Πλατεία Κλαυθμώνοσ- Πλατεία Αγίων Θεοδώρων

ςελ.107-118 από τθ διδακτορικι διατριβι τθσ κασ Μελαμπιανάκθ Ευγενίασ που

εκπονικθκε ςτο ΕΜΡ, Τμιμα Αρχιτεκτόνων, Τομζασ Ρολεοδομίασ-Χωροταξίασ και

υποςτθρίχτθκε το 2006 :

ΟΙ ΠΛΑΤΕΙΕΣ ΤΗΣ ΑΘΗΝΑΣ 1834-1945

Διαδικαςία διαμόρφωςησ, λειτουργία, πολεοδομική ςημαςία

Παράρτημα ΙΙ: Οι πλατείεσ

Σθμείωςθ: οι υποςθμειϊςεισ ςτο κείμενο είναι ςυνοπτικζσ. Επίςθσ δεν εμφανίηονται οι

κωδικοί αρικμοί των πθγϊν ςτο κείμενο, τουσ χάρτεσ και τισ εικόνεσ κακϊσ δεν είχαμε

πρόςβαςθ ςτον αντίςτοιχο κατάλογο των πθγϊν τθσ διατριβισ.

1.18 Πλατεία Κλαυθμώνοσ- Πλατεία Αγίων Θεοδώρων

Α. Κωδικοποίηςη ςτοιχείων

Θζςη: Μεταξφ οδϊν Σταδίου, Δραγατςανίου, Ραπαρθγοποφλου, Ραλαιϊν Ρατρϊν

Γερμανοφ.

Ονομαςία: Ρλατεία ι Κιποσ των Ανακτόρων, πλατεία ι κιποσ του Κλαυκμϊνοσ, πλατεία

25θσ Μαρτίου, Ρλατεία Εκνικισ Συμφιλίωςθσ.

Ονοματοδοςία: 266/1884 Ρ.Δ.Σ., ωσ 25θσ Μαρτίου, 705/1943 ωσ Κλαυκμϊνοσ.

Ζνταξη περιοχήσ: ςχζδιο Klenze

Β. Σχηματιςμόσ-Θεςμοθετήςεισ

Η πλατεία Κλαυκμϊνοσ εμφανίηεται για πρϊτθ φορά ςτο ςχζδιο Κλεάνκθ-Schaubert ωσ

τετράγωνθ ανϊνυμθ πλατεία, ςτο κζντρο τθσ οποίασ προβλζπεται άγνωςτθσ χριςθσ

δθμόςιο κτίριο- Σχζδιο 75- .

Το ςχζδιο Klenze ςυνεχίηει να τοποκετεί ςτον ίδιο χϊρο τθν ονομαηόμενθ πλατεία

Αιςχφλου, χωροκετϊντασ ςτο κζντρο τθσ το Θζατρο τθσ πόλθσ –Σχζδιο 76-.

Το χϊρο όπου τοποκετείται θ πλατεία τζμνει διαγϊνια το παλιό τείχοσ τθσ πόλθσ, ςτθν

εξωτερικι πλευρά του οποίου ευρίςκεται ρεματιά, που κατεβαίνει από τισ ςθμερινζσ οδοφσ

Λυκαβθττοφ, Δθμοκρίτου και Σταδίου ςυνεχίηοντασ προσ τθν πλατεία Κοτηιά –Σχζδιο 77-.

Στουσ χάρτεσ τθσ τελευταίασ περιόδου τθσ Τουρκοκρατίασ και ςτουσ πρϊτουσ μετά τθν

ελλθνικι επανάςταςθ, θ περιοχι δεν φαίνεται να περιλαμβάνει κανζνα κτίςμα εκτόσ από

τθν εκκλθςία των Αγίων Θεοδϊρων που βρίςκεται παραπλεφρωσ, ζξω όμωσ από τα όρια τθσ

προβλεπόμενθσ πλατείασ. - Σχζδιο 78-.

