www.chwaraecymru.org.uk

Rhifyn 24

Newyddion chwarae & gwybodaeth gan y sefydliad cenedlaethol dros chwarae Gwanwyn 2008

Chwarae dros Gymru

Chwarae achyfranogaethChwarae achyfranogaeth

Golygyddol Yn ein rhifyn diwethaf fe gyhoeddomddosbarthiad cyllid rownd unrhaglen Chwarae Plant y Loteri FAWRi naw prosiect adeiladu isadeileddchwarae rhanbarthol o amgylchCymru*.

Fel canlyniad, mae cymdeithasau chwaraenewydd yn cael eu ffurfio ac mae ambellun sy’n bodoli eisoes yn cael ei atgyfnerthu,neu’n ymestyn eu cyfrifoldeb i gynnwysardaloedd awdurdodau lleol cyfagos. Maehon yn gamp aruthrol i Gymru ble, hydnawr, y bu’r isadeiledd ar gyfer datblygiaddarpariaeth chwarae’n anghyson – bleroedd gan rai ardaloedd y budd ogymdeithasau lleol cryfion a phrysur tra boeraill yn cael trafferthion. Mae’n bosibl ybydd rhai o’r newidiadau fydd yn bosibltrwy’r cyllid newydd yn cymryd amser isadio, ond mae’n werth cadw golwg amddatblygiadau yn eich rhanbarth chi fel ygallwch ymuno â nhw nawr, neu ar adegpriodol.

Un o agweddau gwirioneddol galonogol yprosiectau isadeiledd newydd yw bod ycyfan wedi eu seilio ar bartneriaeth sectorgwirfoddol/awdurdod lleol, er mwyn i ni yngNghymru allu datblygu perthnasau sy’nbodoli eisoes a llunio rhai newydd mewnmodd cydlynol sy’n gwneud y defnyddmwyaf effeithlon o greadigedd, egni acadnoddau concrid a dynol. Gall hyn ondbod o fudd i blant a’r sector chwarae plantyng Nghymru. Budd allweddol arall yw, yrhyn yr hyderwn fydd, yn ymgais weithredolar draws y wlad i gyflawni uchelgeisiau PolisiChwarae Llywodraeth Cynulliad Cymru.

Y dyddiad cau ar gyfer rownd dau yrhaglen Chwarae Plant yw Mawrth 2009 –dim ond blwyddyn o nawr. Dros yr haf ymayw’r amser i ddysgu sut y gallai prosiectauchwarae sy’n bodoli eisoes, neu syniadauar sut i sefydlu prosiectau chwarae newydd,elwa o ariannu rownd dau, ac i edrych arsut y gallai hyn ffitio i mewn i’r darluncyflawn yn rhanbarthol (gweler yr eitemChwarae Plant yn ein hadran newyddionam ragor o wybodaeth). Dyma pryd ybydd awdurdodau lleol a phartneriaidsector gwirfoddol yn adolygu’r ddarpariaethpresennol, yn dynodi bylchau, ac yngweithio allan beth allai fod ei angen yn ydyfodol i gefnogi nodau’r Polisi Chwaraeneu strategaethau chwarae lleol. Tra ybyddem i gyd yn cytuno nad oes digon yncael ei wario ar chwarae plant, y pethcyntaf i’w wneud pan fo arian newydd argael (cyn inni lunio rhestr o ddymuniadau)yw edrych a yw’r hyn yr ydym yn ei wario

eisoes yn cyflawni nodau strategol ac yncynnig gwerth am arian. Os y byddwn ynglynu at yr egwyddor yma, gallai cyfunoarian newydd gydag aildrefniad o’ngwariant presennol, gael effaith sylweddolar ddarpariaeth chwarae a chyfoethogi’rgwaith gaiff ei wneud yn bosibl trwy gyllidChwarae Plant y Loteri FAWR.

Rydym yn rhagweld y bydd y prosiectauisadeiledd mewn sefyllfa dda i ymateb i’ragenda cyfranogaeth plant yr ydym yn eihamlygu yn y rhifyn hwn. Mae adroddiaddiwethaf Draig Ffynci (senedd plant Cymru)yn amlygu pa mor bwysig yn union ywchwarae i blant – fel y dywed un o’rcyfranwyr yn y cylchgrawn hwn, y plant euhunain yw’r unig bobl all wybod go iawn sutbeth yw bod yn blentyn yn ein hoes ni.Mae’n hanfodol bod plant yn cyfranogi yny broses o wneud penderfyniadau ynghylcheu darpariaeth chwarae – mewn moddcynaliadwy, ble y caiff eu barnau a’uhymdrechion eu gwerthfawrogi a’uhystyried o ddydd i ddydd, o fis i fis, oflwyddyn i flwyddyn.

Ar nodyn dathliadol arall, roeddem ynhynod o falch i gyrraedd gartref wediwythnos brysur yng nghynhadledd yrInternational Play Association (IPA) yn HongKong gyda’r newydd inni lwyddo yn ein caisi gynnal yr 50ed gynhadledd ryngwladolyng Nghymru yn 2011. Ddeng mlynedd ynôl byddai hyn wedi bod yn amhosibl a thuhwnt i’n breuddwydion, felly mae’n arwyddo ba mor bell y mae’r sector chwarae yngNghymru (a’r DU) wedi dod yn ystod ydegawd diwethaf fel ein bod yn hyderusein bod yn ddigon cryf i drefnucynhadledd ryngwladol o bwys ac y bydddigonedd i’w ddangos i gyfranogwyr sy’ndod yma oddi tramor. Bu’r gefnogaeth i’nhymgais a’r cynigion o gymorth adderbyniom o wahanol rannau o Gymruac o amgylch y DU yn niferus achadarnhaol. Diolch yn fawr i bawb. Maegan bob un ohonom rywbeth i anelu tuagato ac i edrych ymlaen ato – mae’r gwaithcaib a rhaw yn dechrau’n awr, ac fegewch wybod am unrhyw ddatblygiadauyma!

Mike GreenawayCyfarwyddwr, Chwarae Cymru

* Cefnogodd Tîm Datblygu ChwaraeCymru yr ymgeiswyr llwyddiannus i baratoieu ceisiadau, ond nid oedd ChwaraeCymru ynghlwm â gwneud argymhellion iMAWR mewn unrhyw fodd, nac amarchwilio/asesu’r ceisiadau, naphenderfynu ar ddyrannu’r cyllid.

Cynnwys tudalen

Golygyddol 2

Camp Cynhadledd Cymru 3

Safonau ar gyfer Cyfleoedd Chwarae yng Nghymru 3

Cyngor newydd i adfer ysbryd antur 3

Dyfodol Posibl Gwaith Chwarae 4

Getting it Right Legally – am ddim 4

Playwords – am ddim 4

Adnewyddu aelodaeth Chwarae Cymru 4

Data-bas 4

Cynlluniau Tymhorol a’r AGGCC 5

Adroddiad Pwyllgor (GCD) ArfaethedigPlant sy’n Agored i Niwed 5

Chwarae Plant – Rownd Dau 5

Chwarae a Chyfranogaeth 6

Safonau Cenedlaethol ar gyferCyfranogaeth Plant a Phobl Ifanc 8

LlCC 8

Pam fod oedrannau pobl yn mynd i fyny yn lle i lawr? 9

Cyfranogaeth a Gwaith Chwarae 10

Cyfranogaeth – Chwarae mewn Ysgolion 12

Cyfweliad gyda’r Comisiynydd Plant newydd 13

Chwarae: yr hawl mwyaf anghofiedig 13

Gwaith Chwarae Cymru 14

Hyfforddiant P3 – yr effaith 15

Digwyddiadau ac Ariannu 16

Cyhoeddir Chwarae dros Gymru gan Chwarae Cymru bedair gwaith y flwyddyn.

Cysylltwch â’r Golygydd yn:Chwarae Cymru, Ty^ Baltig,Sgwâr Mount Stuart, Caerdydd CF10 5FH

Rhif ffôn: 029 2048 6050E-bost: gwybodaeth@chwaraecymru.org.ukISSN: 1755 9243

Rhif Elusen Gofrestredig. 1068926

Nid barn Chwarae Cymru o reidrwydd yw’r farn a fynegir yn y cylchlythyr hwn.Rydym yn cadw’r hawl i olygu cyn cyhoeddi.Nid ydym yn ardystio unrhyw rai o’r cynnyrchna’r digwyddiadau a hysbysebir yn neugyda’r cyhoeddiad hwn.

Argraffwyd y cyhoeddiad hwn ar bapur a gynhyrchwyd o goedwigoedd cynaliadwy.

Dyluniwyd ac argraffwyd gan Carrick Business Services Cyf.Ffôn: 01443 843 520E-bost: sales@carrickdesignprint.co.uk

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008GOLYGYDDOL

2

Diolch o galon i bawb a gyfranodd at y cylchgrawn hwn – allen ni ddim ei wneudheboch chi. Mae’r rhifyn hwn o Chwarae dros Gymru, yn ogystal â rhifynnaublaenorol, ar gael i’w llwytho i lawr o adran newyddion ein gwefan arwww.chwaraecymru.org.uk

Yma yn Chwarae Cymru fe feddylion ni’n hir a dwys acyna fe benderfynon ni pe bydden ni’n gwneud cais

ac yn ennill, y byddai’n cynnig cyfle i arddangos yr hollwaith caled ar ddarpariaeth chwarae, ymchwil a lluniopolisïau sy’n cael ei wneud yng Nghymru ac o amgylchy DU, yn ogystal â chynnig hwb i ysbryd a nod i aneluamdano. Fe gasglom gefnogaeth cyd-sefydliadau aphrifysgolion ac fe aethom i gynhadledd yr IPA yn HongKong yn gynnar eleni i weithio’n galed i ddod â’rgynhadledd nodedig hon gartref i Gymru.

Wedi pum niwrnod prysur o fod ar bigau’r drain, fe enillon ni!Dywedodd Mike Greenaway, Cyfarwyddwr Chwarae Cymru:‘Cawsom ein synnu’n llwyr gan y gefnogaeth frwd adderbyniom gan gydweithwyr yn y DU a thramor. Bydd ydigwyddiad hwn yn gyfle gwych i lunio cysylltiadaurhyngwladol, ac i ddysgu oddi wrth waith ymchwil ac arfermewn gwledydd eraill.’

