PLANI PESË-VJEQAR I MENAGJIMIT TË MBETURINAVE TË … · mbeturinave te burimi gjenerues.Sasia e...

Republika e Kosovës Komuna e Prizrenit

Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave drejt një Shoqërie të Shëndoshë të ciklit material në Republikën e Kosovës

PLANI PESË-VJEQAR I MENAGJIMIT TË MBETURINAVE TË NGURTA PËR

KOMUNËN E PRIZRENIT

2014 - 2018

DRAFT

Mars 2013

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Komuna e Prizrenit

Tabela e Përmbajtjes

1 Objektivat e Planit të Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta (MMN) .. 1

1.1 Sfondi ..................................................................................................... 1

1.2 Baza ligjore e Planit të MMN për Komunën e Prizrenit .................. 1

1.3 Zona e Synuar ....................................................................................... 2

1.4 Qëllimi i planit ...................................................................................... 2

1.5 Viti i Synuar ........................................................................................... 3

2 Gjendja aktuale e MMN në Komunën e Prizrenit ................................ 3

2.1 Rrjedha e Mbeturinave ........................................................................ 3

2.1.1 Gjendja dhe Problemet e MMN aktual ....................................................... 6

3 Plani i Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta ....................................... 9

3.1 Supozimet për Planifikim .................................................................... 9

3.1.1 Shkalla e rritjes së Popullsisë dhe ngritjes ekonomike ............................... 9

3.1.2 Sasia dhe Përbërja e mbeturinave në të ardhmen ...................................... 11

3.1.3 Rrjedha e mbeturinave në të ardhmen, pa planifikim ............................... 14

3.2 Politika bazë ........................................................................................ 15

3.3 Viti i Synuar ........................................................................................ 15

3.4 Synimi Numerik .................................................................................. 16

3.5 Strategjia ............................................................................................. 16

3.5.1 Përmbajtja e Menagjimit te Mbeturinave të Ngurta .................................. 16

3.5.2 Strategjia për të arritur synimin ................................................................ 18

3.6 Rrjedha e mbeturinave në të ardhmen ............................................. 20

4 Plani i Implementimit .......................................................................... 22

4.1 Aktivitetet Prioritare .......................................................................... 22

4.1.1 Fuqizimi i Sistemit teknik ......................................................................... 22

4.1.2 Fuqizimi i sistemit institucional ................................................................ 24

4.2 Orari i Implementimit ........................................................................ 27

4.3 Vlerësimi i Kostos ............................................................................... 28

4.3.1 Kushtet për vlerësimin e kostos ................................................................ 28

4.3.2 Kostoja e vlerësuar .................................................................................... 28

4.3.3 Burimet e fondit ........................................................................................ 30

5 Strategjia e implementimit të Planit Pesë-vjeqar për MMN ............. 30

5.1 Publikimi dhe promovimi i Planit të MMN ..................................... 30

5.2 Themelimi i një sistemi të shëndoshë të MMN drejt një shoqërie të

shëndoshë të ciklit material ............................................................... 30

5.2.1 Të sigurohet qëndrueshmëria financiare ................................................... 30

5.2.2 Të sigurohet shërbimi i duhur i grumbullimit të mbeturinave .................. 31

5.2.3 Promovimi i aktiviteteve 3R ..................................................................... 31

5.2.4 Promovimi i pjesëmarrjes publike ............................................................ 32

5.3 Qartësimi i përgjegjësive të qytetarëve, bizneseve dhe qeverisë .... 32

5.3.1 Qytetarët .................................................................................................... 32

5.3.2 Bizneset afariste ........................................................................................ 33

5.3.3 Qeveria lokale ........................................................................................... 34

Aneks ........................................................................................................... 35

Akronimet/Shkurtesat KeP Komuna e Prizrenit

C/P Counterpart/Partnerët

CA Capacity Assessment/ Vlerësimi i Kapaciteteve

CAS Capacity Assessment Survey/Studimi i vlerësimit të kapaciteteve

CI Capacity Inventory/Inventari i kapaciteteve

DF/R Draft Final Report/ Draft Raporti Final

DOKUFEST International Documentary and Short Film Festival/Festivali

Ndërkombëtar i filmit të shkurtë Dokumentar

Ekoregjioni PC Ekoregjioni Public Company/Kompania Publike Ekoregjioni

F/R Final Report/ Raporti Final

GTZ（GIZ） Gesellschaft fur Technische Zusammenarbeit/Agjensioni për

Bashkëpunim teknik

IC/R Inception Report / Raporti Fillestar

JCC/KPK Joint Coordinating Committee /Komiteti i Përbashkët Koordinues

JICA Japan International Cooperation Agency/Agjensioni Japonez për

Bashkëpunim Ndërkombëtar

KLMC/KMDK Kosovo Landfill Management Company / Kompania për Menagjimin e

Deponive të Kosovës

MEI Ministry of European Integration/Ministria e Integrimeve Europiane

MESP/MMPH Ministry of Environment and Spatial Planning/ Ministria e Mjedisit dhe

Planifikimit Hapësinor

P/R Progress Report / Raporti i Progresit

Pastrimi PC Pastrimi Public Company/ Kompania Publike Pastrimi

PDM Project Design Matrix / Forma e Projekt Dizajnit

PO Plan of Operation / Plani i Operimit

POS Public Opinion Survey / Studimi i Opinionit Publik

SDC Swiss Agency for Development and Cooperation/ Agjensioni Zviceran për

Zhvillim dhe Bashkëpunim

SWM/MMN Solid Waste Management / Menagjimi i Mbeturinave të Ngurta

T&M Survey Time and Motion Survey/ Studimi I Kohës dhe Lëvizjes

USAID United States Agency for International Development/ Agjensioni Amerikan

për Zhvillim Ndërkombëtar

W/P Work Plan/ Plani i Punës

WACS Waste Amount and Composition Survey / Studimi i Sasisë dhe Përbërjes

së Mbeturinave

WWRO/ZRRUM Water and Waste Regulatory Office /Zyra e Rregullatorit për Ujë dhe

Mbeturina

WMS/SMM Waste Management Section/Seksioni për Menagjimin e Mbeturinave

Projekti për Ngritjen e Kapaciteteve për Menagjimin e Mbeturinave drejt një Shoqërie të Shëndoshë

1

1 Objektivat e Planit të Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta (MMN)

1.1 Sfondi

Ligji mbi mbeturinat (Ligji nr.04/L-060) ka hyrë në fuqi që nga Qershori 2012. Sipas

politikave të Qeverisë promovohet decentralizimi, dhe ky ligj delegon më shumë autoritet

dhe përgjegjësi te qeverisja lokale sa I përket qeverisjes lokale.

Komuna e Prizrenit (KeP) ka filluar me “Projektin për ngritjen e Kapaciteteve për

Menagjimin e mbeturinave drejt një Shoqërie të shëndoshë në Republikën e Kosovës” me

ndihmën e Agjensionit Japonez për Bashkëpunim Ndërkombëtar (JICA) që nga Gushti 2011

dhe ka hartuar Planin për Menagjimin e Mbeturinave të Ngurta (draftin e parë) duke synuar

vitin 2020, bazuar në rezultatet e studimit përmbajtësor i bërë për të mësuar gjendjen aktuale.

Ky plan i MMN korrespondon me ligjin mbi mbeturinat dhe Strategjinë Kombëtare për

menagjimin e mbeturinave (draft) si një plan afat gjatë, i ashtuquajtur “Master Plani për

MMN”. Prandaj, është paraqitur nevoja të hartohet plani afat mesëm (5 vjeqar) i menagjimit

të mbeturinave në përputhje me kërkesat e ligjit për mbeturinat.

Në anën tjetër, Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor (MMPH) ka pranuar 43

automjete për grumbullimin e mbeturinave të dhuruara nga Japonia ,në Tetor të vitit 2012 dhe

20 prej tyra janë dhënë në Komunën e Prizrenit, sipas marrëveshjes së Projektit të Grantit

ndihmës. Ky kapacitet grumbullimi I KRM Ekoregjionit i cili ofron shërbimet në shumicën e

zonave të qytetit në masë të madhe është fuqizuar nga ky grant.

Prandaj, KeP ka aprovuar Planin afat-gjatë për MMN si Master Plan dhe ka hartuar këtë plan

5 vjeqar për MMN në përputhje me kërkesat e ligjit për mbeturina.

1.2 Baza ligjore e Planit të MMN për Komunën e Prizrenit

Plani pesë vjeqar për MMN është hartuar në bazë të nenit 17.shkronja f të ligjit me

Nr.03/L-040 për Vetëqeverisjen Lokale të nenit 8 dhe 10 të ligjit me Nr.04//L-060 mbi

mbeturinat si dhe nenit 20 të statutit të Komunëssë Prizrenit.

Plani pesë vjeqar i MMN është strategji afat mesme e menagjimit të mbeturinave të Ngurta

dhe përmbajtja e aktiviteteve në pesëvjeqarin e ardhshëm.


2

Ligji Nr.04/L-060 Mbi Mbeturinat

Miratuar me 8 Qershor 2012

StrategJia e Republikës së Kosovës për Menagjimin e

Mbeturinave 2013-2022 (Draft)

(Dorëzuar në Parlament)

Vendiimi për rregullimin e qytetit dhe Shërbimet Publike

Asambleja Komunale Nr.01/011-2, 18 Nëntor. 2004

LIgji mbi Mbrojtjen e Mjedisit

Ligji Nr. 03/L-025

Plani I MMMN për Komunën e Prizrenit

Plani I veprimit për Menagjimin e mbeturinave të ngurta

(Cdo vit)

Plani 5 Vjeqar I Menagjimit të Mbeturinave

2014 - 2018

Plani Zhvillimor I Komunës së Prizrenit 2025

Miratuar në Gusht 2010

Plani master për Menagjimin e mbeturinave

2012 - 2020

Plani i Republikës së Kosovës për Menaxhimin e

Mbeturinave 2012 – 2016

Figura 1: Situata Ligjore e Planit për MMN

1.3 Zona e Synuar

Zona e synuar në Planin e MMN është e gjithë zona e përgjegjësisë e Komunës së Prizrenit.

1.4 Qëllimi i planit

Plani i MMN synon mbeturinat e Ngurta komunale.

Mbeturinat industriale , mbeturinat e rrezikshme dhe mbetjet mjekësore (mbetjet infektive) të

cilat do të trajtohen nën kontrollin e Qeverisë Qëndrore nuk janë të përfshira në këtë plan

pesë vjeqar të MMN.


3

1.5 Viti i Synuar

Viti i synuar i Planit për MMN është 2020 dhe synimi i ndërmjetëm është viti 2015.

2 Gjendja aktuale e MMN në Komunën e Prizrenit

2.1 Rrjedha e Mbeturinave

Zhvillimi i rrjedhës së mbeturinave është shumë i rendësishëm për të mësuar gjendjen aktuale

të menagjimit të mbeturinave të Ngurta.Ekipi i ekspertëve Japonez (në tekstin e mëtejmë

“JET”) për projektin për ngritjen e kapaciteteve për menagjimin e mbeturinave drejt një

shoqërie të shëndoshë të ciklit material (në tekstin e mëtejmë “Projekti”) ka hartuar rrjedhën e

mbeturinave bazuar në rezultatet e studimeve përmbajtësore.

Prandaj, rrjedha e mbeturinave është hartuar bazuar në kushtet e mëposhtme:

Mbeturinat e amvisërisë: Sasia e gjeneruar është vlerësuar duke llogaritur numrin e

popullsisë që ka dalur nga regjistrimi i vitit 2011 dhe shkalla e gjenerimit është marrë

nga studimi i sasisë dhe përbërjes së mbeturinave (në tekstin e mëtejmë

“WACS”).Shkalla e gjenerimit është mesatarja e shkallës në verë dhe dimër.

Sidoqoftë,ndryshimi në mes të shkallës së gjenerimit në zonë urbane dhe rurale është

i madh në mënyrë të konsiderueshme, kështu që është kalkuluar edhe sasia e

gjeneruar e mbeturinave të amvisërisë të atyre zonave.

