1

1. Metod prognoze nastajanja kretanja?

Metod prognoze nastajanja kretanja se odnosi na utvrdjivanje obima kretanja koja su zapoeta ili zavrena na odredjenom prostoru u zavisnosti namjene povrine i socio-ekonomski pokazatelja. Svrha modela nastajanja kretanja nije da se samo utvrde karakteristike kretanja u fizikom smislu kao to su duina, trajanje i smjer ve da se identifikuju i kvantifikuju krajevi kretanja koji pripadaju odredjenoj prostornoj jedinici. Dvije karakteristike koje su znaajne za analizu nastajanja kretanja su atraktivnost i produktivnost zone. Atraktivnost zone podrazumjeva koliinu kretanja koju ta zona privlai, a produktivnost zone koliina kretanja koju ta zone generie. Na nastajanje kretanja utiu 3 faktora: intenzitet, karakter i razmjetaj aktivnosti. Analitike metode modeliranja mogu se svrstati u 3 kategorije:

-utvrdjivanje broja putovanja u zavisnosti od razvoja posmatranog podruja

- utvrdjivanje broja putovanja i socio-ekonomski karakteristika i karakteristika namjene povrina preko regresuvne analize

- klasifikovanje putovanja preko socio-ekonomski karakteristika jedinice posmatranja domainstva.REGRESIVNA ANALIZA- postupak koji se najee korsti, bilo na nivou zone ili domainstva zasniva se na modelu linearne regresivne analize. U ovo postupku se pretpostavlja linearna veza zavisno promjenljive Y, jedne ili vie nezavisno promjenljivih(x1,x2...xn) koja se moe napistai u obliku: y= bo + b1x1 + b2x2 + b3x3 + bnxn

KATEGORIJSKA ANALIZA- je tehnika koja za jedinicu posmatranja ima domainstva. Kriterijumi za kategorizaciju domainstva mogu biti razliiti, npr.br.lanova domainstva, br.motornih vozila u domainstvu. Zatim se utvrdjuju zakonitosti izmedju veliina dohodaka u domainstvu, kategorije domainstva i broj kretanja koje to domainstvo ostvaruje.

2. Funkcionalno vredovanje? Funkcionalno vrednovanje putne mree ili pak tehniko eksploataciono vrednovanje putne mree predstavlja proceduru ocjenjivanja uslova saobraaja na putnoj mrei. Funkcionalnom vrednovanju podvrgavaju se postojea mrea(tzv.mrea bez investicija) i projektovana rjeenja nove mree, tj.poboljane postojee mree(tzv.mrea sa investicijom), s obzirom na dostupnosti i oekivani saobraaj u planerskom periodu eksploatacije. Pokazatelji nivoa usluge na posmatranim putnim mreama koji se utvrdjuju u proceduri funkcionalnog vrednovanja mogu biti upotrebljeni u razliitim ulogama, a prije svega:

a) u primarnoj - aktivnoj ulozi, u kojoj se utvrdjene vrijednosti osnovnih pokazatelja nivoa usluge kompariraju sa repernim vrijednostima pokazatelja nivoa usluge za razliite funkcionalne dijelove mree.

b) U sekundarnoj- pasivnoj ulozi, u kojoj se za sve realne mree samo definiu kvantitativne vrijednosti odredjenih pokazatelja nivoa usluge za dostignuti i perspektivni saobraaj, koji su neophodni kao ulazne veliine za analizu operativnih trokova ili za operativno upravljanje saob. tokova na mrei.3. COST / BENEFIT analiza?

Analiza ulaganja i koristi je postupak koji je razvijen u prvoj polovini 20-og vijeka kao tehno-ekonomska podloga za donoenje odluka. U osnovi se sastoji u uporedjivanju svih koristi koje nastaju zbog realizacije nekog projekta, u odnosu na sve trokove koji su povezani sa realizacijom. Metoda se primjenjuje za esencijalne, tehnike, ekonomske i socijalne poduhvate na drutvenom nivou( kole, bolnice). Ova metoda se ne moe primjeniti na projekte slobodnog trita jer se u trinoj ekonomiji korist mora povezati sa spremnou korisnika da odreenu korist ili uslugu plati, a to je sasvim drugi kalkulativno- marketinki postupak. Ve u pristupu analizi treba odgovoriti na sledea tri pitanja:

koji trokovi treba da budu obuhvaeni analizom; koje koristi i u kojoj formi treba obuhvatiti;

po kojoj stopi e se obraunavati trokovi i koristi;

4. Faze u optereenju saobraajne mree?

optereenje sadanjim putovanjima na postojeoj mrei;

optereenje buduim putovanjima na postojeoj mrei;

optereenje buduim putovanjima na postojeoj mrei i dijelovima mree za koje su doneene odluke o neposrednoj izgradnji;

optereenje buduim putovanjima na buduoj mrei;

