การสงเสรมเดกพฒนาการลาชา

เดกพเศษอยางเปนองครวม ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต)

สถาบนแหงชาตการพฒนาเดกและครอบครว

มหาวทยาลยมหดล

ปญญาของแผนดน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 1

ผเขยน

คณประพา หมายสข นกพฒนาการเดก

คณฒามรา สมาลยโรจน นกจตวทยาพฒนาการ

พญ.แกวตา นพมณจ ารศเลศ กมารแพทยพฒนาการเดก

คณแมนองเกง

ศลปกรรม/ตกแตงรปเลม

ประพา หมายสข

ฒามรา สมาลยโรจน

ภาพวาด

Studio-yimchang

คณพอโตและอาพ

นองจนและเชอรร

ทานทจะน าขอมลไปใชประโยชน กรณาอางอง

สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว. มหาวทยาลยมหดล. การสงเสรมเดกพฒนาการลาชา เดกพเศษ อยางเปนองครวม ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต). 2559

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 2

ค าน า

เมอไดมาทบทวนวาพวกเราเรยนรในคลนกอยางไรบาง ในตลอดชวงหลายปทผานมา สง

แรกทพวกเรารสกคอ เราตองท าความเขาใจในองคความรและหลกการกอน รวมไปถงการไดเหน

ตวอยางทถกตองจากกรณตวอยาง จนเราไดความรสกวา “ออ!!! เขาท ากนอยางนเอง” ตอมาเมอ

ไดลงมอท าจรงอยางตอเนองและสม าเสมอ พรอมกบการไดทบทวนในสงทไดท าและผลทเกดขนจาก

การกระท า โดยการทบทวนหลกการองคความรและเชอมกบประสบการณภาคปฏบตทเราท าได

จรงๆดวยแลว กชวยใหเรามความเขาใจผานประสบการณความรสกจรงๆไดมากยงขน

จนเราไดความรสกวา “ออ!!! ทในหนงสอเขยนไวมนเปนอยางนนเอง” หรอ “ออ!!! ท

อาจารยกงแกวหรอทคณหมอเคยบอกไวมนคออยางนนเอง” “ยงท า ยงทบทวน จะยงออ...เรอยๆ”

และเราจะไดความรสกวา เมอกอน “คดวาเขาใจแลวนะ” แตตอนนเรา “รสกเขาใจแลว” มากขนๆ

ในการน าองคความรมาสการปฏบตจรงนน พวกเราเรยนรผานกระบวนหลกๆ คอ

“ด จ า ท า ทวน” ดงน

มหลกการให “จ า” คอ ศกษาท าความเขาใจหลกการ

มตวอยางให “ด” คอ เรยนรจากการดตวอยางการลงมอท าจรงๆ

มเคสใหลงมอ “ท า” คอ เรยนรผานการลงมอท า กจะ “จ าไวในใจ”

มเวลาได “ทวน” คอ การทบทวนดวยตนเอง & พดคยกลมแพทยนกวชาชพ สะทอน

สงทไดเรยน และปรบปรงตนเองสม าเสมอ

กระบวนการเรยนรทง 4 อยางน ส าหรบพวกเรานน เราท าซ าบอยมากๆ ในการทบทวน

ในแตละครงจากประสบการณทไดลงมอท าจรงทคอยๆเพมพนขน กท าใหพวกเราไดบทเรยนทเพม

มากขนดวยเชนกน

จากเราทเคยคดวาตวเองเขาใจแลว กไดเหนชดเจนไปอกขนเสมอนตาทมองเหนและรสก

สมผสถงสงตางๆไดละเอยดชดเจนขนเรอยๆ พอกลบไปสการลงมอท าในครงถดๆไปเรากจะมความ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 3

มนใจมากขน และประสบความส าเรจในการท างานกบเดกและผปกครองมากขนกวาเดม ถงแมวา

จะไมไดประสบความส าเรจในทกๆเคส ดวยเหตปจจยหลายๆอยางทไมอาจท าไดกตาม

ตลอดเสนทางในการเรยนร หลายอยางคอยๆมความชดเจนขน เมอพวกเรามประสบการณ

ตรงจากการลงมอท าและไดเจอกบตวเอง กยงท าใหมความชดเจนขนทงในระดบความคดและ

ความรสกคะ และอกความรสกหนงทรสกอยบอยๆ คอ ยงมสงตางๆอกมากมายใหเรยนรและ

พฒนาตอไปอกเรอยๆ

ณ วนน พวกเรารสกวา...

“เรามนใจในหลกการนวา สามารถชวยสงเสรมพฒนาการเดกไดอยางใชการไดจรงๆ”

และพวกเราเอง กยงรสกวามสงทตองตองเรยนรและพฒนาอกตอไปเรอยๆคะ

ทายนขอขอบพระคณอาจารยกงแกว ปาจรย ครผรเรมน าองคความรมาเผยแพรใหเราได

เรยนรและเปนแบบอยางในการพฒนางานอยางตอเนอง จรงจง ตงใจอยางเตมทเสมอมา

และขอขอบคณ คณพอคณแมและเดกๆทกๆคน ทเปนครคนส าคญอกทานหนงทใหเราได

เรยนรมากมาย ขอบคณผปกครองทกทานทเลาแลกเปลยนประสบการณตางๆมากมาย ซงเปน

ประสบการณตรงททรงคณคาอยางยง ขอบคณจากหวใจจรงๆคะ

ทมงานคลนกพฒนาการเดก

สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว มหาวทยาลยมหดล

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 4

ตลอดเสนทางในการเรยนรจนมาถงวนน หลายอยางคอยๆม

ความชดเจนขนเมอพวกเรามประการณตรงและไดเจอกบตวเอง

กยงท าใหมความชดเจนขนทงในระดบความคดและความรสก พวก

เรารสกวา...

“เรามนใจในหลกการน วาสามารถชวย

สงเสรมพฒนาการเดกไดอยางใชการไดจรงๆ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 5

สารบญ

ค าน า 2

บทท 1 หลกการและแนวคด การสงเสรมเดกพฒนาการลาชา เดกพเศษอยางเปนองครวม 6

บทท 2 เทคนคในระดบขนพฒนาการ1-2: ชวยเดกใหสนใจ จดจอ และมสมพนธภาพแนนแฟน 13

บทท 3 เทคนคในระดบขนพฒนาการ 3-4: ชวยเดกใหสอสารดวยทาทาง และสอสารเพอการแกปญหา 55

บทท 4 เรองเลาจากประสบการณ 79

บทท 5 เทคนคในระดบขนพฒนาการ 5: การสอสารดวยสญลกษณ 98

บทท 6 เทคนคในระดบขนพฒนาการ 6: การเชอมโยงเหต-ผล 124

เอกสารอางอง 135

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 6

หลกการและแนวคด การสงเสรมเดกพฒนาการลาชา

เดกพเศษอยางเปนองครวม

1 บทท:

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 7

หลกการและแนวคด

การสงเสรมเดกพฒนาการลาชา เดกพเศษอยางเปนองครวม

ทบทวนหลกการและสงส าคญ*

o หลกการส าคญ

o ปรบเปลยนมมมอง o พฒนาการองครวม 6 ขนในเดกปกตมอะไรบาง

o การสงเสรมพฒนาการเดกตามล าดบขนพฒนาการ

*อานรายละเอยดเพมเตมในบทท 1 ถง 3 คมอการสงเสรมเดกพฒนาการลาชา เดกพเศษอยางเปนองครวม (ฉบบความสข)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 8

หลกการส าคญ

หลกการส าคญของแนวทางนเปนไปตามอกษรยอ DIR (Devlopmental-Individual Relationship based Model) คอ

Devlopmental (D) คอ พฒนาการองครวม

Individual Difference (I) คอ ความแตกตางระบบประสาทของเดก

Relationship-based (R) คอ สมพนธภาพ

DIR/ฟลอรไทม เปรยบเทยบการเตบโตของเดกเหมอนการปลกตนไม

o รากตนไม เปรยบเสมอน ระบบประสาทของเดกแตละคนทแตกตางกน

o ล าตน เปรยบเสมอน พฒนาการหลกทเดกทกคนจ าเปนตองท าได เพอใหม

ชวตรอด สามารถพงตนเองได (พฒนาการองครวม)

o กง ใบ เปรยบเสมอน ทกษะตางๆ

o คนดแลตนไม เปรยบเสมอน พอแมทดแลเอาใจใส ใหอาหาร ใหความรก

ความอบอน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 9

เปลยนมมมอง ทศนคต ในการมองเดกพเศษ

การมองเดกอยางเปนองครวม

อดต

มองเหนโรค

(โรคอะไร ปญหาพฤตกรรมอะไร บกพรองตรงไหน)

ปรบมมมองใหม

มองตวตนของเดก

(“เดกรสกอยางไร” “เดกตองการอะไร” “พฒนาการอยขนไหน”)

แลวเราจะชวยเหลออยางไร?

มองเฉพาะตวเดก

พยายามฝกเดก

มองสมพนธภาพ

ระหวางเดกกบผเลยงดเปนอยางไร

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 10

ขน 6 เชอมโยง

เหตและผล

ขน 5 ภาษา การคด

ขน 4 สอสารเพอ

แกปญหา

ขน 3สอภาษาทาทาง

ขน 2 สมพนธภาพ

ขน 1 สงบสนใจสงแวดลอม

พฒนาการองครวม 6 ขนในเดกปกตมอะไรบาง

พฒนาการขน 1 - สงบ & สนใจจดจอ (อายพฒนาการ แรกเกด- 3 เดอน) ทารกคอยๆปรบตวใหเขากบโลกนอกครรภของมารดา และคอยๆสนใจสงเราภายนอก เชน เสยง ภาพ สมผส โดยสามารถจดจออยางสงบไดนานพอสมควร

พฒนาการขน 2 - สมพนธภาพ ความผกพน (อายพฒนาการ 2-5 เดอน) ทารกเรมเรยนร โลกภายนอก เรมสมผสไดถงความรก ความผกพน ของพอแม แสดงความรสกดใจเมอเหนคนคนเคย (ยม สงเสยงออแอ ยกแขนขา)

พฒนาการขน 3 – สอสารดวยภาษาทาทาง (อายพฒนาการ 4-9 เดอน) ทารกเรมตอบสนองตอภาษาทาทางของผใกลชด เชน ยมตอบ โผเขาหา ออแอตอบ ตอมาเรยนรทจะสอสารกบคน เชน สงเสยงออแอเรยกแม กางแขนขอใหอม รจกเลนสนกกบคน

พฒนาการขน 4 - สอสารไดตอเนองเพอแกปญหา (อายพฒนาการ 9-18เดอน) เดกสอสารดวยภาษาทาทางทซบซอนมากขน เพอบอกความตองการและแกปญญา (เชน เดนไปจงมอพอ พาไปทตเยน ทบประต ชไปทนม) เรมเรยนรทจะเขาใจภาษาทาทางของคนอน เชน แมท าทาโกรธ เรมเลยนแบบผใหญ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 11

พฒนาการขน 5 - ภาษา การคด หรอสอสารดวยสญลกษณ (อายพฒนาการ 18-30 เดอน) เดกเรมสอสารดวยการพด เรมเขาใจมมองของคนอน สามารถเลนสมมตได แสดงความคดผานการเลน และภาษาทาทางไดมากขน มการแสดงทางความคดออกมาเปนการกระท ามากขน

พฒนาการขน 6 - เชอมโยงเหตและผล (อายพฒนาการ 30-48 เดอน) เดกจะสามารถพดเชอมโยงความคด 2 เรองเขาดวยกน เชน “ยงไมนอนจะดทว” ตอบปญหาอะไร ทไหน ท าไมได เลาเรองได เรมมเหตผลอธบายการกระท า ความรสก เชน “พอกลบมาแลว ดใจจง” มการแสดงออกทางอารมณทหลากหลายผานการเลน ค าพด หรอจนตนาการ เรมเรยนรเรองนามธรรมได

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 12

หลกการส าคญส าหรบทกระดบพฒนาการ

o เรมตนจากอารมณความรสกและความตองการ/ความสนใจของเดก

o เพอสงเสรมพฒนาการเดกอยางเปนองครวม บนพนฐานการเขาใจ

ในความแตกตางของระบบประสาท โดยใชความสมพนธอนด ใน

การกระตนการสอสารและการคด

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 13

เทคนค ระดบขนพฒนาการขน 1-2

ชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

2 บทท:

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 14

เทคนคระดบขนพฒนาการขน 1-2:

ชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

เปาหมาย เทคนค

ชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

o หลกการส าคญกอนเขาไปเลนกบเดก

o เรมตนอยางไรด

o การปรบตวเราในการเขาไปเลนกบเดก

o เรมตนเขาไปเลนกบเดก อยางไรใหสนก

o อยดวยกนทกอารมณ

สรปเทคนคชวยเดกใหสนใจ จดจอและ

มสมพนธภาพแนนแฟน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 15

เชอมโยง

เหตและผล

ภาษา การคด

สอสารเพอแกปญหา

สอภาษาทาทาง

สมพนธภาพ

สงบสนใจสงแวดลอม

เปาหมาย เทคนค

ระดบขนพฒนาการขน 1-2:

ชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

เปาหมาย:

ชวยใหเดกสามารถสงบตวเอง สนใจ จดจอกบสงแวดลอมรอบตว มสมาธ

ในการท ากจกรรม

มสมพนธภาพกบพอแมไดในทกอารมณ เชน อารมณสนก เลนดวยกนได

ตอเนอง อารมณกลว ตนเตน โกรธ หงดหงด เสยใจ กยงอยกบพอแมได

ไมกลบไปหาวตถ สงของ หรอกระตนตวเอง (พบในกลมออทสตก)

เทคนค:

เลนกบลกเยอะๆ

เนนสมพนธภาพในทกอารมณ

เปาหมายและเทคนคระดบขนพฒนาการขน 1-2

สมพนธภาพทกอารมณ

สนใจ สงบ ไววางใจ

เปาหมาย

เลนสนกเยอะๆ

อยดวยกนไดทกอารมณ

เทคนค

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 16

1-2 ชวยเดกใหสนใจ จดจอและ

มสมพนธภาพแนนแฟน

คณพอคณแมหลายทาน เมอไดรบค าแนะน าเบองตนวาใหกลบไปเลนสนกกบลก ก

สามารถกลบไปเลนไดไมยากนก โดยเฉพาะคณพอคณแมบางทานกเลนไดอยางธรรมชาต

โดยใชหลกใจ “นกถงใจของเดกและใจของเรา” เพยงแตยงไมทราบหลกการในการ

สงเสรมพฒนาการทจะน าพาลกไปตอในระดบพฒนาการในขนตอๆไป โดยสวนใหญในคลนก

พฒนาการเวลาอยในหองฝก คณครมกพบวาสหนาแววตาและทาทางของคณพอคณแมทด

เครงเครยด มกจะเลนไมคอยออก หลายทานกบอกเลาใหฟงแตกตางกน เชน

บางทานบอกวา “ตนเองคดเยอะ คาดหวงเยอะ เรงลก”

บางทานกตงใจมาก พยายามเวลาชวนลกเลน กพบวา “ลกกตอบสนองบาง สนก

บาง ไมสนกบาง แตกไมรจะเลนใหนานตอเนองขนไดอยางไร”

บางทานกบอกวา “บางครงยงพยายามชวนลกเลน แตลกกลบยงไมสนใจ”

บางทานกบอกวา “ไมรจะเลนอยางไร ลกไมสนของเลนทแมซอมา สนใจเลนอะไร

กไมร”

บางทานกบอกวา “ลองชวน ลองเสนอของเลนตางๆ ลกกไมคอยสนใจเทาไหร

พอเราไมชวนลกกกลบไปเลนคนเดยวตามเคย”

ครฝกเองกเคยรสกเชนนเหมอนกนคะ แตพอไดมาเรยนรและเขาใจหลกการ การเลน

เพอสงเสรมพฒนาการในแตละขน กชวยใหการเขาหาและรวมเลนสนกกบเดกไดดขนกวาเดมมาก ท าใหมความสข สนกดวยกนทกฝาย ทงครฝก เดก และผปกครอง

“นกถงใจของเดกและใจของเรา”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 17

หลกการส าคญกอนเขาไปเลนกบเดก

คอ การชวยใหเดกรสกอบอน ปลอดภย อยดวยกนได

เรมตนดวยการปรบตวเราและสงเราตางๆใหพอดกบทเดกรบได เพอชวยใหเดกรสกปลอดภยพอทจะเรยนรสงตางๆได (Co-regulate) จะชวยใหการเขาไปสรางสมพนธภาพกบเดกนนท าไดงายและเลนดวยกนไดนานตอเนองขน

โดยเฉพาะเดกทมความแตกตางของระบบประสาทสมผสการรบรและการแสดงออก ทแตกตางจากระดบปกตมากๆ (อานเพมเตมคมอฯ บทท 3) เรายงตองปรบตวเราใหเขากบความแตกตางของเดกแตละคนใหพอด เพอชวยใหเดกรสกอบอนปลอดภยกอน และเปนสงส าคญมากๆ ในพฒนาการขนแรกน หากเดกรสกวาสงเราทเขามานนอยในระดบพอดกบระบบประสาทสมผสของรางกายทนได เดกกจะมอารมณความรสกทอบอน ปลอดภย การแสดงออกของเดกกจะด สงบ และเรากจะเขาไปรวมเลนกบเดกไดงายขน แตถาเดกรสกวาสงเราทเขามา มระดบทเกนพกดจนไมสามารถทนได รางกายและจตใจเดกกยอมไมสงบ การทเราจะเขาไปเลนสนกกคงจะยาก เชนกน เปรยบเสมอนเราคาดหวงจะใหเดกเลนอยบนพนทอนตราย “คงยากทเดกจะสงบ จดจอและเลนสนกได”

ตวอยางเชน

หากเดกก าลงนงเลนอยทโตะ แลวอยๆเราเดนดมๆ เขาไปหาเดกทนทในระยะประชดตว จนท าใหเดกรสกกลว กงวล จนตองหลบ หรอหลกหน เพอการอย

รอด เดกหลายคนทมความบกพรองอยางมาก อาจแสดงพฤตกรรมแปลกๆ ตามแตลกษณะของเดกแตละคน เมอรสกไมอบอน ไมปลอดภย หรอเมอมความตนเตน กลว กงวลมากๆ ท าใหเดกไมสามารถสงบรางกายและจตใจตวเองได

บางรายทพอแมอยากใหเดกไดฝกและพดคยกบครหรอคณหมอมากๆ พอแมหลายคนกยงผลกดนเดกมากดวย ทงๆทเดกยงกลวและกงวลอยมาก ขณะทเดกเองเมอรสกกลวหรอรสกไมปลอดภยกไมรจะแสดงออกอยางไร จะสอสารบอกคนใกลชดกท าไมได เสมอนระบบสมองมนสงการไปทมอและแขนขาไมถก ระบบรวน สะเปะสะปะไปหมด เดกเลยแสดงแสดงออกพฤตกรรมแปลก บางคนอาจกระตนตวเอง เพราะทนสงเราแบบนไมไหว หรอบางคนกพงเขาเพงมองวตถและจมอยกบการกระท าซ าๆซากๆบางอยางเทานน หรอบางคนไดแตตงหนาตงตาจะหลกหนอยางลนลานดวยความกงวลสดขด หากไดรบการผลกดนใหเผชญสงเราทนากลวเกนทนไหว เปนตน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 18

ฉะนน สงแรกทเราตองท า คอ

การหด “อานใจของเดก” สงเกตและรบรอารมณความรสกของ

เดกกอนวาเดกรสกเชนไร หากเดกยงไมสามารถสงบตวเองได ขอใหทาน

ไมตองเรงรบเขาไปเลนกบเดก แต!!! ใหทานชวยท าใหเดกรสกอบอน

ปลอดภยและชวยใหเดกสงบตวเองใหไดกอนการเขาไปเลนดวยกน

ทงน หากเรารบเรงเขาไปหาเดกอาจเปนการยงรกเราใหเดกกงวลมากยงขน ซงบางครงเราอาจแคนงอยนงๆเฉยกอนกได ดวยใจทสงบนง มนคง เพอสงเกตและรอคอยดวา “อะไรทจะเดกจะเขาหา” พรอมทงคอยสงเกตดวาเดกก าลงสนใจหรออยากจะท าอะไรบาง กถอวาเปนการชวยใหเดกชวยใหเขาสงบตวเองไดเรวกวาการรกเราเดก และเราเองกจะเหนวาเดกจะรเรมการกระท าตางๆจากตวเขาเองมากขนดวย ซงระหวางทเรานงนงๆ ดวยใจทสงบและกคอยสงเกตและรบรอารมณความรสกของเดกอยนน เปนสงทหลายทานอาจจะรสกตะขดตะขวงใจหรออดอดใจและอาจทนไมไหว เพราะหากไมเขาใจวาสงทเราท าก าลงชวยเดกอยนะ บางทานอาจเกดความรสกคดนกในใจวา “เอะครหรอคณหมอไมเหนจะท าอะไรเลยสกท บางทานอาจรสกวาเมอไหรจะเลนกบลกสกท” “บางทานกรสกผดเหมอนตวเองไมไดชวยเดก”

ดงนน หากเรารจกสงเกตวาสงทเราท านนสงผลกบอารมณความรสกเดกเชนไร และปรบตวเราและสงเราใหพอดกบทเดกพอทนไดกอน กจะชวยใหการเขาไปสรางสมพนธภาพในอารมณอบอน ปลอดภย เกดความไววางใจกนและกน อยดวยกนได และเลนสนกดวยกนไดในทสด และทส าคญคอ เนนการมสมพนธภาพทดตอกนในทกๆอารมณ ไมวาจะ ตนเตน กลว กงวล โกรธ และเสยใจ เปนตน

สงส าคญทสด คอ

เราเองตองเรยนรทจะสงบตวเองใหไดกอน

ถงจะชวยผอนใหสงบไดอยางมนคง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 19

ชวยใหเดกรสก อบอน ปลอดภย

และชวยใหเดกสงบตวเอง

หลกการส าคญกอนเขาไปเลนกบเดก

“เขาใจความรสกเดก เขาใจรากตนไม”

รากตนไม เปรยบเสมอน ระบบประสาทของเดกแตละคนทแตกตางกน

2.

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 20

เรมตนอยางไรด

หลกการส าคญ คอ เรมตนจากอารมณความรสกและความตองการ/

ความสนใจของเดก

ดงนน สงแรกทเราควรท ากอนเขาไปเลนกบเดก คอ “การสงเกตและรบรอารมณ

ความรสกของเดก” เพอจะไดชวยใหเดกรสกอบอนและปลอดภยพอทจะเรยนร และตอมา คอ “การสงเกตสงทเดกตองการหรอสนใจ” เปนจดเรมตนทจะชวยท าใหเดกสนใจเราและ

อยากจะเลนกบเรา แตปญหาทเจอบอยๆ คอ “จะรไดอยางไรวาเดกสนใจ/ชอบ หรอไม

ชอบอะไร” ขอแนะน าเทคนคเบองตนในการสงเกตการแสดงออกหรอการกระท าของเดก

ดวยคอ ใหทานลองท าตวคลายกบ นกฮก (OWL) และนกวจยสมครเลน ดงน

1. ท ำตวคลำยกบนกฮก (OWL) ในทนกคอ ใหเปนคนทชางสงเกต

O คอ Observe คอ สงเกต “อารมณความรสกและความตองการของ

เดก” เดกทยงไมมภาษาพด หรอยงบอกความตองการของตนเองไมได ใหเราสงเกต

พฤตกรรมหรอการกระท า (action) ของเดกวาเขาชอบท าอะไร สงเกตภาษากาย

น าเสยง สหนาแววตา และทาทาง วาเดกรสกอยางไร หรอสนใจอะไร

W คอ Waiting รอ “การรเรมจากตวเดกเอง” รอใหนานพอ เพอจะได

เหนวาเดกไดรเรมท าอะไรหรอสนใจอะไรบาง หรอวาเดกตองการสออะไร

L คอ Listen ฟง “ความรสกความตองการของเดก” ฟงน าเสยง ฟง

ค าพด ฟงความตองการของเดก วาเขาก าลงตองการจะสอสารบอกอะไรเรา

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 21

2. ท ำตวคลำยนกวจยสมครเลน คอ ใหเปนคนทชางคด รวบรวม

ขอมล และเอามาตงสมมตฐาน ทดลองเลน ดผล

เรมตนจากสงเกตและรวบรวมขอมลเดกจากพฤตกรรมการกระท าและอารมณความรสกและความตองการของเดก

ตงสมมตฐานวา “เดกนาจะชอบอะไร รสกอยางไร” และเดกนาจะตองการอะไร

ทดลองเลน คอ ลองเลนในสงทคดวาเดกนาจะสนใจหรอชอบ วดผล คอ

สงส าคญ คอ ใหดวาสงททานเลนหรอท านน เดกตอบสนองอยางไร เชน

ขอสงเกตงายๆ อยางแรกคอ หากสงทเราท านนเดกชอบหรอสนใจเรา เดกกจะตอบสนองหรอแสดงทาทางสนใจและอาจขอใหเราท าซ าอกเรอยๆ แต!!! ถาหากวาสงทเราท านน เดกไมสนใจหรอไมชอบ เดกกอาจจะเฉยๆ ไมตอบสนองอะไรเลย หรอยงท าเดกกยงหน ยงหลบเราเพมมากขน เปนตน

อยางทสอง คอ เมอสงเกตไดชดเจนขนแลววา “เดกรสกอยางไร เดกก าลงสนใจ

อะไร ชอบ ไมชอบอะไร” ใหเราคอยๆปรบตวเราและสงเราใหเขากบทเดกรบได/ทนไหว เพอ

ชวยใหเดกสงบ รสกอบอนปลอดภยดวยกน อยดวยกนไดกอน จากนนคอยๆเขาไปรวมเลน

ในสงทเดกก าลงท าอย ใหเปนเลนดวยกน จนกลายเปนสนกดวยกนไดในทสด และสราง

ความรก ความไววางใจซงกนและกน สรางสมพนธภาพทดตอกนทกอารมณ (พฒนาการขน

1-2) จากนนคอยสงเสรมการสอสารและการคด (พฒนาการขน 3-4 และ 5-6) ตามล าดบ

ขนตอไป

“สงบตวเองไดดขน หรอ ยงตนตระหนกจนไมสงบ”

“กลวเพมขน หรอ ลดลง”

“ชอบ หรอ ไมชอบ” เปนตน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 22

ฟงใหไดยน…

ฟงน าเสยง ฟงค าพด

ฟงความตองการของเดก

สงเกต รบรและเขาใจ

“อารมณความรสกและ

ความตองการของเดก”

รอใหนานพอ

จนเหน “การรเรม

จากตวเดกเอง”

สงทควรสงเกต กอนเขาไปเลนกบเดก

aiting isten

bserve

สงเกตเดก และ สงเกตตวเราดวย

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 23

การปรบตวเราในการเขาไปเลนกบเดก

เมอเราสงเกตเดกจนเรมรจกเขาใจในอารมณความรสกและความตองการเดก และไดชวยใหเดกสงบตวเอง รสกอบอนและอยดวยกนไดแลว (เดกพรอมเลน) การปรบตวเราในการเขาหาเดก (คนเลนพรอม) หรอในการเขาไปรวมเลนกบสงทเดกก าลงสนใจอยใหเปนการเลนดวยกนพรอมทงสงเสรมการสอสารและการคดดวยนน สงทเราควรปรบตวเราใหพรอมส าหรบการเขาไปเลนกบเดกนนม 3 ประการหลกๆดงน

การปรบตวเราในการเขาไปเลนกบเดก

2. ใชชองทางระบบประสาทสมผส

3. ปรบวธการใหเหมาะสม

1. อารมณและความพรอมของเรา พรอม

?

