © L t U j n y h L , m u R FL«g§fS¡Fkhd ã¢nritfis m¥ÃçédU¡F më¤J tU« gšntW tH§»Ltj‰fhf, ghuj¥ Ãujkç‹ tifæyhd £l§fë‹ khåa¤ k ¡ f Ÿ ã  t s ¤  £ l ¤ i j , ã  b j h i f f i s m t ® f s J t § » ¡ mutiz¥ò nk«gh£oš ehL jGéa fz¡Ffëš tuÎ it¥gj‰Fkhd xU £lkhf eh« nk‰bfh©oU¥gJ £lkhf ÏJ és§F»wJ.F¿¤J eh‹ k»œ»nw‹. mÂY«

F¿¥ghf, ef®¥òw k‰W« »uhk¥òw ÁW, Ï ¤  £ l ¤  ‹ n e h ¡ f § f Ÿ

FW étrhæfŸ, bjhêyhs®fŸ ãiwntw t§»fŸ k‰W« Ïju

cŸë£l r_f¤Âš eèªj Ãçéd® ãWtd§fëläUªJ« nritaë¡F«,

mÂfhu« bgw Ϥ£l« têtif j å a h ® ã W t d § f ë Y ä U ª J

b r Œ » w J v ‹ g n j m j ‹ Ï i t a i d ¤  ‰ F « n k y h f

Áw¥g«rkhF«. ehL éLjiy milªJ Fok¡fëläUªJ« KGikahd

67 M©LfŸ MdËò«, eh£oYŸs MjuÎ ek¡F¤ njit¥ gL»wJ. e«

F L « g ¤ Â d ç ‹ v © â ¡ i f æ š eh£oYŸs tWikæš cHY»‹w

_ ‹ ¿ š Ï u © L g § » d U ¡ F « k ¡ f S i l a J « , V œ i k æ š

F i w t h f n t t § » ¢ n r i t _œ»æU¡F« k¡fSilaJkhd ãÂ

ga‹ghLfis¥ bg‰wt®fshf ÏUªJ ã i y i a n k « g L ¤ J « g â æ š

t U » ‹ w d ® v ‹ w c © i k æ ‹ ehkidtU« x‹W To bt‰¿

mo¥gilæšjh‹ ÏJ ngh‹w xU fh©ngh« v‹W vd¡F cWÂahf¤

 £ l « b j h l § f ¥ g l n t © o a bjç»wJ.

mtÁa¤ij eh§fŸ cz®ªnjh«.

X Œ ñ  a « , f h ¥ Õ L , g z « - kh©òäF mik¢r® b r Y ¤ J j š , g z « b g W j š , mU©n#£è mt®fŸfz¡»èUªJ v¤jUz¤ÂY«, vªj ãÂ, ã®thf mYty®fŸ k‰W« Ï l ¤  Y « g z « v L ¤ J ¡ ghJfh¥ò JiwfŸ

brŒÂ

Ú o ¤ j b g h U s h j h u

ts®¢Á¡fhd rhjid òça, ãÂ

nk«gh£L mutiz¥ghdJ äfΫ

Ï‹¿aikahjJ v‹gJ v‹ Âlkhd

e«Ã¡ifahF«.

ehL jGéa KGikahd ãÂ

n k « g h £ L m u t i z ¥ i g

V‰gL¤Jtš, ekJ ghuj¥ Ãujkç‹

k ¡ f Ÿ - ã Â t s ¤ Â £ l k h d J

Ú © l b j h U t ê ¢ b r ‹ W

gyå¡fë¡f¥ nghtJ cWÂ.

Ϫj Ka‰Áæš eh« ã¢ra«

bt‰¿ bgWnthbk‹w e«Ã¡if

vd¡F©L.

ã nk«gh£L mutiz¥Ãš, ehL

jGéa xU £lkhf és§F»‹w - kh©òäF mik¢r® ã®kyh

"ghuj¥ Ãujkç‹ k¡fŸ - ã Ójhuhk‹

t s ¤ i j " K ‹ b d L ¤ J

brašgL¤Jtš xU Ôéu g§»id

eh‹ V‰W¡ bfhŸtjhdJ vd¡F bgU

k»œ¢Áia¤ jU»wJ. ã nk«gh£L

mutiz¥Ãš ehL jGéa, r_f¤Âš

bghUshjhu¤Âš eèªJ »l¡F«

ÃçédiuÍ«, k‰wt®fnshL tsik

neh¡» xU nru Ï£L bršY« £lkhf

Ï J m i k ª Â U ¥ g j h š , m u Á ‹

K‹Dçik¥ gâfSŸ Kj‹ik

thŒªjhfΫ fUj¥gL»wJ.

x›bthU FL«g¤ÂdU¡F«

VnjD« xU t§»æyhtJ xU fz¡F

b j h l § f ¥ g £ L t § » ¢ n r i t

ga‹ghLfŸ KGikahf mt®fS¡F

»il¡f¥ bgWtij cWÂ brŒtnj

Ï ¤ Â £ l ¤ Â ‹ K ¡ » a ¡

F¿¡nfhshF«.

ã nk«gh£L mutiz¥ghdJ bfhŸStj‰fhd fâå rh®ªj m£ilfŸ

ϪÂa muÁ‹ xU njÁa K‹Dçikahf b g W j š , t § » f ë š f z ¡ F f Ÿ

é s § F » w J . V b d å š , m J j h ‹ b j h l § F j š - Ï i t n g h ‹ w K G

mid¤J¤ ju¥ÃdiuÍ« cŸsl¡»a mséyhd ã mutiz¥ò¡ TWfis

x£Lbkh¤j ts®¢Á¡F tê nfhYtjhf ika¥gL¤J« têtiffŸ Ïj‰FK‹

mik»wJ. »il¡f¥ bgwéšiy. Ïu©lhæu¤J¡F«

n k ‰ g £ l k ¡ f £ b j h i f c Ÿ s fLikahd t£o é»j¤Âš, gz« »uhk§fS¡F k£Lnk t§»¢ nritfis fl‹ bfhL¤J th§Fgt®fë‹ Ãofëš tH§»L« gâæš xUKid¥gL¤Â ã‹w Á¡F©L jé¡F« ViH vëa k¡fŸ mªj KfhkhdJ, Ãw gFÂfëš tÁ¡»‹w mt®fëläUªJ j§fis éLé¤J¡ k¡fis xU§»iz¡f¤ jt¿é£lJ. bfhŸsΫ, j§fSila nrä¥ò¡fis¤ FL«g cW¥Ãd®fŸ Ûjhd ftd« mš j ¡ f b j h U t i f æ š b e ¿ ¥ g L ¤  ¡ Ïšiy. nkY«, Áy bjhêš E£g Á¡fšfŸ bfhŸsΫ, »uhk§fëYŸs j§fŸ Ϫj Kfhä‹ msit éçÎgL¤jæayh FL«g§fS¡F gz« mD¥ÃlΫ, têfŸ t©z« jilfis c©lh¡»d. Ïj‹ mik¤J¤ jU« £lkhf ã nk«gh£L éisthf, éU«Ãa ga‹fŸ k¡fS¡F mutiz¥ò¤ £l« Âfœtjhš, mJ »£lhJ nghdJl‹, Vuhskhd t§»¡ K¡»akhdbjh‹whf¡ fUj¥gL»wJ.fz¡FfŸ Ïa¡f¥glhkny ÏUªjd. ϪÂahéš, ãÂrh®ªj tifæš, m¤jifa fz¡Ffis Ïa¡» j§fŸ é y ¡ » i t ¡ f ¥ g £ o U ª j r _ f ¥ thœthjhu¤Â‰fhd tUthia <£o Vnjh ÃçédiuÍ« k‰wt®fnshL ts®¢Á¤ x U t i f æ š b g h U s h j h u ¢ J i w æ š x U § » i z ¥ g j ‰ f h f brašgh£o‰fhd fUéahf mt‰iw¥ nk‰bfhŸs¥g£l Ka‰ÁfŸ òÂadtšy. ga‹gL¤Â¡ bfhŸs m¤jifa »uhk ϪÂa murhš, 2011 M« M©L bjhl§f¥ k¡fS¡fhd xU KGikahd £l« g£l Kfhäš, 2001 M« M©o‹ k¡f£ mtÁakh»wJ.bjhif fz¡Ñ£o‹ mo¥gilæš »uhkª

j‰nghJ äfΫ njit¥gL»‹w njhW« 2000 ngU¡F« mÂfkhd k¡f£ cªJif¡fhf, 2014M« M©L, Mf°L bjhif bfh©oU¥gjhf m¿a¥g£l §fŸ gÂidªjh« ehs‹W, jkJ RjªÂu Vw¤jhH 74,000 »uhk§fS¡F t§»¡ ehŸ ciuæš, `Ãujkç‹ k¡fŸ - 㤠fz¡FfŸ bjhl§F« trÂfŸ V‰gL¤Â¤ £l«' v‹wnjh® K‹ndho¤ £l¤ij ju¥g£ld. Kªija KfhkhdJ k¡fis¢ m ¿ é ¤ j h ® . e h £ o Y Ÿ s m i d ¤ J br‹W mil¤jèD«, k¡fŸ thœ»‹w F L « g ¤  d U « K G i k a h d ã  gFÂfë‹ gu¥gsÎfis c£gL¤JjèY«, mutiz¥ò¥ bg‰¿L« t©z« X® xU F¿¥Ã£l msnt v£l KoªjJ. x U § » i z ª j m Q F b e ¿ i a ¡ XŒñÂa«, fh¥ÕL, ÁW mséyhd fl‹fŸ bfh©LŸsjhf és§Ftnj Ϫj njÁa bgWjš, fz¡»èUªJ gz« vL¤J¡ ã mutiz¥ò £lkhF«. XŒñÂa trÂ,

K‹Diu

fl‹ bgW« tê tif, ãÂrh®ªj vG¤j¿Î cŸsl¡» ga‹fhQ« éj¤Âš bghUŸ

Ït‰Wl‹ x›bthU FL«g¤ÂdU« bghªj £lkhf Ïij¢ Óuik¤J,

Fiwªj g£r« X® mo¥gil t§»¡ éçthd Kiwæš v§fS¡F têfh£oÍ«

fz¡fhtJ bjhl§», t§»¡ nritæ‹ c j é a k h © ò ä F g h u j ¥ à u j k ®

ga‹ghLfis eh£oYŸs mid¤J mt®fS¡F eh§fŸ e‹¿ ghuh£l¡ flik¥

j u ¥ Ã d U « b g ‰ ¿ l Ï ¤ Â £ l « t ê g£oU¡»nwh«.

t»¡»wJ. TLjš gadhf, gadhëfŸ Ϥ£l¤ij K‹ tiuÎ brŒÍ« x›bthUtU«, %ghŒ xU Ïy£r¤Â‰fhd gâæš jkJ MjuitÍ«, bjhl®ªj fh¥ÕLl‹ Toa, fz¡»èUªJ gz« têfh£LjiyÍ« eš» cjéa kh©òäF vL¥gj‰fhd m£ilfis¥ bgWt®. ãÂaik¢r® mt®fS¡F« eh‹ vdJ k¤Âa/khãy/cŸsh£Á mik¥òfŸ têahf e‹¿a¿jiy¤ bjçé¤J¡ bfhŸ»nw‹.muÁ‹ ga‹fŸ ahΫ gadhëfis¢ Ϥ£l tiuéid KGikah¡F-b r ‹ w i l t j ‰ f h d t ê t i f f s h f tš Áw¥ghd M®t« fh£o, gšntW Ϥ£l« miktJl‹, khåa§fŸ k‰W« t i f f ë š , F ¿ ¥ g h f k h ã y § f ë ‹ Ïju ga‹fis, ika murhdJ mt®fsJ Mjuéid¡ nfhç, bg‰W¤ jUtš t§»¡ fz¡Ffëš neçilahf kh‰¿ v§fS¡F¥ bgçJ« JizahŒ ã‹w tuÎ it¥gj‰F« bgçJ« cjλwJ. k¤Âa ã Ïizaik¢rU¡F« v§fŸ fâå têthf ãfœ¤j¥bgW« tuÎ - e‹¿ia cç¤jh¡F¡ bfhŸ»nwh«.bryÎ fz¡Ffis¡ ifahStš

Ï¥bgU« Ka‰Áæš nguhjuit V‰gL« FiwghLfŸ Ïiz¥òfŸ rçtu¡

eš»a Cuf ts®¢Á¤Jiw mik¢rf«, »il¡fhik ngh‹w bjhêš E£g« rh®ªj jftš bjhêš E£g« k‰W« bjhl®ò Fiwfis¡ fistš ftd« brY¤j¥ mik¢rf«, jftš k‰W« xè¥gu¥ò¤Jiw bgW«. mik¢rf«, mŠrš Jiw, bjhêš Jiw

k‰W« Ïju¤ JiwfS¡fhd mik¢-miyngÁfŸ têahf ãfG« tuÎ rf§fŸ k£Lk‹¿, Ãw ãWtd§fS¡F« bryÎfŸ bjhl®Ãyhd nritfis vdJ ghuh£Ljiy¤ bjça¥ gL¤j m ë ¤ J t U « b j h i y ¤ b j h l ® ò éU«ò»nw‹.n r i t a h s ® f i s Í « ( f z ¡ F

Ϥ£l« cUth¡f« bgw KG i t ¤  U ¥ g t ® f Ÿ j § f Ÿ t § » ¡ kdnjhL g§fë¥ò tH§»a ϪÂa çr®› f z ¡ F f ë è U ª J g z « v L ¤ J ¡ t§»ædU¡F«, ϪÂa t§»fë‹ bfhŸsΫ, fz¡Ffëš gz« tuÎ mik¥Ã‰F« (r§f¤Â‰F«) gšntW

it¡fΫ VJthf mika¥bg‰¿U¡F«) t§»ahs®fS¡F« khãy mséyhd

mt®fsJ `buh¡f Kida§fisÍ«' ã t § » ¡ F G é d U ¡ F « , f h ¥ Õ £ L

nk«gh£L mutiz¥ò¤ £l¤Â‰F¥ ãWtd§fis¢ rh®ªnjhU¡F« vdJ

ga‹gL¤Â¡ bfhŸs muR fU tU»wJ. cskh®ªj ghuh£oid¥ gÂÎ brŒnj Mf Ï ª e h £ L Ï i s P ® f i s Ï ¡ nt©L«.

bfhŸif tê¤ Â£l¤Âš g§F bgw Ϥ£l¤ij¢ brayh¡Ftš KG it¥gj‰fhd xUKa‰ÁÍ« nk‰ bfhŸs¥ Mjuit fl¥gh£Lz®nthL btë¥ g £ L t U » w J . j k J K G i k a h d gL¤ÂÍŸs khãy muRfS¡F«, ika

cWÂÍl‹ Toa Mjuit eš»aJl‹, M£Áæ‹ neuo M£Á¥ gFÂfë‹

bghW¥ghs®fS¡F« v§fsJ e‹¿!e h £ o Y Ÿ s v š y h ¤ j u ¥ Ã d i u Í «

filÁahf, mšY« gfY« XŒÎ, eh‹ vdJ e‹¿æid¤ bjçé¤J¡

xêé‹¿, òÂa muÁ‹ v®gh®¥ò¡fS¡F bfhŸsΫ éU«ò»nw‹.

V‰w tifæš xU òÂa £l¤ij K‹ £l¤Â‹ bga®, Á‹d totik¥ò, it¤Âl mU«ghLg£l, 㢠nrit¤ t £ l ¤ J Ÿ f h Q « t h r f ¤ b j h l ® J i w æ ‹ Ï J b j h l ® g h d v š y h ÏitahΫ bghJk¡fŸ tH§»ÍŸs mYty®fS¡F« eh‹ e‹¿ bjçé¤jhf fU¤Jiufë‹ mo¥gilæyhditna!nt©L«.

bghUshjhu tèÎila Jo¥ò ä¡f j‰nghija Ϫj¤ £l¤Â‹ K¡»a ehlhf e«ehL mikªÂL« tifæš, eh£L

jå¢Áw¥ghf mšyJ Kid¥ò¡Twhf k¡fë‹ éiHÎfis¥ ó®¤Â brŒJ, és§FtJ, mj‹ F¿¡nfhŸ Áijah g§ÑLghLila midtç‹ MjuÎl‹ têæš mJ ãiwnt‰w¥gL« (brašgL¤j¥ Ϥ£l¤ij khbgU« bt‰¿ah¡»¡ gL«) v‹gnjahF«. fh£Lnth«!

Ϥ£l¢ brašgh£oid tiy¤js

mo¥gilæš f©fhâ¡fΫ fUé x‹W - Kidt® FUÂahš Á§ rhªJcUth¡f¥ bg‰WŸsJ. bray®

k  ¥ ò ä ¡ f g § f ë ¥ à i d Í « , 㢠nritfŸ Jiw

n a h r i d f i s Í « t H § » a b g h J ϪÂa muR

k¡fS¡F« gšntW mik¥ò¡fS¡F«

bjhl® bghUŸ brašÂ£l¤Â‹ RU¡f« g¡f§fŸv©.

1. m¿Kf« 1

2. bghUshjhu ßÂahf mutiz¤jš - Ëdâ 5

3. ãiy - ϪÂah 7

4. F¿¡nfhŸ mo¥gilæyhd neh¡f§fŸ (6 ö©fŸ (m«r§fŸ)) 13

5.

6. neh¡f§fis vŒtj‰fhd c¤Â 17

7. Ãujk kªÂçæ‹ k¡fŸ 㤠£l¤ij F¿nfhis mo¥gilahf

bfh©l £l Kiwæš braš gL¤Jjš 19

7.1 t§»fë‹ f£lik¥ò éçth¡f« k‰W«

òéæaš rh®ªj m«r§fë‹ cŸsl¡f¤ij vŒJjš 20

7.2 cça tajilªj x›bthU FokfD« mo¥gil

nrä¥ò¡ fz¡if¤ bjhl§Fjš 24

7.3 ã rh®ªj m¿Î - fl‹g‰¿a fyªjhŒÎ -

bghUshjhu ßÂahf mutiz¡f¥g£l

Ãçédçilna ã rh®ªj m¿Î ts¤ij¥

bgU¡Ftj‰fhf, ã rh®ªj m¿Îika§fŸ

k‰W« mik¥ig V‰gL¤Jjš 28

7.4 fl‹ c¤juthj ã 31

7.5 E© fh¥òWÂ 32

7.6 mik¥ò rhuh Jiw XŒñÂa¤ £l« - °ty«g‹ 33

8. bghUshjuh ßÂahd mutiz¥Ãš bjhêš E£g c¤Âæ‹ g§F gâ 36

9. nk‰gh®it¡fhd ãUthf mik¥ò 44

10. nk‰gh®it Ïa§FKiw / nkyh©ik jftš Kiw (MIS) 47

11. ClfK« és«guK« 49

12. £l¢brayh¡f¤š cŸs rthšfŸ 50

13. K¡»a cçik¥g§fhs®fë‹ bra‰ghL 53

14. bjhl¡f éHh 57

15. brayh¡f¤Â‰fhd fhytiuaiw 58

bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ò j‰nghija

bghUshjhu ßÂæš mutiz¤jY¡fhd fhy tiuaiw 15

cŸns. . .

1. ã nk«gh£L mutiz¥Ãš, eh£o‹ tèÍW¤ÂÍŸsJ. 2006 M« M©L, ϪÂa

j‰nghija ãytu« :- ç r ® › t § » a h d J , ã Â n k « g h £ L

mutiz¥Ãš, ga‹gh£L všiyfis ã nk«gh£L mutiz¥ig cW éçÎ gL¤Â, bghJ e‹ik fU muR rhuh brŒa gšntW K‹ Ka‰ÁfŸ ϪÂa çr®› mik¥òfisÍ«, Ra cjé¡ FG¡fisÍ« t§»ahY«, eh£Llikah¡f¥g£l t§»fŸ t§»fŸ ga‹gL¤Â¡ bfhŸs KoÎ ngh‹w ϪÂa muR mik¥òfshY«, vL¤jJ.g š n t W Ï l § f ë Y « g u t y h f ¤

Âw¡f¥g£LŸs t§»¡ »isfŸ, T£LwÎ bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ig

ãWtd§fŸ, t£lhu Cuf t§»fŸ, bghJ¤ bgUkséš mÂfç¡F« neh¡f¤JlD«,

J i w ã W t d § f Ÿ , t ê a h f f l ‹ t§»¥ gâ k¡fis¢ br‹wiltij

tH§Fjiy m¿Kf¥ gL¤J« ika§fŸ, mÂfç¡F« tifæY«, ϪÂa çr®› t§»,

K‹dâ t§»¤ £l«, Ra cjé¡ 2006 M« M©oš, k¡fŸ eyid¡

FG¡fŸ Ït‰¿‹ thæyhf nk‰bfhŸs¥ fU¤Â‰bfh©L, tâf cjéahs® k‰W«

g£ld. t§»¤ bjhl®ghs® Kiwæš ãÂrh®ªj

k‰W« t§»¥ gâ nritfis më¥gš, ϪÂa çr®› t§»ahdJ, jdJ 2005- muR rhuh mik¥òfŸ / Ra cjé¡ FG¡fŸ, 2006 M« M©o‰fhd, M©L bfhŸifa

MFI k‰W« Áéš rKjha mik¥òfŸ m¿¡ifæ‹ Ïil¡fhy kW ÓuhŒéš, ãÂ

M » a t ‰ ¿ ‹ n r i t f i s , t § » f Ÿ mutiz¥ò nk«gh£L¡ F¿¡nfhSl‹,

g a ‹ g L ¤ j Ï a Y « t i f æ š t § » f Ÿ j k J b r a š Â w E £ g ¤ i j

elto¡iffis nk‰bfhŸtbj‹W KoÎ xUãiy¥ gL¤Â¡ b f h Ÿ S k h W

brŒjJ.m¿ÎW¤ÂaJ.

2 0 1 1 M « M © L k  ¥ Õ £ o ‹ g o , eh£oYŸs bgUthçahd k¡fS¡F,

eh£oYŸs 24.67 nfho FL«g¤Âdçš 14.48 Fiwªjg£r¤ bjhifÍlndh, mšyJ

bjhif VJ« brY¤j¥ glhknynah t§»¡ nfho FL«g¤Âd® (58.7% (éG¡fhL))

fz¡FfŸ bjhl§», mo¥gil t§»¢ t § » ¢ n r i t f i s ¥ g a ‹ g L ¤  ¡

nritfŸ më¤Âl tê b r Œ a bfhŸS« thŒ¥ò¥ bg‰wd®. 16.78 nfho

nt©LbkdΫ, t§»fis, çr®› t§» v©â¡ifæyhd »uhk¡ FL«g§fëš

m¿ÎW¤ÂÍŸsJ. 9.14 nfho (54.46%) FL«g¤Âd® t§»¢

jéuΫ, »uhk¥òw k¡fS«, ViH¥ n r i t f i s ¥ g a ‹ g L ¤  ¡

ÃçÎdU« ml§»a bgU«gFÂæduhd bfh©oUªjd®. ef®¥òw§fëYŸs 7.89

k¡f£ bjhifædiu¢ br‹wilÍ« nfho FL«g§fëš, 5.34 n f h o

éj¤Âš, ã¢nritfis éçÎgL¤ÂÍ« FL«g¤Âd® (67.68%) t§»¢ nritfis¥ MœªJ mQ»¢ brY¤ÂÍ«, ga‹fis ga‹gL¤Â tªjd®.m i d ¤ J t § » f S « m ë ¤  l 2001 M« M©L k¡f£ bjhif¡ n t © L b k ‹ W Ï ª  a ç r ® › t § » fz¡Ñ£o‹ mo¥gilæš 2000¤Â‰F

bra‰Â£l RU¡f«

nk‰g£l k¡fis¡ bfh©l 74 ,351 F L « g ¤ Â d U « , 1 . 5 n f h o e f ® ¥ ò w

»uhk§fis, Ëdhš és¡»ago, tâf¤ F L « g ¤  d U « c Ÿ s l ¡ f ¥ g l

bjhl®ghs®fis¡ bfh©L "°tÃkh‹" nt©oat®fshf ÏU¡»‹wd® v‹W

v‹w £l¤Â‹Ñœ Kfhkik¤J, 2011 M« kÂ¥ÕL brŒa¥ gL»‹w®.

M©L t§»fŸ j§fŸ nrit t£l¤JŸ 2) e« ifæš cŸs fL«gâ :-bfh©L tªjd. ÏU¥ÃD« mªj £l« eh£oYŸs x›bthU FL«g¤ÂdiuÍ« v®gh®¤j msÎ bt‰¿ bgw éšiy. t§»¡ fz¡F bjhl§fit¤J mt®fŸ

31.03.2014 njÂ¥go eh£oYŸs t§»¡ midtU¡F« mo¥gil t § » ¢ »isfë‹ bkh¤j v©â¡if 1,15,082 nritfshd gz« vL¡F« m£ilÍl‹

k‰W« ATMfë‹ v©â¡if 1,60,055. Toa t§»¡ fz¡F, gz« bgWjš,

fz¡»š gz« brY¤Jjš, gzkh‰w«, Ït‰¿š 43,692 »isfS«, 23,224 ATM

fz¡»š ÏU¥ò ã m¿jš k‰W« FW fS« »uhk¥ òw§fënyna mikªJŸsd.

fz¡f¿¡if bgWjš Ïitaid¤J« nkY« bghJ¤Jiw t§»fŸ k‰W« k©ly

»il¥gj‰fhd têaik¤J¤ jUjš. Cuf (»uhk) t§»fë‹ tâf¤ bjhl®ò

»il¡f¡ Toa 㢠nritfis äfΫ ika§fshf, 1 .4 Ïy£r« ika§fŸ

é U « g ¤ j ¡ f m s é š g a ‹ g L ¤  ¡ »uhk§fënyna mika¥ bg‰¿U¡»‹wd.

bfhŸS« Âw« thŒªjt®fshf m¤jifa mo¥gil t§»¡ fz¡F bjhl§Fjš, FL«g¤ÂdU¡F ã rh®ªj vG¤j¿it fz¡»š gz« brY¤Jjš, fz¡»èUªJ éij¥gnjhL k£Lä‹¿, Tlnt, Ïju gz« bgWjš, gzkh‰w«, fz¡»YŸs nritfisÍ« fhy¥ ngh¡»š mªjªj¡ ÏU¥ò ã g‰¿ m¿jš, FW fz¡f¿¡if - f h y t i u a i w ¡ n f ‰ w K i w æ š Ïit ngh‹w mo¥gilæyhd t§»¢ mt®fS¡F tH§»l Ka‰ÁfŸ nk‰ nritfis tH§Fj‰fhd t§»æ‹ bfhŸs¥glnt©L«. Ϫj t§»¢ à u  ã  f s h f Ï › t â f ¤ b j h l ® ò n r i t f i s m ë ¤  l x › b t h U ika§fŸ és§F»‹wd. » u h k ¤  Y « I ª J » n y h Û £ l ®

ÏU¥ÃD« c©ikæš fsk£l¤Âyhd bjhiyΡFŸ t§»¢ nrit ika§fŸ

m D g t k h d J n k ‰ F ¿ ¤ j t â f ¤ ãWt¥ gl nt©L«.

bjhl®ghd ika§fëš gy Ïa§fhkš bghJ¤Jiw t§»fë‹ v©â¡if- Kl§»¡ »l¡»‹wd v‹w c©ikia

iaÍ«, k©ly Cuf (»uhk) t§»fë‹ cz®¤J»wJ!v©â¡ifiaÍ« xU nru¥ gh®¡F« nghJ,

k©ly Cuf (»uhk) t§»fŸ cŸë£l Ï‹D« 5.92 nfho mséyhd FL«g¤Âd®

bghJ¤Jiw t§»fŸ jk¡F xJ¡ÑL c Ÿ s l ¡ f ¥ g l n t © o a t ® f s h f

brŒa¥g£l 13.14 nfho »uhk¡ FL«g Ï U ¡ » ‹ w d ® v ‹ w k i w b g h U s h f

cW¥Ãd®fSŸ 31.05.2014 Koa, 7.22 mikªJŸs c©ik ek¡F¥ òy¥gL»wJ.

nfhoæyhd FL«g¤Âdiu k£Lnk rh‹whf mikªj Áy ãfœ¢Áfëš, fs c Ÿ s l ¡ f K o ª j J v ‹ W k  ¥ Õ L

mséyhd brŒÂ¡ F¿¥òfëš fhz¥g£l brŒJŸsd. Ku©ghlhd / bghUªÂthuh¡ F¿¥ò¡fis

Ï‹D« vŠÁa 5.94 nfho cW¥Ãd®fŸ MŒªj¿ªjnghJ 6 nfho FL«g¤Âd®

c Ÿ s l ¡ f ¥ g l n t © o a ã i y æ š cŸsl¡f¥glhkš cŸsd® v‹W kÂ¥ÕL

ÏU¥gjhf m¿a¥g£lJ. 6 nfho »uhk brŒa¥gL»wJ.

cŸsl¡f¥gl nt©oa f£lha¤Âš ts®¢Á¥go - II

ÏU¡F« Ït®fŸ »uhk§fis¢ nr®ªj (2015 Mf°L 15 Kjš 2018 Mf°L 15 FL«g¤Âduhth®. tiu)

?xU FL«g¤J¡F xU fz¡F v‹W t§»æ‹ éÂKiwfS¡F V‰g,

it¤J¡ bfh©lhY«, »uhk§fëš MW Â U ¥ Â a ë ¡ F « é j ¤ Â š t § » ¡

nfho fz¡FfŸ bjhl§f¥gl nt©oa fz¡Ffis Ïa¡»tªÂU¡F« tho¡if-

ãiyia ÏJ cz®¤J»wJ. ahs®fS¡F, MW khj§fS¡F¥Ã‹

mt®fŸ j§fŸ fz¡»èU¡F« ÏU¥ò¤ ?nkY«, cŸsl¡f¥glhj ef®¥òw¡

F L « g ¤ Â d U ¡ F « f z ¡ F f Ÿ bjhifia él äif¥g‰whf (overdraft)

bjhl§f¥gl nt©oæU¡F«. Ϥjifa gz« vL¤J¡ bfhŸs mDk¤jš

FL«g¤Âd® 2011 M« M©o‹ k¡fŸ (m~jhtJ mt®fsJ 㤠jF¡ nf‰g

bjhif fz¡bfL¥Ã‹go 2.55 nfho fl‹ tH§fš / äif¥g‰W mDk¤jš)

mséduht®. MæD«, t§»¡ fz¡FfŸ ?t § » f ë š ä i f ¥ g ‰ W f l ‹

ÏšyhÂU¡F« FL«g¤Âdç‹ rçahd fz¡Ffëš beLeh£fŸ brY¤j¥glhkš

v©â¡if »il¡f¥ bgwhj ãiyæš, ãYitæš ã‰F« (fl‹) bjhiffis

FL«g¤Â‰F xU fz¡F v‹w mséš, cŸsl¡F« éj¤Âš fl‹ cWÂaë¥ò

e f ® ò w § f ë š ( Ï ‹ D « ) 7 . 5 n f h o ãÂa« x‹iw V‰gL¤Jjš (m~jhtJ

fz¡FfŸ bjhl§f¥gl nt©Lbk‹W thuh¡ fl‹fshš t§»¡F V‰gL« ÏH¥ig

kÂ¥ÕL brŒa¥gL»wJ.<LbrŒtj‰fhd xU fl‹ cWÂaë¥ò

3. j‰nghija £l« ãÂa¤ij cUth¡Fjš)

MW m«r§fë‹ (Mjhu¡ fhšfë‹ / ?E© - fh¥ÕLö©fë‹) mo¥gilæyikªj ãÂ

?mik¥ò rhuh ÃçédU¡fhf `°t nk«gh£L mutiz¥ig vŒJjj‰F

ty«g‹' ngh‹w XŒñÂa¤ £l§fŸ Ñœ¡f©lthW £läl¥ g£LŸsJ :-

TLjyhf, kiythœ, tdthœ k‰W« trÂfŸ ts®¢Á¥go - 1 vJÎk‰w gFÂfŸ thœ FL«gÂdU«

(2014 M« M©L Mf°L §fŸ 15 Ï›ts®¢Á¥goæš cŸsl¡f¥gLt®.

M« ehŸ bjhl§», 2015 M« M©L nkY«, FL«g§fëš vŠÁÍŸs taJ

Mf°L §fŸ 14 M« ehŸ Koa) t ª n j h i u Í « k h z t ® f i s Í «

cŸsl¡Ftij Ï›ts®¢Á¥go xU ãiy ?t § » t h Œ ¥ ò e y ‹ f S ¡ f h d

ãW¤J«. 3 mšyJ 4 »uhk§fSl‹ Toa cyfshéa EiHÎçik.

(tl »H¡F / kiy khãy§fS¡F Ïš ?%ghŒ xU Ïy£r« fh¥ÕLl‹ Toa éÂfis¤ js®¤ÂÍ«) 1000 èUªJ 1500 f z ¡ » è U ª J g z « v L ¤ J ¡ tiuæyhd FL«g§fis¡ bfh©ljhf bfhŸSj‰fhd m£il bgWjš, fl‹ e h £ o Y Ÿ s v š y h » u h k e f ® ¥ ò w ¥ m£il bgWjš, gz« nrä¤jš k‰W« gFÂfisÍ« Jiz nrit¥ gFÂahf f z ¡ » š g z « b r Y ¤ J j š xU§»iz¡f¤ £läl¥g£L tU»wJ. ngh‹wt‰¿‰fhd mo¥gil t§»¡ `°tÃkh‹' Kfhä‹ Ñœ, 2000 ngU¡F fz¡Ffis V‰gLj¤ jUjš.nkyhd k¡f£ bjhif bfh©l, Vw¤jhH

?ã rh®ªj vG¤j¿Î¤ £l«74,000 »uhk§fis cŸsl¡»a tâf

ika§fŸ x›bth‹whd x¥ngW thŒ¥ò ts®¢Á¥ goæš fh©g®. K‹ò, Vuhskhd

ãiyia e‹F gçÓè¤J mjdo¥gilæš, t§»¡ fz¡FfŸ bjhl§f¥g£L, Ëd®

mL¤j _‹¿èUªJ Iªjh©Lfëš, mit Ïa¡f¥glhJ Kl§»¥ nghdjhš,

Ïu©L mšyJ _‹W Cêa®fSl‹ t h o ¡ i f a h s ® f S ¡ F m i t

Ïa§F« br§fš fhiu¡ f£ll§fshf vªjéj¤ÂY« gaå‹¿¥ nghdJl‹,

kh‰¿aik¡F« £lK« fUj¥g£L t§»fS¡F« Å© bryédkhf mikªj

t U » w J . J i z ¢ n r i t ¥ g F Â f l ª j f h y m D g t k h f ¡ f ‰ w

v‹wiH¡f¥gL« gFÂahdJ, 1000 èUªJ g h l § f ë è U ª J , é ç t h d J «

1500 FL«g¤Âdç‹ t§»¤ njitfis nk«ghlhDJkhd £l« x‹W mtÁa«

ãiwÎ brŒtj‰fhd tifæš, x›bthU v‹gij cz®ªnjh«.

t§»æ‹ nrit¥gFÂæY« Fiwªj g£r« ?v d n t , r i k a š v ç t h Í ¤ xU òwtê ika¤ij¡ bfh©ljhf £l¤Â‰fhd (khåa¤ bjhifia) mika¥ngW« tifæš ehbl§»YKŸs 6 Û © L « b j h l § f ¥ g £ L Ÿ s n e u o ¥ y£r« »uhk§fŸ Ϥ£l¤Â‹ Ñœ ga‹kh‰w§fŸ cŸë£l všyhtifahd xU§»iz¡f¥gL«. br§fš - fhiu¡ i k a m u Á ‹ g z ¥ g a ‹ f S « f£ll§fëš Ïa§» tU« ãiy¤j t§»¡ gadhëfë‹ t§»¡ fz¡»š neuoahf »isfëŸ nritfisÍ«, m›thW f£ll tuÎ it¡f¥bgw Ϥ£l« (ika / khãy / tr VJäšyhj tâf¤ bjhl®ghs®- cŸsh£Á mik¥ò ) (muÁ‹ všyh fshf és§»tU« t§»¥ ÃuÂãÂfshf¢ ga‹fS« br‹wila) tê¤jlkhf brašgL« Kft®fŸ _ykhf më¡f¥- m i k ª J Ÿ s J . C u f t s ® ¢ Á gL« mo¥gil t§»¢ nritfisÍ« mik¢rf¤Â‹ MjuÎ bg‰w njÁa Cuf Ïiz¡F« éj¤Âš Jiz nrit¥ ntiythŒ¥ò cW¤ £lK« neuo ga‹ gFÂfis cŸsl¡Fj‰fhd têtiffŸ £l¤Â‹ Ñœ nr®¡f¥gl¡ TL«.Muha¥g£L tU»‹wd. Ϥ£l¤ij

?Kjš ts®¢Á¥ goæš ã®zæ¡f¥-b r a š g L ¤ J « é i d ¤  w « ( Í ¡  ) g£LŸs fLikahd Ïy¡Ffis¡ v‹gjhdJ j‰nghJŸs t§» c£f£l- fU¤Â‰ bfh©L, ik¥ig¥ ga‹gL¤Jjiy¥ ngh‹nw

2014 M« M©L, Mf°L 14 M« ehŸ všyh¡ FL«g¤ÂdiuÍ« cŸsl¡F«

K j š b j h l § » a K j y h k h © o š , éj¤Âš éçÎgL¤JjYkhF«.

