1

วิ�ชา ทั�นตกรรมป้�องก�น เร��อง การควิบค�มแผ่�นคราบ

จุ�ลิ�นทัร�ย์� Plaque control

อ.ทัพญ.วิรย์า มณี�ลิ�งกาวิ�ทัย์าลิ�ย์การสาธารณีส�ขส�ร�นธร

จุ.ขอนแก�น

2

วิ�ตถุ�ป้ระสงค�1. บอกควิามหมาย์แลิะส�วินป้ระกอบของแผ่�น

คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ได้*อย์�างถุ+กต*อง2. บอกควิามส,าค�ญของแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ในช�อง

ป้ากต�อการเก�ด้โรคฟั0นผ่�แลิะโรคป้ร�ทั�นต�ได้*4. อธ�บาย์มาตรการการควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�

ทั�1งทัางกลิศาสตร�แลิะการใช*สารเคม�5. แป้รงฟั0น ใช*ไหมข�ด้ฟั0นแลิะอ�ป้กรณี�ต�างๆได้*

อย์�างถุ+กต*อง6. ให*ค,าแนะน,าวิ�ธ�การทั,าควิามสะอาด้ช�องป้ากด้*วิย์วิ�ธ�

ต�างๆ ให*แก�ผ่+*ป้4วิย์ในแต�ลิะคนได้*อย์�างเหมาะสมได้*

3

แหลิ�งควิามร+*เพ��มเต�ม1 .จุ�นทัน�คณีา ส�บณี�การณี�แลิะคณีะ, ป้ร�ทั�นต

วิ�ทัย์า. โครงการต,าราวิ�ทัย์าลิ�ย์การสาธารณีส�ขส�ร�นธร, 2545.

2. ชน�นทัร� เตชะป้ระเสร�ฐวิ�ทัย์า,โรคป้ร�ทั�นต�แลิะกระบวินการร�กษา. เย์�ย์ร�บ�7คพ�บลิ�ชเชอร�, กร�งเทัพฯ, คร�1งทั��1, 2544.

4

ขบวินการเก�ด้แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�

5

ขบวินการเก�ด้แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�

•กระบวินการเก�ด้ Acquire pellicle

•กระบวินการเก�ด้แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� (Plaque)

โรคฟั0นผ่�โรคป้ร�ทั�นต�

6

กระบวินการเก�ด้ Acquire pellicle

•Acquire pellicle ค�อ สารเคลิ�อบบางๆส�ใส ทั��เก�ด้ข91นบนต�วิฟั0น เก�ด้จุากการด้+ด้ซึ9มสารโป้รต�นในน,1าลิาย์มาย์�งผ่�วิเคลิ�อบฟั0น

•Acquire pellicle สามารถุเก�ด้ข91นใหม�ได้*ภาย์ใน 20 นาทั�หลิ�งจุากทั��ทั,าควิามสะอาด้ช�องป้ากแลิ*วิ

7

กระบวินการเก�ด้ Acquire pellicle

•หน*าทั��ของ Acquire pellicle–ช�วิย์ในการป้�องก�นอ�นตราย์ทั��เก�ด้จุากผ่�วิ

เคลิ�อบฟั0น–เป้<นต�วิเลิ�อกผ่�านของสารต�างๆเข*าส+�ผ่�วิ

เคลิ�อบฟั0น–เป้<นทั��ย์9ด้เกาะของเช�1อจุ�ลิ�นทัร�ย์�มาย์�งผ่�วิฟั0น–เป้<นแหลิ�งอาหารให*ก�บเช�1อจุ�ลิ�นทัร�ย์�ในแผ่�น

คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�

8

กระบวินการเก�ด้ Acquire pellicle

Enamel

สารโป้รต�นในน,1าลิาย์

9

กระบวินการเก�ด้แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� (Plaque)

• Acquire pellicle หร�อแผ่�นคราบโป้รต�น เม��อม�เช�1อแบคทั�เร�ย์มาย์9ด้เกาะจุะกลิาย์เป้<น แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�หร�อ plaque

10

แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� (Plaque)• เป้<นแผ่�นคราบส�ขาวิหร�อ ขาวิข��น เป้<นทั��

ย์9ด้เกาะของเช�1อโรค ม�กพบอย์+�บร�เวิณีคอฟั0น ม�เป้<นคราบอ�อน ข+ด้ออกได้* ควิามหนาแตกต�างก�นข91นก�บระย์ะเวิลิาทั��เก�ด้

•plaque สามารถุก,าจุ�ด้ได้*โด้ย์ง�าย์ด้*วิย์การแป้รงฟั0น ใช*ไหมข�ด้ฟั0น

11

แผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� (Plaque)

• ส�วินป้ระกอบในแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� – โป้รต�น 40-50 %– คาร�โบไฮเด้รต 13-18 %– ไขม�น 10-14 % – เช�1อโรคทั��ก�อให*เก�ด้โรค– เศษเซึลิลิ�ทั��ตาย์แลิ*วิ