Γ. Περίοδοσ 1833-1863

Αμζςωσ μετά τθν επιλογι τθσ Ακινασ ωσ πρωτεφουςασ και τθν κατεδάφιςθ του τείχουσ, το

1834, θ περιοχι γφρω από τθν πλατεία αρχίηει να οικοδομείται. Το 1835 ξεκινά θ

καταςκευι, ςτο βορειοανατολικό τμιμα τθσ 1, με μζτωπο ςτθ Σταδίου, του

Νομιςματοκοπείου 2 -- Σχζδια 79, Εικόνα 192—ενόσ διϊροφου τετράγωνου κτιρίου με

εςωτερικι αυλι. Στθν περίμετρο τα πρϊτα ςπίτια που οικοδομοφνται είναι αυτά των

Βοφρου, Αφκονίδθ, Μαςτρονικόλα -Εικόνα 195, Εικόνα 196—κακϊσ και το μζγαρο του

τραπεηίτθ Αμβροςίου άλλθ -- Εικόνα 193, Εικόνα 194--.

Το 1836 ακόμθ θ πλατεία βρίςκεται «ζνα τζταρτο του μιλιοφ ζξω από τθν πόλθ», όπωσ

ςθμειϊνει ο G. Cohrane.

Τθν ίδια χρονιά όμωσ -1836- για τθν προςωρινι εγκατάςταςθ του αυτοκρατορικοφ ηεφγουσ,

αποφαςίηεται να χρθςιμοποιθκοφν οι τρεισ κατοικίεσ των Βοφρου, Αφκονίδθ,

Μαςτρονικόλα, οι οποίεσ ςφντομα ενοποιοφνται και διαμορφϊνονται κατάλλθλα με τθν

προςκικθ οριςμζνων παραρτθμάτων, όπωσ ενόσ μαγειρείου και μιασ αίκουςασ χοροφ. Εκεί

εγκακίςτανται και κατοικοφν ο Πκωνασ και θ Αμαλία από το Φεβρουάριο του 1837 ζωσ το

1842, οπότε μεταφζρονται ςτα ανάκτορα τθσ πλατείασ Συντάγματοσ.

1 Η επιλογι τθσ κζςθσ γίνεται με κριτιριο τθν άμεςθ δυνατότθτα οικοδόμθςθσ χωρίσ ιδιοκτθςιακά

προβλιματα εφόςον από εδϊ περνά το παλιό τείχοσ τθσ πόλθσ και το ρζμα τθσ Σταδίου.

2 Αρχιτζκτονασ του κτθρίου εικάηεται ότι είναι ο Schaubert.

Ο χϊροσ μπροςτά από τα προςωρινά ανάκτορα, αυτόσ που ςτο ςχζδιο προβλζπεται για

πλατεία, αποτελεί τον πρϊτο βαςιλικό κιπο και ονομάηεται για πολλά χρόνια κιποσ – ι

ςπανιότερα πλατεία—του Νομιςματοκοπείου. Η φφτευςθ –κυρίωσ με φοίνικεσ, πεφκα,

πλατάνουσ και λεφκεσ—και θ διαμόρφωςι του γίνεται το 1836 από τον Γερμανό κθπουρό

Σμάρατ, ο οποίοσ ζρχεται από τθν Γερμανία μετά από παράκλθςθ τθσ βαςίλιςςασ Αμαλίασ –

Σχζδιο 81--.

Ο κιποσ αργότερα περιφράςςεται με χαμθλό κτιςτό περιτοίχιςμα πάνω ςτο οποίο

τοποκετείται ξφλινο κιγκλίδωμα. 1 Ζχει τρεισ ειςόδουσ, μία μπροςτά από τα ανάκτορα, μία

προσ το Νομιςματοκοπείο και μία προσ τθν πλευρά τθσ οδοφ Ραλαιϊν Ρατρϊν Γερμανοφ.

1 Η περίφραξθ πρζπει να μθν υπιρχε από τθν αρχι αλλά να καταςκευάςτθκε το 1857.

Στθ νοτιανατολικι γωνία υπάρχει μια ςτζρνα, ωσ είδοσ ενυδρείου, με χρυςόψαρα και

βατράχουσ και ςτο κζντρο ζνα ςυντριβάνι.. Μζςα από τθν κφρια είςοδο ςχθματίηεται μικρό

πλάτωμα, ςτο οποίο «παιανίηει» τα πρϊτα χρόνια θ μουςικι τθσ βαυαρικισ φρουράσ. Για

τθν υδροδότθςθ τθσ ςτζρνασ και του ςυντριβανιοφ κακϊσ και για τθν άρδευςθ του κιπου

χρθςιμοποιείται ζνα μεγάλο πθγάδι που ζχει ανοιχτεί ςτθ βορειοδυτικι πλευρά.