Ϥ£l¤Â‹ Kjš _‹W m«r§fis ?ÏJtiu cŸsl¡f¥glhj »uhk¥òw (Mjhu¡ fhšfis / ö©fis) ika¥ k ‰ W « e f ® ¥ ò w F L « g ¤  d u h d gL¤Ândh«.ÏUtifædU¡F«, t§»¡ fz¡FfŸ

?TLjyhf 50,000 tâf¢ nrit bjhl§»L« éj¤Âš, j‰nghJŸs t§»¥

ika§fŸ ãWÎj‰fhd Ïy¡fhdJ Ëdyik¥ò KL¡»él¥gL« nghJ,

bjhiy, bjhl®ò Ïiz¥ò trÂæš t§»¥ Ãçéd® TLjyhf 50,000 tâf

㮥gªj§fis V‰gL¤J« rthš ä¡f ika§fŸ ãWt¥gLj‰F«, nkY« 7,000

x‹whF«.»ifis¤ Âw¡f¢ brŒtj‰F«, Ï‹D«

nritia mÂfç¡F¢ brŒÍ« tifæš 20,000¡F nk‰g£l òÂa jhåa§» t§»¥ m o ¥ g i l t § » ¥ g â n r i t f i s g â Ï a ª  u § f i s m i k ¡ f ¥ më¤jš, BC ika§fëš t§» nritfŸ gLtj‰Fkhd éçth¡f¤ij Kjš k‰W« %ng m£ilfŸ »il¡F« go

brŒjš, M»at‰iw tif brŒtj‰fhf, ä‹dQ Kiwæyhd gz« tH§Fjš

t§» bjhl®ghs® Kiw g‰¿a éê¥òz®Î nyh‹ `Á .à .v°' Kiwia t§»fŸ

V‰gL¤J«, mt®fis¤ ju tif¥- n k ‰ b f h © l j h š Ï ª j K ‹ n d ‰ w «

g L ¤ J t J « Ï ‹ ¿ a i k a h j j h F « . ãfœªJŸsJ. Mjh® m£ilfŸ m¿Kf¥

t§»fSl‹ fyªjhnyhÁ¤J, Clf¤ g£l Ëd® mit têahf, "m¿f E«

£l« x‹W jahç¡f¥g£L tU»wJ. nritahsiu!" (KNOW YOUR CUSTOMER)

v‹w gâia t§»fŸ ä‹dQ têahf ?£l¤ij¢ brayh¡Ftš Jiw¡F nk‰bfhŸStj‰F njitahdit brŒa¥ cjél xU £l nkyh©ik Mnyhrf® / g£LŸsd. mj‹ bjhl®¢ÁahfFG mk®¤j¥gL«.

"V.Ï.Ã.v°"?Ϥ£l¤ij, xnu neu¤Âš, njÁa

mséš ošèæY«, x›bthU khãy¤ "ik¡nuh - V.o.v«°"

j i y e f ç Y « m i d ¤ J k h t £ l ¤ "V.Ã.Ã.v°"jiyikaf§fëY« bjhl§» it¡f¤

ngh‹wit rh¤Âakhæd. mnj ngh‹W Ô®khå¡f¥ g£oU¡»wJ. m¿¡if më¡f

miyngÁ t§»¢ nrit mo¥gilæš òÂa K‹nd‰w¤ij¡ f©fhâ¡f tiy -

jahç¥ò¡fshd ̀Í.v°.v°.o' EiHthæš V‰gL¤j¥gL«. ika muÁ‹

"I.v«.Ã.v°"Ãw JiwfŸ, khãy muRfŸ, ϪÂa çr®›

t § » , n t s h © i k k ‰ W « C u f ngh‹w òÂa jahç¥ò¡fŸ (£l§fŸ)

ts®¢Á¡fhd njÁa t§» (NABARD). "v‹.Ã.Á.I" ahšv‹.Ã. Á.I, Í .I.o.V .I k‰W« Ïju

m¿Kf¥ gL¤j¥g£LŸsd. ãÂnk«gh£L ã W t d § f ë ‹ ã  e y e h £ l

mutiz¥Ãš, bkh¤j ãy¥gu¥igÍ« kh‰w t i u æ y u h d ç ‹ g § F f Ÿ ( R o l e s ) tšy r¡Âahf Ï¢ nritæ‹ TWfŸ bjëthf¡ F¿¥Ã£LŸsd. Cuf¥ és§» tU»‹wd. go¥goahd fhy gFÂfëš, t§»fë‹ tâf¢ nrit Kiwæš, ÏJtiu cŸsl¡f¥glhj bjhl®ghs®fshf `»uhk l¡ nrt¡°' mid¤J¤ ju¥ÃdiuÍ« cŸsl¡», ÏUªJ tUt®. mt®fŸ bgUkséš Ïªj¤ jahç¥òfis¥

xè eèªj ãiyæš Ïiz¥ò »il¤jš ga‹gL¤Â K‹nd‰w« fhz Kid¥ghd

k‰W« K‰¿Y« Ïiz¥ò é£L¥ nghjš elto¡iffŸ nk‰bfhŸs¥gL«.

M»a FiwghLfis Ú¡»L« tifæš eh£oYŸs Fok¡fŸ midtU« ã cWÂahd elto¡iffis nk‰bfhŸs ghJfh¥ò bgW« tifæš, mt®fS¡F¤ bjhiy¤ bjhl®ò¤ Jiw¡F nt©LnfhŸ njitahd bfh¤J¡ bfh¤jhd 㤠éL¡f¥g£LŸsJ. 2011 M« M©L £l§fis (nritfis / jahç¥òfis) vL¡f¥g£l k¡f£bjhif fz¡Ñ£o‹go, f l ª j f h y ¤  š f ‰ w g h l § f ë ‹ eh£oYŸs 5.93 y£r« mséyhd, k¡fŸ mo¥gilæš, Ï¥nghJŸs £l¤Âš j§fŸ thœél§fshf¡ bfh©L beLehŸ n j i t a h d k h ‰ w § f i s ¢ b r Œ J tÁ¤J tU« »uhk§fëš Vw¤jhH 50,000 eilKiw¡F cfªj, KGikahd gil¥ò »uhk§fŸ bjhiy¤ bjhl®ò trÂæ‹¿ rh®ªj mQFKiwia¡ if¡ bfhŸs ÏU¡»‹wd. Ô®khå¡f¥g£L tU»wJ.

?bjhêš E£g brašJiwæš, flªj mQFKiwæ‹ kh‰w¤ij és¡F« m©ik¡ fhy¤Âš fârkhd K‹nd‰w« t i f æ š b j ë t h d b j h U F ¿ ¥ ò éisªJŸsJ. Ïiza«, miyngÁ t§» m£ltiz ϤJl‹ nr®¡f¥g£LŸsJ.elto¡iffŸ, `M®.o.í.v°' `be~¥£'

fl

ªj f

hy K

fhä

èU

ªJ f

‰wi

tÍ

«, m

QF

Ki

wæ

š k

h‰w§

f©

li

tÍ

«

bj

hl®

v©

.

Kªi

ja

mQ

Fi

f ("

°t

Ãk

h‹")

òÂa

mQ

FK

iw

(Ãuj

kç

‹k

¡f

Ÿ

-

ãÂ

ts

¤ Â

£l

«)

1.

2000

¡F

nk

‰g£

l k

¡f

Ÿ b

jhi

fi

a¡

bf

h©l

»uh

k§

fŸ

c

Ÿs

l¡

f¥g

£l

d.

Ï

›t

hwhf

, t

iua

iwæ

yhd

ã

yæ

aš

gF

 c

Ÿs

l¡

f¥g

£l

J

FL

«g¤

Âd

iu

ik

a¥g

L¤

Jj

š

-

eh£

o‹

b

kh¤

j

gFÂ

fi

sÍ

« c

Ÿs

l¡

f J

iz

nri

t¥g

FÂ

cU

th¡

fš

2.

(»uh

k§

fŸ

) Cuf

¥ gF

 k

£L

nk

Cuf

¥ gF

Âf

Ÿ, e

f®¥

òw¥

gFÂ

fŸ

Ïi

tæ

u©L

«

3.

F¿

¥Ã£

l

eh£

fë

š

k£

L«

t

§»

¤

bj

hl®g

hs®

tU

if

òç

ªJ g

h®i

tæ

£L

¡ b

fh©

oU

ªjh®

.

ruhr

ça

hf

3 m

šy

J

»uh

k§

fŸ

m

l§

»a

1,0

00

-

1,500

(F

L«

g¤Â

d®)

bf

h©l

Ji

z n

rit

¥ gF

 x

›b

th‹

¿Y

«

xU

t§

»¤

bj

hl®g

hs®

nri

t i

ka

¤Â

š F

¿¥Ã

£l

Ïl

¤Â

š

mi

k¤

jš

, nk

Y«

J

iz

nr

it

¥gF

Âæ

š

c.Ÿ

s

Ïj

u »

uhk

§f

is

F¿

¥Ã£

l e

h£f

ëš

gh®

it

æL

jš

4.

ne

uoa

hf¢

br‹

Wj

h‹ f

z¡

Ff

.Ÿ b

jhl

§»

l K

oÍ

«.

fâ

å t

êa

hf t

§»

¡ f

z¡

Ff

Ÿ b

jhl

§»

L«

nri

t b

gw

thŒ

¥ò

5.

v©

â¡

if

Ïy

¡i

fna

ik

a¥

gL¤

 m

Âf

ms

éy

hd

fz

¡F

fi

s¤

b

jhl

§»

Ã

‹

mi

t

Ïa

¡f

¥gl

hkš

K

l§

»a

ik

X›

ñÂ

a«

, f

h¥ÕL

, f

l‹

bgW

if

, t

rÂf

Sl

‹

To

a

neç

il

¥ gz

k

h‰w

Ki

wia

f

z¡

F

bj

hl§

Fj

š

x

U§

»i

z¥ò

6.

fz

¡F

fi

s

Ïi

l

Ïa

¡F

j‰

fhd

t

êK

iw

M§

»š

iy

(t

§»

¡ f

£l

l¤

JŸ

mš

yhj

Ãw

Ïl

§f

ëš

fz

¡F

fi

s

Ïa

¡»

l)

"Ung

bl

ã

fh®

L"

(gz

« f

z¡

ȏ

UªJ

bgW

jY

¡f

hd

m£

il

) k

‰W«

AE

PS

ngh

‹wi

t g

a‹

gh£

L¡

F¡

bf

h©L

t

u¥g£

LŸ

sd

.

7.

mi

yng

Á t

êa

hd t

§»

¥ ga

‹gh

L m

¥ngh

š

iy

!

US

SD

mo

¥gi

læ

yhd

mi

yng

Á t

§»

¥ ga

‹gh

L k

‰W«

MO

BIL

E

WA

LLE

T

bk

higš

t

hy£

t

r¡

F¡

»

il

¡f

¥ b

g‰W

•sd

.

8.

"m¿

Å®

e« t

ho¡

if

ahs

iu

" (KN

OW

YO

UR

CU

STO

ME

R)

eil

Ki

wfë

š n

ji

ta

‰w f

od

éÂ

fŸ

ϪÂ

a

çr®

›

t§

Ⱦ

‹

tê

fh£

Lj

šf

nshL

m

ik

ªj

vë

ik

ah¡

f¥g

£l

ä‹

dQ

tê

Ki

wfŸ

bj

hl®

v©.

9.

t§

»¤

b

jhl

®ghd

U¡

fhd

C

Âa

« g‰

¿a

t

ê

fh£

Lj

š

Ïš

yhj

jhš

t

§»

fŸ

b

ghJ

thf

F

iwª

j

CÂ

a¤

‰F

¥ gâ

òça

Ï

irª

J

tU

« ã

Wt

d

nri

ta

hs®f

is

na

ga‹

gL¤

¡

bf

h©li

k

khj

t§

»¤

bj

hl®g

hsU

¡f

hd F

iwª

j k

hj C

Âa

¤i

j %

. 5,

000/

- v‹W

ã®z

æ¤

J g

ofS

« t

H§F

jš

10.

Ϫj

ç

r®›

t

§»

æ‹

rÛ

g¤Â

a

ms

Å£o

‹go

47

é

G¡

fh£

oyhd

t§

»¤

bj

hl®g

hs®f

Ÿ v

§F

Ÿs

d®

v‹nw

k‰

W«

f©

LÃ

o¡f

¥glh

kš n

ghÍ

Ÿs

d®.

t§

»¤

b

jhl

®ghs

®fë

‹

Âwd

¿ªJ

, gâ

æš

m

t®f

ë

Úo¥g

h®f

sh

vdÎ

« f

©l¿

ªJ

j¡

f

Ë

dâ

nahL

T

oat

®fi

s

rça

hd

Kf

tç

c

ça

m

ila

hs§

fns

hL¥

gÂÎ

brŒ

J g

jé

tH§

Fj

š

11.

f©

fhâ

¡F

« gâ

t§

»f

ël«

él¥

g£lJ

. k¤

Âa

m

uR,

khã

y

muR

k‰

W«

kht

£l

ms

éy

hd

ã®t

hfK

« Ï

iz

ªj f

©f

hâ¥ò

bra

yi

kΤ

£l

«

12.

ãÂ

rh®ª

j v

G¤

j¿

Î K

¡»

a¤

Jt

« b

gwé

ši

y

»uh

k¥òw

t§

»¡

»i

sf

S¡

F ã

 r

h®ªj

vG

¤j

¿Î

¥ Ã

çÎ

x

‹i

w¥b

g‰W

m®¥

gâ¥ò

Ïa

šng

hL T

oa n

rit

òç

jš

13.

khã

y§

fŸ

/ kh

t£l

§f

ë‹

Ôé

u <L

gho‹

ik

khã

y k

‰W«

kht

£l m

sé

yhd

f©

fhâ

¥ò¡

F

G¡

fŸ

m

ik¡

f¥g

£LŸ

sd

.

14.

£l

¤Â

‹

tâ

f

K¤

Âi

u Ï

šy

hik

t§

»¤

bj

hl®g

hsU

¡f

hd /

bj

hl®ò

ika

¤J

¡f

hd n

ghÂ

a m

¿K

« / é

s«g

u« Ï

šy

hik

tâ

f

K¤

Âi

u x

›b

thU

t

ha¥ò

ã

iy

F

¿¤

J«

t§

»

tâ

f¤

bj

hl®ò

ika

« F

¿¤

J«

Muh

a¥g

£L

tU

»wJ

.

15.

fl‹

trÂ

fŸ

C¡

Fé

¡f

¥glé

ši

y

fl‹

trÂ

fŸ

/ ä

if

¥g‰W

trÂ

fŸ

fz

¡F

fŸ

bj

hl§

»

MW

khj

fhy

¤Â

‰F¥

Ë

Ï¥n

ghJ

më

¡f

¥gl

thŒ

¥òf

Ÿ

16.

Fi

w Ô

®¡F

«, b

raš

ti

f¤

£l

« VJ

äš

iy

!

mªj

ªj

khã

y§

fë

š

tho

¡i

fa

hs®

Fi

wÔ®¡

F«

ika

§f

Ÿ Ï

¥ngh

J V

‰gL

¤j

¥g£L

sd

.Ÿ

Kªi

ja

mQ

Fi

f ("

°t

Ãk

h‹")

òÂa

mQ

FK

iw

(Ãuj

kç

‹k

¡f

Ÿ

-ã

 t

s¤

£

l«

)

m¿Kf«

1

ghuj¥ Ãujk® k¡fŸ - ã ts¤ £lkhdJ,

ÏJtiu éy¡f¥g£oUªj Ãçéd®, mjhtJ eèªj

Ãçéd® k‰W« Fiwªj tUthÍila FGéd®

M»nahU¡F« nrä¥ò fz¡F bjhl§»Lj‰fhd

thŒ¥ò, £l¤njhL Toa fl‹bgW« têtif, gz«

brY¤Jjš ngh‹w gšntW ã rh®ªj nritfis

më¤ÂLj‰fhd thæ‰ fjÎfis¤ ÂwªJ éL«

bfhŸifia¡ bfh©ljhF«.

midtU¡F« f£Lgoahf¡ Toa bghUshjhu

ãiyæš Ïªj MHkhd CLUtš v‹gJ bjhêš

E£g¤ij¤ Âw«gl¡ ifahS« nghJ k£Lnk

rh¤ÂakhF«.

ã mutiz¥ò nk«gh£oš ehL t § » ¢ n r i t f i s ¥ g a ‹ g L ¤ Â

jGéa xU £lkhd `Ãujkç‹ k¡fŸ - kdãiwnthL thœªÂlΫ têfh£L»wJ.

ã ts¤ £l«' v‹w xU £l¤ij x U K j š g o a h f t § » ¡ f z ¡ F

kh©òäF ekJ ghuj¥ Ãujk® ÂU. enuªÂu i t ¤  U ¡ F « x › b t h U

nkho mt®fŸ, 2014 M« M©L Mf°L 15 tho¡ifahsU¡F«, xU `Ung blã

M« ehs‹W m¿é¤jh®fŸ. njÁa fh®Ll‹' %. 1,00,000/- (%ghŒ xU y£r«)

Kj‹ik thŒªjjhfΫ fodkhd, fh¥ÕL tH§f¥gL»wJ. nkY«, mt®fS¡F

kf¤jhd gâahfΫ ÏJ és§F»wJ. fh¥ÕL k‰W« XŒñÂa¤ £l§fëY« g§F

bgW« thŒ¥òfŸ më¡f¥ g£LŸsd. 7.5 x›bthU FL«g¤Â‰F« xU nfho FL«g¤-Âdiu¥ gÂÎ brŒJ mt®fŸ fz¡F v‹w mo¥gilæš, eh£oYŸs m i d U ¡ F « t § » ¡ f z ¡ F f Ÿ m i d ¤ J F L « g § f S « t § » ¢ bjhl§Ftj‰fhd xU njit vGªJŸsJ.nritfis¥ bg‰W¥ gaDW« tifæš X®

M®t« ä¡f F¿¡nfhSl‹ bfh©ljhf lh¡l® C. bu§fuh#‹ (mu§fuhr‹) ã nk«gh£L mutiz¥òl‹ Toa Ϫj jiyikæš ãÂnk«gh£L mutiz¥ò¤ njÁa¤ £l« Âfœ»wJ. £l¤Â‰fhd FG x‹iw ãWéLjš

Kjyhd Ka‰Áfis K‹ng ika muR ã mik¥ò Kiwæš Kj‹ik nk‰bfh©LŸsJ. ( K ¡ » a ) Ú n u h £ l ¤  š Ï J t i u

éLg£oUªnjhiuÍ« x‹W fy¡f¢ 2008 M« M©o‹ bjhl¡f¤Âš FG b r Œ Í « é j ¤  š b r a š g L t J jdJ m¿¡ifia ÏW toth¡f« brŒjJ. Ï‹¿aikahjJ v‹w x‹W Ãujkuhš r_f kh‰w¤Â‰F, ã nk«gh£L mutiz¥ò tèÍW¤j¥g£LŸsJ. bgçJ« cfªjbjhU brašKiwahf

és§F« M‰wš bg‰WŸsij FG jdJ 2014M« M©L Mf°L 14M« m ¿ ¡ i f æ ‹ K f ¥ ò i u æ š b j Ÿ s ¤ ehŸ, Ãujkç‹ k¡fŸ 㤠£l« xnu bjëthf és¡»ÍŸsJ. ã nk«gh£L neu¤Âš ehbl§»Y« bjhl§f¥gL«. mutiz¥Ã‰F, eèªj bjhFÂædU« ViH ošèæš, khãy mséyhd k‰W« kht£l k¡fS« bghUŸ ts« bgw nt©oaJ mséyhd, Ïizahd ãfœ¢ÁfSl‹ v ‹ g J K ‹ n j i t a h F « . e è ª j Ϥ£l« Kiwahf¤ bjhl§» it¡f¥ ÃçédU¡F tH§f¥gL« ã rh®ªj g£lJ. nritahdJ mt®fis¥ bghUŸ ts« » i s m s é š K f h « f S « ä ¡ f t ® f s h f ¢ b r Œ J , r _ f ¤  š mik¡f¥glΟsd. "r¥fhr¤ r¥fh mt®fisÍ« mÂfhu« bg‰wt®fshf é f h ° " v ‹ w n f h £ g h £ o ‹ M¡»L«.mo¥gilæyhd ts®¢Á¤ j¤Jt¤Â‹

㢠nritfis, jh§f¡ Toa fU¥bghUshf cUthdnj Ãujkç‹ bghU£ bryéš bghUshjhu ts thŒ¥ò¡F k¡fŸ - ãÂts¤ £lkhF«.V§F« t¿nahU¡F«, Fiwªj tUthÍŸs xU t§»¡ fz¡nfhL, x›bthU tUthædU¡F« bfh©L nr®¥gnj ã FL«g¤ÂdU« t§» elto¡iffis n k « g h £ L m u t i z ¥ à ‹ K G K j š nk‰bfhŸsΫ fl‹ trÂfŸ bgwΫ neh¡fkhF«. fl‹ bgWjš, nrä¤jš, t h æ ‰ f j Î f Ÿ  w ¡ f ¥ g £ L Ÿ s d . f h ¥ Õ L , t § » ¡ f z ¡ F f ë š g z « Ï›tif t§»¤ bjhl®ghdJ, v®ghuhj brY¤Jjš, gz« bgWjš ngh‹w gštif mtru¢ bryÎfis¢ rkhë¡fΫ, fL« 㢠nritfisÍ« Ϥ£l« cŸsl¡-t£o¡F¡ fl‹th§», éê ÃJ§» »ajhŒ és§F»wJ. 㢠nritfŸ m t  ¥ g L t  - è U ª J é L g £ L bjhl®ghd brašghLfis éçth¡», btëtuΫ tho¡ifahs®fŸ gšntW

2

Fiwªj tUthÍŸs k¡fS¡F« mt®j« gFÂfëš, t§»¥ gâ nrit »il¥gj‰F«

Ïl§fënyna všyht‰iwÍ« »il¡f¢ V‰w tifæš ts®¢Á fhzéšiy.

brŒtnj Ϥ£l¤Â‹ F¿¡nfhshF«. t § » f Ÿ e h £ L i l i k a h ¡ f ¥ g £ L

ViHfŸ go¥goahf K‹ndW« tifæš, gšyh©LfŸ fêªj ËdU§Tl, F¿¥Ã£l

mt®fis VœikæèUªJ éLé¥gj‰F t i f æ d U ¡ f h d t § » ¥ g â v ‹ w

cjél t§»¡ fl‹ tH§F« Kiwfëš ãiyæèUªJ k¡fŸ midtU¡Fkhd

cfªj ÂU¤j§fis¡ bfh©L tUjY« t§»¥gâ v‹w ãiy¡F khWtJ Ïj‹

Ϥ£l¤Â‹ neh¡fkhF«. Óuik¥ò neh¡fkhf ÏUªjJ. Cuf¥

gFÂfëš, fLikahd t£o tNè¡»w k¡f£bjhifæš xU Ãçéd® fl‹ bfhL¥gt®fŸ Ï‹d« ÏU¥gijÍ« k£Lnk mid¤J t§»¡ nritfis¡ ef®¥gF Foirthœ ViH k¡fŸ, Ϥjifa ga‹gL¤Â¡ bfhŸS« éj¤Âš KG fl‹ bfhL¥gt®fshš Ru©l¥ gLtijÍ« M¡f« bg‰wt®fshf és§» tUtJ«, eh« fh©»nwh«. 1991 M« M©oš eèªnjhU« Fiwªj tUthÍilnahU« bghUshjhu Ó®ÂU¤j§fŸ braY¡F tªj mo¥gil ãÂnritfis¥ bgW»‹w Ëd®, ehL, ts®¢Á¡ nfh£gh£oš, thŒ¥ÃHªJ Ïl®¥g£L tUtJ« ehl¿ªj ViHk¡fS¡F Ïlkë¡f Ïayhj ãiyæš c©ikahF«. bgU«ghyhd Ãçéd® ÏUªjJ. ViHk¡fis, bghUshjhu ßÂahf Ï ¤ j i f a ã  n r i t f i s ¥ mutiz¥gJ, ts®¢Áæ‹ Kj‹ik b g W j è è U ª J é y ¡ » i t ¡ f ¥ Únuh£l¤Âš mt®fisÍ« bfh©L tu g£LŸsjhdJ, eh£o‹ x£L bkh¤j¥ cjÎtJl‹, cŸsl§»a ts®¢Áæš, ã bghUshjhu ts®¢Áia gh¡»wJ. ã W t d § - f i s Í « g § F j h u ® f s h f ¢ Ϫj¡ fhuz¤Âdhš jh‹, nk«gh£L nr®¤J¡ bfhŸs tif brŒÍ«.mutiz¥ò v‹gjhdJ cyf¤Â‹

ftd¤ij <®¤JŸsJ. °Ål‹ k‰W« ghu«gçakhd t§»fŸ, ViH vëa

fdlh ehLfëš fz¡F bjhl§FtJ k ¡ f S ¡ F ã Â r h ® ª j n r i t f i s

v‹gJ t§»fS¡F r£l ó®tkh¡f¥ më¥gj‰F nghuho tªJŸsd v‹gij

g£LŸsJ. ϪÂahéY«, btëeh£oY« V‰g£l

mDgt§fŸ fh£L»‹wd. Ïjid fdlhéš, ntiythŒ¥ò / fl‹ cz®ªJ, ÃnuÁš, Ϫnjhndîah, knyîah, bg‰W ÂU¥Ã¢ brY¤ÂaJ F¿¤j K‹ bk¡ìnfh Kjèa gy ehLfŸ, t§» mšyhj tuyhW M»at‰iw¡ fUÂ¥ ghuhkš, ã W t d § f i s , b j h i f t H § F j š , Fiwªj msÎ ÏU¥ò Tl Ïšyhkš, it¥ÕLfŸ k‰W« buh¡f¤ij tH§Fjš / mid¤J fdlh eh£L k¡fS¡F« t§»¡ bgWjš ngh‹w gâfis nk‰bfhŸs fz¡Ffis më¡f nt©L« v‹W m D k  ¤ J Ÿ s d . m i j ¥ n g h ‹ n w , r£l« nfhU»wJ. mbkç¡fhéš, ϪÂahéš, cŸsl§»a ngh£oæl¤ j¡f Fiwthd k‰W« eL¤ju tUkhd«  £ l « x ‹ W ¡ F c a ® K ‹ D ç i k bfh©l k¡fë‹ it¥Õ£il¥ bgW»w më¡f¥gL«.ãWtd§fŸ, mt‰iw Ïa¡F»w fl‹

njitfis, ghJfh¥Ã‰F ÏirthfΫ, Ï ª  a h g y c ¤  r h ® ª j

b r « i k a h d K i w æ š Ï a ¡ F » w cilikfis¥ bg‰WŸsJ. Ïit, v©äa«

tifæY« mt®fis C¡Fé¡f, rKjha rh®ªj bghUshjhu ßÂahd mutiz¥Ãš,

kW KjÄ£L r£l« tif brŒ»wJ. c U ã i y k h ‰ w ¤  ‰ f h d r h j f k h d

N œ ã i y f i s k ‰ W « b j h l ¡ f ¢ ϪÂahéš, t§»¤ bjhêš, ehL Nœãiyfis cUth¡F»‹wd.KGtÂY« guªj mséš nt%‹¿¤

b j h l § » Í Ÿ s J . M d h š C u f ¥

3

bfh©l ehlshéa bjhiy¤bjhl®ò ?ekuber-Ul‹ Ïiz¡f¥g£l (ϪÂa f£lik¥ò,çr®› t§»æ‹ xU§»iz¥ò nrit

Kiwæyhd Ô®Î) tYthd t§»¥ gâ ?j f t š b j h ê š E £ g ¤ J i w a h š f£lik¥ò (1,15,000 »isfŸ) j‰nghJ, nk«gL¤j¥g£l bghJthd nrit ika§fŸ t§»¥ gâ nrit trÂa‰w Cuf¥ toéš, tYthd fâå f£lik¥ig gFÂfëY« gué tU»wJ. mo¥gilahf¡ bfh©l nrit tH§Fnth®

M»nah® Ϫj nrit¡F ngUjé òçt®.?Ï ª  a m Š r y f § f Ÿ ( 1 , 5 5 , 0 0 0

ãiya§fŸ) mŠrš nrit k‰W« ?bršngÁ nrit _y« bjhif tH§F« jhåa§» gz« tH§f¥gL«. gâ / cldo bjhif tH§F« V‰gh£L Kiw,

M»ait cŸsl§»a tYthd njÁa ?ÏaªÂu§fŸ, ehL KGtÂY«, buh¡f« bjhif tH§fš cŸf£lik¥ò trÂ, bgWjš / buh¡f« tH§Fjš F¿¤j bršngÁ _y« gz¤ij kh‰Wtj‰F cjΫ.nritæš F¿¥Ãl¤j¡f tifæš cjé

òçÍ«. ?cyf¤ju« thŒªj milahs V‰gh£L

Kiw, bgUkséš (650 äšèa‹) eg®fis ?886 äšèa‹ bršngÁ Ïiz¥òfŸ cŸsl¡»ÍŸsJ. ÏJ, khjbkh‹W¡F 30 k‰W« 72% bršngÁ CLUtšfŸ äšèa‹ Mf bgUF«.

4

bghUshjhu ßÂahf

mutiz¤jš - Ëdâ

5

Ï ª  a h é š , r K j h a ¤  ‹ ?Á y b j h ê š E £ g à u ¢ Á i d f Ÿ , b g h U s h j h u ß Â a h f é y ¡ f ¥ g £ l Ïa¡f¤Â‹ msÅL brŒÍ« j‹ik¡F Ãçédiu, Kiwahd bghUshjhu V‰gh£L Ïilôwhf mikªjd. Kiw¡FŸ mutiz¤J« bršYjš v‹gJ

?Ïa¡f¤Â‹ Ñœ m›thW bjhl§f¥g£l òÂa Ka‰Á mšy. Ϫj¡ bfhŸifia, it¥Õ£L¡ fz¡FfŸ, äfΫ Fiwthf ϪÂa çr®› t§», 2005š Kj‹Kjyhf ÏUªjd mšyJ tâf elto¡iffŸ éthj¤Â‰F« bfh©L tªjJ. tâf¤ vitÍ« eilbgwéšiy.bjhl®ghs® v‹wiH¡f¥gL»w t§»¥gâ

?f l ‹ t r  F ¿ ¤ j M n y h r i d Kft®fŸ thæyhf »isfs‰w t§»¥gâ, ã  r h ® ª j m ¿ Î M » a m « r § f Ÿ , 2006š bjhl§f¥g£lJ. 2001 M« M©L Ïa¡f¤Â‰F cjé òçaéšiy.k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥Ã‹go, t§»¥

gâ trÂfSl‹, 2,000¡F« nk‰g£l mj‹ éisthf v®gh®¤j ga‹fŸ k¡fŸ bjhifia¡ bfh©LŸs 74,000 »£léšiy. vdnt, flªj fhy¤Âš bg‰w »uhk§fis cŸsl¡F»w tifæš mDgt¤ÂèUªJ éçthd bghUshjhu

ßÂahd mutiz¥ig V‰gL¤Jtj‰F, °tÃkh‹ (Swabiman) Ïa¡f« _y« 2011 xU§»izªj mQFKiw x‹iw¥ M« M©oš, k¤Âa muR, Ϥ£l¤Â‰F Ëg‰WtJ j‰nghija fU¤JUthF«.c¤ntf« më¤jJ. Ϫj Ïa¡f¤Â‹ Ñœ

tU»w khãythçahd »uhk§fë‹ Kªija Ïa¡f¤ÂèUªJ bg‰w v©â¡ifia, Ïiz¥ò - 1š fhzyh«. mDgt«, F¿¡nfhis mo¥gilahf¡

b f h © l K i w æ š é ç t h d Ï ª j Ï a ¡ f ¤  è U ª J f ‰ W ¡ b g h U s h j h u ß Â a h d m u t i z ¥ ò ¤ bfh©l étu§fŸ tUkhW:£l¤Â‹ Ñœ brašgL¤j¡ fUÂa Ãujk kªÂçæ‹ k¡fŸ 㤠mQFKiw M»ait RU¡f¡ F¿¥Ãš £l¤Â‹ gšntW m«r§fis mjhtJ, Ïiz¡f¥g£LŸsd.E©fl‹, fh¥òW k‰W« XŒñÂa«

j‰nghJ, ekJ eh£oYŸs 5.92 n g h ‹ w t ‰ i w c Ÿ s l ¡ F t j ‰ f h f , Ïy£r« »uhk§fS« 0 .46 Ïy£r« Ka‰Áfis xU§»iz¡f nt©oaJ »uhk§fŸ k£Lnk t§»¡ »isfis¡ mtÁakh»wJ.bfh©LŸsd. vŠÁÍŸs »uhk§fëY« 2000¡F« nk‰g£l k¡fŸ bjhif t§»¡ »isfis V‰gL¤Jtj‰fhf, »is bfh©l »uhk§fëš t§»¡ »isfS¡F k‰W« »isfs‰w t§»¥ gâ _y« T£L tif brŒtj‹ _y« tH§fY¡F k£Lnk mQFKiw x‹iw¥ Ëg‰w¡ fUj¥ Ϫj Ïa¡f« K¡»a¤Jt« më¡»wJ. g£LŸsJ. »isfs‰w t§»¥gâ Mdhš, mid¤J m«r§fS« cŸsl§f c¤Âia¥ bghW¤jtiuæš, mo¥gil éšiy.t§»¥ gâ nritfis më¥gj‰fhf,

?£l Ïy¡F, »uhk§fis k£Lnk t§»fë‹ ÃuÂãÂfshf¢ brašgL»w ikakhf¡ bfh©oUªjJ. FL«g§fis¥ M‹iy‹ Kiw brašgL¤j¥gL»w g‰¿ fUÂ¥ gh®¡féšiy. Ïl§fë‹ t§» bjhl®ghs® _y« Ϫj

m Q F K i w à ‹ g ‰ w ¥ g L » w J . ?t§» bjhl®ghsç‹ tUkhd« äfΫ bršngÁfis it¤JŸs x›bthU Fiwthf ÏUªjJ.f z ¡ F i t ¤  U ¥ g t U ¡ F « USSD

?elkhL« t§» bjhl®ghs® xUtU-mo¥gilæyhd bjhêšE£g c¤ÂÍl‹, ldhd rh®ªÂU¡F« j‹ik k‰W« e«gf¤ bršngÁ t§»¥gâ trÂia më¡fΫ j‹ik tYthdjhf Ïšiy. bgU«ghyhd fUj¥g£LŸsJ. bghUshjhußÂahd t§» bjhl®ghs®fŸ, M¥ iy‹ Kiwæš mutiz¥ig nkY« tY¥gL¤Jtj‰fhf, Ïa§»d®. mJ, xU F¿¥Ã£l t§» bršngÁ f£lz m£ilfS« br«ikahd bjhl®ghsUl‹ xU tho¡ifahsiu Kiwæš ga‹gL¤j¥gL«.Kl¡» é£lJ. mj‹ _y« ga‹gh£oš

Ïl®¥ghL V‰gL»wJ.