12

- เก�ด้การสะสมของแร�ธาต� เช�น Ca P เข*าไป้ใน Plaque

- ทั,าให*เป้ลิ��ย์นแป้ลิงโครงสร*างของ Plaque ให*ม�ควิามแข>งมากข91น

- ไม�สามารถุก,าจุ�ด้ออกได้*ด้*วิย์การแป้รงฟั0น- บนห�นน,1าลิาย์ก>จุะกลิาย์เป้<นทั��ย์9ด้เกาะของคราบ

จุ�ลิ�นทัร�ย์�ได้*อ�กคร�1ง

จุากแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�กลิาย์เป้<นห�นน,1าลิาย์ (Calculus)

13

คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ก�บการเก�ด้โรคฟั0นผ่�

• เช�1อจุ�ลิ�นทัร�ย์�ในแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์� จุะเอาน,1าตาลิกลิ+โคสทั��ก�นเข*าไป้มาสร*างเป้<นพลิ�งงานของตนแลิะผ่ลิ�ตกรด้ lactic ออกมาลิะลิาย์แร�ธาต�ในฟั0นจุนทั,าให*เก�ด้ฟั0นผ่�ข91น

เช�1อจุ�ลิ�นทัร�ย์�

แป้�ง+ น,1าตาลิ

พลิ�งงาน+ กรด้

ลิะลิาย์แร�ธาต�ในฟั0น

E+Acid

14

คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ก�บการเก�ด้โรคป้ร�ทั�นต�

- เช�1อโรคในแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�สร*างสารพ�ษหร�อแอนต�เจุนออกมากระต�*นให*เก�ด้กระบวินการอ�กเสบบร�เวิณีเหง�อกข91น

15

ข*อแตกต�างของ Plaque ต�อการเก�ด้โรคฟั0นผ่�แลิะโรคป้ร�ทั�นต�

Plaque ทั��ทั,าให*เก�ด้โรคฟั0นผ่� Plaque ทั��ทั,าให*เก�ด้โรคป้ร�ทั�นต�

- เป้<นเช�1อกร�มบวิก ทั��ใช*ออกซึ�เจุน- เช�1อม�น*อย์ชน�ด้ ไม�ซึ�บซึ*อน- สร*างกรด้ออกมาทั,าลิาย์โครงสร*างฟั0น

- เป้<น plaque ทั��ข91นมาไม�นาน- เช�1อได้*แก� Streptococcus sp. Lactobacillus sp.

- เป้<นเช�1อกร�มลิบ ทั��ไม�ใช*ออกซึ�เจุน- เช�1อม�หลิาย์ชน�ด้ โครงสร*างซึ�บซึ*อน- สร*างสารพ�ษ เอนไซึม� กระต�*นให*เก�ด้การอ�กเสบ- เป้<น plaque ทั��ม�อาย์�ข91นมานานแลิ*วิ- เช�1อได้*แก� Actinomyces sp. Spirocete vibrious.

16

การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�

• การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ทัางกลิ (Mechanical plaque control)

•โด้ย์ผ่+*ป้4วิย์•โด้ย์ทั�นตบ�คลิากร

• การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ทัางเคม� (Chemical plaque control)

•โด้ย์ผ่+*ป้4วิย์•โด้ย์ทั�นตบ�คลิากร

17

การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ทัางกลิ

•การบ*วินป้ากด้*วิย์น,1า•การแป้รงฟั0น (Tooth brushing)

•การทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0น(Interdentally cleaning)

18

• แป้รงส�ฟั0น• ควิามถุ��ของการแป้รง

ฟั0น• ลิ,าด้�บในการแป้รงฟั0น• วิ�ธ�การแป้รงฟั0น

การแป้รงฟั0น (Tooth brushing)

19

แป้รงส�ฟั0น (Toothbrush)

• แป้รงส�ฟั0นไฟัฟั�า• แป้รงส�ฟั0นทั��ใช*ม�อ

20

แป้รงส�ฟั0นไฟัฟั�าข*อบ�งใช*-ผ่+*ป้4วิย์ทั��ไม�สามารถุก,าจุ�ด้ plaque ได้*ด้*วิย์การแป้รงฟั0นตามป้กต� เช�น ผ่+*ป้4วิย์ม�อพ�การ ผ่+*ป้4วิย์เด้>ก ผ่+*ป้4วิย์ทั��ใส�เคร��องม�อจุ�ด้ฟั0นแบบต�ด้แน�น

การเคลิ��อนไหวิของแป้รง- ถุ+ไป้มาหน*าหลิ�ง - หม�นวิน

- ข91นลิง

21

แป้รงส�ฟั0นทั��ใช*ม�อ1. ด้*ามจุ�บ ตรง ย์าวิ

16 ซึม.