Το 1857, το δάπεδο ςτρϊνεται με το ςφςτθμα Μακ Άνταμ. 1

Στο νότιο τμιμα τθσ πλατείασ-κιπου μετά το 1850 υπάρχει ζνα μικρό κτίςμα, το οποίο ζχει

αναγείρει ιδιϊτθσ, που το χρθςιμοποιεί ςαν καφενείο.2

Ο κιποσ του Νομιςματοκοπείου, παρόλα που για ςφντομο διάςτθμα βρίςκεται , ωσ ο κιποσ

των προςωρινϊν ανακτόρων ςτο κζντρο του ενδιαφζροντοσ τθσ ακθναϊκισ κοινωνίασ δεν

καταφζρνει να εξελιχτεί ςε ςθμαντικό πόλο ςυγκζντρωςθσ τθσ κοινωνικισ ηωισ τθσ πόλθσ.

Το μόνο καφενείο που υπάρχει εδϊ είναι αυτό τθσ πλατείασ, που δεν ςυγκεντρϊνει όμωσ

αξιόλογθ κίνθςθ. Σφμφωνα με δθμοςίευμα του 1853 δε κεωρείται ότι ευρίςκεται «εν

κζντρω», ενϊ αναφζρεται ότι «ςτερείται εργαςτθρίων πζριξ ι λεςχϊν» και ότι « υπ’ ολίγων

ςυχνάηεται και τοφτων μεριμνόντων προ τθσ κφρασ του κεντρικοφ ταμείου».

Ο χϊροσ χρθςιμοποιείται ςφμφωνα με τθν αρχικι του χριςθ, ωσ κιποσ για δροςιά και

ανάπαυςθ, χωρίσ άμεςθ ςχζςθ με τθ λειτουργία των γφρω κτιρίων. Άλλωςτε ςτισ

περιγραφζσ τθσ Ακινασ ςυγκαταλζγεται ςτουσ κιπουσ-πάρκα και όχι ςτισ πλατείεσ. Τα

δζντρα και το πράςινο που ζχουν ιδθ μεγαλϊςει, τον κακιςτοφν «ζναν τερπνόν ςτακμόν

εισ τουσ διερχόμενουσ τθν πόλιν εν καιρϊ του μεγάλου καφςωνοσ του κζρουσ».

Κατά τθ διάρκεια τθσ αποκρθάσ φαίνεται ότι θ πλατεία παρουςιάηει κάποια περιςςότερθ

κίνθςθ. Τα πρϊτα χρόνια εδϊ ςτινεται θ εξζδρα για τθν παρζλαςθ του Καρνάβαλου – λόγω

τθσ φπαρξθσ των προςωρινϊν ανακτόρων – ενϊ αργότερα οι εκδθλϊςεισ που

οργανϊνονται από το Διμο, ζχουν για επίκεντρο εκτόσ από τθν πλατεία Συντάγματοσ και

τθν πλατεία Νομιςματοκοπείου.

Επίςθσ εδϊ διεξάγονται και κάποιεσ από τισ γιορτζσ που οργανϊνονται ςε ανοιχτοφσ

δθμόςιουσ χϊρουσ, όπωσ οι εορταςμοί τθσ 25θσ Μαρτίου το 1838 3 και τθσ

δεκαπενταετθρίδασ του Πκωνα που εορτάηονται με μουςικι και εκνικοφσ χοροφσ.

1 Η αναφορά αυτι υπάρχει ςτο «Αι Ακιναι» του Κ. Μπίρθ –ςελ. 102--

2 Η φπαρξθ του καφενείου αναφζρεται ςτο ΡΔΣ 164/16.4.1857

3 Τθν 25θ Μαρτίου 1838 ζλαβε χϊρα ο πρϊτοσ εορταςμόσ τθσ επετείου τθσ εξζγερςθσ των Ελλινων,

αμζςωσ μετά το Βαςιλικό Διάταγμα με το οποίο κθρφχτθκε θ 25θ Μαρτίου ωσ θμζρα εκνικισ εορτισ.

Δ. Περίοδοσ 1863-1909

Τθν περίοδο αυτι θπλατεία λαμβάνει τθν οριςτικι πολεοδομικι τθσ μορφι, με τον τελικό

προςδιοριςμό των οικοδομικϊν γραμμϊν με το από 17.1.1875 ΒΔ, ΦΕΚ 5/1875 ενϊ μζχρι το

1868, ζχει περιζλκει ιδιοκτθςιακά, πλιρωσ ςτο Διμο Ακθναίων. 1 Με τθν ΡΔΣ 266/1884

επίςθμα ονομάηεται πλατεία 25θσ Μαρτίου.