Felly, wrth i’r cylchgrawn hwn fynd i’r wasg rydym yn dechraullunio amserlen ac edrych ar reoli’r prosiect anferth hwn drosy tair blynedd nesaf. Mae gennym gronfa o syniadau a

brwdfrydedd eisoes, ond byddwn yn edrych ar i eraill ymunoâ ni a sicrhau mai hon fydd cynhadledd fwyaf cofiadwy’r IPAerioed – rhywbeth y gall Cymru fod yn wirioneddol falchohono. ’Dyw dwy fil ac unarddeg ddim mor bell â hynny achyn pen dim byddwn yn chwilio am bobl i’n helpu ihyrwyddo’r digwyddiad trwy ddweud “Wela’i di yno”.

Mae’n bwysig inni fod y gynhadledd hon yn cynnwyspobl na fyddent fel arfer yn gallu mynychu digwyddiado’r fath. Rydym yn annog sefydliadau ac unigolion yn yDU i godi arian i noddi cyfranogwyr i fynychu, a fyddentefallai’n ei chael yn anodd i ariannu’r costau hedfan allety, ac mae rhai cymdeithasau a grwpiau chwarae yngNghymru a Lloegr eisoes wedi ymrwymo i wneud hyn. Osy teimlwch y gallech chi, dros y tair blynedd nesaf, godiarian i helpu i gefnogi un o’r cyfranogwyr, cofiwchgysylltu â ni.

I gymryd rhan neu i ddysgu rhagor, cysylltwch â Gill Evansar 029 2048 6050 neu e-bostiwchgwybodaeth@chwaraecymru.org.uk

Y llynedd cafwyd galwad am geisiadau i gynnal cynhadledd byd-eang 2011 yr International Play Association (IPA) ar ei 50ed pen-blwydd.

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008NEWYDDION

3

Camp CynhadleddCymru – Wela’i Di Yno

Yn ein rhifyn diwethaf fe wnaethom adrodd arbenderfyniad Llywodraeth Cynulliad Cymru iroi cytundeb i gwmni ymgynghorol, YorkConsulting, i ddatblygu safonau achanllawiau ar gyfer Awdurdodau Lleol ar sut iddarparu cyfleoedd chwarae yng Nghymru.

Mae Llywodraeth Cynulliad Cymru wedi cynnull grw^ pymgynghorol i ddwyn ynghyd ystod o arbenigedd i “weithiogyda York Consulting i ddatblygu’r gwaith yma”. Mae’r grw^ pymgynghorol hwn yn cwrdd wrth inni fynd i’r wasg, abyddwn yn hysbysu ein darllenwyr ynghylch unrhywddatblygiadau.

www.chwaraecymru.org.uk y lle i fod os oes gennych ddiddordeb mewnchwarae yng Nghymru

newyddion – digwyddiadau – gwybodaeth – swyddi

Safonau ar gyferCyfleoedd Chwaraeyng Nghymru

Mae’r Risk and Regulation Advisory Council (RRAC)yn grw^ p ymgynghorol newydd a benodwyd gan

y Prif Weinidog i weithio gyda Gweinidogion ac uwch-weision sifil i ddatblygu gwell dealltwriaeth o risgcyhoeddus a sut i ymateb iddo orau, trwy gyfres oweithdai sy’n ystyried arfer da a gwael, a thrwyweithio â chyfranddalwyr allanol i gynorthwyo ifeithrin agwedd fwy ystyrlon tuag at risg cyhoeddus a llunio polisïau.

Dywed Rick Haythornthwaite, pennaeth y cyngor: ‘Os y

gofynnwch chi i rywun, “Ydych chi am i’r byd fod yn le mwy

diogel?” wrth gwrs bydd pawb yn ateb ‘ydw’ – ond mae rhaid

inni gyfaddawdu bob tro. Mae hunanddibyniaeth a synnwyr o

antur yn nodweddion cenedlaethol pwysig y gellid eu colli.’

www.berr.gov.uk/about/economics-statistics/rrac/index.html

Cyngor newydd i adfer

ysbryd antur

Ei Chael yn Iawn yn ôly Gyfraith – am ddim Mae gennym nifer cyfyngedig o EiChael yn Iawn yn ôl y Gyfraith: Statwsa Strwythur Cyrff Chwarae a GofalPlant i’w rhannu am ddim.

Cynhyrchwyd ycanllaw hwn ganGlybiau Plant Cymru,PartneriaethauGwaith Chwarae aPhrifysgol Caerloywfel rhan o waithpartneriaeth CWLWM(Childcare WalesLearning andWorking Mutually).

Mae’r pecyn ynhynod o ddefnyddioli sefydliadaugwirfoddol gan eifod yn cynnig‘arweiniad cyfreithioli’ch helpu i lywio

llwybr llwyddiannus trwy’r tir peryglus o sefydlu cyfleustergofal plant neu chwarae cymunedol’.

Os hoffech gopi am ddim, cysylltwch â Kate ar 029 2048 6050 neu e-bostiwchpost@chwaraecymru.org.uk

Data-basMae Chwarae dros Gymru ar gael yn rhad

ac am ddim i bob un sy’n byw neu’n

gweithio yng Nghymru sydd â diddordeb

ym maes chwarae plant a phobl ifanc.

Os ydych yn byw ac yn gweithio y tu allan i Gymru acyr hoffech dderbyn Chwarae dros Gymru ar ffurf ffeil i’wllwytho i lawr, gallwn eich cynnwys ar ein rhestr e-bostio.Os ydych yn byw neu’n gweithio yng Nghymru ac ybyddai’n well gennych dderbyn Chwarae dros Gymruar ffurf ffeil i’w llwytho i lawr, cofiwch ddweud wrthym.

Galwch Kate ar 029 2048 6050 neu anfonwchnodyn atom trwy post@chwaraecymru.org.uk

Ymunwch â ni – ’dyw hi ddim yn rhy hwyr i ddod yn aelod o Chwarae Cymru ar gyfer 2008.

Mae buddiannau’n cynnwys: gostyngiad yn ffïoeddcynadleddau a seminarau; gwiriadau Biwro CofnodionTroseddol rhad ac am ddim i staff sy’n gweithio mewndarpariaeth wedi ei reoleiddio; e-fwletinau’n cynnwysnewyddion ymgynghoriadau, ariannu a digwyddiadau, aphrisiau gostyngol ar gyhoeddiadau.

Prisiau:Unigolyn: £10Sefydliadau – un aelodau llawn amser o staff neu lai: £25Rhyngwladol: £25Sefydliadau – mwy nag un aelod llawn amser o staff: £50Masnachol/preifat: £75Awdurdod Lleol: £100

Am fwy o wybodaeth ac i ymuno, ymwelwch â:www.chwaraecymru.org.uk neu cysylltwch â Helen ar 0292048 6050 neu e-bostiwch: helen@chwaraecymru.org.uk

Adnewyddu aelodaethChwarae Cymru

Dyfodol PosiblGwaith Chwarae

Playwords – am ddim

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008NEWYDDION

4

Mae Possible Futures for Playwork ynbrosiect partneriaeth a luniwyd i gynnigllwyfan ar gyfer trafodaeth a dadlgreadigol ar gyfer gweithwyr chwarae.

Mae Play England yn noddi a rheoli’r prosiect hwnmewn cydweithrediad â SkillsActive, y Joint National

Committee for Training in Playwork (JNCTP), ChwaraeCymru, Play Board Northern Ireland a Play Scotland.

Mae’r Possible Futures for Playwork Project yn cynnwyspapurau, trafodaeth a daw i ben gyda digwyddiadmawr ym mis Mehefin 2008.

Am fwy o wybodaeth cysylltwch â chydlynydd yprosiect, Perry Else: p.else@shu.ac.uk

Mae Common Threads wedi cyhoeddi y byddcylchgrawn Playwords ar gael am ddim i bawb. Idderbyn copi am ddim i’w lwytho i lawr, cofrestrwchar eu gwefan www.commonthreads.org.uk. Mae’rtâl tanysgrifio ar gyfer y copi papur wedi ei hepgorhefyd, sy’n golygu mai’r cyfan y byddwch yn eidalu yw’r cost postio a phacio (£12 y flwyddyn).

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008NEWYDDION

5

Adroddiad Pwyllgor Y Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol(GCD) Arfaethedig ynghylch Plant sy’n Agored i NiwedMae Gorchymyn Cymhwysedd Deddfwriaethol(GCD) yn disgrifio maes y mae CynulliadCenedlaethol Cymru’n gymwys iddeddfwriaethu ynddo – a’r ensyniad yw y galldroi hyn yn gyfraith ar gyfer Cymru yn y dyfodol.Mae’r GCD hwn yn ymwneud â LlesCymdeithasol – Plant sy’n Agored i Niwed aThlodi Plant.

Bu Chwarae Cymru’n eiriol yn gryf dros gynnwys y gair‘chwarae’ yn y dehongliad o ‘les’, sydd ar hyn o bryd

yn ymwneud ag ‘addysg, hyfforddiant ac adloniant’ –ac fe glywyd ein cais a gweithredwyd arno.

Efallai ei bod yn ymddangos yn od i ddathlu cynnwysun gair mewn deddfwriaeth arfaethedig, ond maechwarae’n cael ei anwybyddu mor aml fel bod yn rhanallweddol o fywydau plant, fel bod ei weld yn cael eigynnwys yn y GCD wedi golygu ein bod yn neidio lan alawr yn y swyddfa’n bloeddio mewn llawenydd.

Am fwy o wybodaeth ynghylch y GCD, ymwelwch âhttp://www.assemblywales.org/bus-home/buscommittees/bus-committees-third-assem/buscommittees-third-vc-home.htm

Chwarae Plant - Rownd DauY dyddiad cau ar gyfer rownd dau yrhaglen Chwarae Plant yw Mawrth 2009– dim ond blwyddyn i ffwrdd.

Dros yr haf yma yw’r amser i ddysgu sut y gallai prosiectauchwarae sy’n bodoli eisoes, neu syniadau i sefydluprosiectau chwarae newydd, elwa o ariannu rownd dau,ac i edrych ar sut y gallai hyn ffitio i mewn i’r darluncyflawn.

I ddysgu rhagor am rownd dau y rhaglen Chwarae Plant

ymwelwch â gwefan y Loteri FAWR arwww.cronfaloterifawr.org.uk

I ganfod sut y gall prosiectau chwarae lleol elwa o’rbuddsoddiad diweddar mewn isadeiledd neu i fynegididdordeb yn ariannu rownd dau, cysylltwch â’n TîmDatblygu trwy developmentteam@playwales.org.uk

Mae gan Chwarae Cymru gytundeb gyda MAWR i gefnogiymgeiswyr i baratoi ceisiadau pwrpasol sy’n cyflawni’rcriteria ar gyfer y rhaglen Chwarae Plant, nid ydymynghlwm â gwneud argymhellion i MAWR, nac archwilio/asesu ceisiadau, na phenderfynu ar ddyrannu’r cyllid.