Mbeturinat nga Bizneset afariste: Kjo është vlerësuar me sasinë e mbeturinave të

gjeneruara nga restorantet, lokalet, hotelet etj, të cilat janë studijuar në WACS.Numri

i burimeve gjeneruese është marrë nga të dhënat e siguruara nga lejet e bizneseve që

janë lëshuar nga Komuna e Prizrenit me 2011.Sasia e gjeneruar është vlerësuar me

shkallën e gjenerimit të dhënë në WACS dhe me numrin e burimeve gjeneruese.

Mbeturinat nga hapësirat Publike: Sasia e gjeneruar është vlerësuar bazuar në

rezultatet e sasisë së përgjithshme të shkarkuara e të regjistruara në KMDK në

deponinë në Landovicë.

Shkalla e Reciklimit: Tri vende reciklimi janë marrë në konsideratë. E para është

reciklimi te burimi gjenerues që e quajmë ‘reciklimi në vend’,si kompostimi i

mbetjeve nga kuzhina me anë të metodës tradicionale. E dyta është ndarja e gjërave të

reciklueshme nga mbeturinat siq e quajmë ‘grumbullimi i gjërave të reciklueshme” ku

përfshihen punëtorët e grumbullimit të mbeturinave dhe mbledhësit e mbeturinave.E

fundit është ndarja për trajtim të ndërmjetëm siq e quajmë “reciklimi larg vendit” i cili

kryhet nga kompanitë private të grumbullimit për të reduktuar sasinë e

shkarkuar.Sasia e Recikluar e secilit aktivitet është vlerësuar bazuar në rezultatet e

studimit të opinionit publik.

Shkalla e vetë-shkarkimit: Vetë-shkarkim do të thotë groposje dhe/ose djegje e

mbeturinave te burimi gjenerues.Sasia e vetë shkarkuar nga amvisëria dhe bizneset

afariste vlerësohen si 0.2ton/ditë në zona urbane dhe 0.4ton/ditë në zona rurale, bazuar

në rezultatet e pyetësorit që është bërë gjatë WACS dhe SOP.

Pasiqë ka një dallim të madh në mes të zonës urbane dhe zonës rurale, janë zhvilluar

tri rrjedha të mbeturinave, e tërë zona, zona urbane dhe zona rurale.

Rrjedha e mbeturinave e secilit vit që nga 2011 deri 2020 paraqitet në këtë plan master të

MMN. Prandaj, rrjedhat e mbeturinave të referuara në këtë plan pesë vjeqar të MMN janë

vlerësuar bazuar në planin master.


4

4.7 ton/ditë

5.2 ton/ditë

0.6 ton/ditë 0.9 ton/ditë 0.3 ton/ditë

76.2 ton/ditë


130.8 ton/ditë 54.0 ton/ditë

3.9 ton/ditë


0.6 ton/ditë



85.4%

3.0%

7. Shkarkimi 12. Grumb.komunal. 18. Deponim final

2.4% 7.0%

13. Heqje e pikave ileg.

6.3%

14. Mbeturinat e mbetura10. Shkarkim jo i duhur 19. Reciklimi

16. Trajtim i ndërmjetëm

100.0% 41.3%

15. Reciklim larg vendit

1.3% 4.7% 1.1%

9. Grumb. I të reciklueshmeve

17. Deponim komuniteti

0.5% 0.7% 0.2%

1. Gjeenerimi 3. Mbet. e biznesit

20. Kampi KFOR

21. Fabrika

5. Vetëshkarkimi 11. Grumb.komunal.

2. Mbet. e Amv

58.3% 6. Reciklimi në vend

0.5%

1.7%

8. Hudhje ilegale

4. Hapsira publikea 85.1%

8.7%

80.2%

Komuna e Prizrenit

Figura 2: Rrjedha e Mbeturinave për tërë zonën komunale (2014)


5

2014


40.5 ton/ditë




0.6 ton/ditë

0.4 ton/ditë 5.1 ton/ditë 0.0 ton/ditë 5.5 ton/ditë

Rrjedha e mbeturinave në zona rurale 2014

0.4ton/ditë



40.8 ton/ditë



2.2 ton/ditë

14. Deponia regjionale

93.8%

7. Vetëshkarkimi

1.0%

Reciklimi Rural

9.1%

Reciklimi Urban

6.1%

73.5%

16. Deponia regjionale

66.9%

2. Mbet. E Amv

9. Hudhja ilegale

9.4%

4. Hapsira publike

0.7%

6. Hudja ilegale

9.0%

7. Shkarkimi

90.3%

16. Kompost në treg

45.0%

5. Vetëshkarkimi

0.2%

Rrjedha e mbeturinave në zona urbane

1. Gjenerimi

100.0%

3. Mbet. e biznesit

54.3%

8. Reciklimi në vend

0.4%

13. Mbet. e hequra

9.1%

12. Mbet. e pa hequra

0.3%

10. Grumb.reciklueshme

5.7%

11. Grum. Komunal

84.7%

0.0%

1. Gjenerimi

100.0%

4. Reciklimi në vend

3.2%

9. Grumb.reciklueshme

2.5%

12. Recikl.larg vendit

3.4%

5. Hudhja ilegale

8.1%

8. Pika ile. të mbetura

7.1%

2. Mbet. Amv

87.5%

3. Mbet.e biznesit

12.5%

11. Grumb.komuniteti

2.2%

6. Shkarkimi

15. Shkarkim jo i duhur

5.4%

13. Trajtimi i ndërmjetëm

9.6%

14. Deponim.komunitet

0.7%

10. Grumb. Komunal

70.3%


6

2.1.1 Gjendja dhe Problemet aktuale të MMN

Pikat Gjendja aktuale Aspektet

1. Sistemi Teknik

1.1 Gjenerimi i

mbeturinave

Popullsia me 2011 (regjistrimi):

- Tërësia: 178,112

- Zona Urbane: 96,354

- Zona Rurale: 81,758

Zona komunale: 63,871.68ha

Gjenerimi I mbeturinave

Pikat Njësi Tërësi Urbane Rurale

Gjenerimi I MNK ton/ditë 111.9 76.6 35.3

Shkalla e MNK g/p/ditë 629 797 433

Gjenerimi mbet.në MNK ton/ditë 66.1 35.0 31.0

Shkalla e mbet.Amv g/p/ditë 373 365 381

99.4% e mbeturinave të

gjeneruara shkarkohet pa

ndarje në burim.

1.2 Përbërja e

mbeturinave

Mbetje komunale: Mbetje nga kuzhina (41.0%), të

reciklueshme*2

(29.3%), mbetje tjera (39.7%),

Mbetje nga amvisëria (urbane): Mbetje nga

kuzhina (56.6%), të reciklueshme (23.2%), mbetje

tjera (20.2%)

Mbetje nga amvisëria (rurale): Mbetje nga kuzhina

(34.2%), të reciklueshme (21.8%), Mbetje tjera

(44.0%)

Mbetjet nga kuzhina kanë

përbërjen e 41.0% që

është më e larta e gjithë

mbetjeve komunale.

Të reciklueshmet

përbëhen nga 29.3% e

mbetjeve komunale.

1.3 Ruajtja &

shkarkimi

48% e amvisërive ruan mbeturinat në qese

plastike ose të letrës dhe 34% në kontejnerë.

Rreth 65% e amvisërive shkarkon mbeturinat një

here në javë por 26% shkarkojnë më shumë se dy

herë.

17.6% e bizneseve afariste shkarkojnë mbeturinat

një herë në javë dhe pjesa tjetër më shumë se dy

herë.

Mbeturinat sillen nga zona tjera.

Mbetjet me përmasa të mëdha shkarkohen me

mbeturinat.

Gjysma e banorëve kërkon

shtimin e frekuencës së

grumbullimit.

Mënyra e shkarkimit është

e keqe.

Mbeturinat derdhen rreth

kontejnerëve.

Mbeturinat shkarkohen

pasi të jetë bërë shërbimi I

grumbullimit.

Disa banorë shkarkojnë

mbeturinat në pika tjera të

shkarkimit.

1.4 Grumbullimi

& transportimi

Shkalla e grumbullimit të mbeturinave*3

është

70.6% në tërë zonën komunale, 78.9% në zonën

urbane dhe 52.6% në zonën rurale.

15.1% e mbeturinave të gjeneruara shkarkohet

ilegalisht dhe 11.8% e tyre largohet nga

Ekoregjioni.

Shërbimi i grumbullimit për amvisëri dhe biznese

afariste kryhet nga një kompani publike

(Ekoregjioni) dhe 5 kompani private.

Kualiteti i shërbimit të Ekoregjionit është I

pamjaftueshëm për shkak të të ardhurave të

ulëta.Në anën tjetër, kompanitë private ofrojnë

shërbimin vetëm për klientët të cilët paguajnë

pagesën për mbeturinat.

Njëra kompani private nga ato 5 bënë

grumbullimin e mbeturinave të gjeneruara në

KFOR.

Grumbullimi skaj rrugës/derë më derë i ofrohet

Edhepse shërbimi i

grumbullimit mbulon të

gjithë zonën urbane, ende

ka pika ilegale të hudhjes.

Shumë pika ilegale të

hudhjes ka përgjatë rrugës

në fshatra.

Puna e grumbullimit merr

kohë për shkak të

kontejnerëve të dëmtuar

(pa mirëmbajtje).

Puna e grumbullimit merr

kohë sepse punëtorët

duhet të pastrojnë

hapësirën rreth

kontejnerëve.

Veq kësaj bëhet edhe

grumbullimi i mbeturinave


7

zonave me amvisëri individuale.

Grumbullimi me kontejnerë komunal ofrohet në

zonat me banim kolektiv.

Grumbullimi me kontejner aplikohet për bizneset

afariste.

Frekuenca e grumbullimit për grumbullim skaj

rrugës është një herë në javë, për kontejnerë

komunal çdo ditë.

Grumbullimi i mbeturinave në rrugën unazore

bëhet 3 herë në ditë nga Ekoregjioni.

Pagesa e mbeturinave e caktuar aprovohet nga

ZRRUM sipas vlerësimit të bërë nga Ekoregjioni.

Klientët rezident/Amvisëritë

Klientët Njësi Tariff

Derë më derë Kontejnerë komunal

Amvisëria €/muaj 3.88 3.88

Klientët komercial / Industrial

Klientët Njësi Tarifa

Vogël Mesatar Madhe

Komercial/industrial €/muaj 4.48 10.47 18.50

Kontejnerë të caktuar €/rrugëti

m

(1.1m3)

9.74

(7.0m3)

40.52 -

të përmasave të mëdha.

1.5 Pastrimi i

hapësirave

publike

Hapësirat publike si rrugët dhe parqet që i takojnë

Komunës ndahen në tri zona dhe ato i

kontraktohen Ekoregjionit dhe 2 kompanive

private.

Ofruesit e Shërbimeve zgjedhen çdo Dhjetor dhe

kontraktohen për periudhën prej Janarit deri në

Dhjetor.

Heqja e pikave ilegale në zone urbane përfshihet

në kontratën me Ekoregjionin.

Shuma e përgjithshme e kontratës është

€484,000 me 2011.

Mbeturinat hidhen në

lumenj.

Mbeturinat janë të

shpërndara në parqet e

vogla që gjenden në zonat

e banimeve kolektive.

Mbeturinat derdhen nga

ata kontejnerë të instaluar

në parqe.

1.6 Reciklimi Shkalla e reciklimit për sasinë e përgjithshme të

mbeturinave të gjeneruara është 5.0%.

Aktivitetet e reciklimit kryhen nga sektori joformal.

Në zona rurale bëhet kompostimi por është

shumë i kufizuar.

Gjërat e reciklueshme ndahen nga punëtorët e

grumbullimit gjatë shërbimit të grumbullimit.

Një kompani private e grumbullimit të mbeturinave

ka një hapësirë për ndarjen e mbeturinave dhe

nxjerrë 0.9% të gjërave të reciklueshme me anë

të ndarjes manuale.

Aktivitetet e reciklimit

kryhen nga sektori

joformal.

KeP nuk promovon

aktivitetet e reciklimit.