Σπάνια όμωσ αποκαλείται πλατεία. Σε οδθγοφσ, επιςτθμονικά και λογοτεχνικά κείμενα, ο

χϊροσ εξακολουκεί να αποκαλείται ςυνικωσ κιποσ.2

Μετά τθν εγκατάςταςθ του Υπουργείου των Οικονομικϊν το 1868 ςτο κτίριο του παλιοφ

Νομιςματοκοπείου, θ πλατεία ςυχνά αναφζρεται ωσ « κιποσ του Υπουργείου

Οικονομικϊν» ι «κιποσ του Λαοφ» ι ςυνθκζςτερα «κιποσ του Κλαυκμϊνοσ» λόγω τθσ

ςφχναςθσ ςε αυτόν των απολυμζνων δθμόςιων υπαλλιλων –που ειρωνικά καλοφνται

«Ραυςανίαι» -- οι οποίοι μετά τθν είςπραξθ του τελευταίου μιςκοφ και τθν κοινοποίθςθ

τθσ απόλυςθσ τουσ κάκονται εκεί «κλαυκμθρίηοντεσ» επιδιϊκοντασ τον επαναδιοριςμό

τουσ. 3

1 Η πλατεία Κλαυκμϊνοσ, περιζρχεται ςτθν ιδιοκτθςία του Διμου Ακθναίων, μετά από αποηθμίωςθ

των ιδιοκτθτϊν

2 Η πλατεία 25θσ Μαρτίου αναφζρεται ςε πθγζσ, με τθν επίςθμθ ονομαςία τθσ, κρίνεται όμωσ

απαραίτθτο να διευκρινιςτεί μζςα ςε παρζνκεςθ ότι πρόκειται για τον «Κιπο του Κλαυκμϊνοσ».

Επίςθσ ςτον οδθγό του Κορομθλά το 1877, αναφζρεται ωσ «κιποσ του Λαοφ».

3 Ο Μπάμπθσ Άννινοσ ςε άρκρο του ςτο περιοδικό «Τα Ολφμπια», αναφζρει ότι το 1871 θ ονομαςία

πλατεία Κλαυκμϊνοσ «ιτο ιδθ παλαιά και παραδεδεγμζνθ»

Για τθν κάλυψθ των αναγκϊν του Υπουργείου, το 1868, προςτίκενται ςτο κτίριο δφο

μονϊροφεσ πτζρυγεσ δεξιά και αριςτερά, ενϊ το 1884 προςτίκεται άλλοσ ζνασ όροφοσ –

Εικόνα 197-.

Εκτόσ από το Υπουργείο των Οικονομικϊν, ςτα κτίρια που περιβάλλουν τθν πλατεία

εγκακίςτανται το Υπουργείο Εςωτερικϊν ςτθ γωνία τθσ πλατείασ με τθ Σταδίου –Εικόνα

199--, το Υπουργείο Ναυτικϊν, ςτθν οδό Νομιςματοκοπείου 2 και θ Αςτυνομικι Διεφκυνςθ

Ακθνϊν το 1865, ςτθν οδό Νομιςματοκοπείου 11–Εικόνα 198- ςτθν οικία Αφκονίδθ. Στο

μζγαρο του Αμβροςίου άλλθ λειτουργεί θ Αγγλικι πρεςβεία. Επίςθσ ςτθν οδό

Νομιςματοκοπείου 7 βρίςκονται τα γραφεία τθσ εφθμερίδασ «Εςτία». Ρολφ κοντά ςτθν

πλατεία απζναντι από τον Άγιο Γεϊργιο τον Καρφκθ, υπάρχει και το μζγαρο του ςυλλόγου

«Ραρναςςόσ», ο οποίοσ διαδραματίηει ςθμαντικό ρόλο ςτθν κοινωνικι και πολιτιςτικι ηωι

τθσ πρωτεφουςασ. Στθν οδό Σταδίου απζναντι από το Υπουργείο Εςωτερικϊν και ςτθ γωνία

με τθν Κοραι βρίςκεται το «Ξενοδοχείο των Ακθνϊν» που όμωσ θ λειτουργία του λίγο

ςχετίηεται με αυτιν τθσ πλατείασ, λόγω τθσ παρεμβολισ του κτιρίου του Υπουργείου.