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 24

นอกจาก “สงเกต” อารมณความรสกและความตองการของเดกแลวนน ยงมอกสง

หนงทส าคญไมแพกนกคอ การสงเกตและจบอารมณความรสกของตวเราเอง ดงนนกอนเขา

ไปเลนกบเดก ขอแนะน าใหทาน “นกถงใจของเดกและใจของเรา” ดวยเสมอ

หากใจหรออารมณความรสกของเราผอนคลาย จตใจแจมใสเรากสามารถสงบและ

สนใจจดจอกบเดกอยางแทจรง มผลตอคณภาพการเขาไปเลนกบเดกอยางมาก ในทาง

กลบกน หากเรามความเครยด ความกงวลมาก ภาษากาย น าเสยง สหนา ทาทางของเราก

จะแสดงออกมาตามอารมณของเรา และยอมมผลตอคณภาพการเขาไปเลนกบเดกอยางมาก

ดวยเชนกน

อารมณความเครยด ความกงวล ความคาดหวงทมากเกนไป สงผลท าใหเราเลนกบ

เดกไมสนก

การใชน าเสยง สหนา ทาทางทดงดด จะชวยเรยกความสนใจจากเดกได

จงหวะสอดคลองในการเขาหาเดก (เดกหลายคนมปญหาการเคลอนไหวของตา

ควรมจงหวะทชา ถาเรวไปเดกอาจมองตามไมทนกจะหลดความสนใจ)

ปญหาทเจอไดบอยๆในหองฝก

อยางแรก คอ ผปกครองทมความเครยดและความกงวลมากๆ เราจะรบรได

ชดเจนเลยวา ผปกครองจะเลนกบเดกดวยความเครยด ความเหนอยลา ออนแรง เลนแบบ

ไรอารมณ ซงตรงนคอนขางยากทครฝกจะน าพาตอในชวโมงการฝกเพยงชวเวลาสนๆได

เชนกน

อยางทสองคอ ขณะทสงเกตการเลนระหวางผปกครองและเดก ผใหญมกจะเรมตน

เลนจากความคาดหวงหรอความอยากทจะชวนลกเลนใหสนกใหได ตงใจมาก จนท าใหมอง

ไมเหนความสนใจหรอความตองการของเดกอยางแทจรง สองคนกสองใจ ตางคนกตางม

ความตองการและ/หรอมความสนใจกนคนละอยาง สดทายกเลนดวยกนไมสนก หรอเขากน

ไมได

1. อารมณและความพรอมของเรา (ผเลน) เปนอยางไร

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 25

ดงนน กอนเขาไปรวมเลนกบเดก หรอหลงเลนกบเดก ฝกส ารวจอารมณความรสก

ของตวเองดวยบอยๆ ขณะฝกหรอเลนกบเดก เราวารสกอยางไร ท าไมถงรสกเชนนน หมน

ส ารวจความรสกตนเองบอยๆ จะชวยใหเราเทาทนความรสกของตนเองไดดยงขนและจะชวย

ใหเราสงเกตและเทาทนอารมณความรสกของเดกดวยเชน

การสงบจตสงบใจตวเองใหไดกอน !!!

โดยฝกส ารวจอารมณความรสกของตวเองบอยๆ เรยนรวธในการดแลและจดการอารมณความรสกของตนเองใหไดกอน เราถงจะชวยใหเดกเขาใจและจดการอารมณความรสกของตนเองได

สรปสงส าคญ คอ

“อานใจตวเองดวย”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 26

คณรสกสดชน กายใจพรอมอยกบเขา

“เธอเลนอะไร ฉนเลนดวยนะ”

“มเวลาทอบอน เปนสข สนก ดวยกน”

อารมณและความพรอมของเรา

“ฝกส ารวจอารมณความรสกของตวเองบอยๆ”

“อานใจตวเองดวย”

ตงเกนพอด

(ตงใจด แตวธการไมเหมาะ) “ฉนอยากใหเธอเลนกบฉน!!!”“ก ากบควบคมการเลนมากไป”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 27

ใชหลกชองทางระบบประสาทสมผสหลายๆชองทาง มทง 7 ระบบ ดงน

1) มองเหน (ตา): ภาพ/แสง/ส

2) ไดยน (ห): เสยง

3) ดมกลน (จมก)

4) รบรส (ลน)

5) สมผส (กาย)

6) เคลอนไหวทรงตว

7) เอนและขอตอ

ซงเดกแตละคนมความไว ความเฉอย ของระบบรบความรสกทแตกตางกน

ระบบการรบรไว คอ สงกระตนนดเดยว กรสกมาก

ระบบการรบรเฉอย คอ สงกระตนตองแรงๆ ถงจะรสก

ดงนนการ “สงเกตสงทเดกชอบหรอสนใจ” ลองสงเกตดวาสงทเดกชอบท า

หรอชอบเลน นนสอดคลองกบระบบประสาทสมผสไหนบางใน 7 ชองทาง เชน เดกชอบ

มองอะไร ชอบสมผสแบบไหน ชอบเสยงแคไหน ชอบการเคลอนไหวแบบไหน กใหเลนใน

แบบนนตามทเดกชอบ

2. ใชชองทางระบบประสาทสมผส

กญแจส าคญ คอ

“สงเกตสงทเดกชอบหรอสนใจ”

เดกชอบชองไหน กเลนชองทางนน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 28

ตวอยางเชน

เดกบางคนชอบกระโดดคนเดยว ทานอาจจะเขาไปรวมวงเลนดวยกน หรอ

อาจลองชวยใหเดกกระโดดใหสนกๆมนๆดวยกน เดกกอาจจะชอบใจและ

อยากเลนกบทานอก หรอทานจะลองเลนกนสามคนพอแมลกดวยกนเลนคลายเปลญวนกได

โดยคนหนงจบสองแขนอกคนจบสองขาแลวแกวง อาจแกวงซายขวา หรอขนบนลงลาง

แลวแตทศทางทเดกชอบ

เดกบางรายอาจจะชอบเสยง เวลาเดกท าอะไรไดสกอยางกตาม ทานอาจจะสงเสยง

เชยรสนกๆตามดวยทกครงสม าเสมอ เดกทชอบเสยงกอาจจะหนมาสนใจทานดวยแววตาท

สดใส ชอบใจ และบางคนกอาจจะเลยนแบบทานเลยทเดยวหากชอบใจมาก แตเดกบางรายท

ไมชอบเสยงดงๆกอาจตกใจกไดหากทานสงเสยงเชยรทดงเกนไป หากเปนอยางหลงขอให

ทานปรบระดบเสยงเชยรสนกใหพอดกบทเดกชอบหรอทนไหวเพอใชสรางสมพนธภาพทสนกๆ

ดวยกนกอนในชวงเรมตน

เดกบางรายชอบและพอใจเวลาทไดทานขยบรางกายไปมา หรอเวลาทานทงตวลง

(ชอบเหนภาพทชดๆ) บางครงหากเดกบงเอญท าอะไรสกอยางกบทานแลว ทานลองใหผลให

เดกเหนไดชดๆเดกกจะสนใจทานมากขนไดเชน ทกครงทเดกผลกทานแมนดเดยว แตทานก

กระเดนไปซะไกลเชยว เปนตน

ทงหมดทกลาวมาน หากเดกชอบสนใจ และเรมตดใจแลว หากทานลองหยด

และรอใหนานขน ตงทาลนๆไว คราวนเมอเดกอยากจะเลนอก เดกจะรเรมสอสารความ

ตองการทแทจรงออกมาเองอยางชดเจน ผานทางภาษากายตางๆ ทงการแสดงออก

ทางสหนา แววตา น าเสยงและทาทางเพอสอสารบอกความตองการของตนเองเพอใหทาน

เลนกบเขาอก

“เขารวมเลนกระโดดคนเดยว เปนเลนดวยกน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 29

ขอเลาตวอยางเคส “เลนในสงทคาดวาเดกชอบสนใจ”

มอยครงหนง เปนเคสเดกผหญงเขามาในหองระหวางทครพดคย

กบพอแมเดก เดกกเขาไปนงในอางครงวงกลมทนงโยกเยกได สงทสงเกตเหน

คอ เดกชอบนงโยกตวเบาๆในอาง แตพอมผใหญคนหนงเขาไปชวนเลน

โดยการเขนอางบอลไปหาพอกบแม และชวนเดกใหสวสด เดกกท าตามได

แตสงทเหนคอ พอเลกเขนอางบอลใหเดกกนงโยกตวคนเดยวตอ คราว

นครกเลยลองเขาไปชวยโยกอางบอลใหสกพกเดกกยมพอใจ เราก

ท าซ าอกหลายครงพรอมกบสงเสยงโยกเยกๆทกครงทท าดวย ท าซ าอยหลาย

ครง เดกชอบใจและแสดงสหนาแววตาเปลงประกายชอบใจ บงบอกความพอใจ

อยางมาก

พอเราเรมชะลอและรอใหนานขนโดยทยงไมท าใหม คราวนเดก

ลกขนหนมาทเราและกจบมอมาทอางบอลแลวมองหนาเราพรอม

บอกวา “โยกเยก” ครดใจมากเพราะเดกสนใจและสอสารกบเราแลว วาววว

...นสนะทบอกวา ถาเราเลนไดตรงและสอดคลองกบความตองการของเดกกจะ

อยากเลนและสอสารกบเราดวยตวและหวใจของเขาเอง โดยทเราไมตองสงหรอ

ควบคมเขาเลย

สรปตามหลกงายๆเวลาเรมตนเลนกบเดก คอ * สงเกตๆๆ สงทเดกชอบ คอ เดกชอบนงโยกตวเบาๆในอาง (ระบบเคลอนไหวทรงตว)

* เขาไปรวมเลน โดยใหสงทเดกชอบตรงกบความตองการของเดก คอ

ลองเขาไปชวยโยกอางบอลให เดกชอบ พอใจ สนใจ อยากเลนอก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 30

สรปการใชชองทางระบบประสาทสมผส

โดยอยบนหลกการส าคญ คอ

เรมตนจากความตองการ/ความสนใจของเดก

ลองสงเกตดวา “สงทเดกชอบ/ไมชอบ” นนอยในระบบประสาทสมผสไหนใน 7 ชองทาง

(ภาพ สมผส แสง ส เสยง กลน การเคลอนไหวทรงตว และเอนขอตอ)

แลวเขาไปรวมเลนดวย ในสงทเดกชอบท า ใหเปนการเลนดวยกน

เพอใหเดกสนใจ จดจอ และกระตนการสอสารและการคดตามล าดบ

“เดกชอบชองไหน กเลนชองทางนน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 31

5-6

3-4

1-2

ตามทมการเปรยบเทยบการเตบโตของเดกเหมอนการปลกตนไมนน หากเรา/ผดแลเรยนรและท าความรจกตนไมของเราวา ตองการปยแบบใด ตองการน าและแสงมากนอยแคไหน และการเขาใจในระดบพฒนาการทใชการไดของเดก จะชวยใหเราปรบวธการในการดแลตนไมไดอยางเหมาะสม ตนไมของเรากจะเจรญเตบโตไดอยางทควรจะเปน การปรบวธการใหเหมาะนนควรค านงถง 3 ประการดงน

ปรบวธการใหเหมาะสม

3.1 ปรบเทคนควธการใหตรงระดบพฒนาการปจจบนของเดก

บางครงเดกทมพนฐานพฒนาการทใชการไดในแตละขนยงไมสมบรณ เราอาจ

จะตองสงเกตและประเมนวา ณ ชวงเวลาทเลนกบเรานนเดกอยในระดบขน

พฒนาการไหน กใหเลนดวยเทคนคการเลนในระดบพฒนาการขนนน เชน

หากเดกยงเลนคนเดยว ไมคอยสนใจคนเลย พดดวยกไมคอยตอบสนองอะไรเลย

แยกตว กใหเขาเลนดวยเทคนคขน 1-2 คอ ชวยใหเดกสงบ อบอนปลอดภย แลวคอยหา

จงหวะในการเลนสนกดวยกนเยอะๆ

หากเดกสนใจคนแลว แตยงแสดงออกดวยภาษากายนอย หรอยงท าอะไรซ าๆ การ

คดรเรมนอย กใหเขาเลนดวยเทคนคขน 3-4 คอ รอการรเรมจากเดกเยอะๆ และตอบสนอง

ระบบรบความรสกเปนอยางไร

ระบบการประมวลขอมลและการสงการกลามเนอ

3. ปรบวธการใหเหมาะสม

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 32

การรเรมจากความตองการของเดกเยอะๆ พรอมทงเลนสนกดวยกนใหซบซอนขน แกลงงง

แบบสนกๆแลวคอยทาทายแบบสนกเพมขน เปนตน

3.2 ระบบรบความรสกเปนอยางไร

การสงเกตวาเดกมระบบรบความรสกเปนอยางไร กจะชวยใหเราเขาหาไดเหมาะกบ

ระบบการรบรของเดก และท าใหเราเลนกบเดกไดอยางตอเนอง หากเลนไดอยางพอเหมาะ

กบทเดกตองการ (ทง 7 ชองทาง เชน มองเหน ไดยน สมผส การทรงตว เอนและขอตอ)

สงส าคญ คอ ปรบระดบการกระท า ค าพด น าเสยง ทาทาง การเคลอนไหว

ของเรา ใหพอดกบระดบทเดกรบไดหรอทนไหว

ตวอยางเชน

ขณะทเดกทวไปคนหนงอาจจะก าลงรสก

เพลดเพลนกบเสยงรองเพลงอย แตเดกทเกดมาพรอมกบ

ระบบประสาทและระบบการรบรไว (สงกระตนนดเดยว ก

รสกมากแลว) เดกอาจไมไดชอบเวลาไดยนเสยงเพลงนน เนองจากการรบรสงเราและ

ปฏกรยาการตอบโตจะสงกวาเดกอนทวไป และจะถกมองวาเปนเดกขกลวขกงวลกวาปกต

ซงตรงนหากเราเขาใจในความแตกตางของเดกแตละคนวา ส าหรบเดกทมการรบรทไว

มากกวาปกต เราอาจจะตองปรบลดระดบความดงของเสยงใหพอเหมาะกบทเดกรบไดและ

รสกสบาย กจะชวยใหเดกสงบตวเองไดและพรอมทจะเรยนรสงตางๆไดโดยไมตองกลวหรอ

กงวลกบเสยงเพลงทเราจนเกนไปได

ในทางกลบกนเดกทมระบบรบรเฉอย (เสยง) การพดดวยน าเสยงเบาๆ ธรรมดาๆ

อาจไมนาดงดดมากพอ เดกอาจจะไมสนใจ ไมตนตวพอทจะสนกดวยกนได เราอาจจะตอง

ปรบน าเสยงใหนาตนเตนและสนกๆเพมมากขน เพอกระตนใหถงขดความสนกและความ

ตนตวดวยเชนกน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 33

หากเดกทชอบเลนผาดโผน เลนแรง (ระบบการรบรเฉอย คอ สงกระตนตองแรงๆ

ถงจะรสก) เราอาจจะตองปรบเพมระดบความแรงในการเลนกบเดก เพอใหถงขดความสนก

ของเดก หากเลนเบาๆเดกกอาจจะไมสนใจ

หากเดกทไวกบภาพ หรอ วตถมากๆ เชน การเคลอนทของเรา ระยะหางระหวางตว

เรากบเดก สหนาแววตา และทาทางของเรา กสงผลกบอารมณความรสกเดกไดเชนกน

ดงเชน หากเราเขาหาเดกดวยจงหวะทชาๆ สม าเสมอมระยะหางทเดกรสกสบายใจ กจะชวย

ใหเดกพอทนไหวและยงคงสามารถเชอมตอการมองและเลนดวยกนไดมากขน ในทางกลบกน

หากเราเคลอนไหวเรว เยอะเกนไป จนเดกรสกคาดเดาทศทางหรอต าแหนงของเราไมได

แนนอน ระยะหางระหวางเดกกบเรากอยในระยะประชดตวเกนไป จนรสกวาถกรกล าพนท

ปลอดภย เดกกอาจจะกลวกงวลจนไมสามารถทนได เดกทไวความรสกมากๆกอาจปดการ

รบร จนในทสดอาจแยกตวไปเลนคนเดยว หรอกลบไปหมกมนอยกบวตถบางอยาง แทนการ

พงพงคนไปเลยกม เปนตน

ดงนน ขอใหทาน สงเกตวาสงแวดลอมใดทสงผลกบอารมณ

ความรสกเดก หรอการกระท าอะไรของเรา (อาท ทาทาง น าเสยง

สายตา การเคลอนไหว หรอแมกระทงอารมณความรสกของเราเอง

ดวย) วาสงผลกบอารมณความรสกเดกอยางไรบาง

ยงเราสงเกตเดกและสงเกตตวเองไดมากเทาไหร กจะยงรจกเดกมากขน ท าใหเรา

ปรบตวเราในการเขาหาและรวมเลนกบเดกได และเลนดวยกนไดนานตอเนองขนได จากนน

คอยๆปรบสงเราเพมขนทละนดทละหนอย ใหเดกเผชญสงเราเพมขน ดวยความสนกและทา

ทายอยางคอยเปนคอยไป

สงส าคญ คอ การปรบระดบ ทาทาง การกระท า

ค าพด น าเสยง หรอการเคลอนไหวของเรา ใหพอด

กบระดบทเดกรบไดหรอทเดกตองการ (Co-regulate)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 34

3.3 ระบบการประมวลขอมลและการสงการกลามเนอ

ในเดกทมปญหาพฒนาการลาชา หลายคนจะมระบบการประมวลขอมล (ความเขาใจ) และระบบสงการกลามเนอ (การตอบสนอง) ทคอนขางล าบากและตดขด

ตวอยางเชน

บางคนมความยากล าบากในการประมวลขอมลทไดยน หากเราพดเยอะๆ

ยาวๆ เดกอาจจะฟงไมทนและไมเขาใจในสงทเราพดดวย เพราะสมองของเขามความล าบาก

ในการประมวลขอมล อาจจะสะเปะสะปะ กท าใหไมเขาใจ หากเราพดเยอะๆยาวๆ

เมอเราพดเยอะๆยาวๆๆ หไดยน แตสมองตความตดขด

ดงนนเราอาจตองปรบตวเราใหพดโดยใชค า “สนๆ ชดๆ” สม าเสมอ และ

“ใชทาทางประกอบดวย” จะชวยใหเดกมองเหนภาพชดเจนขนดวย จะชวยท าใหเขาใจ

ค าพดทไดยนไดงายขน เปนตน

(WAA คอ Word: ค าสนๆ Affect: น าเสยง/อารมณ Action: ทาทาง)

พดค า “สนๆชดๆ”

อาจใชทาทาง

ประกอบดวย หนจะ

ฟงเขาใจ รเรองงายขน

หากไดยนค าพดเยอะๆ

ยาวๆๆ หนฟงไมรเรอง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 35

เดกบางคนอาจมความล าบากในเรองการสงการกลามเนอทลาชากวาปกต ควรเรมตนเลนจากขนตอนงายๆ และคอยๆเพมความซบซอนขน หากเราไมชาๆ หรอเลนอะไรทดซบซอนเกนไปเดกกอาจจะตามไมทน เพราะเดกรสกวายากเกนไป

ตวอยางเชน

หากสงทเดกเลนและเดกท าไดคอ สนกกบการทเราพยงตวขนนงโยกตวเลนสนกบนบอลใหญ พอเราแกลงหยดเดกอาจสงสญญานเรยกใหเราโยกลกบอลใหอกได แตหากเราแกลงท าเปนเสมอนการพยงตวเดกคอยๆหลนต าลงเรอยๆจนเทาเดกหลนถงพน หากเราคาดหวงจะใหเดกขนไปนงบนบอลใหญทคอนขางสงเอง อาจจะยากล าบากเกนไปส าหรบเขา เดกอาจจะงง เพราะไมรจะขนไปไดอยางไร อยากขนไปนงนะแตกไมรท าไงด เดกบางคนไดแคสงสายตามอง เดกบางคนอาจท าทาเหมอนจะยกเทาขนจากพนนดหนอย ขณะทการสอสารเพอการแกปญหากยงนอย และการสงการรางกายกตดขดและมความยากล าบากทง 2 เรอง เดกบางคนกอาจเลกเลนไปเลย ท าอะไรไมถก เพราะยากเกนไป เลยกลบไปเลนคนเดยวตอกม

แตหากเราสงเกตเหนภาษาทาทางตรงน กอาจตอบสนองการแสดงออกของเดก และอาจชวยวางเกาอเตยๆใกลๆใหปนขนงายๆหนอย (ใหการปนขนนนไมยากเกนไป) หรออาจชวยพยงล าตวเพอใหเดกท าไดกอนในชวงแรกๆ หากท าแลวคอยๆเพมความซบซอนขน เชน อาจขยบแทนปนใหหางไปทละนดเพอดวาเดกจะท าอยางไรเพอการแกปญหาตรงน ซงเดกทการสงการรางกายไมคอยคลองแคลวสวนใหญกมกจะใชการสอสารเพอการแกปญหามากกวาทจะลงมอท าดวยตนเอง เปนตน

สงส าคญ คอ หากเลนกบเดกไดสนกมากพอ ความตอง

การในอารมณสนกจนตดใจจะกลายเปนแรงผลกดนภายใน

ทชวยสงเสรมใหเดกสงการรางกายเพอท าตามความตองการของ

ตนเองไดดยงขน แตงานนนตองไมยากและซบซอนเกนไป ควร

เรมจากงานทมขนตอนงายๆ ไปสงานทยากขนทละนดๆ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 36

กรณตวอยาง จากประสบการณคณพอนองเอก “ใหเวลาลกในการประมวลผลผานการไดยนและสงการรางกาย”