1.7 Deponimi

final

Deponia regjionale që është ndërtuar si deponi

sanitare me 25 hektar hapësirë e dizajnuar me

kapacitet 2.6 mil m3

financuar nga AER me 2004

në Landovicë.

Deponia në Landovicë operohet nga Kompania

për Menagjimin e deponive të Kosovës (KMDK).

Sasia ditore e deponuar është 176.9ton/ditë

(112.8ton/ditë nga Prizreni, 64.1 ton/ditë jashtë

Prizrenit me 2011)

Tarifa e deponimit definuar nga KMDK: 6.16€/ton

Askush nuk ka njohuri mbi

kapacitetin e mbetur.

Deponia e Landovicës nuk

operohet si duhet për

shkak të mungesës së

mjeteve (KRM Ekoregjioni

nuk ka mundësi të paguajë

koston e plotë të

deponimit.)

Deponia e Landovicës

ndonjëherë mbyllet pasiqë


8

Ekoregjioni nuk paguan

koston e deponimit.

1.8 Mirëmbajtja

e pajisjeve

Pajisjet që i takojnë Njësisë Prizren në Ekoregjion

janë si më poshtë .Jan. 2013:

Pajisjet Sasia

Kompaktor 15m3 1 njësi

Kompaktor 14m3 3 njësi

*Kompaktorë 10m3 12 njësi

Kompaktorë 7m3 3 njësi

*Kompaktorë 6m3 13 njësi

Skip ngarkues 2 njësi

Buldozer ngarkues 2 njësi

Eskavator me rrota 1 njësi

Rezervoar uji 2 njësi

Traktor 3 njësi

Sump truck 1 njësi

Kontejnerë 1.1 m3 Njësi

* Dhuruar nga Japonia në Tetor 2012

Pajisjet prishen shpesh

kështu që shërbimi i

grumbullimit nuk është i

saktë.

Shumica e kontejnerëve

komunal të vendosur në

qytet janë të dëmtuar dhe

nuk kanë mirëmbajtje.

2. Sistemi Institucional

2.1 Ligjet &

rregulloret

1. National government

Ligji mbi mbeturinat ka hyrë në fuqi me Qershor

2012.

Strategjia Kombëtare e menagjimit të mbeturinave

2013-2022,draftuar në Dhjetor 2012.

2. Komuna e Prizrenit

Vendimi komunal për rregullimin e qytetit dhe

Shërbimeve Publike (Nëntor 2004)

Plani lokal i veprimit për Prizren (draft) June 2011

Drafti i parë i planit master për MMN (2012-2020)

është hartuar në Qershor 2012.

Strategjia kombëtare për

mbeturina ende e pa

aprovuar.

Komuna ka draftin e parë

të master planit të MMN të

hartuar me përkrahjen e

JICA-s.

Në sistemin aktual ligjor,

detyrat dhe përgjegjësitë e

shkarkimit final janë të

paqarta.

2.2 Administrata

& sistemi i

menagjimit

Komuna kontrollon vetëm pastrimin publik.

Drejtoria e Shërbimeve publike është përgjegjëse

për pastrimin e hapësirave publike por nuk kanë

një organizim të veqantë për menagjimin e

mbeturinave.

Shumë përgjegjësi mbi

MMN nuk janë të qarta.

2.3 Gjendja

financiare

1. Komuna e Prizrenit

Më shumë se 80% e bugjetit komunal

subvencionohet nga Qeveria qëndrore.

Komuna përdor vetëm 1.7 % të bugjetit për

menagjimin e mbeturinave.

Bugjeti Komunal me 2011 (njësi: €1,000)

Pikat 2010 2011

Bugjeti i përgjithshëm komunal 30,876 28,022

Të hyrat vetanake 4,964(16.0%) 5,122(18.3%)

Subvencion nga qeveria qëndrore

25,912(84.0%) 22,900 (81.7%)

Drejtoria e Shërbimeve Publike 6,552(21.2%) 7,567(27.0%)

Pastrimi i hapësirave publike 484 (1.7%)

Bugjeti komunal për kokë banori 158€/person

Ligji i cili rregullon grumbullimin e mbeturinave,

ofruesit e Shërbimeve të grumbullimit nuk kanë

mekanizëm për të detyruar qytetarët të paguajnë

për shërbimet.

Shuma e pagesës së mbledhur është vetëm

gjysma e asaj të faturuar. Pikat Njësi Shuma

Bugjeti për njësinë e Prizrenit € 997,979

Pagesa e mbledhur e mbeturinave € 892,979

Pagesa e kontratave për pastrimin e hapësirave publike

€ 105,000

Sasia e mbeturinave të grumbulluara ton/vit 31,042

Kostoja e grumbullimit/njësi €/ton 29.4

Pagesa e deponimit €/ton 2.7

Të hyrat komunale janë të

limituara saqë edhe bugjeti

për menagjimin e

mbeturinave ësht limituar

poashtu.

Pasiqë qytetarët nuk

paguajnë shërbimin e

mbeturinave, shpesh

mungojnë mjetet për

shpenzimet e nevojshme

për grumbullim.

Shërbimi i grumbullimit të

mbeturinave nuk është i

mjaftueshëmpër shkak të

mungesave të shpeshta të

mjeteve.


9

2.4 Edukimi

Publik dhe

bashkëpunimi

Disa ngjarje mjedisore shënohen brenda vitit,

p.sh.Dita e Tokës (Prill), konkursi për kopshtin më

të mirë (Maj-Qershor), ‘Ta pastrojmë Kosovën’

(Maj).

Zbukurimi i qytetit(mirëmbajtja e oazave të

gjelbërta etj, mbjellja e drunjve dhe luleve)

Në nivel kombëtar, me 2008 është adoptuar

strategjia ndër-ministrore për Shëndetin publik

–nga Ministria e Shëndetësisë, Ministria e Arsimit

dhe Ministria e Mjedisit.

Në strategji, një set materialësh të edukimit

mjedisor (pregatitur nga REC) është shpërndarë

për të gjitha shkollat fillore publike në Kosovë dhe

një mësues në secilën shkollë është trajnuar me

ato materiale.

Tekstet shkollore të shkollës së mesme kanë disa

përmbajtje rreth “çeshtjeve mjedisore” në lëndën

e studimeve mjedisore.

Aktivitetet e zbukurimeve

nuk lidhen direkt me

grumbullimin ditor të

mbeturinave.

Parandalimi i hudhjes

ilegale nuk ka qenë temë e

programit të vetëdijësimit.

Mënyra e shkarkimit ditor

nuk ka qenë temë e

programit mjedisor.

Aktivitetet shkollore me

bazë mjesidore nuk

implementohen në atë

mënyrë që të

korrespondojnë me

shërbimet e ofruara në

qytet.

Shkollat janë me shumë

mbeturina të shpërndara

në oborret e tyre.

Jo shumë njerëz janë të

vetëdijshëm me përfitimet

e ndarjes dhe reciklimit të

mbeturinave.

*1: Gjërat e reciklueshme: përfshihen letra, plastika, metali dhe gjami/shishet.

*2: Shkalla e grumbullimit të mbeturinave

3 Plani i Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta

3.1 Supozimet për Planifikim

3.1.1 Shkalla e rritjes së Popullsisë dhe ngritjes ekonomike

a. Shkalla e rritjes së popullsisë

Rritja e popullsisë gjerë më 2020 është vlerësuar bazuar në regjistrimin e popullsisë me 2011 dhe

duke përdorur rritjen e popullsisë të parashikuar në Planin Zhvillimor: Plani Zhvillimor i

Komunës së Prizrenit 2025 (gusht 2010) aprovuar nga Komuna e Prizrenit.

2011 – 2015: 2.148%

2016 – 2020: 2.058%

Bazuar në shkallën e rritjes si më lartë, popullsia në të ardhmen parashikohet si më poshtë.


10

Tabela 1: Parashikimi i Popullsisë

Viti Total Urbane Rurale

2011 178,112 96,354 81,758

2012 181,938 98,424 83,514

2013 185,846 100,538 85,308

2014 189,838 102,697 87,141

2015 193,916 104,903 89,013

2016 197,907 107,062 90,845

2017 201,980 109,266 92,714

20 18 206,137 111,514 94,623

2019 210,379 113,809 96,570

2020 214,709 116,152 98,557

b. Shkalla e rritjes së PVB-së

PVB për kokë banori me 2011 është vlerësuar si USD$2,750 nga Fondi Monetar Ndërkombëtar

(FMN) dhe USD3, 750 nga Ministria e Ekonomisë dhe Financave të Kosovës. Banka botërore

(BB) ka vlerësuar PVB për kokë banori me 2007 në €1,850, në këtë plan adaptohet vlerësimi I

FMN-së me 2011 për kokë banori.

Tabela 2: PVB për kokë banori

FMN BB MEF e Kosovës

PVB për kokë banori me 2011 USD$2,750 €1,850 in 2007 USD$3,750

Shkalla e rritjes me 2011 4.4% 5.4%(1999-2009) 4.8%

FMN: Fondi Monetar Ndërkombëtar

BB: Banka Botërore

MEF: Ministria e Ekonomisë dhe Financave, Republika e Kosovës

Pasiqë nuk ka ndonjë vlerë të parashikuar afatgjate për shkallën e rritjes, vlerat e mëposhtme janë

adaptuar për këtë projekt, duke iu referuar vlerave të parashikuara nga secila organizatë siq

tregohet në Tabela 3.

2011 – 2015: 4.8%

2016 – 2020: 2.0%

Tabela 3: Shkalla e rritjes Ekonomike vlerësuar nga FMN, B/B and MEF

Viti FMN BB MEF e Kosovës Botërore Euro zonë Botërore Euro zonë

2010 5.0% 1.7% 3.8% 1.7% -

2011 4.4% 1.6% 2.2% 1.7% -

2012 4.5% 1.8% 3.6% 1.8% 4.8%

2013 - - 3.6% 1.9% -


11

3.1.2 Sasia dhe Përbërja e mbeturinave në të ardhmen

a. Sasia e Mbeturinave të gjeneruara

Formula e parashikimit:

Sasia e Mbeturinave të gjeneruara në të ardhmen (SMGJx) kalkulohet duke shumëzuar Numrin e

burimeve gjeneruese (NBGJx) dhe Shkallën e gjenerimit të Mbeturinave (SHGJMx).

SMGJ=SHGJMx x NBGJx

Numri i Burimeve Gjeneruese të Mbeturinave në të ardhmen (NBGJx):

Numri i burimeve gjeneruese në të ardhmen (NBGJx) për mbeturinat e amvisërisë, që do të thotë

popullsisë, parashikohet bazuar në Parashikimin e Popullsisë në Projekt (Tabela 1). Numri i

burimeve gjeneruese në të ardhmen (NBGJx) për mbeturinat e shkollës, që llogariten me numrin

e nxënësve është relative me numrat e parashikimit të popullsisë.Një pjesë nga mbeturinat e

amvisërisë dhe shkollës, numri i burimeve gjeneruese në të ardhmen (NBGJx) do të rriten me

shkallën e rritjes ekonomike.

Shkalla e gjenerimit të Mbeturinave në të ardhmen (SHGJx):

Shkalla e gjenerimit të mbeturinave në të ardhmen (SHGJx) mendohet të rritet në proporcion me

ngritjen ekonomike.Për të parashikuar shkallën e gjenerimit në të ardhmen, është e nevojshme të

ekzaminohet marredhënja ndërmjet ndryshimeve në GNP (PVB ose GRDP) dhe sasisë së

mbeturinave të gjeneruara.Statistikat Japoneze (pas 1990, shkalla e gjenerimit ka qenë

konstante,rreth 1.1 kg/person/ditë për shkak të promovimit të 3R) që janë regjistruar nga 1963

deri 1988 dhe ka të dhëna të tilla në botë, tregojnë trendin e rritjes me zhvillimin e ekonomisë si

më poshtë:

Në kohën e ekonomisë në zhvillim (1963-1970):

Rritja e SHGJx = 55% e shkallës së rritjes së PVB

Në kohën e ekonomisë së zhvilluar (1975-1988):

Rritja e SHGJx = 29% e shkallës së rritjes së PVB

Duke marrë parasysh kushtet aktuale në Kosovë, marredhënja ndërmjet rritjes së PVB-së së

vendit dhe gjenerimit të mbeturinave mund të supozohet e njëjtë me atë në Japoni në periudhën e

ekonomisë në zhvillim.Prandaj,shkalla e gjenerimit të mbeturinave në Kosovë është supozuar të

rritet me 55% të shkallës së rritjes së PVB-së.