Η πλατεία Κλαυκμϊνοσ εξακολουκεί να παρουςιάηει ωσ μορφή και λειτουργία τθν ίδια

εικόνα.

Ραρόλο που θ κζςθ τθσ κα ςυνθγοροφςε ςε κάτι τζτοιο, δεν καταφζρνει οφτε αυτι τθν

περίοδο να αποκτιςει κεντροβαρικι ςθμαςία ςτα τεκταινόμενα ςτθν πρωτεφουςα. Η κζςθ

αυτι είναι μεν κεντρικι εφόςον βρίςκεται πολφ κοντά ςτον άξονα τθσ Σταδίου που είναι

ζνασ από τουσ ςθμαντικότερουσ τθσ Ακινασ αλλά τελικά θ παρεμβολι του κτιριακοφ όγκου

του Υπουργείου των Οικονομικϊν κρατάει τον κεντρικό χϊρο τθσ πλατείασ αποκομμζνο από

τθν κίνθςθ. Επίςθσ θ διαμόρφωςι τθσ με πράςινο και περίφραξθ ςε όλθ του τθν ζκταςθ

προτρζπει ςε εςωςτρεφι λειτουργία.

Αυτι απομονωμζνθ από τθν κίνθςθ των γφρω δρόμων παραμζνει απόμερθ, χωρίσ να

μπορεί να αςκιςει ζλξθ ςε λειτουργίεσ που κα ςυγκζντρωναν τακτικοφσ κακθμερινοφσ

καμϊνεσ, κακιςτϊντασ τθν «ςτζκι» για κάποιεσ κατθγορίεσ πολιτϊν. Από τα κζντρα

αναψυχισ και επικοινωνίασ, καφενεία, ηαχαροπλαςτεία, μπυραρίεσ, κζατρα, καφωδεία

κλπ, οφτε ζνα δεν αναφζρεται ςτθν πλατεία Κλαυκμϊνοσ, εκτόσ από το καφενείο μζςα ςτον

κιπο, που εξακολουκεί να λειτουργεί τουλάχιςτον μζχρι το 1878. Είναι γνωςτι επίςθσ θ

φπαρξθ δφο καφενείων ςτον παρακείμενο μικρό χϊρο, όπου βρίςκεται θ βυηαντινι

εκκλθςία των Αγίων Θεοδϊρων, που αποκαλείται πλατεία Αγίων Θεοδώρων.

Ζτςι ο κιποσ λειτουργεί αποκλειςτικά για περίπατο, ανάπαυςθ, περιςυλλογι και κοινωνικι

επαφι χωρίσ άμεςθ ςχζςθ με τα γφρω διαδραματιηόμενα. Αποτελεί όμωσ ςθμείο αναφοράσ

και περιλαμβάνεται πάντα ςε καταλόγουσ και άλλα κείμενα ςχετικά με τθ ηωι τθσ πόλθσ.

Μόνο κατά τθ διάρκεια του εορταςμοφ τθσ Αποκρθάσ ο ευρφτεροσ χϊροσ τθσ πλατείασ

φιλοξενεί κάποιεσ ζκτακτεσ λειτουργίεσ. Τότε ςτθν οδό Δραγατςανίου προσ τθ Σταδίου

ςτινονται αμφικεατρικζσ εξζδρεσ για τθν παρακολοφκθςθ των αρμάτων που διζρχονται

από τθν οδό Σταδίου. Άλλοτε θ επιτροπι κρίςθσ βρίςκεται ςε ξφλινθ εξζδρα, ςτθν πλευρά

τθσ οδοφ Κοραι, ενϊ θ βαςιλικι οικογζνεια παρακολουκεί από το κτίριο του Υπουργείου

Οικονομικϊν.

Η διαμόρφωςη του Κιπου με ελεφκερθ διάταξθ και με περίφραξθ από χαμθλό κιγκλίδωμα,

παραμζνει ίδια όπωσ ζχει περιγραφεί τθν προθγοφμενθ περίοδο τουλάχιςτον μζχρι τισ

αρχζσ του εικοςτοφ αιϊνα. 1

Μετά όμωσ το 1901 ςτο πλαίςιο του γενικότερου προγράμματοσ αναβάκμιςθσ των

δθμοτικϊν κιπων και πλατειϊν, γίνονται εργαςίεσ διαρρφκμιςθσ και καλλιτεχνικισ

διαμόρφωςθσ τθσ πλατείασ 2 – Σχζδιο 82--.