22

23

แป้รงส�ฟั0นทั��ใช*ม�อ2. ขนแป้รง- ไนลิอน หร�อ ขนส�ตวิ�- แป้รงขนอ�อนป้ลิาย์มน- 2-4 แถุวิ(แนะน,า

- 34 แถุวิ)

-ขนแป้รงแต�ลิะกลิ��มไม�เก�น - 3644

เส*น-ขนแป้รงม�สป้ร�งด้�

24

แป้รงส�ฟั0นทั��ใช*ม�อ

25

- ควิามถุ��ในการแป้รงฟั0นแนะน,าให*แป้รงอย์�างน*อย์วิ�นลิะ 2 คร�1ง

เช*า-ก�อนนอน ใช*เวิลิาอย์�างน*อย์ 3 - 5 นาทั�- ลิ,าด้�บในการแป้รงฟั0น

เร��มแป้รงจุาก 1. ด้*านใกลิ*แก*ม 2. ด้*านใกลิ*เพด้านแลิะใกลิ*

ลิ�1น 3. ด้*านบด้เค�1ย์วิ 4. แป้รงลิ�1น

การแป้รงฟั0น

26

ต,าแหน�งของการแป้รงฟั0น1. ฟั0นหลิ�งบนขวิา2. ฟั0นหน*าบน3. ฟั0นหลิ�งบนซึ*าย์4. ฟั0นหลิ�งลิ�างซึ*าย์5. ฟั0นหน*าลิ�าง6. ฟั0นหลิ�งลิ�างขวิา7. ด้*านบด้เค�1ย์วิในฟั0นบน/ลิ�าง

8. แป้รงลิ�1น

27

การทั,าควิามสะอาด้ลิ�1น

28

การด้+แลิแป้รงส�ฟั0น- เป้ลิ��ย์นแป้รงส�ฟั0นทั�ก 3 เด้�อน- ลิ*างทั,าควิามสะอาด้ทั�กคร�1งหลิ�งใช*งาน- อาจุเคาะแป้รงก�บขอบอ�างเบาๆ เพ��อก,าจุ�ด้เศษอน�ภาคต�างๆหร�อน,1าออกจุากแป้รง- ต�1งแป้รงไวิ* เก>บในทั��อากาศถุ�าย์เทั- ไม�ควิรใช*แป้รงป้ะป้นก�บผ่+*อ��น

29

การจั�บแปรงสี�ฟั�น1.หั�วแม่�ม่�ออยู่��ด้�านเด้�ยู่วก�บขนแปรง2.หั�วแม่�ม่�ออยู่��ด้�านตรงข�าม่ก�บขนแปรง

30

การจั�ด้ต�าแหัน�งช่�องปากขณะแปรงฟั�น

1.การหัยู่�อนปาก หัร�ออ�าปากเล็"กน�อยู่ เม่�#อแปรงฟั�นหัล็�งด้�าน B

2.การยู่$งฟั�น เม่�#อแปรงฟั�นหัน�าบนแล็ะล็�าง3.การเยู่�%องคาง ไปด้�านไหันเพิ่$#ม่พิ่�%นที่�#ด้�านน�%น เม่�#อ

แปรงฟั�นบนด้�าน B

31

4.การเก"บล็$%น กด้ล็$%นใหั�ต�#า เม่�#อแปรงฟั�นล็�างด้�าน L5.การหั�นศี�รษะไปที่างซ้�ายู่แล็ะขวา ที่�าใหั�ขนแปรง

ขนานก�บ ด้�าน B ของฟั�นบนแล็ะฟั�นล็�าง-คนถน�ด้ขวาใหั�หั�นหัน�าด้�านขวา

32

6.การเอ�ยู่งศี�รษะซ้�ายู่แล็ะขวา ที่�าใหั�แปรงคอฟั�นได้�ง�ายู่ข/%น แปรงด้�านไหันใหั�เอ�ยู่งหัน�าด้�านน�%น-เอ�ยู่งขวา เม่�#อแปรงฟั�นกราม่ล็�างด้�านขวาที่�%ง B, L

7.การก�ม่แล็ะการเงยู่ศี�รษะ เม่�#อแปรงฟั�นหัน�า บนแล็ะล็�าง -ฟั�นหัน�าบนด้�านล็$%น ใหั�เงยู่ศี�รษะ-ฟั�นหัน�าล็�างใกล็�ล็$%น ใหั�ก�ม่ศี�รษะ

33

ที่ด้สีอบ• การแปรงฟั�นต�าแหัน�งที่�#ฟั�นซ้�อนเก• การแปรงฟั�นในต�าแหัน�งที่�#ถอนฟั�นไป