Fel rhan o’r Rheoliadau Gwarchod Plant a GofalDydd (Cymru), bydd angen i ddarparwyr

cofrestredig gwblhau adolygiad blynyddol o safon ygofal y maent yn ei ddarparu.

Yn dilyn yr adolygiad, dylai darparwyr greu adroddiad ohono,ac er mwyn cynorthwyo darparwyr cofrestredig i gyflawni’rrheoliad hwn mae Arolygiaeth Gofal a GwasanaethauCymdeithasol Cymru (AGGCC) yn creu ffurflen i’w llanw. Byddyn rhan o’r ffurflenni cyn-archwiliad ond fe all AGGCC wneud

cais am y ffurflen adrodd hon mewn blwyddyn di-archwiliad.Bydd AGGCC yn hysbysu pob darparwr am y newidiadau hynyn ystod mis Mawrth 2008.

Cawsom ein hysbysu y bydd angen i’r holl ddarparwyrchwarae hynny sy’n rhedeg cynlluniau chwarae haf sydd yngymwys i’w cofrestru, gysylltu â’u swyddfa ranbarthol AGGCCerbyn 30 Mai 2008.

Am fwy o wybodaeth ymwelwch âhttp://new.wales.gov.uk/cssiwsubsite/cssiw/?lang=cy

Mae’r erthygl yn datgan: "Tynnodd y teulu eu hawliad yn ôl, a’rcyfan sydd raid i’r Rhwydwaith ei wneud yn awr yw cadw’r hollwaith papur am yr anaf tan fod y bachgen yn 18 mlwydd oed,rhag ofn iddo benderfynu hawlio ar ei ran ei hun fel oedolyn."

Dylai hyn ddarllen "tan fod y bachgen yn 21 mlwydd oed".Oherwydd y statud cyfyngiadau gall person ddwyn hawliad anafpersonol hyd at dair blynedd wedi dyddiad eu 18ed pen-blwydd.

O hyn ymlaen, bydd amlder archwiliadau ar gyfer pob darpariaeth gofal dydd (ar wahân i ofaldydd llawn) bob dwy flynedd, yn weithredol o 1 Ebrill 2008. Gwneir penderfyniadau ynghylch pagynlluniau a phrosiectau i’w archwilio yn ystod 2008 ar lefel rhanbarthol gan AGGCC.

Cynlluniau Tymhorol a’r AGGCC

CywiriadCylchlythyr Chwarae dros Gymru, rhifyn 23 (Gaeaf 2007)

Cywiriad i erthygl 'Wfft i’r Diwylliant Beio a Hawlio' –tudalen naw

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008SYNIAD CHWARAE CYMRU O GYFRANOGAETH

6

Mae gan blant Cymru hawl i gymryd rhan mewn prosesau gwneud penderfyniadau sy’n effeithioarnynt. Mae ganddynt hefyd ddiddordeb mawr mewn chwarae – mewn cael amser i chwaraea mannau o safon a rhyddid i chwarae yn eu ffordd eu hunain. Fe wyddom hyn gan fodchwarae’n uchel ar restr plant mewn un ffordd neu’r llall bob tro y byddwn yn gofyn iddynt bethsy’n bwysig iddyn nhw. Mae adroddiad* diwethaf Draig Ffynci, gan 2,500 o blant rhwng saith adeng mlwydd oed, yn enghraifft plaen o hyn – mae’r ddogfen gyfan yn galw arnom i gymrydeu anghenion chwarae o ddifrif.

Felly chwarae yw blaenoriaeth plant – eu hagendahwy. Pan fyddwn yn cefnogi eu hawl i chwarae,

byddwn yn cefnogi eu hagenda hwy; byddwn yncydweithredu â hwy ac mae hyn yn awgrymu einbod yn gweithio ochr yn ochr â hwy – byddwn yncynnig syniadau, byddwn yn cefnogi eu syniadau,mae gennym nod cyffredin.

Mae Polisi Chwarae cenedlaethol Cymru a’r EgwyddorionGwaith Chwarae’n diffinio chwarae fel gweithgaredd addewisir yn rhydd ac a gyfarwyddir yn bersonol gan y rheinisy’n chwarae – bydd gweithwyr chwarae o safon ynymyrryd mewn chwarae plant â sensitifrwydd gan

ddefnyddio gwerthusiad risg/budd parhaus i sicrhau eubod yn ymyrryd cyn lleied â phosibl. Os yw’r rheini ohonomsydd â diddordeb mewn chwarae plant i fagu agweddgyfranogol, bydd angen inni fod yn ymwybodol sut ygallem ymyrryd ar chwarae plant (a chyfranogaeth plantmewn penderfyniadau sy’n ymwneud ag un o’r agweddauo’u bywyd sydd bwysicaf iddyn nhw) trwy ein hagwedd a’nsystem gred, y penderfyniadau y byddwn yn eu gwneud,a’r camau y byddwn yn eu cymryd.

Cadarnhaodd Llywodraeth y DU Gytundeb y CenhedloeddUnedig ar Hawliau’r Plentyn (UNCRC) yn fuan wedi iddogael ei fabwysiadu gan y CU ym 1989 – mae’n rhan o

Chwarae a Chyfranogaeth

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008CYFRANOGAETH

7

ystod eang o ymrwymiadau’r Llywodraeth i hawliau dynol.Ers hynny mae Cynulliad Cenedlaethol Cymru wedi seilio eiwaith gyda a thros blant ar yr hawliau a nodir yn yr UNCRC.Mae Erthygl 31 y Cytundeb, sy’n datgan hawl plant ichwarae, yn fantra adnabyddus i lawer ohonom sy’ndarparu neu sy’n ymgyrchu dros hawl plant i chwarae,efallai bod Erthygl 12, sy’n ymwneud â hawl plant igyfranogi yn y broses o wneud penderfyniadau, yn llaicyfarwydd.

Erthygl 12

1. Sy’n nodi y bydd Pleidiau’n sicrhau y caiff yplentyn, sy’n abl o ffurfio ei farn neu ei barn eihun, yr hawl i fynegi’r farn honno’n rhydd ymmhob mater sy’n effeithio ar y plentyn, ac yrhoddir sylw dyledus i farn y plentyn yn unol agoedran ac aeddfedrwydd y plentyn hwnnw.

Gan fod chwarae mor bwysig i bob plentyn, bydd angeninni ofalu y bydd unrhyw ran y byddant yn ei chwaraemewn gwneud penderfyniadau’n ystyrlon ac nad yw’ncwtogi’n ddiangen ar eu hamser a’u rhyddid i chwarae.

Gallwn wneud hyn trwy:

• sicrhau ein bod yn mabwysiadu agwedd ystyrlon – einbod yn gofyn y cwestiynau cywir ac y gall plant wneuddewisiadau deallus, er enghraifft, allwn ni ddim gwneuddewis rhwng trip i lan y môr a diwrnod yn y goedwig osnad oes gennym syniad beth y mae’r ddau brofiad ynei gynnig, allwn ni ddim dewis sut i offeru maeschwarae newydd os mai ein unig brofiad yw siglenni allithrennau. Mae hyn yn arbennig o bwysig i rai grwpiauo blant: gellir eu gadael allan o brosesau gwneudpenderfyniadau oherwydd, yn draddodiadol, bod eraillwedi gwneud penderfyniadau drostynt – efallai nad oesganddynt brofiad o wneud penderfyniadau; oherwyddefallai y bydd yn cymryd rhagor o amser ac ymdrech iganfod eu barn; neu efallai oherwydd fod ganddyntystod gyfyng o brofiadau

• arsylwi sut y maent yn ymddwyn mewn modd sensitif,ble a sut y byddant yn dewis chwarae, sut y byddant yndefnyddio’r amgylchedd ble y maent yn chwarae,gwrando a defnyddio ein gwybodaeth oddamcaniaeth chwarae a’n profiad i fyfyrio ar yr hyn ybyddant ei eisiau neu ei angen i gyfoethogi euchwarae – oherwydd eu bod wedi dangos inni yr hyn ymaent ei eisiau – ’doedd dim angen iddynt fynd trwy’rymdrech o lanw ffurflen, na glynu dot coch ar siart, nahyd yn oed ddod i ddweud wrthym, ac ni ymyrrwyd areu chwarae o gwbl

• parchu barn plant. Pan fydd plant yn cyfranogi mewnprosesau gwneud penderfyniadau, byddwn yn sicrhauein bod yn parchu eu cyfraniad, yn gweithredu arno acyn adrodd yn ôl iddynt. Nid oes raid i’r penderfyniadauy bydd plant yn chwarae rhan ynddynt fod yn ‘rhwydd’neu’n ‘ddibwys’ – gallant wneud mwy na dim ond dewis

blas y sudd gaiff ei gynnig – mae rhai lleoliadauchwarae yng Nghymru ble y mae plant yn chwaraerhan ystyrlon wrth ddethol gweithwyr chwarae i’w cyflogi.Os y byddwn yn dangos i blant fod eu cyfraniad yncael ei werthfawrogi maent yn llawer mwy tebygol ofod eisiau cyfrannu at eu cymuned eu hunain yn awr,ac i fod yn rhan o brosesau democrataidd yn y dyfodol

• glynu at ein egwyddorion – dywed yr EgwyddorionGwaith Chwarae mai rôl y gweithiwr chwarae ywcefnogi pob plentyn i greu gofod ble y gallantchwarae. Mae’r datganiad hwn yn awgrymucyfranogaeth – mae’n ymwneud â phob plentyn yncael ei gefnogi i gynllunio, trafod a sicrhau adnoddauar gyfer eu chwarae ac i wneud penderfyniadaudrostynt eu hunain ynghylch eu hamgylchedd chwarae

Sylwer: Byddem yn ehangu hyn i gynnwys unrhyw fath oddarpariaeth ar gyfer chwarae plant – nid yw’n ymwneudâ gweithwyr chwarae’n unig. Os y caiff plant eu cynnwysmewn modd ystyrlon yn y broses, er enghraifft, o leoli acofferu man chwarae lleol, rydym yn debygol o weld gwellniferoedd yn ei ddefnyddio a mwy o ofal yn cael eiarddangos tuag at yr offer

• cefnogi plant i deimlo’n gysurus ac yn hyderus wrth fodyn onest; gan gofio bod llawer o blant yn hoffi plesiooedolion – efallai y byddant yn gwneudpenderfyniadau wedi eu seilio ar yr hyn y maent yn eigredu yr hoffen ni iddynt ei ddweud. Golyga hyn fod âpherthynas rwydd a “chyfartal” – nid yw’r ffaith ein bodyn hy^n na phlant yn golygu ein bod yn bwysicach nanhw, ac ni all yr un ohonom sy’n oedolion ynwirioneddol ddeall sut beth yw bod yn blentyn yn y bydsydd ohoni heddiw yn well na’r plant eu hunain

• defnyddio cyfranogaeth fel sail i’n gwaith – mae gwirgyfranogaeth yn broses barhaus, mae’n rhywbeth sy’ncario ymlaen yn hytrach na’n ddim ond “one off”, maeangen iddo fod yn rhan o ethos cyflawn y gwasanaethyr ydym yn ei ddarparu

Ceir safonau cyfranogaeth plant a phobl ifanc ar gyferCymru ynghyd a chyfres o wyth canllaw Tanio i edrychar arfer da y gellir eu llwytho i lawr oddi arwww.participationworkerswales.org.uk

Mae gan The Children’s Play Information Service (CPIS)daflen briffio, Consulting Children About Play.Gallwch ei lwytho i lawr oddi ar www.ncb.org.uk neucysylltwch â CPIS trwy cpis@ncb.org.uk neu galwch020 7843 6303.