Μεταξφ του 1887 και του 1891 επί δθμάρχου Τιμολζοντοσ Φιλιμονοσ, ςτον κιπο

καταςκευάηεται «πολυτελζσ αποχωρθτιριο». Αυτό αντικακίςταται από νζο που

τοποκετείται ςε χϊρο πίςω από το Υπουργείο των Οικονομικϊν, μετά το 1899, κατά τθ

διάρκεια τθσ δθμαρχίασ του Σπφρου Μερκοφρθ.

Τθν πρϊτθ περίοδο, το Υπουργείο των Οικονομικϊν, λόγω του ότι ο κιποσ βρίςκεται ςτον

άμεςο περίγυρό του. Αναλαμβάνει τθν καλλιζργεια και ςυντιρθςθ του πραςίνου, ενϊ ςτθ

ςυνζχεια θ αρμοδιότθτα αυτι μεταφζρεται ςτο Διμο Ακθναίων.

Επίςθσ κατά τθ διάρκεια τθσ δθμαρχίασ του Σπφρου Μερκοφρθ ο χϊροσ γφρω από τθν

εκκλθςία των Αγίων Θεοδϊρων αναςκάπτεται και δθμιουργείται γφρω από το ναό κλειςτόσ

περίβολοσ, ςτθν περιφζρεια του οποίου τοποκετείται κιγκλίδωμα – Εικόνα 201--.

1 Σε περιγραφι του 1876 αναφζρεται πωσ ο κιποσ αποτελείται από κυπαρίςςια, πεφκα, πλατάνια

και φτελιζσ και περιβάλλεται από τοίχο χαμθλό με κάγκελα ξφλινα και ότι «ζχει τζςςερισ ειςόδουσ,

μια για κάκε πλευρά και ςυντριβάνι με χρυςόψαρα».

2 Δεν είναι γνωςτό πότε ακριβϊσ ζγινε θ τροποποίθςθ ςτθ δομι του χϊρου, οπότε αυτόσ από

μικρόσ με ελεφκερθ διάταξθ κιποσ πιρε τθ ςυμμετρικι μορφι με τθν οποία είναι γνωςτόσ μζχρι τθν

πλιρθ αναμόρφωςι του με τθν καταςκευι υπόγειου ςτακμοφ αυτοκινιτων το 1970.

Ε. Περίοδοσ 1909-1945

Κατά τθν περίοδο αυτι δεν ςυμβαίνουν ςθμαντικζσ τροποποιιςεισ όςον αφορά ςτθ μορφι

και ςτθ λειτουργία τθσ πλατείασ. Σθμαντικι αλλαγι όμωσ πυροδοτείται κατά το τζλοσ τθσ

περιόδου το 1939, με τθν κατεδάφιςθ του κτιρίου του Υπουργείου των Οικονομικϊν –

παλιοφ Νομιςματοκοπείου--.

Το κτίριο αυτό εξακολουκεί να ςτεγάηει μζχρι τθν κατεδάφιςθ του το Υπουργείο των

Οικονομικϊν. Φαίνεται όμωσ ότι τα τελευταία χρόνια θ ζλλειψθ ςυντιρθςθσ είχε κάνει τθ

λειτουργία του προβλθματικι.. Γι αυτό και κοινι είναι θ πεποίκθςθ για τθν ανάγκθ

κατεδάφιςθσ του, ενϊ ελάχιςτεσ αντίκετεσ απόψεισ εκφράηονται και αυτζσ από τον τεχνικό

κόςμο. 1 Άλλωςτε το ςενάριο τθσ διάνοιξθσ τθσ οδοφ Κοραι μζχρι το Μοναςτθράκι, ςυχνά

παρουςιάηεται ςαν ςθμαντικι ενζργεια εξυγίανςθσ τθσ Ακινασ και το κτίριο είναι ζνα από

τα ςοβαρά εμπόδια για τθν υλοποίθςθ του. Ρζραν αυτοφ κατά τισ ςυηθτιςεισ χωροκζτθςθσ

νζων δθμόςιων κτιρίων θ πλατεία ςυγκαταλζγεται ςτο διακζςιμο δυναμικό τθσ πόλθσ

πράγμα που καταδεικνφει ότι θ μοίρα του κτιρίου κεωρείται από όλουσ προδιαγεγραμμζνθ.

Λίγο νωρίτερα το 1937, γκρεμίηεται και ζνα από τα ωραιότερα κτίρια τθσ Ακινασ, το μζγαρο

Αμβροςίου άλλθ ςτθν οδό Δραγατςανίου.