6

bghUshjhu ßÂahd

mutiz¥ò

j‰nghija ãiy - ϪÂah

7

3. bghshjhußÂahd mutiz¥ò : el¥ò cy»YŸs t¿a k¡fëš 3š 1 g§»d® ãiy - ϪÂah ϪÂahéš tÁ¡»‹wd®.

?bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ig ?5 8 . 7 % F L « g § f Ÿ t § » ¥ g â V‰gL¤Jtj‰fhf gšntW Ka‰Áfis nk‰ nritia¥ bg‰WŸsd® v‹W 2011M« bfh©l nghÂY«, bghUshjhu RjªÂu M©L k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò, rfh¥j¤Â‰F¥ Ëd® mWgJ M©LfŸ fz¡ÑL brŒJŸsJ.flªj ËdU§Tl, ϪÂahéš tWik,

?ekJ eh£o‹ j‰nghija t§»¥gâ bghUshjhu ßÂahd éy¡fš, M»ait f £ l i k ¥ à ‹ g o , ( 3 1 . 0 3 . 2 0 1 4 M « r_f« bghUshjhu« k‰W« muÁaš ehs‹WŸsthW) xU t§»¡ »is 1,15,082 mu§»š bjhl®ªJ M¡f« brY¤Â f£lik¥igÍ«, 1,60,055 jhåa§» gz« t U » ‹ w d . 1 9 9 1 M « M © o š tH§F« f£lik¥igÍ« bfh©LŸsd. j h u h s k a k h ¡ f . r f h ¥ j ¤  ‹ n g h J

Ït‰WŸ 43,962 t§»¡ »isfŸ (38.2%) bghUshjhu« F¿¥Ãl¤j¡f ts®¢Áia¡

k‰W« 23,334 jhåa§» gz« tH§F« f h £ o a n g h  Y « , m j ‹ j h ¡ f « ,

ÏaªÂu§fŸ (14.58% Cuf¥gFÂfëš rKjha¤Â‹ mid¤J¥ ÃçédU¡F«

cŸsd.Ï‹D« br‹wilaéšiy. vdnt,

30.1

49.5

35.5

54.4

67.8

58.7

0

10

20

30

40

50

60

70

80

Cuf¥gF ef®¥gF bkh¤j«

rjÅj«

t§»¥ gâ nritfŸ »il¡F« ãiy

k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò 2001 k¡fŸ bjhif fz¡bfL¥ò 2011

8

étu§fŸ 2010 M©L

Koéš

2011

M©L

Koéš

2012

M©L

Koéš

2013

M©L

Koéš

2014

M©L

Koéš

»uhk§fëYŸs t§»¡ »isfŸ

a) »isfŸ

b) t§» bjhl®ghs®fis cŸsl¡»a

»uhk§fŸ

c) Ãw KiwfŸ

d) bkh¤j«

33,378

34,174

142

67,674

34,811

80,802

575

1,16,208

37,471

1,41,136

3,146

1,81,753

40,837

2,21,341

6,276

2,68,454

46,126

3,37,678

-

3,83,804

t§» bjhl®ghs®fŸ _y« ef®¥gFÂ

Ïl§fŸ

447 3,771 5,891 27,143 60,730

mo¥gil nrä¥ò t§» it¥Õ£L¡ fz¡F »isfŸ

a) v©â¡if äšèaåš 60.19 73.13 81.20 100.80 126.00

b) bjhif äšèaåš 44.33 57.89 109.87 164.69 273.30

mo¥gil nrä¥ò t§» it¥Õ£L¡ fz¡F - t§» bjhl®ghs®fŸ

a) v©â¡if äšèaåš 13.27 31.63 57.30 81.27 116.90

b) bjhif äšèaåš 10.69 18.23 10.54 18.22 39.00

mo¥gil nrä¥ò t§» it¥Õ£L¡ fz¡»š ga‹gL¤j¥g£l äif¥g‰W trÂ

a) v©â¡if äšèaåš 0.18 0.61 2.71 3.92 5.90

b) bjhif äšèaåš 0.10 0.26 1.08 1.55 16.00

24.31 27.11 30.24 33.79 39.90

Mjhu« : ϪÂa çr®› t§»æ‹ 2013-14 M« M©l¿¡ifæ‹

m£ltiz IV.7

Mjhu« : 10,000 USSD¡F« Fiwthd k¡fŸ bjhifia¡ bfh©LŸs ika§fshf, ϪÂa çr®› t§»æ‹ Cuf¥ gFÂfS¡F és¡f«

më¡f¥gL»wJ. NPCI, mik¥ò rhuh Jiz nrit F¿¤j juΡ js¤ij bjhl§f¡ fUÂÍŸsJ. xU t§» bjhl®ghd

..........................................................................................................................

bghUshjhu ßÂæš mutiz¤jš - Iªjh©Lfëš t£lhu k‰W« Cuf t§»fŸ c£gl mid¤J t§»fë‹ gâ K‹nd‰w« g‰¿a RU¡f«

9

b. nkny F¿¥Ã£LŸsthW, m©ik¡ Kiwæ‹ éçth¡f¤ij fLikahf¡

fhy¤Âš mo¥gil t§»¥gâ nritia f£L¥gL¤ÂaJ.

m ë ¤ J , f z ¡ F f i s ¤ b j h l § » a ?2008 : bršngÁ Kiwæš t§»¥ t i f æ š f â r k h d K ‹ n d ‰ w « gâ¡fhd Ïa¡f têfh£o¡ F¿¥òfis V‰g£LŸsJ v‹gij Ϫj fz¡F¥ ϪÂa çr®› t§» btëæ£lJ. gšntW òŸëétu§fŸ fh£L»‹wd. ÏU¥ÃD«, bfhL¡fš - th§fš tiuaiwfŸ, bghUshjhu k‰W« r_f Kiwæš ã g h J f h ¥ ò t ê t i f f Ÿ M » a t ‰ i w tifæš °Âu¤j‹ik, Úo¤j j‹ik vëik¥ gL¤Jtj‰fhf, mt‰iw, 2009 M»at‰iw¥ bgWtj‰F, mid¤J¥ or«gçš ÂU¤Âaik¤jJ. à ç é d U « b g h U s h j h u ß Â a h f

?2009 : Mjha« bgWtj‰fhf, t§» xU§»iz¡f¥gLtJ Ï‹¿aikahj-bjhl®ghs®fshf¥ g§nf‰f jåah® jhF«.mDk¡f¥g£ld®. »uhdh °nlh®, thÍ

c. cyf t§»æ‹ Ëbl¡° MŒé‹go ãiya§fŸ, PCO¡fŸ Kjèait Ïš (2012) (htpp://www-wds.worldbank.org/ ml§F«. nkY«, t§» bjhl®ghs®fŸ, external/default/wdscontentserver/IW3P/ mU»YŸs t§» »isfëèUªJ 30 »nyh IB /2012 /04 /19 /000158349-201204 Û£l® tiuæš Ïa§Ftj‰F mDk¡f¥ 19083611/ Rendered/PDF/WPS6025pdf), g£ld®. cça tajilªj 35% ϪÂa®fŸ k£Lnk

?2009 : t§» bjhl®ghs® Kiw Úo¤J Kiwahd t§»¡ fz¡if it¤JŸsd®

Ï a § F t i j c W  b r Œ t j ‰ f h d , v‹gJ« flªj 12 khj§fëš 8% ϪÂa®fŸ

tho¡ifahs®fëläUªJ ãahakhd Kiwahd ãÂãWtd¤ÂläUªJ fl‹

nrit¡ f£lz§fis¥ ga‹gL¤jΫ bg‰WŸsd® v‹gJ« bjça tªJŸsJ.

t§» bjhl®ghs®fis C¡Fé¥gj‰fhf, mo¤j£L k¡fS« Kiwahd ãÂrh®ªj

mt®fS¡F ãahakhd juF¤bjhif / V‰gh£L Kiwæš Ïiztif cWÂ

f£lz« brY¤jΫ t§»fŸ mDk¡f¥ brŒtj‰fhf, mt®fis, bghUshjhu g£ld.ß Â æ š m u t i z ¡ » w  £ l ¤ i j ?2010 : bršngÁ t§»¥ gâia RH‰Á éiuÎgL¤j nt©oaJ mtÁa« v‹gij Kiw¥gL¤JtJ bjhl®ghf #&‹ khj¤Âš Ϫj Fiwthd rjÅj« tèÍW¤J»wJ.ϪÂa çr®› t§»Í«, `ouhŒ' (TRAI) bghUshjhu ßÂæš mutiz¤jš mik¥ò« bjhl¡f x¥gªj« x‹iw v£l F¿¤j m©ikfhy K¡»akhd têfh£o¡ KoªjJ. mj‹ _y« `ouhŒ' mik¥ò, mf F¿¥òfŸ Ïiz¥ò¥ Ãu¢Áidfis ftå¡F«.

?2006 - #dtçæš, ÏW cŸ f£lik¥ò Ï ª  a ç r ® › t § » , c § f S i l a trÂahf¡ brašgL»w tifæš ãÂrh®ªj tho¡ifahs® g‰¿ m¿ªJ bfhŸs k‰W« nritfis tH§F»w Kft®fshf, bfhL¡fš - th§fš tiuaiw ngh‹w Mjha« më¡fhj t§» bjhl®ghs®fis¥ t§»¥gâ m«r§fis¡ ifahS«.g£oaèLtj‰F, t§»fŸ mDk¡f¥

2010 br¥l«gçš t§»¥ gâ rhuhj ã g£ld.

ãWtd§fŸ Ú§fyhf, 1956 M« M©L ?2 0 0 8 - V ¥ u š k h j ¤  š , t § » ãWtd§fŸ r£l¤Â‹ Ñœ g£oaèl¥g£l bjhl®ghs®fis, nghÂa msÎ nk‰gh®it m i d ¤ J ã W t d § f S « t § » brŒtj‰fhf mt®fŸ mU»YŸs t§»¡ bjhl®ghs®fshf¡ brašgl mDk¡f¥ »isæèUªJ 15 »nyh Û£lU¡F nk‰glhj g£ld®.bjhiyéš ÏU¡f nt©L« v‹W

2010 : khãy mséyhd t§»ahs®-Ô®khå¡f¥g£lJ. ÏJ, äfΫ f£L¥ fë‹ FG¡fë‹ Koé‹ mo¥gilæš, gL¤j¤j¡f éÂahf ÏUªjJ. mJ, Ϫj bjhiyÎ F¿¤j éÂÍ«, éU¥òçik rh®ªj

10

é¤js®Î« Áy ne®Îfëš mDk¡f¥ ?2012 : t§»¥ gâ¡fhd »isia¤

gLtj‰F mnj f£lis Ô®khå¤jJ. b j h l § F t j ‰ F « , n e u o b u h ¡ f

kh‰wY¡fhfΫ Jiz nrit¥ gF ?ÏU¥ÃD«, c§fSila tho¡if-mQFKiwia k¤Âa muR m¿Kf¥ a h s i u m ¿ ª J b f h Ÿ s F ¿ ¤ j gL¤ÂaJ. tiuaiwfŸ Ëg‰w¥gLtij cWÂbrŒa,

Mtz§fis¢ rçgh®¥gJ t§»fë‹ ?2012 : r_f¥ga‹fS¡fhd xUKf¥

braštu«Ã‹ Ñœ tU»wJ. ÏJ, fz¡F gL¤j¥g£l fl‹ tr¡fhf, Mjh®

b j h l § F » w e i l K i w i a j h k j ¥ g‰wh¡Fiw bjhif tH§F« V‰gh£L Kiw

gL¤J»wJ. m¿Kf¥gL¤j¥g£lJ.

?2011 #dtçæš `ouhŒ' mik¥ò, bryÎ ?n e u o g z ¥ g a ‹ k h ‰ w š F ¿ ¤ j

f £ L g o a h » w j ‹ i k i a c W  têfh£o¡ F¿¥òfis k¤Âa muR

brŒtj‰fhf, mjDila el¥ò m§fho btëæ£lJ.

éiy ã®za¤Â‰F ãfuhf, ã rh®ªj ?2 0 1 3 : f z ¡ F b j h l § F » w nritfS¡fhd bršngÁ f£lz§fis eilKiwia vëik¥gL¤Jtj‰fhf, ã®zæ¡»w mjDila neh¡f¤ij c§fSila tho¡ifahsiu m¿ªJ m¿é¤jJ. bfhŸs F¿¤j tiuaiwia¥ ga‹gL¤j

?2011 : EBT ia ga‹gL¤Â, MGN REGA ϪÂa çr®› t§» mDk¤jJ.

CÂa§fŸ k‰W« Vida r_f¥ ga‹fis ?bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ò¡fhf, t§»¡ fz¡FfŸ _y« tH§F»w U S S D m o ¥ g i l æ y h d b r š n g Á tifæš Mjh® t§»¡ fz¡Ffis¤ t§»¥gâ nritfŸ F¿¤j têfh£o¡ bjhl§Ftj‰fhf, ϪÂa çr®› t§» F¿¥òfis ̀ouhŒ' mik¥ò btëæ£lJ.têfh£o¡ F¿¥òfis btëæ£lJ.

?2014 : t§» bjhl®ghs® Kiwia ?2012 : Mjh® foj¤ij, t§»¡ msÅL brŒtj‰fhf, ϪÂa çr®› t§», f z ¡ F f i s ¤ b j h l § F t j ‰ f h d têfh£o¡F¿¥òfis btëæ£lJ.milahs« k‰W« Kftç M»at‰W¡fhd

rh‹whf¥ ga‹gL¤j ϪÂa çr®› t§»

mDk¤jJ.

11

12

F¿¡nfhŸ mo¥gilæyhd

neh¡f§fŸ

(6 ö©fŸ (m«r§fŸ))

13

4. F¿¡nfhŸ mo¥gilæyhd neh¡f§fŸ gçÓè¡f¥gL«.

( 6 m«r§fŸ) c. ãÂrh®ªj m¿Î¤ £l«

Ãujk kªÂçæ‹ k¡fŸ ã £l«, tho¡ifahs®fS¡F¡ »il¡f¡ F¿¡nfhë‹ mo¥gilæš ãiwnt‰w¥ T o a ã  r h ® ª j g â n r i t f i s ¥ glΟsJ. Ϥ £l«, xU ãahakhd ga‹gL¤Jtj‰F, ãÂrh®ªj m¿it¥ bjhiyÎ k‰W« fhymsé‰FŸ mid¤J b g ‰ ¿ U ¥ g J , Ï ¤  £ l ¤  ‹ X ® k¡fS¡F« ãÂrh®ªj gâ nritfis, Ï‹¿aikahj gFÂahF«.f£Lgoah»w tifæš tH§f¡ fUJ»wJ.

d. fl‹ c¤juthj ãÂia cUth¡FjšÏš MW m«r§fŸ ml§»ÍŸsd.ä i f ¥ g ‰ W f z ¡ F f ë š c Ÿ s a. midtU¡F« t§»¥ gâ nrit

FiwghLfis rçbrŒa fl‹ c¤juthj 14.08.2015 M« ehS¡FŸ, ãahakhd ã x‹W cUth¡f¥gL«.

bjhiyé‰FŸ mjhtJ 5 ».Û. bjhiyéš e. E© fh¥òW trÂcŸs x›bthU Á‰ùçYŸs 1000 - 1500

14.08.2018 M« ehS¡FŸ éU¥gKŸs tiuæyhd FL«g§fŸ t§»¥gâ k‰W« jFÂÍŸs midtU¡F« E© - nritia¥ bgW»w tifæš, x›bthU fh¥òW trÂia¢ brŒJ bfhL¤jš. kht£l¤ijÍ« Jiz nrit¥ gFÂahf¤ mj‹ Ëd®, bjhl®ªJ Ïa§F»w £läLjš. #«_ & fhZÛ®, Ïkh¢ry¥ mo¥gilæš brŒJ bfhL¡f¥gL«.ÃunjZ, c¤ufh©L, tl»H¡F k‰W«

bjhiy¤ bjhl®ò tr k‰W« cŸ f. °ty«g‹ ngh‹w mik¥ò rhuh Jiw f£lik¥ò tr Ïl®¥ghLfŸ ä¡f ÏlJ XŒñÂa¤ £l§fŸ :ÃçÎ Ôéuthj¤jhš gh¡f¥g£LŸs

Ϥ£l«, 14.08.2018 M« ehS¡FŸ kht£l§fŸ M»at‰¿š 15.08.2015 Kjš

brašgL¤j¥gL«. 15.08.2018 tiuæyhd £l¤Â‹ II M«

F ¿ ¡ n f h Ÿ m o ¥ g i l æ y h d ã i y æ š t § » ¥ g â n r i t Ϥ£l¤Â‹ Ñœ, Kjyhkh©oš Kjš nk‰bfhŸs¥gL«._ ‹ W m « r § f S ¡ F K ¡ » a ¤ J t «

b. äif¥ g‰W, %ng blã fh®L (g‰W më¡f¥ gL«.

m£il)

t r Â Í l ‹ m o ¥ g i l t § » ¡

fz¡Ffis mid¤J FL«g§fS¡F«

tif brŒjš. 2015 Mf°L khj¤Â‰FŸ

m o ¥ g i l t § » ¡ f z ¡ F f i s ¤

bjhl§Ftj‹ _y« ÏJtiu t§»¡

fz¡F bjhl§f¥glhj mid¤J¡

FL«g§fS¡F« t§»¥ gâ trÂfis

më¥gj‰F Kjyhtjhf Ka‰Á nk‰

bfhŸs¥gL«. fz¡F it¥gtU¡F %ghŒ

blã fh®L (g‰W m£il) tH§f¥gL«.

fz¡if bt‰¿fukhf¤ bjhl§»a / tuÎ

it¡F« Kiwia¥ Ëg‰w¤ bjhl§»a

MW khj§fS¡F¥ Ëd®, x›bthU

fz¡F it¤ÂU¥gtU¡F« äif¥g‰W

t r  i a b r Œ J b f h L ¥ g J g ‰ ¿

14

bghUshjhu ßÂæš

mutiz¤jY¡fhd

fhytiuaiw

15

5. bghUshjhu ßÂæš mutiz¡F« ?fz¡if bt‰¿fukhf¤ bjhl§»a kd

£l¤Â‰fhd fhytiuaiw : ãiwtë¡»w tifæš tuÎ it¡F«

Kiwia¥ Ëg‰w¤ bjhl§»a MW rKjha¤Â‹ éy¡f¥g£l Ãçédiu, khj§fS¡F¥ Ëd® %ghŒ. 5,000/- 14 .08 .2018 M« ehS¡FŸ éçthd tiuæš äif¥g‰W tr bghUshjhu ßÂahd mutiz¡F«

£l¤Â‹ Ñœ cŸsl¡Fjš, Ϥ£l«, ?%ghŒ. 5,000/- tiuæyhd äif¥g‰W

à ‹ t U k h W Ï u © L ã i y f ë š t i u a i w Í l ‹ , f z ¡ F f ë Y Ÿ s

brašgL¤j¡ fUj¥g£LŸsJ. FiwghLfis¢ rç brŒtj‰fhf fl‹

c¤Âuthj ãÂia cUth¡Fjš ãiy I (15.08.2014 - 14.08.2015)

?E© fh¥òWÂt l » H ¡ F , Ï k h ¢ r y ¥ Ã u n j r « ,

c¤ufh©L, #«K & k‰W« ÏlJ ÃçÎ Ôéu ?°ty«g‹ ngh‹w mik¥ò rhuh Jiw

thj¤jhš gh¡f¥ g£LŸs kht£l§fŸ XŒñÂa¤ £l§fŸ

ngh‹w cŸf£lik¥ò tr k‰W« Ïiz¥ò ãiy Iš ãiy II ‹ Ñœ tU»w Áy trÂæš Ïl®¥ghLfŸ ä¡f gFÂfŸ elto¡iffS« nk‰bfhŸs¥gL«. nkY«, Ú § f y h f , m i d ¤ J ¥ g F  f ë Y « Ϫj ãiyæš, kiy¥gFÂ, gH§Foæd® midtU¡F« t§»¥ gz trÂfis¢ g F  f Ÿ , Ï l ® ¥ g h L ä ¡ f g F  f Ÿ brŒJ bfhL¤jš. M»at‰¿š thœ»w FL«g§fisÍ«

?ég¤J fh¥òW¤ bjhifahf %ghŒ 1 Ϥ£l¤Â‹ Ñœ bfh©L tu elto¡if

Ïy£r¤ij cŸsl¡»a %ghŒ blã fh®L n k ‰ b f h Ÿ s ¥ g L « . F L « g § f ë š

(g‰W m£il) k‰W« mo¥gil t§»¡ vŠÁÍŸs cça tajilªnjh®, khzt®fŸ

fz¡Ffis¤ bjhl§f tif brŒjš. M»nahiuÍ« Ϥ£l¤Â‹ Ñœ bfh©L

D B T b j h i f t H § f i y M a ¤ j « tUtj‰F, Ϫj ãiyæš K¡»a¤Jt«

brŒtj‰fhf, Mjh® v© g¡f¥gL«. më¡f¥gL«.

?ãÂrh®ªj m¿Î¤ £l«

ãiy II (15.08.2015 - 14.08.2018)

16

neh¡f§fis

vŒJtj‰fhd c¤Â

17

5. neh¡f§fis vŒJtj‰fhd c¤Â: fUj¥g£LŸsJ. %ng m£il Kiw,

bršngÁ t§»¥gâ nrit ngh‹w bjhêš ?n k ‰ b r h ‹ d n e h ¡ f § f i s E £ g f © L à o ¥ ò f Ÿ , t § » f s h š vŒJtj‰fhf, mid¤J bghW¥ghs®-ga‹gL¤j¥gL«. »uhk mséš ã fSl‹ xU éçthd T£L c¤Âia¥ Mjhu§fis¥ bgU¡Ftj‰fhf, t§»fŸ, Ëg‰w¡ fUj¥g£LŸsJ. muR - jåah® Cuf¥ gF jhåa§» gz« tH§F« g§nf‰ig C¡Fé¡f¡ fUj¥g£LŸsJ. ÏaªÂu§fŸ F¿¤j cjé¤ bjhif¡fhf, n k Y « , J i w f S ¡ » i l æ y h d t§»fŸ, ϪÂa çr®› t§»¤ £l¤ijÍ«, xU§»iz¥ò Mjha« ju¤j¡f tifæš E© jhåa§» gz« tH§F« ÏaªÂu§fŸ ga‹gL¤j¥gL«. »uhk k¡fŸ mŠrš F¿¤j cjé¤ bjhif¡fhf, UIDAI mYty®fis¡(nrt®fis) bfh©LŸs £l¤ijÍ« ga‹gL¤J«.j ‰ n g h J Ÿ s m Š r y § f ë ‹ C u f

cŸf£lik¥ò trÂ, mit, t§»¤ x›bthU FL«gK« t§»¡ fz¡if¤

bjhl®ghs®fshf M»w tifæš cça bjhl§Ftj‰fhf, Cuf¥ gFÂfëš njÁa

msΡF¥ ga‹gL¤j¥gL«. mo¥gil Cuf thœthjhu¤ £l¤ijÍ«, ef®¥

t§»¥ gâ nrit, tho¡ifahs®fë‹ gFÂfëš njÁa ef®¥gF thœthjhu¤

Å£L thæènyna tH§f¥gLtj‰fhf, Â £ l ¤ i j Í « x U § » i z ¡ F k h W

M‹iy‹ tr brŒa¥g£l Ïl§fëYŸs nfhu¥gL«. Ïl®¥ghL ä¡f gFÂæš

t § » b j h l ® g h s ® f i s ã a ä ¥ g J bjhiy¤ bjhl®ò Ïiz¥ò trÂia

K¡»akhd c¤ÂfSŸ x‹whf ÏU¡F«. tH§Ftj‰fhd bjhiy¤ bjhl®ò¤

1.26 Ïy£r« bghJthd nrit ika§fŸ Jiwæ‹ éçth¡f¤ £l§fŸ, Ϫj¥

cŸsd. mt‰WŸ 12,000 ika§fŸ, t§»¤ gFÂfëš t§»¥ gâ trÂfis¢ brŒJ

bjhl®ghs®fshf cŸsd. b f h L ¥ g j ‰ f h f b r › é a K i w æ š

ga‹gL¤j¥gL«. t¿a k¡fŸ k‰W« ?Ïa¡f« rh®ªj be»œÎ¤j‹ik, t§» Ïiz¥ò trÂa‰w k¡fŸ M»nahç‹ bjhl®ghsç‹ Úo¤j j‹ik M»at‰iw Ãu¢ÁidfŸ, K‹Dçik mo¥gilæš cW brŒtj‰fhf, t§»¤ bjhl®ghs® ԮΠbrŒa¥gLtij cW brŒÍkhW Kiwia kh‰¿aik¥gj‹ _y« t§»¤ bjhiy¤ bjhl®ò¤ Jiw nf£L¡ bfhŸs¥ bjhl®ghs® Kiwia K‹ndh¡» vL¤J¢ g£LŸsJ.b r š Y « c ¤  i a ¥ à ‹ g ‰ w ¡

18

Ãujk kªÂçæ‹ k¡fŸ

㤠£l¤ij

F¿¡nfhis mo¥gilahf¡

bfh©l £l Kiwæš

brašgL¤Jjš

19

7.1. t§»fë‹ f£lik¥ò éçth¡f« t § » b j h l ® g h s ® f i s ã a ä ¤ j š

k‰W« òéæaš rh®ªj m«r§fë‹ M»at‰¿‹ _y« Ïl§fëYŸs t§»

cŸsl¡f¤ij vŒJjš bjhl®ghs®fis ãaä¤jš M»at‰¿‹

_y« gaDŸs bry΢ Á¡fd Kiw bghUshjhu ßÂahf éy¡f¥g£l thæyhf Cuf¥gFÂfëš t§»¥gâia à ç é d i u , t § » ¥ g â f £ l i k ¥ ò brašgL¤j¡ fUj¥g£LŸsJ. Ϫj¥ br‹wiltJ, Ãujk kªÂçæ‹ k¡fŸ 㤠gFÂæš muR - jåah® Jiw g§nf‰ò, £l¤Â‹ KjyhtJ k‰W« mo¥gil t§»¥gâ elto¡if¡F cjΫ. braš m«rkhF«. w i d Í « , K ‹ n d ‰ w n t f ¤ i j Í «

7.1.1. t§» »isfŸ k‰W« jhåa§» gz« nk«gL¤J«. tH§F« ÏaªÂu§fŸ : bghJ¤ Jiw

7.1.2. °tÃkh‹ : »uhk§fŸ : °tÃkh‹ t§»fŸ, 2013-14 M« M©oš, ehL Ïa¡f¤ £l¤Â‹ Ñœ, 2011 - 12 M« KGtÂY« 7840 t§»¡ »isfis M©oš, t§»fŸ, 2,000¡F« nk‰g£l mik¤JŸsd. mt‰WŸ Rkh® 25% k¡fŸ bjhif (2001 M« M©L k¡fŸ t§»fŸ Cuf¥ gFÂfëš cŸsd. bjhif¡ fz¡bfL¥Ã‹go) bfh©l x›bthU »isæY« jhåa§» gz« 74 ,000 ¡F« nk‰g£l »uhk§fëš tH§F« ÏaªÂu« ãWt¥gL« v‹W 2013 - t§»¥gâ trÂfis V‰gL¤ÂÍŸsJ. 14 M« m©l tuÎ - bryΤ £l¤Â‹ x›bthU ika¤Â‹ Úo¤j j‹ikia¡ nghJ brŒa¥g£l m¿é¥igbah£o, fU¤Â‰bfh©L gh®¡F«nghJ, t§»fŸ, 40,000¡F« nk‰g£l jhåa§» gz« K ª i j a Ï a ¡ f ¤  ‹ n g h J , t § » tH§F« ÏaªÂu§fŸ ãWtd¥g£ld.bjhl®ghs®fis cŸsl¡»a 2000 mšyJ

ekJ eh£o‹ j‰nghija t§»¥gâ mj‰F« nk‰g£l k¡fŸ bjhifia¡ f £ l i k ¥ à š ( 3 1 . 0 3 . 2 0 1 4 M « bfh©oUªj 74,351 »uhk§fëš 1+1 mšyJ ehs‹WŸsthW) 1,15,082 t§»¡»is 1+2 v‹w Fiwªj msÎ gâahs®fSl‹ f£lik¥ò«, 1,60,055 jhåa§» gz« c W  a h d t § » ¡ » i s x ‹ i w t H § F « Ï a ª  u ¡ f £ l i k ¥ ò « mik¥gj‰F t§»fŸ ghLgL«. ÏJ, 3 ml§»ÍŸsd. Ït‰WŸ, 43,962 t§»¡ Kjš 5 M©LfŸ tiuæyhd t§»fŸ »isfS« (38.2%) 23,334 jhåa§» go¥goahf ãiwnt‰w¥glyh«.ÏaªÂu§fS« (14.58%) Cuf¥ gFÂfëš

7.1.3. Jiz nrit¥gFÂfis¤ £lälšcŸsd. vŠÁÍŸsit XusÎ ef®¥gFÂ

k‰W« bgUefu¥gFÂfëš cŸsd. j‰nghija £l¤Â‹ Ñœ, nrit¥

b g h J ¤ J i w t § » f Ÿ , 2 0 1 4 - 1 5 M « gFÂfë‹ go, x›bthU t§»Í« Jiz

M©oš, 7332 t§»¡ »isfisÍ« 20,130 nrit¥gL¤Â v‹wiH¡f¥gL»w 1000

ò Â a j h å a § » g z « t H § F « Kjš 1500 tiuæyhd FL«g§fë‹

ÏaªÂu§fisÍ« ãWt¡ fUÂÍŸsd. njitia ãiwÎ brŒtj‰F, xU ãiyahd

Ï U ¥ à D « , t § » ¥ g â a h s ® f ë ‹ ÏltrÂÍŸs t§»¡ »isia ãWÎtj‰F,

g‰wh¡Fiw, Cuf¥ gFÂfëš mid¤J ehL KGtÂY« cŸs 6 Ïy£r« »uhk§fŸ

trÂfS« bfh©l t§»¡ »isfis¤  £ l ä l ¥ g l n t © L « . C u h £ Á

bjhl§Ftš cŸs Ïl®¥ghLfŸ, »is mYtyf§fis¡ bfh©LŸs »uhk§fŸ

éçth¡f¤Â‰fhd njitfŸ, tH§fiy¡ x§»iz¥ò ikakhf¡ brŒa¥glyh«.