Mae A Beginners Guide to Participation i’w gyhoeddi’nfuan. Ymwelwch â www.commonthreads.org.uk os amragor o wybodaeth.

Dysgwch fwy am hawliau plant gan y Children’s RightsInformation Network ar www.crin.org

*Pam Fod Oedrannau Pobl yn Mynd i Fyny … lansiwyd ymmis Tachwedd 2007 – gweler yn nes ymlaen yn yr adranhon.

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008CYFRANOGAETH

8

Safonau Cenedlaethol ar gyferCyfranogaeth Plant a Phobl Ifanc Mae’r Consortiwm Cyfranogaeth Plant a PhoblIfanc a’r Uned Cyfranogaeth (a leolir yn Achuby Plant) yn gweithio i gynyddu cyfranogaethplant a phobl ifanc (0-25 mlwydd oed) mewnprosesau gwneud penderfyniadau yngNghymru. Anna Skeels (Rheolwraig yr UnedCyfranogaeth) sy’n dweud mwy wrthym:

Gyda’n gilydd rydym wedi datblygu SafonauCenedlaethol ar gyfer Cyfranogaeth Plant a

Phobl Ifanc sydd wedi eu cymeradwyo ganLywodraeth Cynulliad Cymru yn ogystal â Draig Ffynci(Cynulliad Cenedlaethol Plant a Phobl Ifanc Cymru).

Mae’r Safonau Cenedlaethol yn safonau y gall plant aphobl ifanc ddisgwyl iddynt gael eu cwrdd pan ofynniriddynt gyfranogi.

Ceir saith o Safonau: Gwybodaeth; Eich Dewis Chi; DimGwahaniaethu; Parch; Chi’n Cael Rhywbeth Mas Ohono;Adborth; Gwella Sut y Byddwn yn Gweithio. Nod y Safonauyw sicrhau y caiff plant a phobl ifanc brofiad cadarnhaolac ystyrlon o gyfranogaeth.

Ein nod yn y pen draw yw gweithio tuag at weithreduSafonau Cyfranogaeth Plant a Phobl Ifanc ar draws Cymrugyfan. Y cam cyntaf fydd cynyddu ymwybyddiaethynghylch y Safonau ac annog sefydliadau i’w defnyddio argyfer hunan-asesiad trwy ddefnyddio pecyn yr ydym wedi eiddatblygu. Mae’r Uned Cyfranogaeth wedi defnyddio’rpecyn hunan-asesu ei hun ac wedi cael ei archwilio’n erbyny Safonau hyn gan dîm o bobl ifanc sydd wedi eu hyfforddii fod yn arolygwyr ifainc.

Y cam nesaf yr ydym yn gweithio arno ar hyn o bryd ywrhedeg peilot dwy flynedd, a ariennir gan y gronfa ‘Makingthe Connections Fund’, i archwilio sut y byddai systemgenedlaethol ar gyfer mesur yn erbyn y SafonauCenedlaethol yn gweithio.

Rydym yn chwilio am sefydliadau a phrosiectau ar drawsCymru i weithio mewn partneriaeth â ni i ddatblygu’r gwaithyma. Rydym yn awyddus iawn i gynnal peilot o’r gwaithgyda grwpiau o blant iau ac i ddynodi’r methodolegau, ydeunyddiau a’r prosesau fyddai’n addas ar gyfer cyflwyno’rSafonau Cenedlaethol i blant dan 10 oed.

Uned Cyfranogaeth: 029 2039 6838E-bost: participationunit@savethechildren.org.ukGwefan: www.participationworkerswales.org.uk/participation

Cyfranogaeth a LlywodraethCynulliad CymruNod Prosiect Cyfranogi Llywodraeth CynulliadCymru (LlCC) yw sicrhau bod cyfranogaethplant a phobl ifanc yn elfen prif ffrwd ymmhob maes gwaith perthnasol ar draws chwe‘thema’ o fewn LlCC yn cynnwys recriwtio,cynhyrchu dogfennau ac ymgynghori. Rydymhefyd yn cynnig cyngor a chefnogaeth i bobadran o LCC.

Mae’r tîm cyfranogi’n gweithio gyda swyddogionmewn gwahanol feysydd polisi sy’n gweithredu

fel Swyddog Cyswllt Adrannol (SCA) dros gyfranogaethplant a phobl ifanc, er mwyn i blant a phobl ifancgael eu cynnwys mewn prosesau datblygu polisi acymgynghori o’r dechrau.

Mae’r prosiect ‘Eich Llais Eich Dewis’, a ariennir gan GronfaGymdeithasol Ewrop, yn bodoli ers 2005 ac mae’n anelu igynnwys mwy o bobl ifanc 11-25 mlwydd oed yn y brosesgwneud penderfyniadau ynghylch gwasanaethau sy’neffeithio’n uniongyrchol arnynt.

Datblygwyd Canllaw Strategaeth Cyfranogi Lleol (SCLl)mewn cydweithrediad â sefydliadau partner lleol achenedlaethol a gyda phlant a phobl ifanc, mewn ymatebuniongyrchol i bryderon a fynegwyd gan bobl ifanc o’r DdraigFfynci. Mae’n rhan allweddol o’r jig-so isadeiledd a gynlluniwydi gefnogi a gyrru cyfranogaeth plant a phobl ifanc yngNghymru yn ei flaen. Mae’r canllawiau’n anelu i sicrhau y caiffpob plentyn a pherson ifanc rhwng 0-25 mlwydd oedgyfleoedd i gyfrannu at, ac y caiff eu lleisiau eu clywed ar,faterion gwneud penderfyniadau sy’n effeithio ar eu bywydauar lefel leol. Cyhoeddwyd y canllawiau ym mis Awst 2007. Ynbennaf oll, mae’r Canllaw SCLl yn disgwyl i Bartneriaethau Planta Phobl Ifanc Lleol i sefydlu mecanweithiau cynaliadwy igefnogi cyfranogaeth plant a phobl ifanc ar draws yr hollsefydliadau partner a geir yn lleol.

Cyfranogaeth Disgyblion – Cynghorau Ysgol – maedisgyblion cynradd ar draws Cymru’n cael dweud eu dweud achymryd rhan mewn prosesau gwneud penderfyniadauynghylch pethau sy’n effeithio arnynt mewn ysgolion. Maellawer o gynghorau ysgol yn helpu i wneud amser chwarae’nwell i ddisgyblion trwy wella’r cyfleusterau ar fuarth yr ysgol. Ceirenghreifftiau o gyflawniadau’r disgyblion ar wefan CynghorauYsgol Cymru: www.cynghorauysgolcymru.org.uk

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008CYFRANOGAETH

9

Pam fod oedrannau poblyn mynd i fyny yn lle i lawr?

Yn ystod 2007, gofynnwyd i dros 2,500 o blantrhwng saith a deng mlwydd oed am eu barn ar

addysg, iechyd, cyfranogaeth a gwybodaeth. Ycwestiwn yr oeddem am ei ateb oedd “i ba raddaumae plant saith i ddeng mlwydd oed yng Nghymru’ngallu cael mynediad i’w hawliau (fel a ddiffinir ganGytundeb y Cenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn– UNCRC)”.

Cododd y plant bwysigrwydd chwarae trwy gydol y gwaith

ymchwil; cyn gymaint felly fel eu bod yn mesur pob thema yn

ôl faint yr oedd yn cynorthwyo neu’n llesteirio eu chwarae. Er

enghraifft, dywedodd rhai plant eu bod yn teimlo’n ofnus yn

eu hardal leol oherwydd ymddygiad gwrth-gymdeithasol,

dywedodd rhai eraill nad oedd modd iddynt chwarae yn eu

parc lleol weithiau oherwydd nad oedd yn ddiogel o

ganlyniad i beryglon fel gwydr wedi torri neu sbwriel.

“Mae gennym ni barc ond mae’n llawn o ddrygis acfe hoffen ni iddo gael ei lanhau lan a’i ddefnyddio’ngywir.”

“Rhagor o bethau i’w gwneud, ie! Rhagor o barciau,rhagor o ganolfannau hwyl. A thrampolinio ar gyferpobl sydd ddim a thrampolîn adre”.

“Fe hoffwn i newid y parc a gosod rowndabowt yno,siglenni mawr, gwell offer, rhagor o finiau sbwriel a si-so.”

Yn y pen draw, yr hyn yr oedd y plant ei eisiau oedd rhywleda i chwarae. Roedd yn amlwg nad yw hyn yn realiti i raiplant.

Mae’r adroddiad hefyd yn amlygu pwysigrwyddymgynghori â phlant. Daeth yn amlwg bod plant dan 11oed yn ddigon abl i ddeall eu safle o fewn, a’u cyfraniadtuag at, gymdeithas. Maent hefyd yn deall eu hawliau asut i lunio penderfyniadau realistig ynghylch yr hyn y gellir eiwneud i wella eu bywydau. O gael y cyfle, mae plant ynabl o fynegi eu barn a dim ond hwy sy’n gwybod sut bethyw bod yn blentyn yn ein cymdeithas ni heddiw.