1 Βλ. Ανάλυςθ του Άρθ Κωνςταντινίδθ ςε άρκρο ςτα Τεχνικά Χρονικά και πρόταςθ Α. Αντωνιάδθ ςτο

ίδιο περιοδικό. Στα δφο παραπάνω άρκρα εκφράηονται αντιρριςεισ για τθν κατεδάφιςθ του κτιρίου

και τθ δθμιουργία κενοφ χϊρου πάνω ςτο ςυνεχζσ μζτωπο τθσ Σταδίου. Ρροτείνεται θ οικοδόμθςθ

του κενοφ οικοπζδου.

Πςον αφορά ςτισ χρήςεισ των κτιρίων που περιβάλλουν τθν πλατεία, τα τρία υπουργεία

που υπιρχαν από τθν προθγοφμενθ περίοδο, το Υπουργείο Εςωτερικϊν ςτθν οδό

Δραγατςανίου 2, το Υπουργείο Ναυτικϊν, ςτθν Ραπαρθγοποφλου και Ραλαιϊν Ρατρϊν

Γερμανοφ και Υπουργείο Οικονομικϊν επί τθσ Σταδίου, εξακολουκοφν να λειτουργοφν.

Επίςθσ το 1937 ςτο μζγαρο του Αμβροςίου άλλθ ςτεγάηεται θ Αγγλικι Ρρεςβεία, το

Αγγλικό Ρροξενείο και θ Αγγλικι Λζςχθ.

Εκτόσ από τα προθγοφμενα, ςτθ βιβλιογραφία αναφζρεται ότι ςτθν περιφζρεια τθσ

πλατείασ εγκακίςτανται θ Τράπεηα Θεςςαλονίκθσ, θ Τράπεηα Εκνικισ Οικονομίασ ςτθν οδό

Δραγατςανίου, το Αγγλικό Επιμελθτιριο όμοια ςτθν οδό Δραγατςανίου, θ Εταιρία

Ελλθνικοφ Λαχείου και οι εφθμερίδεσ «Ακρόπολισ» και «Ρρόοδοσ» ςτθν οδό

Ραπαρθγοποφλου, κακϊσ και θ ΕΟΝ ςτο μζγαρο Εφεςίου ςτθν περίοδο Μεταξά.

Επίςθσ ςτθν περιφζρεια τθσ πλατείασ ςτθν οδό Ραπαρθγοποφλου ςθμειϊνεται θ

λειτουργία τθσ ταβζρνασ του «Βελιςςάριου» δίπλα από το Υπουργείο των Ναυτικϊν, κακϊσ

και του καφενείου «Αιτωλοακαρνανία», γνωςτοφ καλλιτεχνικοφ ςτεκιοφ και χϊρου

ςτζγαςθσ τθσ οργάνωςθσ «Σοςιαλιςτικόν Κζντρον», που βγάηει τραπζηια όχι μόνο μπροςτά

ςτο πεηοδρόμιο, αλλά και ςτθν απζναντι πλευρά κάτω από τα δζντρα του κιπου.

Το 1927, επί δθμαρχίασ Σπφρου Ράτςθ, θ πλατεία διαμορφώνεται και εξωραΐηεται ςε

ςχζδια του αρχιτζκτονα Εμ. Λαηαρίδθ – Σχζδιο 84, Σχζδιο 85--. Ρρόκειται για μια

ςυμμετρικι ςφνκεςθ που περιλαμβάνει περιφερειακό πράςινο, κεντρικό οκταγωνικό

πλάτωμα και διαγϊνιεσ προςβάςεισ. Στο κζντρο του πλατϊματοσ τοποκετείται οκταγωνικό

ςυντριβάνι – κρινθ – Εικόνα 208, Εικόνα 209--. Στθν περιφζρεια του πλατϊματοσ υπάρχουν

κακιςτικοί πάγκοι για ςτάςθ, ανάπαυςθ, επικοινωνία.