34

เทัคน�คการแป้รงฟั0น

35

เทัคน�คการแป้รงฟั0น1.ว$ธี�สีคร�บ : ถ�ไปถ�ม่า2.Rolling stroke technique

3. Modified Bass , s technique: ขยู่�บป�ด้4.ว$ธี�แปรงแบบโฟัน หัร�อ แบบหัม่2นเป3นวงกล็ม่

Fone’s5.ว$ธี�แปรงฟั�นแบบสีต$ล็ล็4แม่นด้�ด้แปร6.ว$ธี�แปรงแบบช่าร4เตอร4

36

http://www.dent.cmu.ac.th/thai/perio/cai/Lesson.html

37

เทัคน�คการแป้รงฟั0น1 .วิ�ธ�สคร�บ : ถุ+ไป้ถุ+มา ( Horrizontal Scrubbed , s

technique)ข*อบ�งช�1 แนะน,าใช*ในเด้>กเลิ>กหร�อในผ่+*ใหญ�ทั��ไม�ให*

ควิามร�วิมม�อ เน��องจุาก- ไม�ย์��งย์าก เหมาะก�บพ�ฒนาการของกลิ*ามเน�1อของเด้>ก- ป้ระส�ทัธ�ภาพในการก,าจุ�ด้คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�พอใช*- ลิ�กษณีะของฟั0นน,1านมทั��ม�คอฟั0นป้4องออกมามากกวิ�าฟั0นแทั* ทั,าให*ไม�เก�ด้อ�นตราย์ต�อเหง�อก

38

เทัคน�คการแป้รงฟั0น1 .วิ�ธ�สคร�บ

(Horrizonta l Scrubbed , stechnique)

วิ�ธ�การแป้รง 1.วิางขนแป้รงให*

ต�1งฉากก�บแนวิแกนฟั0น ขนแป้รงส�มผ่�สผ่�วิฟั0นแลิะครอบคลิ�มไป้ถุ9งบร�เวิณีคอฟั0น

39

1 .วิ�ธ�สคร�บ (Horizontal Scrubbed’ stechnique)วิ�ธ�การแป้รง

2 .ขย์�บไป้มาในแนวิหน*าหลิ�งป้ระมาณี 15-20 คร�1งต�อต,าแหน�ง ทั,าซึ,1าในต,าแหน�งเด้�ม 2 คร�1ง แป้รงส�1นๆ ป้ระมาณี - 12 ซึ��ต�อต,าแหน�ง

3 . ด้*านบด้เค�1ย์วิให*ถุ+ไป้มาในแนวิหน*าหลิ�งส�1นๆ

4 . แป้รงลิ�1น

40

41

ข*อบ�งช�1 1 . เหมาะก�บการทั,าควิามสะอาด้บร�เวิณีต�วิฟั0น

ไม�เน*นร�องเหง�อก 2 . ไม�ควิรใช*ในผ่+*ป้4วิย์ทั��ม�เหง�อกบวิมโต 3 . เป้<นการสอนวิ�ธ�น�1ก�อนทั��จุะสอนวิ�ธ�อ��นทั��ย์ากข91น

ไป้ ข*อด้�1 .ก,าจุ�ด้ plaque ทั��ผ่�วิฟั0นได้*ด้�2 .แป้รงได้*ง�าย์ ไม�ย์��งย์าก ข*อเส�ย์1 .ไม�สามารถุก,าจุ�ด้ plaque ทั��ร�องเหง�อกได้*

2. Rolling stroke technique: ป้0ด้ลิง

ไม�ควิรใช*ในผ่+*ป้4วิย์ทั��ม�เหง�อกบวิมโต

42

2. Rolling stroke technique

วิ�ธ�การแป้รง 1 .วิางขนแป้รงบร�เวิณี

คอฟั0นแลิะขอบเหง�อก เอ�ย์งทั,าม�ม 45 องศาก�บแนวิแกนฟั0น ป้ลิาย์ขนแป้รงช�1ไป้ทั��เหง�อก

43

2. Rolling stroke techniqueวิ�ธ�การแป้รง

2. ออกแรงกด้ขนแป้รงเข*าหาต�วิฟั0น พร*อมบ�ด้ข*อม�อเพ��อป้0ด้ขนแป้รง จุากขอบเหง�อกลิงมาทั��ต�วิฟั0น ทั,าซึ,1าทั��เด้�มป้ระมาณี -5

10 คร�1ง แลิ*วิจุ9งเลิ��อนต,าแหน�ง 3. ด้*าน occlusal ให*แป้รงในแนวิหน*าหลิ�ง ส�1นๆ

4. แป้รงลิ�1น

กด้ บ�ด้ ป้0ด้

44

เทัคน�คการแป้รงฟั0น 3. Modified Bass ,s sssssssss: ขย์�บป้0ด้

ข*อบ�งช�1 1 .เหมาะก�บการทั,าควิามสะอาด้ในผ่+*ป้4วิย์

โด้ย์ทั��วิไป้ ข*อด้�1 .ม�ป้ระส�ทัธ�ภาพส+งในการทั,าควิามสะอาด้

บร�เวิณีคอฟั0น2. การป้0ด้ช�วิย์ให*เศษคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ออก