Za optereenje mree potrebno je:

potpuni opis mree (broj vorova, duina dionice, brzina na mrei, najkrae staze izmeu vorova)

matrica meuzonskih putovanja

Svrha optereenja mree: da se utvrde nedostatci postojee mree;

procjeni uticaj oekivanog porasta saobraaja na potrebne kapacitete budue mree;

stvori podlogu za izradu varijanti razvoja mree;

stvori podlogu za razradu projektnih rijeenja;

da se ustanove prioriteti izgradnje mree;Parametri optereenja mree mogu biti:

distanca, brzina, vrijeme;

trokovi putovanja;

komfor, bezbijednost;

5. Navedite korake kod etvorostepenog pristupa u prognozi transportnih zahtjeva? Navedite modele prostorne raspodjele kretanja?

etvorostepeni pristup ine 4 osnovna modela koja se nadovezju jedan na drugi:

model nastajanja kretanja;

model prostorne raspodjele kretanja;

model raspodjele po nainu kretanja;

model optereene mree;

Model prostorne raspodjele kretanja je utvrivanje intenziteta kretanja parova zona u prostoru. Prostorna raspodjela se prikazuje I C (izvor cilj) matricom u kojoj polja unutar matrice predstavljaju intenzitete kretanja izmeu zone ( i ) i zone ( j ). Modeli prostorne raspodjele mogu se podijeliti u dvije kategorije:

modeli faktora porasta- modeli koji se zasnivaju na analogiji;

sintetiki modeli- modeli u okviru kojih se utvruju zakonitosti meuzonske razmjene putovanja.

U medele faktora porasta svrstavaju se:

- modeli jedinstvenog faktora porasta;

- modeli prosjenog faktora porasta;

- fratar model;

- detroit model;

U sintetike modele svrstavamo:

gravitacioni model;

model povoljnosti;

NAPOMENA!(Za one koji hoe da znaju vie :-D )U skripti za drugi kolokvijum moe se nai objanjenje svakog modela posebno.6. Navedite i objasnite metode vrednovanja?

Vrednovanje je postupak kojim se od vie predloenih rjeenjana osnovu postavljenih ciljeva, kriterijuma i efekata odabira najpovoljnije u odnosu na uloena sredstva. Za ocjenu svakog od moguih rjeenja se koriste razliite kvalitativne i kvantitativne metode na osnovu kojih se rjeenja rangiraju i bira se optimalno rjeenje. Te metode su:

1) Analiza ostvarenja ciljeva- pri emu se u veoj ili manjoj mjeri ispituju pojedine alternative u odnosu na definisane ciljeve i zadatke koje rjeenje treba da ostvari.

2) Ispitivanje preko lista postavljenih kriterijuma- pri emu se pojedine alternative rangiraju na bazi jednostavnih i sloenih ocjena za svaki od kriterijuma. U ovu grupu spadaju testiranja na bazi teinskih vrijednosti znaaja pojedinih kriterijuma, kao i sloeno meuzavisno multikriterijumsko vrednovanje.3) Finansijska ocjena- koja podrazumjeva procjenu potrebnih ulaganja kroz vrijeme, eksploatacione trokove i prihode koji se mogu ostvariti realizacijom pojedinih investicionih projekata.

4) Analiza trokova i koristi pri kojoj se procjenjuju drutveni efekti u odnosu na uloena sredstva. Ova metoda se koristi za vrednovanje odreenog perioda eksploatacije, pri emu se analiza trokova i koristi vri po godinama i ukupni efekti svode na tzv.sadanje vrijednosti.

5) Analiza indirektih i razvojnih efekata- podrazumjeva procjenu uticaja rjeenja u drugim oblastimavan sfere saobraaja, koji nisu obuhvaeni prethodnim metodama. Procjena ovih efekata je relativno nesigurna pa se ova metoda primjenjujeselektivno, kada se oekuje da su takvi efekti znaajni. U ovu grupu spadaju efekti koji se realizuju u oblasti socijalnih servisa( kolstva, zdravstva i dr.)

Vie kriterijumska analiza- podrazumjevaizbor od vie ponuenih rjeenja u odnosu na vie kriterijuma koji se analiziraju istovremeno. Da bi vie kriterijumska analiza bila sprovedena treba uraditi sledeih nekoliko koraka:

Korak 1 : Izvriti izbor kriterijuma znaajnih za analizu;Korak 2: Utvrditi znaajnost svakog od izabranih kriterijuma;

Korak 3: Izabrati metodu vie kriterijumske analize;

U ovoj analizi koriste se metode:

- max max

- max min

- SAW

- TOPSIS

- PROMETHE I i II

- ELECTRE

- AHP i dr.

NAPOMENA!(Za one koji hoe da znaju vie :-D )U skripti za drugi kolokvijum moe se nai objanjenje svakog modela posebno.

7.