Veq kësaj, rritja vjetore e shkallës së gjenerimit të mbeturinave e treguar më lartë nuk aplikohet

për shërbimet e pastrimit të hapësirave publike (fshirja e rrugëve) por shumat e tyre do të rriten në

mënyrë eksplicite në përputhje me rritjen e popullsisë, zgjerimin e qytetit etj.Si pasojë, janë

adoptuar vlerësimet e mëposhtme për parashikimin bazuar në statistikat më lartë dhe nga përvojat

e mëhershme:

Shkalla e gjenerimit të hirit dhe mbeturinat nga pastrimi i hapësirave publike nuk do të

ndryshojnë në të ardhmen.

Shkalla e gjenerimit të mbeturinave tjera përveq hirit do të rriten me 2.64 % (4.8 % x 0.55

= 2.64 %) në vit deri me 2015 dhe me 1.1 % (2.0 % x 0.55 = 1.1 %) në vit nga 2015 deri


12

2020.

Tabela 4: Shkalla e gjenerimit të mbeturinave në të ardhmen

Kategoria Njësi 2011 2014 2018 2020

Amvisëria në urbane g/person/ditë 366 394 415 424

Amvisëria në rurale g/person/ditë 381 410 433 442

Restorane g/restaurant/ditë 11,910 12,878 13,658 13,960

Lokale tjera g/lokal/ditë 1,770 1,885 1,977 2,013

Pemëtari g/lokal/ditë 2,795 3,023 3,206 3,277

Qendra tregtare g/m2/ditë 68 75 80 82

Zyra g/zyrë/ditë 1,061 1,135 1,194 1,218

Shkolla g/student/ditë 52 52 52 52

Hotele g/hotel/ditë 1,132 1,224 1,298 1,326

Tezga tregu g/tezgë/ditë 12,008 12,979 13,763 14,066

Spitali Rajonal*1

kg/spital 6,000 6,000 6,000 6,000

Rrugë & Parqe g/m2/ditë 7 7 7 7

*1: Duke supozuar se shkalla në spitalin rajonal nuk do të pësojë ndryshime, mbeturinat komunale të

gjeneruara në spital janë të njëjta sikur tani ashtu edhe në të ardhmen.

Tabela 5: Burimet gjeneruese të mbeturinave në të ardhmen


Amvisëria në urbane person 96,354 102,697 111,514 116,152

Amvisëria në rurale person 81,758 87,141 94,623 98,557

Restorane restaurant 1,186 1,366 1,520 1,581

Lokale tjera Lokal 4,749 5,466 6,079 6,325

Pemëtari lokal 904 1,040 1,157 1,204

Qendra tregtare m2 (të katit) 32,690 37,626 41,846 43,537

Zyra Zyra 1,337 1,538 1,711 17,870

Shkolla student 44,500 47,429 51,502 53,644

Hotele Hotel 34 40 45 47

Tezga tregu Tezgë 657 757 842 876

Spitali Rajonal Spital 1 1 1 1

Rrugë & Parqe m2 74,350 85,579 95,177 99,023


13

Tabela 6: Sasia e gjenerimit të mbeturinave në të ardhmen


Amvisëria në urbane ton/ditë 35.2 40.5 46.3 49.3

Amvisëria në rurale ton/ditë 31.2 35.7 41.0 43.5

Restorane ton/ditë 14.1 17.6 20.8 22.1

Lokale tjera ton/ditë 8.4 10.3 12.0 12.7

Pemëtari ton/ditë 2.5 3.1 3.7 3.9

Qendra tregtare ton/ditë 2.2 2.8 3.3 3.6

Zyra ton/ditë 1.4 1.7 2.0 2.2

Shkolla ton/ditë 2.3 2.4 2.7 2.8

Hotele ton/ditë 0.1 0.1 0.1 0.1

Tezga tregu ton/ditë 7.9 9.8 11.6 12.3

Spitali Rajonal ton/ditë 6.0 6.0 6.0 6.0

Rrugë & Parqe ton/ditë 0.5 0.6 0.7 0.7

Total ton/ditë 111.9 130.8 150.2 159.2

b. Përbërja e mbeturinave në të ardhmen

Përbërja e mbeturinave në të ardhmen parashikohet duke krahasuar rezultatet e WACS me të

dhënat e mbeturinave nga vendet tjera.Parashikimi në themel bazohet në supozimet e mëposhtme:

Sasitë e gjenerimit të Mbeturinave që përdoren për enët dhe paketimin e mallrave (p.sh.

letra, plastika, metali, shishet &gjami) dhe mbeturinat e kuzhinës, supozohet të rriten në

përputhshmëri me ngritjen ekonomike.Me këtë, shkalla e gjenerimit e këtyre mbeturinave

do të rritet me të njëjtën shkallë të cekur në shkallën e gjenerimit të Mbeturinave.

Sasia e tekstilit të gjeneruar, gomës dhe lëkurës (shkalla e të cilave është shumë e ulët)

supozohet të rriten në përputhshmëri me ngritjen ekonomike por më pak se llojet e

Mbeturinave të cekura më lartë.Prandaj, shkalla e gjenerimit e këtyre Mbeturinave do të

rritet sa gjysma e asaj të cekur më lartë, për vit.

Sasitë e gjeneruara për barin dhe drurin, qeramikën,gurin, dheun,hirin dhe mbeturinat tjera

supozohet të mos rriten në përputhshmëri me ngritjen ekonomike.Prandaj,nuk do të rriten

shkalla e gjenerimit të atyre Mbeturinave.

Bazuar në këto supozime, përbërja e Mbeturinave në të ardhmen vlerësohet si në tabelën më

poshtë:


14

Tabela 7: Përbërja e mbeturinave në të ardhmen

Përbërja 2011 2014 2018 2020

Mbeturinat e kuzhinës 41.0% 42.0% 42.7% 43.0%

Letra 13.0% 13.6% 14.0% 14.0%

Tekstili 1.2% 1.2% 1.2% 1.2%

Plastika 10.4% 10.6% 10.9% 10.9%

Bari & druri(mbetjet e gjelbërta) 3.0% 2.9% 2.8% 2.7%

Goma dhe lëkura 0.3% 0.3% 0.3% 0.3%

Metali 1.3% 1.3% 1.4% 1.4%

Gjami/shishet 4.6% 4.9% 5.0% 5.0%

Qeramika & guri 0.5% 0.5% 0.5% 0.5%

Hiri/dheu 3.1% 2.9% 2.8% 2.8%

Tjera 12.8% 11.5% 10.7% 10.4%

Hiri i nxemjes 8.8% 8.3% 7.9% 7.8%

Totali 100.0% 100.0% 100.0% 100.0%

3.1.3 Rrjedha e mbeturinave në të ardhmen, pa planifikim

Shkalla e shkarkimit, grumbullimit, deponimi dhe sasia e hudhjes ilegale është e njëjtë me sasinë

e gjeneruar sikur tani.

Gati gjithë mbeturinat e gjeneruara do të shkarkohen pa ndonjë reduktim.

Sidoqoftë, 51.5% e hudhjeve ilegale hiqet, 48.5% do të derdhet dhe shpërndahet brenda zonës

kumunale.Sasia e akumuluar e mbeturinave në pikat ilegale që nga 2012 deri me 2020 vlerësohet

si 51,300 ton.

Tabela 8: Rrjedha e mbeturinave pa planifikim

Pikat Njësi 2011 2014 2018 2020

Sasia e gjenerimit ton/ditë 111.9 (100.%) 130.7 150.2 159.2

Sasia e shkarkimit ton/ditë 111.2 (99.4%) 129.9 149.2 158.2

Sasia e grumbullimit ton/ditë 85.3 (76.4%) 94.3 108.5 114.8

Sasia e deponimit ton/ditë 92.4 (82.5%) 107.7 123.8 131.0

Hudhja ilegale ton/ditë 25.6 (22.9%) 30.0 34.4 36.5

Mbeturinat e mbetura në

zonën komunale

ton/ditë 12.4 (11.2%) 14.6 16.7 17.7


15

3.2 Politika bazë

“Themelimi i një sistemi të Shëndoshë Mjedisor të MMN në

Prizren deri me 2020”

Themelimi i një sistemi të tillë do të:

Mirëmbajë mjedisin urban dhe shëndetin publik në Komunën e Prizrenit,që është

vendlindja e Kosovarëve dhe kontributi për një zhvillim të qëndrueshëm të qytetit.

Motivimi i investimeve ku do të promovohej zhvillimi ekonomik i regjionit jugor të

Kosovës.

Në një sistem të shëndoshë mjedisor të MMN, promovohet 3R (Reduktimi, Ri-përdorimi dhe

Reciklimi) i mbeturinave dhe zgjidhen problemet si më poshtë.

Inkurajohet reduktimi i Mbeturinave te burimi gjenerues, si te amvisëritë ashtu edhe te

bizneset afariste.

Mbeturinat e gjeneruara pas Reduktimit, Ri-përdorimit ose Reciklimit aq sa ka mundësi.

Vetëm pas përpjekjeve për reduktimin, ri-përdorimin ose reciklimin e Mbeturinave,

mbeturinat grumbullohen si duhet, trajtohen dhe me në fund deponohen në një mënyrë të

duhur pa ndonjë efekt negative mjedisor.

Një sistem i tillë i MMN do të themelohet duke kërkuar nga qeveria, sektori privat dhe

komuniteti në përgjithësi të bartin përgjegjësitë në mënyrë transparente dhe të

përgjegjëshme.

3.3 Viti i Synuar

Vizioni i lartëpërmendur do të arrihet hap pas hapi.Viti i synuar i Planit për Menagjimin e

Mbeturinave të Ngurta në Komunën e Prizrenit, është prej 2012 deri 2020.Kjo periudhë ndahet në

dy faza, si më poshtë.

Ky plan pesë vjeqar i MMN është me qëllim të përputhjes me periudhat prej 2014 deri 2018 të

planit master.:

Faza e 1rë

: 2014 – 2015 Krijimi i sistemit të ri të grumbullimit

Faza e 2të

: 2016 – 2018 Krijimi i një sistemi të shëndoshë të MMN

Prandaj, Plani pesë vjeqar i MMN duhet të modifikohet deri në fund të vitit 2015, bazuar në

progresin e performanceës aktuale në fazën e parë.


16

3.4 Synimi Numerik

Pikat 2011 2014 2018 2020

Shkalla e mbulueshmërisë së

shërbimit të grumbullimit*1

87.8% 100.0% 100.0% 100.0%

Shkalla e grumbullimit*2

76.4% 85.0% 87.9% 91.2%

Shkalla e hudhjes ilegale*3

23.0% 10.4% 2.8% 0.0%

Shkalla e deponimit final*4

94.4% 89.7% 87.0% 86.8%

Shkalla e reciklimit*5

5.0% 7.1% 11.3% 12.8%

*1: Shkalla e mbulueshmërisë së shërbimit të grumbullimit do të thotë shkalla e popullsisë së shërbyer me

popullsinë e përgjithshme.

*2: Shkalla e grumbullimit do të thotë shkalla e sasisë së mbeturinave të grumbulluara me sasinë e

përgjithshme të gjeneruar.

*3: Shkalla e hudhjes ilegale do të thotë shkalla e mbeturinave të hudhura ilegalisht duke përfshirë

hudhjen jo të duhur brenda zones pa shërbim me sasinë e përgjithshme të mbeturinave të gjeneruara.

*4: Shkalla e deponimit final do të thotë shkalla e mbeturinave të deponuara në deponitë e licencuara dhe

ato të palicencuara (hudhja ilegale) me sasinë e përgjithshme të mbeturinave të gjeneruara.