มคณพอทานหนงไดเลาเรองราว จากการประมวลภาพรวมจากทงการ

สงเกตลกและจากประสบการณทไดลงมอท าอยางสม าเสมอ

คณพอเลาใหฟงวา ผมกไดผานการลองผดลองถกมาหลายครงแลวครบ

คร ตอนนผมเรมจบสงเกตสงทลกตอบสนองจาการกระท าและค าพดของผมได

ชดเจนแนนอนแลววา หากครงไหนถาผมจะบอกใหเขาท าอะไรสกอยาง ถาผม

พดออกไปสกประโยคหนง ผมตองรอคอยเขาสกพกหนงเลย ใหเวลาเขาสกพก

เขาจะกจ าท าตามทผมบอกไดถกตอง แตถาไมรอ ไมใหเวลาใหเขาไดคด

สกแปบหนง แลวเราไปเรง ไปสงเขาซ าบอยๆ เขาจจะชะงกทนท และสหนา

ทาทางเขาจะดงง สบสน สดทายเขากจะท าอะไรไมถก

ผมสงเกตจากทท ากบลกบอยๆ มนเปนเชนนจรงๆครบคร มหลายครง

ทผมสงเกตเหนวาหากมใครไปสงอะไรเขาตอนทเขาก าลงคดอย (หลงจากเขา

ไดรบค าสงแลว) บางครงเขากจะหงดหงด แตพอผมลองพดกบเขาดวยประโยค

ชาๆชดๆ แลวรอเขาสกพก (ใหเวลาเขาประมวลและคด) ผลทไดคอ เขากจะท า

ไดทกครงและไมมสหนาทาทางทสบสน และกไมหงดหงดเลยครบ

ดงนนสงทผมไดเรยนร

วธการทจะพดคยใหลกเขาใจ คอ

ผมตองพดชาๆและชดๆ และทส าคญ คอ คอยเขาสกพกหนงกอน

(ใหเวลาประมวลผลกอน) นคอวธทผมใชพดคยกบลกครบ

ซงเมอกอนผมไมเขาใจวาท าไมเขาหงดหงดบอยมากเวลาทผมบอกให

เขาท าอะไรในหลายๆครง ทผมไปพดซ าย าในขณะทเขาก าลงคดจะท าอย พอผม

จบสงเกตแบบนได ผมเหนชดเลยวาลกหงดหงดนอยลง

ณ ตอนนสงทผมรสกไดถง

ความเปลยนแปลงทดขนกคอ

เขาไววางใจในตวผมเพมขน และเราเขาใจกนมากขนครบ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 37

หากเรารสกเขาใจและยอมรบในความแตกตางนได เราจะมความเหนอกเหนใจใน

ความตดขดและความล าบากของเดกอยางแทจรง ภาษากายและการแสดงออกของเราจะ

ออกมาจากใจทยอมรบเขาจรงๆ เราจะรอเขาไดนานขน เราจะใจเยนไดมากขน ไมโมโห

วาท าไมแคนถงท าไมได ไมโกรธทเขาโกรธกบเรองบางเรอง ทอาจเปนเรองเลกๆส าเรา

แตอาจจะล าบากมากส าหรบเขา เวลาทเหนเขาท าทาทางแปลกๆ ซงจะชวยใหเราปรบตวเรา

ใหเขากบเดกไดมากขน และเดกเองกเชอใจและไววางใจเรามากขนเชนกน เกดความเขากนได

อยางพอดหรอพอทนได เดกกจะสนใจจดจอ และเลนกบเราไดมากขนไดดวย

ดงนน หมนสงเกตวาเดกมการตอบสนองและแสดงออกอยางไร กบการกระท าของ

เราอยางไรบาง (ทงจงหวะ ค าพด น าเสยง สหนา แววตา ทาทาง หรอการเคลอนไหว

ทศทาง ระยะหาง) เราท าแลวเดกชอบหรอไมชอบ เขาใจหรอไมเขาใจ หากเราคอยๆเรยนร

และปรบตวเราใหเขากบเดกไดกอน การชวยน าพาเดกเพอสงเสรมพฒนาการขนๆตอไปก

งายขน โดยคอยๆเพมความซบซอนและฝกทกษะเพมเตมดวย

ทงน ในเรองของระบบการรบร ระบบการประมวลขอมล (ความเขาใจ) และระบบ

สงการกลามเนอ (การตอบสนอง) ควรหาโอกาสประเมนกบนกกจกรรมบ าบดรวมดวย

หมนสงเกตวา “เดกมการตอบสนอง

และแสดงออกอยางไร กบการ

กระท าของเรา” คอยๆเรยนรและ

ปรบตวเราใหเขากบเดกไดกอน

(พอดกบทเดกตองการ)

ปรมาณสงเราพอด

“....ใชเลยครบ/คะแม”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 38

ปรบตวเราใหเขากบเดก

(Co-regulate)

หากเรารสกเขาใจและยอมรบใน

ความแตกตางนได เราจะม

“ความเหนอกเหนใจ”

ในความตดขดและความล าบากของ

เดกอยางแทจรง

“ภาษากายและการแสดงออก

ของเราจะออกมาจากใจจรงๆ”

เราจะรอเขาไดและใจเยนไดมากขน

เดกกไววางใจเรา เราจะเขากนได

“ปรบจากความเขาใจ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 39

เรมตนเขาไปเลนกบเดก อยางไรใหสนก

ท าใหเดกสนใจเรากอน !!!

ใหเดกเปนผรเรม ผใหญเขาไปรวมเลน และเราเปนผตาม

เลนตามในสงทเดกชอบ หรอสนใจ หรอสงทเดกตองการ

เมอเรมตนเลน ใหเลนแบบงายๆ ขนตอนเดยว เลนซ าๆ ไมตอง

เปลยนบอยๆ

สงส าคญอนดบแรก คอ ท าใหเดกสนใจเรากอน เมอเดกสนใจเราแลว ใหเรมตนเลน

ในสงทเดกชอบซ าๆๆแบบเดม ท าใหเปนสงงายๆ เพอชวยใหเดกเขาใจไดงาย และคาดการณ

ไดวาจะเกดอะไรขนอกครง เดกกจะสนใจจดจอไดนานตอเนองและรสกสนกมากขน อะไรท

ยากและซบซอนเกนไป ขอมลทมมากเกนไป สมองของเดกจะประมวลขอมลทงหมดไมทน

(เนองมาจากความแตกตางของระบบประสาทของเดกทมความบกพรอง) คาดการณไมได ไม

เขาใจ สดทายความสนกกไมเกด

ฉะนน ในการเรมตนเขาไปรวมเลนกบเดก ใหเลนแบบงายๆซ าไปซ ามาในสงทเดก

ชอบสนใจหรอสงทเดกตองการ เพอท าใหเดกสนใจเรากอน รสกอบอนปลอดภย ไววางใจ

และสนใจกนกอน

4. เลน

งายๆซ าๆ

3. รวมเลนใน

สงทเดกชอบ

1. ท าใหเดก

สนใจเรากอน

2. เดกรเรม

วธการเรมตนเขาไปเลนกบเดก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 40

ขอเลาตวอยางจากประสบการณในหองฝก

ทรสกประทบใจในบรบทตางๆ ตงแตเรองตวอยางของการรอและสงเกต การ

รเรมจากตวเดก และการเขาไปรวมเลนสนก ดงนนะคะ

1. “การรอและสงเกต การรเรมจากตวเดกเอง”

กรณนนาสนใจตรงท คณพอตงใจในการเลนกบลกมาก ชวนลกเลน

รบสงบอลลกกสงบอลให พอได พอเชยรลกกยม พอสงลกกท าตามทพอบอกได

เกอบทกอยาง ไมวาจะเปนรบบอล สงบอลใหพอ หรออนๆทอยรอบๆตวพอสง

อะไรกหยบใหพอได

แตทนาแปลกใจกคอ เมอครบอกวา “คณพอคะ ลองใหนองไดเลนเองด

บางไดมยคะ โดยทเราไมบอกไมสงใหเลนตามทผใหญบอก ใหเรารอและคอย

สงเกตดเฉยๆกอนสกพกหนง”

สงทเราสงเกตเหนกคอ เดกเดนไปเดนมา และเรมเดนไปมดเขาไปนงใน

อโมงคเลนคนเดยว เดกไมเลนแบบทคณพอชวนเลน ทงทกตอบสนองพอไดหมด

เลย เมอครคอยๆชะเงอหนาอยางชาๆใกลอโมงค เขาไปจะเอ เดกกสนใจ คร

ท าซ าใหม อกปรากฏวาเดกเรมสนใจมอง เลนไดสกพก เดกยมหวเราะ

สนกสนาน และเรมชะโงกหนามาจะเอบาง และเดกกเลนสนกกบครได คราวน

สหนาแววตาเดกเปลงประกายความสข สนก และเปนฝายทรเรมเลนจะเออก

ดวยความรสกอยากเลนอกดวยตนเอง โดยทเราไมตองสงอะไรเลย

สงส าคญกอนเขาไปเลนกบเดก คอ

ฝกตวเองให “รอ...สงเกต...

การรเรมจากตวเดกเอง”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 41

2. “เดกรเรม ผใหญรวมเลน”

มอยบานหนง เมอไดเหนลกษณะการเลนระหวางคณแมกบนอง

สงทเหนไดชดเจนอยางหนงเลยกคอ ในบางครงทเดกอยในหวงอารมณกลางๆ

และเดกเองกรเรมเลนอะไรบางอยางอย แตแมไมทนสงเกตเหนวานนคอการเลน

ของเดกแลว เปนการเลนทเรมจากเดกแลว แตแมไมไดตอบรบสงนน แมกลบ

เปนคนเรมตนชวนไปเลนอยางอน

สงทอยากจะบอกกคอวา การตอบรบการรเรมจากเดกในโมเมนต

สบายๆทวไปทไมใชการเลนสนกตมตาม หลายบานท าไมเปนหรอมองขามตรงน

ไป เมอเดกรเรมในสงเลกๆแตกลบไมไดรบการตอบสนอง เดกเองกไมไดรบร

พลงของการรเรม หรอพลงของการกระท าของฉนเอง พอลองใหพอแมตอบรบ

จากการรเรมเลกๆนอยๆจากเดกเอง แตใหตอบสนองชดเจนใหญๆ ใหเดก

รบรไดวา “มคนเหนฉนในแบบทฉนก าลงท า มคนตอบสนองการกระท าหรอ

ความตองการฉน” ปรากฏวาสงทเหนคอ เดกตนตวขน เดกเรมจดจอและรบร

พลงของการ รเรมและการแสดงออกซงการกระท าของตนเอง

ในเรองการของการเลนตามสงทเดกรเรมนน แมเปนเพยงการกระท า

เลกๆ คณพอแมคหนงบอกวา “ตนเองกลมเรองตรงนไป ไมไดตอบสนองสงท

เลกๆนอยๆ แตกเปนการรเรมจากเขาเอง ตนเองไมไดเกบเลกผสมนอยจากตรง

นเลย มวแตตงหนาตงตาจะชวนเขาเลนใหไดอยางเดยว” สดทายพอเราไมชวน

เขากไมไดสนใจอยากเลนดวยเทาไหรนก

ดงนน เรมตนการเลนโดย

“เลนตามจากสงทเดกรเรมเอง

และเราตอบสนองเดกใหชดๆ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 42

3. “มหศจรรยพลงใจ...เรมไดดวยสมพนธอนด”

มเคสหนงมา ดวยปญหาพฒนาการลาชาทกดาน โดยเฉพาะ

ดานกลามเนอทยงไมยนไมเดน ซงพอกงวลใจมาก พาไปฝกกายภาพ

มา 3-4 เดอน เดกรองไหเกอบทกครงทฝก พอเลยลองพามาทน ครงแรกท

เจอกนรบรไดชดเจนวาเดกรสกกลวและกงวลมาก และไมอยากใหเราไปโดน

เนอตองตว ดกงวลเวลาเหนเราเขาไปใกลๆ คราวน พอเราสงเกตเหนแลววา

อารมณความรสกยงไมพรอม เรากเรมตนดวยการพดคยกบพอ และบอกพอวา

ปลอยใหเขาเลนเองตามธรรมชาตเลยคะ สบายๆเดยวครจะสงเกตนองผานการ

เลนของเขาเองคะ พอเดกเรมรสกผอนคลาย

ครกเรมตนดวยการสรางสมพนธภาพกบเดกกอน ดวยคอยๆเขาไป

เลนตามทเขาเลนสกพกใหญเทานนเดกเรมไววางใจเรา และสนกดวยกนขน

เรอยๆๆ เมอเราคอยกระตนการเคลอนไหวเขาคราวนกงายขนมาก จนเดก

สามารถลกขนเกาะยนเองเพอจะเลนกบเรา พอถงกบแบบวา อศจรรยใจมาก

ยมดใจแววตาคณพอเปลงประกายอยางมาก ทเหนลกอยากยนดวยตวเองแลว

ลกยนไดเองแลว คณพอบอกวาผมพาไปฝกทอนมาตง 3-4 เดอนเขารองตลอด

และลกไมมความสขเลย ทกครงทถกฝกยน แตนเจอครแคครงแรกแคประมาณ

30 นาท เขาสนกกบครและยอมยนเลนกบครไดเอง วาวๆๆครท าไดไงเนย

555 ถงแมจะเปนชวงสนๆ แตพอกรบรไดวามนดมากๆเลย พอยมแกมปรกบ

บานพรอมไดวธการเลนสนกกบลกพรอมกบพฒนาทกษะดานกลามเนอไปดวย

โดยตองเรมตนในสงทลกชอบกอน ปจจบนนองดขนมากหลงฝกตอเนองเกอบ

1 ป ตอนนเรมวงไดชาๆ พดคยโตตอบไดมากขน และเรมเลนสมมตบางแลว

“ใจพรอม กายพรอมพฒนาสขนตอๆไปอกเรอย”

“เรมตนดวยความสมพนธอนด

เปนจดเรมตนทส าคญ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 43

หลกการส าคญ คอ เรมตนจากอารมณความรสกและความตองการ/

ความสนใจของเดก และสงเสรมพฒนาการเดกอยางเปนองครวม บน

พนฐานการเขาใจในความแตกตางของระบบประสาท โดยใชความสมพนธ

อนด ในการกระตนการสอสารและการคด

“อารมณ เปนเสมอนพลงภายในทชวยดงพฒนาการทบกพรองทงหมดใหกลบมาท างานพรอมๆกน”

ดงนน การเรมตนดวยสงทชอบจนเดกสนกตดใจ จะชวยใหเดกมแรงจงใจและมแรงขบเคลอนจากภายใน ท าใหเดกอยากจะเลนดวยกนอก และอยากจะสอสารอยากจะคดสอสารเพอการแกปญหาเพอใหไดในสงทตองการ จากนนคอยพฒนาการเลนสนกงายๆไปสการเลนทมความซบซอนและทาทายขนในขนตอๆไป เวลาเลนสนกกบเดกนอกจากอารมณทพอใจ จนยม หรอกระทงเดกหวเราะสนก แนนอนแรกๆ เดกยอมสนกกบสงของ แสง สเสยง ทผใหญ

มาท าใหสนกดวย แต!!! ไมใชแคสนกกบวตถสงของหรอสนกกบเพยงเครองเลนเฉยๆเทานน

สงส าคญ คอ ตองสนใจคนและเลนสนกกบคนใกลชดดวยกนใหไดนานๆบอยๆ จน

เกดเปนความรสกอบอน มนคง ปลอดภย อารมณสนก เปนสข ในทสดกกลายเปนอารมณ

ผกพนธซงกนและกนจากการมปฏสมพนธกบผอน ดงนน “เลนเยอะๆกอน เลนจนเดกจ าเรา

ได อยากเลนดวยอก!!!” และใชความอยากจะเลนกบเราอกของเดกเปนสะพานเชอมในการ

กระตนการสอสาร การคดทออกมาจากตวเดกเองใหไดนานตอเนองขน

ท าไมตองเลนสนกๆดวยกน

เพอใหเดกมแรงจงใจ

และมแรงผลกดน

ภายใน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 44

สงทพบบอยๆในหองฝก คอ หลายครงเกดจากความตงใจทอยากจะใหลกสนก มความสข เมอเลนสนกไดกเลน

เพลนจนลมหลกการส าคญทวาตองชวยสงเสรมและน าพาเดกไตขนระดบพฒนาการในแตละ

ขนดวย ไมใชเพยงแคเลนสนกเพลนเพยงอยางเดยว!!!

และในทางตรงขามหลายครงกพบวาเมอสนกแลวหากเราทาทายเดกมากเกนไป โดย

กระตนใหสอสารใหคดเยอะๆตลอดทงๆทสมพนธภาพกบคนใกลชดกนอยดวย ท าใหเดกบาง

คนทพนฐานยงไมดพอกลบไปเลนคนเดยวเพราะรสกเครยด หรอบางรายอาจแยกตวเลกไป

เลย

หากยงขาดสมดลตรงน พอเดกตองเผชญเรองยากกล าบากกนไปหมด ฉะนนหาก

ตองเผชญเรองยากๆ ยงตองใชความสนกเขามาชวยดวย เดกจะไดมแรงจงใจอยากท าและได

พฒนาไปดวย

สงส าคญคอ

สมดล “สนก & ทาทาย”

จะฝกเรองยากตองใชความสนกเขา

มาชวยเดกจะไดมแรงจงใจอยากท า

เลนตามสงทเดกสนใจ ยอมน าไปสความสนใจและสนก

เลนสงททาทายและซบซอนขน ยอมน าไปสการพฒนา

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 45

สรางความสนกตดใจ สรางแรงจงใจ

“แรงผลกดนภายใน”

ท าใหเดกสนใจ จดจอ

อยากเลน อยากสอสาร

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 46

เมอเรมตนดวยชวงเวลาแหงความสมพนธอนด มความสนกดวยกน

“เลนใหเขาไปถงใจ” แลว สงทเกดขนและรสกประทบใจ คอ

บางรายคณพอคณแมมาเลาใหฟงวา “ลกไมเคยถามหรอพดถงครท

โรงเรยนทงๆทไปทกวน” พอแมกลบ “รสกแปลกใจ และกดใจ” ทเพงเคยเหนลก

พดถงคร...(ฝก) ไมคดวาลกจะมโมเมนตความรสกเชนนกบคนอน “ไมเคยเหนลก

ถามถงใครมากอน” และเมอไปรบทโรงเรยนและบอกวาจะพามาหาคร...(ฝก)

เหนไดชดจากสหนาแววตาลก วารสกตนเตน ดใจวาจะไดมาหาคร...(ฝก) ทงๆท

เพงเจอกนไมนาน

อกเคสหนงคอ มอยวนหนงเดกขณะทตวเองฝกเดกรายหนงเสรจและ

ออกมาจากหองฝกกพบกบเดกทเราเคยฝก วงมาหาเราดวยรอยยมทสดใส

ประมาณวาอยากมาเลนดวย แตวนนไมไดนดฝก วนนเปนควนดมาพบหมอ

แมบอกวา “หมอตรวจเสรจแลวคะคร แตนองยงไมยอมกลบบาน” ตงหนาตง

ตาอยากหาคร... พอเหนเราออกมาจากหองฝกเดกกวงมาหาดวยสหนายมแยม

แจมใส เจอครแลว!! สงทเรารสกประทบใจ คอ โอวพลงความสนกทเราเคยเลน

กบเดกเมอเดอนกอนๆ อะไรจะทรงพลงไดขนาดน เดกจ าเราได อยากมาหาเรา

อยากเลนกบเรา

สมยกอนทเราไมไดใชหลกการสงเสรมพฒนาการเดกอยางเปนองครวม

ท างานมาตงนาน ไมเคยมเดกถามหาเรา แถมบางคนแคเดนมาหนาหองฝกก

ท าสหนาจะรองไห บางคนกทงตวนงลงไมอยากเขาหองฝกดวยซ า มแตพอแม

ถามถงครเทานน พอมาคดมองยอนไป พอเราเปลยนมาใชหลกการน โดย

เรมตนดวยการมชวงเวลาเลนสนกดวยกนจรงๆ แมเวลาผานไปเปนเดอนหรอ

สองเดอน เดกยงจ าเราได ยงจ าสงทเราเคยเลนสนกดวยกนได บางทเราเองลม

ไปแลวดวยซ า แตพอเดกมาชวนกถงบางออ อดอมยมไมได ทเขาจ าได สงทรสก

ไดจดเรมตนทส าคญ คอ “เลนใหเขาไปถงใจ แลวเราไปจะอยในใจเขา เขาถาม

ถงเรา อยากเจอ อยากเลนดวยอก” แลวใชความอยากเลนเพอกระตนการสอสาร

และการคดดวย ไมใชแคสนกอยางเดยวนะคะ !!!

ขอเลาตวอยางเคส.... “ความทรงจ า แหงความสข”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 47

เรมตนดวย “รจกและรกกนกอน”

“เลนใหสนก เลนใหตดใจ !!!”

“อยดวยกน เลนดวยกนใหเขาไปถงใจ

เลนจนจ าเราได”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 48

หลายทานไมไดใหความส าคญ

หรอหลายทานกมองไมออกวา

“เดกรสกอยางไร”

เพราะมองเหนแต

“พฤตกรรม”!!!

ปญหาทเจอไดบอยๆ คอ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 49

ปรบเปลยนมมมอง

“เปลยนจากการมองพฤตกรรมเดก เปน

การมองอารมณความรสกทอยเบองหลง

พฤตกรรมนน” ถามใหเปนนสยประจ าตว

เลยวา “เดกรสกอยางไร”

รบรและเขาใจ

อารมณความรสกและ

ความตองการของเดก

ชวยปลอบโยน ใหรสกอบอน

มนคงปลอดภย และอยดวยกนไดทกอารมณ

จ าใหขนใจ!!! หลกการส าคญ

(แตถาเขาใจ กไมตองจ า)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 50

อยดวยกนทกอารมณ

เมอทานกบเดกสามารถสรางความรก ผกพนธ อบอน รกใครใกลชดซงกน

และกน และสามารถสนกกนไดแลว กควรเนนสมพนธภาพทดตอกน ทงในอารมณ

ดานบวกและดานลบอนๆดวย เชน ตนเตน ตกใจ กลว หงดหงด โมโห โกรธ

เสยใจ เปนตน เพอเนนใหเดกมสมพนธภาพกบคนใกลชดทลกซง และหลากหลาย

อยดวยกนไดทกๆอารมณ

กรณตวอยาง...

“ถงจะโกรธ ผดหวง หรอเสยใจ กอยไดเพราะมแม”

เคสนนองเลนสนกกบแมไดแลว เรมสอสารบอกความตองการดวยส

หนาแววตา ทาทางและค าพดวลสนๆได เวลาตองการอะไรมากๆกเรมตอได

นาน มอยครงหนงนองชอบถอดเสอผาใหตกตา ไมรเพราะอะไร รแตวาเหน

แลวกอยากจะถอดชดตกตาออก ตอนแรกกถอดเสอตวนอกของตกตา เวลาถอด

แขนเสอออกไมไดเดกกพยายามสอสารเพอการแกปญหาใหคนใกลชดชวยเหลอ

ไดนานตอเนอง จนแกปญหาส าเรจ

จนมาถงชดเสอตวในทมนเยบตดกน (ถาจะถอดตองใชกรรไกรตดถงจะ

เอาเสอตวในของตกตาออกได) เดกกพยายามถอดเองและสอสารเพอการ

แกปญหาใหชวย ตอนแรกเดกพยายามสอสารกบแม แมชวยไมไดกเปลยนใหคร

ชวยบาง ทงแมและครกรบรและตอบสนองการสอสารทเดก

พยายามบอกหรอสอออกมา ดวยทาทางใหเดกเหนชดๆวาเรา

เขาใจเจตนาและกจะตอบสนอง/ท าตามทหนบอกเลย แตมน

ถอดไมไดจรงๆ ถอดไมออกจรงๆ!!! พอนานหลายรอบไมไดสก

ทอารมณเดกกเรมหงดหงดมากขนๆ และในทสดกระเบด

อารมณโกรธขนมา!!! เรมลงนอนรองไหโมโห!!!