Pam gafodd yr adroddiad ei alw’n Pam fod oedrannaupobl yn mynd i fyny yn lle i lawr? Mewn gweithdaigwybodaeth fe ofynnwyd i blant feddwl am gwestiynau yrhoffent gael atebion iddynt. Allen ni ddim meddwl amateb i hwn, ond roedden ni’n meddwl bod y cwestiwn ynun mor dda fel bod yn rhaid inni ei ddefnyddio yn rhywle!

Andrea Burch, Gweithwraig Prosiect Plant De Cymru(cysyllter â 01792 450000)

I lwytho’r adroddiad llawn i lawr, ymwelwch â:

http://www.funkydragon.org/en/fe/page.asp?n1=1036

Ym mis Mai 2008 bydd pobl ifancDraig Ffynci (Cynulliad Plant a PhoblIfanc Cymru) yn cyflwyno euhadroddiad sy’n dwyn y teitl Pam fodoedran pobl yn mynd i fyny yn lle ilawr? i Bwyllgor y CenhedloeddUnedig ar Hawliau’r Plentyn.

Roger Hart yw un o awduron ac ymchwilwyr mwyaf uchel ei barch y byd i gyfranogaeth plant –efallai i chi glywed am fodel Hart ‘Ladder of Participation’. Mae’n hannu o Brydain, ond mae’nbyw ac yn gweithio yn Efrog Newydd ble mae’n Gyfarwyddwr y ‘Children’s EnvironmentsResearch Group’. Cafodd Martin King-Sheard, ein Swyddog Datblygu yng Ngogledd Cymru,sgwrs ag e’ yng nghynhadledd y Rhodwyr Chwarae yn Torquay fis Tachwedd diwethaf.

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008CYFRANOGAETH

10

Martin: Mae’n gwbl amlwg eich bodyn frwd iawn ynghylch gwaithchwarae fel proffesiwn, allwch chiddweud tipyn mwy wrthym am hynnya pham?

Roger: Wrth gwrs. Rwyf wedi cael yfraint o deithio o amgylch y byd i gwrddâ phobl sy’n gweithio ar hawliau plant.Roedd y llyfryn cyntaf a ysgrifennais argyfer UNICEF am gyfranogaeth plant yngalw arnaf i ymweld â gwledydd eraill iehangu fy nealltwriaeth o gyfranogaethplant. Fe ymwelais â’r gwledydd oeddfwyaf cyffrous ar y pryd ar ddechrau’r90’au pan gyhoeddwyd Cytundeb y CUar Hawliau’r Plentyn (UNCRC) – sef Brasilac Ynysoedd y Philipinau. Roedd y ddwywlad yma wrthi’n dod allan o sefyllfa ounbennaeth ac yn ffurfiodemocratiaethau ac mae’r ddwyohonynt wedi ymgorffori’r Cytundeb yneu cyfansoddiadau – sydd wedi caeleffaith allweddol ar blant.

Felly, yn y gwledydd hynny fe ddysgaistrwy wrando ar weithwyr stryd, sef ybobl sy’n gweithio gyda phlant y stryd,merched sy’n buteiniaid a phlant syddar goll oddi wrth eu teuluoedd am unrheswm neu’r llall. Roeddent yngweithio â’r tlawd mewn ffyrdd hynod ogadarnhaol, neilltuol o ddemocrataidd,ac yna aeth y gweithwyr stryd hynymlaen i Ynysoedd y Philipinau i rannueu gwybodaeth â gweithwyr stryd eraill.

Yn y cyfamser, roeddwn eisoes wediymweld â’r meysydd chwarae antur ynLlundain yn y 70’au a’r 80’au, oherwyddy gwaith yr oeddwn yn ei wneud archwarae plant a dylunioamgylcheddol, a chwrddais âgweithwyr chwarae a sylweddoli bod ybobl yma’n union yr un fath â’rgweithwyr stryd: mae gweithwyrchwarae’n gweithio mewn moddllorweddol [cydweithrediadol] â phlant(yn hytrach nag o safle o bw^ er). Tydw i

ddim yn gwybod am broffesiynau eraillsy’n gwneud hyn. Fel arfer mae gwaithcymdeithasol a gwaith ieuenctid i fod iwneud hyn, ond yn aml bydd ganddynty broblem ddeuol yma o fod yn rhaisy’n barnu plant a bod ganddyntberthynas o bw^er gyda’r Llywodraeth.

Mae gweithwyr chwarae a gweithwyrstryd yn galluogi plant mewn ffyrdd yrwyf i’n eu cael yn rhyfeddol, felly feddes i’n eiriolwr brwd dros waithchwarae yn yr Unol Daleithiau. Yn ystody ddwy flynedd diwethaf rwyf wedi caelllwyddiant sylweddol wrth ddylanwaduar bobl yn ninas Efrog Newydd, fellybellach rydym yn gweld gwaithchwarae’n datblygu yn Efrog Newyddac rwy’n cerdded o amgylch ynteimlo’n falch iawn o hynny.

Martin: Rydych wedi sôn am weithwyrchwarae’n gweithio mewn moddcydweithrediadol â phlant a phoblifanc. Allwch chi ddweud ychydigmwy wrthym am ble y credwch chi ymae rôl y gweithiwr chwarae’n sefyllyng nghyd-destun ymgynghori achyfranogi?

Roger: Wrth gwrs, rwy’n credu bodgweithwyr chwarae, yn ddiarwybod,wastad wedi bod yn weithwyr hawliau

plant, maent wedi bod yn eiriolwyr droshawliau plant. Rhywsut ar gychwyniad yproffesiwn fe ymgorfforwyd prifegwyddorion hawliau plant – sef yrerthyglau hynny o’r UNCRC ar roi hawl iblant gael llais. Mae gweithwyrchwarae o safon wastad wedi gwneudhynny. Felly, mewn ffordd, gwaithchwarae yw’r proffesiwn olaf syddangen ei addysgu ynghylch arddull yrymwneud â phlant.

Fyddwn i ddim am wthio gweithwyrchwarae yng nghyfeiriad ymgynghori,oherwydd bod ymgynghori’n ffurf waniawn o gyfranogi, ond dyma’r modd ymae’r rhan fwyaf o’r DU wedi ymateb ierthyglau cyfranogaeth yr UNCRC. Maeymgynghori’n isel i lawr ar yr hyn ybyddaf yn ei alw’n ‘ysgol cyfranogaeth’a’r rheswm am hyn yw y dylem, ynddelfrydol, gael perthynas barhaus âphlant. Mae angen iddynt hefyd wybodein bod wedi gwrando arnynt abyddant am glywed yn ôl gennym, acyn aml ni fydd hyn yn digwydd gydagymgynghori.

Mae’r modd yr ydw i wedi gweldgweithwyr chwarae’n gweithio gydaphlant yn gwbl gyfranogol. Fe hoffwn iweld y proffesiwn yn parhau â hyn. ’Dywhynny ddim yn golygu nad ydw i’ncredu y gallai’r proffesiwn elwa hefyd ofod yn hunan-feirniadol a symudymhellach ymlaen, ac mae gen i unawgrym ynghylch hynny, os oesgennych amser i’w glywed.

Martin: Wrth gwrs.

Roger: Un maes posibl ar gyferdatblygiad mewn gwaith chwarae ywgalluogi plant a phobl ifanc i ymwneudâ’i gilydd yn well. A pheidio âchyfarwyddo’r ymwneud hwnnw, ond ynhytrach, bod yn fodel rôl da yn y moddy byddant yn rhyngweithio.

Rwy’n teimlo bod angen mathau

Cyfranogaeth

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008CYFRANOGAETH

11

newydd o strwythurau cymdeithasol argyfer plant. Rwy’n teimlo bod llawer obethau sydd wedi newid, nid yn unigmae amser rhydd plant wedi newid a’ubod yn mynychu rhagor oweithgareddau wedi eu rhaglennu, ondos y cofiwch chi roedd plant yn arferperthyn i lawer o sefydliadau aelodaeth– y Cybiau, y Sgowtiaid, Brigâd yBechgyn.

Drwy’r byd diwydiannol i gyd, maeaelodaeth yn y rhain wedi lleihau’naruthrol ers yr Ail Ryfel Byd. Fydden iddim am ddod â nhw’n ôl, ond fehoffwn weld rhywbeth arall yn cymrydeu lle sy’n fersiwn ddemocrataidd o’rhyn oeddent. Pan oeddwn i’n ySgowtiaid ym Mhrydain fe fydden ni’nmynd ar deithiau – pan oeddwn i’n 12neu’n 13, fe fydden ni’n seiclo tua 10milltir bob penwythnos i wersylla, heb yrun Prif Sgowt, ac fe fydden ni’n rhedegein rhaglen ein hunain, oedd ynanghyfreithlon yn fwy na thebyg. Y pethyw, fe ddylai’r math yna o gyfle fodoli argyfer plant heddiw. Maent angen ygallu a’r hawl i drefnu pethau euhunain.

Mae gormod o’r hyn y byddaf ynclywed amdano mewn gwaithchwarae’n dibynnu ar bresenoldeb ygweithiwr chwarae bob amser – mae’nrhaid inni symud y tu hwnt i hynny, ’dywhynny ddim digon da. Mae’n rhaid innigyrraedd y pwynt ble y mae plant yndod yn gwbl soffistigedig wrth redeg eugrwpiau eu hunain. Efallai fod hynny’nswnio’n uchelgeisiol, ond ’dyw e’ ddim.Yr unig reswm nad ydyn ni’n ei wneudyn y DU a’r mwyafrif o’r byd diwydiannolyw oherwydd bod ofn plant arnom ni.Feiddiwn ni ddim gadael iddynt eiwneud.

Wyddoch chi, fe gwrddais i â phlant yny gynhadledd y bore yma, roeddennhw’n grw^ p o rodwyr chwarae acroedden nhw’n dangos inni sut ichwarae. Fe ofynnais i iddyn nhw,“Ydych chi’n gwneud hyn gyda phlanteraill?” ac fe ddywedon nhw, “Ydyn, fefyddwn ni’n dangos i’r plant bach.”Ond, pan fydd y rhodwyr chwarae’ngadael, fyddan nhw ddim yn cwrddeto. Fyddan nhw ddim yn cwrdd tan yr

wythnos wedyn pan ddaw’r rhodiwrchwarae’n ôl, ac mae hynny’n drist. Feallen ni wneud llawer yn well na hynny.Nid yn unig y gallai’r plant hyn ddangosi blant eraill beth i’w wneud pan nafydd y rhodiwr chwarae yno, fe ellid hydyn oed cynnig y syniad o strwythuraudemocrataidd iddynt fyddai’n eugalluogi i, er enghraifft, fod ag allweddar gyfer sied – er mwyn cael lle i storiopethau. Fe allai bod oedolion y gallentdroi atynt pan fo ganddynt broblem,ond fe fydden nhw’n rieni neu’nwirfoddolwyr lleol. Fe fyddai’n fodelllawer mwy cynaliadwy.