*5: Shkalla e reciklimit do të thotë sasia e mbeturinave të recikluara me sasinë e përgjithshme të gjeneruar.

3.5 Strategjia

3.5.1 Përmbajtja e Menagjimit të Mbeturinave të Ngurta

a. Sistemi i grumbullimit të mbeturinave

KeP do të menagjojë mbeturinat e Ngurta me vetë iniciativë konform Ligjit të rim bi mbeturinat.

Prandaj, KeP shfuqizon sistemin e grumbullimit të mbeturinave i cili është menagjuar nga KRM

Ekoregjioni dhe kompanitë private ku ata kanë ofruar shërbimin e grumbullimit të mbeturinave

dhe kanë bërë inkasimin në mënyrë të pavarur. KeP do të sigurojë bugjetin e nevojshëm përmes

‘taksës për mbeturina’ e cila do të mblidhet nga qytetarët dhe bizneset e vogla të cilat shkarkojnë

mbeturinat e tyre bashkë me mbeturinat e amvisërisë dhe në mënyrë të drejtë do tua besojë këtë

kompanive për grumbullim dhe transportim të mbeturinave komunale, të licencuara nga MMPH.

Sistemi i ri i grumbullimit të mbeturinave përshkruhet në figurë. Bizneset e shkallës së lartë të

cilat shkarkojnë sasi të mëdha të mbeturinave duhet të shërbehen nga ofruesi i shërbimit duke

kontraktuar shërbimet individualisht.


17

Qytetari I Prizrenit

Komuna e PrizrenitOfruesi i shërbimit

(Ekoregjioni & privatët)

Deponimi Final

(KMDK)

Shërbimi i grum

bullimit

Page

sa p

ër m

betu

rina

Tran

sporti

& sh

karkim

i

Kontraktimi i shërbimit të grumbullimit Caktimi i tarifës së shkarkimit

Kompostimi

Reciklimi

Deponia

Mbeturinat e gjeneruaraNdarja e mbetjeve Organike

Ndarja e të reciklueshmeve

Menagjimi i Mbeturinave Rrjedha e Mbeturinave

EdUkimi e

tj.

Operimi i shëndoshë m

jedisor

Monitorim

i mjedisor

Fabrika,

Komercial

C-S

ervi

ce

Pa

ge

sa

Cmim

i I dep

onim

it

Figura 3: Përshkrimi i Sistemit të menagjimit të mbeturinave në Prizren

Ofruesit e Shërbimeve të cilët KeP dhe bizneset e mëdha afariste kontraktojnë, duhet të jenë të

licencuar nga MMPH për të trajtuar mbeturinat komunale.

Prandaj, secili ofrues i Shërbimeve i cili trajton mbeturinat duhet të ketë miratimin nga Qeveria.

b. Sistemi i menagjimit të grumbullimit të mbeturinave

Pasiqë është e dëshiruar që shërbimi i grumbullimit të mbeturinave të bëhet në bashkëpunim me

Komunën, ofruesin e Shërbimeve dhe qytetarin , KeP do të kërkojë nga qytetari bashkëpunim për

të bërë shkarkimin e mbeturinave sipas rregullave dhe të obligojë ofruesin e Shërbimeve të

trajnojë punëtorët e grumbullimit për të përmirsuar edhe mënyrën e punës.

KeP pranon edhe ankesat dhe të njëjtat i analizon, pastaj e udhëzon ofruesin e Shërbimeve për të

marrë masat e përshtatshme në ngritjen e kualitetit të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave.

c. Kontraktimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave

Sipas Planit master për MMN, KeP kontrakton shërbimin e grumbullimit me KRM Ekoregjionin

dhe Kompanitë private. KeP do të organizoj një tender përzgjedhës konkurent çdo Dhjetor ku

bënë përzgjedhjen e ofruesit për vitin në vijim. Zona e shërbimit për tu caktuar te kanditati

tenderues vendoset duke marrë parasysh performanceën aktuale të vitit paraprak dhe kapacitetit të

tij.

Prandaj, KeP limitohet në kontraktimin e kompanisë e cila ka një licencë për trajtimin e

mbeturinave komunale të lëshuar nga Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor.


18

d. Taksa për mbeturina

Kompanitë e grumbullimit të mbeturinave kanë ofruar shërbimin e grumbullimit dhe kanë bërë

inkasimin për shërbimin e grumbullimit deri ne fund të vitit 2013. Por inkasimi nuk ka arritur një

shkallë të mjaftueshme dhe për këtë edhe shërbimi nuk ka qenë i kënaqshëm.

Prandaj, KeP ka vendosur të prezentojë “taksën për mbeturina” dhe ta mbledh atë nga gjithë

qytetarët në mënyrë të drejtë dhe të ofrojë shërbim të duhur për qytetarët dhe të eliminojë zonat

pa shërbim dhe hudhjet ilegale.

3.5.2 Strategjia për të arritur synimin

KeP do të arrijë synimin me strategjitë e mëposhtme:

Pikat Aktivitetet

Faza e parë (2014 – 2015)

Aspekti teknik Të eliminohen zonat pa shërbim të grumbullimit të mbeturinave

Të eliminojë mbeturinat e mbetura

Të eliminojë mbeturinat e shpërndara rreth kontejnerëve komunal

Të pakësoj hudhjet ilegale deri në gjysmë të asaj të vitit 2011

T1: Ruajtja &

shkarkimi

Të standardizojë metodën e shkarkimit të mbeturinave (zhvilloj rregullat e

shkarkimit)

Të promovojë rregullat e shkarkimit

Të promovojë kompostimin shtëpiak (nga zonat rurale)

T2: Grumbullimi &

transportimi

Të zgjeroj shërbimin e grumbullimit të mbeturinave në zonat pa shërbim

Të përmirsoj sistemin e grumbullimit të mbeturinave duke përshtatur me

karakteristikat e zonës (grumbullim skaj rrugës, grumbullimi me këmbanë,

grumbullimi me kontejnerë, etj.)

Të kryejë grumbullim të rregulltë sipas rregullave të shkarkimit

Të kryejë grumbullimin e mbeturinave me saktësi në përputhje me promovimin e

rregullave të shkarkimit

Të trajnohen punëtorët e grumbullimit dhe vozitësit me mënyrën e grumbullimit

T3: Pastrimi i

hapësirave publike

Të vazhdohet me sistemin aktual të implementimit

Të vetëdijësohen qytetarët mbi parandalimin e rrjedhjes së mbeturinave

Pregatitja e prezentimit të “Programit të Adoptimit”

T4: Deponimi

Final

Të vazhdohet me monitorimin e kualitetit të ujit me qëllim të minimizimit të

ndikimeve mjedisore të rrethinës.

Të monitorojë kapacitetin e mbetur të deponisë së Landovicës dhe ti kërkohet

KMDK-së Menagjimi i qëndrueshëm i deponisë.

Të bëjë presion te KMDK për një operim të përshtatshëm me raporte periodike mbi

gjendjen në deponinë e Landovicës te autoritet relevante.

T5: Reciklimi 10% e amvisërisë në zona rurale të ndajë mbetjet nga kuzhina dhe ti kompostojë

ato deri me 2015.

Komposti shtëpiak në zona urbane do të prezentohet në bazë prove deri me 2015.

Të ekzaminojë masat mbështetëse të marra nga qeveria për grumbullimin e

gjërave të reciklueshme të kryera nga sektori privat.

Të ekzaminohet kompostimi I mbeturinave nga tregu.

Të përkrahet grumbullimi ndaras i gjërave të reciklueshme të kryera nga sektori

privat nga kontraktorët e grumbullimit të mbeturinave.

T6: Mirëmbajtja e

pajisjeve

Të obligohen ofruesit e Shërbimeve të grumbullimit që të dorëzojnë planin e

mirëmbajtjes së pajisjeve dhe planin e operimit


19

T7:

Mbetjet

medicinale/Mbetjet

Industriale

Mbeturinat medicinale

Të ndahen mbeturinat infektive nga mbeturinat komunale në spitale veqanërisht

Të monitorohet nëse mbeturinat infektive trajtohen si duhet

Të pregatitet plani i menagjimit të mbetjeve mjekësore konform ligjit të ri mbi

mbeturinat.

Mbeturinat Industriale

Të pregatisë planin e menagjimit të mbetjeve industrial konform ligjit të ri mbi

mbeturinat.

Të ndahen mbeturinat e rrezikshme nga mbeturinat komunale në pikën e

shkarkimit në mënyrë strikte

Të monitorohet se mbeturinat e rrezikshme trajtohen dhe/ose ruhen si duhet

Aspekti

Institucional

Themelimi i sistemin institucional në menagjimin e mbeturinave në Komunën e

Prizrenit

Themelimi i një sistemi të qëndrueshëm financiar të MMN

Të krijojë sistemin e menagjimit të mbeturinave në Komunë

• Sistemin e planifikimit, Sistemin e udhëheqjes (inspektimin), Sistemin e

menagjimit të të dhënave,Sistemin e tenderimit etj.

I1: Aranzhimet

Juridike

Ministria e Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor

Të përpunojë ligjin e rim bi mbeturinat

Të marrë masat e nevojshme për të mënjanuar kontradiktat që kanë të bëjnë me

ligjet dhe rregulloret me ligjin e rim bi mbeturinat.

Të pregatisin Strategjinë Kombëtare për Menagjimin e mbeturinave sa më parë.

Komuna e Prizrenit

Të amandamentojë vendimet dhe rregulloret në përputhje me ligjin e ri mbi

mbeturinat.

Të pregatisë planin vjetor të veprimit në përputhje me planin për MMN .

I2: Administrata &

managjmenti

Të fuqizojë sektorin e menagjimit të mbeturinave (SMM) nën drejtorinë e

Shërbimeve publike për të themeluar një sistem të duhur të menagjimit të

mbeturinave.

Të sigurojë numrin e nevojshëm të personave të aftë për SMM dhe të fuqizojnë

kapacitetet përmes Projektit të JICA-s.

Të pranojë ankesat për mbeturinat dhe SMM u përgjigjet atyre.

Të marrin pjesë në fuqizimin e njësisë së Prizrenit në Ekoregjion në mënyrë që të

implementohet plan për MMN sa më lehtë.

I3: Edukimi Publik Të organizohet komuniteti përmes promovimit të aktivitetit “Rruga Ime”

Të inkurajohen banorët lokal që të ruajnë mbeturinat e tyre brenda oborrit të tyre

Tu shpërndahen rregullat e shkarkimit

I4: Financat Të sigurojë qëndrueshmëri financiare për kontraktimin e Shërbimeve të

grumbullimit të mbeturinave bazuar në sistemin e taksës për mbeturina.

Të fuqizojë aktivitetet në ngritjen e vetëdijësimit publik për të ngritur shkallën e

grumbullimit të taksës për mbeturina.

I5: Zhvillimi i

kapaciteteve

Të fuqizohen njohuritë dhe aftësitë e stafit të KP përmes Projektit të JICA-s.

Të fuqizojë njohuritë dhe aftësitë e stafit të KP përmes implementimit të projektit të

JICA-s.

Të rritet numri i stafit të Sektorit për Menagjimin e Mbeturinave në bashkëpunim

me MMPH dhe Ministrinë e Administratës Publike.

Faza e dytë (2016 – 2018)

Aspektet teknike Të eliminojë hudhjet ilegale deri 2020

Të promovojë minimizimin e mbeturinave përmes aktiviteteve 3R

T1: Ruajtja & Të promovojë rregullat e shkarkimit për qytetarët


20

shkarkimi Të promovojë ndarjen e mbeturinave (të reciklueshmet,mbetjet e kuzhinës) për

reciklim

T2: Grumbullimi &

transportimi

Të vazhdohet me grumbullimin e rregulltë

Të vazhdohet me një qasje të mire të grumbullimit të mbeturinave shërbimin

T3: Pastrimi i

hapsirave publike

Të promovohet “program i adoptimit”

Të vazhdojë me pastrimin e hapësirave publike sikur deri më tani

T5: Deponimi final Të vazhdojë monitorimin e kualitetit të ujit

Të fillon studimi i zgjerimit të pjesës tjetër të deponisë

Promovimi i

reciklimit

Të filloj me kompostimin e mbeturinave nga tregu nga ana e sektorit privat

Të përkrah ndarjen gjërave të reciklueshme të kryera nga kompanitë private

ofruesi(t) i shërbimit të grumbullimit, etj.