ปรบเปลยนมมมอง “เปลยนจากการมองพฤตกรรมเดก เปนการมองอารมณความรสกทอยเบองหลงพฤตกรรมนน” ถามใหเปนนสยประจ าตวเลยวา “เดกรสกอยางไร”

รบรและเขาใจ อารมณความรสกและความตองการของเดก

ชวยปลอบโยน ใหรสกอบอน มนคงปลอดภย และอยดวยกนไดทกอารมณ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 51

สงทแมและครชวยกคอ แมปลอบและรบรอารมณความรสกเดกตลอด

ชวงทเดกแสดงอารมณ ประมาณวา “รวาหนโมโหนะ โมโหจรงๆ ท าไมมนถอดไมได” เดกแสดงอารมณโกรธอยนาน แมกปลอบดวยความใจเยน สงบนงและมนคง นงอยเคยงขางเดกปลอบไปเรอยๆ จนในทสดอารมณโกรธของเดกกคอยๆลดลง และรบรวาไมไดดงหวงแนนอนแลว สดทายกเปลยนเปนอารมณเสยใจและนอนรองไหอยกบตกแม

ถงแมเดกโกรธ แตกยงคงการสอสารและรบรไดถงการปลอบโยนจากคนใกลชด และสดทายกสงบลงไดดวยมแมชวยปลอบโยน เปนสมพนธภาพในอารณลกซงและแนนแฟนยงขน

“แมวาจะรสกโกรธ ผดหวงและเสยใจแคไหน หนกอยไดเพราะมแม”

ประเดนส าคญกคอ มความสมพนธทดตอกน อยกนไดทกอารมณ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 52

ทงหมดทกลาวมาน หากทานสามารถท าใหเดกสงบ สนใจ และเลนสนกดวยกน จนเรมตดใจแลว (พฒนาการขน 1-2) หากทานแคหยดและรอใหนานขน คราว

นพลงการสอสารทแทจรงจะออกมาจากความตองการของเดกเองอยางชดเจน ผานทางภาษากายตางๆ ทงการแสดงออกทาง สหนา แววตา น าเสยงและทาทาง เพอสอสารใหทานเลนกบเขาอก และตอไปกไดเวลาพฒนาการเลนใหซบซอนและเรมแกลงงง (เทคนคพฒนาการขน 3-4) ทานกจะพบวาเมอเดกสนใจและสนกตดใจแลว เดกจะมความพยายามอยางมากในการทจะสอสารดวยทาทางและสอสารเพอการแกปญหากบทานเพอใหไดตามความตองการของตนเองจนส าเรจ (พฒนาการขน 3-4)

ดงนน การสรางพนฐานพฒนาการทใชการได ตงแตขนแรกๆทแขงแรงดนน (พฒนาการขน 1-2) มความส าคญอยางมากในการชวยใหการกระตนพฒนาการในขนตอไปไดงายขน แตหากเราไมสามารถท าพนฐานขนแรกนได การทจะกระตนพฒนาการในขนตอไป (พฒนาการขน 3-4) กจะท าไดอยางยากล าบากเชนกน

สรป

เลนใหสนก

ตดใจ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 53

การสรางพนฐานพฒนาการทแขงแรง

ชวยใหการกระตนพฒนาการในขนตอไปท าไดงายขน

1

2

3

4

“สข สนก เผชญความทาทาย

และเตบโตไปพรอมๆกน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 54

สรปเทคนคชวยเดกใหสนใจ จดจอและมสมพนธภาพแนนแฟน

เมอเดกพรอม ผเลนพรอม เรมตนดงน

1. สงเกตและรอ

สงเกต “อารมณความรสกของเดก”

สงเกต “ความตองการ/สนใจของเดก”

รอ “การรเรม จากตวเดก”

2. เรมตนดวย ชวยใหเดกรสก “อบอน ปลอดภย และอยดวยกนได”

3. รวมเลนกบเดก สนกดวยกน ในสงทเดก ชอบ/ในสงทเดกท า “เดกรเรม ผใหญรวมเลน”

“เธอเลนอะไร ฉนเลนดวยนะ” “สนกดวยกนใหมนสไปเลย”

4. อยดวยกนไดทกอารมณ “สข เศรา เหงา กลว เรากเขาใจกน อยดวยกน” “โกรธ ผดหวง เสยใจ กอยไดเพราะมพอแมเปน ก าลงใจ”

5. ลดการก ากบ สง ยกเวน สงทเปนอนตรายตอตวเอง ผอน และสงของเสยหาย

6. ท าทกอยางแลว!!! ยงเลนไมสนก “กลบมาทบทวนตวเอง”

เพอปรบปรง แลวเรมตนขอแรกใหม

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 55

เทคนคระดบขนพฒนาการขน 3-4

ชวยเดกใหสอสารดวยทาทาง และสอสารเพอการแกปญหา

จากความตองการของตนเอง

3 บทท:

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 56

เทคนคระดบขนพฒนาการขน 3-4:

ชวยเดกใหสอสารดวยทาทาง และสอสารเพอการแกปญหา

เปาหมาย เทคนค

ชวยใหเดกสอสารดวยทาทางและสอสารเพอการแกปญหา

ท าอยางไรใหเดกสอสารดวยทาทาง

ท าอยางไรใหเดกสอสารเพอการแกปญหา

ตรวจสอบเปาหมายตนเองกอนฝก

สงทควรพจารณา...เวลาเดกคดและสอสารเพอการแกปญหา

ขอแนะน าภาคปฏบต: สงเกตเดก สงเกตเรา

กตกา 3 ขอ

เรองเลาจากประสบการณ

ความพรอมกอนมภาษา

สรปสงส าคญ:ชวยใหเดกสอสารดวยทาทางคด และสอสารเพอการ

แกปญหา

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 57

เชอมโยง

ภาษา การคด

สอสารเพอแกปญหา

สอภาษาทาทาง

สมพนธภาพ

สงบสนใจสงแวดลอม

เปาหมาย เทคนค

ระดบขนพฒนาการขน 3-4:

ชวยเดกใหสอสารดวยทาทาง และสอสารเพอการแกปญหา

เปาหมาย

ชวยใหเดกแสดงความตองการดวยสหนา แววตา ภาษาทาทาง

ชวยใหเดกเขาใจความตองการของคนอนทสอสารผานภาษากาย

ชวยใหเดกสอสารความตองการกลบไปกลบมาไดตอเนองจนสามารถ

แกปญหาใหตนเองได

เทคนค

เลนสนกใหซบซอน

แกลงงง

ใหเดกลงมอท าเยอะๆ

เปาหมายและเทคนคระดบขนพฒนาการ 3-4

แกลงงงแบบสนกๆ

เลนสนกใหซบซอน

สอสารกบคนอน

(แสดงความตองการไดชดเจน)

เปาหมาย เทคนค

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 58

3-4 ชวยใหเดกสอสารดวยทาทางและ

สอสารเพอการแกปญหา

ส าหรบผปกครองทสามารถเลนสนกกบลกไดแลว เทคนคในขนตอไปทจะแนะน ากคอ เทคนค แกลงงงแบบสนก สรางอปสรรคแบบสนกๆและทาทาย โดยคอยๆเพมความซบซอนในการเลน เพอกระตนการสอสารดวยทาทางแบบกลบไปกลบมา และสอสารเพอการแกปญหาใหตนเองไดอยางตอเนองจนส าเรจ

คณพอคณแมหลายทาน เมอไดรบค าแนะน าใหลองท าแกลงงงแบบสนก หลายทานก

ท าไดอยางธรรมชาต แตหลายทานกไปไมเปนเชนกน หลายทานกงงจรงๆเหมอนกนวาท ายงไง หลายทานอาจเกดค าถามมากมาย หลายทานกกลบบานไปดวยความตงใจอยากตอยอดพฒนาการลก กกลบไปตอแกลงงงจนเดกเครยด ขาดความสมดลระหวางความสนกและทาทายไป ผปกครองหลายทานๆกบอกเลาใหฟงตางๆ เชน

บางทานบอกวา “ท าแลว แตลกไมคอยตอเลย หรอไมกไมสนไปเลย”

บางทานกบอกวา “ไมกลาท า เพราะเกรงวาลกจะรองไห อาละวาด”

บางทานกบอกวา “แกลงงงเยอะๆ แลวนองหลบเขาโลกสวนตวมากขน!!!”

บางทานกบอกวา “ตอทไรลกจะมกจะมงเอาแตวถตสงของในมอแทบไมสนแมเลย”

บางทานกบอกวา “เลนสนกไดบาง แตไมรจะท าอยางไรใหเขาสอสารไดนานขน!!”

และอาจมอกหลากหลายความรสกทเกดขน แตทผปกครองสวนใหญมกจะถามตรงกนเลยคอ “แลวจะท าอยางไรตอไปดคะคร??” หลายทานคงอยากรค าตอบแลว แตยงไมมค าตอบตอนนนะคะ ขอใหทานลองอานและน าไปปฏบตดแลวทานจะคอยๆพบค าตอบดวยตวทานเอง

ในเรองของการทจะลงปฎบตไดอยางถกตองและเหมาะสมนน ขอเนนย าวาทานควร

ศกษาและท าความเขาใจกบหลกการดวย แลวลงมอปฏบตจรงดวยตวของทานเองดวย

ทบทวนบอยๆ บางทการอานในบางครงบางตอน ทานอาจจะยงไมเขาใจทงหมด แตหาก

ทานลงมอปฏบตพรอมกบทบทวนหลกการบอยๆ จะชวยใหทานเชอมโยงประสบการณจรง

ของทานกบบางประโยคบางตอนทในหนงสอกลาวไว จะชวยท าใหทานเขาใจมากและ

ประจกษดวยตาและหวใจของทานเองขนเรอยๆ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 59

3 พฒนาการขน 3: ชวยเดกใหสอสารดวยทาทาง

จรงๆแลว หากทานสามารถท าใหเดกสนใจเรา เลนสนกดวยกน จนเรมตดใจแลว

(พฒนาการขน 1-2) จะชวยใหการกระตนพฒนาการขนน (พฒนาการขน 3-4) เปนไป

อยางลนไหลและตอเนองขนเรอยๆ ดวยเทคนคการพฒนาการเลนใหซบซอนขนและการแกลง

งงแบบสนกๆ

ท าอยางไรใหเดกสอสารดวยทาทาง

1. เรมตนดวยหลกการเดยวกบพฒนาการขน 1-2 คอ

เรมตนจาก “อารมณความรสกและความตองการของเดก” และ “สงเกตการสอสาร

ดวยภาษากายของเดก” โดยใชหลกเปนคนชางสงเกตคลายนกฮก (OWL) คอ “สงเกต รอ

และฟง”

สงเกตวาเดกสนใจอะไร ตองการอะไร รสกอยางไร จากพฤตกรรมหรอการกระท าและสหนาแววตา และทาทางของเดกดวย

รอการรเรมจากตวเดกเอง และคอยการตอบสนองจากตวเดก

ฟงน าเสยง ฟงค า ฟงความตองการของเดก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 60

ในพฒนาการขน 3 สงส าคญ คอ สรางปฏสมพนธระหวางกน ใหมการรบและสงภาษากาย (สอสารภาษากาย) กบผอนแบบกลบไปกลบมาอยางตอเนอง เมอเดกรเรมสอสาร

แลวมผใหญตอบสนอง ชวยใหเดกเรยนรผลของการกระท าและการสอสารจากความตองการ

ตนเองลวนมเหตและผลกระทบตามมา เรยนรการสอสารใหผอนรบรได และขณะเดยวกนก

เขาใจภาษากายทคนอนแสดงออกดวยเชนกน

ดงนนสงทควรท าคอ หมนสงเกตอารมณความรสกของเดก ผานการแสดงออกทางภาษากายหรอทางสหนา แววตาของเดกดวย รบรสญญาณกายทเดกแสดงออกให ตรงกบอารมณความรสกความตองการของเดก และตอบสนองความตองการของเดกดวยความเขาอกเขาใจ จะชวยใหเกดความสมพนธดานอารมณทลกซงตอกน ชวยใหเดกรสกมนคงปลอดภย ไววางใจคนใกลชดมากยงขน ชวยใหเดกรสกมนใจขน เพราะสามารถสอสารใหผอนรบรและเขาใจได และคนใกลชดเองกควรทจะแสดงออกดวยภาษากายของตนเองใหเดกรบรและเหนไดชดๆดวยเชนกน

Read คอ หมนสงเกต รบรสญญาณกาย

อารมณความรสกและความตองการของเดก

Respond คอ ตอบสนองความตองการเดกให

สอดคลอง

เดกทยงไมมภาษาพด จะแสดงออกการสอสารดวยการกระท า/ทาทาง หรอภาษากายเพอสอสารใหผอนทราบได เชน

“สงเกตการสอสารดวยภาษากายของเดก และตอบสนอง”

เดกสอสาร ผใหญตอบสนองการสอสาร

ท าทาจะวงไป แตกกลบหนมามอง เหมอนจะใหตาม……….เราวงตามเดก

บางคนกชแขนและมองหนาเพอใหอม……………………เราอมเดกขนมากอด

บางคนเอามอแตะๆทลกบด เมอตองการเขาหอง………..เราชวยเปดประต

บางคนกเดนวนเลยบๆเคยงๆ สงสายตาใหเรา……………เราเขาไปเลนดวย

(เพอชวนเราเลน)

ใชหลก 2R คอ Read และ Respond

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 61

2. กญแจส าคญ คอ การรเรมจากตวเดก

ใหเดกเปนผรเรม (Initiative taker) มากกวาเปนผตอบสนอง (Responder) เพยง

อยางเดยวเทานน แตในบางครง หากเราเปนฝายรเรม แลวเดกรสกชอบ เลนสนกและตดใจ

อยากเลนกบเราตออก เรากตองหยดรอ เพอใหเดกไดรเรมจากตวเองดวย

เดกเปนผรเรม (Initiative taker) เดกเปนผตอบสนอง (Responder)

เราตองพงระลกไวเสมอวา เมอเราเลนกบเดก เราไมไดแคตองการเหนเดกสนก

หวเราะ หรอตลกในสงทเราท าเฉยๆ หรอใหเดกตอบสนองเราเพยงอยางเดยว แตเราตอง

รอ!! รอเพอใหเดกเปนฝายรเรมไดดวย เพราะเดกตองเรยนรทจะเปนผรเรมสงสญญานการ

สอสาร ทออกมาจากความตองการของตนเองไดดวย

อยางทกลาวตงแตตนวา หากเราเลนสนกในขนพฒนาการขน 1-2 จนเดกตดใจแลว

เดกกจะแสดงออกดวยสหนาแววตาทเปลงประกายในอารมณสนก และอยากจะชวนเราเลน

สนกๆอก เดกจะเรมสอสารดวยภาษากาย น าเสยง สหนา หรอทาทาง ออกมาจากตวเดก

เอง ดงนนสงทเราควรท าตอไปกคอ ตอบสนองหรอใหผลตามการสอสารของเดกทกครงท

เขาสอสารมา ไมวาเขาจะสอสารดวยการแสดงออกทางสหนา เสยง หรอทาทางกตาม ควร

ตอบรบการสอสารมากกวาการเนนเอาแตภาษาพดอยางเดยว

ใหเดกเปนผรเรม (Initiative taker) มากกวา

เปนผตอบสนอง (Responder) เพยงอยางเดยวเทานน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 62

ผใหญตอบสนอง

/ตอบรบการสอสาร

ขอเลาตวอยาง “เดกรเรม ผใหญตอบสนอง/ตอบรบ” ดงน

กรณทเดกทก าลงเลนเทบอลจากตะกราเลน ชอบลกบอลทกลงไปมา

เดกรสกสนใจและชอบทเหนลกบอลกลงลงพน คราวนพอเราเขาไปรวมเลน เชน

เราลองชวยโยนบอลขนและปลอยใหหลนพน ปรากฏวาเดกสนใจ เมอเราท าซ าๆใน

สงทเดกชอบ เดกกพอใจจนอาจยมกวางขน และเมอเราลองหยบมาโยนหลายๆลก

พรอมกนและใหกระจายลงพนใหมเยอะๆ เดกรสกสนกมากขน พรอมทงหวเราะ

เบาะๆ และอยากใหเราเลนอกดวย

คราวนพอเราหยบบอลมาใวในองมอเราเสรจแลวหยดแครอ...แตยงไมโยน....

หยดรอ....รอดวาเดกจะท าอยางไร รอการรเรมการสอสารจากตวเดก คราวนเดก

หากเดกเพยงแครเรมสงสญญานกายบางอยางใหเรา ใหเราตอบสนองในสงทเดก

ตองการทกครงดวย เชน

จองมองหรอสงสายตามาใหเรา…….. เรากจะโยนบอลให

เดกอาจสงเสยงแอะๆๆ ใหเรา.... เรากพรอมจะตอบสนอง..คอ..โยนบอลใหอก

เดกอาจจะขยบเขามาดนมอเราขน….. เรากจะโยนบอลใหอก เปนตน

ซงเมอเราตอบสนองการสอสารจากตวเดกทกครง ท าซ าบอยๆเดกเกด

กระบวนเรยนรและเขาใจผลของการสอสารของตนเองวา “ฉนสามารถสงสญญาน

ใหผอนรบรได และสามารถเขาใจสญญานทผอนสงมาดวยเชนกน” และหากเรา

พดพากยค าสนๆทตรงกบความตองการทเดกอยากจะสอสาร กจะชวยใหเดกคอยๆ

เรยนรและเขาใจภาษาทไดยนดวย ซงเปนพนฐานส าคญในการชวยใหเดกน าภาษาไป

ใชการไดตรงกบความตองการทแทจรงในล าดบตอไป

เรมตนการเลนโดย

“เมอเดกรเรมสอสาร

ใหผใหญตอบสนอง”

เดกรเรมสงสญญานกาย/

สอสารดวยภาษากาย

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 63

หลายๆทานอาจคดวา “เดกไมรเรมอะไรเลย จะท ายงไงด เพอใหเขาสนใจและ

อยากสอสารกบเรา” หากมองในมมของเรา เดกอาจจะแค “นอนเลนคนเดยว หรอเอาแต

กระโดด เอาเดนวงไปวงมา” แมหรอครฝกเลยตองท าอะไรสกอยางกบเขา เพอทเขาจะไดม

อะไรๆท ากบเรา เชน เราจะพยายามเอาของเลนมาหลอกลอ เอาของเลนมาน าเสนอตอใหมาสนใจ หรอท าทกอยางแลวกไมเหนเดกจะอยากสอสารดวยเลย สดทายเรากจะรสกเรมถอดใจ

ขอแนะน าให...ทานปรบทศนะคตกอนลงไปเลนกบเดกวา

“เดกก าลงท าอะไรเสมอ ไมมเดกคนไหนไมท าอะไร” แลวใชสงทเดก

ก าลงท าอยมากระตนใหเดกอยากจะสอสารดวย และสงส าคญ คอ

“ใหเดกเปนฝายท าอะไรกบเรามากกวาทเราจะเขาไปท าอะไรกบเดก”

ตวอยางเชน

เดกนงเฉยๆทพน หากมองในมมของเรา เดก

ดเหมอนไมท าไรเลย เอาแตนงเฉยๆ นนกถอวาท า

อะไรแลว สงทเขาท าคอ “นง” ตามหลกการแรก

สงเกตจาก คอ “สงทเดกรเรมท า” เราอาจลองเลน

ดวยตามสงทคาดวาเดกนาจะชอบ/ไมชอบ เพอ

กระตนใหสนใจเราและกระตนใหเดกสอสาร

เราอาจลองเลนดวยการไปนงดวย อาจเลนท าเปนวาเราจะนงพงบนตวเดก

(เหมอนวาเดกเปนพนกพงหรอโซฟา) “ขอแม/ครพงบนตวหนหนอยนะ” คอยๆหยอนตว

เราลงบนตวเดกชาๆ คราวนเดกกอาจจะรเรมท าอะไรกบเราสกอยาง เชน เดกอาจจะ

สอสารดวยการกระท าหรอทาทางโดยผลกใหทานออกไป หรออาจสงเสยงไลทานกได

หรออาจจะจองมองดวยความสงสยวาทานจะท าอะไรน ไมเหนเหรอวาเขานอนตรงน

หรออาจจะลกขยบหนไปเอง หรอบางคนกอาจจะชอบทเราไปทบตวเขา เดกกจะ

พยายามสอสารกบเราเพมขนดวยตวของเอง เพอใหท าอก กถอวาเดกได “เดกรเรม

สอสารแลว” สงส าคญคอ ท าแบบสนกๆ ทาทางเลนๆกน ไมรกล าเขตปลอดภยของเดก

มากเกนไป จนท าใหเดกถอยกลบเขาโลกสวนตว

เดกไมรเรมอะไรเลย...จะท ายงไงด

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 64

จรงๆแลว พอเราเลนเพอกระตนพฒนาการทใชการไดนนแตละขนพฒนาการนน

มความตอเนองกน ทกๆระดบขน หากเราสามารถท าใหเดกสนใจเรา สนกกบเราได

เรากจะกระตนการสอสารดวยทาทาง การคดและสอสารเพอการแกปญหาไดงายขน

เปรยบเสมอนการสรางพนฐานแตละขนใหแขงแรงการขนขนตอไปกงายขน

ในทางกลบกนถารากฐานไมแขงแรงการกระตนพฒนาการขนสงๆขนไปก

ยากล าบากมากเชนกน หรออาจเปนไปไดวา ทานอาจจะอานอารมณความรสกและ

ความตองการของเดกไมตรงหรอไมสอดคลองกบความรสก/ความตองการทแทจรงของ

เดก หรอเลนไมตรงระดบพฒนาการทใชการจรงของเดก (หมายถงอายพฒนาการ

ไมใชอายจรง) หรออาจเปนไปไดวา เดกอาจจะตดขดหรอมความบกพรองมากๆจรง

ขอแนะน าให...

1. กลบไปเลนพนฐานในระดบพฒนาการขน 1-2 เพมขนดวย คอ “อย

ดวยกน อบอนปลอดภย และเลนสนกกบเดกอกเยอะๆ คะ”

2. สงเกตตวเรา สงเกตความตองการของลก และรอใหนาน เพอเปด

โอกาสใหเขาไดรเรมท าอะไรดวยตวเองเพอแสดงความตองการใหมากขน

และลองกลบมาสงเกตตวเราดวยวา เรารบดแลเอาใจใสลกมากเกนไป

จนกลายท าใหลกทกอยาง จนลกไมตองแสดงออกหรอสอสารกไดแลว

หรอเปลา

“ท ายงไงๆกยงไมคอยสอสารสกท

ล าบากยากเยนเหลอเกน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 65

สรปสงส าคญ

ในการชวยใหเดกสอสารดวยทาทาง คอ ขอใหเนนการเลนทมปฏสมพนธระหวางเดกและคนใกลชด มการตอบสนองและโตตอบกน สอสารกนดวยภาษากาย

แบบกลบไปกลบมาอยางตอเนอง เพอใหเดกไดเรยนรการรบและสงภาษากายกบผอน

หากท าไดคลองในอารมณสนกๆแลว กเพมการกระตนการสอสารในทกๆอารมณดวย

“เลนดวยกน ใหไดนานๆ”

“สอความรก สอรอยยม

สอสารไดตอเนอง”

“สอสารกนทกอารมณ”

1. ใหเดกเปนผรเรม (Initiative taker)

ผใหญตอบสนอง (Respond)

2. เนนรบและสงสญญานกาย

กลบไปกลบมาไดตอเนอง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 66

4 พฒนาการขน 4: ชวยใหเดกสอสาร

เพอการแกปญหา

เมอเดกสนใจจดจอ เลนสนก เชอมตออารมณความรสก ทงรบและสงสญญานกาย

กบผอนแบบกลบไปกลบมาไดตอเนองนานพอ (ประมาณ 30-40 วงรอบ) บนไดขนตอไปก

คอ การชวยใหเดกสอสารเพอการแกปญหาใหไดตอเนองจนส าเรจลลวง โดยการพฒนาการ

เลนใหซบซอนขน และใชเทคนคแกลงงงแบบสนกๆ

ท าอยางไร ใหเดกสอสารเพอการแกปญหา

หากเดกสนใจจดจอ เลนสนก มสมพนธภาพกบคนใกลชดได

หลากหลายอารมณและตอเนองยาวนานไดแลว ใหทานคอยๆพฒนาการเลนใหซบซอนขน

และท าแกลงงงแบบสนกๆ เพอกระตนใหเดกสอสารเพอการแกปญหากบผอน และสามารถ

ยนยนความตองการตนเองไดชดเจน โดยการสอสารใหผอนเขาใจได จนบรรลความตองการ

ของตนเอง ซงเปนการพฒนาความมนใจในตนเองของเดกวา “ฉนสามารถท าได ฉน

สามารถแกปญหาได”

โดยมสงส าคญ 3 ประการทตองค านงถง ดงน ประการแรกคอ เรมจากความตองการของเดก ประการทสองคอ ผใหญชวยสนบสนน ตอบสนองและใหผลตามการสอสาร

จากตวเดก และประการสดทายคอ การสอสารทเพมขนจากตวเดกเอง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 67

สงส าคญ 3 ประการในการชวยใหเดกสอสาร

เพอการแกปญหา

1. ความตองการ ของเดก

2. เปนเพอนคคด/สนบสนนใหคด

3. ยงท าการสอสารยงเพม

สงส าคญ คอ เรยนรผลของการสอสาร

ทซบซอนขน & เรมเอะใจ คดหาวธและ

สอสารแกปญหาไดจนส าเรจ “ฉนท าได

“เนนกระบวนการคดท

ออกมาจากสมองของเดก

เอง”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 68

1. ความตองการของเดก

กญแจส าคญ คอ เรมตนจากความตองการของเดก เพอใหเดกอยากคดและ

รเรมสอสารเพอการแกปญหาของตนเองใหไดกอน

โดยสวนใหญแลว หากเราเรมตนดวยการเลนสนกกบเดก จนเดกตดใจไดแลว

(พฒนาการขน 1-2) แคเราลองหยดรอใหนานขนหลงจากเลนจนตดใจ หรอเรมหยดพก

เพราะเราอาจเรมเหนอย เดกกจะรเรมสอสารดวยภาษากาย เพอใหเราเลนอก (พฒนาการ

ขน 3) โดยทเราแทบไมตองกระตนอะไรมากมายนก เปรยบเสมอนสายน าทไหลตอเนองกน

มาตามธรรมชาต คราวนเราคอยเพมความซบซอนในการเลน และแกลงงงแบบสนกๆ ท า

เปนไมรใจวาอยากจะใหท าอะไรอก เดกกจะพยายามคดและสอสารเพอการแกปญหา เพอให

เราเขาใจในสงทเขาตองการไดจนส าเรจ (พฒนาการขน 4)

ฉะนน “หากเราเรมตนทความตองการของเดก โดยเฉพาะตอนท

เดกอยากไดอะไรมากๆ เดกจะมแรงขบเคลอนจากภายในตวเอง

และจะมความมงมนพยายามในการสอสารอยางมาก”

“ตรวจสอบใหแน วาทแทนน ความตองการของใคร”

“ความตองการของแม” หรอ “ความตองการของหน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 69

2. ผใหญชวยสนนสนนการใชความคด การสอสารเพอการแกปญหา

ตอบสนองและใหผลตามการสอสารจากตวเดก

เมอมอปสรรคหรอเราแกลงงงกบเดก สงส าคญ คอ ทาทของเรา ทเปนพวกเดยวกน

กบเดก เดกรสกวาเปนเพอนคคดคอยอยเคยงขางเขาและคอยสนบสนนใหเดกคดและรเรม

สอสารเพอการแกปญหาทออกมาจากตวเดกเอง พรอมทงคอยตอบสนองและใหผลตามการ

สอสารทเดกแสดงออกมาหรอตามทเดกบอก ไมใชท าใหเดกรสกวาเราเปนคนละพวกกบเขา

หรอเปนคนทคอยจองจะขวางกนเขา ไมใหท าในสงทเขาอยากจะท า

“มองจากมมของเดก ทานท าใหเขารสกวาทานเปน...?”