fh£oY« äfΫ mÂfkhf ÏUªjik Ϫj mQFKiw 121 DBT kht£l§fëš

M»at‰whš ÏJ rh¤Âakhféšiy. Ëg‰w¥g£lJ. KGikahd £lälè‹

Jiz nrit¥gFÂ mQFKiw thæyhf éisthf, 30,855 Jiz nrit¥gFÂfŸ

e h L K G t j ‰ F k h f ¤ Â £ l ä L j š , cUth¡f¥g£ld. Ït‰WŸ, 30, 751 Jiz

M‹iy‹ trÂbfh©l Ïl§fëYŸs nrit¥ gFÂfëš t§»¥gâ trÂfŸ

20

xUKf¥gL¤j¥g£LŸsd. ehL KGtÂY« 7 . 1 . 1 4 J i z n r i t ¥ g F Â f i s

Rkh® 1.3 Ïy£r« Jiz nrit¥gFÂfŸ cŸsl¡Fjš

ÏU¡F« v‹W«, mt‰WŸ j‰nghija Jiz nrit¥gFÂfŸ, t§»¡ Ïa¡f¤Â‹ Ñœ 0.8 Ïy£r« gFÂfŸ » i s f i s x U § » i z ¥ g j ‹ _ y « t § » ¥ g â t r  f Ÿ V ‰ b f d n t m j h t J » i s t § » ¥ g â k ‰ W « brŒa¥g£LŸsd v‹w« Rkh® 50,000 òÂa »isfs‰w t§»¥gâ M»at‰¿‹ _y« Jiz nrit¥ gFÂfis cŸsl¡f cŸsl¡f¡ fUj¥g£LŸsJ. »ist§»¥ n t © Í Ÿ s J v ‹ W « k  ¥ Õ L gâ v‹gJ, ghuh«gça Kiwæyhd brŒa¥g£LŸsJ. nkY«, bghJ¤ Jiw c W  a h d f £ o l ¤  š Ï a § F » w k‰W« t£lhu Cuf t§»fŸ M»at‰iw¢ t§»¥gâ v‹W bghUŸ gL«. _‹wh« n r ® ª j t § » b j h l ® g h s ® f Ÿ 1 . 4 0 ju¥Ãd® bjhif brY¤Jjš k‰W« fl‹ Ïy£r¤Â‰F« nk‰g£lt®fshf cŸsd®. é©z¥g§fis¥ gçÓè¤jš c£gl, Ϫj eh£oYŸs mid¤J¥ gFÂfisÍ« »is t§»fŸ, t§»¥ gâahs®fshš cŸsl¡Ftj‰fhf, Rkh® 31,846 Jiz ãUt»¡f¥g£L, KGikahd t§»¥ nrit¥ gFÂfis mik¡f, bghJ Jiw gâia më¡»‹wd. »isfs‰w t§»fŸ kÂ¥ÕL brŒJŸsd. nkY«, t§»¥gâ v‹gš, t§»¡ fz¡Ffis¤ Jiz nrit¥gFÂfis cŸsl¡Ftij bjhl§Fjš, buh¡f it¥ÕL, buh¡f¤ij ãiwÎ brŒtj‰fhf t£lhu Cuf t§»fŸ, ÂU«g¥ bgWjš ãÂia kh‰Wjš, ÏU¥ò nkY« 14,216 Jiz nrit¥ gFÂfis F¿¤j érhuizfŸ. Á¿a fz¡F étu mik¡f¡ fUÂÍŸsd. ÏJ 46,162 Jiz m¿¡ifia më¤jš ngh‹w mo¥gil n r i t ¥ g F  f Ÿ m i k ¡ f ¡ t§»¥ gâia më¡»w t§»æ‹ fUj¥g£LŸsd v‹W bghUŸgL«. ÃuÂãÂfshf¢ brašgL»w ãiyahd f s m s é y h d Á y j f t š Ï l ¤  Y Ÿ s t § » b j h l ® g h s ® bghUªjhik¡fhd rh¤Âa¡ T¿id¡ ml§»ÍŸsh®. mt®fŸ, t§»¡F kÂ¥ò fU¤Â‰bfh©L, j‰nghija Ïa¡f¤Â‹ T £ l ¥ g £ l T L j š n r i t f i s Í « Ñœ, giHa kÂ¥Õlhd 50,000 Jiz nrit¥ tH§F»‹wd®. cWÂahd f£ol§fŸ gFÂfis cŸsl¡f¤ £läl¥ g£L Ï š y h j » i s t § » f Ÿ , ã i y a h d t U » w J . Ï U ¥ à D « , Ï t ‰ W Ÿ Ïl¤ÂYŸs t§» bjhl®ghs® _y« bgU«ghyhdit Ïa§f¤ j¡fit mšy cŸsl¡f¥ gL«. bgU«ghY« Cuh£Á v‹gJ fs mDgt¤ÂèUªJ bjça mYtyf¤Âš ngUªJ ãiya¤Âš / cŸq® tU»wJ. Ïa§fhj 75,000 t§» m§fhoæš mika¥ bgWtJ cfªjjhf bjhl®ghs®fS¡F gÂyhd òÂat®fis ÏU¡F«. t§» bjhl®ghs®, K‹dnu kh‰¿ ãaä¡f nt©L« v‹W kÂ¥ÕL ã®zæ¡f¥g£l neu« k‰W« eh£fëš brŒa¥g£LŸsJ. ekJ eh£oš, Rkh® 1.26 m t U i l a g F  æ Y Ÿ s m © i l Ï y £ r « b g h J n r i t i k a § f ë ‹ »uhk§fë‹ njitfis ãiwnt‰wyh«. f£lik¥ò cŸsJ. Ït‰WŸ 12,284 ntiy neu« k‰W« tUif neu«, mt® ika§fŸ, t§»¥gâ bjhl®ò »isfshf ntiy brŒÍäl¤Âš midtU¡F« braš gL»‹wd. vŠÁÍŸs mid¤J bjç»w K¡»akhd Ïl§fëš fh£o bghJ nrit ika§fS« t§»fS¡fhd it¡f¥gl nt©L«. #«K & fhZÛ® t§» bjhl®ò »isfshf brašgL¤j¡ gFÂfŸ, Ïkh¢ryÃunjr«, c¤ufh©L, fUj¥g£LŸsd. tl»H¡F k‰W« bjhiy¤ bjhl®ò

Ïiz¥ò tr cŸ f£lik¥ò trÂ

M»at‰¿š Ïl®¥ghL ä¡f ÏlJ ÃçÎ

Ôéuthj¤jhš gh¡f¥g£l 82 kht£l§fŸ

M»ait Ú§fyhf, x›bthU Á‰ùU«

21

2015 Mf°L khj¤Â‰FŸ, 5 ».Û . 7.1.6 t§» bjhl®ghs® brašgL« Kiw :

bjhiyé‰FŸ t§»¥ gâ nritfis¥ C u f ¥ g F  k ‰ W « e f ® ¥ bg‰¿U¡F«. 2016 kh®¢ khj¤Â‰FŸ gFÂfëYŸs t§» bjhl®ghsU¡F, mid¤J »uhk§fëY« t§»¥gâ fâåfŸ k‰W« ÁW gz« tH§F« nritfS¡F tif brŒÍkhW ϪÂa çr®› ÏaªÂu«, cæç msÅ£L rhjd§fŸ t § » , t § » f S ¡ F c ¤ j u é £ l J . (°nfd®) Ãç©l®, tiy¤js nfkuh, kiy¥gFÂ, gH§Foæd® gFÂ, ghiytd«, Ï i z a j s Ï i z ¥ ò t r  c £ g l bjhiy¤ bjhl®ò Ïiz¥ò tr rthyhf njit¥gL»w cŸ f£lik¥ò tr cŸs Ïl®¥ghL ä¡f gFÂfŸ M»ait KGikahf brŒJ bfhL¡f¥gL«. t§» Ú§fyhf, Ϫj¥ gâ, j‰nghJ 2015 Mf°L b j h l ® g h s ® , M ‹ i y ‹ K i w æ š §fS¡F K‹ T£ona éiuÎgL¤j¥gl bfhL¡fš - th§fš elto¡ifia nk‰ nt©oaJ mtÁakhF«. bfhŸs nt©L«. mj‰F Ïizajs

7.1.5 ef®¥gFÂæš bghUshjhu ßÂahd Ïiz¥ò tr ϋ¿aikahjjhF«.

mutiz¥ò : ÏU¥ÃD«, j‰nghija ãytu¥go, eh£o‹

kiy¥gF k‰W« gH§Foæd® gFÂfëš 2011 M« M©L k¡fŸ bjhif¡ Ï i z ¥ ò t r  b j h l ® g h d Á y fz¡bfL¥Ã‹go 7.89 nfho ef®¥gF à u ¢ Á i d f Ÿ Ï U ¡ f y h « . m i j FL«g§fŸ cŸsd. Ït‰WŸ, 5.34 nfho cldoahf¤ ԮΠbrŒa nt©L«. vdnt, FL«g§fŸ t§»¥gâ nritfis¥ b j h ê š E £ g « b j h l ® ò i l a g a ‹ g L ¤  d . 3 1 . 0 3 . 2 0 1 4 M « Ãu¢Áidfis¤ ԮΠbrŒa, BSNL c£gl ehs‹WŸsthW ef®¥gF / XusÎ gšntW bghW¥ghs®fŸ ml§»a FG x‹W ef®¥gF k‰W« bgUefu¥ gFÂfëš ÏU¡f nt©L«. x›bthU t§» t§»¥g. f£lik¥ò, 71,120 »isfisÍ«, bjhl®ghsU¡F«, mo¥gil t§»¥ gâ, 1 , 3 6 , 7 2 1 j h å a § » g z « t H § F « fh¥òWÂ, XŒñÂa¥ ga‹fŸ g‰¿Í«, ÏaªÂu§fisÍ« ãWéÍŸsJ. ef®¥ tho¡ifahs®fis¡ ifahStJ g‰¿Í« gFÂfëY« Tl, njit¥gL»w Ïl§fëš Kiwahd gæ‰Á më¡f¥gl nt©L«. t§»fŸ, t§» bjhl®ghs®fis mk®¤J«. F¿¥ghf Ïl®¥ghL ä¡f Cuf¥gFÂfŸ j ‰ n g h J t § » ¥ g â n r i t i a ¥ b j h i y ö u ¥ g F  f ë š j i l a ‰ w ga‹gL¤jhj FL«g§fë‹ rçahd t§»¥gâ nritia tH§f ÏaY« v©â¡if g‰¿a étu« t§»fël« tifæš, t§» bjhl®ghs®fS¡F Ïšiy. Mdhš, mJ, Rkh® 1.5 nfhoahf cWÂaë¡f¥gL«. bjhiyöu¤Âš cŸs ÏU¡F« v‹W kÂ¥ÕL brŒa¥g£LŸsJ. t§» bjhl®ghsU¡F, khjbkh‹W¡F, kht£l¤Â‹ ef®¥gF ika§fëš, F¿¥Ã£l bjhifahd %ghŒ. 5,000/- k‰W« K‹dâ kht£l nkyhs®fŸ, mid¤J¡ ntWgl¤j¡f m«r¤ij mo¥gilahf¡ FL«g§fisÍ« t§»¥ gâ nritæ‹ Ñœ bfh©l TLjš g‰WtuÎ ml§»a CÂa« bfh©L tUtj‰fhf, ika¤ÂYŸs tH§FkhW fU¤J bjçé¡f¥g£LŸsJ. mid¤J t§»fSl‹ xU§»iz¤J CÂa mik¥ò g‰¿ KoÎ brŒ»wnghJ, brayh‰Wtj‰F¥ bghW¥ght®. 2011 M« thlif, ä‹ f£lz«, Ïizajs M©L k¡fŸ bjhif¡ fz¡bfL¥Ã‹ Ïiz¥ò trÂ, gaz¢ bryÎ M»ait g o , m ª j i k a ¤  Y Ÿ s e f ® ¥ g F  F¿¤j bryÎfisÍ« fz¡»š fh£LtJ FL«g§fë‹ 150% fz¡FfisahtJ cW brŒa¥gL«.bjhl§Ftj‹ _y« ef®¥gF ika

xUKf¥gL¤jš msÅL brŒa¥gL«.

22

7 . 1 . 7 t § » b j h l ® g h s U ¡ f h d 7.1.9.1. t§»ahš neuoahf ãaä¡f¥ gL»w

jFÂÍilik: jå¥g£l t§» bjhl®ghs®.

ntiy thŒ¥g‰w ÏisP®fŸ, gâ 7 . 1 . 9 . 2 . b g h J n r i t i k a § f i s ¥

XŒÎ bg‰w t§»¥ gâahs®fŸ, gâ XŒÎ ga‹gL¤J»w f£lik¥ò.

bg‰w MÁça®fŸ, gâ XŒÎ bg‰w muR / 7.1.9.3. jåah® g§nf‰ò Ky« ãWtd t§» ÏuhQt¥ gâahs®fŸ, »uhdh filfŸ, bjhl®ghs® ãWtd§fŸ, Ϫj V‰gh£L PDS, PCO¡fŸ, CSC¡fŸ, muR rhuh Kiwæš t§»fS¡fhd ãUthf«, mik¥òfŸ / gu°gu ã ãWtd§fŸ 25 M« x U K f ¥ g L ¤ j ¥ g £ l f £ L ¥ g h L , g y ÃçÎ ãWtd§fŸ, Ra cjé¡FG¡fŸ, m¢RW¤jšfS¡F vÂuhd ghJfh¥ò Áéš rKjha mik¥òfŸ, k¤Âa muÁ‹ ngh‹w mDTy§fŸ ÏUªj nghÂY«, Ϫj ÁWnrä¥ò £l Kft®fŸ, jå¥g£l m«r§fŸ gy rka§fëš bjhiy öu t§» bg£nuhš g«¥ cçikahs®fŸ, Ra cjé¡ bjhl®ghs®fŸ jtwhf¥ ga‹gL¤j¥ FG¡fë‹ m§Ñfhu« bg‰w ãUth»fŸ, gLtj‰F têtF¡»wJ.i t ¥ Õ L f i s V ‰ f h j t § » r h u h j

7.1.9.4 fh®bghnu£ t§» bjhl®ghs® ãÂãWtd§fŸ, mŠry§fŸ / mŠrš ã W t d § f i s m k ® ¤ J » w n g h J ,

gâahs® / »uhk mŠrš mYty®, T£LwÎ mt®fshš ãaä¡f¥g£l Kft®fS¡fhd

r§f§fŸ mšyJ ϪÂa çr®› t§» CÂa mik¥ò, mt®fS¡F CÂa«

m›t¥nghJ mDk¡»w Vida Ãw t H § F t j ‰ f h d f h y t i u a i w

j å e g ® f Ÿ / ã W t d § f Ÿ , t § » M » a t ‰ i w m ª j ª j t § » f Ÿ

b j h l ® g h s u h f m k ® ¤ j ¥ g l y h « . cWÂbrŒÍ«.

» u h k § f ë Y Ÿ s n t i y t h Œ ¥ g ‰ w 7 . 1 . 10 , bršngÁ _y« eilbgW»w Ï i s P ® f Ÿ , V i d a j F Â Í i l i k t§»¥gâãgªjidfis ãiwnt‰Wtj‰F c£g£L,

t§» bjhl®ghs®fS¡F xU F¿¥Ã£l éçthd f£lik¥ò¥ gâ _y« mo¥gil cilaik¥ò ÏU¡F«. Ïš Á¿a r£il, ãÂrh®ªj nritfis tH§FtJ F¿¤j bjh¥Ã, ig M»ait ml§»æU¡F«. m i k ¢ r f § f S ¡ » i l æ y h d F G , Ï ª j c i l f ë š  £ l ¤  ‹ t § » f Ÿ , b r š n g Á k ‰ W « M j h ® milahs¢Á‹d« k‰W« t§»æ‹ m£ilÍl‹ Ïizªj fz¡Ffis milahs¢ Á‹d« fhz¥ gL«. t§» cUth¡f¤ £lä£lJ. Ϫj¡ fz¡FfŸ bjhl®ghs®fŸ, »uhk mséš bjhl®ªJ F¿¤j mo¥gil ãÂrh®ªj g‰W tuÎfis gâah‰Wtij cWÂbrŒa mt®fŸ "bršngÁ t§»¥gâ POS"I ga‹gL¤Â M ‰ W » w g â f S ¡ f h d C  a « PIN V‰gh£L Kiw mo¥gilæyhd jtwhkY«, cça fhy¤ÂY« tH§f¥gl bršngÁ _y« ãiwnt‰wyh«. bršngÁ nt©L«. thæyhd t§»¥gâ, 2012 M« M©oš

bjhl§f¥g£lJ. Ϫj nritæ‹ Ñœ, 7 . 1 . 8 . m i d ¤ J t § » f S « t § » ϪÂa çr®› t§», Ϫj nritia bjhl®ghs®fS¡F, rhjd§fS¡fhf, bjhl§Ftj‰fhf 3 bjhiy bjhl®ò Fiwªj g£r« %ghŒ 50,000/-, eilKjš ãWtd§fS¡F«, 5 bjhiy bjhl®ò rhuhj _ y j d k h f % g h Œ . 2 5 , 0 0 0 / - ãWtd§fS¡F« mDkÂ-aë¤JŸsJ. thfd§fS¡fhd fldhf %ghŒ. 50,000/- V®blš ãWtd«, "V®blš kâ" v‹w ãÂÍjé tH§f nt©L«. Ïj‰fhd £l« tâf¥bgaç‹ ÑG«, nthlngh‹ ãWtd«, x‹W Ïiz¥ò 7š bjçé¡f¥g£LŸsJ.nthlngh‹ v«. bgrh v‹w tâf¥bgaç‹ 7.1.9. khWg£l t§» bjhl®ghs® mik¥ò ÑG«, Ioah ãWtd«, "Ioah kâ" v‹w ËtUkhW ÏU¡fyh«.tâf¥ bgaç‹ ÑG« Ϥ£l¤Âš

Kid¥òl‹ brašg£L tU»‹wd. Ïit,

23

Kiwna 80,000, 70,000 k‰W« 8,000 brašÂ£l m«r§fŸ g‰¿a RU¡f¡ F¿¥ò

Kft®fis j§fŸ f£L¥gh£o‹ Ñœ ?J i z n r i t ¥ g F  f S l ‹ e h L

it¤JŸsd. Ϫj t§» bjhl®ghs®fëš KGtj‰Fkhd £lälš : kht£l 80 rjéj¤Âd® Cuf¥ gFÂfëš cŸsd. mséyhd xU§»iz¥ò¡ FG¡fŸ v«.bgrh nritia¥ bghW¤j ne®éš, _ y « k h t £ l m s é š J i z tâf t§»fŸ (vL¤J¡fh£L IÁIÁI nrit¥gFÂfis¡ f©l¿Í« gâ t§») më¡»w bršngÁ t§» nrit, gz V‰bfdnt ãiwtilªJŸsJ.kh‰w«, g£ofS¡fhd bjhif brY¤Jjš,

?bt›btW t§»fS¡F, Jiz nrit¥ b u h ¡ f ¤ i j  U « g ¥ b g W j š gFÂfis xJ¡ÑL brŒÍ« gâÍ« M»at‰W¡fhf ga‹gL¤j¥ gL»‹wd. nk‰bfhŸs¥g£LŸsJ.Ϥjifa nritia¥ bgW»w tho¡if

?x›bthU ikaK« Úo¤J Ïa§Ftij¡ ahs®fë‹ v©â¡if Rkh® 70 Ïy£r« f U ¤  ‰ b f h © L , K ª i j a MF«. bršngÁfŸ k‰W« K‹dnu bjhif Ï a ¡ f ¤  ‹ n g h J , t § » brY¤J« bršngÁ V‰ghLfŸ M»ait, bjhl®ghs®fshš cŸsl¡f¥g£l 2000 bghUshjhu ßÂahf mutiz¡F« mšyJ mj‰F« nk‰g£l k¡fŸ Ïa¡f¤Â‹ Ñœ FL«g§fis¡ bfh©L bjhifia¡ bfh©LŸs 74 ,351 tUtj‰fhf¥ ga‹gL¤j¥gL«.»uhk§fëš Fiwªjg£r« 1+1 mšyJ

7.1.11 njÁa xUKf¥gL¤j¥g£l USSD 1+2 v‹w gâahs® v©â¡ifÍl‹,

mo¤js«cWÂahd f£ol trÂbfh©l t§»¡

USSD mo¥gilæyhd bršngÁ »isia mik¥gj‰F t§»fŸ ghLgl t § » ¥ g â i a m i d ¤ J G S M nt©L«. Ïjid, 3 Kjš 5 M©LfŸ ifngÁfëY« (j‰nghJŸs 900 mn fëš tiuæyhd fhymséš go¥goahf 93%) nk‰bfhŸsyh«. USSD bršngÁ nk‰bfhŸsyh«.t§»¥gâ _y« t§» ÏU¥ò F¿¤j

?ãÂ¥ gâfŸ Jiwæd® tiythrš érhuiz, Á¿a fz¡F étu m¿¡if _y« f©fhâ¥ò k‰W« bjhl® gz kh‰w« ngh‹w nritfŸ më¡f¥gL«.elto¡if nk‰bfhŸs¥gL«. ÏJ,

NPCI, #99# v‹w xU FW»a Ï ª j J i z n r i t ¥ g F  f i s F ¿ p £ i l ¡ b f h © L m i d ¤ J mik¥gš V‰g£l K‹nd‰w¤ij¥ t § » f S ¡ F « x U E i H t h æ y h f gÂÎ brŒÍ«.mikaΟsJ. j‰nghJ mid¤J

7.2. cça tajilªj x›bthU FokfD« Âw‹ÂwŸ (°kh®£) bršngÁfëY«

mo¥gil nrä¥ò t§»¡ fz¡if¤ t § » ¥ g â b r a š K i w V ‰ b f d n t

bjhl§Fjš :ifahs¥g£L tªjJ. mo¥gil trÂ

m i d ¤ J ¡ F L « g § f i s Í « k£Lnk bfh©l bršngÁfS« j‰nghJ cŸsl¡Ftš bjhl§», cça tajilªj Ϫj mo¤js¤Â‹ Ñœ ifahs¥g£L mid¤J Fok¡fS¡F« mo¥gil tU»‹wd. USSD mo¥gilæyhd fz¡F (BSBDA) 0 ÏU¥òl‹) tif bršngÁ t§»¥gâia, 28.08.2014 Kjš brŒtij Ϥ£l¤Â‹ Ïu©lh« m«r« b j h l § f ¡ f U j ¥ g £ L Ÿ s J . Ï ª j neh¡fkhf¡ bfh©LŸsJ. flªj nritia, Kj‰f© 40 t§»fŸ tH§F«. fhy¤Âš bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ò Ëd®, 100 t§»fŸ Ϫj nritæš Ïa¡f«, mo¥gil nrä¥ò¡ fz¡Ffis¤ j§fis Ïiz¤J¡ bfhŸS«. 11 bjhl§Ftbj‹W Ïy¡F ã®zæ¤JŸsJ. b j h i y ¤ b j h l ® ò n r i t t H § F « ϪÂa çr®› t§»æ‹ kÂ¥ÕLfë‹go, ãWtd§fSl‹ V‰bfdnt x¥gªj« 2014 kh®¢ khj¤Â‰FŸ, 242 äšèa‹ brŒJ bfhŸs¥g£LŸsJ.m o ¥ g i l n r ä ¥ ò ¡ f z ¡ F f Ÿ

24

b j h l § f ¥ g £ l d . 2014 Ã¥utç khj« - Mjh® xU

( h t t p : / / w w w. r b i . o r g / s c r i p t s / B S - Kf¥gL¤j¥g£l bjhif tH§fš mik¥ò

SpeechesView.aspx?ld = 862) F¿¤j eªj‹ ãy¡få m¿¡ifæ‹go,

k‰bwhU tifia¢ nr®ªj bgU«ghY« ekJ eh£oYŸs 24 .67 nfho C u f ¥ g F  i a ¢ n r ® ª j F i w ª j FL«g§fSŸ, 14.48 FL«g§fŸ t§»¥ t U t h d K Ÿ s f š é a ¿ Î b g w h j gâ nritia¥ bg‰WŸs v‹W 2011 M« t h o ¡ i f a h s ® f S ¡ F  w ‹  w ‹ M©L k¡fŸ bjhif¡ fz¡bfL¥ò m £ i l f Ÿ ( ° k h ® £ f h ® L ) t H § f ¥ kÂ¥ÕL brŒjJ. bghJ¤Jiw t§»fël« g£LŸsd. Ïit, t§» bjhl®ghs® _y« xJ¡ÑL brŒa¥g£l 9.17 nfho Cuf¡ Ï a ¡ f ¥ g L » ‹ w d . b j h ê š E £ g FL«g§fSŸ, 5.23 nfho FL«g§fŸ, ga‹gh£o‹ _y« brašgl¤j¥gl»w 31.05.2014 M« ehS¡FŸ t§»¥gâ Ï¥ò¤jh¡f Kiwæ‹ thæyhf, Kj‹ nritæ‹ Ñœ bfh©L tu¥g£LŸsd Kiwahf, t§»¥gâ brašgL¤j¥glhj v‹W bghJ¤Jiw t§»fŸ kÂ¥ÕL g F  f Ÿ k ‰ W « t § » ¡ f z ¡ F braJŸsd. (t§»thçahd étu§fŸ bjhl§f¥glhj k¡fŸ M»nahiu t§»¥ Ïiz¥ò 5š cŸsd) Rkh® 3.94 nfho g â æ ‹ » œ b f h © L t U t J C u f ¡ F L « g § f i s , b g h J ¤ J i w r h ¤  a k h æ ‰ W . Ï U ¥ à D « , Ï ª j t§»fŸ, t§»¥gâ nritæ‹ Ñœ b j h ê š E £ g c ¤ Â æ ‹ f h u z k h f , bfh©L tu nt©oÍŸsJ. nkY«, t£lhu t h o ¡ i f a h s ® f Ÿ , à w t ê f ë š Cuf t§»fS«, mt‰¿l« xJ¡ÑL j§fSila t§»¡ fz¡if¤ bjhl§f brŒa¥g£LŸs 3.97 nfho FL«g§fSŸ, Ïayhj ãiyÍ« V‰g£LŸsJ. Ϫj Rkh® 1.99 nfho FL«g§fis t§»¥gâ K i w æ y Ÿ s Ï l ® ¥ g h £ o d h š , nritæ‹ Ñœ bfh©L tªJŸsd. mit, tho¡ifahs®fŸ j§fSila fz¡-1.98 nfho FL«g§fis t§»¥gâ èUªj mo¡fo gz« KGtij ÂU«g¥ nritæ‹ Ñœ bfh©Ltu nt©oÍŸsd. bg‰W éL»‹wd®. Ϫj ãiy j‰nghija bghJ¤Jiw t§»fŸ k‰W« t£lhu Cuf £l¤Âš ãfHhkš ÏU¥gij cW t§»fŸ M»at‰¿‹ v©â¡ifia brŒtj‰fhf, Mjh® £l«, eh£o‹ x‹whf¢ nr®¤J gh®¡F«nghJ, Rkh® 5.92 bgU«ghyhd gFÂfS¡F Ú£o¡f¥gL»w nfho Cuf¡ FL«g§fis t§»¥gâæ‹ nghJ, t§» bjhl®ghs® cŸs t§» Ñœ, Ï‹D« bfh©L tunt©oÍŸsJ »isfëš g‰W m£il, Mjh® m£il v ‹ g i j ¢ R £ o ¡ f h £ L » w J . Á y _y« bjhif tH§f¥gL»w Kiw M»a n e ® Î f ë š , f s m s é y h d j f t š Ïu©o‹ thæyhf, t§»¡ fz¡F bghUªjhikia¡ fU¤Â‰ bfh©L, Cuf¥ Ï a ¡ f ¥ g L t j ‰ F Ï i l n a b j h i f gFÂfëš t§»¥ gâæ‹ Ñœ bfh©L tu tH§FtJ cW brŒa¥gL«.glhj Rkh® 6 nfho FL«g§fŸ t§»¥

g â æ ‹ Ñ œ b f h © L t u ¥ g l flªj fhy§fëš Jt¡f¥g£l

nt©Lbk‹W kÂ¥ÕL brŒa¥g£LŸsJ. fz¡FfŸ, mit brašgl¤j¡f v‹W

t§»fŸ m¿ªJ bfhŸS« tifæš tâf nkY«, ef®¥gFÂfëY« t§»¡ elto¡iffis¥ nghÂa v©â¡ifæš fz¡F bjhl§f¥ glhj FL«g§fisÍ« nk‰bfhŸséšiy. m¤jifa fz¡FfŸ t§»¥ gâæ‹ Ñœ bfh©Ltu nt©L«. Kiwahd Ïiz¥ò têtiffë‹¿ giHa k¥ão‹ go, Rkh® 1.5 nfho j‹dª-jåaitahf Jt¡f¥g£likna v©â¡ifÍŸs, ef®¥gFÂfëYŸs, mj‰F¡ fhuz«. j‰nghija £l¤Â‹ t§»¥ gâæ‹ Ñœ tuhj FL«g§fŸ Ñœ, mjDila MW m«r§fŸ mQFKiw t§»¥ gâæ‹ Ñœ bfh©L tu¥gl thæyhf Ϫj Ku©ghL fisa¥gl nt©L«.c ¤ n j Á ¡ f ¥ g £ L Ÿ s J . m ¤ J l ‹ ,

25

b e » œ Î ¤ j ‹ i k v D « e ‰ g y i f ¥ brŒa¥g£lŸsJ. cça eg®fis¡

bgWtj‰F VJthf fz¡FfŸ jhåa§» f©l¿ªJ £l¤Âš Ïiz¥gj‰fhd

gz« to bgh¿Íl‹ brašgl¤j¡fdthf Âw‹ ehbsh‹W 7.75 y£r« v‹»w mséš

mika¥ bgW»‹wd. Ïa¡f¤Â‹ Ϫj ÏU¥gjhfΫ m¿a¥gL»wJ.

m « r ¤  ‹ Ñ H h d m Q F K i w 7 . 2 . 5 .  £ l ¤  š n r ® ¡ f ¥ g l h j Ñœ¡f©lthW ÏU¡F«. F L « g § f S ¡ f h d f z ¡ F f i s

7 . 2 . 1 . Ï U ¥ g h f b j h i f i t ¤ J ¡ Jt¡Ftj‰F T£LwÎ / efu¡ T£LwÎ

b f h Ÿ s h k n y n a n r ä ¥ ò ¡ f z ¡ F t§»fë‹ T£lik¥ò« ga‹gL¤j¥

Jt¡Fjš. fz¡FfŸ Jt¡Ftij gl¡TL«.

v ë i k ¥ g L ¤ J « b g h U £ L t § » a š 7 . 2 . 6 . Ï ª j ¡ f z ¡ F , f z ¡ F ä‹åaš tê ekJ tho¡ifahsiu¤ it¤ÂU¥nghç‹ Mjh® v©Ql‹ b j ç ª J b f h Ÿ S § f Ÿ ( e - K Y C ) Ïiz¡f¥g£L, mj‹ _y« ika muR / m Q F K i w i a ¡ i f ¡ b f h Ÿ S k h W khãy muR / cŸsh£Á mik¥òfŸ t§»fŸ m¿ÎW¤j¥g£LŸsd. e-KYC tH§f¡Toa neuo¥ gy‹fis cça mQFKiw trÂfŸ brašgL¤jhj f z ¡ F f S ¡ F k h ‰ w « b r Œ a t§»fŸ mt‰iw BC ãytiuæY« mid¤ijÍ« bgWtj‰fhd xnu têahf¡ x‹¿iz¡f nt©L«. bfhŸs¥gL«. j‰rka«, rikaš vçthÍ

7 . 2 . 2 . Ï ¤  £ l ¤  ‹ Ñ œ f z ¡ F ¤ tH§fš thæyhf tH§f¥gl nt©oa

Jt¡Ftj‰fhf vL¤J¡bfhŸs¥gL« neuo¥ gy‹fis fz¡FfS¡F kh‰W«

fhy¤ij¡ Fiw¥gj‰fhf, xU g¡f £l« ãW¤Âit¡f¥g£LŸsJ. Ϥ£l«

mséyhd fz¡F¤ Jt¡F« got« g‰¿a MŒé‹ bghU£L ãaä¡f¥g£l

totik¡f¥g£LŸsJ. mjid Ïiz¥ò j h © n l F G j d J m ¿ ¡ i f i a ¢

8š fhzyh«. mid¤J t§»fS« j«jkJ rk®¥Ã¤JŸsJ. muÁ‹ Vida £l§fŸ

f z ¡ F ¤ J t ¡ F « g o t § f ë š neuo¥ gy‹fŸ fz¡FfSŸ nk‰go

bghU¤jkhd ÂU¤j§fis cldoahf b r Œ a ¥ g L t i j b j h l ® ª J b r a š

nk‰bfhŸs nt©L«. gL¤j¥gL»‹wd. Mdhš, muR¤ JiwfŸ

t§»¡F¢ nru nt©oa juF bjhifia 7.2.3. nrä¥ò¡ fz¡F it¤ÂU¥ngh® Ï‹dK« brY¤jéšiy. rikaš x › b t h U t U ¡ F « A T M m £ i l v ç t h Í i t ¥ b g h W ¤ j t i u n e u o ¥ tH§f¥gL«. Ϫj eh£oš ntsh© ãy gy‹fis fz¡FfS¡F kh‰Wtbj‹gJ clikahs®fë‹ v©â¡if 13.8 nfho tH¡fkhd brašghL vd¡ fUj¥g£L vd kÂ¥Ãl¥g£L mt®fSŸ 10.2 nfho ãy mj‰bfd juF vJΫ bryéd¤ Jiwahš clikahs®fŸ / étrhæfS¡F KCC V‰W¡ bfhŸs¥ gléšiy. mnj rka¤Âš, tH§f¥g£LŸsJ. j‰nghija Ïa¡f¤Âš, t § » f ë ‹ f o j ¤ b j h l ® ò ¢ KCC it¤ÂU¥ngh® midtU¡F« m£il bryéd§fis <Lf£Ltj‰fhf Vida tH§»Ltj‰F« étrhæ mšyhnjhU¡F« £l§fëš 2% juF mDk¡f¥gL»wJ. m£ilÍ« tH§f¥gL«. Ϫj %.1 y£r« t h o ¡ i f - a h s ® f Ÿ F i w f i s ¡ mséshd ég¤J¡ fh¥Õ£L¤ bjhif ifahSjš cŸë£l Vida gšntW c£bghÂa¥g£ljhf ÏU¡F«.gâfis Ϥ£l¤ij¢ brašgL¤J«

7.2.4. tH§f¥glΟs m£ilfis c‰g¤Â ã ä ¤ J « t § » n k ‰ b f h Ÿ s brŒtÂnyh, brayh¡f¥ bgw¢ brŒtÂnyh nt©oæU¥gjhf éth¤J bryéd§fŸ Ïl®¥ghLfŸ VJ« ÏUªJ él¡TlhJ J i w æ l « ã  ¢ n r i t f Ÿ J i w v‹gijÍ«, m£ilfë‹ c‰g¤Â¤Âw‹ Ï ¥ b g h U © i k F ¿ ¤ J K a ‰ Á f Ÿ ehbsh‹¿‰F 18 y£r« v‹gijÍ« ϪÂa nk‰bfh©L tU»wJ. m«Ka‰ÁfS¡F njÁa t§»fŸ ãWtd¤Âl äUªj cW gy‹ VJ« »£l éšiy. neuo¥ gy‹fis

26

fz¡FfS¡f khWjš brŒÍ« £l§fis 7.2.11. jFÂthŒªj mid¤J FL«g-

t§»fŸ KGikahf V‰W el¤Jtjid ¤ÂdU« F¿¥Ã£l fhy msé‰FŸ

cW brŒJ bfhŸS« bghU£L Ϥjifa f z ¡ i f ¤ b j h l § F » w t i f æ š ,

Ku©ghLfŸ rç brŒa¥gl nt©L«. f z ¡ F f Ÿ , K f h « m o ¥ g i l æ y h d

neuo¥ gy‹fis fz¡FfS¡F khWjš Kiwæš bjhl§f¥gL«. mj‹ Ëd®

brŒÍ« £l§fŸ mid¤ÂY« rikaš bjhl®ªJ eilbgW»w mo¥gilæš

vçthÍΡF n e u o ¥ g y ‹ f i s fz¡F bjhl§F»w elto¡if nk‰

fz¡FfS¡F khWjš brŒÍ« £l« bfhŸs¥gL«. cŸqçš »il¡»w

äfΫ nguséš eilbgw ToaJ v‹gjhš br«ikahd és«gu¢ rhjd§fŸ _y«

m¤Âaha« Û©L« Jt¡f¥gl nt©L«. Kfh« eilbgwéU¡»w eh£fŸ / ehŸ

m¿é¡f¥gL«. Ϫj Kfh«fŸ, muR k‰W« 7.2.7. fz¡F Jt¡f¥gL« bghGJ Mjh® t§» mYty®fë‹ x¤J-iH¥òl‹ v©. tH§Ftj‰fhf gadhëfis¢ el¤j¥gL«. x›bthU Kfhä‹ nghJ«, n r ® ¡ » ‹ w g â Í l ‹ x ‹ ¿ i z ¥ ò fz¡F bjhl§Ftj‰fhf , fz¡F V‰gL¤j¥gL«. Ïa¡f¤Â‹ nghJ bjhl§F»w got§fŸ k‰W« Vida cUth¡f¥gL»»dw ä‹åaš milahs vGJbghU£fŸ nghÂa mséš »il¥gij, v©fŸ Jt¡f¥ g£l t§»¡fz¡FfSl‹ t⤠bjhl®ghsU«, t§» mYty®fS« <®¤J¡ bfhŸs¥gL«. UID v©fŸ cW brŒa nt©L«.c U t h ¡ f ¥ g l l c l ‹ V ‰ f d n t

cUth¡f¥g£l ä‹åaš milahs 7.2.12. xU »uhk¤Âš 100% msΡS

v©fS¡F gÂyhf mit ga‹gL¤j¥ fz¡F bjhl§F»w gâ ãiwtil»w

gL»‹wd. tiuæš, x›bthU »uhk¤ÂY« x‹W¡F

n k ‰ g £ l K f h « f i s t § » e l ¤ j 7.2.8. ã ts mutiz¥ò¤ £l¤ij nt©oæU¡fyh«.bt‰¿Íl‹ brašgL¤Jtj‰F, rikaš

v ç t h Í ¡ f h d n e u o ¥ g y ‹ f i s ¡ 7.2.13. Ra cjé¡FG cW¥Ãd®fŸ t§»¡

fz¡FfS¡F khWjš brŒtJ cŸë£l fz¡Ffis¤ bjhl§F-tj‰fhf, njÁa

m i d ¤ J n e u o ¥ g a ‹ f i s Í « Cuf thœthjhu¡ FGé‹ Ka‰ÁfSl‹

gadhëfë‹ és¡FfS¡F khWjš xU§»iz¥ò elto¡if nfhu¥gL«.

b r Œ Í « K i w à ‹ g ‰ w g L t j ‰ f h d 7.2.14. t§»¡ fz¡FfŸ _y« ãÂ¥ òH¡f« Ka‰Áæš nk‰bfhŸs¥gL«. neuo¥ V ‰ g L t j ‰ f h f k ¤  a m u Á ‹ g a ‹ f i s f z ¡ F f ë š k h W j š midtU¡F« t§»¡ fz¡F (v©) b r Œ t j ‰ f h d  £ l § f ë ‹ g £ o a š bjhl§F»w elto¡if k‰W« bghUshjhu Ïiz¥ò - 6š bfhL¡f¥g£LŸsJ ß Â a h d m u t i z ¥ ò ¡ b f h Ÿ i f

7.2.9. 2011 M« M©L nk‰bfhŸs¥g£l M»at‰¿‹ xU gFÂahf, mid¤J

bk¡»‹° MŒÎ x‹W, x›bthU ϪÂa¡ bjhêyhs® tU§fhy it¥ò ã mik¥Ã‹

FL«g¤ijÍ« v©kKiw tH§fš mik¥ò cW¥Ãd®fS¡F« t§»¡ fz¡Ffis¤

KiwÍl‹ Ïiz¤J muÁ‹ tH§fš bjhl§FkhW k¤Âa tU§fhy it¥òãÂ

Únuh£l¤ij jhåa§» Kiwah¡»dhš MizahsU¡F c¤juél¥g£LŸsJ.