Fe hoffwn i weld gweithwyr chwarae’ncanfod ffyrdd o ddatblygu syniadau amhunan-drefnu gyda phlant. Mae’n rhaidinni symud y tu hwnt i’r ddibyniaeth ymaar oedolion. Pan feddyliwch chi am ypeth, ’doedd dim oedolion o amgylchar gyfer fy nghenhedlaeth i; roedd eingweithgareddau ni i gyd yn cael euharwain gan blant. Doedden ni ddimangen rhywun i ddweud wrthyn ni sut idrefnu gêm o bêl-droed. Doedden niddim angen rhywun i ddangos inni sut iadeiladu cuddfan, nac i wneud tân iddweud y gwir. Fe fydden ni’n gwneudy pethau hynny i gyd ein hunain. A sutfydden ni’n gwneud hynny? Wel,roedden ni’n oedrannau cymysg yn unpeth, yn dysgu gan aelodau abl ygrw^ p. Mae’n rhaid inniddychwelyd at hynny. Wnawnni ddim yn llwyr,oherwydd bodgormod o ofnynghylchdiogelwchplant. Onddydw i ddim yngweld pam naallwn ei wneudmewn moddhanner-drefnus -ble y

byddwn wedi rhoi’r syniadau o hunan-drefnu a bod yn fwy democrataidd iblant, ond na fydd raid iddynt aros inniddod atynt bob tro.

Felly, dyna’r weledigaeth yr hoffwnweithio arni gyda phobl rhyw ddydd. Pebawn i’n dod yn ôl i fyw i’r wlad yma fefyddwn i’n gweithio’n uniongyrcholgyda’r gweithwyr chwarae ar hyn … pegallwn ddod o hyd i rai i weithio gydami.

Dysgwch fwy am Roger Hart a’i waithar: www.gc.cuny.edu/index.htm

Dysgwch am ‘Ladder of Participation’Hart ar:www.shetland.gov.uk/consultation/guidelines/TheLadderofParticipation.htm

neu darllenwch Roger A. Hart, 1992,‘Children's Participation: FromTokenism to Citizenship’, cyhoeddiadUNICEF

a Gwaith Chwarae

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008CYFRANOGAETH

12

Catherine Davies, Gweithwraig DatblyguChwarae ym Mlaenau Gwent, sy’n disgrifioei phrofiadau wrth gynhyrchu pamffledChwarae mewn Ysgolion oedd yn bwydo imewn i Strategaeth Chwarae AwdurdodLleol.

Ar Ddiwrnod Chwarae cenedlaethol 2007 lansioddBlaenau Gwent eu Strategaeth Chwarae

hirddisgwyliedig.

Roedd yn bwysig bod ymgynghori â phlant a phobl ifancwedi ei wneud ar bob agwedd o’r Strategaeth o’rdechrau; er mwyn i’w barnau a’u safbwyntiau hysbysu’rcynnyrch terfynol. Teitl un adran o’r Strategaeth ywChwarae mewn Ysgolion; mae’n tanlinellu pwysigrwydddarparu a datblygu amgylcheddau chwarae cyfoethogsy’n gweddu orau i anghenion chwarae plant a phoblifanc Blaenau Gwent o fewn eu amgylcheddau ysgol, ahynny at ddibenion y tu mewn a’r tu allan i’r ysgol.

Penderfynwyd mai Uwch-Gyngor Plant Blaenau Gwent,sydd wedi ei ffurfio o ddau ddisgybl etholedig o bob ysgolgynradd yn y Bwrdeistref, fyddai’n gweddu orau i’ncynorthwyo gyda Chwarae mewn Ysgolion. Cynhaliwydcyfres o gyfarfodydd er mwyn rhannu gwybodaeth acymgynghori, wnaeth alluogi’r plant i gymryd rhan mewngemau hwylus ac i wlychu’n sopen hefyd, tra’n caniatáuinni gael cipolwg ar eu meddyliau am y cyfleusterauchwarae sydd ar gael ar hyn o bryd yn eu hysgolion, a’rhyn yr hoffent ei weld yn cael ei ddarparu yn y dyfodol. Arddiwedd ein cyfarfod cyntaf fe ofynnom i’r plant fynd yn ôli’w hysgolion a chynnal eu gwaith ymchwil eu hunain ar ymater; wedi eu harfogi â chamerâu, pennau ysgrifennu allyfrau nodiadau aethant ati i ymgynghori â’u cyfoedion.

Roeddem wrth ein bodd gyda safon uchel eu hymchwil;fe ddywedodd wrthym yr hyn yr hoffent ei weld a sut ygallem gyflawni’r nodau hyn. Roedd eu argymhellion yncynnwys:

• Hyfforddiant chwarae ar gyfer goruchwylwyr amser cinio– er mwyn iddynt allu deall “y rhan fwyaf o’r amser einbod yn chwarae a’i bod yn iawn inni gael damweiniauo dro i dro”

• Rhoi dewis i blant chwarae y tu mewn neu’r tu allan ynystod amser chwarae, a rhannu’r iard yn adrannau ermwyn i bawb allu defnyddio’r iard (nid dim ond y rheinisy’n chwarae ‘chwaraeon’)

• Ail-gynllunio meysydd chwarae fel bod gan bob ysgolardaloedd o laswellt a choncrid (roedd plant o ysgolionoedd â defnydd o fannau glaswelltog yn rhyfeddu iglywed nad oedd gan rai plant y moethusrwydd o fanglas!)

Casglwyd y wybodaeth gyda chymorth aelodau o’rcyngor ysgol yn Ysgol Gynradd Georgetown. Pan oedd yplant yn fodlon ein bod wedi dehongli’r wybodaeth yn ymodd a fwriadwyd, cafodd eu argymhellion eu cynnwysyn y Strategaeth a’u ffurfio’n bamffled sgleiniog i gefnogi’rlansiad. Mae’n dal yn ddyddiau cynnar, ac allwn ni ddimadrodd yn ôl ar weithrediad y Strategaeth, ond ar ôl hollwaith caled y plant bydd yn wych gallu dweud wrthynt suty maent wedi cyfrannu at wella cyfleoedd chwarae mewnysgolion ar draws y Bwrdeistref.

Hoffai’r Tîm Chwarae ddiolch o galon i holl blant yrUwch-Gyngor Plant ac i bob plentyn a gymerodd ran.Am ragor o wybodaeth am Strategaeth ChwaraeBlaenau Gwent neu gyfleoedd chwarae ym MlaenauGwent, cysylltwch â’r Tîm Chwarae ar 01495 355584.

Cyfranogaeth - Chwarae mewn Ysgolion

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008CHWARAE A HAWLIAU PLANT

13

A. Beth yw eich hoff atgofchwarae?Mae gen i gymaint, ond yr hynyr oeddwn yn ei fwynhau fwyafoedd y rhyddid i fynd i’r parclleol gyda fy ffrindiau ble ybydden ni’n adeiladucuddfannau yn y coed, ynchwarae pêl-droed a rygbigyda siwmperi’n byst gôl, ynmarchogaeth ein beiciau trwygyrsiau dychmygol yr oeddemwedi eu creu, a jest yn hongiano gwmpas yn trafod pethau.Ers talwm roedd ceidwad parcoedd â chwt bychan yn y parcble y byddai’n cadw llygad arbethau. Roedd yn ddyncaredig, oedd mae’n siw^ r yncadw llygad arnom ni, onddoedd e’ fyth yn fusneslyd – er,roedd pob un ohonom ynmwynhau pan fyddai’ngwneud paneidiau o de inni arei stôf pan fyddai’n dechraubwrw glaw!

B. Yn aml iawn caiffchwarae plant a phoblifanc ei anwybyddu panddaw’n fater o hawliauplant, ond mae’n un o’rpethau pwysicaf ym marn yplant eu hunain. Sut ydychchi’n bwriadu hyrwyddohawliau plant i chwarae?

Rwy’n cytuno, ac rwy’n credu ei

fod yn drueni mawr bod poblyn tueddu i anghofiopwysigrwydd chwarae ymmywydau plant. Pan fyddaf ynedrych yn ôl ar fy mhlentyndodfy hun a meddwl sut y bu i fymhlant i gael budd o chwarae– y sgiliau y bu iddynt eudatblygu, yr hyder syddganddynt mewn sefyllfaoeddcymdeithasol ar hwyl agawsant – rwy’n teimlo gwirgyfrifoldeb i ddefnyddio fy rôlnewydd fel Comisiynydd PlantCymru i hyrwyddo gwerthchwarae.

Fel Comisiynydd Plant Cymru,mae’n ddyletswydd arnaf ihyrwyddo hawliau a lles plantac mae hynny’n cynnwys codify llais dros blant a phobl ifanc.Er mwyn gwneud hynny’n dda,bydd angen imi wneud yn siw^ rfy mod yn cwrdd â chymaint oblant â phosibl a gwrandoarnynt wrth iddynt ddweud

wrthyf am eu profiadau, eugobeithion, eu dyheadau a’upryderon. Rwy’n llwyr ddisgwyl ybydd plant yn rhoi negeseuoncryfion i mi ynghylchpwysigrwydd chwarae yn eubywydau. Yr hyn sydd oddiddordeb i mi yw sut y gallpob un ohonom weithio i wellabywydau plant – sut y gallwnwneud gwahaniaeth i blantmewn ffyrdd ymarferol y gallanteu gweld, eu teimlo a’u profi.Mae’n rhaid inni werthfawrogimwy yr hyn y bydd plant aphobl ifanc yn ei dweudwrthym. Byddaf yn rhoiblaenoriaeth i wrando achwrdd â phlant a byddaf yndefnyddio’r sail hwnnw i hysbysusut y byddaf yn gweithio gyda’rbobl hynny all wneudgwahaniaeth mewncymunedau lleol.

www.childcom.org.uk

Mae’r ‘International Play Association:Promoting the Child’s Right to Play (IPA)’

wedi cychwyn cynllun uchelgeisiol i godiErthygl 31 o’i safle fel ‘yr hawl mwyafanghofiedig’ yng Nghytundeb yCenhedloedd Unedig ar Hawliau’r Plentyn(UNCRC). Theresa Casey, Llywydd yr IPA, sy’nadrodd:

Mabwysiadodd Cyngor yr IPA* gynllun strategol ynystod ein Cynhadledd Byd-eang yn Hong Kongeleni. Ei nod cyntaf yw gwella ein hamlygrwydd felllais byd-eang hygred ac awdurdodol ar chwaraeplant; byddwn yn adeiladu ar gysylltiadauhanesyddol yr IPA a’n rhwydweithiau presennol i greucysylltiadau cydweithrediadol ffurfiol gydasefydliadau rhyngwladol eraill ac asiantaethau’r CU.