Të fuqizojë dhe bëjë aktivitete vetëdijësimi me qytetarët

Të reciklojë mbeturinat organike

• 5.0% e mbeturinave organike në zonat urbane të ndahet deri me

2020.(aktualisht 0.0%)

• 20.0% e mbeturinave të kuzhinës në zona rurale të ndahet deri me 2020

(aktualisht 1.0%)

• Mbeturinat e tregut do të ndahen nga 2015 dhe 50% e saj do të kompostohet

deri me 2020 (aktualisht 0.0%)

Të grumbullohen gjërat e reciklueshme

• 80% e metalit të grumbulllohet deri me 2020 (aktualisht 62.1%)

• 30% e letrës të grumbullohet deri me 2020 (aktualisht 18.7%)

• 30% e plastikës të grumbullohet deri me 2020 (aktualisht 13.0%)

• 20% e shisheve/gjamit të grumbullohet deri me 2020 (aktualisht 7.8%)

Aspekti

Institucional

KeP vazhdon implementimin e planit për MMN.

I1: Aranzhimet

juridike

Të pregatitet plani i veprimit për çdo vit bazuar në planin të MMN planin

Pesë-Vjeqar të MMN

Të hartohet drafti i dytë pesë vjeqar deri në fund të vitit 2017 dhe të filloj së

aplikuari deri në fund të vitit 2018.

I2: Administrata&

menagjmenti

SMM kryen aktivitete të menagjimit të mbeturinave në KeP

I3: Financat Shkalla e grumbullimit të pagesës së mbeturinave arrin 80%, plani 5 vjeqar i MMN

realizohet sipas planit..

I4: Zhvillimi i

kapaciteteve

Stafi i SMM do të ndajë me komunat tjera përvojat e tyre dhe teknologjitë e fituara

përmes projektit të JICA-s.

Një qasje e mirë e stafit të Ekoregjionit do të ishte një shembull i mirë për

kompanitë tjera të mbeturinave.

3.6 Rrjedha e mbeturinave në të ardhmen

Kur të gjitha aktivitetet të jenë implementuar sipas orarit dhe strategjisë së përmendur më lartë,

rrjedha e mbeturinvae do të ishte si më poshtë:


21


79.6 ton/ditë



6.0 ton/ditë


0.6 ton/ditë



84.7%

4.4%


2.2% 9.2%


4.8%



100.0% 41.7%


1.7% 4.7% 2.8%



0.4% 0.7% 0.0%



2. Mbet. e Amv


0.4%

0.0%

8. Hudhje ilegale


7.0%

82.7%

Komuna e Prizrenit

Figura 4: Rrjedha e Mbeturinave me 2015


87.3 ton/ditë



7.1 ton/ditë


0.7 ton/ditë


0.0 ton/ditë 1.4 ton/ditë 17 ton/ditë

86.1%

4.7%


0.9% 11.3%


1.9%



100.0% 41.4%


2.9% 4.7% 3.7%



0.4% 0.6% 0.0%



2. Mbet. e Amv


0.5%

0.0%

8. Hudhje ilegale


2.8%

87.9%

Komuna e Prizrenit

Figura 5: Rrjedha e Mbeturinave me 2018

Tabela 9: Rrjedha e Mbeturinave

Njësi 2014 2015 2016 2017 2018

Gjenerimi ton/ditë 130.8 137.6 141.6 145.9 150.2

Mbeturinat e amvisërisë ton/ditë 76.2 79.6 82.1 84.7 87.3

Mbeturinat e biznesit ton/ditë 54.0 57.4 58.9 60.5 62.2

Mbeturinat nga hapsirat publike ton/ditë 0.6 0.6 0.6 0.7 0.7

Grumbullimi komunal ton/ditë 104.5 113.4 119.3 125.4 131.7

Hudhjet ilegale ton/ditë 11.4 9.6 7.8 6.0 4.2

Deponitë e komunitetit ton/ditë 0.3 0.0 0.0 0.0 0.0

Heqja e hudhjeve ilegale ton/ditë 8.2 6.6 5.3 4.1 2.8


22

4 Plani i Implementimit

4.1 Aktivitetet Prioritare

Për të arritur synimin nga strategjia, KeP implementon prioritetet bazë si më poshtë.

a. Fuqizimi i sistemit teknik

(a) Përmirsimi i sistemit të grumbullimit të mbeturinave

(b) Promovimi i minimizimit të mbeturinave

b. Fuqizimi i sistemit institucional

(1) Fuqizimi i sistemit të menagjimit të mbeturinave në Komunën e Prizrenit

(2) Krijimi i sistemit financiar për MMN

(3) Krijimi i procesit të kontraktimit për shërbimet e grumbullimit të mbeturinave

(4) Promovimi i minimizimit të mbeturinave

(5) Përkrahje për ri-organizimin e komunitetit

4.1.1 Fuqizimi i Sistemit teknik

a. Përmirsimi i sistemit të grumbullimit të mbeturinave

a.1 Krijimi i sistemit të monitorimit të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave

Janë tri lloje të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave komunale në Prizren siq edhe paraqiten

në tabelën më poshtë. Grumbullimi i mbeturinave komunale i shkarkuar nga amvisëritë dhe

bizneset afariste kontraktohet me kompanitë e licencuara nga MMPH, që nga Janari

2014.Pastrimi i hapësirave publike siq janë rrugët,parqet dhe heqja e borës kontraktohen me të tri

kompanitë siq edhe bëhet aktualisht. KeP do të prezentojë edhe shërbimin e grumbullimit të

mbeturinave me përmasa të mëdha ku detajet përmenden në a.4.

KeP udhëheq shërbimet e pastrimit public për tu siguruar se ato punë kryhen si duhet. Në të

njëjtën kohë vendos edhe deskun e ankesave në hollin komunal ku edhe krijon sistemin e

kontrollit të Shërbimeve për të marrë këndvështrimet nga të dy palët ,Qeveria dhe qytetari.

Tabela 10: Ofruesit e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave komunale

Pastrimi Publik Ofruesi aktual i shërbimeve Ofruesi i propozuar i

shërbimeve

1. Grumbullimi i përgjithshëm i

mbeturinave

KRM Ekoregjioni,

Kompanitë Private

Ekoregjioni dhe kompanitë

private të kontraktuara nga

DSHP

2. Grumbullimi i mbeturinave

me përmasa të mëdha -

Ekoregjioni në bazë kërkese

kundrejt pagesës

3. Pastrimi i hapësirave publike Ekoregjioni, Kompanitë

Private nën DSHP

Ekoregjioni dhe kompanitë

private nën DSHP

DSHP: Drejtoria e Shërbimeve Publike, Komuna e Prizrenit

a.2 Zgjerimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë

KeP do të adoptojë sistemin e grumbullimit në zonat rezidenciale efikasiteti i cili është verifikuar

në projektin e JICA-s dhe obligon ofruesin e shërbimit të instalojë këmbanën.

Edhepse po ofrohet shërbimi I grumbullimit të mbeturinave, ende në zonën komunale ka pika

ilegale të mbeturinave. Por pritet që me bashkëpunimin e qytetarëve të cilët pranojnë shërbimet


23

nga ofruesi,të përkrahet grumbullimi me këmbanë. KeP do të vahsdojë me Edukim publik ku do

të shpalos edhe informata mbi mënyrën e shkarkimit dhe të promovojë menagjimin e mbeturinave

me pjesëmarrje të komunitetit.

a.3 Eliminimi i zonave pa shërbim të grumbullimit të mbetuirnave

Vetëm në zonën e Zhupër nuk ofrohet shërbimi /2013 ( në mesin e 13 fshatrave vetëm tri prej tyre

kanë shërbim të grumbullimit). Komuna do të zgjerojë shërbimin e grumbullimit të mbeturinave

për të arritur synimin e këtij plani dhe deri në vitin 2015 të eliminojë zonat pa shërbim.

Tabela 11: Strategjia e zgjerimit të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave në zonën e Zhupës

Anglisht Popullsia Amvisëri Shënim

Drajciq 151 45

Gornjasella 292 77

Lubinja e Eparme 1,925 376 Grumbullim nga komuniteti

Lubinja e Poshtme 1,235 306

Llokvica 339 86

Manastirica 1,107 236

Mushnikova 1,133 240 Me shërbim

Nebregoshta 579 141 Nuk ka bashkëpunim nga komuniteti

Pllanjan 1,102 223 Jan 2013

Recan 951 214 Me shërbim

Sredska 64 35

Struzha 102 27

Zhivinjan 0 0

Total 8,980 2,006

a.4 Prezentimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave me përmasa të mëdha

Deri në vitin 2013 në Prizren nuk ka një sistem të grumbullimit të mbeturinave me përmasa të

mëdha. Mbeturinat si mobiljet , tepihët e të tjerat janë shkarkuar si mbeturina të amvisërisë , janë

bërë pengesë për grumbullimin e mbeturinave komunale. Prandaj, KeP ka vendosur që të

prezentojë grumbullimin e mbeturinave me përmasa të mëdha në bazë të kërkesës individuale nga

qytetari. Ofruesi i shërbimit për mbeturina me përmasa të mëdha do të jetë i njëjti i cili është i

kontraktuari i Komunës së Prizrenit për grumbullimin e mbeturinave.

KeP dhe ofruesit e Shërbimeve do të krojojnë një lidhje komunikimi dedikuar për kërkesat e

grumbullimit të mbeturinave me përmasa të mëdha. Tarifa e shërbimit njoftohet përmes gazettes

komunale.

b. Promovimi i minimizimit të mbeturinave

Mbeturinat e kuzhinës të cilat llogariten të jenë 40 % e mbeturinave komunale mund të

shkaktojnë problem të gjenerimit të gazrave të metanit të cilat janë gazra shumë efektive të

ngrohjes globale dhe rrjedhjeve. Kështu që promovimi i kompostimit të mbeturinave të kuzhinës

te burimi gjenerues pritet të jetë efikas në pakësimin e vëllimit të mbeturinave dhe zgjatjes së


24

jetës së deponisë dhe në të njëjtën kohë edhe reduktimin negativ në mjedis. Për të arritur këtë

qëllim, KeP prezenton një sistem zemërgjerë për prokurimin e enës kompostuese shtëpiake. (see

4.1.2 d.1)

Komuna e Prizrenit synon ndarjen e enëve kompostuese 20 % të amvisërive në zona rurale dhe

5% në zona urbane deri në vitin 2020. Për të fuqizuar pronësinë e aktiviteteve, nga qytetarët

kërkohet të bartin 50% të kostos së blerjes së enës së kompostimit ku pjesën tjetër e subvencionon

Komuna.

4.1.2 Fuqizimi i sistemit institucional

a. Fuqizimi i sistemit të menagjimit të mbeturinave në KeP

Për të realizuar Planin për MMN, KeP fuqizon njësinë e menagjimit të mbeturinave të themeluar

brenda Drejtorisë së Shërbimeve Publike e cila do ti kryejë këto detyra:

Përgjedhja e duhur e ofruesve të shërbimit të grumbullimit të mbeturinave

Monitorojë dhe udhëzoj Ekoregjionin dhe kompanitë private për grumbullimin dhe

transportimin e mbeturinave,

Të vazhdojë monitorimin mjedisor rreth deponisë së Landovicës në mënyrë të

minimizimit të ndikimit mjedisor të shkaktuar nga deponia

Të fuqizojë monitorimin e hudhjeve ilegale

Të bëjë vetëdijësimin e qytetarëve për shkarkimin e mbeturinave dhe të promovojë

pjesëmarrjen publike

a.1 Fuqizimi i Sektorit të Menagjimit të Mbeturinave

Struktura e sektorit të menagjimit të mbeturinave është themeluar brenda Drejtorisë së

Shërbimeve Publike e cila fuqizohet sipas figurës së shfaqur deri në vitin 2018 dhe krijohet një

sistem i cili do të jetë në gjendje të përmbush detyrat dhe përgjegjësitë e Komunës siq edhe e

përcakton Ligji i ri mbi mbeturinat.