M©blh‹¿‰F 22 Úèa‹ lhy®fŸ 2015 kh®¢ khj« tiuæš, 2014 Mf°L

nrä¡f¡ TL« v‹W k¥ãLŸsJ. mš k‰W« br¥l«g® khj§fëš bjhêyhs®

80% bjhif fÁÎfë‹ ghšg£lJ. t U § f h y i t ¥ ò ã Â c W ¥ Ã d ® f Ÿ

m i d t U « t § » ¡ f z ¡ F f i s ¤ 7.2.10. jkJ gz¤ijÍ« fl‹ trÂfisÍ« bjhl§Ftj‰fhf, k¤Âa tU§fhy nkyh©ik brŒtj‰fhd ã MSik¥ it¥òã Mizahs®, Áw¥ò Kfhik¤ g æ ‰ Á t F ¥ ò f Ÿ x › b t h U bjhl§Fth®. Ãujk kªÂçæ‹ k¡fŸ 㤠thœ¡ifahsU¡F« më¡f¥ gL«.

27

 £ l ¤  ‹ » œ , t § » ¡ f z ¡ i j ¤ m ª j k h t £ l ¤  š 1 0 0 % f z ¡ F

bjhl§fhj mid¤J¡ FL«g§fS« bjhl§f¥g£L é£ljhf m¿é¡f¥gL«.

t§»¡fz¡ij¤ bjhl§Ftj‰fhf mij¥ngh‹nw xU khãy¤Âš mid¤J

b j h ê y h s ® t U § f h y i t ¥ ò ã  kht£l§fëY« t§» fz¡F bjhl§f¥

m i k ¥ ò l ‹ Á w ª j K i w æ š g£oUªjhš mªj khãy«, 100% fz¡F

xU§»iz¥ig V‰gL¤Jtj‰fhf, khãy bjhl§» é£l khãykhf m¿é¡f¥gL«.

mséyhd t§»¡ FG¡fŸ (SLBC), ?braš £l§fŸ g‰¿a RU¡f¡ F¿¥ò

tU§fhy it¥ò ã TLjš Mizahsiu ?Cuf¥ gFÂfëš, Rkh® 6 nfho t§»¡ / t£lhu tU§fhy it¥ò ã Mizahs®

fz¡FfŸ bjhl§f¥gl nt©oÍŸsJ.ãiy II mjDila cW¥Ãd®fshf ?nkY« t§»¡ fz¡F bjhl§fhj n r ® ¤ J ¡ b f h Ÿ s y h « v ‹ W

Cuf¥ gFÂæYŸs Rkh® 1.5 nfho KobtL¡f¥g£LŸsJ. K‹dâ kht£l k¡fŸ t§»¡ fz¡if¤ bjhl§f nkyhs®fŸ, bjhêyhs®fŸ tU§fhy nt©oÍŸsJ.it¥òã mik¥Ã‹ ÃuÂãÂia, kht£l

mséyhd t§»¡ FGéš cW¥Ãduhf¢ ?t§»¡ fz¡F vJΫ it¤Âuhj nr®¤J¡ bfh©L, tU§fhy it¥ò ã k¡fis¡ f©l¿jšãWtd§fëš Kfh«fis el¤jyh«.

?Ïa§fhj t§»¡ fz¡Ffis Û©L« 7 . 2 . 1 5 . t h o ¡ i f a h s ® , f z ¡ i f ¤ Ïa¡f¢ brŒjšbjhl§»a MW khj§fS¡F¥ Ëd®,

?Kfh« mo¥gilæš, »uhk mséš kdãiwtë¡F« tifæš nrä¥ò / tuÎ

t§»¡ fz¡Ffis¤ bjhl§Fjšelto¡ifia nk‰bfhŸtj‹ ngçš, %ghŒ

?Kfh« mo¥gilæš, ef®¥ gFÂfëš, 5,000/- tiuæš äif¥g‰W tH§f¥gL«. t§»¡ fz¡Ffis¤ bjhl§FjšÏªj äif¥g‰W trÂ, muR cUth¡f¡

fUÂÍŸs fl‹ c¤juthj ãÂæš ?»yh‹ fl‹ m£il fz¡F it¤Âuhj ml§F«. ÏJ g‰¿ Ϫj Mtz¤Â‹ 7.4 m i d t U ¡ F « % g h Œ m £ i l M« Ãçéš nkY« étç¡f¥g£LŸsJ. tH§f¥gL«. »[h‹ fl‹ m£il Ϫj¡ fz¡F-fS¡F, mo¥gil Åj« gaÜ£lhs®fS¡F, giHa Kiwæyhd +2% mšyJ 12% Ïitæu©oš vJ gh° ò¤jf¤Â‰F gÂyhf, %ghŒ Fiwnah mJ tH§f¥ gL« (fl‹ c¤juthj jhåa§» gz« tH§F« ÏaªÂu tr ã¡F tH§f¥glΟs f£lz« c£gl) _ y « g z « b g W « m £ i l f Ÿ t£o tH§Ftj‰F cjλw tifæY«, tH§f¥gL«. tho¡ifahs® bga® & fz¡F, Ïa¡f¥glhkš ÏU¥gij¡ M j h ® v © Q l ‹ T o a Fiw¡»w tifæY« muR tH§F»w b r h ª j ¥ g a D ¡ f h d m £ i l f Ÿ mid¤J ga‹fS« Ϫj¡ fz¡»‰FŸ t H § F t j ‰ F K ¡ » a ¤ J t « tUkhW brŒa¥gL«. më¡f¥gL«.

7.2.16. FL«g§fS¡F t§»¡ fz¡if¤ ?gz« vL¥gJ, bjhif brY¤JtJ bjhl§F»w trÂfŸ F¿¤J Jšèa«hd k‰W« t§»fŸ _y« gz kh‰w« m¿¡if më¥gj‰fhf, t§»fŸ, Kfh« brŒtJ M»at‰W¡F bršngÁ _y« bjhl§f¥g£l _‹W khj§fS¡FŸ MŒÎ t§»¥ gâia nk‰bfhŸSjšx‹iw nk‰bfhŸS«.

?n k Y « , b g h U s j h u ß Â a h d 7.2.17. xU kht£l¤ÂYŸs mid¤J¡ mutiz¥ig éçÎ gL¤Jtj‰fhf, FL«g§fS¡FŸ t§»¡ fz¡F tif bršngÁ tr ga‹gL¤j¥gL«.brŒa¥gL»wnghJ, kht£l khí°onu£,

7.3. ãÂrh®ªj m¿Î - fl‹ g‰¿a mJ F¿¤J rh‹¿jœ x‹iw tH§Fth®.

f y ª j h Œ Î - b g h U s h j h u ß Â a h f

28

mutiz¡f¥g£l Ãçédçilna ã tH§F»‹wd. Mdhš, bjçé¡f¥ g£l

rh®ªj m¿Î ts¤ij¥ bgU¡Ftj‰fhf, é U ¥ ò ç i k f i s , E f ® n t h ® b j ç Î

ãÂrh®ªj m¿Î ika§fŸ k‰W« mik¥ig brŒtj‰F, m¿Î, Ï‹¿aikahjjhF«.

V‰gL¤Jjš ÏJ, ã nritfë‹ njitia cUth¡f

cjΫ.Ϫj K¡»akhd m«r«, k¡fis,

ã rh®ªj £lälš k‰W« fl‹ bgWjš 7.3.2. ϪÂah ngh‹W ntWg£l rKjha

M » a t ‰ W ¡ F k ¡ f i s M a ¤ j « k‰W« bghUsjhu njh‰w¤ij¡ bfh©l

brŒtj‰F K¡»a¤Jt« më¡»wJ. e h L f ë š , b r š t ß Â a h f t ¿ a

flid¥ bgWtj‰F K‹d®, Kiwahd ã ãiyæYŸs, tWik¡nfh£oš thœ»w

rh®ªj V‰gh£L Kiw, nrä¥ò, fl‹, k‰W« ã rh®ªj Ãu¢Áidfshš bjhl®ªJ

cçafhy¤Âš ÂU¥Ã¡ brY¤Jjš, xU Ñ œ n e h ¡ » ¢ b r ‹ W b f h © o U ¡ » w

Áwªj fl‹ tuyh‰iw cUth¡Fjš k¡fS¡F ãÂrh®ªj m¿Î mtÁakh»wJ.

M»ait F¿¤J k¡fŸ m¿Í«go brŒa e ‹ F c W  a h d ã  r h ® ª j m ¿ Î

n t © L « v ‹ g J E © ã Â Í j é mtÁakh»wJ. e‹F cWÂahd ã rh®ªj

ã W t d § f Ÿ , R a c j é ¥ F G ¡ f Ÿ é ê ¥ ò z ® i t ¥ b g ‰ ¿ u h j , t § » ¡

M»at‰¿‹ mDgt¤ÂèUªJ bjça fz¡if¤ bjhl§fhj ViH, vëa k¡fŸ,

tªJŸsJ. ã rh®ªj m¿Î / fšé k‰W« mÂf bryit V‰gL¤j¡Toa kh‰W

fl‹ g‰¿a fyªjhŒit "Ïytrkhf têfis ehl nt©oa f£lha¤Â‰F

më¡»w ãÂrh®ªj m¿Î ika§fis jŸs¥ gL»‹wd®.

m i k ¥ g J , ã  r h ® ª j m ¿ i t ¥ 7 . 3 . 3 . Ï ª  a h , b j h ê š E £ g c ¤  , g u t y h ¡ F t j ‰ f h d K ¡ » a - k h d x G § F K i w , V ‰ g h £ L K i w f Ÿ KiwfSŸ x‹whF«. ϪÂa çr®› M»at‰¿‹go, cy»nyna äfΫ br«ik t§»æ‹ jftè‹go, 2013 kh®¢ khj ÏW thŒªj ã m§fhofis¥ bg‰WŸsJ. ãytu¥go, 718 ãÂrh®ªj m¿Î ika§fŸ fšé m¿é‹ik, k¡fŸ bjhif¥ mik¡f¥g£LŸsd. 2012- 13 M« M©oš bgU¡f« M»at‰Wl‹ ϪÂah, ts®ªJ éê¥òz®Î Kfh«fŸ / fU¤ju§FfŸ tU»w xU ehlhf ÏU¥gjhš, ã rh®ªj k‰W« éçÎiufŸ _y« bkh¤j« 2.2 m¿Î, äfΫ Ï‹¿aikahjjhf cŸsJ. äšèa‹ k¡fS¡F éê¥òz®Î V‰gL¤j¥ b g h U s j h u ß Â a h d m u t i z ¥ ò , g£LŸsJ. ÏU¥ÃD«, Cuf¥ gFÂfëš cyfshéa bghUshjhu¤Â‹ ã rh®ªj bgU«ghyhd ã rh®ªj m¿Î ika§fŸ °Âu¤ j‹ik M»ait nk«gL¤Jtj‰F, mik¡f¥gléšiy. j‰nghija £l«, ã  r h ® ª j m ¿ Î x U g h y k h f ¡ ã rh®ªj m¿Î ika§fis, ts®¢Á fUj¥gL»wJ. ϪÂahéš, Fiwªj t£lhu« msΡF éçÎgL¤j¡ fUJ»wJ. fšéa¿Î, k¡fŸ bjhif¥ bgU¡f«, fl‹ trÂia¥ bgWjš, Kiwahd ã M»at‰iw¡ fUÂ¥ gh®¡F«nghJ, V ‰ g h £ L K i w æ ‹ R u © l è è U ª J tH¡fkhd ãÂrh®ªj mik¥ÃèUªJ b t ë n a t U j š M » a t ‰ W ¡ F btëna tUtj‰F ã rh®ªj m¿Î, K¡»a¤Jt« më¡f¥ gL«. bgçJ« mtÁakh»wJ.

7.3.1. bghUshjhu ßÂahd mutiz- 7.3.4. ϪÂahéš, nrä¥ò, eh£o‹ bkh¤j ¥ò¡F, ãÂrh®ªj m¿Î, xU K‹ njitahf c ‰ g ¤  k  ¥ à ‹ r j Å j ¤ n j h L cŸsJ. mJ, rKjha¤Â‹ 㢠nritfŸ x¥ÃLifæš, Áw¥ghdjhf ÏU¥ÃD«, b r ‹ w i l a h j k ‰ W « F i w t h f ¢ nrä¥ò, KjÄL brŒa¥gL»wél¤J b r ‹ w i l ª J Ÿ s à ç é d i u , ã  ¢ f t i y a ë ¥ g j h f c Ÿ s J . n k Y « , nritfŸ br‹wiltij cW brŒÍ« ϪÂa®fëš ÁWgh‹ikæd® k£Lnk 㢠rªijfŸ, j‰nghJ, Ef®nthU¡F«, f £ l h a k h d k ‰ W « / m š y J m u R g y é j k h d é U ¥ ò ç i k - f i s

29

ãÂÍjéaë¡»w r_f¥ ghJfh¥ò¤ g L ¤ j ¥ g l y h « . Ï ¤ b j h i f i a ¥

£l§fŸ k‰W« r_f¥ ghJfh¥ò k£Lnk ga‹gL¤JtJ F¿¤J ϪÂa çr®› t§»

tiyfë‹ Ñœ tU»‹wd®. xU eh£o‹ fyªjhnyhÁ¡f¥gL«.

n r ä ¥ g h s ® f i s , m ª j e h £ o ‹ 7.3 .8 . ãÂrh®ªj m¿it¥ bgW»w K j Ä £ l h s ® f s h f , e h « k h ‰ w neh¡f¤Jl‹ Cuf ts®¢Á mik¢rf¤Â‹ nt©oÍŸsJ. x›bthUtU«, tU§fhy¤ njÁa Cuf thœthjhu¡ FG, Å£Ltr njitfS¡fhf, gz¤ij nrä¡»‹wd®. k ‰ W « e f ® ¥ g F  t W i k j â ¥ ò M d h š , b g U « g h y h d n e u § f ë š , m i k ¢ r f ¤  ‹ n j Á a e f ® ¥ g F  ţL¡fhd tuÎ - bryΤ £l§fis¤ thœthjhu¡FG M»at‰¿‹ xU§-jahç¡fhkY« jå¥g£l njitfS¡F »iz¥ò nfhu¥gL«. Ïj‰fhf, njÁa Cuf K‹Dçik më¡fhkY« cgçahf cŸs thœthjhu¡ FG, njÁa ef®¥gF gz¤ij nrä¡»‹wd®. thœthjhu¡ FG M»at‰Wl‹ ÏizªJ

7.3.5. ãÂrh®ªj m¿é‹ikæ‹ éisÎ brašgL»w muR rhuh mik¥òfŸ

ga‹gL¤Â¡ bfhŸs¥ glyh«.V i H , v ë a k ¡ f Ÿ , n t i y

brŒtj‰fhd Âw‹ Ïšyhj nghÂY« fl‹ 7.3.9. t§»¡ fz¡F bjhl§Ftj‰fhf

bgW»‹wd® v‹gij E©ãÂÍjé e l ¤ j ¥ g l Î Ÿ s K f h « f ë ‹ n g h J ,

V‰gh£L Kiwæš m©ikæš V‰g£l jhåa§» gz« tH§» ÏaªÂu¤Âš

mDgt§fŸ fh£L»wJ. cHt®fS« fl‹ ga‹gL¤J« m£ilia brašgL¤JtJ

bgW»‹wd®. Mdhš mt®fshš ÂU¥Ã¢ g‰¿a mo¥gil m¿Î«, äif¥g‰iw

brY¤j Kotšiy. fl‹ Ãu¢ÁidfŸ ÂU¥Ã¢ brY¤JtJ F¿¤j ga‹fS« g‰¿

fhuzkhf gy® j‰bfhiy brŒÍ« ãiy¡F m¿ÎW¤j¡ fUj¥g£LŸsJ.

jŸs¥gL»‹wd®. bghUshjhu ßÂahd 7.3.10. Cuf¡ »isfëš ãÂrh®ªj m¿Î m u t i z ¥ ò « , ã  r h ® ª j m ¿ Î « òf£L« ÃçÎfis mik¡f¡ fUj¥ xU§»izªJ braš glhé£lhš, mJ, g£LŸsJ.ViH, vëa k¡fS¡F cjÎtj‰F gÂyhf,

7.3.11. ã rh®ªj m¿Î¥ ò¤jf«, ϪÂa m t ® f Ÿ , ä F ª j à u ¢ Á i d ¡ F t§» r§f« _y« ju¥gL¤j¥gL«. ÏJ, Msh»éLt®.Ëd® gutyh¡f¥gLtj‰fhf, t£lhu

7.3.6. njÁa Ãiza§fŸ m§fho ãWtd«, bkhêfëš kh‰w¥gl nt©L«.ϪÂahéš cŸs mid¤J ã¤Jiw

7.3.12. ãÂrh®ªj m¿it¥ gutyh¡F-tš, be¿¥gL¤Jnthç‹ MjuÎl‹, njÁa ã JLG¡fŸ k‰W« Racjé¡ FG¡fŸ cjé rh®ªj fšé ika¤ij mik¤JŸsJ. òçÍ«. JLG / Ra cjé¡ FG¡fŸ _y«,

ϪÂa çr®› t§», brà (SEBI), IRDA, ãÂrh®ªj m¿Î òf£L« Kfhik¡

PFRDA, FMC M»ait ãÂrh®ªj m¿Î f©fhâ¥gJ "egh®o‹" kht£l ts®¢Á

k‰W« mutiz¥ig, xU§»izªj T£L nkyhsç‹ bghW¥ghf ÏU¡F«. khãy

Ka‰Áæ‹ _y« éiuÎgL¤J«.mséš Ï¤jifa f©fhâ¥Ã‰F,

7.3.7. "it¥Õ£lhs® fšé & éê¥òz®Î "egh®o‹ " jiyik bghJ nkyhs® 㤠£l« 2014" v‹w £l« x‹iw, bghW¥ghth®. ϪÂa çr®› t§» it¤JŸsJ. 10

brašÂ£l§fŸ g‰¿a RU¡f¡F¿¥ò :M©LfŸ k‰W« mj‰F« nk‰g£l fhy

?ãÂrh®ªj m¿Î k‰W« fl‹ g‰¿a m s Î t i u æ š n f h u ¥ g l h j fyªjhŒÎ M»at‰¿‹ tsthŒ¥ig, it¥Õ£lhs®fë‹ gz¤ij¡ bfh©L ts®¢Á t£lhu« mséš Óuik¤jš cUth¡f¥ g£LŸsJ. Ϫj ãÂæ‹ xU k‰W« éçÎgL¤Jjš.g F  , ã  r h ® ª j m ¿ Î F ¿ ¤ j

éê¥òz®it mÂfç¥gj‰fhf ga‹- ?mid¤J bghW¥ghs®fSl‹ fyª-

30

jhnyhÁ¤J m¿Îrh®ªj gæ‰Á F¿¤j 7.4.1.2. Ϫj¡ fz¡if ãUt»¡f¡ f‰W¡

ghl¤ij ÏWÂ brŒjš. bfhŸtJ, fl‹ bgWtj‰fhd Kjš

elto¡ifahf ÏU¡F«. Ïj‹ _y« ?f h b z h è f h £ Á _ y « g æ ‰ Á

mt®fŸ fl‹ bgWtj‰fhd elto¡if më¥gj‰fhd bjhêšE£g c¤Âia bjhl§f¥gL«. mt®fŸ, tU§fhy¤Âš br«ikahd Kiwæš ga‹gL¤Jjš.mt®fSila njit-fS¡fhf fl‹ bgw

?f©fhâ¤jš k‰W« bjhl® elto¡if Kid»wnghJ, t§» mt®fS¡F¡ fl‹

nk‰ bfhŸSjš tH§FtJ F¿¤J kÂ¥ÕL brŒa ÏJ 7.4 fl‹ c¤juthj ã : cjΫ.

f l ‹ c ¤ j u t h j ã  i a 7 . 4 . 1 . 3 . x U t h o ¡ i f a h s ® t § » ¡ cUth¡FtJ Ϥ£l¤Â‹ eh‹fhtJ fz¡if¤ bjhl§» 6 khj§fS¡F¥ m«rkhF«. mjid, njÁa fl‹ c¤juthj Ëd®, mt®, kd ãiwtë¡»w tifæš ã W t d ¤  š Ï l « b g w ¢ b r Œ a ¡ t§»¡ fz¡if / nrä¥ò¡fz¡if fUj¥g£LŸsJ. ϪÂa çr®› t§»æ‹ Ïa¡FtJ / th§»a flid¤ ÂU¥Ã¢ kÂ¥ÕLfë‹go, 2014 kh®¢ tiuæš, 5.90 b r Y ¤ J t J M » a e l t o ¡ i f f i s äšèa‹ mo¥gil t§»¡ fz¡FfŸ, ãiwnt‰Wtj‹ ngçš, %ghŒ. 5,000/- %gha 16 Úèa‹ (Ϫj¥ òŸëétu§fŸ, tiuæš äif¥g‰W tH§f¥gL«. (ÏJ 2013 kh®¢Áš Kiwna 3.92 äšèa‹ k‰W« fl‹ k£LnkahF«. khåa« mšy).1.55 Úèa‹ MF«). ÏU¥ÃD«, Ϥjifa

7.4.1.4. Xuh©L¡F« nkyhf, Áwªj 242 äšèa‹ fz¡FfŸ, 2014 kh®¢R¡FŸ

Kiwæš fl‹ bg‰W, ÂU¥Ã¢ brY¤Âa bjhl§f¥ g£oU¥gij¡ fU¤Â‰ bfh©L

t h o ¡ i f a h s ç ‹ e l t o ¡ i f i a ¥ gh®¡F«nghJ, Ϫj¡ fz¡Ffëš äf¢

gçÓè¤J, mtU¡F mÂf msÎ fl‹ Á ¿ a m s n t ä i f ¥ g ‰ W t r Â

tH§FtJ g‰¿ t§»¡Ÿ fUÂ¥ gh®¡fyh«.bgw¥g£LŸsJ. mj‰fhd fhuz§fŸ

7.4.2. mo¥gil t§»¡ fz¡Ffëš, ËtUgitahf ÏU¡fyh«.ä i f ¥ g ‰ W f ë š b j h i f b r Y ¤ j ¤

?x›bthU fz¡»‰F« %ghŒ 2,500/- jt¿aj‰fhf, c¤juthj« më¥gj‰F, _ y j d « . m J Î « T l b j ç Î bjhl¡f¤Âš %ghŒ 1,000 nfho _y brŒa¥gL»w mo¥gilæš ãÂÍl‹, fl‹ c¤juthj ã x‹iw,

?m¤jifa fz¡Ffëš t§»fŸ j‰nghija £l« cUth¡f¡ fUÂÍŸsJ. fh©»w FiwghLfŸ, mt®fis, fl‹ 2013 M« M©L kÂ¥ÕLfë‹go, 18.2 nfho b g W t  š b t £ f « b f h Ÿ s ¢ mo¥gil t§»¡ fz¡FfŸ cŸsd. brŒ»‹wd. Kfhä‹ ÏW¡FŸ nkY« 7.5 nfho

fz¡FfŸ bjhl§f¥gL« v‹W kÂ¥ÕL 7.4.1. K‹åiy¥gL¤Â fh£L»w %ghŒ brŒa¥ g£LŸsJ. Rkh® 25 nfho 5,000/- tiuæyhd äif¥g‰W tH§fš, FL«g§fSŸ 12 nfho, »[h‹ fl‹ m£il g ‹ K f ¥ g a ‹ f i s ¥ b g ‰ W Ÿ s J bg‰wt®fsht®. vdnt, vŠÁÍŸs 13 nfho mitahtd :FL«g§fëš x›bthU FL«g¤Â‰F«

7.4 . 1 . 1 . Ϫj ãÂ, ViH vëa fl‹ %ghŒ 5 ,000/- tiuæš äif¥g‰W

bg‰wt®fŸ, clšey«, gæ® rhFgo ngh‹w tH§»dhš, %ghŒ. 65,000 nfho bryÎ

mo¥gil¤ njitfis ãiwnt‰Wtš V ‰ g L « . 2 / 3 g § F F L « g § f Ÿ ,

ngUjéahf ÏU¡F«. »uhk« k‰W« äif¥g‰iw¥ bgWtjhf C»¤jhš, %ghŒ

ef®¥gFÂfëš ViH vëa k¡fis, fl‹ 43,000 nfho bryÎ V‰gL«. 1:10 v‹w

bfhL¥gt®fë‹ ÃoæèUªJ éLé¥gJ c a ® ¤ j ¥ g £ l Å j h ¢ r h u ¤ i j ¥

Ïj‹ neh¡fkhF«.g a ‹ g L ¤ Â d h š x U f h y m s é š ,

31

v§fS¡F %ghŒ 4300 nfho njit¥gL«. ?VnjD« mw¡f£lis fh¥òW x¥gªj«

vdnt, bjhl¡f¤Âš, %ghŒ 1,000 nfho _y mšyJ

ãÂia cUth¡f¡ fUj¥g£LŸsJ. Ϫj ?clšey¡ fh¥òW x¥gªj«

_yãÂ, k¤Âa muR¡F eLãiy tuÎ - Ïit, ég¤J ãthuz¥ ga‹ mšyJ bryΤ £lkhfΫ "egh®L" guhkç¤J

ég¤J ãthuz¥ gaå‹¿ ÏU¡fyh«.tU»w bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ò j å ¥ g £ l t i f æ š m š y J F G ãÂæèUªJ ãÂÍjé më¡f¥gL»w

mo¥gilæš ÏU¡fyh«.£lkhfΫ ÏU¡F«.

7.5.1. fh¥òW brŒjt®fS¡F T£L¥ braš £l§fŸ g‰¿ RU¡f¡ F¿¥ò :gaid mšyJ bjhF¥ò¥ ga‹fis fl‹ c¤juthj ãÂia mik¤jšm ë ¥ g j ‰ f h f , f h ¥ ò W  b r Œ g t ® -

7.5. E© fh¥òW : fS¡fhd xG§FKiw éÂfëš be»œÎ¤

k¡fS¡F E©fh¥òW tr brŒJ j‹ik cŸsJ. MÍŸ fh¥òW k‰W« bghJ

b f h L ¥ g J Ï ¤ Â £ l ¤ Â ‹ I ª j h t J fh¥òWÂ ga‹fŸ x‹whf Ïiz¡f¥g£l

m«rkhF«. rKjha¤Â‹ bghUshjhu trÂÍ« mš ml§F«.

ß Â a h f e è t i l ª j à ç é d ç i l n a ?muR rhuh mik¥òfŸ

fh¥òW¤£l¤ij nk«gL¤Jtj‰fhf, ?Ra cjé¡FG¡fŸ

fh¥òW Kiw¥ gL¤jš k‰W« nk«gh£L ?E© ãÂÍjé ãWtd§fŸM i z a « , E © f h ¥ ò W  g h è Á

v‹wiH¡f¥gL»w xU Áw¥ò tif 7.5.2. bgU«ghyhd ãWtd§fŸ, BCA thf fh¥òW ghèÁia cUth¡»ÍŸsJ. 2005 ãaä¡f¥ g£LŸsd. ãWtd§fŸ M « M © L I R D A E © f h ¥ ò W  r £ l ¤  ‹ Ñ œ g  Πb r Œ J Ÿ s xG§FKiw éÂfŸ, E© fh¥òWÂia ã W t d § f S « T l , E © f h ¥ ò W  tiuaW¡»wJ k‰W« ifahS»wJ. ghèÁfis é‰gid brŒtj‰fhf, E© E©fh¥òW ghèÁæš, %ghŒ 50,000/- f h ¥ ò W  K f t ® f s h f ã a k d « m š y J m j ‰ F ¡ F i w t h d brŒa¥gLtj‰F, fh¥òW Kiw¥gL¤jš cWÂaë¡f¥g£l bjhifÍl‹ Toa bghJ k ‰ W « n k « g h £ L M i z a ¤ j h š fh¥òW ghèÁ mšyJ MÍŸ fh¥òW mDk¡f¥g£LŸsd.bfhŸif ml§»æU¡fyh«.

7.5.3. E© fh¥òW Jiw, ãiyahd bghJthd E© fh¥òW ghèÁæš K‹nd‰w« milªJ tU»wJ. mÂf

ËtUtd ml§»æU¡fyh«. v © â ¡ i f æ y h d f h ¥ Õ L j h u ® f Ÿ ,

j § f S i l a E © f h ¥ ò W Â ?clš ey¡fh¥òWÂ x¥gªj«b r a š g h L f i s ¤ b j h l § » Í Ÿ s d ® .

?1. Foir 2. fhšeil 3. fUéfŸ x›nthuh©L« gy òÂa £l§fŸ

mšyJ rhjd§fŸ mšyJ 4. VnjD« bjhl§f¥ gL»‹wd. éãnahf f£lik¥ò,

jå eg® ég¤J x¥gªj«f â r k h f t Y t i l ª J Ÿ s J . ò Â a

Ïit, jå¥g£l tifæš mšyJ FG tâf¤Â‹ msÎ Ï‹D« Á¿ajhf ÏUªj mo¥gilæš ÏU¡fyh«. n g h  Y « t â f « , f © â a k h d

E © M Í Ÿ f h ¥ ò W  g h è Á æ š ts®¢Áia¡ fh£L»wJ.

ËtUtd ml§»æU¡fyh«. E © f h ¥ ò W  t â f « , F G

?à ç ä a ¤ b j h i f i a ¤  U ¥ à ¡ fh¥òW¤Jiwæ‹ Ñœ bgçJ« ts®¢Á

b f h L ¤ j š m š y J  U ¥ à ¡ milªJŸsJ. ϪÂa MÍŸ fh¥òWÂ

bfhL¡fhkš F¿¤j fhy fh¥òW ãWtd«, é‰gid brŒj ghèÁfŸ k‰W«

x¥gªj« E© fh¥òWÂ Kft®fŸ M»a Ïu©oY«

32

bgçJ« g§fë¥ig¢ brŒJŸsJ. bjhêyhs®fŸ gâah‰W»w fhy¤Âš

äf¥ bgça bghUshjhu m®¢Áfis 7.5.4. fh¥òW Kiw¥gL¤jš k‰W« mt®fS¡F V‰gL¤J»wJ.nk«gh£L Miza«, 2005 M« M©L

fh¥òW Kiw¥gL¤jš k‰W« nk«gh£L °ty«g‹ £l«, ÏJtiuæš

XG§FKiw éÂfis (E© fh¥òWÂ) Ãu¢Áid ԮΠbrŒa¥glhj mik¥ò rhuh /

m¿é¡if brŒjj‹ _y«, ViH k¡fë‹ K i w r h u h J i w i a ¢ n r ® ª j

n j i t f i s ã i w Î b r Œ t j ‰ f h d bjhêyhs®fë‹ KÂnah® tUkhd¥

£l§fë‹ totik¥Ãš ãiyahd ghJfh¥ò njitia ãiwÎ brŒtj‰fhf

ts®¢Á ÏUªJ tªJŸsJ. xG§FKiw k¤Âa muR, 2010 m¡nlhgçš nk‰bfh©l

é  f ë š t i f b r Œ a ¥ g £ L Ÿ s tuyh‰W¢ Áw¥ò thŒªj Ka‰ÁahF«. Kiw

be»œÎ¤j‹ik, fh¥Õ£lhs®-fS¡F, rhuh Jiwia¢ nr®ªj bjhêyhs®fŸ,

T£L¥ gaid mšyJ bjhF¥ ga‹fis mt®fSila KJik fhy¤Âš XŒñÂa«

më¡f mDk¡»wJ. b g w Ï a Y « t i f æ š , m t ® f Ÿ

gâah‰W»w M©Lfëš Á¿a msÎ 7.5.5. t§»¤ bjhl®ghs® mik¥ò, E© bjhifia nrä¡F« tifæš mt®fis fh¥òW ga‹fŸ k‰W« M« M¤ä Õkh C ¡ F é ¥ g J Ï ¤  £ l ¤  ‹ K ¡ » a £l« ngh‹w KGikahd ga‹fis neh¡fkhF«. nrä¥ig C¡Fé¡F« cŸsl¡»a £l§fis ifahs ÏaY« tifæY«, Âu£L»w tifæY« °ty«g‹ tifæš brŒa¥gL«.£l«, k¤Âa muÁläUªJ rf g§fë¥ò¤

?braš £l§fŸ g‰¿a RU¡f¡ F¿¥òbjhifia¥ ga‹- gL¤J»wJ.