จุากร�องเหง�อกได้*ด้�ข91น ข*อเส�ย์1. แป้รงค�อนข*างย์าก

45

3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้

วิ�ธ�การแป้รง ด้*าน buccal,lingual

1 .วิางขนแป้รงบร�เวิณีคอฟั0นแลิะขอบเหง�อก เอ�ย์งทั,าม�ม 45 องศาก�บแนวิแกนฟั0น ป้ลิาย์ขนแป้รงช�1ไป้ทั��เหง�อก

46

วิ�ธ�การแป้รง ด้*าน buccal,lingual

2. กด้ขนแป้รงเข*าไป้ในร�องเหง�อกเบาๆ

3. จุากน�1นขย์�บไป้มาในแนวิหน*าหลิ�ง

ไม�เก�น 1 มม . (ลิ�กษณีะคลิ*าย์การส��น)

ป้ระมาณี - 1520

คร�1ง ต�อต,าแหน�งแป้รงป้ระมาณี 2-3 ซึ�� ใน

แต�ลิะต,าแหน�ง

3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้

47

วิ�ธ�การแป้รง ด้*าน buccal,lingual

4. จุากน�1นป้0ด้ขนแป้รงมาด้*านบด้เค�1ย์วิ

แป้รงซึ,1าในต,าแหน�งเด้�มป้ระมาณี 2 คร�1ง

แลิ*วิจุ9งเลิ��อนไป้ย์�งต,าแหน�งอ��น ฟั0นบนป้0ด้ลิง ฟั0น

ลิ�างป้0ด้ข91น

3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้

48

แป้รงฟั0นหลิ�งบนด้*านใกลิ*แก*ม

แป้รงฟั0นหน*าบนด้*านใกลิ*ร�มฝีDป้าก

49

แป้รงฟั0นหลิ�งลิ�างด้*านใกลิ*แก*ม

แป้รงฟั0นหน*าลิ�างด้*านใกลิ*ร�มฝีDป้าก

50

แป้รงฟั0นหลิ�งบนด้*านใกลิ*เพด้านป้าก

แป้รงฟั0นหลิ�งลิ�างด้*านใกลิ*ลิ�1น

51

วิ�ธ�การแป้รง ด้*าน lingual ของฟั0นหน*าบนแลิะลิ�าง

5. ต�1งแป้รงในแนวิด้��ง กด้ขนแป้รงเข*าไป้ในร�องเหง�อกทั,าม�ม 45 องศา

แลิ*วิขย์�บในแนวิข91นลิงป้ระมาณี 10 คร�1งแลิ*วิป้0ด้ออกมาตรงๆ ทั,าซึ,1า

ต,าแหน�งเด้�มป้ระมาณี 2 คร�1ง

การแป้รงทั��ถุ+กต*อง

การแป้รงทั��ไม�ถุ+กต*อง

3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้

52

แป้รงฟั0นหน*าลิ�างด้*านใกลิ*ลิ�1นแป้รงฟั0นหน*าบนด้*าน

ใกลิ*เพด้านป้าก

53

วิ�ธ�การแป้รง บร�เวิณีด้*าน occlusal6. กด้ขนแป้รงลิงบนด้*านบด้เค�1ย์วิให*ขน

แป้รงเข*าไป้ในหลิ�มร�องฟั0น ขย์�บไป้มาในแนวิหน*าหลิ�ง ป้ระมาณี 5-10 คร�1ง ต�อต,าแหน�ง

3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้

54

วิ�ธ�การแป้รง บร�เวิณี ลิ�1น7. ต�1งแป้รงในแนวิด้��ง

ป้0ด้แป้รงออกมาตรงๆ ทั,าซึ,1า

ต,าแหน�งเด้�มป้ระมาณี 5-10 คร�1ง

ห*าม แป้รงเข*าออก ใน แนวิหน*าหลิ�ง เพราะจุะ

กระต�*นให*เก�ด้การอาเจุ�ย์นมากข91น

3. Modified Bass’ s technique: ขย์�บป้0ด้

55

4.ว$ธี�แปรงแบบโฟัน แบบหัม่2นเป3นวงกล็ม่ Fone’s

• การวางแปรง วางแปรงต�%งฉากก�บผิ$วฟั�น

• ด้�านแก�ม่ หัม่2นแปรงเป3นวงกล็ม่ในขณะที่�#ฟั�นสีบก�น

• ด้�านล็$%น เพิ่ด้าน ถ�ไปถ�ม่าในแนวราบ• ด้�านบด้เค�%ยู่ว ถ�ไปถ�ม่าเป3นช่�วงสี�%น ๆ ระยู่ะ

0-0.5 ม่ม่.