“เปนเพอนคคด/พวกเดยวกน” หรอ “เปนคนคอยตาน/คนละพวกกน”

ดงนน หากเดกสนใจอยากไดอะไรมากๆ ใหเราท าตวเปนคนทคอยชวยสนบสนน

กระตนการคดและรอการสอสารเพอการแกปญหาจากตวเดกเอง โดยเราพรอมจะรบฟงและ

ตอบสนองการสอสารของหนเสมอนะ ขอเพยง...

“ใหหนชวยคดและสอสารบอกใหรหนอยวาจะใหชวยอะไร”

หรอ “ใหหนชวยสงสญญานกาย ใหเหน

หรอใหรบรไดวาจะใหชวยอะไรบาง”

ทงนเราเองกตองใหผลตามทเดกสอสารเสมอ เดกสอสารอยางไรมา เรากใหผลอยาง

นน เพอใหเดกเรยนรและเชอมโยงจากผลของการสอสารของตนเองดวย เดกอาจจะใชเวลา

คดนานหนอยกไมเปนไรนะคะ เพราะสงส าคญคอ เปดโอกาสใหเดกไดฝกกระบวนการคดและ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 70

รเรมสอสารเพอแกปญหาจากสมองของเดกเองมากกวาผลลพธทได (คอไมไดคาดหวงวาเดก

จะตองลงมอท าใหไดเพยงอยางเดยวเทานน)

ขณะทเดกก าลงคด เราควรรอคอย “การคดรเรม

จากตวเดก” ใหเวลาเดกเยอะๆ เพอใหสมองเดกมโอกาส

คดนานพอดวย หากเดกรสกวาหงดหงด หรอกงวลใจ เวลาเจอ

เรองยากและทาทายขน อาจชวยปลอบโยน ใหก าลงใจเดก และ

ชวยเชยรสนบสนนใหเดกคด และควรเรมจากงานทมขนตอนงายๆ ไปสงานทยากขนทละ

นดๆ ใหเดกลงมอท าดวยความสนกและทาทาย

เราอาจชวยโดยการใหทางเลอกงายๆ อยางนอย 2 ทางเลอก

โดย “ใหค าตอบทถกตองไวขางหนา และใหค าตอบทผดไวขางหลง”

กนเดกพดทวนค าหลง หากเดกเลอกตอบอยางไหนกใหผลอยางนน

สงทตองระวง!!! คอ หากเดกรองไหเวลาเจอเรองยากหรออปสรรค อาจเผลอยอมตามใจใหในสงทเดกตองการ เพอใหหยดรองไห ไมงนจะกลายเปนรองไหแลวไดในสงท

ตองการ

สงส าคญคอ หากอปสรรคหรอปญหาทเดกตอง

เผชญนน มาพรอมกบความ “สนกและทาทายพอดๆกบ

ความสามารถ” เดกจะสนใจและอยากสอสารเพมขน จะมความ

พยายามในการคดและสอสารเพอการแกปญหาดวยตนเองไดจน

ส าเรจในทสด เกดความมงมนและความมนใจในตนเอง เกด

ความรสกเชอมนในตนเองวา “ฉนท าไดแลว”

หากใหเดกคดแลวแตเดกกคดไมออก ท าไงด!!!

รอคอย “การคดรเรมจากตวเดก” “เนนกระบวนการคดทออกมาจากสมองของเดก”

เอง”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 71

3. การสอสารทเพมขนจากตวเดกเอง

เรมตนทความตองการของเดกอยางแทจรง และอาศยชวงเวลาทเดกสนใจอยากได

อะไรมากๆ ซงนบเปนชวงเวลาทดทสด ในการขยายการสอสารใหตอเนองขน เพมวงรอบ

การสอสารเพอการแกปญหาและโตตอบกลบไปกลบมาอยางตอเนองไดเปนอยางด โดยอาศย

สมพนธภาพทดระหวางเดกกบผใกลชด

เมอเดกสอสารจากความตองการของตนเอง แลวมคนคอยรบฟง

และตอบสนอง เดกจะสนใจ รสกสนก และรสกวาฉนก าลงจะท าไดแลว!!!

สหนาแววตาจะเปนประกายขน เดกจะอยากสอสารเพอแกปญหาเพมขน

เรอยๆอยางตอเนอง เพอใหบรรลความตองการของตนเองไดในทสด

ซงในชวงเวลาแบบน จะท าใหภาษากายหรอค าพดของเดกดเปนธรรมชาตยงขนดวย

แสดงความเปนตวของตวเองชดเจนวาอยากไดอะไร อยากท าอะไร จะไมพดสะเปะสะปะ ไม

ลองลอยหรอดไรอารมณ

“ท าแลว การสอสาร ระหวางทานกบเขาเปนอยางไร”

“ยงท ายงเพม” หรอ “ยงท ายงลดหรอหดหายไปเรอยๆ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 72

ตรวจสอบเปาหมายตนเองกอนฝก

“ตกลงเราท าอะไรกนแน

ระหวาง ฝกการสอสารหรอฝกการท าตามค าสง??”

หลายคนบอกวา “อยากฝกใหเขาสอสารไดเยอะๆคะ” แตสงทเราเหนคอ “เราบอก

เราสงใหเดกท านนท าน เราก ากบสถานการณเดกตลอดแมกระทงการเลน” เชน “ไหนหยบ

บอลสแดงใหพอสครบ” พอเดกหยบใหกชมวา เกงมากลก ตอดวย “อาวตอไปหยบสเหลอง

และสแดงมาใหพอสลก” พอเดกหยบมาให กชนชมและปรบมอใหดวย “อาวแลวนนสอะไรลก

อนนละอนนเรยกวาอะไรนา” พอเดกตอบไดกดใจ ชนชม

ในสถานการณน สงทเราเหนคอ เดกเปนเพยงผตอบสนอง ท าตามค าสงทผใหญ

บอกเทานน เราไมเหน ไมไดยนวาเดกไดมโอกาสทจะสอสารความคดหรอความตองการอะไร

ของตวเองออกไปใหผอนรบรเลย ตกลงเราก าลงท าอะไรเพออะไรกนแน...

“การสอสารทใชการไดจรง คอ เดกสามารถใชภาษาทาทาง หรอค าพดเพอสอสาร

กบผอน สอสารไปเพอบอกความตองการของตนเองได เพอแสดงความคดของตวเองใหผอน

รบรได”

ตกลงเราท าอะไรกนแน...

“มการสอสารทงสองฝาย” หรอ “แคท าตามสงอยางเดยว”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 73

ดงนนกขอใหทบทวนตวเองดวย วาตกลงเราท าอะไรกนแน

ทแทคอ เราฝกกระตนการสอสารหรอฝกการท าตามค าสง ความ

คาดหวงของเรานนไมผด แตวธการของเราตางหากทผด ถง

อยางไรกตาม แมวธการผด หากเราท าความเขาใจใหถกตอง กยง

สามารถปรบแกไดใหถกตองได

แต...สงเดยวทผดและ ครฝกกไมรจะชวยไดอยางไร

คอ คณไมลงมอท า!!!

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 74

สงทควรพจารณา...เวลาเดกคดและสอสารเพอการแกปญหา

ในพฒนาการขนน เราตองการกระตนใหเดกคดและสอสารเพอการ

แกปญหา “คดแลว สอสารออกมาผาน การกระท า และ/หรอค าพด” ใหผอน

รบรได สงทควรพจารณา คอ การลงมอแกปญหาไดดวยตนเอง และสามารถสอสารเพอ

การแกปญหาใหผอนชวยเหลอได เดกควรท าไดทง 2 อยาง

ทส าคญ เวลาเราท าแกลงงงแบบสนกๆหรอใสอปสรรค เพอใหเดกฝกคดและสอสาร

เพอการแกปญหา ขอใหแนใจวาเดกสอสารกบเรา อยกบเรา ไมใชมองขามเราทะลไปเลงแต

เพยงวตถสงของเพยงอยางเดยว จนเราเรมรสกลงเลวา “ตกลงเธอเหนฉนมยเนย!!! เธอ

สอสารกบฉนหรอเปลาเนย!!!”

ทงนในเดกกลมออทสตกทมปญหาขอบกพรองหลกในการเชอมตอเจตนาออกมาซง

การกระท าและค าพดใหไดตอเนองนานพอ หรอ สามารถยนยนเจตนาตนเองไดชดเจนขน

เรอยๆ มกพบวาเดกหลายคนสามารถลงมอแกปญหาโดยใชรางกายในการแกปญหาไดด แต

สงทเดกกลมนตดขดหลกๆในขนนเลยกคอ ทกษะการสอสารเพอการแกปญหากบผอนไดนาน

ตอเนองจนบรรลความตองการ

ดงนน ขอใหทานลองพจารณาดใหแนใจวาเดกสามารถสอสารเพอการแกปญหากบ

ผอนไดนานตอเนองไดหรอไม ไมใชเนนการลงไมลงมอแกปญหาโดยใชเพยงทกษะรางกาย

เพยงอยางเดยว

“สงเกตวาเดกใชวธใดในแกปญหา”

สอสารเพอการแกปญหากบผอน ลงมอแกปญหาดวยตนเอง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 75

ขอแนะน าส าหรบภาคปฏบต:

สงเกตเดก สงเกตเรา

ความตองการนนเปนของเดกเอง

คณชวยสนบสนน และตอบสนองใหผลตามการสอสารจากตวเดก

เดกไดหดคดและสอสารทออกมาจากเดกเอง

เดกไดหดคดและลองท าจากตวเดกเอง

หากคดแลวคดไมออก คอยชวยใหทางเลอก ใหเดกเลอกเอง และเราใหผลตาม

การสอสารของเดก ใหเดกเรยนรผลของการสอสารของตนเอง

คณตอบรบการสอสารของเดก (ทงการสอสารดวยภาษากายและค าพดของเดก)

มการสอสารเพมขน (สอสารแบบกลบไปกลบมา)

บางคนกมกจะคดวธแกปญหาใหเลย บอกวธการใหเดกท าตาม บางคนกเนนบอกวธการแกปญหาใหเดกท าจะไดเสรจเรว

“เดกกลายเปนเพยงผท าตามมากกวาไดโอกาสหดคดดวยตวเอง”

บางคนกเนนเอาเพยงภาษาพดมากกวาภาษากายทแสดงความคดทออกมาจากตวเดก

บางคนกเผลอเนนเอาผลลพธความส าเรจมากกวากระบวนการเรยนรของเดก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 76

สงเกตเดก

สงเกตเรา

ตวอยางเชน

พอเหนเดกคดชา ลงมอท าชา กอดใจไมได ตองลกขนมาเปนผก ากบ

สถานการณ เรงเราลกบาง “อาว คดสคดส อาวเรวๆคดๆ” “อาวตอบไดรยง

เรวส” “อาวกบอกครไปสวา อยากไดรถ” พอเดกท าตามทบอกไดหลายทานกดใจ พอใจ วา

เดกแกปญหาไดแลว แตพอครชวนคยชวนคดวา “ตกลงเมอกใครคด ความคดเปนของใครกน

แน เดกไดคดจรงมย หรอแคลงมอท าตามทผใหญบอก” หลายทานกพอนกภาพตามออกวา

“เออ...เมอกแมคดคะคร นองแคท ามอท าตามทบอกเฉยๆ”

ในเดกหลายคนทยงไมมภาษาพดหรอยงพดไดไมคลอง ค าศพทกนอย ไมรจะพดค า

ไหนออกมาใหแมไดยนได อยากใหทานลองนกดสวา หากหวใจของเดกพดไดวา “หนกก าลง

คดอยนะแม แตขอเวลาคดหนอย อยาเพงเรงหน” “แมยงเรง หนยงคดไมออก” เราจะรสก

อยางไรกบคนทมาเรงเราเราเยอะๆ

สงส าคญ คอ หากเราแกลงงงหรอคอยๆใสอปสรรคทาทายในสงทเปนความตองการ

ของเดกจรงๆแลว เดกจะมความพยายามทจะคดและสอสารเพอการแกปญหาไดมากกวาทเรา

คดไวสะอกดงนน เราตองฝก “สงเกตเดก สงเกตเรา” หดเปนผสงเกตและเฝาดเดก โดยไม

รบเรงตดสนและจดการสถานการณ สงเกตวาเรามขอควรควรท า () และมขอทไมควรท า

() กนคนละกขอ คอยๆฝกฝนตนเองนะคะ ท าความเขาใจหลกการ แลวลงมอท าบอยๆคะ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 77

หามท าลายขาวของ

หามท ารายรางกาย

หามท ารายจตใจ

กตกา 3 ขอ คอ

เมอเดกสามารถแสดงออกถงความตองการของตนเองไดชดเจนขน เรมมความ

ตองการทเพมมากขน เราเองคงไมสามารถตอบสนองความตองการเดกไดทกเรอง ในชวง

เรมตนถาเดกมพฒนาการทใชการไดมาถงขนทแสดงตวตนไดชดเจนแลว หากระหวางการ

กระตนและสงเสรมพฒนาการเดก แลวมการกระท า 3 ขอ ดงกลาว สงทเราตองท าคอ

ก ากบ คอ ไมอนญาตใหเดกท า โดยใชน าเสยงสหนาทาทางทชดเจนใหเดกรบรไดชดๆเลยวา

ท าไมได ไมอนญาตใหขวางปาของ ดวยทาทและอารมณทสงบนง มนคงและเอาจรงของเรา

เดกรบรไดคะ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 78

สรปสงส าคญ: ชวยใหเดกสอสารดวยทาทาง คดและสอสารเพอการ

แกปญหา

1. เรมตนจาก “ความตองการของเดก”

“ความตองการของหน หนกอยากจะสอสาร”

“ความตองการของหน หนกอยากจะคด”

2. ชวยใหเดกสอสารดวยทาทาง

“เดกเปนผรเรม ไมใชเพยงผตอบสนองเทานน”

“เดกสอสาร ผใหญตอบสนอง”

เรยนรการสอสารกลบไปกลบมาใหตอเนอง “สอความรก สอรอยยม สอสารทกอารมณ”

3. ผใหญชวยสนบสนน ใหคดและสอสารเพอการแกปญหา

“ไดเวลาแกลงงงแบบสนกๆกบเดก” “คอยๆใสอปสรรคในการเลนใหซบซอน” แลว “ใหเวลาเดกคด ลงมอท า และเรยนรดวยตนเอง”

4. ท าแลวมการสอสารเพมขน: ชวยขยายการสอสารใหชดเจนและเพมขนเรอยๆ

ท าแลวเดกสนใจ สนก แววตาเปนประกาย

“สอสารเพอการแกปญหาดวยตนเองไดจนส าเรจ”

“ฉนท าได”

ชวงเวลาเดกสนใจอยากไดอะไรมากๆ หากม

อปสรรคทสนกและทาทาย เดกจะสนใจและอยาก

สอสารเพมขน มความพยายามคดและสอสารเพอการ

แกปญหาดวยตนเองได จนส าเรจในทสด เกดความ

มงมนและความมนใจในตนเอง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 79

เรองเลาจากประสบการณ

4 บทท:

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 80

1. ขอเลาตวอยาง “เรยนรจากประสบการณ”

มหลายครงทผปกครองหรอเราแกลงงงกบเดกนน ตอนแรกๆเดกกคดและสอสารดวยทาทางไดหลากหลาย แตสงทเราเหนไดบอยๆกคอ “เดกไมไดอยาก สอสารกบเราเทาไหรนก เดกแค

อยากจะเอาขนมในมอเราเพยงอยางเดยว คลายกบฉากตอสในหนง The Metrix อยางไรอยางนน ซงกคอ เดกพงทงตวและมอเปนพลวน” แลวเรากเอาของหลบซายทขวาท ขางบนบางขางลางบาง สกนไปตามก าลงทม เดกบางคนกสไปหลบหหลบรองไหไปดวยกม เพอตอสจะเอาขนมหรอของเลนทอยในมอเราใหได แลวพอเดกใชแรงสจนไดของแลว

สงทเราเหนคอ “เดกกไมสนใจเราอกเลย”

สงทปรากฏหลงจากเดกไดของทอยากได

แลว คอ เดกกลบไปเลนคนเดยวอกตามเคย

เดกเขาหาเราแคตอนทอยากของจากเราเทานน!!!

ซงท าใหการสอสารของเขาสอสารกบเราเปนไปอยางตดๆขดๆ เหมอนสญญานโทรศพทเดยวตดเดยวดบสะงน พอเรามของทเธออยากไดเธอกจะเขามาหาฉน แตพอไมมของแลวฉไนเลยเธอกลบไปเลนคนเดยวตลอดเลย เราอาจจะท าบางสงบางอยางพลาดไปแนนอน ตอนนนกยงไมรเชนกนวาจะท ายงไงใหเดกสอสารไดนานตอเนองขนเรอยๆ รเพยงวาตน ไปตอไมได และเดกกไมขนบนไดพฒนาการไปกบเรา!!! มแตจะกลบเขาไปสโหมดการเลนคนเดยวเชนเคย

เปรยบเสมอน “ยงเราอยากจะท าเพอใหเขาขนบนไดพฒนาการ

แตสงทไดกลบเหมอนไปไหนไมถงสกท หรอไมกรสกวาตดอยทเดมๆ”

เมอมาคดทบทวนกไดเรยนรวา พฒนาการเดกยงตดขดอยมากแลวเราแกลงงงยากเกนไป หรอท าไมตรงระดบพฒนาการทแทจรงของเดก และอาจเนองดวยเดกมระดบพฒนาการขนทยงไมสนใจจดจอกบคน ยงเลนสนกกบคนไดนอย การรเรมสอสารกนอย

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 81

หากเราไปตอแกลงงงยากและเยอะเกนไป เรากมกจะพบปรากฏการณคลาย The Matrix อยางทเลามา และสดทายอาจท าใหเดกวงแตกได ซงหมายถงเดกอาจระเบดอารมณดวยสญชาตญานการเอาตวรอด หรออาจกระตนตวเองเพมขน หรอหลบหหลบตารองและเขาโหมดแยกตวในทสด และเมอเราลองทบทวนภาพรวมของชวงเวลาทเดกมปฏสมพนธกบคนใกลชด โดยสวนใหญมกพบวา เดกยงไมคอยสนใจจดจอ และยงไมคอยมสมพนธภาพกบคนใกลชดมากนก

ดงนน “หากทานเลนแกลงงงกบเดกแลวพบวามกจะเกด

ปรากฏการณดงกลาวบอยๆ ขอแนะน าใหทานกลบไปเลน

สนกกบเดกอกเยอะๆ (เนนสมพนธภาพกบคน) แลวคอย

แกลงงงจากอารมณสนกใหไดนานตอเนองกอน แลวคอยๆ

พฒนาการเลนใหซบซอนขน ไมใชตงหนาตงจะตอเรองยากๆ

หรอเอาแตขดขวางเดกเพยงอยางเดยวเทานน!!!”

หากเรมแกลงงงจากอารมณสนกๆ กอนแลวคอยๆเพมความซบซอนขนเรอยๆ สงหนงทเหนไดชด คอ

“เดกจะสอสารกบเราเพมขนจากตวและหวใจของเขาเอง เปน

การสอสารทออกมาจากแรงขบเคลอนภายในของเดกเองและม

ผใหญใกลชดคอยกระตนหรอสนบสนนดวย เดกจะสอสารดวย

ภาษากายทออกมาสมองและหวใจเขาเอง น าเสยง สหนาทาทาง

ทเปนธรรมชาต โดยทเราแทบไมตองเคยวเขนหรอใชแรง

ขบเคลอนจากภายนอกมากมายเลย”

สงส าคญคอ เดกไมกลบไปเลนคนเดยวเหมอนเชนเคย แตเดกจะเขามาชวนเลนอกเรอยๆๆ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 82

สงส าคญ คอ

1) เลนใหตรงระดบพฒนาการทใชการไดจรง

2) หากเดกสนใจและสนกดวยตดใจไดแลว ใหเรม

แกลงงงแบบสนกๆ แลวคอยๆเพมความซบซอน

ขน และชวยขยายการสอสารเพมขน โดยยงคง

เรองหลกทเดกอยากได แลววงรอบการสอสารจะ

เพมขนจากแรงจงใจของเดกเอง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 83

Don’t Obstruct

“ไมใชเอาแตขวางเพยงอยางเดยว”

สงส าคญ ในการชวยใหเดกอยากคด

อยากสอสารเพอการแกปญหา

“แกลงงงแบบสนกๆ เพอชวยขยาย

การสอสารใหชดเจนและเพมขนเรอยๆ”

(Playful Clarification)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 84

2. เรองเลาจากคณแมนองเกง “เวลานทรอคอย”

ชวงเวลาทหดใหพดหดใหเขาสอสารกบเรา “แรกๆนองจะสอสาร

ออกมาเปนภาษากายกอน” พอมภาษากายออกมาแลว แมกจะพยายาม

ดงขนเพอใหเขาสอสารออกมาเปนค าพดใหได อยางเชน ตอนทจะหดใหเขาพด

ค าวา “เปด” ปกตแลวเวลาเขาตองการออกจากหอง เขากจะเดนมาจงมอแมไป

เปดประตให แมกจะเปนคนเปดใหทกครง

แตเพอจะยอใหเขาพดสอสาร พอเขาดงมอแม (สอสารทาทาง) แมกจะ

ถาม “ไปไหน ไปใหน” ซ าๆอยอยางนน พอเขาออกแรงดงมากขนแมกเดนตาม

เขา (แมตอบสนอง) เขาจะพาแมไปหยดตรงประต แมกแกลงงงท ายนเฉย พอ

เขาเหนแมยนเฉย เขากเรมดนแมใหไปชนกบประต (เรมคดและสอสารเพอการ

แกปญหาดวยทาทาง) แมกถาม “เปดเหรอ ใหเปด ใชใหม” เขากยนเฉยอก

แมกเฉยบาง “ใหเวลากบเขา ดวาเขาจะท าอะไรตอ” เขากเรมจบมอแมไปดน

ประต แมกดน (เดกสอสาร ผใหญตอบสนอง) ประตกยงไมเปด เขาเรม

หงดหงด เรมมเสยงออนๆ ออกมาจากล าคอ แลวกจบมอแมดนเขาไปตรง

ประตอยนนแหละ แมกถามใหม “ใหเปดเหรอ เปดประตใชใหม เปด เปด” แม

นงลงใหเขามองเหนปากชดๆ แลวพดวา “เปด” พรอมกบจบลกบดหมน เปด

ประตใหเขา

ท าอยางนอยซกพก ยอเขาอยอยางน โดยทงระยะใหนานขนเรอยๆ เขา

อาจจะกรดบาง ดนแมบาง หรอ ชวงระยะหลงๆ เขากจะจบมอ แมไปชนกบ

ลกบดพรอมกบรองไปดวยบาง แมกจะพยายามคกเขาลง แลวพดกบเขา ชาๆ

“เปด เปด ใชใหม” ทกครงใหเขาคอยๆเรยนรวาเขาตองพดกอน (อยากไดก

ตองสอสารกอน) เราถงจะท าให แรกๆอาจจะไมใชค าวาเปด อาจเปนเสยงอน

เรากเปดใหกอน แตพอนานเขาเราพดย ากบเขาอยางนนเรอยๆ ค าวา “เปด”

กออกมา

เพราะฉะนนเวลาอยากใหเขาพดอะไร (สอสาร) หรอ ท าอะไร (เวลาท

เขาอยากไดอะไรมากๆ) เรากตองสรางอปสรรค ตองใหเขาเรยนรถงอปสรรค

แลวใหเขาเอาชนะอปสรรคนนใหได

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 85

มอกค าหนงทปกตแลว เดกทวไปจะเรยกพอหรอแม ออกมาเปนค าแรก

แตนองไมใช เขาพดค าอนไดหลายค าแลว แตเขาไมยอมเรยกพอหรอแม แลว

เรากไดแตรอวาเขาจะพดออกมาเมอไหร พอกพยายามสอนใหเรยกพอ สวนแม

กพยายามสอนใหเรยกแม สอนกนอยนานมากยงไงกไมยอมเรยกซกท ปกตแลว

แมจะมเวลาอยกบนองมากกวาพอ เพราะพอตองท างาน ถาพอพอมเวลาอย

บางพอกจะมาเลนกบนอง เพราะฉะนนสวนใหญแลวแมจะเปนคนรบหนาทเลน

กบนอง เวลาทงหมดของแมคอนอง แมกเลยคอนขางมนใจวานองตองเรยกแม

ไดกอนแน

แมพยายามใชกลวธสารพด ทเคยใชไดผลมาแลว ทงยอ ทงดง ทง

หลอกลอ แตกไมไดผลเลย นองไมยอมเรยกแมซะท สวนพอนนวนๆมเวลามา

เลนกบนองไมนานพอมลกคามาพอกตองไปรบลกคา ชวงใหนทมเวลามาเลนกบ

นองพอกจะพยายามสอนนองใหเรยกพอตลอด พออยกบแมแมกจะสอนใหเรยก

แมเหมอนกน เอาซแมแมไกลชดมากกวานองตองเรยกแมกอนแนๆ

แลววนทรอคอยกมาถง วนนนแมกเลนกบนองเหมอนทกวน พอพอวาง

พอกมาเลยดวย กพยายามหลอกลอใหนองพดดวยเหมอนทกวนนนแหละ แต

พอดมลกคามาหาพอกเลยลกขนจะเดนไปหาลกคา พอกหนไปบอกนองพอไป

กอนนะ นองมองตามแลวเรยก “พอ” แมงงเลย พอหวเราะชอบใจใหญทนอง

เรยกพอไดแลว

แมกเลยคดวาสงสยนองจะเหนแมเปนของตายอยกบเขาตลอดกเลยไม

ยอมเรยกแม แมกเลยใชกลวธเดยวกบพอบาง คอเวลานงเลนดวยกน กจะแกลง

ลกขนแลวบอกวาแมจะไปนะ แลวกเดนไป แรกๆเขากดงมอไวแมกจะนงตอ แต

พอหลงๆกเรมเดนหนจรงๆ เขากวงตาม ทายสดแกลงเดนหน แลวกแอบดเขา

พอเขาหาแมไมเจอ เขากเรยกออกมา “แม” แมไดยนแลวมน “ชนใจจรงๆ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 86