?éçth¡f / éãnahf mik¥ò, E© °ty«g‹ £l¤Â‹ Ñœ ga‹fŸfh¥òW ga‹fŸ k‰W« M« M¤ä Õkh

?mik¥òrhuh JiwæYŸs 18 Kjš 60 £l« ngh‹w KGikahd ga‹fis taJ tiuæyhd ϪÂa¡ Fokf‹ cŸsl¡»a £l§fis ifahS« go midtU¡F« Ϥ £l« cçajhF«. brŒjš (kÂ¥ÕL brŒa¥g£l Ïy¡fhd k¤Âa / khãy muÁ‹ mšyJ j‹dh£Á 12 nfho FL«g§fëš, 4.6 nfho m i k ¥ ò / k ¤  a m u R ¤ J i w FL«g§fŸ cŸsl¡f¥g£LŸsd)ã W t d ¤  š ã i y a h d g â

?M j h ® m £ i l i f a h S « E © òçahjtU«, ntiyaë¥gt® ãÂÍjé f h ¥ ò W  ¤  £ l g h è Á , C S C

më¡»w gâ XŒÎ¤ £l¤Â‹ Ñœ Ïl¤ÂèUªJ m¢Ál¥glyh«.

tU»w mšyJ vªjbthU r_f¥ 7.6 mik¥ò rhuh Jiw XŒñÂa¤ £l« - ghJfh¥ò¤ £l¤Â‹ Ñœ tuhj tUkhd °ty«g‹ xU eg®, mik¥ò rhuh Jiwia¢

nr®ªjtuhf¡ fUj¥gLth®.Ϥ£l¤Â‹ MwhtJ k‰W« ÏWÂ

m«r« KÂnah® tUkhd« k‰W« ghJfh¥ò ?k¤Âa muR mid¤J jFÂthŒªj NPS bjhl®òilajhF«. Rkh® 400 äšèa‹ ° t y « g ‹ f z ¡ F f S ¡ F k ¡ f Ÿ , m i k ¥ ò r h u h j J i w æ š t i u a W ¡ f ¥ g £ l f h y m s é ‰ F , gâah‰W»‹wd® (ϪÂahéš ntiy M©blh‹W¡F, %ghŒ 1000 g§fë¥ò¤ b r Œ g t ® f ë ‹ v © â ¡ i f æ š 8 5 bjhifia tH§F»wJ. mj‰F, rjÅj¤Â‰F« nk‰g£lt®fŸ) Ït®fSŸ, rªjhu®, M©blh‹W¡F, Fiwªj 120 äšèa‹ eg®fŸ bg©fŸ Mt®. msÎ %ghŒ. 1000, mÂf msthf %ghŒ b g U « g h y h d t ® f S ¡ F v ª j b t h U 12000 it¥ÕL brŒa nt©L«. k¤Âa KÂnah® tUkhd« ghJfh¥ò¤ £lK« muÁ‹ rf g§fë¥ò¤ bjhif¥ ga‹, Ïšiy. fodkhd ciH¥ò, bjhl®ªJ j‰nghJ 2016 - 17 M« M©L tiuæš »il¡fhj tUkhd«, äfΫ Fiwthd »il¡»wJ.r_f¥ ghJfh¥ò M»ait, mik¥ò rhuh

33

?r ª j h j h u ® f Ÿ , F ¿ ¥ à £ l t a  š t§»fŸ, gy khãy muR ãWtd§fŸ, MFI

ntiyia é£L élyh«. mªj¢ Kjèait ml§F«. ÏJ, 80,000 gÂÎ

r k a ¤  š , c U t h ¡ f ¥ g £ L Ÿ s b r Œ a ¥ g £ l b j h l ® ò i k a § f i s ¡

_yãÂæš xU gFÂ, xU bkh¤j¤ b f h © L Ÿ s J . Ï i t N L C C

bjhifahfΫ, xU gF M©L v‹wiH¡f¥gL»‹wd.

njhW« rªjhjhuU¡F tH§f¥ gL»wJ. · fLikahd k‰W« cça eilKiwia¥

?Ï ¤  £ l « , e h l h S k ‹ w ¢ r £ l « à ‹ g ‰ ¿ a à ‹ d ® , X Œ ñ  a ã Â

x‹¿dhš mik¡f¥ g£l r£l¥goahd K i w ¥ g L ¤ j š k ‰ W « n k « g h £ L

mik¥ghd XŒñÂa ã Kiw¥gL¤jš M i z a « , Ï ª j

k ‰ W « n k « g h £ L M i z a ¤ j h š x U § » i z ¥ g h s ® f i s ¥ g  Î

Kiw¥gL¤j¥g£L, ãUt»¡f¥gL»wJ. brŒ»wJ.

?°ty«g‹ £l«, Fiwªj bryéyhd, · NPS / °ty«g‹ £l¤Â‹ Ñœ

c ç a m « r § f i s c Ÿ s l ¡ » a nritia tH§Ftj‰fhd C¡f¤

khÂçahF«. ÏJ, njÁa XŒñÂa¤ £l bjhifia, k¤Âa muR V‰»wJ.

K i w æ ‹ e Å d f £ l i k ¥ à š NPS °ty«g‹ £l« brašgL« éj«brašgL»wJ. K‰¿Y« jftš

?Ϥ £l« kf¤jhd tunt‰ig¥ bg‰W, bjhêšE£g¤ij¡ ifahS»wJ.

brašgl¤ bjhl§»a eh‹fh©Lfëš ãÂfis ãUt»¥gj‰F, bjhêšKiw

75 rjÅj CAGR-I v£oÍŸsJ.ã nkyhs®fis¡ bfh©LŸsJ.

?m§f‹tho gâahs®fŸ, ASHA r ª j h j h u ® f ë ‹ e y i d ¥ g â a h s ® f Ÿ , f £ L k h d ¤ ghJfh¥gj‰fhf, éntfkhd KjÄ£L bjhêyhs®fŸ, kfë® Ra cjé¡ têfh£o¡ F¿¥òfis¥ Ëg‰W»wJ.FG¡fŸ Kjènah® Ϥ£l¤Âš

?MªÂu¥Ãunjr«, fUehlf«, #h®f©L, bgU« v©â¡ifæš nr®ªJŸsd®.mçahdh, r£o°f®, šè, NCT muR,

?Ϥ£l¤Âš nr®ªJŸs F¿¥Ã£l m°[h«, Õfh® k‰W« uh#°jh‹ ngh‹w rªjhjhu®fë‹ bkh¤j v©â¡if, 2.7 khãy§fëYŸs gy khãy muR äšèaid¤ jh©oÍŸsJ.ãWtd§fŸ, bt›ntW rªjhjhu®

F G é d U ¡ f h f , Ï ¤  £ l ¤ i j ¥ ?2013 - 14 M« ãÂah©oš, 1.6 äšèa‹ à ‹ g ‰ W » ‹ w d . Ï t ‰ W Ÿ Á y , rªjhjhu®fŸ °ty«g‹ rf g§fë¥ò¤ ° t y « g ‹ f z ¡ F f ë š bjhifia¥ bg‰WŸsd®. g a Ü £ l h s ® f S ¡ F T L j š r f

?jF thŒªj rªjhjhu®fëš 50 g§fë¥igÍ« tH§F»‹wd.

r j Å j ¤  ‰ F n k ‰ g £ l t ® f Ÿ , 4 0 °ty«g‹ £l¤Âš v›thW nrUtJ t a J ¡ F ¡ F i w t h d t a J

bfh©lt®fshfΫ 70 taJ¡F¡ NPS / °ty«g‹, "xU§»iz¥-ghs®fŸ" Fiwthd taJ bfh©lt®fshfΫ 70 v ‹ W m i H ¡ f ¥ g L » w m o k £ l r j Å j ¤  ‰ F n k ‰ g £ l t ® f Ÿ Ï i l p £ l h s ® f Ÿ _ y « bg©fshfΫ cŸsd®. vdnt, ãUt»¡f¥gL»wJ. Ït®fŸ, rªjh Ϥ£l«, Ú©lfhy tiuaW¡f¥ g£l jhuU¡F«, NPS f£lik¥Ã‰F« Ïilna g§fë¥ò XŒñÂa¤ £l¤Â‰fhf, cça bjhl®ig V‰gL¤J»‹wd®. Ït®fŸ, rªjhjhu® mo¥gilia Ïy¡fhf X Œ ñ  a ã  K i w ¥ g L ¤ j š k ‰ W « it¤J, ãUt»¡f KidªJŸsJ.nk«gh£L Miza¤Â‹ xG§FKiw

éÂfë‹ go, rªjh jhu®fS¡F nrit ?2014 kh®¢ tiuæš muÁ‹ bkh¤j brŒa, bghW¥ò thŒªjt®fsht®. 79 g§fë¥ò¤ bjhif %ghŒ 363 nfhoahf xU§»iz¥ ghs®fSŸ, bghJ¤Jiw Ï U ¡ f , r ª j h j h u ® f ë ‹ b r h ª j

34

12

g§fë¥ò¤ bjhif %ghŒ 564 nfhoahf bjhl®ò bfhŸS« miH¥ò ika v©.

ÏUªJ tªJŸsJ. mjhtJ, Ϥ£l«, 1800110708 FWªjftš nrit : NPS v‹W

mik¥ò rhuh Jiwæ‹ muR bgU¡f j£l¢R brŒJ, mij 56677 v‹w v©Q¡F

KoªjJl‹, mij, KÂnah® tUkhd¥ FWªjftš nritia (SMS) mD¥òf.

g h J f h ¥ g h f i t ¤ Â U ¡ f c ¤ j u (ãiyahd f£lz§fŸ bghUªJ«)

é£LŸsJ. www.pfrda.org.in v‹w tiy¤js¤ij¡

fh©f.?2 0 1 0 - 1 1 M « M © o š 3 , 0 1 , 9 8 0

rªjhjhu®fS«, 2011-12 M« M©oš braš £l§fŸ g‰¿a RU¡f¡ F¿¥ò

6,43,979 rªjhjhu®fS«, 2012-13 M« ?°ty«g‹ ngh‹w XŒñÂa¤ £l¤ij

M©oš 11 ,01 ,079 rªjhjhu®fS« KG mséš brašgL¤Jtj‰fhf, gadilªJŸsd®. 2013-14 M« éçth¡f / éãnahf mik¥ig¥ ã  a h © L t i u æ š 1 5 , 9 4 , 7 9 0 ga‹gL¤jΫ.rªjhjhu®fŸ gadila KoªjJ.

?e k J e h £ o š , m i k ¥ ò r h u h ?t § » ¤ b j h l ® g h s ® , Ï ¤ Â £ l ¢ bjhêyhs®fë‹ v©â¡if 35 nfho

brašgh£il éçÎgL¤Jtj‰F¥ v ‹ W k  ¥ Õ L b r Œ a ¥ g £ L Ÿ s J . ga‹gL¤j¥gLt®. 31.03.2014 tiuæš 15.94 Ïy£r«

nkY« bjçªJ bfhŸtj‰F cjéahf, r ª j h j h u ® f Ÿ Ï ¤  £ l ¤  š

NPS °ty«g‹ £l¤Âš ÏizͧfŸ. ÏizªJŸsd®.

35

bghUshjhu ßÂahd

mutiz¥Ãš

bjhêš E£g

c¤Âæ‹ g§F gâ

36

8. bghUshjhu ßÂahd mutiz¥Ãš V‰ghL, tho¡ifahs®fŸ, t§»¥ gâia,

bjhêšE£g c¤Âæ‹ g§Fgâ vªj Ïl¤ÂY«, vªj Ïl¤ÂY« nk‰bfhŸs

ÏaY« tifæš tho¡ifahs®fë‹ 1. ekJ eh£oš, t§»æ‹ ng¢R tH¡»š, t r  i a m  f ç ¡ f b r Œ » w x U bjhêšE£g c¤ÂÍ«, bghUshjhu ßÂahd elto¡ifahd mikªJŸsJ. CBS mutiz¥ò« Ãugykhd brh‰fshf tr¡F m¥gh‰g£l gFÂfŸ ÛJ ftd« c Ÿ s d . b g h U s h j h u ß Â a h d b r Y ¤ J t J , Ï ª j b j h ê š E £ g mutiz¥Ãš cŸs K¡»a jil v‹gJ, K‹nd‰w¤ij nk«gL¤Jtj‰F äfΫ mÂf v©â¡if, Fiwªj msÎ, Ï ‹ ¿ a i k a h j j h F « . m J , f£Lgoahfhj bryÎ M»aitahf ÏUªJ tho¡ifahs®fS¡F jukhd k‰W« tªJŸsd. bryit, f£Lgoah»w gaDŸs nritfis tH§Ftj‰F cjé tifæš Fiw¤jš, £l¢ brašghL, brŒtnjhL k£Lä‹¿, jftiy cUth¡», eh£o‹ bjhiy öu¥ gF¡F / äfΫ mt‰iw, br«ikahd ãUt»¥gÂY« b j h i y é Y Ÿ s _ i y K L ¡ i f ¢ bgU«g§F t»¡»wJ. CBS V‰gh£il¥ br‹wiljš M»at‰W¡fhd xnu tê, Ëg‰Wtj‹ thæyhf, NEFT, RTGS, bjhêšE£g c¤Âia nk«gL¤JtjhF«.bršngÁ _ykhd t§»¥gâ, Ïizajs

2. eh£oYŸs mid¤J¥ gFÂfS¡F« tr _ykhd t§»¥ gâ, jhåa§»

t § » ¥ g â t r  f Ÿ » i l ¡ f ¢ gz« tH§F« ÏaªÂu§fŸ Kjèa gšntW

b r Œ t j ‰ f h f , c § f S i l a b j h ê š E £ g ¤ j a h ç ¥ ò f i s ¥

tho¡ifahsiu m¿ªJ bfhŸf (KYC), ga‹gL¤Jtj‰F thŒ¥ò V‰g£LŸsJ.

IMPS, AEPS, bršngÁ _ykhd t§»¥ gâ t§»¥gâ, bghJ k¡fis¢ br‹wiltš

ngh‹w m©ik¡fhy bjhêšE£g¤ F¿¥Ãl¤j¡f kh‰w§fis V‰gL¤Âa,

jahç¥òfŸ, £l¢ bryÎfŸ, trÂ, bjhêšE£g c¤Âæ‹ mo¥gilæyhd Áy éiuéš br‹wiljš M»at‰¿š jahç¥òfŸ, ÑnH Ïiz¡f¥g£LŸsd.bgUkséš kh‰w¤ij V‰gL¤ÂÍŸsd.

?mid¤J t£lhu Cuf t§»fŸ c£gl, t§»fë‹ tâf khÂçfŸ, bjhiy¤ t§»fŸ CBS V‰gh£oid¥ Ëg‰Wjšb j h l ® ò Ï a ¡ F n t h ® k ‰ W « à w

b g h W ¥ g h s ® f Ÿ x U § » i z ¡ f ¥ g l ?ifædhš ga‹gL¤j¥gL»w fUéfŸ,

nt©L«. bršngÁfŸ, m£ilfŸ, E© jhåa§»

gz« tH§F« ÏaªÂu§fŸ, jftš 3. ϪÂa çr®› t§»æ‹ têfh£Ljè‹ ika§fŸ ngh‹wt‰iw¥ ga‹gL¤Â, Ñœ neõdš ngbk‹£° fh®bghnuõ‹ M¥ xU gy tê »isfs‰w mQFKiw ϪÂah (NPCI) t§»¥ gâ bjhêš ga‹gL¤j¥glyh«.E£g¤Â‰fhd ts®¢Á & MuhŒ¢Á ãWtd«

(IDRBT) Kjèait òÂa bjhêšE£g ?Ï ¤ j i f a f U é f Ÿ _ y « n k ‰

c ¤ Â i a m o ¥ g i l a h f ¡ b f h © l bfhŸs¥gL»w bfhL¡fš - th§fš

j a h ç ¥ ò f i s m ¿ K f ¥ g L ¤ J t  š tâf elto¡if, t§»æ‹ CBS

F¿¥Ãl¤j¡f g§F gâah‰W»‹wd. V ‰ g h £ L l ‹ x U § » i z ¡ f ¥

gL»‹wd.4. Ï›thW, ϪÂa çr®› t§», flªj gy

M©Lfshf, ϪÂa t§»¥ g⤠Jiw ?rçahd neu¤Âš bkh¤j¤ bjhifia

nk«gh£L¡fhf, bjhêš E£g c¤Âia¥ bfhL¤J¤ Ô®¤jš (RTGS) ngh‹w

ga‹gL¤Jtš Kid¥òl‹ <Lg£L ä‹dQ Kiwæš bjhif tH§fš

tªJŸsd. t§»¥ g⤠Jiwæš Kiwia¢ brašgL¤Jjš

V‰g£LŸs K¡»akhd bjhêšE£g ?ä‹dQ Kiwæš bjhif tH§fš

n k « g h L a h b j å š , x U § » i z ª j ?njÁa ä‹dQ Kiw ã (gz«) kh‰w« KGikahd t§» nrit¤ ԮΠtU«. Ϫj

brŒjš

37

?eilKiw Fiw¡f¥g£l fhnrhiy Kiw¡fhd V‰f¤j¡f elto¡ifahf

V‰ghL cŸsJ.

?bršngÁ Kjèat‰iw¥ ga‹gL¤Â, nk‰brh‹d elto¡if, fh»jk‰w

t§»¥ gâia (bfhL¡fš - th§fš eilKiwahF«. nkY«, mJ, Mjh®

tâf elto¡if) nk‰bfhŸSjš v©iz¡ bfh©LŸs tho¡ifahs®fŸ,

f z ¡ F b j h l § F t i j ä f Î « 5. bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ò F¿¤j vëikah¡» éL»wJ. bgU«ghyhd njÁa £l¤Â‹ Ñœ tU»w Ãujk t§»fŸ, Ϫj eilKiwia mšyJ Ϫj kªÂçæ‹ k¡fŸ ã £l¤Â‹ j‰nghija V ‰ g h £ i l b r a è š i t ¡ » w e Å d elto¡if ahbjåš, tiuaW¡f¥g£l fhy Kiwia¥ Ëg‰¿ÍŸsd. ä‹dQ msé‰FŸ, £l Ïy¡if vŒJtj‰F, Kiwæyhd c§fSila tho¡ifahs® bjhêš E£g c¤Âia bgUkséš g‰¿ m¿ªJ bfhŸf (e-kyc) , Ïå ga‹gL¤J-tjhF«. Áy K¡»akhd tU§fhy¤Âš t§»¡ fz¡Ffis¤ jahç¥òfŸ ÑnH më¡f¥g£LŸsd.b j h l § F t  š b g U k s é š

( i ) ä ‹ d Q K i w æ š c § f S i l a ga‹gL¤j¥gL«.tho¡ifahsiu m¿ªJ bfhŸf (e-kyc)

( i i ) b r š n g Á _ y « t § » ¥ g â 2005 M« M©L r£l¤Â‰F¥

eilKiwia¡ Fiw¤jš - t§»¥ gâia ò w « g h d g z « i f a h S j i y ¤

vëikah¡Fjš(gÂÎU¡fis¥ guhkç¤jš) jL¡F«

b r š n g Á æ ‹ g a ‹ g h £ o š é  f ë ‹ Ñ œ ä ‹ d Q K i w æ š V‰g£LŸs òu£Á, mjhtJ eh£ilna c§fSila tho¡ifahsiu m¿ªJ kh‰¿aik¤JŸs ãfœÎ t§»¥ gâ bfhŸ v‹w Kiwia, tho¡ifahs® g‰¿a k¡fis br‹wiljš k‰W« bfhL¡fš - étu§fis¢ rçgh®¥gj‰fhd V‰f¤ j¡f th§fš tâf elto¡if M»at‰¿‹go, eilKiwahf, 2013 M« M©oš ϪÂa t§»¥ gâæY« òu£Áia V‰gL¤Â¡ çr®› t§» mDkÂaë¤jJ. milahs fh£oÍŸsJ. Ï‹W, ϪÂahéš cŸs nkhro Ïl®¥ghL nghè Mtz« M»a bršngÁfë‹ v©â¡if 886 äšèa‹ Ïl®fis¡ Fiw¥gj‰fhfΫ, fh»j¤ij¥ MF«. bjhiy öu »uhk§fis bršngÁ g a ‹ g L ¤ j h k š ä ‹ d Q K i w æ š nrit br‹wiltJ, ghku k¡fS« mij¥ t h o ¡ i f a h s ® g ‰ ¿ m ¿ ª J ga‹gL¤JtJ. m‹whl tho¡ifahf bfhŸtj‰fhfΫ, UIDAI, mjDila M » Í Ÿ s J . b r š n g Á f i s ¥ "ä‹dQ Kiwæyhd c§fSila ga‹gL¤Jnthçš Rkh® ¼ gFÂæd® tho¡ifahs® g‰¿ m¿ªJ bfhŸf" v‹w » u h k § f ë š / Á ¿ a e f u § f ë š V‰gh£L Kiw nritia¤ bjhl§»ÍŸsJ. t Á ¡ » ‹ w d ® v ‹ W k  ¥ Õ L Ϫj eilKiwæ‹ Ñœ tho¡ifahsç‹ b r Œ a ¥ g £ L Ÿ s J . b r š n g Á f ë ‹ btë¥gilahd x¥òjš, UIDAI juΤ elkh£l« k‰W« mid¤J Ãçit¢ nr®ªj j s ¤  è U ª J , t h o ¡ i f a h s ç ‹ k ¡ f S « Ï ¤ j i f a r h j d § f i s ¥ (M©/bg©) cæç Kiwæyhd (iféuš g a ‹ g L ¤ J j š M » a t ‰ ¿ ‹ _ y « nuif, f© fUéê¥gly« Kjèait) bghUshjhu ßÂahf , r_f ßÂahf milahs e«gf¤ j‹ik F¿¤j rh‹W é y ¡ f ¥ g £ l k ¡ f S ¡ F t § » ¥ g â bga®, taJ, ghèd« k‰W« òif¥gl« nritfis tH§fyh«. ÏJ, bršngÁ ngh‹w jå¥g£l mo¥gil¤ jftš rªjhjhu®fŸ, jå¥g£l Ïl¤Âš k‰W« M»ait, t§»fŸ ngh‹w mÂfhu« bg‰w neu¤Âš mt®fSila ã rh®ªj ga‹gL¤JnthUl‹ ä‹dQ Kiwæš bfhL¡fš - th§fš elto¡ifia (gz g»®ªJ bfhŸs¥glyh«. ÏJ, "c§fSila kh‰w« brŒjš) nk‰bfhŸs cjλwJ. tho¡ifahs® g‰¿ m¿ªJ bfhŸf"

38

rªjhjhu®, gz¤ij¤ ÂU«g¥ bgw / (mD¥ògt®) (ii) gaÜ£lhs® (bgWgt®) (iii)

gz¤ij it¥ÕL brŒa, xU Ášyiw t§»fŸ k‰W« (iv) njÁa ã tif kh‰¿

bršngÁ f£lik¥ò éahghçia mQ», (switch) - NPCI M»nah® cŸsd®.

FWŠ brŒÂ nrit _y« jftš mD¥Ã, éiuÎ gz« tH§Fif Kiw bfhL¡fš - th§fš elto¡ifia ( é g t K ) ( I M P S ) t ê a h f ¥ g z « nk‰bfhŸsyh«. mD¥òtj‰F mD¥òe® mit t§»

bršngÁ _ykhd t§»¥gâ, Kiwia¥ ga‹gL¤j nt©L«. gz«

bghJthf, Ãsh¡bg®ç, M©ouhŒL, I bgWeç‹ miyngÁ v© t§»æš gÂÎ

ngh‹ k‰W« é©nlh° bršngÁfëš brŒa¥ g£oU¡f nt©L«. m›thW gÂÎ

"#hth" brŒKiw thæyhf eilbgW»wJ. brŒÂUªjhš, cldoahf mtUila

gz kh‰w« brŒjš, cldoahf bjhif fz¡»š gz« nr®¥Ã¡f¥g£L éL«.

tH§Fjš, érhuiz brŒjš (ÏU¥ò g‰¿a Ïj‰fhd gÂÎ brŒtj‰F, gz« mD¥òe®

érhuiz/ FW m¿¡if), Ok£ (Demat) miy t§» Kiw nt©o gÂÎ brŒJ mit

fz¡F nritfŸ, fhnrhiy ò¤jf« tê gz milahs‹ (mgm - MMID) k‰W«

nf£lš, g£ofS¡F¤ bjhif brY¤Jjš miy t§», jå milahs bt© (mtjm

Kjèad ngh‹w gšntW t§»¥gâ - MPIN) M»at‰iw¥ bg‰W¡ bfhŸs

nritfis, bršngÁ t§»¥ gâ _y« n t © L « . m ¥ n g h J j h ‹ g z

nk‰bfhŸsyh«. eilKiwia¤ bjhl§f KoÍ«. (bjhif

mD¥òjš, bgWjš ngh‹W). mgm v‹gJ t§»¡ fz¡FfëèUªJ mo¥gil V G Ï y ¡ f ¡ F ¿ p £ b l © M F « . ãÂrh®ªj g‰W tuÎfis, "bršngÁ t§»¥ tho¡ifahs® t§»æš j« bgaiu¥ gÂÎ gâia¥ ga‹gL¤Â, `jå¥g£l milahs brŒjÎl‹, mtU¡F t§»ahš mgm v©' V‰gh£L Kiwæ‹ mo¥gilæš (MMID) tH§f¥gL«. xU gz« mD¥òe® bršngÁ _y« nk‰ bfhŸsyh«. bršngÁ gadhëæ‹ miyngÁ v©, MMID bjhif thy£ Ky« bršngÁ t§»¥gâ brašghL, M » a t ‰ i w F W Š b r Œ  a h f e k J 2012 M« M©oš bjhl§f¥g£lJ. miyngÁ j£l¢R brŒJ mD¥òtj‹ _y« b g h U s h j h u ß Â a h d m u t i z ¥ ò gz mD¥òif eilKiw¤ bjhl§fyh«. Ïa¡f¤Â‹ Ñœ, FL«g§fis, t§»¡ bgWeç‹ t§»¡ fz¡»š gz« nghŒ¢ fz¡F bjhl§f¢ brŒtj‰fhf, bkhigš nr®ªJ é£lbj‹W mtU¡F SMS _y« bjhiyngÁ Kiw k‰W« K‹dnu bjhif cW brŒa¥gL«. t§»fS¡»ilahd b r Y ¤ J » w t h y £ K i w Í « miytê tH§Fif nritæid ϪÂa ga‹gL¤j¥gL«tH§Fif fHf« (NPCI) ftå¤J¡

(iii) cldoahf¤ bjhif tH§F« V‰gh£L bfhŸ»wJ.Kiw

cldoahf¤ bjhif tH§F« (iv) E© - Vov«fŸV‰gh£L Kiwia, NPCI, 22.11.2010 m‹W E© Vov« v‹gJ cæç msÅ£L bjhl§» it¤jJ. ÏJ, 24 kâ neu Kiwæš xUtç‹ milahs¤ij cW Ïizajs t§» ä‹dQ Kiwæš brŒa¡ Toa, ifæš vL¤J¢ bršy¡ gzkh‰w«, brŒÍ« nritia, bršngÁ Toa fUéahF«. Cuf / ng%uh£Á _ykhfΫ, Ïizajs t§»¥gâ & ika§fëš V.o.v«.fis¢ brašgL¤j jhåa§» gz« tH§F« ÏaªÂu§fŸ nt©o Fiwªj bryéyhd E© Vov«fŸ _ykhfΫ cldoahf tH§F»wJ. x›bthU t§» nrit ika¤ÂY« t§»fŸ mid¤ÂY« bjhif brY¤J»w ãWtd¥gL«. Ïj‹ _y«, cldoahf g â i a ¢ b r Œ t j ‰ F , e h ‹ F gz« brY¤jΫ, vL¡fΫ KoÍ«. xU bghW¥ghs®fŸ, mjhtJ (i) brY¤Jgt® F¿¥Ã£l t§» nrit ika« / tâf¢

39

n r i t a h s ® b j h l ® ò b f h © L Ÿ s òH¡f¤Âš cŸs ϪÂa¥ bgUeh£oš

t§»ahf ÏUªjhY«, Ïšyhé£lhY« gz j‰nghJ miyngÁfŸ m‹whl Å£L¥

eilKiwia nk‰bfhŸs KoÍ«. Ϫj¡ ga‹gh£L¥ bghUshf kh¿ÍŸsd.

fUéahdJ miyngÁ bjhl®Ãš Ïa§f¡

T o a j h f , x › b t h U t § » n r i t FWŠbrŒÂ (SMS) / miyngÁ

ika¤Â‰F« / tâf¢ nritahsU¡F« t§» M¥° -I ga‹gL¤Â miyt§»

më¡f¥gL«. tho¡ifahs®fŸ j§fŸ nrit¤ bjhl§» élyh« v‹whY«

milahs¤ij cWÂ brŒJ bfh©L, v°.v«.v° Kiw fK¡f¡ F¿p£L

mt®fë‹ t§»¡ fz¡Ffëš gz« t i u a i w a ‰ w n r i t v ‹ g j h š

vL¡fnth, nghlnth brŒayh«. Ϫj¥ g h J f h ¥ g ‰ w j h f ¡ f U j ¥ g L » w J .

gz« t. nrit / t. nritahsç‹ gz m i y t ê t § » M › ° Ï U t ê

Ï G i t æ è U ª J b g w ¥ g L t j h F « . brašKiw¡F Ïiaªjjjhf ÏUªjhY«,

K¡»akhf, t. nritædhš tho¡if- Ïš bgUŠÁ¡fš v‹dbt‹whš

ahs®fS¡fhd t§»ahf¢ brašgLth®. Ït‰iw gÂéw¡f« brŒJ miyngÁæš

m t ® b r Œ a n t © o a b j š y h « , ã W é ¡ b f h © l h š j h ‹ Ï j i d ¥

tho¡ifahsç‹ UID ia¥ ga‹gL¤Â ga‹gL¤j KoÍ«. nkY« GPRS

mtuJ milahs¤ij cW brŒtJjh‹. Ïiz¥òfŸ J2ME ifngÁfëšjh‹ Ϫj

Ï › t i f E © V o v « m ë ¡ F « M ¥ ° Ï a § F « Ï ª Â a ¥

m o ¥ g i l a h d n r i t f s h f , g z « ga‹gh£lhs®fëš 40% ¡F« Fiwªj

brY¤Jjš, vL¤jš, bjhif (ntW v © â ¡ i f æ d ç l n k Ï ¤ j i f a

fz¡F¡F kh‰Wjš, fz¡»š ÏU¥ò ifngÁfŸ cŸsd.

m ¿ j š M » a i t m i k » ‹ w d .

t§»æšyh¥ gFÂfëš thG« k¡fS¡F nk‰fh© Á¡fS¡F¤ Ô®thf,

ã nritfis më¥gj‰F Ϥjifa USSD js¤Âš Ïj‰nfh® kh‰Wtê

E© V.o.v«fŸ ngUjé ò绋wd. Ϫj cŸsJ. ív°v« tiya¤Âš cŸs vªj

E© V.o.v« fëš cæç msÅ£L Kiw, miyngÁæ‹ têahfΫ USSD Ô®éid

PIN mo¥ilæyhd Kiw, Ï‹d« Ãw tho¡ifahs®fŸ bgw KoÍ«. vªj khÂç

K i w f ë ‹ _ y « m i l a h s c W Â miyngÁahf ÏUªjhY« Ïjid¥

brŒa¥gL»wJ. nkY« mit elkhL« bgwyh«. Ïj‰fhd tho¡ifahs® jkJ

V . o . v « f s h f m i k ª J m i y n g Á æ š v ª j b k ‹ b g h U Ÿ

tho¡ifahs®fë‹ thrY¡nf t§» ga‹gh£ilÍ« gÂéw¡f« brŒanth,

n r i t i a m ë ¥ g j ‰ F t ê t i f íéM®v° Ïiz¥ò bgw nt©o a

brŒ»‹wd. m t Á a n k h Ï u h J . U S S D

ga‹gh£lhsU¡F äfΫ vëjhdJ

Ï›thwhf, E© Vo«v«fŸ fâå k £ L ä ‹ ¿ m t U ¡ F ¤ n j i t a h d

têthf, gy t§» Kida§fS¡»ilna étu§fis¡ nf‰gjhfΫ cŸsJ.

brašgl¡ Toa, bryÎ Fiwªj gz« ga‹gh£L¤ bjhF¥Ãid¥ gÂéw¡f«

t H § F « r h j d k h f e h £ o Y Ÿ s b r Œ a n t © o a n j i t i a U S S D

x›bthUtU¡F« ga‹ju¡ Toait. Fiw¥gJl‹, FWŠbrŒÂ Kiwiaél¥

(iv) njÁa xU§fikªj USSD js« ghJfh¥ghdjhfΫ cŸsJ.

(NUUP)

?t§» tho¡ifahs®fŸ j§fsJ

t§» nritfŸ btFk¡fS¡F *99# v‹w všyh bjhiy¤ bjhl®ò nrit

mÂfséš x‹whf miyngÁ t§» Kiw tH§Fe®fS¡F« (TSPs) bghJthd

cŸsJ. 900 äšèa‹ miyngÁfŸ v©iz¤ bjhl®ò bfh©L, mj‹

40

Âiuæš bjçÍ« étu§fis¥ go¤J¥ tèikÍŸs tâf¥ bgauhfΫ ÏU¥gjhš

gh®¤J, mj‰nf‰g t§» nritia¥ ca®ªj nrit¥ gaid më¡f tšydJ.

bgwyh«. *99# v‹w v©iz¤ bjhl®ò Ïj‹ K¡»a¡ TWfshtd :

b f h © L , t h o ¡ i f a h s ® j k ¡ F ¤

njitahd ãÂrh®ªj nritfshf gz« ?Fiwªj bryÎ k‰W« th§f¡ Toa

mD¥òjš ngh‹wt‰iwÍ«, ã rhuhj j‹ik

nritfshd fz¡»š gz ÏU¥ò, t§»¡ ?x›bthUtU¡F« V‰w nrit

fz¡»‹ RU¡f m¿¡if M»at‰iwÍ« ?ϪÂa tho¡ifahs®fS¡F V‰w,

bgwyh«. NUUP tH§f¡Toa K¡»a fz¡F jftš ghJfh¥ò

nritfshd xU t§»æèUªJ Ï‹bdhU ?ÏJtiu br‹W nruhj k¡fŸ ÃçÎfis

t§»æš cŸs fz¡»‰F¤ bjhif mila¡ Toa tifæš ä‹ tê

kh‰Wjš, gz ÏU¥ò m¿jš, fz¡»‹ éU¥g¤ nj®ÎfŸ

RU¡f m¿¡if bgWjš M»at‰Wl‹

k‰W« gy nritfisÍk tho¡ifahs® (vii) Mjh® têahd gz« tH§F« Kiw

Ïj‹ têahf¥ ga‹ JŒ¡fyh«. Ϫj (AEPS)

NUUP nritæš òÂjhf¢ nr®¡f¥g£LŸs, M.g.t KiwahdJ, fâå têahf

Mjh® njlš nrit (Query Service on Mjh® milahs m£ilia¥ ga‹gL¤Â

Aadhaar Mapper - QSAM) F¿¥Ãl¤ j¡fJ. E© Vov« mšyJ t§» Kf¥Ãl¤Â‹

Ïjid¥ ga‹gL¤Â xUt® jkJ Mjh® têahf t§» nritfis bgWtjhF«.

gÂÎ ãiy t§»fëš vªj ãiyæš j‰nghJ Mjh® _y« brašgL¤j¡Toa 4

cŸsJ v‹gij¤ bjçªJ bfhŸs KoÍ«. t i f a h d m o ¥ g i l n r i t f Ÿ

F¿¥ghf, muR tH§F« neuo khåa / eilKiwæš cŸsd. mit (i) fz¡»‹

cjé¤ bjhiffŸ cça gadhëæ‹ ÏU¥ò m¿jš (ii) gz« vL¤jš (iii) gz«

fz¡»š nr®¡f¥g£LŸsjh v‹gij m¿a nghLjš (iv) ÏU Mjh®fS¡»ilna gz¥

ÏJ bgçJ« if bfhL¡F«. Ϫj nrit g ç k h ‰ w « A E P S b r a š g h £ i l

Mf°£ 28, 2014 Kjš bjhl§f¥ bgW«. nk‰bfhŸtj‰F, xU tho¡ifahsU¡F¤

n j i t ¥ g L t d 1 ) I I N v d ¥ g L «

(vi) %ng g‰W m£ilfŸ (Pupay Debit tho¡ifahs® fz¡F it¤ÂU¡F«

Cards) t§»æš milahsbt© 2) Mjh® m£il

v© M»ait.