Οι περιβάλλοντεσ την πλατεία δρόμοι παρουςιάηουν μικρι κίνθςθ τροχοφόρων,

χρθςιμοποιοφνται όμωσ, όπωσ ςυμβαίνει και ςε πολλζσ άλλεσ κεντρικζσ πλατείεσ, για

ςτάςθ και ςτάκμευςθ. Εδϊ λειτουργεί τθ δεκαετία του 1920, όπωσ και ςτθ διπλανι πλατεία

Αγίων Θεοδϊρων, ςτακμόσ αμαξϊν, ενϊ ςτισ οδοφσ Δραγατςανίου και Ραπαρθγοποφλου

ορίηονται κζςεισ παρκαρίςματοσ.. Επίςθσ μετά το 1930, εγκακίςτανται κάποιεσ από τισ

αφετθρίεσ των μζςων μαηικισ ςυγκοινωνίασ. Από τθν πλατεία Κλαυκμϊνοσ αναχωροφν τα

λεωφορεία για Άγιο Ιωάννθ, Γοφβα, Ηλιοφπολθ, Υμθττό, Κυνοςάργουσ, Νεκροταφείο.

Η πλατεία Κλαυκμϊνοσ ευριςκόμενθ ςε ζνα από τα πιο κεντρικά και ςθμαντικά ςθμεία τθσ

Ακινασ ςυγκεντρϊνει ςτα περιβάλλοντα κτίρια υπερτοπικζσ λειτουργγίεσ που ςχετίηονται

με διοικθτικζσ, οικονομικζσ υπθρεςίεσ ι πολιτιςτικι δραςτθριότθτα. Για το λόγο αυτό

αποτελεί ζνα ςημαντικό υπερτοπικό πόλο και ςημείο αναφοράσ μζςα ςτθν πόλθ. Η

κίνθςθ γφρω από τθν πλατεία ςε όλθ τθ διάρκεια τθσ θμζρασ είναι ςυνεχισ, από αυτοφσ

που εξυπθρετοφνται από τισ γφρω υπθρεςίεσ ι που καταφτάνουν ι αναχωροφν με τα

ςυγκοινωνιακά μζςα. Πμωσ μεγάλοσ αρικμόσ κζντρων επικοινωνίασ που κα τόνωναν τον

κοινωνικό χαρακτιρα του δθμόςιου χϊρου με τθ λειτουργία υπαίκριων

τραπεηοκακιςμάτων ςτα πεηοδρόμια ι τθν πλατεία, δεν φαίνεται να υπάρχει.

Πλθ αυτι θ κίνθςθ όπωσ και τθν προθγοφμενθ περίοδο, λίγο ςχετίηεται με τθ χριςθ του

κεντρικοφ χϊρου-κιπου.

Το κεντρικό τμιμα τθσ εξακολουκεί να είναι απομονωμζνο από αυτά που ςυμβαίνουν γφρω

από αυτό. Οι κακιςτικοί πάγκοι και τα τραπεηοκακίςματα του «Αιτωλοακαρνανία» δίνουν

τθ δυνατότθτα κυρίωσ για ιςυχθ ανάπαυςθ ι ςυνάντθςθ. Αναφζρεται χαρακτθριςτικά ότι

και τον ποιθτι Καρυωτάκθ «αυτόν που τόςο απόφευγε τα ςυνθκιςμζνα καφενεία, … κάτι

τον τραβοφςε από το ιρεμο περιβάλλον που εφριςκε ςτον κιπο του Κλαυκμϊνοσ, κακϊσ

και από τισ απίκανεσ ιδιορρυκμίεσ ωριςμζνων αδιόρκωτων μποζμ που μαηεφουνταν κει

πζρα… Κεντρικό μα και ςυγχρόνωσ απόκεντρο για κείνθ τθν εποχι με τισ καρζκλεσ που

βαλμζνεσ και ςτο απζναντι μζροσ, κάτω από τα δζνδρα του ιςυχου και ςχεδόν ειδυλλιακοφ

τότε κιπου του Κλαυκμϊνα, ιταν μοναδικό καταφφγιο ςτθν Ακινα για όςουσ ηθτοφςαν

ςυγκζντρωςθ και περιςυλλογι». Στθν πλατεία ςθμειϊνεται θ φπαρξθ μόνιμου υπαίκριου

φωτογράφου.

Από τα παραπάνω γίνεται φανερό ότι ο χώροσ εξακολουθεί να λειτουργεί βαςικά ωσ

κήποσ-αλςφλλιο για περίπατο, ανάπαυςθ ι ςυνάντθςθ. Άλλωςτε αυτό καταδεικνφεται και

από το γεγονόσ ότι ςυχνότερα και ςε αυτι τθν περίοδο αυτόσ ςυνικωσ ονομάηεται κιποσ

του Κλαυκμϊνοσ και ςπανιότερα πλατεία.