25

Figura 6: Struktura organizative e Sektorit të Menagjimit të mbeturinave me 2018

Struktura do të fuqizohet hap pas hapi dhe numri i stafit do të rritet siq është paraparë në tabelën

më poshtë.

Tabela 12: Plani i rritjes së numrit të stafit të Sektorit për Menagjimin e Mbeturinave

2014 2015 2016 2017 2018

Shefi i sektorit 1 1 1 1 1

Njësia e Planifikimit 4 4 4 4 4

• Shefi (Plani i MM) 1 1 1 1 1

• Menagjimi i të dhënave 2 2 2 2 2

• Menagjimi i kontraktimit 1 1 1 1 1

Njësia për marredhënje me klient 2 3 3 3 3

• Shefi (çeshtje të përgjithshme) 1 1 1 1 1

• Arkëtari 1 1 1 1 1

• Këshilltar për mbeturina - 1 1 1 1

Njësia për MMK 2 4 4 6 6

• Shefi (Grumbullimi i mbeturinave) 1 1 1 1 1

• Udhëheqësi i Pastrimit publik 1 1 2 2

• Udhëheqësi i grumbullimit të MNK 1 2 2 3 3

Totali 7 12 12 14 14

Kontrolli i faturimit 8 8 8 8 8

Inspektor (Monitorimi i deponisë) 1 1 1 1 1

Total (përf.kontrollin e faturimit) 16 21 21 23 23


26

a.2 Bashkëpunimi me sektorët tjerë

Aktivitetet e menagjimit të mbeturinave përbëhen jo vetëm nga menagjmenti i tenderimit ,

monitorimit të kualitetit të shërbimit, përgjigja në ankesa të qytetarëve etj.,të cilat mund të

përkrahen nga sektori i menagjimit të mbeturinave pore dhe nga ngritja e vetëdijësimit public,

kushtet mjedisore rreth deponisë në Landovicë,etj., të cilat ky sektor nuk mund ti përkrah. Për

këtë arsye, sektori i menagjimit të mbetuirnave duhet të themelojë një sistem të shëndoshë

bashkëpunimi edhe me sektorët tjerë relevant siq është sektori për mbrojtjen e mjedisit. Për më

shumë, është i domosdoshëm edhe bashkëpunimi me Drejtorinë e Ekonomisë dhe Financave për

të fasilituar kontraktimin e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave të mbuluar nga taksa për

mbeturina më lehtësisht.

b. Krijimi i sistemit financiar për MMN

Në mënyrë që pritjet të jenë të kënaqshme për të hyrat nga taksa për mbeturina që është

planifikuar të prezentohet nga fundviti i 2013, është shumë i rëndësishëm themelimi i një sistemi

të mirëfilltë të menagjimit të mbeturinave; për këtë arsye KeP duhet të bëjë aktivitete të Edukimit

Publik për të ngritur vetëdijën e qytetarëve e me këtë edhe për të ngritur shkallën e inkasimit.

Në anën tjetër, Menagjimi i taksës së grumbulluar është shumë i rëndësishëm dhe me këtë do të

krijohej një sistem financiar i operuar lehtësisht në bashkëpunim me Drejtorinë e Ekonomisë dhe

Financave.

KeP informon mbi financat përmes gazetës zyrtare në mënyrë të rregullt dhe siguron

transparencën e cila sjellë mirëkuptimin dhe bashkëpunimin e qytetarëve.

c. Krijimi i sistemit të procesit të kontraktimit të shërbimit të grumbullimit të

mbeturinave

Komuna e Prizrenit do të mbajë tenderin për të përzgjedhur ofruesit e shërbimit të grumbullimit

të mbeturinave në muajin Dhjetor të çdo viti. Sektori i menagjimit të mbeturinave duhet të

optimizojë procesin e kontraktimit në atë mënyrë që të ndajë zonën e shërbimit për secilin ofrues

të shërbimit, vlerëson cmimin e tenderit , cakton specifikacionet e shërbimit ,para kualifikon

tenderuesit, përmes proves dhe gabimeve. Prandaj, sektori i menagjimit të mbeturinave shqyrton

procesin pas përzgjedhjes së ofruesëve të shërbimit dhe i adreson ato ceshtje për ta përmirsuar në

procesin tjetër.

d. Promovimi i minimizimit të mbeturinave

d.1 Sistemi për promovimin e kompostimit shtëpiak

KeP do të kontribuojë me gjysmën e kostos kur një qytetarë e blenë atë, në mënyrë që të

promovohet kompostimi.

KeP subvencionon vetëm atë enë kompostimi të cilin e aprovon për të siguruar kualitetin e enës

kompostuese dhe informon qytetarët për ato shitore të cilat kanë një të tillë,përmes Gazetës

zyrtare.

d.2 Përkrahja e aktiviteteve 3R të kryera nga ofruesi i shërbimit të grumbullimit të

mbeturinave

KeP ka vendosur që të përfshijë tarifën e deponimit në shumën e kontratës e cila do të marrë


27

pajtimin mes Komunës së Prizrenit dhe ofruesit të Shërbimeve për promovimin e minimizimit të

mbeturinave. Ofruesi i Shërbimeve mund të ulë koston e deponimit nëse ka mundësinë të

reduktojë mbeturinat e grumbulluara përmes aktiviteteve 3R.

Paralelisht, KeP ndërmerr aktivitet të EP për ndarjen e mbeturinave nga ana e qytetarëve dhe

promovon minimizimin e mbeturinave përmes aktiviteteve të 3R.

e. Përkrahja për riorganizimin e komunitetit

KeP përkrah ri-organizimin e komunitetit dhe promovon mirëmbajtjen lokale nga ana e

qytetarëve.

Në zonat urbane të Prizrenit, banorët të cilët janë kthyer pas përfundimit të luftës dhe ata të cilët

janë dyndur nga zonat rurale janë të përzier dhe komunikimi mes qytetarëve është shumë i dobët.

Në anën tjetër ,qytetarët të cilët jetojnë në Prizren për një kohë të gjatë thonë “ fqinjët

organizohen bashkë dhe pastrojnë rrugën e tyre”.

Ndjenja për të pasur dëshirë të pastrohet vendi ku jetohet, buron nga të menduarit ‘ ky është vendi

ynë “. Për të pasur ndjenjën “vendi jonë” secili duhet të ndjejë se vendi është i tyre dhe me këtë

edhe marredënjet me fqinjët janë të mira.

Prandaj, KeP duhet të punojë në ngritjen e ndjenjva të komunitetit me qëllim të zbukurimit të

hapësirave ku shtrihet qyteti i vjetër si një model komuniteti, të aktivizohen marredënjet mes

qytetarëve dhe të ndërtohet një sistem i menagjimit të mbeturinave me pjesëmarrje publike.

4.2 Orari i Implementimit

Orari i implementimit të Planit Master për MMN shfaqet në tabelën më poshtë.

Tabela 13: Orari i implementimit

d

Përkrahja e ri-organizimit të komunitetit

Krijimi i procesit të kontraktimit për shërbimin e grumbullimit të mbeturinave

e.

a.2 Bashkëpunimi me sektorët tjerë

a.4

2014 Aktivitetet

a.2

a.3

a.1

0

1. a.

Prezentimi i shërbimit të grumbullimit të mbeturinave me pë rmasa të mëdha

Prezentimi i sistemit të grumbullimit me këmbanë

Eliminimi i zonave pa shërbim të grumbullimit të mbeturinave

Krijimi i sistemit të monitorimit të grumbullimit të mbeturinave

Projekti i bashkëpunimit teknik i JICA-s

Përmirsimi i Sistemit teknik Përmirsimi i sistemit të grumbullimit të mbeturinave

2015 2016 2017 2018

3 Monitorimi i punëve të grumbullimit dhe zonës së deponimit

2 Fuqizimi i Sistemit Institucional

a. Fuqizimi i sistemit të menagjimit të mbeturinave në KeP

Fuqizimi i Sektorit të menagjimit të mbeturinave

b. Krijimi i sistemit financiar për MMN

d.1 Sistemi i promovimit të kompostimit shtëpiak

d.2 Përkrahja e aktiviteteve të 3R të ndërmarra nga ofruesi i Shërbimit të grumbullimit

a.1

c.

Promovimi i minimizimit të mbeturinave


28

4.3 Vlerësimi i Kostos

4.3.1 Kushtet për vlerësimin e kostos

Kostoja e nevojshme për implementimin e Planit vlerësohet nën kushtet e mëposhtme:

Tabela 14: Kushtet për vlerësimin e Kostos

Pikat Supozimet

1. Ofruesi i Shërbimeve

Ofruesit e Shërbimeve për grumbullimin e mbeturinave deri me 2018 janë

Ekoregjioni, Shërbimi, IS company dhe Xhaferi të cilët janë duke ofruar

shërbimet e grumbullimit deri me tani me 2011.

2. Zona e grumbullimit

Zona komunale ndahen në 7 regjione (Hasi、Luma、Ana Drini、Vrrinit、Zhupa、Malesia e Re (Prizren), dhe secili territor i shërbimit për ofruesin e shërbimit

është marrë bazuar në territorin e mbuluar aktualisht.

3. Heqja e pikave ilegale Puna për heqjen e pikave ilegale bëhet nga Ekoregjioni.

4. Sasia e mbeturinave

të grumbulluara

Sasia e mbeturinave të grumbulluara në secilën zone llogaritet duke përdorur

formulën: shkalla e gjenerimit të mbeturinave x popullsia e zones x shkalla e

grumbullimit të mbeturinave (pa përfshirë hudhjen ilegale).

5. Klasifikimi i zonave Shkalla e gjenerimit për zonat urbane dhe zonat rurale përdoren për njëra

tjetrën.

6. Distanca

transportuese

Distanca transportuese është prej qendrës së zones deri në deponi në

Landovicë.

7. Frekuenca e shërbimit Frekuenca e shërbimit një herë në javë.

8. Distanca e

grumbullimit brenda

zones së shërbimit

Distancat e udhëtimit për grumbullimin e mbeturinave janë 10 km në Prizren

dhe 5 km për zonat tjera.

9. Automjetet e

grumbullimit Automjeti grumbullues është kompaktor 10m

3.

10. Ritmi I mjetit

transportues

Shpejtësia e automjetit grumbullues është 15km/h (përfshirë.punën e

grumbullimit).

11. Koha e grumbullimit Orari i punës është prej 7:30 p.d. deri 14:30 m.d. (orari i drekës 1 orë.), dhe

koha e operimit 6 orë në ditë.

12. Distanca maksimale

për transportim

Sipas të lartëpërmendurave, 12 & 13 maksimum distanca e udhëtimit është

vlerësuar si 90 km/ditë.

13. Kostoja indirekte për

punën e grumbullimit

Kostoja indirekte për punën e grumbullimit është 15% e kostos direkte sipas

analizave financiare të të dhënave të pranuara nga Ekoregjioni.

14. Ditët e punës 6 ditë në javë ( E Hënë – E Shtunë)

15. Kostoja e

mirëmbajtjes Kostoja e mirëmbajtjes vjetore është 6% e cmimit të automjetit

16. Shkalla e konsumit të

derivative Shkalla e konsumit të derivative është 2.5 litër/km.

17. Kostoja e derivative Çmimi i derivative është 1.33€/litër.

18. Teprica Teprica është 5% e shumës së kostos direkte dhe kostos indirekte.

4.3.2 Kostoja e vlerësuar

Është vlerësuar kostoja e operimit të mëposhtëm e propozuar në planin master të MMN.


29

Grumbullimi i Mbeturinave dhe transportimi

Kostoja e nevojshme për KeP për të ofruar grumbullimin e Mbeturinave dhe transportimin

në tërë zonën komunale duke kontraktuar në vitin 2014 [shtë vlerësuar në bazë të kushteve

më lartë.