?%ng g‰W m£il¤ £l« v‹gJ,

ä ‹ t ê g z « t H § F « K i w i a viii) Mjh® gz tH§Fif Ïiz¥ò Kiw

ϪÂahéš cŸs mid¤J t§»fS«, ã (APBS)

ãWtd§fS« nk‰ bfhŸtj‰Fça Mjh® gz tH§F Kiw muR mšyJ

cŸeh£L, Âwªj têæyhd, g‹Kf muR ãWtd§fëèUªJ Mjh® tê

KiwahF«. "%ng" v‹w brhšny mj‹ b r a š g l ¡ T o a t § » ¡ f z ¡ F Ÿ s

njÁa¤ j‹ikia vL¤J¡fh£Ltjhf tho¡ifahs®fS¡F t§»fŸ mšyJ

cŸsJ. (%ghŒ ) "%Ã" tH§Fjš (ngk‹£) mŠrš mYtyf§fŸ têahf¥ gz«

v‹w ÏU brh‰fë‹ r§fk«jh‹ "%ng". mD¥ò« KiwahF«. k¡fS¡Fça muR¤

%ng m£ilfŸ ϪÂa tho¡ifahs® £l§fë‹ ãÂÍjéæid (EBT, DBT /

t â f ® f Ÿ , t § » f Ÿ M » n a h ç ‹ DBTL tH§F) cça gadhëfS¡F«

njitia (ãiwÎ brŒa¡ xU§nf bfh©L nr®¥gj‰F, m¥ gadhëfë‹

Toait. %ng g‰W m£ilfŸ vëjš Mjh® v©fisÍ«, cça bjhifiaÍ«

ifahs¡ ToaitahfΫ, mid¤J¤ F ¿ ¥ à £ L , x U g £ o a š j a h ç ¤ J ,

js§fëY« V‰f¡ ToaitahfΫ, m¡fz¡»id¥ guhkç¡F« t§»æl«

41

t§»æl« nr®¥Ã¤J é£lhš nghJkhdJ. éL«. Ï›thW gz« tu¥ bg‰wÎl‹,

c l n d , m › t § » m ¥ g £ o a y l § » a gadhë¡F m¤jftiy FWŠbrŒÂ

nfh¥Ãid Mjh® gz« tH§Fif mšyJ ntW têæš t§» bjçé¤J éL«.

Ïiz¥ò Kiwæš brašgL¤Â, cça

gadhëfë‹ t§»¡ fz¡»š nr®¤J

miyngÁ têahfã nritfŸ

ã mutiz¥ò¡F

cjΫ bjhêš E£g§fŸ

cæç msÅ£L

Kiwæyhd fUé

Ïiza ika§fŸ,

fâåfŸ,

äf¢Á¿a »isfŸ

°kh®£ m£il k‰W« PO Kida§fŸ

FW / E© miyngÁ k‰W«

cæç msÅ£L Vov«fŸ

42

43

nk‰gh®it¡fhd ãUthf mik¥ò

44

9.1. k¤Âa muR ãiyæš

jiyik Ãw cW¥Ãd®fŸ nk‰gh®it¡fhy

msÎ

£l¤

jiyt® ã mik¢r®

FG

(Steering

Committee)

brayhs®

(fs)

bjhl®ò¤ Jiw mik¢r®

Cuf ts®¢Á mik¢r®

brayhs® (FS) çr®›

t§» MSe®, brayhs®

(bjhiy¤ bjhl®ò)

brayhs® (Cuf ts®¢Á)jiyt® IBA

fhyh©L¡F xU Kiw

Jiz MSe®, çr®›

t§», jiyik Ïa¡Fe®,

njÁa jféaš ika«

(NIC)

Kj‹ik braš mYty®,

IBA,

jiyt® k‰W« nkyh©

Ïa¡Fe®, BSNLt§»fë‹ jiyt®fŸ k‰W« nkyhs® Ïa¡Fe® NABARD, jiyt®, NPCI Kj‹ik braš mYty®

khj¤Â‰F xU Kiw

£l Ïa¡Fe®

Ïiz¢ brayhs® (FI)

t§»fŸ, ngh®L, NPCI, BSNL M»at‰¿‹ K¡»a mYty®fŸ

thuªnjhW«, khjäUKiw

9.1.1. Ïa¡Fe® (FI) TLjš £l Ïa¡Feuhf brašgLth®.

9.2 khãy mséš

jiyik Ãw cW¥Ãd®fŸ nk‰gh®it¡fhy

msÎ

khãy mséyhd brašgh£L¡ FG

£l Ïa¡Fe®

jiyik V‰gj‰F

K‹Dçik V‰ghL,

NRLM mšyJ

Kj‹ik¢ bray®

(ãÂ)Íl‹ xG§F

nr®¡f nt©L«.

bgça t§»fë‹ jiyt®fŸ, RBI, NABARD, fh¥Õ£L ãWtd§fë‹ k©ly¤ jiyik mYty®fŸ

khjªnjhW«

45

9.2.1. khãy¤ jiyefçš cŸs SLBC mik¥òfŸ bghW¥ÃYŸs t§»æ‹ bghJ

nkyhs® khãy brašgh£L¡ FGé‹ brayuhf ÏU¥gh®. Ï¥gâæš xU§»iz¥ò

cjéfis nk‰bfhstj‰fhf SLBC mik¥ghs® - t§»æš gâòçÍ« t©z« khãy

muÁ‹ KJãiy mYty® xUtiu kh‰W¥ gâæš khãy§fŸ mD¥Ã it¡f

nt©Lbk‹W nf£L¡ bfhŸs¥gL»wJ.

9.3. kht£l ãiy

jiyik Ãw cW¥Ãd®fŸ nk‰gh®it¡fhy

msÎ

kht£l mséyhd brašgh£L¡ FG

kht£l M£Áa® (DC)

kht£l¤Âš cŸs t§»fë‹ ngh®L, NRLM cW¥Ãd®fŸ, fh¥Õ£L ãWtd§fŸ M»at‰¿‹ _¤j mÂfhçfŸ, kht£l M£Áa® mYtyf«, Cuh£Á mik¥òfë‹ mÂfhçfŸ

khj« ÏUKiw

9.3.1. Kj‹ik t§» kht£l nkyhs® (LDM) nk‰fhQ« brašgh£L¡ FGé‹

brayhsuhf ÏU¥gh®.

9.3.2. x›bthU khj¤ÂY« ÏU Kiw brašgh£L¡ FG TL«. Ϥ £l¤Â‹ mik¥ò

bjhl¡f ãiyæš ÏU¥gjhš, e‹F Âl¥gL« tiuæš, Ïu©L Kiw¡F nkY« T£l«

el¤jyh«. Ïu©L bjhl®¢Áahf eilbgW« T£l§fëš x‹¿yhtJ kht£l M£Áa®

g§nf‰f nt©L«.

46

nk‰gh®it Ïa§FKiw /

nkyh©ik jftš

Kiw (MIS)

47

10.1. t§» ika« (tâf nritah©) n t © L « . m ¥ n g h J j h ‹ m j i d

cUth¡f¥gLtij¡ f©fhâ¥gj‰fhf vëjhfΫ X®ikÍlD« ga‹gL¤j KoÍ«.

'financial services.gov.in'. Ïš xU Ïiza Dfs-Mš Ïj‰bfd cUth¡f¥g£l Ïiza

js¤Âš rh®ªj jftšfis xG§fhd fhy js« Dfs. Mš V‰gL¤j¥ gl nt©L«. fs

msÎ it¤J gÂnt‰w nt©L«.ã i y æ š , » u h k § f Ÿ Ï ¤ Â £ l ¤ Â š

nr®¡f¥gLtij cWÂ brŒtj‰fhd 10.4. Dfs Ï‹ Ïiza jskhd 'financial rçahd fUéahf ÏJ ÏU¡f nt©L«.

services.gov.in'. cl‹ Ϫj MIS Ïizit

10.2. ËtUtdt‰iw cŸsl¡» kht£l V‰gL¤Â¡ bfhŸs nt©L«. Ϫj

mséš, khãy mséš m¿¡iffŸ Ï i z a j s ¤ i j ¥ g a ‹ g L ¤ Â ¡

jahç¡f¥gl nt©L«. bfhŸtj‰fhf všyh t§»fS¡FŸ

V‰fdnt milahs¡ F¿pL, fl΢ brhš m) òÂa fz¡FfŸ Âw¡f nt©oa

M»ait tH§f¥g£L é£ld.fhuz¤jhš éLg£l FL«g§fis¡

bfh©l £l¤Âš nr®¡f¥g£LŸs 10.5. brašgh£il¡ f©fhâ¥gj‰fhd

»uhk§fŸ. jftš m¿¡iffŸ (MIS) ÏU gFÂfshf¤

M) xU FL«g¤Â‰F FiwªjJ xU ju¥gl nt©Lk. x‹W, thuªnjhW«

KGikahd (fâå¤ bjhl®òŸs) t§»¡ t§»fshš CBS fëläUªJ bgw¥gL«

f z ¡ F n j i t ¥ g L » ‹ w é L g £ l m¿¡if. Ï‹bdh‹W, mo¤js ãiyia¡

FL«g§fŸ, mšyJ V‰fdnt cŸs fs MŒÎ brŒjik¡fhd jftšfisÍ«

fz¡if¥ òJ¥Ã¡fΟs FL«g§fŸ cŸsl¡»a SLBC¡fë‹ m¿¡if. £l« bfh©l £l¤Âš nr®¡f¥g£LŸs bjhl§»a 3 khj§fS¡FŸ mo¤js ãiy »uhk§fŸ fs MŒÎ Ko¡f¥gl nt©L«.

Ï) òÂa fz¡FfŸ Âw¡f¤ njitÍŸs 10.6. FL«g§fë‹ Ïšy¤ juÁfisÍ«, FL«g§fŸ cŸs £l¤Âš nr®¡f¥glhj F L « g ¤ j i y t ® f s h f ¢ n r ® ¤ J ¡ »uhk§fŸ fz¡Ñ£L m¿¡if jahç¡f¥gl nt©L«.

<) òÂa fz¡F / fz¡F òJ¥Ã¤jš m¥nghJjh‹ £l¤jš nr®¡f¥g£l

njit¥gL« éLg£l FL«g§fis¡ FL«g§fë‹ rçahd v©â¡ifia

bfh©l ef®¥ gFÂfŸ cW brŒa KoÍ«.

c ) C u f k ‰ W « e f ® ¥ g F Â f ë š 1 0 . 7 . Â £ l ¤ Â ‹ K ‹ n d ‰ w ¤ i j

mik¡f¥g£LŸs òÂa t§» nrit ika« / thuªnjhW« f©fhâ¥gj‰F VJthf xU

tâf nritahs® v©â¡if f©fhâ¥ò¡ FGit IBA V‰gL¤Â¡

bfhŸs nt©L«. f©fhâ¤jY¡fhd 10.3. t§» nrit ika« / tâf¢

nritahsç‹ brašghLfis¡ fs jftšfŸ Dfs tiy js¤ÂèUªJ bgw¥gl

m s é š f © f h â ¡ f , X ® nt©L«.

x G § f i k ¡ f ¥ g £ l , f â å t ê 10.8. Dfs Ïš m‹whl¡ f©fhâ¥ò¡fhd

cUth¡f¥g£l MIS Kiwia x›bthU Jiwrh® tšYe®fis¡ bfh©lnjh® £l t§»Í« cUth¡»¡ bfhŸs nt©L«. nkyh©ik¡FG mik¡f¥gl nt©L«.všyh ãiyfëY« ga‹gL¤j¡ Toa

10.9. SLBC¡fS¡F xU f£lzäšyhj tifæš xU Óuhd got¤Âš ÏJ ÏU¡f

bjhiyngÁ v©. bfhL¡f¥gL«. ÏJ X®

48

mik¥ò ika¤Jl‹ Ïiz¡f¥g£oU¡F«. bghW¥Ãid mªjªj K‹dâ kht£l

t§»¡ fz¡F Âw¥gš VjhtJ bjhiy n k y h s ® f Ÿ n k ‰ b f h Ÿ t ® , v š y h

ÏUªjhš k¡fŸ Ϫj v©iz miH¤J és«gu§fŸ / fU¤J¥ gu¥gY¡fhd

étu« brh‹dhš, mtuJ òfh® Ïš gÂÎ Rtnuh£ofŸ, gjhiffŸ M»ait cŸq®

brŒa¥gL«. mL¤j 15 eh£fS¡FŸ Ïj‹ / k©ly bkhêæš ÏU¡f nt©L«.

ÛJ elto¡if vL¥gj‰fhf cçatU¡F bghJthf, ËtUkhW és«gu KiwfŸ

Ï¥òfh® mD¥g¥gL«. mika nt©L«.

11. ClfK« és«guK« ϪÂa mséš

n g h J k h d m s Î ¡ F g š n t W ?m¢R

ãiyæš, mjhtJ ϪÂa mséš khãy ?ä‹têmséš kht£l mséš / cŸq® mséš

?thbdhèÏj‰fhd és«gu« f£blhG§fhd

cŸq® mséš (jhŒbkhê)K i w æ š b r Œ a ¥ g l n t © L « .

?Rtnuh£ofŸés«gu¤Â‰fhd tot«, brašghL

M»at‰iw ϪÂa t§»fŸ r§fK« ?gjhiffŸn g h ® L « n r ® ª J , k ‰ w g § f ë ¥ ò

?ÁW jftnyhL / btëpLmik¥òfSl‹ ifnfh®¤J, £lä£L¢

òw és«gu«brašgL¤j nt©L«. és«gu¤Â‰fhf

?Rtnuhéa§fŸxU bghJ ãÂ, t§»fë‹ g§fë¥ghš

?rhu¤ j£ofŸcUth¡f¥gL«. khãy§fëš IBA /

ngh®LÏ‹ bghJthd têfh£Ljè‹ ?Rtnuh£ofŸmo¥gilæš khãy mséyhd t§»ahs®

?gjhiffŸFG¡fŸ (SLBCs) xU§»iz¥ò brŒÍ«.

våD«, cŸS® mséyhd és«gu¥

49

£l¢ brayh¡f¤Âš

cŸs rthšfŸ

50

12.1 fz¡Ffis Ïa§F« ãiyæš LPG-Ïš cŸs DBT £l§fŸ kWKiw

it¤ÂU¤jš bjhl§f¥gl nt©L«. j‰nghJŸs DBT

£l§fŸ g‰¿a g£oaiy Ïiz¥ò 6-š t § » f ë l ä U ª J b g w ¥ g £ l

fhzyh«. fU¤J¥go, eh£o‹ kiyrh gH§Foæd®

thG« kiy¥ gFÂæš bjhiy¤ bjhl®ò 1 2 . 3  £ l « g ‰ ¿ ¤ b j ç é ¤ j Y « br¿thf Ïšiy v‹gjhš m¥gFÂfëš bjëé¤jY«t§» nrit ika« mik¤J, k¡fS¡F

ga‹bgWnth® rh®Ãš rçahd t§»¡ fz¡F bjhl§Fjš Áukkhf

jh¡f¤ij cUth¡Ftj‰fhf, t§» nrit ÏU¡F«. ÏJ bjhl®ghf, bjhiy¤

ika« (tâf nritahs®) g‰¿Í«, bjhl®ò¤ Jiw (DOT) Ã.v°.v‹.vš M»a mo¥gilahd t§» nritfŸ, £l§fŸ, ãWtd§fë‹ ÃuÂãÂfSl‹ xU T£l« %ng m£ilfŸ g‰¿Í« k¡fS¡F vL¤J¢ e l ¤ j ¥ b g ‰ w J . Ï U j u ¥ ò b r š y n t © o a J m t Á a k h » w J . M n y h r i d f S ¡ n f ‰ g j ‰ n g h i j a äiftu«ò¤ bjhifahf %.5,000/- tiu b j h i y ¤ b j h l ® ò r h ® ª j Ï l § f Ÿ tho¡ifahs®fë‹ fz¡»š nr®¥gij fisa¥gL« v‹W m¡T£l¤Âš cW xU fl‹ trÂjh‹ v‹W«, mJ khåa« m ë ¡ f ¥ g £ l J . n k Y « , t l » H ¡ F mšy v‹W«, m¤bjhifia¤ ÂU¥Ã¢ khãy§fëš cŸs všyh »uhk§fŸ, c£gl brY¤Âdhš k£Lnk òÂa fl‹fis¥ bgw bjhl®ò Ïšyhj gFÂfŸ mid¤Â‰F« K o Í « v ‹ g d n g h ‹ w b r Œ  f i s bjhiy¤ bjhl®ò tH§FtJ F¿¤J mt®fS¡F¥ òçÍ« tifæš bjçé¡f b j h i y ¤ b j h l ® ò ¤ J i w m u Á ‹ nt©L«.mDkÂia¡ nf£LŸsJ. njÁa ÏiH

12.4 neuo ga‹ kh‰Wik¡fhd (DBT) tiya« (NOFN) Cuh£Á¥ gFÂfS¡F

t§» nrit¡ f£lz«éçÎgL¤j¥gL«nghJ mjidÍ« j¡fthW

ÂU. eªj‹ ãy¡nfå mt®fŸ t§»fŸ ga‹gL¤Â¡ bfhŸs KidÍ«.jiyikæyhd Mjh® têæš brašgL«

12.2 fz¡Ffis Ïa§F« ãiyæš xU§fikªj gz« tH§Fif f£lik¥ò

it¤ÂU¤jšÏLgâ¡ FG bg¥Utç 2012-š më¤j

všyh gz¥ ga‹fS« - ϪÂa muR, m¿¡ifæš, EBT, DTS ngh‹w muR

k h ã y m u R m š y J c Ÿ q ® - ãÂÍjé tH§Fik rh®ªj E© Vov«-fŸ

tho¡ifahs®fë‹ fz¡FfS¡F k‰W« Vov« fis¥ ga‹gLöJtj‰fhd

bjhl®ªJ tªJnru nt©L«. Mdhš Ïš f£lzkhf x›bthU eilKiw¡F«

ãiwa Ïu£ilãiy fhz¥gLtjhfΫ, Áy mj‰fhd brythf 3.14% k‰W« TLjš

neu§fëš khãy§fŸ nrit¥ gF bjhif %.20/- nr®¤J tNè¡fyh« vd¥

mQFKiwia¡ filÃo¡fhkš, nrit¥ gçªJiu¡f¥g£LŸsJ. DBT tif rh®ªj g F  ¡ f h d t § » f i s é L ¤ J à w nrit¡ f£lz¤Âš DBTL (DBT of LPG) -t§»fS¡F Ϫj nritia më¤J iaÍ« nr®¤J¡ bfhŸsyh«. mnj ngh‹W éLtjhš njita‰w FH¥g« c©lh»wJ.

MGNREGA £l¤ijÍ« neuo ga‹ DBT £l§fŸ, F¿¥ghf kfh¤khfhªÂ kh‰Wifæš cŸsl¡fyh«.ntiyÍW¤ £l¤ij (MNREGA) Ï‹D«

mÂf ntf¤Jl‹ brašgL¤j nt©L«.

51

12.5 (fodkhd) Ïl®äF gFÂfS¡F cŸsd. Ϥifa gFÂfëš cŸs všyh¡

nritia¡ bfh©L bršYjš FL«g§fisÍ« Ϥ£l¤Â‹Ñœ bfhzu

ÏayhJ.tl»H¡F khãy§fŸ Áy gFÂfŸ

Ïkhry¥ Ãunjr«, c¤jufh©£, #«K vdnt, Ï›thW Ïl®äF gfÂfŸ

fhZÛ® M»a khãy§fë‹ Áy gFÂfŸ, Ϥ£l¤Â‹ mL¤j f£l¤Âšjh‹

ÏlJrhç Ôéuthj¤jhš gh¡f¥g£l 82 nr®¡f¥gl¡TL«.

kht£l§fŸ M»a gFÂfŸ bjhiyngÁ

bjhl®ò k£Lä‹¿ f£lik¥ò rh®ªj Ãw

rthšfisÍ« rkhë¡f nt©oa ãiyæš

52

K¡»a cçik¥

g§fhs®fë‹ bra‰ghL

53

13.1 㢠nrit¤ Jiw ngh‹wt‰W¡fhf DEITY Jiw, NRLM-

?ã  m u t i z ¥ à š Ï a § f cl‹ xU§»iz¥ò brŒtj‰F (MoRD)

tê¤Â£l¤Â‹ x£Lbkh¤j cilikahs® Cuf ts®¢Á¤ Jiw, NULM-cl‹

? £ l « r h ® ª j x £ L b k h ¤ j ¡ xU§»iz¥ò brŒtj‰F HUPA M»ait f©fhâ¥ò k‰W« brašgL¤Jjš x¤JiH¥ò ešF«.

13.2 Ãw k¤Âa muR¤ JiwfŸ 13.3 ϪÂa çr®› t§» (RBI)

KGikahf ãÂrh® mutiz¥Ãš, r_f ?Ïa¡f Kiwæš (Mission mode) ãÂ

ey¥ga‹fis gadhëfë‹ fz¡Ffëš m u t i z ¥ ò ¡ f h d ç r ® › t § » æ ‹

nr®¥Ã¡f, k¤Âa muÁ‹ cça JiwfŸ M t z § f i s t § » f S ¡ F m D ¥ Ã

cçik¥ g§fhs®fSl‹ xU§»izªJ brašgl it¤jš

brašglnt©L«.?FIF ã xJ¡ÑL MjuÎ

j‰nghJ, k¤Âa muÁ‹ v£L Jiwfshš ?gz« nghLtU¡F¡ f‰Ã¤jš k‰W« tH§f¥gL« 26 k¤Âa muR r_f ey¤Â£l éê¥òz®Î 㤠£l« 2014

cjéfŸ neuo gz kh‰Wif (DBT) _y« ?ãÂrh® m¿ñ£L¥ gâ k‰W« t£lhu

tH§f¥gL»‹wd m¤JiwfŸ tUkhW:msÎtiu

?r_f Ú & mÂfhu« më¤jš ?FLCC-fis kWÓuik¤J éçth¡Fjš

mik¢rf«13.4 t§»fŸ - Ïa¡f Kiw Mtz¤Âš

?kåj ts nk«gh£L mik¢rf¤ij¢ cŸsthW

nr®ªj ca®fšé¤ Jiw

13.5 ϪÂa‹ t§» r§f« (IBA) ?kåjts nk«gh£L mik¢rf¤ij¢

?ã mutiz¥ò¤ £l¤Âš všyh nr®ªj gŸë fšé (k) vG¤j¿Î¤ Jiw

t§»fisÍ« xU§»iz¤jš?gH§Foæd® étfhu mik¢rf«

?ã vG¤j¿Î Ïa¡f¤Âš K¡»a¡ ?ÁWgh‹ikæd® étfhu mik¢rf«f©fhâ¥ò gâ

?kfë® & FHªijfŸ nk«gh£L ?és«gu«, fs¥gâæš xU§»iz¥ò

mik¢rf«?f£lzäšyh bjhiyngÁ v©fë‹

?eythœÎ & FL«g ey mik¢rf«têahf¥ bgw¥g£l tho¡ifahs®fë‹

?bjhêyhs® & ntiythŒ¥ò mik¢rf« F i w f Ÿ / ò f h ® f Ÿ M » a t ‰ i w

x U K f ¥ g L ¤  i k a m s é š kfh¤khfhªÂ (MGNREGA) njÁa Cuf xU§»iz¤jšntiythŒ¥ò¤ cW¤ £l«, ϪÂa

muÁ‹ Cuf nk«gh£L¤ Jiwahš ?ãÂmutiz¥ò brayh¡f¤ij¡

brašgL¤j¥g£L tU»wJ. ÏjidÍ« f©fhâ¥gj‰fhf jåna xU gâika«

neuo gz kh‰Wifæ‹ Ñœ bfh©Ltu mik¤jš. tho¡ifahs®fë‹ òfh® /

thŒ¥ò cŸsJ. Cuf mŠryf§fŸ / F i w f i s t j ‰ f h f S L B C - c l ‹ »uhä‹ j¡nrt¡-I, ga‹gL¤Â mŠrš xU§»izªJ gâah‰WjšJiw, bjhiy¤ bjhl®ò¡fhf bjhiy¤ 13.6 n j Á a n t s h © i k ( k ) C u f bjhl®ò¤Jiw, Clf és«gu¤Â‰fhf

nk«gh£L t§» (NABARD)brŒÂ & xègu¥ò, DAVP Jiw, juÎfis

?és«gu«, fs¥gâæš xU§»iz¥òn k « g L ¤ J j Y ¡ f h d Ï i z a j s «

?egh®o‹ Ñœ brašgL« ãWtd§fŸ ã c U t h ¡ F j š , m j ‰ f h d b g h U Ÿ m u t i z ¥ ò b r a y h ¡ f ¤  ‰ f h f n g h ¡ F t u ¤ i j ¡ f © f h â ¤ j š nk‰bfhŸS« gâfis¡ f©fhâ¤jš

54

?ã mutiz¥ò ãÂa¤ÂèUªJ ã 13.11 cŸsh£Á mik¥òfŸ

xJ¡ÑL brŒjš ?ã.m. brayh¡f¤Âš, fz¡FfŸ

ãW¤jš rh®ªj Kfh«fis V‰ghL brŒjš, ?Racjé¡ FG¡fŸ / JLG-¡fŸ fz¡F Âw¥gj‰fhd tho¡ifahs®fis gadhëfS¡F ãÂrh® vG¤j¿é¤jšm i l a h s § f h Q j š , ã  r h ® 13.7 khãy muRfŸvG¤j¿é¤jš ngh‹w elto¡iffëš

?khãymséš Â£l Ïa¡Feiu¥ cŸsh£Á mik¥òfë‹ ÃuÂãÂfŸ

gâak®¤Jjš(Cuh£Á, efuh£Á cW¥Ãd®fŸ) x¤JiH¥ò

?SLBC k‰W« mid¤J cçik¥ më¤jšg§fhs®fSl‹ ÏizªJ ã mutiz¥ò

13.12 ϪÂa njÁa tH§Ffis fHf«fs¥gâia¡ f©fhâ¤jš

?%ng m£ilfŸ bg‰w¤ jUjš, mit ?khãy¤ £l§fë‹ khåa« / gz¥

r h ® ª j r ç a h d b r a š g h L f ë š ga‹fis¥ cça gadhëfë‹ t§»¡

t § » f S l ‹ T £ o i z Î k ‰ W « fz¡Ffëš DBT Kiwæš nr®¥Ã¤jš njitahd têfh£Ljš?£l¢ brayh¡f¤ij nk‰gh®¡f khãy ?t§» nrit ika§fëilnaahd muR mYty® xUtiu kh‰W¥ gâæš (tâf nritahs®) Ïa¡f Kiwfis mD¥Ã it¤jš vëjh¡Fjš13.8 khãy mséyhd t§»ahs®fŸ FG ?t h o ¡ i f a h s ® m o ¥ g i l t § » (SLBC) nritfshd gz« nghLjš, vL¤jš, ã ?khãy brayh¡f¡ FGé‹ brayhsuhf kh‰Wif, ÏU¥ò m¿jš, Ï‹dÃw ngh‹w

SLBC mik¥ghs® - bghJ nkyhs® nritfis rhjhuz miyngÁfis¡

brašgLjš bfh©L bg‰W¡ bfhŸs VJthf USSD

?ã mutiz¥ò Ïa¡f¤Âš všyh m o ¥ g i l æ y h d m i y n g Á t § »

t§»fSl‹ T£Lit¤J brašgLjš K i w æ i d V ‰ g L ¤  ¡ b f h L ¡ f

t§»fS¡F¤ njitahd cjéfis ?ã  m u t i z ¥ à ‹ g š n t W më¤jš, t§» nrit ika§fëY« brašghLfis¡ f©fhâ¤J bjhl® Ï¢nrit »il¡f¢ brŒjšelto¡if nk‰bfhŸsš

13.13 Ï ª Â a j å ¤ J t m i l a h s 13.9 khãy ãUthf«

Miza« (UIDAI)?kht£l§fëš ã.m. brayh¡f¤Âš

?t§» fz¡F Âw¥gijÍ« Mjh® bga® K¡»a¥ g§F

nr®¡ifiaÍ« xU§»iz¤jš?k h t £ l b r a š g h £ L ¡ F G é ‹

?t§»fŸ Mjh® Kiwæš gztH§Fif jiytuhf kht£l M£Áa® bghW¥ò

ÏaªÂu§fis th§Ftj‰fhd khåa¤ t»¤jš

£l¤Â‰F cjÎjš13.10 K‹dâ kht£l nkyhs® (LDM) ?t § » ¡ f z ¡ F f ë š n t f k h f ¥ (K.kh.nk)

gz¤ij¢ nr®¥Ã¥gj‰fhd EID-æèUªJ ?k h t £ l b r a y h ¡ f ¡ F G é ‹ UID-¡F ntfkhf kh‰Wjšbrayhsuhf K.kh.nk. bghW¥ò t»¥gh®

?xnu Mjh® v©iz¡ bfh©L mÂf ?kht£l¤Âš ã.m. bryh¡f¤Âš všyh v © â ¡ i f æ y h d f z ¡ F f i s ¡ t§»fSlD« T£oit¤J K.kh.nk. ifahSjšbrašgLth®

55

56

bjhl¡f éHh

57

14 bjhl¡f éHh Ï. všyh bjhiy¤ bjhl®ò nrit

ãWtd§fëY« Fiwªj bryéyhd m. blšè, khãy¤ jiyef®fŸ,

m i y n g Á t § » K i w i a ( U S S D ) kht£l¤ jiye®fëš xnu neu¤Âš

btëæLjšbjhl§Fjš

<. gadhëfS¡F tH§f¥g£l %ng M. £l¤Â‹ Ïy¡F cU (Logo) m£ilæid K‹åiy¥gL¤Jjšé i d ¤ ã w ¤ j š k ‰ W « f s ¥ g â ,

és«gu¤ij¤ bjhl§Fjš

15. brayh¡f¤Â‰fhd fhy tiuaiw

t.v©. brašghL fhy tiuaiu

1. bjhl¡f« 28.08.2014

2. SSA-¡fS¡F bfh©L bršYjš

(Cuf¥ gFÂfëš 50000 t§» nrit

ika§fŸ (tâf¢ nritahŸ) Âw¤jš,

efu¥ gFÂfëš TLjyhf xU ika¤Jl‹

10000

15000 (ruhrç 25000)

15000 (rurhç 40000)

10000 (ruhrç 50000)

15.08.2014

30.11.2014

31.03.2015

30.06.2015

3. fz¡FfŸ bjhl§Fjš (kÂ¥ÕL 7.5

nfho fz¡FfŸ)

25%

50%

75%

100%

30.11.2014

31.03.2015

30.06.2015

14.08.2015

58

Ïiz¥ò - 1

`°thÃkh‹' 2010 - 2013 - £l¤Â‹Ñœ 2000-¡F nk‰g£l k¡fŸ bjhifÍŸs t§»fŸ Ïšyhj »uhk§fëš t§» trÂfis më¤jš g‰¿a khãy mséyhd étu¥g£oaš

t.v©. khãy¤Â‹ bga® t§» trÂfŸ cŸs »uhk§fë‹ v©â¡if

1.

2. 3.

4.

5. 6.

7.

8. 9.

10.

11. 12.

13.

14. 15.

16.

17. 18.

19.

20. 21.

22.

23. 24.

25.

26. 27.

28.

29. 30.

31.

32. 33.

34.