56

5.ว$ธี�แปรงฟั�นแบบสีต$ล็ล็4แม่นด้�ด้แปร• การวางแปรง วางขนแปรงสี�วนหัน/#งอยู่��ที่�#เหัง�อก

ยู่/ด้ ปล็ายู่ขน แปรงช่�%ไปที่างรากฟั�น ที่�าม่2ม่ 45 องศีา

• ออกแรงกด้เบาๆ ขยู่�บด้�าม่แปรงหัม่2นเป3นวงกล็ม่ ประม่าณ 20 คร�%ง แล็�วเคล็�#อนแปรงล็งม่า

• ด้�านบด้เค�%ยู่ว ถ�ไปม่า• เหัม่าะสี�าหัร�บผิ��ที่�#ม่�เหัง�อกร�น ใช่�นวด้เหัง�อก• ข�อเสี�ยู่ไม่�สีาม่ารถที่�าความ่สีะอาด้ในร�องเง�อก

57

6.ว$ธี�แปรงแบบช่าร4เตอร4• การวางแปรง ปล็ายู่ขนแปรงช่�%ไปด้�านบด้เค�%ยู่ว

เก�อบขนานก�บแกนฟั�น ออกแรงกด้แล็ะสี�#นแปรง 6-8 คร�%ง โด้ยู่ขยู่�บเป3น

วงกล็ม่• เหัม่าะสี�าหัร�บผิ��ที่�# ผิ�าต�ด้เหัง�อก เหัง�อกระหัว�างฟั�น

ร�น เก$ด้ซ้อกกว�าง• ข�อเสี�ยู่

– ไม่�สีาม่ารถที่�าความ่สีะอาด้ในร�องเง�อก– ไม่�เหัม่าะก�บการแปรงประจั�าว�น

58

การแป้รงฟั0นในผ่+*ป้4วิย์ทั��ใส�เคร��องม�อจุ�ด้ฟั0น

• ใหั�แปรงฟั�นโด้ยู่ใช่�เที่คน$คขยู่�บป�ด้ ( Modified Bass’ s technique)

• ให*เพ��มการแป้รงฟั0นทั��เหน�อแลิะใต*เคร��องม�อจุ�ด้ฟั0น (bracket)

59

60

61

ผ่ลิของการแป้รงฟั0นไม�ถุ+กวิ�ธ�

• เหง�อกแลิะอวิ�ย์วิะป้ร�ทั�นต�ได้*ร�บอ�นตราย์ เก�ด้เหง�อกร�น• คอฟั0นส9ก• ม�เศษคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�เหลิ�อค*างอย์+�• รอย์โรคทั��เป้<นอย์+�ไม�ด้�ข91น

62

สาเหต�ของการแป้รงฟั0นไม�ถุ+กวิ�ธ�

• ใช*แรงมากเก�นไป้• วิางม�มของแป้รงไม�ถุ+กต*อง• ใช*ขนแป้รงแข>งมากเก�นไป้• ใช*แป้รงทั��หมด้สภาพ• แป้รงไม�ถุ+กวิ�ธ�

63

การทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0น

Interdental cleaning

64

การทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0น ( Interdental cleaning)1 .ไหมข�ด้ฟั0น (Dental floss)

2. ไหมข�ด้ฟั0นชน�ด้พ�เศษ (Super floss)

3. ห�วิงน,าไหมข�ด้ฟั0น (Floss threaders)

4. เคร��องม�อช�วิย์น,าไหมข�ด้ฟั0น (Floss holder)

5. แป้รงซึอกฟั0น (Interproximal brush, Interdental brush, Proxa brush, Bottle brush)

65

การทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0น ( Interdental cleaning)

6.แป้รงกระจุ�กเด้�ย์วิ (Single tufted brush)

7 .ผ่*า (Gauze strips)

8 .ไม*จุ�1มฟั0น (Toothpicks)

9.Rubber tip/rubber cup

66

การเลิ�อกใช*อ�ป้กรณี�ให*เหมาะสมก�บซึอกฟั0น• ขนาด้แลิะลิ�กษณีะของช�องวิ�าง

- ป้ระเภทัทั�� 1 ม�เหง�อก IDP ป้Eด้อย์+�เต>ม- ป้ระเภทัทั�� 2 ม�การร�นของเหง�อก IDP ระด้�บ

ป้านกลิาง- ป้ระเภทัทั�� 3 ม�การร�นของเหง�อก IDP ไป้

หมด้

67

1 .ไหมข�ด้ฟั0น (Dental floss)

• เพ��อก,าจุ�ด้คราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ในร�องเหง�อก• ใช*ได้*ด้�ในบร�เวิณีทั�� เหง�อก IDP ม�อย์+�เต>ม• ทั,าจุากไนลิอน ม�ทั�1งเคลิ�อบข�1ผ่91งแลิะไม�เคลิ�อบข�1ผ่91ง• แนะน,าให*ใช*ไหมข�ด้ฟั0นอย์�างน*อย์วิ�นลิะ 1 คร�1ง