ในเรองนท าใหแมคดไดวา บางทค าบางค านองเขา

ร แตเขาเกบไวเหมอนจะเกบค าสะสมไวในสมอง

เรอยๆ แตไมน าออกมาใชหรอบางทกอาจจะไมรวาจะใช

ตอนใหนกได เพราะฉะนนเราจงตองพยายามหาทางเปดคลง

สมองของเขาออกมา ถาความพยายามของเรามาถกทางกจะ

ชวยใหเขาใชงานมนไดเรวขน

“เลนกนทกวน สอสารกน (ภาษากาย)

และสอสาร(ค าพด)กน วนนทรอคอยกมาถง”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 87

3. กรณ “อยากเขาหองฝก”

เมอเราสามารถสรางสมพนธภาพทดตอกนไดแลว เลนสนกกนได

ระดบหนงแลว เดกอยากเลนกบเราอก แนนอนคราวนไดโอกาสทองในการ

ทาทายศกยภาพเพมขน โดยเฉพาะการชวยใหเดกสอสารเพอการแกปญหาหรอ

แสดงความตองการทชดเจนขนเรอยๆปรากฏการณทพบไดบอยๆคอ เดกอยาก

เขาหองฝก อยากเขาไปเลนในทๆทเคยสนกกน

นองเอพดไดแลว แตยงมพดสะเปะสะปะอย ความจ าด จ าอกษรได

แมนย า แตยงสอสารบอกความตองการไดนอย วนนนองเออยากเขาหองฝก

(เมอเดกอยากไดอะไรสกอยางมากพอ คอ อยากเขาหอง แมไดเวลาแกลงงง

แบบสนกๆและเพมวงรอบการสอสารเพอการแกปญหา)

เมอเดกมาถง เดกเขามาหาครฝก พรอมแสดงทาทางและเดนไปทประต

หองฝก (โดยทหองฝกยงคงลอคอย) ครฝกกมกจะแกลงงงแบบสนกๆ แบบไมร

วาจะเขาไปขางในไดอยางไร สงทปรากฏคอ เดกจะพยายามสอสารเพอการ

แกปญหาโดยการแสดงทาทางบาง หรอดงมอเราไปทลกบดบาง ครกชวยบด

ลกบดใหนะ แตเปดไมไดอะ ท าไงดนา เดกบางคนกดงมอครไปทลกบดประต

อก ครกท าทาออกแรงบดประต แตกเปดไมไดอก (ท าอยางนอยหลายรอบ)

เดกกเรมหงดหงดคราวน ครกปลอบโยนรบรอารมณความรสก ประมาณวา

“อมอยากเขาๆ เปดไมไดๆ” บางครงสงทเราเหนบอยๆคอ คณแมมกจะชวยคด

แทนลก ครกจะไดยนเสยงดงมาจากดานหลงวา “ตองใชอะไรลก” หรอ “เคาไม

เคยท าเลยคร”

ถาเราไมเรงรบเอาผลลพธวาเดกจะเปดประตได ครไมไดคาดหวงวาเดก

จะตองใชก าลงมอเสยบและไขกญแจไดเอง แตคาดหวงใหเดกไดหดคดและ

สอสารเพอการแกปญหาได ดงนนสงทครท าคอ รอการรเรมการสอสารจาก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 88

เดก ชวยตอบสนองตามการสอสาร และชวยปลอบโยนความรสกทเกดขน

ระหวางการคดแกปญหา/ระหวางทเจอกบอปสรรค

เมอเดกดงมอครไปทลกบดหลายรอบกเปดไมไดสกท เดกกเรมรแลววา

เปดไมได เดกกจะเรมเปลยนคน เปลยนไปดงมอแมบาง ท าซ าอยหลายรอบก

ไมได เดกบางคนก

เรมดงกญแจในมอครไปเสยบรประต เมอเสยบไมไดอก เดกเรมสอสาร

ดวยทาทางหรอค าพดเพอบอกใหเราชวยเสยบให ครกเสยบใหนะ แตเสยบ

กญแจเฉยๆ ยงไมบดกญแจให แกลงงงตอ เพอใหเดกสอสารเพมขนอก คราวน

เดกกจะทดลองบดเอง เมอบดไมไดเดกกพยายามสอสารกบครตอวา ใหบด

กญแจให โดยการจบมอครไปทกญแจ เดกบางคนกเรมหงดหงดมากขน สง

เสยงรองหงดหงดบาง เรากดแลความรสกทเกดขน แตยงไมรบท าให ไมงนจะ

กลายเปนรองแลวคร/แมท าให เมออารมณเดกสงบลง เดกจะพยายามคด

แกปญหาตอ เดกอาจเปลยนคนชวย อาจพยายามสอสารใหแมชวยบาง เปน

ตน

แตบางรายคดแลวคดไมออกจรงๆ เราอาจใหทางเลอกงายๆ พดและใช

ทาทางประกอบ เชน จะใหแมชวยเปด (ชตวแม) หรอจะเปดเอง (ชตวเดก)

เดกหลายคนตอบโดยไมทนคด เลยตอบตามต าหลง วาเปดเอง เรากตองใหผล

ตามการสอสารของเดก คอ ใหเขาเปดเอง อาวเปดเองเหรอ งนเปดเลยลก

เปดเลยๆๆ ชวยเชยรสนกใหเขาท าเอง ทนพอท าเองไมไดเดกอาจจะหงดหงดอก

ครง ควอาจจะเรมขมวดและโกงขนดวย เดกบางคนอาจจะพดสะเปะสะปะเมอ

เจอเรองยาก อาจเฉไฉไปท าอยางอน หนาทเรา คอ ปลอบโยนความรสก รบร

และเหนใจวามนยากจรงๆๆ และกระตนเตอนวา ตกลงจะเขาหองไปเลนมย เอา

ไงตอดหละ เดกอาจจะกลบมาคดแกปญหาตออก อาจจะดงมอแมอกครง ทาน

อาจลองถามใหวา ตกลง จะใหแมชวยเปด (ชตวแม) หรอจะเปดเอง (ชตวเดก)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 89

หากเดกเอะใจแลววาพดอยางไรกไดอยาง

นน คราวนเดกจะไมพดทวนค าทายแลวคะ แตจะ

ตอบไดตรงเลยคอ “ใหแมเปด” พอเดกสอสารให

แมเขาใจจนส าเรจ เดกจะแสดงสหนาทาทางดใจ

วาฉนก าลงจะท าไดส าเรจแลว พอจะไดเขาหอง

เดกกยม สหนา แววตา แสดงงออกชดเจนวาดใจ

คอ สอสารใหคนอนเขาใจไดจนบรรลความ

ตองการในทสด อยางนเปนตน

แมบางทานบอกวา

“ใจแมนะคร ลนแทบแย กลวเขาจะไมท า กลวเขาจะ

ลมเลก แลวกลบไปเลนคนเดยว กลวเขาจะไมเขาฝก”

แมบางทานบอกวา

“ตอนทแมเหนวาลกสอสารบอกใหครเสยบกญแจ

และตอนทเหนเขามความพยายามจะเสยบกญแจ

ดวยตนเอง แมดใจมากเลย แมไมเคยคดเลยวา

ลกจะท าได!!! ปกตอยบานคนทบานชวยท าตลอด

เพราะคดวาเขาท าไมไดคะคร”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 90

4. กรณ “อยากกนทาโร”

นองบยงไมพดสอสาร เรมสงน าสงเสยงไดบาง ชอบวงเลนไปมา เลน

สนกกบผใหญใกลชดไดแลว สอสารดวยทาทางบอกความตองการงายๆได

วนนนองบอยากเอาขนมทาโรในกระเปาแม (เมอเดกอยากไดอะไรสก

อยางมากพอ คอ อยากไดขนมทาโร แมไดเวลาแกลงงงแบบสนกๆและเพม

วงรอบการสอสารเพอการแกปญหา)

นองบ: ดงกระเปาแม และเดนมาสงใหแม แม: แมรบกระเปา แตยงไมเปดซปให (รวาลกตองการขนมทาโร แตตองการใหลกสอสารโตตอบไดนานขน) ใหแมท าอะไรครบ (แมถอรอดวาเดกจะสอสารอยางไรตอ...) นองบ: มองแมแปบหนงแลว จบมอแมไปทซป แม: ออจะใหแมเปดนะ แมคอยๆเปดกระเปาทละนด แลวหยด..รอการสอสารจากเดกเพม นองบ: มองหนาแม หงดหงดแมเปดชา จบมอแมดงใหเปดอก แม: ออเปดๆๆ แมเปดอกนะ (แมเปดกระเปาใหกวางขน) จนเหนของในกระเปา จะเอาน าใชใหม (มองหนานองบ หยบขวดน า ท าทาดมน าใหลกดดวย) นองบ: สหนาหงดหงดขนอก พรอมสงเสยง แสดงทาทางสอสาร เอามอดน

ขวดน าออกไป (นองบไดสอสาร ตอบกลบอก 1 รอบ) แม: ออๆ ไมเอาน า ไมเอาๆ (แมหยดรออก...รอใหเดกสอสารเพมเตมอกรอบ) นองบ: หยบหอขนมทาโร สงใหทมอแม (บตอบกลบอก 1 รอบ) แม: ออจะเอาขนม จะกนทาโรๆ ใชมย นองบ: แสดงทาทางยมพอใจ วาก าลงจะไดกนแลว (ตอบกลบอก 1 และแสดง

อารมณพอใจอยางชดเจนทมคนเขาใจในสงทตนเองสอสาร) แม: ถอไวทมอแลวท างง (วาแลวจะไงตอดละถงจะไดกน) นองบ: นองจบมอแมทละขางใหจบหอขนมแลวท าทาดงออก (ตอบกลบอกรอบ) แม: ออ ใหแกะ แกะนะ ท าทาออกแรงแกะขนม นองบ: นองบแสดงทาทางดใจวาจะไดกนขนมแลว (ตอบกลบอก 1 รอบ) แม: ออ...ดใจๆ อยากกนๆ พอฉกไดนดหนงกแกลงงงหยด เพอดวาเดกจะแกปญหาอยางไรตอ นองบ: สงเสยงใหดงออกอก (ตอบกลบอก 1 รอบ) ท าอยางนอยหลายรอบจนเปดหอขนมได (ไดการสอสารเพอการแกปญหาแบบกลบไปกลบมาหลายรอบ) จนในทสดกไดกนขนม

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 91

หลายครงหลายครา พบวาเมอ

“เรารอคอยและใหเวลาเดกนานพอ”

ผปกครองหลายทานกลบ

บอกเปนเสยงเดยวกนวา

“ไมคดวาเขาจะท าได”

“แตเขากท าได”

สงทเราเหน คอ แววตาทเปลง

ประกายความแปลกใจปนกบ

รอยยมแหงความสขบนใบหนา

ของผปกครองดวยเชนกน

เวลาเดกตองการอะไรมากๆจรงๆ

เดกจะพยายามคดและสอสารเพอการแกปญหา

เพอเอาชนะอปสรรคไดมากกวาทเราคาดไวสะอก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 92

เตรยมความพรอมกอนมภาษา

สงทอยากแนะน าคณพอคณแมถาลกยงไมมภาษาพด เพอเตรยมพนฐานสมองของ

เดกใหมความพรอมในการรองรบภาษา ขอใหคณพอคณแมชวยลก ดงน

1. ท าพนฐานพฒนาการขน 1-4 ใหแนน

• ชวยใหลกสงบตวเอง สนใจสงรอบตว สนใจมสมพนธภาพกบคน • เนนการเลนเพอใหลกมแรงจงใจในการสอสารดวยทาทางเพมมากขน • เนนการสอสารกบลกดวยภาษาทาทางทหลากหลาย และใชค าพดสนๆกบลก

เพอใหสมองของลกคอยๆเรยนรภาษาทละนด และท าซ าบอยๆ • คณพอคณแมฝกการรอคอยใหนานพอ เพอเปดโอกาสใหสมองของลกไดคด

“รเรม” การสอสาร (เรองนส าคญมากๆ) • พยายามท ากจกรรมตางๆใหซบซอนขน ฝกใหลก พยายามลงมอท า แกปญหาได

ตอเนองจนท าเรจ 2. การฝกรางกาย (Motor and sensory integration) อานรายละเอยดในบทท 7 คมอ

การสงเสรมพฒนาการเดกลาชา เดกพเศษอยางเปนองครวม (ฉบบความสข)

ทงนในบางรายทมภาษาพดแลวแตยงพดทวนค าบอยๆ ผใหญถามอะไรกโตตอบไมได ไดแตพด

ทวนค าถามของผถามเสมอ ทานควรเตรยมความพรอมของพฒนาการพนฐานขน 1-4 ใหแนนดวยกจะ

ชวยใหเดกมภาษาทเอาไปใชในการพดโตตอบไดรเรอง ซงสามารถอานรายละเอยดเพมเตมในเทคนค

ภาคปฏบตขน พฒนาการขน 5-6

1. ท าพนฐานพฒนาการขน 1-4 ใหแนน

2. การฝกรางกาย

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 93

สรปขอคดเหนจากประสบการณในคลนก

หากทานใด เขาไปเลนหรอพดคยกบเดกแลว รสกวาเหนอยมากทจะตองกระตนหรอ

ตามตอเพอใหเดกสนใจและสอสารดวย จนรสกเหมอนวา “เดกไมเหนสนใจเราเลย!!!” หรอ

ทานรสกวา “เอะเธอสนฉนมยนะ หรอเธอสนแตวตถสงของในมอฉน” ขอใหทานลองกลบไป

เนนพนฐานสมพนธภาพในอารมณสนกๆดวยกนอกเยอะๆดวยนะคะ โดยเฉพาะในเดกกลม

ออทสตกนน จากประสบการณในคลนคสวนใหญพบวา การเลนสนกกบเดกดเหมอนจะเปน

เรองยากกวาการแกลงงงแบบสนกอกนะคะ หรอไมกยากพอๆกนเลยทเดยว ขนอยกบจรต

ของผใหญดวยเชนกนคะ

สงทอยากจะเนนย ากคอ หากเราสามารถเปดโลกความสนกเดกไดแลว เหมอนการ

เปดจดเชอมตอแรงผลกดนภายในของเดกออกมาได แลวการกระตนพฒนาการขนอนๆกจะ

ท าไดงายขนมาก จะไมรสกวาหดขนคอเลย เพราะไมตองเขนหรอผลกดนเขามากมายนก

เพราะเขามแรงขบเคลอนจากภายในของเขาเองดวยอยแลวสวนหนง บวกกบแรงผลกดนจาก

ภายนอกทไดรบจากผดแลดวยอกสวนหนง ท าใหการตอยอดพฒนาการททาทายขนท าไดงาย

กวา

ในทางกลบกน หากเดกขาดแรงจงใจและแรงผลกดนภายในของตนเองแลว การตอ

ยอดพฒนาการททาทายขน กท าไดยากล าบากเชนกน ยงกวาเขนครกขนภเขาสะอก เขน

ยงไงกไปไมไหว คนเขนกเหนอยลาออนก าลง เพราะเขนมานานเหลอเกน คนทถกเขนกดส

หนาแววตาแหงแลง เหยวเฉา ไรซงแรงขบเคลอนจากภายในของตนเอง

บางรายทมขอตดขดหนกในเรองของระบบสมองและการสงการรางกาย กอาจจะ

ตองใชเวลาและความขยนอดทนอดกลนอยางมาก เมอเดกมพนฐานพฒนาการมาถงขน 4

แลว การฝกทกษะรางกายและฝกทกษะในชวตประจ าวน กเปนสงจ าเปนทตองฝกเพมเตม

รวมดวย

ดงนน พฒนาการแตละขนส าคญมาก หากตองการตอยอดพฒนาการขนไปไดสงๆ

กตองสรางรากฐานทดและมนคงดวย ทายนขอใหเลนกบเดกๆใหสนก แลวคอยๆเพมความ

ทาทายขนดวย มความสขดวยกนดวยเยอะๆนะคะ

“สข สนก เผชญความทาทาย และเตบโตไปพรอมๆกน”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 94

เดกขาดแรงขบเคลอนภายใน

ไมอยากท าไรเลย

ไมนาสนใจเลย

ไมมแรงจงใจ

เหนอยทจะเคยวเขน

เสมอนเขนครกขนภเขา

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 95

เดกมแรงขบเคลอนภายใน

เดกรสกสนก

ทาทาย มแรงจงใจ

อยากท า

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 96

ขน 1-2

ขน 3-4

ขน 5-6

หากเปดโลกความสนกเดกได

เปรยบเสมอน

เปดจดเชอมตอ

แรงผลกดนภายในของเดก

ออกมาได

การกระตนพฒนาการขนอนๆ

กจะท าไดงายขน เพราะ

เดกมแรงขบเคลอนจากภายใน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 97

ทายบทนจาก

ด

จ า

ท า

เทคนคภาคปฏบต พรอมดวยหลกการตางๆทงหมดน จะน าไปใชไมได หากเราเอง ยงจมอยกบความเครยด ความกงวลของเราเอง จนไมอาจพรอมทจะดแลผอนได ครฝกเองกไมรจะตอยอดเทคนคและหลกการใหทานอยางไร ดงนนหากทานใดรสกวาตวเองนนเครยดมากเกนไป กขอใหทานหาเวลาผอนคลายความกงวล และดแลตวเราเองดวย เพราะหากเรายงไมพรอม เดกทเราดแลก ยากทไดรบการดแลอยางมคณภาพดวยเชนกน

มคณแมทานหนง พอปรบตวเองแลวลงมาเลนกบลกอยางเขาใจลก ลงมอท าดวยตนเองอยางตอเนอง กลบมาเลาดวยสหนาแววตาทสดใจชนใจกบความกาวหนาของลกวา

“คณแมขอบอกค าเดยวเลยนะคะของอยางน แมๆๆหรอผปกครอง ตองลงมอท าดวย

ตนเอง อยาหวงเพงใคร ขอแคเราคลกกบลกได ลงมอท าสม าเสมอ ตอนนลกดขนเรอยๆเลย

คะคร อะไรทท าไมไดตอนนเหมอนทกอยางคอยผลดอกออกผลมา เมอกอนทท ามาเหมอนยง

ไมเหนผลชด แตพอเราหมนอดทนลงมอท าอยางตอเนอง แบบคลกกบลกไดดวยนะ เหนผล

ชดเจนมากเลยคะคร...”

สงส าคญส าหรบภาคปฏบต คอ ศกษาหลกการแลวลงมอท าบอยๆ

1. จ า คอ ศกษาท าความเขาใจในหลกการ

2. ด คอ เรยนรจากการเหนตวอยาง

3. ท า คอ เรยนรจากการลงมอท าบอยๆ

4. ทวน คอ ทบทวนความรความเขาใจในหลกการ (ความร)

และทบทวนตนเอง (เขาใจตนเอง) ในสงทไดเรยนรและปรบปรงตนเองบอยๆ

(ฝกฝน “ด จ า ท า ทวน” ใหประจกษดวยความรและความเขาใจ เมอเขาใจกไมตองจ า)

ขอใหทกทานทไดอานคมอเทคนคภาคปฏบตน ไดลงมอท าดวยตนเองจรงๆ ท า

บอยๆ คอยๆศกษา เรยนรและพฒนาไปพรอมกนดวย และในทกครงทผลของการลงมอ

ท าปรากฏใหเหนใหรสกไดจากความกาวหนาของเดกๆ ทานกจะเขาใจมากยงขนๆ ดวยตว

ทานเอง หวงวาคงเกดประโยชนไมมากกนอยนะคะ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 98

เทคนคระดบขนพฒนาการ 5 (การสอสารดวยสญลกษณ)

5

บทท :

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 99

ความอบอน การมความสขในชวตครอบครว เปน

พนฐานทส าคญของชวต ไมวาเดกจะเปนอยางไร บกพรองมากแคไหน สงทเดก

ตองการ ไมแตกตางจากคนอน เดกตองการทจะรบรวา พอแมรก พอแมมความสข

เมอมหนอยดวย

My note to doctors & therapists พญ.แกวตา นพมณจ ารสเลศ

ความรก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 100

เทคนคระดบขนพฒนาการขน 5 การสอสารดวยสญลกษณ

เปาหมาย เทคนค

การสอสารมอะไรบาง

รปแบบการสอสาร

การตอบสนองการสอสาร

ความพรอมของเดก

รไดอยางไรวาเดกพรอมจะใชสญลกษณในการสอสาร

เสนทางสภาษา

ความสามารถพนฐานกอนการเลนสมมต

ความพรอมของทานกส าคญ

การเลนสมมต

เรมตนอยางไรด

ท าอยางไรถงจะเลนสมมตกบเดกได

สงทชวยใหการเลนสมมตงายขน

ท าอยางไรใหเลนสมมตไดเปนเรองราว ซบซอน

ท าอยางไรใหเดกพดบอกอารมณได

สงส าคญ 4 ประการในการชวยพฒนาอารมณของเดก

พฒนาการทถดถอยขณะเลนสมมต

สงทตองร (ทบทวนตวเอง)

ขนตอนยอยในการสงเสรมพฒนาการขน 5 การพดคยสอสารในชวตประจ าวน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 101

เทคนคระดบขนพฒนาการขน 5 ชวยใหเดกสอสารดวยสญลกษณ

เปาหมาย

พฒนาการขน 5 คอ การชวยใหเดกสามารถแสดงความคด ความตองการ และความรสก

ของตวเองออกมาเปนค าพด เชน พดแสดงความคด “ชดแมสวยจง” พดบอกความตองการ “อยาก

ออกไปเลนขางนอก” หรอพดบอกความรสก “หนกลวเสยงฟาผา” นอกจากการแสดงออกดวยค าพด

แลวสามารถสอสารผานการใชสอสญลกษณหรอกจกรรม เชน การวาดรป การเลน และบทบาท

สมมต

ขน 1 สงบ สนใจ จดจอ

ขน 2 สมพนธภาพ

ขน 3 สอสารความตองการ (ภาษากาย)

ขน 4 สอสารเพอแกปญหา

ขน 5 สอสญลกษณ (Feeling and Idea)

ขน6 เชอมโยงเหตและผล (Emotional thinking)

เลนสมมต

ชวนพดคยสอสาร

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 102

การสอสารมอะไรบาง

กอนททานจะมาเรยนร การสงเสรมพฒนาการขน 5 คอการชวยใหเดกสอสารดวยค าพด

เรามาเรยนรกนกอนดกวาวา “การสอสาร” โดยทวๆ ไป คออะไร

“การสอสาร” เปนความสามารถในการถายทอดขอมลใหคนอนเขาใจไดดวยรปแบบหรอ

วธการตางๆ เชน ชนว พดบอก ดงมอ วาดรป ดงนนการท าความเขาใจเกยวกบรปแบบการสอสาร

กนกอนจะชวยใหทานเขาใจมากขนวาการสอสารไมใชการพดเพยงอยางเดยว

ทเกรนขนมาเชนน

เพราะวา....บอยครงทคณพอคณแมพาลกมาปรกษาดวยความกงวลวา “ลกพดไดแตท าไมลกไม

พด” คนฟงกงง ?? ตกลงพดไดหรอวาพดไมได มนยงไงกนน !!!! ถามตอไปวา “พดไดแตไมพดเปน

ยงไง” คอ “เขากพด A B C ทองไดจนจบเลย ก. ไก ข. ไข เขากทองได ชตวอะไร

เขากตอบได แตเวลาหวขาว หวน า จะชนวบอกเราหรอไมกรองไห พอถามจะเอาอะไรกไมพด”

เปนความกลมใจทบอกเลาออกมาคนแลวคนเลา

ค าตอบคอ เดกมภาษาพดได....แตยงไมสามารถใชภาษาเพอการสอสารได ซงในกรณ

ขางบนเดกใชการสอสารดวยภาษาทาทาง (จงมอ ช พยกหนา ฯลฯ ) เพอใหผอนเขาใจในสงทตวเอง

ตองการ

รปแบบการสอสาร

สอสารดวยพฤตกรรม (action) เชน รองไห โวยวาย กระทบเทา ขวางของ

ทบประต ดงมอ ตคนอน

การสอสารดวยทาทาง (gestures) เชน ช พยกหนา สายหนา กวกมอเรยก

สหนา แววตา

การสอสารดวยค าพด (verbal language) เชน การพด การเลาเรอง

สอสารความคดผานสอ วสด สงของ เชน วาดรป การเลนสมมต

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 103

เมอทานเขาใจ รปแบบการสอสาร ทเดกของทานใชแลวไมวาเดกจะใชการสอสารกบทานดวย

วธการใดกตาม แตสงส าคญเหนอความเขาใจคอ การตอบสนองการสอสารของเดกทกครง เพราะการตอบสนองท าใหเดกรสกวาทานสนใจและใสใจในสงทเขาอยากสอสาร ท าใหเกดความมนใจทสามารถสอสารใหผอนรบรและเขาใจไดและอยากสอสารเพมมากขนเรอยๆ

ตวอยางเชน

“ มคนสนใจ พยายามเขาใจ และตอบสนองเวลาทสอสาร เดกอยากสอสารเพมขน”

การฝกตอบสนองการสอสาร เปนทกษะพนฐานทส าคญในการสงเสรมพฒนาการขน 5 เพราะจะชวยใหเดกอยากพด อยากคด อยากเลนมากขน

Tips

เดกอยากไดรถทอยบนโตะแตหยบเองไมไดจงเดนไป

จงแมมาทโตะแลวชบอก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 104

ความพรอมของเดก

1.สนใจคน

2.ภาษาทาทาง

แสดงความตองการของตนเองใหคนอนเขาใจ

เขาใจภาษาทาทางของคนอน

3.รจกสงตางๆ รอบตว เชน แปง ถงขยะ รถ ขนม ฯลฯ

4.เขาใจภาษา

ฟงเขาใจในสงทคนอนพด

5.พด

รไดอยางไรวาเดกพรอมจะใชสญลกษณในการสอสาร?