35.

mªjkh‹ & ã¡nfhkh® ÔÎfŸ

MªÂu¥ Ãunjr« mUzhry¥ Ãunjr«

mrh«

Õfh® r©of®

r£O°f®

Rªuh & ehf® Antè lhk‹ & ilô

blšè

nfhth F#uh¤

mçahdh

Ïkh¢ry¥ Ãunjr« #«K & fhZÛ®

#h®¡f©£

f®ehlfh nfush

Ïy£r¤ÔÎ

k¤Âa¥ Ãunjr« kfhuhZ£ouh

kâ¥ó®

nkfyhah änrhu«

ehfhyhªJ

xorh òJ¢nrç

gŠrh¥

Ïuh#°jh‹ Á¡»«

jäœehL

Âçóuh c¤Âu¥ Ãunjr«

c¤juh©£

nk‰F t§fhs« bkh¤j«

9

6640 11

2319

9206 0

1050

30 6

110

41 3502

1838

48 789

1541

3395 120

0

2736 4292

186

39 4

196

1877 42

1576

3883 43

4445

419 16270

226

7452 74351

59

FL«g§fë‹ ã mutiz¥Ã‹ ga‹fŸ

Ïiz¥ò - 2

FL«g§fŸ

gz« ü© fh¥Õ£L¤ £l§fŸ

thœehŸ fh¥ÕL

eythœÎ¡ fh¥ÕL

bghJ¡ fh¥ÕL

ég¤J¡ fh¥ÕL

r_f¥ ghJfh¥ò

XŒñÂa¡ £l«

v©k¥ gz«(%ghŒ g‰W

m£il k‰W« miyngÁ têahf¥

gz« bgWjš, mD¥òjš)

gz eilKiw¥ ghJfh¥ò

t§»¡ fz¡F

tuÎ + khåa§fŸ

bghUshjhu elto¡if

& thœthjhu«

bghUshjhu¥ ghJfh¥ò

1260

Ïiz¥ò - 3

t§» nrit ika¤ÂèUªJ (tâf nritahs®) më¡f¥gL« nritfŸ g‰¿a és«gu¥ gl«

tho¡ifahs®

?gz« brY¤jš?gz« vL¤jš?fl‹ tH§Fjš?fl‹ ÂU«g¢ brY¤Jjš?ã kh‰Wif?ÏU¥ig m¿jš?Á‰w¿¡if?m£ilæš?òÂa fz¡Ffis¢ nr®¤jš

GPRS/GSM

FIbr®t®

t§»fŸ xU§-

»izªj nrit Ô®Î

FBC / E© Vov«/äf¢ Á¿a »is

ãêrh® K¡nfhz«

ãêrh®ªj m¿ñ£lš

ã mutiz¥ò ã ãiy¤j‹ik

61

Ïiz¥ò - 4

khãy« f£l« 1

(31.08.2014)

Koa

f£l« 2

(15.08.2014

Kjš 30.11.2014

Koa)

f£l« 3

(01.12.2014

Kjš 31.03.2015

Koa)

f£l« 4

(01.04.2015

Kjš

30.06.2015 Koa)

mUzhry¥

Ãunjr« 25 25 25 25

MªÂu¥

Ãunjr« 400 600 600 Any additional

Left Over SSAs

mrh« 25 50 100 144

Õfh® 1000 15000 1500 101

r©of® 150 225 225 86

nfhth 20 20 18 Any additional Left Over SSAs

F#uh¤ 500 750 750 117

mçahdh 500 500 120 Any additional Left Over SSAs

Ïkh¢ry¥

Ãunjr« 200 300 300 78

#«K & fhZÛ® 100 150 120 Any additional Left Over SSAs

#h®¡f©£ 150 225 225 91

f®ehlfh 500 750 750 129

nfush 300 350 350 55

k¤Âa¥ Ãunjr« 1000 1500 1500 1332

kAhuhZouh 1000 1500 1500 1172

kâ¥ó® 25 25 25 25

nkfyhah 25 25 25 25

änrhu« 25 25 25 5

ehfhyhªJ 25 25 25 25

xorh 500 750 750 198

gŠrh¥ 400 500 500 3

Ïuh#°jh‹ 1000 1500 1500 643

Á¡»« 25 25 25 25

jäœehL 50 70 70 4

bjY§fdh 100 150 150 Any additional Left Over SSAs

Âçóuh 25 25 25 25

c¤Âu¥ Ãunjr« 2000 3000 3000 3055

c¤juh©£ 50 50 65 Any additional Left Over SSAs

nk‰F t§fhs« 400 700 700 72

bkh¤j« 10520 15290 14943 7430 and any additional Left

SSAs

62

Ïiz¥ò - 5

t. v©

t§»æ‹ bga® »uhk§fŸ SSA (v©â¡if) FL«g§fŸ

xJ¡ÑL nr®¡f¥ g£lJ

xJ¡ÑL nr®¡f¥ g£lJ

xJ¡ÑL nr®¡f¥ g£lJ

[1] [2] [3] [4] [5] [6] [7]

1. myfhgh¤ t§» 17689 4787 5093 2880 46,24,622 26,63,739

2. MªÂuh t§» 4856 3688 1954 1851 24,12,380 23,53,325

3. gh§¡ M¥ gnuhlh 21526 14729 6811 5034 56,21,924 46,28,182

4. gh§¡ M¥ ϪÂah 18533 10866 5283 3691 45,78,361 35,37,927

5. gh§¡ M¥ kfhuhZ£uh 10235 7106 3048 2128 27,06,761 20,75,228

6. fduh t§» 10122 5404 3547 2938 32,19,401 22,77,980

7. br‹£uš ng§¡ M¥ ϪÂah

30382 12788 8946 4119 89,67,061 52,82,702

8. fh®¥gnuõ‹ t§» 1880 1402 1143 1143 2,91,804 1,02,397

9. njdh t§» 4309 3033 2644 1882 14,96,366 10,08,947

10. IoÃI t§» è£ 998 974 497 491 2,47,555 1,72,513

11. ϪÂa‹ t§» 5902 5079 159 159 23,71,454 17,31,684

12. ϪÂa‹ Xt®Ó° t§» 5672 3659 538 538 21,52,273 15,54,284

13. Xça©lš ng§¡ M¥ fhk®Z

4603 2608 1494 1029 18,53,027 12,94,864

14. gŠrh¥ & Áª¤ t§» 2716 1027 1070 560 14,93,021 6,19,560

15. gŠrh¥ neõdš t§» 38970 25147 8490 5171 92,01,800 47,15,921

16. °nl£ gh§¡ M¥ Ãfhå® m©£ b#Œ¥ó®

7590 2989 1880 1350 8,08,360 2,26,012

17. °nl£ gh§¡ M¥ Ijuhgh¤

3941 3872 1504 1487 18,78,884 25,47,393

18. °nl£ gh§¡ M¥ ϪÂah

47622 18201 16691 9643 2,24,14,193 50,00,240

19. °nl£ gh§¡ M¥ ikN®

3556 1980 697 438 8,41,910 6,27,633

20. °nl£ gh§¡ M¥ gh£oahyh

3612 1762 1030 630 5,04,700 3,99,837

21. °nl£ gh§¡ M¥ ÂUth§T®

49 42 426 365 6,39,000 4,30,000

22. Á‹onf£ t§» 6380 3547 3358 2152 24,55,945 15,23,140

23. Ínfh t§» 17102 10198 5636 3881 34,07,505 23,03,399

24. óåa‹ ng§¡ M¥ ϪÂah

18667 7494 7650 4398 47,80,816 33,15,536

25. Íidbl£ ng§¡ M¥ ϪÂah

12671 9949 2065 2065 22,55,159 20,13,092

26. é#ah t§» 3170 2627 1013 798 5,36,071 3,47,329

bkh¤j« 302753 164958 92667 60821 9,16,60,353 5,27,52,864

31.05.2014 m‹iwa ehëš xJ¡ÑL brŒa¥g£L, £l¤Âš

nr®¡f¥g£l »uhk§fŸ / SSA-¡fŸ /FL«g§fŸ g‰¿at§» thçahd étu¥g£o

63

Ïiz¥ò - 6

bjhl® v©

mik¢rf« / Jiw £l§fë‹ v©â¡if

£l¤Â‹ bga®

1. r_fÚ mÂfhu« më¤jš mik¢rf«

7 1 MÂÂuhél® khzt®fS¡fhd bk£ç¡ go¥Ã‰F êija fšé¡fhd go¥òjé¤ bjhif

2 MÂÂuhél® khzt®fS¡fhd bk£oç go¥Ã‰F Kªija fšé¡fhd go¥òjé¤ bjhif

3 Rfhjhujk‰w ntiyfëšmk®¤j¥g£LŸst®fë‹ FHªijfS¡fhd bk£ç¡ go¥Ã‰F Kªija fšé¡fhd go¥òjé¤ bjhif

4 MÂÂuhél® tF¥ig¢ nr®ªj khzt®fë‹ ju¤ij ca®¤Jjš

5 Vida ÉgL¤j¥g£l tF¥ig¢ nr®ªj khzt®fS¡fhd bk£ç¡ go¥Ã‰F êija

fšé¡fhd go¥òjé¤ bjhif

6 ca®ju« thŒªj fšé¤ £l«

7 uhÉ› fhªÂ njÁa MuhŒ¢Á go¥òjé¤ bjhif

2. kåjts nk«gh£L mik¢rf« 3 1 gšfiy¡ fHf / fšÿç khzt®fS¡F go¥òjé¤ bjhif

2 gšfiy¡fHf khåa¡ FGé‹ MuhŒ¢Á go¥òjé¤ bjhif £l§fŸ

3 mid¤ÂªÂa bjhêš E£g¡ fšé¡ FGé‹ MuhŒ¢Á go¥òjé¤ bjhif £l§fŸ

3. gH§Foæd® étfhu§fŸ mik¢rf«

3 1 bk£ç¡ go¥Ã‰F êija fšé¡fhd go¥òjé¤ bjhif

2 ca®ju« thŒªj fšé¤ £l«

3 uhÉ› fhªÂ njÁa MuhŒ¢Á go¥òjé¤ bjhif

5. ÁWgh‹ikæd® étfhu§fŸ mik¢rf«

3 1 bk£ç¡ go¥òjé¤ bjhif £l«

2 bksyhdh M[h¤ njÁa MuhŒ¢Á go¥òjé¤ bjhif

3 jF - têtif go¥òjé¤ bjhif £l«

6. kfë® k‰W« FHªij nk«gh£L

mik¢rf« 2 1. ϪÂuhfhªÂ éjif kWkz cjé¤ Â£l«

2 jdbyºä £l«

7. k¡fŸ ešthœÎ k‰W« FL«g ey

mik¢rf« 1 1 #då Ru¡õh £l«

8. bjhêyhs® k‰W« ntiythŒ¥ò mik¢rf«

5 1 Õojahç¥ò bjhêyhs®fë‹FHªijfS¡fhd go¥òjé¤ bjhif

2 Õojahç¥ò bjhêyhs®fS¡F Å£Ltr cjé¤ bjhif

3 FHªij bjhêyhs® £l¤Â‹ Ñœ Áw¥ò gŸëfëYŸs FHªijfS¡F gæ‰Á cjé¤

bjhif

4 gæ‰Á - têfh£Ljš, thœ¡if¤ bjhêš gæ‰Á _y« MÂÂuhél® gH§Foæd® eyD¡fhd gæ‰Á bgWgt®fS¡F gæ‰Á cjé¤ bjhif

5 LWE kht£l§fëYŸs gæ‰ÁbgWgt®fS¡F gæ‰Á cjé¤ bjhif

bkh¤j« 26

k¤Âa muR¤Jiw / k¤Âa muR bryÎ bghW¥ng‰F« 26 £l§fë‹ g£oaš

64

Ïiz¥ò - 7

t§» bjhl®ghsU¡F ãÂÍjéaë¥gj‰fhd £l«

trÂæ‹ j‹ik nf£ò¤bjhif / F¿¤j fyh¡ fl‹ eilKjš _yjd trÂfŸ

neh¡f« · mYtyf¤ij mik¥gj‰fhf mšyJòJ¥Ã¥gj‰fhf, fâå, Jiz¢ rhjd§fŸ Ãç©l®fŸ, miw¡fy‹, bghU¤ÂfŸKjèat‰iw¡ bfhŸKjš brŒjš

· eilKjš _yjd¤ njit

· Ïu©L r¡fu thfd§fŸ th§Fjš

tiuaiw · rhjd§fŸ th§Ftj‰fhf %.50,000/- tiuæš

· eilKjš _yjd« %.25,000/- tiuæš

· thfd¡ fl‹ %.50,000/- tijæš

jFÂÍilik bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ò £l¤Â‹ Ñœ t§»¥ gâ nritia më¥gj‰fhf ika¤ij Ïa¡FgtuhfΫ, t§»fSl‹ bršÂwDŸs x¥gªj«brŒJŸst®fSkhd t§» bjhl®ghs®fS¡fhfF¿¥ghf totik¡f¥ g£LŸsJ

taJ 18 Kjš 60 tiuæš

Mjha« 10 rjÅj«

t£oÅj« t§»æ‹ têfh£o¡ F¿¥òfë‹go

gçÓyid¡ f£lz« t§»æ‹ têfh£o¡ F¿¥òfë‹go

bjhifia ÂU¥Ã¢ brY¤Jtj‰fhd fhy msÎ nf£ò¤ bjhif fl‹ - fl‹ bjhifia tH§»a Ëd® xU khj¤ÂèUªJ bjhl§» mÂfg£rkhf 35 khjªÂu rkjtizfëš ÂU¥Ã¢ brY¤j¥gl nt©L«

F¿¤jfhy¡ fl‹ - fl‹ bjhifia tH§»a Ëd® xU khj¤ÂèUªJ bjhl§» 60 khjhªÂu rk jtizfëš ÂU¥Ã¢ brY¤j¥gl nt©L«

äif¥g‰W - x›bthU 12 khj§fS¡F xU Kiw MŒÎ brŒtj‰F c£g£L 12 khj§fŸ

Ãiza Mtz§fŸ A. cça DP F¿¥ò

B. éiuÎgL¤J»w gFÂÍl‹ Toa jtiz¡ foj« bghJthd Mtz§fŸ

1. m¿é¥ò k‰W« cW bkhê¡ foj« 2. T£L milkhd¥ g¤Âu«

3. thfd milkhd¥ g¤Âu«

4. CGTMSE bjhl®ghd cWÂbkhê

5. t§»æ‹ têfh£o¡ F¿¥òfë‹go Vida miz¤J Mtz§fŸ

Vida f£lz§fŸ t§»æ‹ tiuaiwfë‹go

Vida ãg ªjidfŸ 1. äif¥g‰W fz¡F, khj« xUKiw flD¡F¡ bfh©Ltu¥gl nt©L«

2. ROI fl‹Åj KiwæèUªJ éLé¡f¥ g£lnghÂY« fl‹ ÅjKiw, t§»æ‹ têfh£o¡ F¿¥òfë‹go, nk‰bfhŸs¥gl nt©L«. Fiwªjg£r ÅjKiw

MSMEBOB-6 MF« 3. têfh£o¡ F¿¥òfë‹go MŒÎ nk‰bfhŸs¥gl

nt©L«. MŒÎ m¿¡if gÂÎU brŒa¥gl nt©L«

4. ãÂæ‹ ga‹gh£il, »ist§» cW brŒa nt©L«

5. é©z¥g¤jhš, c§fSila é©z¥gjhuiu¥ g‰¿ m¿ªJ bfhŸf -F¿¤j tiuaiwfS¡F Ïz¡fkhf ÏU¡f nt©L«

6. jFÂÍŸs mid¤J fz¡FfS« CGTMSE-æ‹Ñœ cŸsl¡f¥gl nt©L«.

65

7. eilKjš _yjd« / F¿¤j¡fyh¡ fl‹ / nf£ò¤bjhif fl‹ F¿¤j Vida mid¤J bghJthd tiuaiwfS¡F«, ãgªjidfS¡F« Ïz¡fkhf el¡f nt©L«.

8. é©z¥gjhu® Vida t§»¡F / ã ãWtd¤J¡F bjhif vjidÍ« brY¤j¤ jt¿æU¡f¡ TlhJ

9. mtUila (M© / bg©) t§» bjhl®ghs® gâia ãiwnt‰W»w

gFÂæš 3 M©LfS¡F nkš tÁ¥gtuhf ÏU¡f nt©L« 10. mt®, t§» bjhl®ghs® gâia¤ Jw¡»wnghJ, ãYitahf cŸs

fl‹bjhif KGtijÍ« bfhL¤J¤ ԮΠbrŒÂU¡f nt©L« 11. £l¤Â‹ Ñœ tU»w fl‹tr mDkÂ, CGTMSE £l¤Â‹go,

tiuaiwfŸ, ãgªjidfŸ k‰W« Vida msÎnfhY¡F x¤ÂU¡f nt©L«

12. TSP/t§» tH§f nt©oa t§» bjhl®ghsç‹ CÂa«, t§f bjhl®ghsç‹/t§» fz¡»š tuÎ it¡f¥gl nt©L«. mJ bjhl®ghd cW bkhê¡ foj« x‹W ntiyaë¥gtçläUªJ / t§» bjhl®ghsçläUªJ bgw¥gl nt©L«

jL¥ò f©fhâ¥ò 1. mt® (M© / bg©) t§»¡fhd t§» bjhl®ghsuhf ÏU¡f nt©L«. 2. c§fSila tho¡ifahsiu m¿ªJ bfhŸf, F¿¤j têfh£o¡

F¿¥òfS¡F f©o¥ghf Ïz¡fkhf¢ brašgl nt©L«. é©z¥gjhu®fŸ mt®fSila milahs¤ij bkŒ¥Ã¥gj‰fhf më¡»w jftiy Kiwahf¢ rçgh®¤jš / Û©L« rçgh®¤jš M»ait mš ml§F«. milahs« k‰W« FoæU¥ò Kftçia bkŒ¥Ão¥gj‰fhf më¡f¥gL»w nuõ‹ m£il / òif¥gl¤Jl‹ Toa

milahs m£il / ãjuªju¡ fz¡F v© m£il (PAN Card) / x£Le® cçk« M»at‰¿‹ efš Kiwahf T®ªjhŒÎ brŒa¥gl nt©L«. _y Mtz¤Jl‹ x¥ÕL brŒJ rçgh®¡f¥glΫ nt©L«. m›thW _y Mtz§fSl‹ x¥Ã£L rçgh®¤jJ g‰¿a F¿¥ò bjhl®òila Mtz§fëš vGj¥g£L mJ g‰¿a m¿¡if gÂÎÎU brŒa¥gl nt©L«.

3. é©z¥gjhuç‹ milahs« f©LÃo¡f¥glhik¡F thŒ¥ò vJΫ

më¡fhkš é©z¥gjhu® bjhl®ghd CIBIL jftš f©o¥ghf rçgh®¡f¥gl nt©L«.

4. bgU«ghY« é©z¥gjhuU¡F K‹T£ona jftš më¡fhkš mtUila FoæU¥ò¡F mšyJ mt® ntiy brŒ»w Ïl¤Â‰F jå¥g£l Kiwæš br‹W MŒÎ brŒtJ cfªjjhf ÏU¡F«. m›thW brŒj MŒÎ g‰¿a m¿¡if gÂÎU brŒa¥gl nt©L«. ãÂÍjé tH§f¥gLtj‰F K‹d® nk‰bfhŸs¥gL»w MŒéš ÏJ ml§F«.

5. milkhd¡ f£lz¤ij¡ F¿¥ÃL»w t§»æ‹ m¿é¥ò¥ gyif t§»¥ gâ eilbgW»w Ïl¤Âš midtU¡F« e‹F bjça¡Toa Ïl¤Âš fh£o it¡f¥gl nt©L«.

6. Ïiz¥ò t§», t§» bjhl®ghs® nk‰bfhŸ»w m‹whl g‰W tuÎfis¡ f©fhâ¤J, ãÂæ‹ ga‹gh£il cW brŒtj‰fhf, br£ošbk©£ fz¡»š, bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ò F¿¤j g‰W tuÎfŸ (bfhL¡fš - th§fš) Ú§fyhf Vida g‰W tuÎfŸ Ïl« bgwhjij cW brŒa nt©L«. t§» bjhl®ghs® gâia é£L éyF»w ne®éš, br£ošbk©£ fz¡»š cŸs tuÎ ÏU¥ò, fl‹ fz¡FfS¡F kh‰w¥g£L, fz¡FfŸ ԮΠbrŒa¥gl nt©L«. fl‹ fz¡Ffis ԮΠbrŒa mÂf mséš gz« njit¥g£lhš, t§» bjhl®ghs®, fl‹ fz¡FfŸ KGtijÍ« ԮΠbrŒtj‰fhd

njitahd gz¤Â‰F V‰ghL brŒa nt©L«. t§» bjhl®ghs® gâia é£L éy»a Ëd®, DL / TL-š Kiwahf bjhifia¤ ÂU¥Ã¢ brY¤Â, bjhlu éU«Ãdhš, mJ g‰¿ Ïiz¥ò t§», jFÂfë‹ mo¥gilæš gçÓè¡F«.

K‹ gz§fë‹ tif¥ghL jsthl ÏaªÂu¤Âš / rhjd§fëš brŒJŸs KjÄ£o‹go, FW, ÁW k‰W« eL¤ju bjhêš ãWtd§fŸ

66

jåahU¡fhd (jå¥g£l egU¡fhd)bghUshjhu ßÂahd mutiz¥ò¡ fz¡if¤ bjhl§FjY¡fhd

k‰W« äif¥g‰W tr¡fhd é©z¥g«

ehŸ : .......................t§»¡ »isæ‹ bga® : .................. »uhk« efu« .................. kht£l« ................ khãy« .............Kjš é©z¥gjhu® / Vf é©z¥gjhu® (xnu é©z¥gjhu®)KG bga® - bfh£il vG¤J¡fëš : (Kjš bga®, eL¥bga® k‰W« filÁ¥ bga®) ÂU. / ÂUkÂ. .......................................jªij / fzt® bga® (bfh£il vG¤Jfëš) : ÂU. ................................................. Ãwªj ehŸ : ............ / .......... / ..................... ghèd« : M© / bga®bjhêš : ntsh©ik / ntiy / Ïšy¤juÁ / tâf« / Vidait ......................bjhiyngÁ v© : bršngÁ v© : ä‹dŠrš milahs¡ F¿pL :Ïu©lh« é©z¥gjhu® / Ïiz é©z¥gjhu®KG bga® - bfh£il vG¤J¡fëš (Kjš bga®, eL¥bga® k‰W« filÁ¥ bga®) : ÂU. / ÂUkÂ. .......................................jªij / fzt® bga® (bfh£il vG¤Jfëš) : ÂU. ................................................. Ãwªj ehŸ : ............ / .......... / ..................... ghèd« : M© / bga®bjhêš : ntsh©ik / ntiy / Ïšy¤juÁ / tâf« / Vidait ......................bjhiyngÁ v© : bršngÁ v© : ä‹dŠrš milahs¡ F¿pL :fz¡if Ïa¡FtJ F¿¤j m¿ÎiufŸ j‰nghija Kftç :mŠrš F¿p£L v© :ãiyahd Kftç :mŠrš F¿p£L v© :

njit¥gL»w Vida trÂfŸ (cça f£l¤Âš F¿ ÏlΫ)

bjhl® étu§fŸ M« Ïšiy bjhl® étu§fŸ M« Ïšiy v©. v©. 1 gh° ò¤jf« 4 %ng fh®L/ g‰W m£il 2 ä‹dŠr® / mŠrš 5 Ïizajs _y« fz¡F t§»¥ gâ

g‰¿a étu tr m¿¡if

3 fhnrhiy ò¤jf« 6 bršngÁ _ykhft§»¥ gâ trÂ

................................................ v‹w Mjh® v©iz Ïiz¤jšth¡fhs® milahs m£il v©. ..........................................(ÏUªjhš)

ãakd« (nekf«) brŒjš

it¥ÕL ãakdjhu® (nekfjhu®)

it¥Õ£o‹ ntWgL¤J»w TLjš ãakd ãakd it¥ÕL taJ ãakdjhu® j‹ik v© étu§ jhuç‹ jhuç‹ jhuUl‹ cça

fŸ bga® Kftç cŸs milahjt®cwÎ (ikd®) våšmtUila (M©/bg©)Ãwªj ehŸ

Ϫj ehëš ãakdjhu®, cça taij milahjtuhf (ikd®) ÏU¥gjhš, eh‹ / eh§fŸ / cça taij milahjt® (milahjt®fŸ) (ikd®) ÏwªJ éL»w ne®éš, v‹Dila / v§fSila / cça taij milahjtç‹ rh®Ãš, it¥Õ£L¤ bjhifia¥ bg‰W¡ bfhŸtj‰F .................... taJŸs .............. Kftçia¢ nr®ªj ÂU. / ÂUkÂ. ........................................... v‹gtiu eh‹ / eh§fŸ ãaä¡»nw‹ / gnuhlh t§»æ‹ nrä¥ò t§»¡ fz¡»‹ tiuaiwfŸ k‰W« ãgªjidfis, eh‹ / eh§fŸ, V‰»nw‹ / V‰»nwh«.

nk‰brh‹d étu§fŸ

rçgh®¡f¥g£ld 1. .................................................., 2. ...........................................

é©z¥gjhuç‹ (é©z¥gjhu®fë‹) ifbah¥g«

nk‰brh‹d étu§fŸrçgh®¡f¥g£ld

t§» bjhl®ghsç‹ bga® k‰W« ifbah¥g«..............................................................

äif¥ g‰W tr¡fhd é©z¥g«

v‹Dila FL«g¤Â‹ mtru¤ njitfis ãiwÎ brŒtj‰fhf, vd¡F äif¥g‰W tiuaiw¤ bjhifahf %. ........................ (%ghŒ ................................................... k£L«) mDk¡FkhW eh‹ c§fël« nf£L¡ bfhŸ»nw‹. ÏJ bjhl®ghf t§» tiuaW¤JŸs tiuaiwfŸ k‰W« ãgªjidfS¡F eh‹ f£L¥gLnt‹. mid¤J tUkhd Mjhu§fëèUªJ eh‹ bgW»w bkh¤j M©L tUkhd« %. ......................... MF«. v‹Dila K¡»akhd tUkhd Mjhu« ..................... MF«.

(é©z¥gjhuç‹ ifbah¥g«)

67

Ïiz¥ò - 8

xUg¡f é©z¥g got¤Â‹ Ëg¡f«mYtyf¥ gaD¡F k£L«

»is : ........................ »isæ‹ vG¤J bjhFÂ : ......................

£l¡ F¿p£L v©: SB 124 / 150fz¡F it¤ÂU¥gtç‹ (it¤ÂU¥gt®fë‹) bga® : .......................................................fz¡F v© : ...........................................................tho¡ifahs® milahs v© : ...........................................................

é©z¥gjhu® (é©z¥gjhu®fŸ) m¿é¤jthW gšntW Mjhu§fëèUüJ »il¤j M©L tUkhd« %ghŒ ..............................

mDk¡f¥g£l äif¥g‰W tiuaiw¤ bjhif %ghŒ ...................................... mo¥gil Åj¤Â‰F nkš t£oÅj« ....................... % khjhªÂu

Åj§fSl‹ Fiwªjg£r« ..................... %fhy msÎ : 12 khj§fŸ

Mtz§fŸ : DP F¿¥ò - 2. fl‹ bgWgt® ifbah¥gäl nt©oa Ãiza¤ij¤ bjhlUtj‰fhd foj«

gçªJiu¡f¥g£lJ mDk¡f¥g£lJ

nrä¥ò t§»¤ Jiw¡F¥ jiyik / KJãiy /bghW¥ò t»¥gt® »is nkyhs®

é©z¥gjhu® (é©z¥gjhu®fŸ) më¡f nt©oa c§fSila tho¡ifahsiu¥ g‰¿ m¿ªJ bfhŸf, F¿¤j Mtz§fŸ / jhŸfŸ(t§»æ‹ kdãiwΡF c£g£L, ËtU« Ïu©L g£oašfëYŸs VnjDbkhU Mtz«)

g£oaš - 1 g£oaš - 2 (milahs¢ rh‹iw¡ fh£L»w F¿pL (milahs¢ rh‹iw¡ F¿pL j‰nghija / m©ik¡fhy fh£L»w j‰nghija Mtz§fŸ) m©ik¡ fhy Mtz§fŸ)

1. òif¥gl¤Jl‹ Toa 1. òif¥gl¤Jl‹ ToaX£Le® cçk« x£Le® cçk«

2. njÁa Cuf Fiwªj msÎ 2. bjhiyngÁ¡ f£lz¥g£o (Ú)ntiythŒ¥ò cW¤£l m£il FL«g m£il (nuõ‹ fh®L)

3. th¡fhsç‹ milahs m£il 3. KftçÍl‹ Toa t§»¡fz¡F étu m¿¡ifnjÁa Cuf ntiy thŒ¥òcW¤£l m£il

4. ãuªju¡ fz¡F v© m£il 4. FoæU¥ò Kftç¡F MjuthdmuÁ‹ milahs m£il VnjD« Mtz¢rh‹iw

t§»¡F më¤jš

5. Mjh® m£il 5. Mjh® m£il, th¡fhs®(òif¥gl milahs m£il)

6. ϪÂa çr®› t§»æ‹ 6. ÂUkzkhd bg©iz¥ bghW¤jtêfh£o¡ F¿¥òfë‹go nj®éš kh¥ÃŸisæ‹ (fztç‹)Vida Ãw Mtz« Kftç¢ rh‹W V‰W¡ bfhŸs¥gL«

é©z¥gjhu® rk®¥Ã¤j milahs« F¿¤j Mtz§fë‹ g£oaš

nkny F¿¥Ãl¥g£LŸs c§fSila tho¡ifahsiu¥ g‰¿ m¿ªJ bfhŸf, F¿¤j Mtz§fŸ Ïšyhj ne®éš, j‰nghJŸs fz¡F it¤ÂU¥gt® xUt® _y« kdãiwtë¡F« tifæš m¿Kf« brŒa¥gl nt©L«. c§fSila th¡fhsiu m¿ªJ bfhŸf, F¿¤j tiuaiw¡F Ïz¡fkhd fz¡F bgw¥gl nt©L«.

bga® : fz¡F v©. :

Kftç : fz¡F bjhl§f¥g£l ehŸ :

tho¡ifahsç‹ milahs«

ä‹dŠrš : Ïizæ‹ bga®

bršngÁ v© : fz¡»‹ tif

SB/CA/CC/DD :

nrä¥ò¡ fz¡F / el¥ò¡ fz¡F

buh¡f¡ fl‹ / nf£Î tiunth

ÂU. / ÂUk / bršé ................................................ v‹gtiu flªj .......................... khj§fshf, M©Lfshf eh‹ / eh§fŸ m¿nth« v‹W«, fz¡F bjhl§Ftj‰fhd é©z¥ got¤Âš cŸs ntiy, òif¥gl« k‰W« Kftç M»ait eh‹ / eh§fŸ m¿ªj tiuæY« eh‹ / eh§fŸ e«ò»w tifæY« rçahdit v‹W eh‹ / eh§fŸ cW brŒ»nw‹ / cW brŒ»nwh« v‹W« rh‹wë¡f¥gL»wJ.

(m¿Kf« brŒgtç‹ ifbah¥g«)

68

F¿¡nfhis mo¥gilahf¡ bfh©l Kiwæ‹Ñœ bghUshjhu ßÂahdmutiz¥ò¤ £l« brašgh£il f©fhâ¥gj‰fhfΫ bjhl®

elto¡if vL¥gj‰fhfΫ ãaä¡f¥g£l bghJ¤Jiw t§»fë‹xU§»iz¥ò mÂfhçfŸ g‰¿a étu§fŸ

b j hl® t § »æ ‹ b ga ® n kyh© i k Ïa ¡F e® / b r aš

Ï a¡ F eç‹ b ga®

nkyh© ik Ï a ¡F eç ‹ / ãUt h f

Ïa ¡F e ç‹ ä‹ dŠ r® / b jh l®ò

é t u§f Ÿ

1. m yfh gh¤ t § » ÂU . nf.nf. Á§ fh®¥

b ra š Ï a¡F e ®

edk@allahabadbank.in Mob ile 8334030786

Land line 033-22103637

2 . M ªÂuh t § » ÂU . v° .nf . fh šuh

b ra š Ï a¡F e ®

edsectt@ andhrabank.co .in

Land L ine 040-23240071 Land L ine 040-23240079 Mob ile 7702642222

3 . gn uhlh t § » ÂU . Ã.Ã. n #hî

b ra š Ï a¡F e ®

ed.bb@bankofbaroda.co Land L ine - 022 6698 5800 Mob ile 8879973555

Fax - 022 2652 5746

4. gh §¡ M¥ Ϫ Âa h ÂU . Ã.¥Ã. r ®kh

b ra š Ï a¡F e ®

ed.sharma@bankofind ia .co.in

Land L ine 022-6668 5604 Mob No. 09920424254

5 . k fhuh Zouh t § » ÂU . M®.n f. F ¥j h

b ra š Ï a¡F e ®

ed@m ahabank.c o.in Land L ine - 020-25535572 Mob No. 0869855556

6 . f duh t § » ÂU . Ã.v° . uht ¤

b ra š Ï a¡F e ®

edscrt2@canarabank.com pradyuman_shankar@c anarabank.com

Land L ine : 080 - 22234280 080 - 22116918 Fax No. 080 - 22293516

Mob No. +919686568740

7 . b r ‹£u š gh§ ¡ M ¥

Ï ªÂa h

ÂU . må nkZ br sf h‹

b ra š Ï a¡F e ®

edanim esh@ centra lbank.co .in

Mob No. 09167227788 Landline : 022-22025611

8 . f h®gn uõ‹ t§ » ÂU . ÃghZ F kh® $ t ¤r ›

b ra š Ï a¡F e ®

edbks@corpbank.co.in

Mob No. 99000 19401

9. n jd h t§ » ÂU kÂ. ¤ç õd h Ff h

b ra š Ï a¡F e ®

tr ishna .guha@denabank.co .in Landline 022 - 26545793 Mob ile N o. 9167002300

10 . Io ÃI t §» èä bl £ ÂU . v° .nf .é . Óå t hr ‹

b ra š Ï a¡F e ®

s_s rin ivasan@idb i.co .in Land L ine 022-66552039 (Direct)

022-22151244 Mob No. 09821850501

11. Ï ªÂa ‹ t § » ÂU . Ã. uh{F kh®

b ra š Ï a¡F e ®

edsect@indianbank.co .in Land L ine 044-28134433 Mob No. 08754570880

12 . Ï ªÂa ‹ Xt ®Ó ° ÂU . mJš m f ®th š

b ra š Ï a¡F e ®

agarwal@iobnet.co .in Land L ine 044-2852 4546

Mob No. 8939447777

13 . Xç a© lš tâ f t §» ÂU . RnuZ v‹. g£nl š

b ra š Ï a¡F e ®

ed@obc.c o.in

Land L ine : 0124-4126553/4126554 Mob ile - 8527207000

14. gŠ rh¥ & ÁªJ t § » ÂU . »nõ h® rh‹ Á

b ra š Ï a¡F e ®

kishoresansi@psb.c o.in

Mob ile : 08130443335

69

bjhl® t§»æ‹ bga® nkyh©ik Ïa¡Fe® / braš

Ïa¡Feç‹ bga®

nkyh©ik Ïa¡Feç‹ / ãUthf

Ïa¡Feç‹ ä‹dŠr® / bjhl®ò

étu§fŸ

15. gŠrh¥ neõdš t§» Kidt® uh« v°. r§fhó®

braš Ïa¡Fe®

ed2@pnb.co.in

Land Line 011-26184044

Mob No. 9810995274

16. v°ÃÃn# (çr®› t§») ÂU. v°. bt§fluhk‹

jiyik bghJ nkyhs®

cgmrb@sbbj.co.in

Land Line : 0141-5101257

Mobile No. 9571888800

17. Ijuhgh¤ °nl£ t§»

(çr®› t§»)

ÂU. é. é°tehj‹

jiyik bghJ nkyhs®

sbhcgm2@sbhyd.co.in

Land Line 040 - 23387268

040-23387267

Mob No. 09945281003

18. ghu¤ °nl£ t§»

(çr®› t§»)

Kidt® v«.í. it¤a‹

Jiz nkyh©ik Ïa¡Fe®

dmd.rsnbg@sbi.co.in

Land Line 022 22741920

Mob No. 7738456300

19. ikN® °nl£ t§» ÂU. fšah© Kf®í

jiyik bghJnkyhs®

cgmrb@sbm.co.in

Land Line- 080 - 22251570

Mob No. 9900039870

20. ghoahyh °nl£ t§» (çr®› t§»)

ÂU. v°. é#ŒFkh®

jiyik bghJ nkyhs®

cgmnb@sbp.co.in

Land Line- 0175 - 2209400

Mob No. 0842780666

21. ÂUth§T® °nl£

t§» (çr®› t§»)

ÂU. rŠÓ›»UZz‹

jiyik bghJnkyhs®

sbtcgm@sbt.co.in

Land Line 471 2358139

Mob No. 09567877935

22. Á©onf£ t§» ÂU. o.nf. $t¤rth

braš Ïa¡Fe®

coedsec@syndicatebank.co.in

Land Line - 22375706

Mob No. 07259533888

23. ônfh t§» ÂU. n#.nf. fh®¡

braš Ïa¡Fe®

edsec.calcutta@ucobank.co.in

Land Line - 033 - 44557830

Mob No. 08902497848

24. ϪÂa ôåa‹ t§» ÂU. nf. R¥ukâa«

braš Ïa¡Fe®

ed@unionbankofindia.com

Land Line 22896903

Mob No. 09167570144

25. ϪÂa Íidl£ t§» ÂU. rŠrŒ M®ah

ãUthf Ïa¡Fe®

edubi@unitedbank.co.in

Landline 033-22623268-3269

Mobile No. 9163012000

26. é#ah t§» ÂU. Ã.v°. uhkhuh›

braš Ïa¡Fe®

edsecretariat2@vijayabank.co.inLand

Line 080-25594412

Fax 080-25584201

Mob No. 09740377222

27. ghuÂa k»sh t§» ÂU. mɤ Fkh®

bghJ nkysh®, ghuÂa k»sh

t§»æš ãUthf Ïa¡Fe®

ãaä¡f¥gléšiy

ajit.kumar@bmb.co.in

Mobile No. 09873134400

70

Bank Mitr(Business Correspondent)