68

วิ�ธ�การใช*ไหมข�ด้ฟั0น 1.ด้9งเส*นไหมข�ด้ฟั0นย์าวิป้ระมาณี  12-18 น�1วิ  แลิ*วิพ�นป้ลิาย์

แต�ลิะข*าง  ก�บน�1วิกลิาง ของม�อ ทั�1งสองข*าง

2. ใช*น�1วิห�วิแม�ม�อแลิะน�1วิช�1จุ�บไหม ให*ตร9ง(ย์าวิป้ระมาณี 1-1.5 น�1วิ)

69

วิ�ธ�การใช*ไหมข�ด้ฟั0น 3.จุ�บเส*นไหมให*แน�นแลิ*วิพาด้เส*นไหมบน

ซึอกระหวิ�างซึ��ฟั0น  ขย์�บไป้มา ให*เส*นไหมผ่�านเข*าไป้ในซึอกฟั0น ระวิ�งอย์�ากด้เส*นไหมแรงเก�นไป้ จุะทั,าให*บาด้เหง�อก

70

วิ�ธ�การใช*ไหมข�ด้ฟั0น

4. เม��อเส*นไหมผ่�านจุ�ด้ส�มผ่�ส

 - ด้9งไหมให*แนบต�ด้ฟั0นลิ9กลิงไป้ในร�องเหง�อก  แลิะโอบด้*านใด้ด้*านหน9�ง 

- ขย์�บไหมข91นลิงคลิ*าย์ฟั0นป้ลิาป้ระมาณี 5-6 คร�1ง

-ทั,าเช�นน�1ก�บซึอกฟั0นทั�กซึ��   

71

72

73

2. ไหมข�ด้ฟั0นชน�ด้พ�เศษ(Super floss)• เป้<นไหมข�ด้ฟั0นทั��ออกแบบให*ป้ลิาย์ด้*านหน9�งแข>ง ส�วินอ�กด้*านจุะเป้<นพ+ �หนา• ใช*ทั,าควิามสะอาด้ ใต*สะพานฟั0น ในผ่+*ป้4วิย์จุ�ด้ฟั0น• ใช*ได้*ในบร�เวิณีทั��ม�เหง�อก IDP ป้กต�หร�อร�นป้านกลิาง

74

3. ห�วิงน,าไหม(Floss threaders)

•ช�วิย์ในการน,าไหมข�ด้ฟั0นผ่�านไป้ใต*จุ�ด้ contact ของฟั0น

• ในกรณี�ทั��ผ่+*ป้4วิย์จุ�ด้ฟั0น ใส�สะพานฟั0น ม�ฟั0นช�ด้ก�นแน�นมาก

75

4.เคร��องม�อตร9งไหมข�ด้ฟั0น(Floss holders)

• เป้<นด้*าม ร+ป้ต�วิ Y ใช*ข9งไหมให*ต9ง เพ��อผ่�าน proximal ของฟั0นได้*ง�าย์

• แนะน,าในผ่+*ป้4วิย์ทั��ม�ควิามสามารถุในการใช*ม�อจุ,าก�ด้ หร�อผ่+*ป้4วิย์ทั��อาเจุ�ย์นง�าย์

76

5.แป้รงซึอกฟั0น(Proxa brush)• เป้<นแป้รงขนาด้เลิ>ก คลิ*าย์แป้รงลิ*างขวิด้

• ใช*ทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0นทั��ม�การร�นของเหง�อกป้านกลิาง

• ควิรเลิ�อกแป้รงให*ม�ขนาด้ใหญ�กวิ�าช�องวิ�างเลิ>กน*อย์

• แนะน,าให*ใช*หลิ�งแป้รงฟั0นในช�องป้ากตามป้กต�แลิ*วิ

77

การใช*แป้รงซึอกฟั0น• สอด้แป้รงเข*าไป้ในซึอก

ฟั0นโด้ย์ให*ป้ลิาย์ขนแป้รงช�1ข91นไป้ด้*านบด้เค�1ย์วิเลิ>กน*อย์

• ขย์�บแป้รงเข*า-ออก ป้ระมาณี 5-6 คร�1ง ต�อต,าแหน�ง

• อาจุจุะใช*หร�อไม�ใช*ย์าส�ฟั0นก>ได้*

78

6.แป้รงกอเด้�ย์วิ (Single tufts brush)

• คลิ*าย์แป้รงส�ฟั0นป้กต�แต�ม�ขนาด้เลิ>กกวิ�าแลิะม�ขนแป้รงเพ�ย์งกอเด้�ย์วิ

• ใช*ทั,าควิามสะอาด้ฟั0นทั��ซึ*อนเก ฟั0นลิ*ม ด้*าน distal ของฟั0นในส�ด้

79

7. ผ่*าก7อซึ (Gauze strips)• ใช*ขนาด้กวิ*าง 1 น�1วิแลิะย์าวิ 6 น�1วิ พ�บเข*าหาก�น• ใช*ทั,าควิามสะอาด้ซึอกฟั0นทั��ห�าง ด้*าน Distal