Nod arall yw dylanwadu ar Bwyllgor y CU ar Hawliau’r Plentyn.Chwaraeodd yr IPA rôl o bwys wrth gynnwys chwarae yn yrUNCRC, ond mae’r dystiolaeth hyd yma’n dangos inni fodErthygl 31 yn anghofiedig, hyd yn oed gan y Pwyllgor hwn.Cyfarfu Cyngor yr IPA â’r Athro Jakob Egbert Doek (cyn-Gadeirydd y Pwyllgor) a roddodd gipolwg gwerthfawr inni ar ysystem ac a’n cynghorodd ar sut y gallem gael chwarae wediei gynnwys ar yr agenda.

Ar lefel cenedlaethol annogir aelodau’r IPA i fyndati’n weithredol i sicrhau y caiff Erthygl 31 ei drafodmewn Adroddiadau Gwlad i Bwyllgor y CU.

Mae Dyddiau Trafod blynyddol Pwyllgor y CU achyhoeddi’r Sylwadau Cyffredinol yn gyfryngau obwys ar gyfer tynnu sylw at agweddau o hawliauplant; ’dyw’r un o’r rhain wedi canolbwyntio’n llwyr arErthygl 31 hyd yma. Yr her i ni yw arddangos yr hynyr ydym yn ei wybod ynghylch natur hanfodolchwarae i blant – rhywbeth gaiff ei anghofio’n amliawn pan fo materion sy’n ymddangos fel pe baentyn bwysicach yn cael eu cynnwys yn yr UNCRC.

Gan y cynhelir Cynhadledd Byd-eang nesaf yr IPAyng Nghymru yn 2011, fe gewch gyfle i’n herio ni arlefel ein cynnydd.

Mae Theresa’n awdur ac yn ymgynghorydd chwarae wedi eilleoli yn Yr Alban.

Chwarae: yr hawl mwyaf anghofiedig

*Caiff yr IPA ei lywodraethu gan Gyngor yr IPA, sydd wediei ffurfio o gynrychiolwyr cenedlaethol, gohebwyr aBwrdd. I ddysgu mwy am ymuno â changen Cymru,Lloegr a Gogledd Iwerddon yr IPA a chefnogi ei gwaith,ymwelwch â www.ipa-ewni.org.uk

Cyfweliad gyda’rComisiynydd Plant newydd

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008DATBLYGU’R GWEITHLU

14

Mae fy nghydweithwyr a minnau wedi bod yncwrdd â chyrff ariannu i gael yr hyfforddiant

gwaith chwarae newydd, Gwaith Chwarae: RhoiEgwyddorion ar Waith, neu P3, ar y fframwaithcymwysterau.

Rydym yn gweithio ar ddatblygu Canolbwynt DysguGwaith Chwarae Cymru gan gynnwys cyhoeddusrwydd,cyrsiau, a thynnu ynghyd gyfleoedd e-ddysgu.

Rydym yn comisiynu ymchwil datblygu’r gweithlu iddynodi lleoliad a statws gweithwyr chwarae yngNghymru, a’u hyfforddiant a’u cymwysterau, yn ogystalâ’u anghenion hyfforddiant. Felly, os ydych chi’n weithiwrchwarae, neu’n gyflogwr gweithwyr chwarae, cofiwchgadw golwg am hyn.

Rydym yn datblygu strategaeth datblygiad proffesiynolparhaus (DPP) a rhaglen ar gyfer gweithwyr chwarae aceraill yn y gweithlu plant, gaiff ei rhannu ar gyferymgynghori yn y dyfodol. Ar hyn o bryd rydym wrthi’ngwerthuso P3 gyda gweithwyr chwarae, ynghylch ycanlyniadau cadarnhaol a’r meysydd gwaith syddangen eu datblygu a’u gwella.

Os hoffech fwy o wybodaeth am unrhyw un o’reitemau hyn cysylltwch â mi ar 029 2048 6050 neu e-bostiwch jane@playwales.org.uk

Gwaith Chwarae: Rhoi Egwyddorion arWaith – newydd gwael – newydd da Y newydd gwael: wedi cwblhau dros 60 o gyrsiau ahyfforddi tua 900 o ddysgwyr, mae cyfnod peilot P3 wedigorffen bellach ac mae’r cyllid wedi dod i ben. Felly, arhyn o bryd, allwn ni ddim cynnig cyrsiau am ddim.

Y newydd da: ond, mae’n bell o fod yn ddiwedd ar eingwaith i ddatblygu hyfforddiant gwaith chwaraenewydd! Rydym wedi cyflwyno cais newydd fydd, osyw’n llwyddiannus, yn caniatáu inni barhau i gynnalpeilot a datblygu’r cyrsiau P3 lefel 2 presennol yn ogystalâ datblygu ystod o gymwysterau newydd a modiwlauDPP sy’n cynnwys cymwysterau ar lefel 3.

Rhagor o newydd da: ar hyn o bryd rydym yn gorffeny gwaith golygu, cywiro proflenni, a dylunio ac argraffupecynnau hyfforddi’r Wobr, y Dystysgrif a’r Diploma arlefel 2.

Mwy fyth o newyddion da: mae P3 yn symud yn eiflaen yn ddel o ran cael ei achredu gyda’r ScottishQualifications Authority fel cymhwyster dilys.

Hyfforddi Hyfforddwyr: 7302Mae angen am ragor o hyfforddwyr gwaith chwaraecymwysedig i drosglwyddo P3 yng Nghymru, felly maeChwarae Cymru wedi trefnu cwrs City and Guilds (Lefel 3– ‘Introduction to Delivering Learning’: 7302) sydd wedidenu gweithwyr chwarae o Wrecsam, Abertawe aRhondda Cynon Taf, i enwi dim ond rhai. Dyma’r trocyntaf inni hyfforddi gweithwyr chwarae o’r dechrau iddod yn hyfforddwyr cymwysedig. Caiff y cwrs ei redegeto yn hwyrach yn y flwyddyn ac mae rhestr aros gennymeisoes. Os oes gennych ddiddordeb cael eich hyfforddifel hyfforddwr gwaith chwarae, cofiwch gysylltu â ni.

Hyfforddi Aseswyr: L20Os ydych yn un o’n hyfforddwyr P3 eisoes neu eich bod ynweithiwr chwarae profiadol, mae hwn yn gwrs addas ichi. Mae’n golygu y gallwch asesu’r bobl sy’n cymryd eincyrsiau P3. Os oes gennych ddiddordeb cysylltwch â ni.

Asesiadau P3

Ers dechrau’r prosiect P3 gwelwyd datblygiadau anewidiadau sylweddol ym maes hyfforddiant acaddysg, ac un o’r rhai amlycaf yw datblygiadfframwaith cymwysterau newydd. Golygodd hynehangu cyrhaeddiad y criteria asesu ar gyfer pob cwrslefel 2 ac rydym wrthi’n brysur yn edrych ar ffyrdd i glirio’rllwyth o ddysgwyr sydd angen asesiad ychwanegol.

Os oes gennych unrhyw ymholiadau am unrhywagwedd o’r cyrsiau P3 cysylltwch â:

Gwaith Chwarae Cymru, Y Ganolfan Genedlaetholdros Addysg a Hyfforddiant Gwaith Chwarae – galwch029 2048 6050 neu e-bostiwchmel@chwaraecymru.org.uk

Gwaith Chwarae Cymru Ers dechrau fel Rheolwraig ym mis Tachwedd 2007 rwyf wedi bod yn datblygu systemau i sicrhauy caiff Gwaith Chwarae Cymru, y Ganolfan Genedlaethol dros Addysg a Hyfforddiant GwaithChwarae, ei hadeiladu ar seiliau cadarn. Rydym hefyd wedi penodi cynorthwy-ydd dwyieithog,Aled Morris, i gynorthwyo ein gwaith.

Beth ydym wedi bod yn ei wneud? Jane Hawkshaw sy’n datgelu(bron â bod) popeth...

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008DATBLYGU’R GWEITHLU

15

Fel rhan o’n gwerthusiad o’r cyrsiau GwaithChwarae: Rhoi Egwyddorion ar Waith (P3), feofynnom i reolwyr gweithwyr chwarae sut oeddentyn teimlo bod yr hyfforddiant wedi effeithio ar arfergwaith chwarae yn eu lleoliad hwy:

Jo Jones, Swyddog Datblygu Chwarae, Bro MorgannwgFe ddaeth staff oedd yn mynychu’r cwrs P3 oddi yno gyda gwirddealltwriaeth o’r ddamcaniaeth y tu ôl i’r hyn yr ydym yn eiwneud ac roeddent yn llawn hyder ac ysgogiad. Roedd ‘byzz’ goiawn ymysg y tîm chwarae.

Fel cyflogwr, roeddwn yn hapus iawn gyda’r hyfforddiant a’rcanlyniadau i’r tîm. O sylwadau a wnaethpwyd a chwestiynau aofynnwyd gan y tîm staff, roedd yn amlwg bod yr hyfforddiantwedi gwella eu dealltwriaeth o’u rôl:

• "Rwy’n gwybod pa mor bwysig yw chwarae nawr.”• “Nid dim ond chwarae yw e’, mae’n bopeth.”• “Rwy’n teimlo’n broffesiynol iawn ynghylch yr hyn yr ydw i’n ei

wneud.”• “Mae’r profiad hwn wedi newid fy mywyd.”

Will Morecambe, Rheolwr,Maes Chwarae Antur Y Rhyl Fe ddaeth pawb y bum yn siarad â nhw oddi yno’n llawnbrwdfrydedd o’r newydd am eu gwaith a gyda digonedd osyniadau ynghylch sut y gallant wella arno. Fel rheolwr (agymerodd ran yn y cwrs), cefais gyfle i weld trosof fu hun sut y bui’r hyn a ddigwyddodd dros y tridiau effeithio ar well arfer gwaith.Gallaf ddweud â’m llaw ar fy nghalon, y bu imi ddysgu llawer amfy hunan ac fy arferion gwaith. Fe ddysgodd y staff hefyd laweram eu hunain a’u harferion, a bod hyn bellach yn cael eidrosglwyddo i’w gwaith. Byddwn yn argymell y cwrs yn frwdfrydigiawn i bob un sy’n gweithio ym maes chwarae.