ในเดกปกตจะมพฒนาการในขน 5 ไดเองเมออาย 18-30 เดอน แตส าหรบเดกทมพฒนาการ

ลาชา เดกพเศษ จะพบวาพฒนาการไมเปนไปตามอายจรง ใหทานพจารณาความพรอมของเดกกอนจะ

เรมใชเทคนคในขน 5

เดกสามารถเลนสนกกบทานและชวนทานเลนไดมย?

เวลากลว ตกใจ เสยใจเขาหาคนใกลชดหรอไม?

พยายามสอสารใหทานเขาใจไดอยางตอเนองแลวหรอยง? (มค าพดหรอไมมค าพดกได)

คดแกปญหาใหตวเองไดหลากหลายหรอเปลา?

ถาค าตอบ คอ “ไมม” อยากใหกลบมาสงเสรมพฒนาการขนพนฐาน 1-4 กอนเพราะถาฝนท าทงทานและเดกจะเหนอยมาก ตองกระตน ตองตอ และเดกมกจะไมเลนดวยเพราะความสามารถยงไมถง

เสนทางสภาษา ลองสงเกตวาเดกมความสามารถเหลานแลวหรอยง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 105

ความสามารถพนฐานกอนการเลนสมมต

ลองสงเกตวาเดกสามารถท าสงเหลานไดหรอไม?

สามารถเขาใจการเลนและเลนกบคนใกลชดไดดวยตวเอง เชน ซอนแอบ วงไลจบ เลนจะเอ

สามารถเลนของเลนไดถกตองตามลกษณะของเลน เชน เลนตอบลอก ตอเลโก การเลนกอสราง การวาดรปเลน

ถาเดกยงไมมภาษาพด อานรายละเอยดเพมเตมหนา 73 หนงสอการสงเสรมพฒนาการเดกลาชาเดกพเศษอยางเปนองครวม (ฉบบความสข) หรอ Download จาก www.mahidolclinic.com บทท 2 พฒนาการองครวม

เลนเกม

งายๆ

การเลน

ของเลน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 106

ศกษาหลกการ ... ทานควรมความรพนฐานของหลกการเพอทจะเขาใจเปาหมายและเทคนคแตละขนพฒนาการ ท าใหทานสงเสรมไดถกตอง

เลนสนกแบบเดกๆ ...ทานควรเลนสนกกบเดกงายๆ ใหเปนกอน จะชวยใหทานเลนสมมตไดงายขน ไมเคอะเขน

เวลา...ทเปนของทานและเดกจรงๆ ไมมอะไรมารบกวน

พกผอน...และทบทวน

ความพรอม

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 107

การเลนสมมต

เรมตนอยางไรด...

เมอทานเขาใจเรองการสอสารและความพรอมของเดกแลว หลกการในการสงเสรมขน 5 นกไมแตกตางไปจากขนอนๆ กอนหนาน คอ

“เรมจากสงทเดกสนใจ”

ถาหากทานใดทผานการสงเสรมพฒนาการเดกดวยขน 1-4 มาแลวคงเขาใจไดไมยากนกและคงผานการฝกฝนและเรยนรเรองนมาเปนอยางด การเรมจากความตองการของเดกกบความตองของเราตางกนอยางไร กหากเรมจากความตองการของเดกเขาจะพยายามคด สอสารและคดแกปญหาเพอเปาหมายของตวเอง เชน อยากกนกจะจงแมไปทตเยนพยายามใหแมเปดตเยนให แตถาเปนความตองการของทานเดกกจะพยายามเหมอนกน แตพยายามหนทาน ไมตอบ ไมคย ไมคด ไมเลนดวย ไปดกวา...

เปาหมายไมตรงกนกเดนกนคนละทาง

อยางไรกตาม การททานชวนเดกเลนกอนกไมใชเรองผดอะไร ถาหากการชวนเลนของทานเดกสนใจ อยากเลนดวย ทานกสามารถเลนตอไปได แตถาชวนแลวเดกไมไดสนใจ ไมอยากเลนดวย กแนะน าใหรอดเดกกอนวาก าลงสนใจอะไรหรออยากเลนอะไร

“การสงเกต” สงทเดกท ากบอารมณความรสกของเดกจะเปนตวชวยใหทาน

เหนความตองการของเดกไดงายขน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 108

ถกตรงท เดกสนใจรถ แตผดตรงท เดกอยากจะท าอะไรกบรถละ?

“การสงเกตใหนานมากพอจะเหนความตองการของเดกมากยงขน”

เมอเจอในสงทเดกสนใจและอยากจะท าอะไรแลว สงตอไปทตองท าคอ

“เขาไปรวมเลนกบเดก”

เรองเลา “เลนไมได”

วนหนงมคณพอทานหนงเขามาในหองดวยสหนามนๆ หมนๆ และนงลงดวย

ทาทางหมดแรง ครจงเรมตนดวยค าถามวา “ชวงนเปนอยางไรบางคะ” คณพอสายหว

กอนแลวตอบวา “ไมไดเลยคร ไมใชไมไดเลนนะครบ เลนกบเขาไมไดเลย” ระหวางนง

พดคย เดกเดนไปหยบรถมาหนงคน ทนใดนนคณพอกเขาไปหาเดกแลวกพดวา “มาเรว

รถบรนๆ” เดกกหนหลงใหคณพอ คณพอกพยายามทจะเขาไปกมมอเดกขางทถอรถแลว

ท าทาไถรถ “บรนๆ” เดกกสะบดทงทงรถและพอแลวเดนจากไป ครเขาใจแลวถงทมา

ของ หนามนๆ หมนๆ และทาทางหมดแรงของคณพอทานนทนท

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 109

ท าอยางไรถงจะเลนสมมตกบเดกได?

โดยใหเดกรเรม ผใหญรวมเลนใหสนกตดใจแลวคอยๆใสสมมตเขาไปในการเลน เชน

หรอตอบสนองจนตนาการของเดกแลวรอเพอใหเดกคดรเรมตอไป เชน

เดกเลนไถรถไปมา ทานอาจน าตกตามาแลวพดวา “ขอไปดวยคนไดไหม”

เดกชอบเลนขหลงพอ พออาจจะสมมตตวเองเปนรถแลว

ถามเดกวา “ขรถปรนๆ”

ควบคมหรอบงคบใหเดกเลนตาม

เลนสนกตอไปแลวลองหาจงหวะใหมหรอหามขใหมมาลองเลน

ถาเดกยงไมสนใจสมมตททานใสไป

เลย

รอ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 110

สงทชวยใหการเลนสมมตงายขน

ของเลนทสงเสรมจนตนาการ เชน ของเลนท าอาหาร ของเลนคณหมอ หรอของ เลนทสามารถสมมตเปนอะไรกได การจดบานใหมของเลนเหลานกจะชวยใหเดกเลนจตนาการไดงายขน

ประสบการณของเดก การรวาเดกมประสบการณอะไรบางจะชวยใหทานเลอกเลน สมมตกบเดกไดงายขนและมโอกาสทเดกจะเลนสมมตกบทานเพราะเขาใจสงทเลน เชน

คงเดาไดไมยากวา เดกนาจะเขาใจ “ขนม” มากกวา “พทรา” แตไมไดหมายความวา “พทรา”

เดกจะไมเขาใจถาเดกคนนนมประสบการณเพราะการทเดกจะจนตนาการของสงนนวามลกษณะ

อยางไรไดนนจะตองไดเรยนรขอมลผานประสาทสมผสหลายชองทาง

เดกเอาตกตาสตวมาเรยง ทานเขาไปรวมเลนกบเดกวา

“หมกนขนมมยจะ” VS

“หมกนพทรามยจะ”

ประสาทสมผสหลายชองทาง

การชวยใหเดกมประสบการณทหลากหลาย

จะท าใหเดกมความคดใหมๆ

เชน เดกจะสมมตกอนหนเปนลกอมได เดกตองเคยไดกน ดม ด จบ ลกอม

มากอน ทงนคนทรเกยวกบประสบการณเดกทสดคอ คณพอคณหรอผเลยงด

หลก เพราะเปนคนใกลชดกบเดกมากทสด ส าหรบทานอนๆ การเรมเลนกบ

เดกแนะน าใหเลนเรองพนฐานเรองทวไปๆหรอถามขอมลจากผใกลชดกอนเลน

กบเดกกได

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 111

ท าอยางไรใหเลนสมมตไดเปนเรองราว ซบซอน

ในชวงแรกทเดกเรมเลนสมมตเดกจะเลนเรองงายๆ จากเรองใกลตวทเดกมประสบการณ

เนอหาการเลนอาจจะซ าไป ซ ามา ไมซบซอน เชน สนกกบการเลนท ากบขาวกเลนแตท ากบขาว หรอ

ชอบรถกจะเลนอยอยางนน เลนแลวเลนอกไมเบอ ขอใหทานเขาใจถงความสามารถและใหเวลาเดกได

เลนตอไปเรอยๆ โดยยงคงเลนสนกและขณะเลน...ทานรอใหเดกไดคด สงเกต สหนาทาทาง อารมณ

ความรสกของเดก และตอบสนองการเลนใหตรงกบอารมณความรสกของเดกจะชวยใหเดกอยากคด

อยากจนตนาการเพมขน แลวคอยๆ ขยายเรองราวในการเลนสมมตดวยการใชค าถามปลายเปด หรอ

การใสอปสรรคในการเลนกจะชวยใหการเลนสมมตซบซอนขน ทงนเนอเรองยงเปนของเดกและอยบน

พนฐานความจรง ระวง!! การใชค าถามหรอการใสอปสรรคทมากเกนไปจะท าใหเดกไมไดใชความคด

จนตนาการของตวเองเพราะมวแตตอบค าถามหรอแกไขอปสรรค

ตวอยางท1 …

เดกหยบพซซามาใหพอกนแลวพดวา “พรก” พรอมกบท าหนาท าตาตนเตน

พอ : “ซอสละ”

เดก : “พรกๆๆ” (ทาทางตนเตน)

พอ : “ซอสละ ซอสอยไหน”

เดก : (หยบพซซาออกจากมอพอ วงไปหาแม) “แมกนๆ”

แม : แมรบมาแลวท าทากน “หม า”

เดก : “พรกๆๆ” (ทาทางตนเตน)

แม : “โอย...เผด” (ท าทาเผด)

เดก : (กระโดดไปมาตนเตน หยบพซซาใหแมกนอก) “พรกๆๆ แมกน” (ทาทางตนเตน)

แม : “โอย...เผด” (ท าทาเผด) (เลนแบบนอยหลายรอบ)

เดก : “กนน า” (ยมๆ แลววงไปหยบแกวน ามาใหแม)

แม : “เอาน าอะไรมาให”

เดก : “น าเยน” (ยมๆชอบใจ)

แม : (ท าทาดมน า) “หายเผดละ”

จากตวอยางการทคณพอไมตอบสนองตามความตองการของลกท าใหเดกไมเลนดวยแตแม ตอบสนองดวยทาทางสนกๆและเลนตามความตองการของเดก เดกกอยากเลนกบแม

อยากแสดงความคดของตวเองออกมาท าใหเนอเรองการเลนกจะเรมซบซอนขน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 112

ตวอยางท2 …

ขณะปนจกรยานเลนในบาน เดกกหยบตกตาตวโปรดไปซอนทายแลวปนไปรอบๆ บาน

แม : “โอโห !! มใครซอนทายดวย”

เดก : “เพอน” (แลวกขวนไปรอบๆบาน)

แม : “จะพาเพอนไปไหน”

เดก : (ไมตอบ ตงหนาตงตาปนอยางสนก)

แม : แมท าทาปนจกรยานตามสนกๆ “ไปดวย”

เดก : หนมายมใหแม “เทยว .....”

แม : “เทยวทไหน ???”

เดก : “บาน”

แม : “วาว….มาท าอะไรทบาน”

เดก : “ปนจกรยาน”

แม : “ชอบไหม”

เดก : “ชอบ...บานกวาง” (ยมใหแม แลวจอดจกรยาน)

แม : “ไปไหนละ”

เดก : “เอาขนมใหเพอน”

ทาท น าเสยง และค าพดของแมทสนใจในสงทเดกเลน และคอยกระตนใหลกไดพดคยแสดง ความคดของตวเองโดยมแมคอยตอบสนอง ความคด ความรสกของเดกไดตรง

กจะชวยใหอยากคด จนตนาการเพมขน ตวอยางท3 …

เดก : “ต ารวจจะจบไดโนเสาร”

แม : “ไดโนเสารท าอะไรผด”

เดก : “ไดโนเสารจะกดต ารวจ”

แม : “อย...ไดโนเสารวงหนดกวา”

เดก : “ขบรถตาม”

แม : “วงหนเขาตกดกวา”

เดก : “ไดโนเสารเขาไมได ประตมนเลก”

แม : “แยแลวเขาไมไดจรงๆดวย”

เดก : “โดนจบ”

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 113

สงส าคญทขาดไมไดและจะคอยหลอเลยงใหเดกอยากเลนสมมต คอ

“ความสนก”

ท าอยางไรจงเลนไดสนก?

3 อยางน WAA จะชวยใหการเลนสมมตสนกขน

เพราะความสนกจะท าใหเดกอยากเลน อยากคด อยากแกปญหา ฯลฯ

อยาลม!! ....เดกๆ ชอบความสนก

Word (ค าพด)

Affect

(อารมณ)

Action

(ทาทาง)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 114

ระหวางเลน

กอนเลน “สงเกต”

ความสนใจของเดก”

1. ใหเดกรเรม ผใหญรวมเลนให “สนก” “WAA”

2. คอยๆใสสมมตเขาไปในการเลน หรอตอบสนองจนตนาการของเดก

3. ขณะเลน...รอ !!! สงเกต !!! ตอบสนอง !!!

4. ชวยใหเดกไดคดโดยใชค าถามปลายเปด หรอใสอปสรรคในการเลนแตตองไม

มากจนเกนไปจะท าใหเดกไมไดใชความคด จนตนาการของตวเองเพราะมวแตตอบ

ค าถามหรอแกไขอปสรรค

5. เลนใหตรงกบอารมณความรสกของเดก

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 115

ท าอยางไรใหเดกพดบอกอารมณได

อารมณของตวเองได

ในเดกปกตทวไปการพฒนาอารมณกคงไปไดงายตามธรรมชาต แตกมเดกบางคนทไม

สามารถพฒนาอารมณไดตามปกต โดยเฉพาะในกลมเดกออทสตกทมขอตดขดเรองอารมณเปนหลก

เดกอาจจะหลกเลยงหรอกลวในอารมณทตดขด เชน ไมกลาเลนวงไลจบกบเพอนเพราะตนเตนมากทน

ไมไหว หรอไมยอมเลนสมมตในบางอารมณ เลอกเลนสมมตเฉพาะอารมณทชอบเทานน ดงนนการ

เลนสมมตนอกจากจะพฒนาความคดและภาษาแลวยงชวยพฒนาอารมณ ความรสกของเดกให

หลากหลายและลกซงอกดวยเพราะการเลนสมมตเปนสนามฝกซอมใหทดลองอารมณ ความคดตางๆ

ผานการเลน นอกจากนจะใชเปนโอกาสในการพฒนาเดกจากอารมณทเดกแสดงออกเพอใหเดกรจก

อารมณของตวเองและพดบอกอารมณของตวเองได เชน รวาตวเอง กลว โกรธ เสยใจ กสามารถ

พดบอกคนอนได ซงจะเปนพนฐานของพฒนาการในขน 6ตอไป คอ การเชอมโยงเหต-ผล คอ “กลว

อะไร เพราะอะไร”

อารมณตางๆทเดกตองเลนไดผานการเลนสมมต

ความรก ความอบอน การดแล

ความพอใจ ชอบ ตนเตน

ความอยากรอยากเหน

ความอยากเอาชนะ อยากเปนทหนง ความมงมน

ความโกรธ กาวราว ความรนแรง

ความกลว ความกงวล

ความเหนอกเหนใจผอน

การบงคบ ควบคม

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 116

สงส าคญ 4 ประการ

ทชวยใหเดกพฒนาอารมณไดหลากหลายและลกซง

รจกอารมณและพดบอกอารมณของตวเองได

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 117

สงเกต “อารมณ ความรสกของเดกขณะเลนสมมต”

ถาทานสงเกตการเลนสมมตของเดก ทานจะเหนอารมณทซอนอยเบองหลงของการเลน เชน

หยบตกตาขนมา แลวเอามาท าทากอด หรอเอาขวดนมของเลนมาปอนนอง (อารมณรกใครใกลชด

ผกพน) หรอ แขงรถกน (เอาชนะ) ใหทานสงเกตวาเดกสามารถเลนสมมตไดทกอารมณหรอไม ถาไม

เดกไมยอมเลนหรอหลบเลยงอารมณอะไรบาง เชน

นองมะตมเอาตกตาสมมตเปนเจาหญงพาเลนอาบน า กนขาว แตงตว เขานอน (อารมณรก

ใครใกลชด ผกพน) ครทกวา “ในหองนอนมยง” (ความกลว) เดกหนาเสยแลวรบเดนไปหาแมทนทแลวบอก “ไมเอายงๆ” (ไมสามารถเลนในอารมณกลวได)

เดก : (หยบเรอมาเลน) “จะไปทะเล”

คร : “ทะเลมปลาฉลามหรอเปลา”

เดก : (หนาเสยไปนดหนง แลวรบเอาเรอมาเกบทเดม)

คร : “ไมเลนเรอแลวหรอ”

เดก : (ไมตอบหาเลนของเลนชนใหม)

เขาใจและยอมรบ “อารมณความรสกของเดก”

ถาพบวาเดกหลกเลยงหรอกลวในบางอารมณ สงทตองท าเปนอนดบแรกคอ เขาใจและยอมรบ

อารมณความรสกของเดกในขณะนนกอน เพราะทาทางและค าพดของทานจะสงผานท าใหเดกรสก

วามคนเขาใจ ความกลว ความกงวลในอารมณนนกจะบางเบาลงและรสกปลอดภยมากขนเพราะมคน

เขาใจ อกทงการเลนสมมตเปนสนามฝกซอมทตองปลอดภยมากพอทเดกจะกลาทดลอง อยาพยายาม

ตอหรอแหยเดกเพราะคดวาท าบอยๆเดยวเดกกหายกลว การท าเชนนจะยงท าใหเดกไมไววางใจทานและ

กลวเพมมากขนเพราะมาในจงหวะทไมทนตงตวและยงไมสามารถจดการได

เรม “ทละเลกทละนอย”

ควรเรมเลนจากอารมณทเดกพรอมและขณะเลนทานอาจจะสอดแทรกอารมณทเดกหลกเลยง

เขาไปในการเลนทละเลกทละนอย เชน นองมะตมยงไมกลาเลนยงเปลยนเปนตอนเลนอาบน าสบหมด

หรอกนขาวแลวเสอเปอนกอน (ไมชอบ ไมพอใจ) เพอใหเดกพอทนไหวและแกไขอปสรรคในการเลน

ดวยตวเองได เดกกจะมนใจมากขนและกลาทจะเผชญอารมณทกลวได ถาเดกไมสามารถแกอปสรรค

หรอความขดแยงในการเลนไดทานอาจชวย “ใหตวเลอก” เชน “เสอเปอนท าไงด” ทานอาจให

ตวเลอก “จะเอาผามาเชดหรอเปลยนเสอใหม” อปสรรคหรอขอขดแยงททานสอดแทรกเขาไปในการ

เลนจะตองค านงถงประสบการณของเดกดวย แตอยางไรกตามใหทานพงระลกไวเสมอวาอารมณ

เปนเรองละเอยดออนตองใชเวลาและความเขาใจ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 118

รสกแลว “สอ”

ในขณะเลนสมมตนอกจากเดกจะสามารถพดบอกความคด จนตนาการของตวเองออกมาเปน

ค าพดไดแลวยงใชเปนเวทเพอชวยใหเดกไดรจกและเขาใจอารมณของตวเองและพดบอกอารมณของ

ตวเองกบคนอนได วากลว โกรธ เสยใจ ฯล ตวอยางเชน......

นองมะตมเอาตกตาสมมตเปนเจาหญงพาเลนอาบน า กนขาว แตงตว เขานอน (อารมณรก

ใครใกลชด ผกพน) ครทกวา “ในหองนอนมยง” (ความกลว) เดกหนาเสยแลวรบเดนไปหาแมทนทแลวบอก “ไมเอายงๆ”

อกตวอยางเชน...