ของฟั0นซึ��หลิ�งส�ด้ หร�อฟั0นทั��อย์+�ใกลิ*ช�องวิ�าง• วิ�ธ�ใช* โอบผ่*าก7อซึให*แนบก�บฟั0นซึ��ทั��จุะทั,าควิาม

สะอาด้ ถุ+ผ่*าก7อซึคลิ*าย์การข�ด้รองเทั*า เบาๆ ป้ระมาณี 6 คร�1ง

80

8. ไม*จุ�1มฟั0น (Toothpicks)

• อาจุทั,าจุากไม*หร�อพลิาสต�ก ม�หลิาย์ร+ป้ร�าง เช�น สามเหลิ��ย์ม วิงกลิม

• ใช*ในการก,าจุ�ด้เศษอาหาร นวิด้เหง�อกบร�เวิณี IDP

81

วิ�ธ�ใช* สอด้ไม*จุ�1มฟั0นเข*าไป้ระหวิ�าง IDP ถุ+เข*า- ออก หลิาย์ๆคร�1ง

82

9. Rubber tips• เป้<นห�วิย์าง ร+ป้โคนเร�ย์วิ • ใช*ทั,าควิามสะอาด้บร�เวิณี IDP ใช*นวิด้

เหง�อก• วิ�ธ�ใช* วิาง rubber tips ทั�� IDP ป้ลิาย์

เอ�ย์งข91นไป้ด้*านบด้เค�1ย์วิ 45 องศา จุากน�1นกด้ tips เบาๆแลิ*วิหม�นป้ระมาณี6 คร�1ง

• แลิ*วิเบนไป้แนบก�บฟั0นอ�กด้*าน

83

การควิบค�มแผ่�นคราบจุ�ลิ�นทัร�ย์�ทัางเคม�

(Chemical plaque control)แบ�งเป3น 2 ประเภที่ ค�อ

1 .ยู่าระง�บเช่�%อ (antiseptics)2. ยู่าปฏิ$ช่�วนะ (antibiotics)

84

ยู่าระง�บเช่�%อ (antiseptics)

2.1.1 กล็2�ม่บ$สีไบค$วไนด้4 ได้�แก� คล็อเฮกซ้$ด้�น ,อเล็กซ้$ด้�น คล็อเฮกซ้$ด้�น ฆ่�าเช่�%อแบคที่�เร�ยู่ รา ความ่เข�นข�น 0.12%

0.2%

2.1.2 สีารประกอบฟั<นอล็ ได้�แก� เม่นที่อล็ ไที่ม่อล็ ยู่�คาล็$ปต�สี เม่ที่$ล็ซ้าล็$ไซ้เล็สี เช่�น ล็�สีเตอร4ล็�น

2.1.3 สีารประกอบควอเตอร4นาร�แอม่โม่เน�ยู่ ได้�แก� ซ้$ที่$ล็ไพิ่ร$ด้$เน�ยู่ม่คล็อไรด้4 เบนซ้าล็โคเน�ยู่ม่คล็อไรด้4 โด้ม่$เฟันโบร4ไม่ด้4 ความ่เข�ม่ข�น 0.025-0.07%

85

2.1.4 แซ้งก�นาร�น เป3นอ�ล็คาล็อยู่ด้4 ที่�#สีก�ด้จัากสีม่2นไพิ่รแซ้งก�นาเร�ยู่ คานาเด้นซ้�สี

215. . ไตรโคล็ซ้าน 02. -0.5%2.1.7 สีารเอนไซ้ม่42.1.8 สีารต�อต�านหั$นน�%าล็ายู่

ยู่าระง�บเช่�%อ (antiseptics)

86

2.2 ยู่าปฎิ$ช่�วนะ

• ไม่�แนะน�าใหั�ใช่�เฉพิ่าะที่�#เน�#องจัากออกฤที่ธี$?ไม่�นานแล็ะกระต2�นใหั�เก$ด้การแพิ่�ยู่า

87

แบ�ง 5 กล็2�ม่1.การด้�แล็ที่�นตสี2ขภาพิ่ในหัญิ$งต�%งครรภ4แล็ะใหั�นม่

บ2ตร2. การด้�แล็ที่�นตสี2ขภาพิ่ในเด้"กเล็"ก3. น�%ายู่าบ�วนปาก4. การสีอนที่�นตสี2ขศี/กษา เร�#อง การแปรงฟั�น (VDO)

5. การสีอนที่�นตสี2ขศี/กษา เร�#อง การใช่�ไหัม่ข�ด้ฟั�น (VDO)

น�าเสีนอ พิ่ฤ.ที่�# 9 ธี�นวาคม่ 2553

กล็2�ม่ล็ะ 15-20 นาที่�

88

Thankshttp://www.dent.cmu.ac.th/thai/perio/cai/Lesson.html