Sue Bradshaw, Arweinydd, Cynllun Chwarae Haf Llandeilo Ferwallt, Gw^ yrFe chwaraeodd y plant gyda’r holl frwdfrydedd diymatal a’r egnia welom yn ystod y blynyddoedd blaenorol, ond roedd mwy oymdeimlad o ryddid. Roedd y plant yn chwarae mewn moddmwy dychmygol, roeddent yn fwy bywiog yn gorfforol, wediymlacio mwy, yn fwy ymddiriedus, rhydd, cydweithrediadol ahapus. Roedd yr un peth yn wir am y tîm staff. Fel cyflogwr, roeddyr awyrgylch yn fywiocaol; fe fabwysiadodd y staff yr athroniaeth aarddelwyd yn ystod yr hyfforddiant ac arweiniodd hyn at blantoedd yn methu aros i ddechrau chwarae ac oedd ddim amstopio chwarae ar ddiwedd y dydd. Roedd yr un peth yn wir o’rstaff.

Gwawriodd y diwrnod olaf, a’r cwestiwn mawr gan rieni oedd:“Mae pob blwyddyn wedi bod yn dda, ond mae eleni wedi bodhyn yn oed yn well, beth ydych chi gyd wedi ei wneud i’w wneudmor ffantastig?” Roedd yr ateb yn un syml, hyfforddiant P3 – roeddllawer llai o densiynau rhwng yr hyn yr oedd y plant ei eisiau a’rhyn y gallem ei ddarparu.

Lisa Williams, Cydlynydd Tîm Chwarae, CymdeithasCymdeithasau Gwirfoddol Gwent (GAVO)(Ers yr hyfforddiant) mae’r tîm yn fwy myfyriol yn eu harfer gwaithac maent yn treulio mwy o amser yn arsylwi ac yn gwerthuso’rsesiynau chwarae a sut y gellir ymestyn cyfleoedd chwarae.Mae hyn wedi effeithio ar y plant a’r bobl ifanc, gan fod y staffyn fwy parod ac yn meddu ar ragor o sgiliau i ymestyn euchwarae. Mae rhai aelodau o staff, a ddaeth o gefndiroeddgofal plant, wedi newid eu ffordd o feddwl yn llwyr, a thrwygydol yr hyfforddiant maent wedi ymgolli’n llwyr yn ethos gwaithchwarae.

Bu’r hyfforddiant yma yn hynod o ddylanwadol ar draws pob cwro sir Caerffili, gyda nid dim ond gweithwyr chwarae’n ennill ysgiliau, y profiad a’r wybodaeth ond hefyd gweithwyr cymorth,gweithwyr ieuenctid, rhieni a gwirfoddolwyr i gyd yn dwyn eusgiliau newydd yn ôl i’w lleoliadau gwaith ac yn newid y modd ymaent yn rhyngweithio â’r plant a’r bobl ifanc. Rwy’n awyddusiawn i’r hyfforddiant yma barhau ac ehangu o fewn Caerffili achynorthwyo gyda datblygiad gweithlu o safon.

Debra Jones, Gweithwraig DatblyguChwarae, Valleys KidsMae’r hyfforddiant P3 wedi gwneud gwahaniaeth aruthrol i’rgweithwyr chwarae; maent yn llawer mwy hyderus wrth siarad ârhieni ac eraill am bwysigrwydd chwarae a’r broses chwarae. Maeeu harfer gwaith wedi newid yn sylweddol; ceir llawer mwy ofeddwl ynghylch sut, pryd neu os y dylid ymyrryd. Maent yn fwymyfyriol ynghylch y sesiynau chwarae, eu hunain a’i gilydd, maentyn fwy agored a chefnogol o roi tro ar bethau newydd. Mae wedicael effaith cynyddol, gyda’r gweithwyr chwarae’n sylwi ar y newidyn ymddygiad y plant, yn eu barn hwy mae hyn oherwydd eubod bellach yn adnabod ciwiau chwarae ac yn ymateb iddynt.

Fel cyflogwr, rydych angen i’ch staff fod ag amrywiaeth owybodaeth yn amrywio o chwarae i’r arswydus ‘iechyd adiogelwch’ a phopeth yn y canol; mae P3 wedi ymgorffori’r rhain allawer mwy. Mae P3 yn raddedig ac wedi ei greu o wahanolrannau, sy’n caniatáu i gyflogwyr a dysgwyr ddewis y lefel cywir oddysg ar gyfer yr unigolyn, mae hyn yn sicrhau datblygiad naturioltrwy hyfforddiant. Mae’r cyrsiau’n darparu staff o safon sydd wedieu hyfforddi mewn chwarae i gyflogwyr, ac nid rhai sydd wedi euhyfforddi ar faint o orchuddion socedi trydan sydd eu hangen!

I ddysgu rhagor am gyrsiau P3 – Gwaith Chwarae: Rhoi Egwyddorion ar Waith, cysylltwch â Mel yn NhîmDatblygu’r Gweithlu ar 029 2048 6050 neu e-bostiwchmel@chwaraecymru.org.uk

Hyfforddiant P3

– yr effaith

Chwarae dros Gymru Rhifyn 24 GWANWYN 2008ARIANNU A DIGWYDDIADAU

16

Digwyddiadau ac Ariannu9 Ebrill 2008 Seminar Trefnyddion Diwrnod ChwaraeLlanelweddwww.chwaraecymru.org.uk

10/11 Ebrill, 7/8 Mai, 5/6 Mehefin 2008Taith astudio ‘Designs for Play’ Stirlingwww.playlink.org/calendar/

14/15 Mai 2008 Ysbryd Chwarae Anturwww.chwaraecymru.org.uk

20 Mai 2008 Places to go?Queen Elizabeth II Conference Centre, Llundainwww.playengland.org.uk

23 Mai 2008 Cynhadledd Chwarae Genedlaethol – IwerddonTemple Bar, Dulynwww.playoreland.ie

9 – 11 Gorffennaf 2008 Toy and Culture – International ToyResearch Association World CongressNafplion, GroegGalwad am bapurau www.toyresearch.org

13 – 17 Hydref 2008 11ed Cynhadledd Llyfrgelloedd Teganau RhyngwladolParis Galwad am bapurauwww.alf-ludotheques.org/reseau/congres-en.php

3 – 5 Tachwedd 2008 Child in the City – 4ydd Cynhadledd EwropeaiddRotterdam Galwad am bapurauwww.europoint.eu/events/?childinthecity

Mae The LankellyChase Foundation yn gwahodd ceisiadau am grantiau bychain i gefnogicynlluniau chwarae haf trwy’r DU. Dylai’r cynlluniauchwarae fod o fudd i blant sydd rhwng 5 a 13 mlwyddoed ac yn ddelfrydol byddant yn lleol ac yn para 4 – 6wythnos neu byddant ar ffurf gweithgareddau arbennigar gyfer pobl ifanc sydd yn neilltuol o ddifreintiedig. Ydyddiad cau ar gyfer cyflwyno ceisiadau yw 2 Mai 2008. www.lankellychase.org.uk/

Seminar TrefnyddionDiwrnod ChwaraeBydd Chwarae Cymru’n cynnal Seminar Trefnyddion DiwrnodChwarae undydd rhad ac am ddim ym Maes Sioe FrenhinolCymru yn Llanelwedd ar y 9ed o Ebrill 2008.

Thema’r Diwrnod Chwarae eleni yw ‘risg a chwarae’ a bydd yseminar yn cynnig gwybodaeth ymarferol i drefnyddiondiwrnod chwarae yn ogystal â sgiliau i allu darparu diwrnodchwarae sy’n byw i fyny i’r thema yn ogystal â chyfle irwydweithio a rhannu profiadau.

Mae hwn yn ddigwyddiad rhad ac am ddim a ddarperir ganChwarae Cymru – rydym yn darparu’r lleoliad, yr hyfforddwyr, ydeunyddiau a phaned – bydd angen i’r rhai sy’n mynychu’rseminar ddod â’u cinio eu hunain gyda hwy.

Mae nifer y lleoedd yn gyfyngedig – i archebu lle cysylltwch â Katear 029 2048 6050 neu e-bostiwch post@chwaraecymru.org.uk

Ysbryd 2008Os ydych chi’n weithiwr chwarae ac ondyn gallu fforddio mynychu un gynhadleddyn ystod 2008 – dyma’r lle i fod.Byddwn yn cynnal ein cynhadledd flynyddolYsbryd Chwarae Antur yng Nghaerdydd ar y14eg a’r 15ed o Fai. Rydym yn disgwyl cyflwyniadau gan dîm o Bortiwgal syddwedi bod yn ymchwilio i chwarae ymladd, Bob Hughes,Wendy Russell a Stuart Lester. Ymysg y rhai fydd yn hwylusogweithdai fydd Ali Wood, Jess Milne, Meynell, Dan Rees Jonesa Susannah Walker.Am fwy o wybodaeth ac i archebu lle ymwelwch âwww.chwaraecymru.org.uk neu cysylltwch â Kate ar 029 2048 6050 neu e-bostiwch post@chwaraecymru.org.uk

Aelod Newydd o’r TîmCroeso i’n Swyddog Cyllid newydd – JackyJenkins – a ddaeth i weithio atom fis Rhagfyrdiwethaf. Mae’n cymryd lle Lisa sydd wedisymud i Awstralia gyda’i theulu. Mae Jackywedi gweithio fel cyfrifydd siartredig a thra’nmagu ei dau blentyn bu’n gweithio felcynorthwywraig dysgu mewn ysgol gynraddac fel goruchwylwraig arholiadau mewnysgol uwchradd.

Dywed Jacky: “Rwy’n edrych ymlaen at fy swydd newydd sy’ncyfuno gwaith cyfrifon gyda’r profiad a enillais tra’n gweithiomewn ysgolion”.

Gobeithio y bydd yn mwynhau gweithio gyda ni yma ynChwarae Cymru.

Babi NewyddLlongyfarchiadau i Annette, ein gweithwraig wych yn Swyddfa’rGogledd, a roddodd enedigaeth i Eryn Mai Williams – merchfach nobl – ar yr 22ain Chwefror 2008. Dymunwn bob hwyliddi hi a’r teulu bach, ac edrychwn ymlaen at dy groesawu’nôl i’r tîm ym mis Medi.