แม : “วนนเลนอะไรกนด” เดก : “จะเลนรถ” (หยบเอารถไฟมาตอกน) แม : “จะเลนรถไฟใชไหม?” เดก : (พยกหนา) แม : “รถไฟจะไปไหน” เดก : “จะไปเทยว....แสดง” แม : “แสดงอะไรจะ” เดก : “แสดงชางดรมโบ” แม : “แตรถไฟไมมรางท ายงไงด” เดก : “ตอรางให” (พยายามสรางรางรถไฟจนส าเรจ) แม : “รสกยงไงบางมาถงทแสดงแลว” เดก : “เยยมมมม....” แม : “ดใจ” พรอมเสยงตบมอ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 119

พฒนาการทถดถอยขณะเลนสมมต

บางครงขณะเลนสมมตเดกอาจจะรสกจรงแมวาก าลงเลนสมมตอย เชน รสกกลวยงจรงๆ หรอ

รสกกลวแพในการเลน เดกอาจจะมพฒนาการทถดถอยลงไป เชน ตอนเลนสมมตเดกอยใน

พฒนาการขน 5 แตพอโกรธจรงเดกอาจจะขวางปาขาวของ (ถดถอยจากการใชภาษาขน 5 ลงไปเปน

พฤตกรรมขน 4) หรอรสกกลวยงจรงๆแลวรองไห (ถดถอยจากการใชภาษาขน 5 ลงไปเปนการแสดง

ความรสกเสยใจขน 3) การชวยใหเดกกลบไปมพฒนาการเหมอนเดมและชวยใหเดกเรยนรอารมณโดย

มทานเปนคนชวยเหลอ มเทคนคทส าคญดงน

1. การสงเกต สหนา ทาทาง น าเสยง จงหวะของเดก และอารมณ ความรสกของเดกท

เปลยนไปไดละเอยดมากพอจะชวยใหทานปรบการเลนของทานเหมาะสมกบอารมณของเดก ซงเปน

การหลอเลยงอารมณของเดกทพอจะทนไหวพฒนาการของเดกกจะไมถดถอย เชน

เดก : “เครองบนมระเบด” สหนาทาทางสนกสนาน ชอบใจ (เลนเครองบน บนไป บนมา พรอมกบระเบดของตางๆ รวมทงระเบดแมดวย แมกตอบสนองโดนระเบดไปหลายครง) แม : “หลบระเบดเขาไปในถ า” เดก : เดกนงชะงกไปนดหนง สหนาเรยบ พดเสยงดงขน “ระเบดแม ระเบดแม”

ความส าคญคอการตอบสนองการเลนใหสอดคลองกบอารมณความรสกของเดกจะชวยใหเดก

พฒนาอารมณและความคด (feeling and Idea) ดงนนทานตองคอยการสงเกตอารมณความรสกของ

เดกขณะเลน ดงนนการเลนไมสามารถบอกทานไดวาทานควรจะบกหรอทานควรจะถอย ความรสก

ของเดกจะบอกทานเองถาทานสงเกตไดละเอยด แตถาทานสงเกตไมทนไมไดหมายความวาทานท าผด

อะไรถอวาเปนโอกาสใหทานไดฝกดแลอารมณของเดก

แม : “โอย!! ถ าพงโดนระเบดเลย”

เดก : “ตมๆ” (ดวยน าเสยงสนก ยมดใจ)

แม : “ไมโดนระเบดเพราะหลบในถ า”

เดก : “ตมๆ” (น าเสยงจรงจงแลวเอา

เครองบนมาชนแมจรงๆ)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 120

2. ถดถอยไปไหน

เดกถดถอยจากพฒนาการขน 5 ไปขน 1 คอแยกตวไปเลนคนเดยว ใหทานสงเกต

แลวรอดสกพกวาเดกก าลงสงบตวเองหรอวาเดกถอยไปเลนคนเดยว ถาเดกก าลงสงบตวเองให

ทานคอยๆเขาไปรบรอารมณความรสกของเดกและรอใหเดกพรอม แตถาเดกถอยไปเลนคน

เดยวใหทานเขาไปดวยเทคนค 1-2 คอเลนสนก เนนการกลบมาเชอมตอกนใหม

เมอเดกถดถอยจากพฒนาการขน 5 ไปขน 3-4 คอ ยงคงเชอมตอแตจะใชวธการ

สอสารใหคนอนเขาใจดวยสหนาทาทาง เชน ต ปาของ หรอรองไห หรอใชภาษาสครป เชน

ใชค าวา “ไมเปนไรๆ” ตอนทมอารมณโมโห หรอ “ขหมาๆ” ตอนขบของใจ ใหทานตอบสนอง

เดกดวยความเขาใจและยอมรบอารมณความรสกของเดกโดยมขอบเขตชดเจน คอ หามท า

รายขาวของ ท ารายตวเอง และหามท ารายคนอน ถาเดกท าสงเหลานทานควรหยดเลนและ

หามพฤตกรรมนนทนทแตในขณะเดยวกนกเขาใจความรสกของเดกรวมดวย แลวคอยๆปลอบ

จนเดกสงบจงคอยพดคยสอบถามอารมณความรสกของเดกโดยทยงไมตองเชอมโยงถงสาเหต

แมวาการท าความเขาใจเรองการพฒนาอารมณของเดกเปนเรองละเอยดออนและซบซอน บาง

ทานอาจจะงงและตองใชเวลาในการท าความเขาใจ ระหวางน อยากแนะน าวา การตอบสนองให

สอดคลองกบอารมณของเดกในทกๆอารมณตอทเกดขนกชวยเหลอเดกไดแลว เชน เดกรองไห

เสยใจทานกปลอบ หรอเดกโมโหทานกแสดงความเขาในสงทเกดขนและใหความชวยเหลอตามความ

เหมาะสม ไมรบเบยงเบนหรอจดการใหสงบเรวๆ การเปดโอกาสใหเดกไดเรยนรอารมณของตวเอง

จะชวยใหเดกเขาใจตวเองน าไปสการสออารมณออกมาเปนค าพดไดวา กลว โกรธ เสยใจ ซงจะเปน

พนฐานของพฒนาการในขน 6ตอไป คอ การเชอมโยงเหต-ผล คอ “กลวอะไร เพราะอะไร”

จบหยด

เดกโกรธแลวเอาเครองบนมาชนแม

เดกโมโหแลวพดวา“ไมเปนไรๆ” ซ าๆ (พฒนาการถดถอย-พดซ าๆ(script))

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 121

เรมตนบางทเราอาจจะเผลอท าสงเหลานไปบาง แนนอนการเลนสมมตส าหรบผใหญไมใชเรองงาย เราหางหายจากประสบการณตรงนมาเปน 10 ปหรอมากกวา การกลบไปเลนอกครงอาจจะดงกๆงกๆ ไปบาง ไมคลองแคลว แตการเลนบอยๆ และทบทวน จะชวยใหการเลนลนไหลขน และเกดเปน ทกษะ เมอคณมทกษะแลวคณกจะมความสขและความส าเรจ อยาลมชมเชยตวเอง ไมเกงแตพฒนา ท าดวยความรก

ไมมสงใดผดมากไปกวา ไมลงมอท า !!!!

ใครเปนผน าการเลน นาแปลกใจ!! เราพบวาสวนใหญเมอใหผใหญเลนกบเดก

มกจะเอาของเลนมาถามเดก เชน “บอลสอะไร” “ทอดไขใชอะไรบาง” “มาภาษาองกฤษ

วายงไง” หรอสอนวธการเลนของเลน เชน “บานตองตอแบบน” “วาดภเขาตองสเขยว”

ผใหญมกจะเปนผน าและเดกเปนผตาม แตการเลนทชวยใหเดกไดคดผใหญตองเปนผ

ตาม เปดใจยอมรบและคอยตอบสนองจนตนาการของเดกโดยททานไมเขาไปชน าหรอ

ตดสนถกผด ถาความคดนนไมเปนอนตรายตอตนเอง ผอน และขาวของ “แคทาน

เปลยนบทบาท เดกของทานกจะเปลยนจากท าตามเปนคดเอง”

จงหวะการเลนทเหมาะสม ไมเรวจนเกนไปเพอใหเวลาเดกคดและสอสาร

กระตนใหเดกไดคดดวยค าถามปลายเปดหรอการใสอปสรรคในการเลนทไมมาก

เกนไปจนท าใหเดกคอยตอบค าถามหรอตามแกปญหาอปสรรคของคนอน ท าให

ความคดรเรมทควรจะออกมาจากตวเดกเองนอยลง ไมเลอนไหล

ใหอสระทางความคด ไมก ากบ ควบคม เชน เดกเลนท าไขทอด แม “ทอดไข

ใชกระทะ” “ใสน ามนดวย”

เปดโอกาสใหเดกไดเลนทกอารมณ ไมแกไข/เปลยนแปลง/เบยงเบน อารมณ

ของเดก เชน เดกอยากเลนตอส(กาวราว รนแรง) แตแมชวนเดกมาคณหมอ

สงทตองร(ทบทวนตวเอง)อง รตว

รอารมณ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 122

ขนตอนยอยในการสงเสรมพฒนาการขน 5

1. เดกสอสารดวยภาษาสนๆ เพอบอกความตองการ เชน เมออยากออกไป

ขางนอกเดกใชภาษาสอสาร บอก “ไปขางนอก”

2. ความสามารถในการเลนสมมต

o เดกรเรมการเลนเลยนแบบชวตประจ าวน เชน กอดตกตา เอา

โทรศพทของเลนมาท าทาพดแบบผใหญ ปอนอาหารใหตกตา

o เดกเรมเลนสมมตดวยทาทางไดหลายขนตอน เชน ปอนนมตกตา

เอาตกตาไปทเตยงแลวหมผา ใหขนตอนการเลนอาจยงสลบไปมา

แลวแตวาจะนกอะไรออก

o เดกแสดงความคด ใชภาษาสนๆ ผานการเลนไดตอเนองกน เชน

นองนอน

o เดกเลนสมมตเชอมโยงเปนเรองราวสนๆ เชน ปวดทอง ไปหาหมอ

เดกเลนสมมตทอยนอกเหนอความจรง เลนสมมตในจนตนาการ

เชน สมมตตวเองเปน superman เปนเจาหญง แมมด ยานอวกาศ

o เดกเลนสมมต สวมบทบาทเปนคนอน เชน เลนเปนคณคร เปน

ต ารวจ และแสดงบทบาทนนไดเอง

3. เดกเรมคาดเดาไดวาคนอนรสกอยางไร และตอบสนองไดอยางเหมาะสม

เพอนหกลม เดกเขามายนมองแลว ดวยความสนใจอยากชวย

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 123

การพดคยสอสารในชวตประจ าวน

นอกจากการเลนสมมตแลวการพดคยสอสารในชวตประจ าวนกจะชวยใหเดกไดคด ไดสอสาร

และเรยนรอารมณของตวเองเพมมากขน

เพมค าศพทในระหวางวนทานควรใชค าพดกบเดกทเกยวกบสงของ ความตองการ หรอ

อารมณความรสก เชน แมสงขนมใหแลวเดกสายหนาหรอปด ทานอาจพดบอกวา “หนไมเอา

ขนม” หรอเวลาเดกรองไห ทานพดวา “เสยใจๆ”

หรอเวลาททานพดกบเดกเพอใหเดกท าอะไร แนะน าใหพดระบชอสงนนใหชดเจน เชน “หยบ

กระเปาใหแมหนอย” แทนการพดวา “ไปหยบโนนมา” หรอ “หยบนใหแมหนอย”

ลดการรใจเพอกระตนใหเดกพดคยมากขน เชน เดกอาจจะชใหแมหยบนมให แมอาจจะถามวา

“ใหแมหยบนมหรอน า” แตทงนทานตองดความพรอมทงทางดานรางกายและอารมณเดกดวย

ถาเดกหวมากอาจจะไมพรอมตอบและท าใหเดกหงดหงดได

เปดโอกาสใหเดกไดแสดงความคดเหน เชน

เขาใจความรสกของเดก ขณะพดคยนอกจากจะเขาใจเนอหาแลวการเขาใจความรสกของเดกก

ส าคญมาก เพราะจะท าใหเดกเขาใจอารมณของตวเองดวย เชน เดกอยากไดของตกตาของ

เพอน

“เราจะซออะไรกน”

“เลนอะไรกนด”

การรบฟงและสมพนธภาพทด ท าใหเดกมแรงจงใจ อยากพด อยากตอบ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 124

เทคนคระดบขนพฒนาการ 6 การเชอมโยงเหต-ผล

6

บทท :

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 125

เทคนคระดบขนพฒนาการขน 6 การเชอมโยงเหต-ผล

เปาหมาย เทคนค

การเชอมโยงเหต-ผลของเดกปกต

ท าอยางไรใหเดกพดคยไดสมเหตสมผล

ขนตอนยอยในการสงเสรมพฒนาการขน 6

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 126

เทคนคระดบขนพฒนาการขน 6 การเชอมโยงเหต-ผล

เปาหมาย

การชวยใหเดกพดคย ความคด ความตองการ อารมณความรสกของตวเองไดอยาง

สมเหตสมผลทงในชวตจรงและการเลนสมมต เพราะการโตตอบจะเปนสะพานเชอมโยงความคด ความ

ตองการภายในของเดกกบความจรงโลกภายนอก ท าใหเดกเขาใจตวเอง เขาใจโลกไดชดเจนขน แยก

เรองจรงและเรองสมมตออกจากกนได ไมหลงกลวจนตนาการ เขาใจเรองลอเลน เขาใจเหตผล และร

วาตวเองรสกอยางไร เพราะอะไร แลวจะท าอยางไรด กจะปฏบตตวไดเหมาะสมกบสถานการณนนๆ

ชวตกจะเปนสขมากขน

กระตนใหเดกพดคย

โตตอบอยางตอเนอง

ขน 1 สงบ สนใจ จดจอ

ขน 2 สมพนธภาพ

ขน 3 สอสารความตองการ (ภาษากาย)

ขน 4 สอสารเพอแกปญหา

ขน 5 สอสญลกษณ (Feeling and Idea)

ขน6 เชอมโยงเหตและผล (Emotional thinking)

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 127

การเชอมโยงเหต-ผลของเดกปกต

ในเดกปกตจะเรมเชอมโยงเหต-ผลทวไป ไดเมออาย 2 ขวบครง สงเกตไดจากเดกจะเรมถาม

ค าถาม “ท าไม” และจะพฒนาเตมทเมออาย 4-5 ป

เดกจะสามารถจะตอบค าถาม อะไร ใคร ทไหน อยางไร เมอไร และท าไม ไดโดยเดก

จะคดเชอมโยงกบขอมลทตวเองสะสมไว แลวดงขอมลเหลานออกมาตอบตามความตองการหรอ

ความรสกของตวเอง เชน

และเดกสามารถเชอมโยงเหต-ผล ไดวา ท าไมถงเลอก “ทะเล”

ทะเล

ลนำตก

สวนสตว

สนำมเดกเลน

ดปลำ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 128

ถาเดกเชอมโยงเหต-ผลไมไดจะเปนอยางไร

การทเดกไมสามารถเชอมโยงความคดของผอนเขากบความคดของตวเองได ท าใหเดกมปญหา

เรองการพดคย การเขาสงคมกบเพอน เพอนไมอยากคยดวยเพราะคยดวยไมเขาใจ เดกจะเครยดและ

คบของใจงายเพราะไมเขาใจสาเหตทท าใหรสก สงผลใหไมรวาตวเองตองท าอยางไรตอไปและคนอนไม

สามารถตอบสนองไดถกตองเพราะไมเขาใจในสงทเดกสอสาร

ตวอยางเชน เดกมความขบของเรองโดนด เดก : บอยโดนด

คร : “เพราะอะไรถงโดนด”

เดก : เพราะบอยเปนเดกด

คร : !!!!! ตวอยางเชน การเลนสมมต

แม : “ท าอะไรผดถงตองเรยกต ารวจมาจบ?” เดก : “เอาจดหมายมาตกน” แม : “เอาจดหมายมาตกนเปนความผดยงไง?” เดก : ผด.....เอาจดหมายมาตกนเหมอนหมาไง!! แม : !!!! (แมกงงไมรจะเลนตอยางไร)

ลกษณะการสอสารของเดกทเชอมโยงความคดไมได

หลบเลยงไมตอบค าถาม

ตอบไมสมเหตสมผลหรอจนตนาการค าตอบขนมาไมอยบนพนฐานความเปนจรง

เปลยนเรองคย คยไมจบ สะเปะสะปะ

ตอบไมตรงค าถาม

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 129

ท าอยางไรใหเดกพดคยไดสมเหตสมผล

ขณะพดคยพยายามใหเดกปดรอบการสอสารทงในชวตจรงและการเลนสมมต โดยในขนนไมได

เนนแคใหเดกตอบค าถามไดเทานน แตเนนใหเดกสามารถพดคยโตตอบกลบไปมาไดอยางตอเนอง

สมเหตสมผลรวมทงสามารถเลนสมมตไดเปนเรองราวดวย และสงส าคญคอเดกตองเขาใจสาเหตของ

ความรสกของตวเองได เชน “ชอบเลนกบแมเพราะแมเลนสนก” หรอ “โกรธแมทแมไมใหไปเลนขาง

นอก"

ควรหาเวลาทนานมากพอและไมมอะไรมารบกวนระหวางคณกบเดก

ในเรองทเดกสนใจ โดยการใชค าถามปลายเปด จะชวยใหเดกไดคดมากกวาค าถามปลายปดและค าถามความจ า ถาทานเพงเรมถามค าถามแบบเปดทานอาจจะเรมดวยค าถามปดกอน เพอใหเดกพดคยกบทานไดงายขน เชน อาจถามวา “เลนสนามเดกเลนสนกมย” แลวคอยถามวา “สนกยงไง” ค าถามปลายเปด: เปนค าถามทเดกตองใชความคด ไมก าหนดค าตอบตายตว เชน

“หนอยากไปซออะไรทตลาด” เดกจะตองคดเชอมโยงความตองการของตวเองกบตลาด

ค าถามปลายปด:ค าถามทตองการค าตอบงายๆ และค าตอบสวนใหญจะเปนค าตอบ

สนๆ เชน “ใช” หรอ “ไมใช” “เอา หรอ “ไมเอา” คนตอบไมตองขยายความค าถาม

ความจ า: ค าถามทมค าตอบตายตวอยแลว เชน “นสอะไร” “วนนกนอะไรทโรงเรยน”

“แมวรองยงไง” คนตอบไมตองขยายความเชนเดยวกบค าถามปลายปด

มเวลา รจกถาม

รอใหคด

ชวยเหลอ

วธการพดคย

อยาลม! สงเกตอารมณความรสกของเดกขณะพดคยหรอเลนสมมต

มเวลา

รจกถาม

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 130

ใหเดกไดคด ดวยสหนาทาทางททานสนใจค าตอบของเดก

เปลยนค าถามใหงายขน เชน “ท าไมถงรองไห” เปน “รองไหเรองอะไร”

ตอใหเดกตอบค าถามกอนทจะไปเรองอนบางครงอาจจะตองถามซ าหลายครงแต

อยากดดนเดกเกนไป น าเสยงและทาทของทานกส าคญเชนกน

กระตนเตอน เมอเดกเปลยนเรองคยหรอยงไมตอบค าถาม

ใหตวเลอกถาเดกตอบค าถามไมได หลกการคอเอาค าตอบทคดวาเดกจะตอบไว

ขางหนาและเอาตวเลอกอนไวขางหลงเพอไมใหเดกพดตามค าหลง เชน เดกอยากกน

สม ทานอาจใหตวเลอก “อยากกนสมหรอฝรง เปนตน

ตวอยางเชน1 เดกถามถงครไกทเคยสอน (เลกสอนเพราะไปคลอดลก)

เดก : “เมอไหรครไกจะเลกเลยงนอง”

แม : “ท าไมถงอยากใหครไกเลกเลยงนอง”

เดก : “เมอไหรครไกจะเลกเลยงนอง” (ขมวดคว)

แม : “ท าไมถงอยากใหครไกเลกเลยงนอง”

เดก : ................... (เงยบ ขมวดคว)

แม : “เพราะอยากเจอครไกหรออยากเลนกบนอง”

(แมสนนฐานวานาจะคดถงครไกและอยากเจอ จงชวยใหตวเลอก)

เดก : ยม “อยากเจอครไก”

แม : “ท ายงไงด”

เดก : “ใหแมโทรศพท” (ยม)

เมอแมชวยใหเดกเขาใจความตองการของตวเองไดท าใหเดกคบของใจนอยลง คนอนเขาใจเดก

ท าใหเดกไดรบการตอบสนองทตรงความตองการ

ตวอยางเชน2 เดกอยากเลนกบแมไมอยากเลนกบพอ

แม : “ท าไมไมอยากเลนกบพอละ”

เดก : “ไมอยากเลนกบพอ”

แม : “เพราะอะไรถงไมอยากเลนกบพอ”

เดก : “เพราะพอปากวงกลมๆ”

แม : “เพราะคณพอถามเยอะหรอเลนไมสนก”

เดก : “ถามเยอะ”

รอ

ชวยเหลอ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 131

ตวอยางเชน3 เดกถอตกตาผาสหมนๆมาโชวใหแมด เดก : “นองเนา” แม : “ท าไมชอนองเนาละ” เดก : “แมเตยงนองอยไหน” แม : “ยงไมตอบแมเลย..ท าไมชอนองเนา” เดก : “นองตวด า”

ตวอยางเชน4 เดกคยเรองขนลฟท เดก : “แมขนลฟทไดไหม” แม : “หนอยากขนไปชนไหน” เดก : “อยากไปชน 4” แม : “ท าไมตองไปชน4” เดก : “แมกงหนหมนไหม” แม : “ไมไปชน 4 แลวหรอ” เดก : “กงหนพง” แม : “ตกลงไมไปชน 4แลวจะคยเรองกงหนนะ”

เปลยนเรองคย คยไมจบ ทานอาจชวยกระตนใหเดกกลบมาคยเรองเดม แตถาเดกไมกลบมาคย

เรองเดมทานชวยสรปวาเดกก าลงเปลยนเรอง “ไมไปชน 4 แลวหรอ” ถาเดกคยตอทานกคยตอไป แตถาเดกไมคยตอทานกอาจจะพดวา “ตกลงไมไปชน 4แลวจะคยเรองกงหนนะ” ไมไดเนนวาเดกจะตองคยเรองเดมเพยงแตชวยใหเดกรตววาก าลงเปลยนเรอง

สงทส าคญทสด คอ ใหเดกมอารมณรวมอยากพดคย อยากตอบค าถาม

เนนสมพนธภาพทด ใหเดกมแรงจงใจ อยากพด อยากตอบ ทงหมดนเปนปจจยส าคญทจะชวยใหเดกพดคยโตตอบมากขน

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 132

นอกจากการท เดกไดมปฏสมพนธพดคยโตตอบกลบไปกลบมากบผ เลยงดแลวจะท าใหเกด

ความสามารถเชอมโยงเหต-ผล แลวนน เดกยงตองม ประสบการณทหลากหลาย สงเหลานจะเปน

ขอมลพนฐานทเดกจะไปคยกบคนอน

ประสบการณชวต เชน ถาเดกไมเคยไดเหนดอกไม ตนไม เดกกนกไมออกวา ดอกไมเปน

อยางไร มสอะไรบาง มกลนมย แตละดอกมความแตกตางกนอยางไร ท าใหเดกไมสามารถม

ขอมลมาคดเปรยบเทยบ แยกแยะ

ประสบการณทางสงคม เดกไดเลนกบคนอนจะชวยใหเดกไดเหนความแตกตางของแตละ

อารมณ สนก รองไห โกรธ งอน ฯล

ประสบการณการเลนสมมต ไดเปดโลกของความคดรเรม สรางสรรค รวมถงการเดกไดฝก

ทดลองเลนสมมตในบทบาทหรออารมณหลากหลาย

ในทกวนๆ เรามโอกาสมากมายทจะชวยใหเดกไดสอสารเชอมโยง ความคด ความตองการ และอารมณของตวเดกเอง

ง

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 133

สรป เทคนคการชวยท าอยางไรใหเดก

เชอมโยงเหต-ผล สงส าคญคอสมพนธภาพทดระหวางกนทจะชวยใหเดกอยากคด อยากสอสาร

เรมจำกเรองท

เดกสนใจ

ใชค าถามปลายเปด

เพอกระตนใหเดก

คด

กระตนเดก

ตอบค าถาม

ถาตอบไมไดชวย

ให ตวเลอก

โตตอบใหไดอยาง

ตอเนองและ

สมเหตสมผล

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 134

ขนตอนยอยในการสงเสรมพฒนาการขน 6

1. เดกใชภาษาพดโตตอบไดทงในการเลนสมมตและในชวตจรง

2. เดกตอบค าถาม ใคร อะไร ทไหน เมอไหร เพราะอะไร ได

3. เดกเรมโตเถยง ตอรอง และ ตดสนใจเลอกได เชน เลอกวาจะเลนอะไร

จะท าอะไร จะไปไหน ใครจะไปกอน

4. เดกพดโตตอบไดเปนเหตเปนผล ไมพดสะเปะสะปะ ไมเปลยนเรอง หรอ

พดเฉไฉ

5. เดกเขาใจมตเรองตางเวลา เชน เมอวาน วนน พรงน

6. เดกเขาใจมตเรองตางสถานท เชน บานคณยาย ทโรงเรยน ทตลาด

7. เดกเขาใจเรองปรมาณ เชน มากกวา นอยกวา

8. เดกบอกอารมณ ความรสก และบอกเหตผลของอารมณนนได เชน รสก

โกรธ เพราะ เพอนมาเอาของไป

9. เดกเปรยบเทยบความคด ความชอบของตวเองกบคนอนได

10. เดกพดแสดงความคดเหนของตวเองได

11. เดกเลนสมมตไดหลายบทบาทและหลากหลายอารมณ

12. เดกเลนสมมต เลาเรองไดเปนเรองราว มตอนตน ตอนกลาง ตอนจบ

ฉบบการละเลน (เทคนคภาคปฏบต) 135

เอกสารอางอง

สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว. การสงเสรมเดกพฒนาการลาชาเดกพเศษอยางเปนองครวม ฉบบความสข. 2558

สถาบนแหงชาตเพอการพฒนาเดกและครอบครว. เอกสารบนทกบทเรยนและประสบการณการท างานของกลมงานคลนก. กจกรรมการถอดบทเรยนและแลกเปลยนเรยนรประสบการณจากการท างานของงานคลนก. 2557 กงแกว ปาจรย. คมอการสงเสรมพฒนาการเดกออทสตกแบบองครวม (เทคนค DIR/ฟลอรไทม). กรงเทพ. 2553

แกวตา นพมณจ ารสเลศ. การฝกกระตนพฒนาการตามแนวคด DIR/ฟลอรไทม. ใน: ทพวรรณ หรรษะคณาชย, รววรรณ รงไพรวลย, ชาครยา ธรเนตร, บรรณาธการ. ต าราพฒนาการและพฤตกรรมเดก ส าหรบเวชปฏบตทวไป. กรงเทพ: บ. บยอนด เอนเทอรไพรซ; 2554

แกวตา นพมณจ ารสเลศ. การสงเสรมพฒนาการเดกดวยฟลอรไทม. ใน: ดสต สถาวร, ฤดวไล สามโกเศศ, สมศกด โลหเลขา, บรรณาธการ. Advances in Pediatrics. กรงเทพ: บยอนด เอนเทอรไพรซ; 2552 Greenspan, S.I. & Wieder, S. The Child with Special Needs: Encouraging Intellectual and Emotional Growth. United States of America: DA Capo Press. 1998

Greenspan, S.I. & Wieder, S. Engaging Autism: Helping Children Relate, Communicate and Think with the DIR Floortime Approach. United States of America: DA Capo Press. 2006 ICDL Website. Greenspan, S.I. DIR/FloortimeTM Basics Part II. 2008

ICDL Website. Greenspan, S.I. How Parents Can Help their Children to Better Attend and Engage How to Deal with Tantrums and Meltdowns: Strategies to help children better attend and engage; how to keep a continuous flow of back-and-forth interaction going; and the steps to limit setting. 2005

สถาบนแหงชาตการพฒนาเดกและครอบครว

มหาวทยาลยมหดล

ปญญาของแผนดน