Pastrimi i hapësirave publike

Kostoja për fshirjen e rrugëve dhe parqeve, pastrimin e pikave të Mbeturinave të hedhura

ilegalisht,është vlerësuar sipas rezultateve aktuale.

Administrata

Kostoja administrative përfshin shpenzimet e personelit të stafit të sektorit të menagjimit të

Mbeturinave e cila është 20% e shpenzimeve totale.

Aktivitetet Komunale

KeP do të promovojë minimizimin e Mbeturinave dhe ngritjen e vetëdijësimit public në

mënyrë që të themelojë një system të shëndoshë të MMN.

Promovimi i minimizimit të mbeturinave

Kostoja e prokurimit të enës së kompostimit ( në tekstin e mëtejmë “komposteri”) i cili

promovon kompostimin e Mbeturinave të kuzhinës në zona rurale dhe urbane conform

planit master të MMN vlerësohet deri në vitin 2014. Kostoja pas 2014, është bilanci mes

kostos së prokurimit dhe të hyrave nga shitja.

Promovimi i ngritjes së vetëdijësimit publik

Kostoja për aktivitetet komunale për të promovuar ngritjen e vetëdijës publike dhe

pjesëmarrjes së komunitetit për të respektuar rregullat e shkarkimit dhe eliminimit të

pikave ilegale të Mbeturinave vlerësohet si 1.0% e kostos totale të grumbullimit dhe

transportimit të Mbeturinave duke përfshirë edhe Mbeturinat e biznesit veq atyre

Mbeturinave që komuna kontrakton.

Tabela 15: Kostoja e nevojshme për Planin pesë vjeqar të MMN (1,000€)

Artikulli Total 2014 2015 2016 2017 2018

Kostoja 1 mbuluar nga të hyrat komunale 4,312.9 807.9 845.9 862.9 889.0 907.2

Pastrimi i hapësirave publike 3,821.4 734.4 749.0 764.0 779.0 795.0

Administrata 491.5 73.4 96.9 98.9 110.0 112.2

Kostoja 2 mbuluar nga taksa për mbeturina 8,884.1 1,556.8 1,692.3 1,795.4 1,875.7 1,963.8

Grumbullimi dhe transportimi I mbeturinave 8,636.6 1,512.3 1,644.8 1,745.7 1,824.0 1,909.8

Aktivitetet Komunale për MMN 247.4 44.6 47.4 49.7 51.7 54.0

- Promovimi i minimizimit të mbeturinave 122.0 22.5 23.4 24.4 25.3 26.4

- Promovimi i ngritjes së vetëdijësimit publik 125.4 22.1 24.0 25.3 26.4 27.6

Kost oja për MMN (1+2) 13,197.0 2,364.7 2,538.2 2,658.3 2,764.8 2,871.0


30

4.3.3 Burimet e fondit

a. Kostoja e mbuluar nga të hyrat komunale

Shpenzimet për pastrimin e hapësirave publike si fshirje ,larje,heqja e bores, mirëmbajtja e

parqeve, heqja e pikave ilegale etj,dhe shpenzimet e personelit të stafit të sektorit të menagjimit të

mbeturinave duhet të mbulohen nga të hyrat komunale. Komuna duhet të mbulojë këtë kosto edhe

nëse kjo nuk është në plan.

b. Kostoja e mbuluar nga Taksa për mbeturina

Kostoja për prokurimin e shërbimit të grumbullimit dhe transportimit të mbeturinave dhe

implementimi i aktiviteteve për promovimin e minimizimit të mbeturinave dhe ngritjes së

vetëdijësimit publik do të mbulohet nga Taksa për mbeturina e cila do të prezentohet së shpejti në

mënyrë të krijimit të një sistemi të shëndoshë të menagjimit të mbeturinave të Ngurta në Prizren.

c. Kostoja për trajtimin e mbeturinave të biznesit

Një biznes afarist kontrakton në mënyrë direkte me ofruesin Shërbimeve i cili është i licencuar

për shkarkimin e mbeturinave dhe i cili grumbullon dhe transporton mbeturinat në deponinë

finale. Pra, kostoja për bizneset afariste nuk është e përfshirë në planin financiar të Komunës.

Parimisht, bizneset afariste kanë përgjegjësi për mbeturinat të cilat i shkarkojnë. Por, KeP vendos

cmimin minimal për grumbullimin, transportimin dhe deponimin final të mbeturinave, për

kontejnerë cdo Dhjetor për vitin në vijim me qëllim që të shmang rastin ku ofruesi i shërbimit

kontrakton me një çmim të ulët joreal dhe i bënë hudhjen e atyre mbeturinave ilegalisht. KeP i

publikon cmimet për bizneset afariste përmes gazettes zyrtare.

5 Strategjia e implementimit të Planit Pesë-vjeqar për MMN

5.1 Publikimi dhe promovimi i Planit të MMN

Për të implementuar këtë plan të MMN, është e nevojshme të bashkëpunohet me qytetarët,

bizneset afariste dhe qeverinë lokale. Prandaj, KeP publikon planin në webfaqen e Komunës dhe

ofron informata përmes Gazetës zyrtare.

Për ta implementuar planin me efikasitet duke reflektuar opinionin dhe kërkesat e qytetarëve dhe

bizneseve afariste, KeP vendos deskun e ankesave në hollin komunal. Kur Komuna pranon

ankesat nga qytetarët, KeP i drejtohet në mënyrë direkte ofruesit të shërbimeve dhe e udhëzon atë

për përmirsimet e duhura sipas ankesës së pranuar. Veq kësaj korrespondencë të rregulltë, KeP

implementon kontrollin,shqyrton dhe vlerëson duke përdorur “Planifiko” , “ Bëjë” , “ Kontrollo”,

“Vepro” , të ashtuquajturën “ cikli PBKV” bazuar në analizimin e ankesave të pranuara.

5.2 Themelimi i një sistemi të shëndoshë të MMN drejt një shoqërie të shëndoshë të

ciklit material

5.2.1 Të sigurohet qëndrueshmëria financiare

Pasiqë ofruesit e Shërbimeve Ekoregjioni dhe kompanitë private kanë mundur të ofrojnë atë

shërbim përmes inkasimit të mundshëm që kanë mundur të bëjnë edhe qytetari nuk ka mundur të


31

pranojë shërbim të kënaqshëm dhe pikat e hudhjeve ilegale janë rritur.

Sipas Ligjit të ri mbi mbeturinat, KeP ka vendosur ta prezentojë “Taksën për Mbeturina” për të

siguruar mjetet e nevojshme për të ofruar shërbim të barabartë për të gjithë qytetarët.

Për ta prezentuar taksën për mbeturina, KeP cakton një tarifë të drejtë bazuar në sasinë e

shkarkimit dhe kualitetin e shërbimit (p.sh.frekuencën etj.). KeP cakton një llogari të veqantë për

menagjimin e mbeturinave përmes sistemit të llogarisë komunale dhe I ndan të gjitha të hyrat nga

taksa për mbeturina në këtë llogari të veqantë dhe e njëjta përdoret vetëm për menagjimin e

mbeturinave. KeP raporton te qytetarët për të hyrat dhe shpenzimet e taksës për mbeturina përmes

gazettes zyrtare për të siguruar transparence të llogarisë.

5.2.2 Të sigurohet shërbimi i duhur i grumbullimit të mbeturinave

KRM Ekoregjioni është një ndërmarrje publike e cila ka në operim pesë njësi në komunat e

regjionit të Prizrenit. Pasiqë Ekoregjioni nuk ka pasur mundësitë të mbulojë gjithë zonën

komunale, sektori privat ka ofruar shërbimin e grumbullimit dhe inkasimit. Sidoqoftë, të hyrat

nga pagesat për mbeturina janë më pak se gjysma e shumës së faturuar dhe me këtë edhe

shërbimin nuk ka qenë i kënaqshëm si nga ana kualitative poashtu edhe nga kuantiteti.

Prandaj, KeP ka kërkuar një projekt të grantit dhe bashkëpunimit teknik nga Qeveria e

Japonisë ,duke marrë parasysh edhe Ligjin e Ri për Mbeturina i cili synon ngritjen e kapaciteteve

të menagjimit të mbeturinave në KeP dhe në KRM Ekoregjioni. 25 njësi të automjeteve të

grumbullimit janë dhënë donacion në Tetor të vitit 2012 dhe me këtë edhe është duke u

implementuar edhe Projekti për ngritjen e kapaciteteve të menagjimit të mbeturinave drejt një

shoqërie të shëndoshë, filluar që nga Gushti 2011.

Siq u përmend më lartë , KeP do të bënë mbledhjen e taksës për mbeturina nga qytetarët në

mënyrë të drejtë dhe besueshmëri të gjerë dhe me këtë edhe financon shërbimet e grumbullimit të

mbeturinave që nga Janari 2014 duke e zgjeruar shërbimin deri te të gjithë qytetarët. Për të

siguruar kualitetin dhe kuantitetin e Shërbimit të grumbullimit të mbetuirnave, KeP me ndihmën e

ekspertëve Japonez harton edhe specifikacionet e shërbimit të grumbullimit të mbeturinave. KeP

obligon candidates ofrues të Shërbimeve që të pregatitin planet e operimit bazuar në

specifikacionet e përmendura dhe KeP përzgjedh kandidatin i cili ka dorëzuar planin operativ dhe

gjykohet si i pranueshëm nga KeP.

Sektori i menagjimit të mbeturinave bashkëpunon me qytetarë dhe monitoron nëse shërbimi i

ofruar bëhet sipas planit operativ. Në mënyrë specifike , KeP krijon një njësi monitorimi brenda

sektorit të menagjimit të mbeturinave dhe inspektori monitoron tërë zonën komunale duke

monitoruar veprimet e tyre dhe me këtë edhe vendos deskun e ankesave në hollin komunal ku

pranon ankesat nga qytetarët. Pastaj njësia e monitorimit përmes ankesave të dorëzuara nga

qytetarët udhëzon ofruesin e Shërbimeve që të përmirsojnë shërbimin. Sa i përket konsultimeve

rreth ankesave të qytetarëve, KeP informon qytetarët për linjën telefonike përmes gazettes zyrtare,

në mënyrë që ankesat të bëhen edhe përmes linjës telefonike.

5.2.3 Promovimi i aktiviteteve 3R

Sasia e mbeturinave të gjeneruara rritet nga viti në vit. Parashihet se mes viteve 2011 dhe 2020

sasistë do të rriten për 42 % dhe sasia vlerësohet të arrijë në 50,000 ton për vit. Nëse e injorojmë

këtë gjendje, jo vetëm që do të rritet kostoja e deponimit të mbeturinave por do të shkurtohet edhe

jetëgjatësia e deponisë dhe pastaj duhet ngutur që të pregatitet deponia e re. Prandaj, minimizimi i


32

mbeturinave përmes aktiviteteve 3R janë mëse të nevojshme për krijimin e një menagjimit të

shëndoshë të mbeturinave në Prizren.

Duke u fokusuar në mbeturinat e kuzhinës dhe vegjetacionit i cili llogaritet për 44% të

mbeturinave , KeP promovon kompostimin në burim gjenerues. Kompostimi i mbeturinave

organike pakëson vëllimin e mbeturinave dhe është efikas jo vetëm në reduktimin e metanit i cili

është një gas i ngrohjes globale e cili gjenerohet në procesin e dekompozimit anaerobik por

poashtu shkatkon edhe rrjedhjet të cilat ndotin ujërat.

Për të promovuar kompostimin në burim gjenerues, KeP paguan 50% të çmimit si subvencion për

ata qytetarë të cilët blejnë komposterin.

5.2.4 Promovimi i pjesëmarrjes publike

Pasiqë Menagjimi i mbeturinave është një nga shërbimet publike i cili nuk mund të administrohet

vetëm nga një palë, pjesëmarrja publike është e domosdoshme. Sidoqoftë, aktivitetet për ngritjen

e vetëdijësimit publik kërkojnë mjaft kohë dhe shpenzime. KeP i subvencionon ato aktivitetet nga

llogaria e veqantë për menagjimin e mbeturinave duke promovuar edhe pjesëmarrjen publike.

Komuna ka besim se këto aktivitete do të pakësojnë vëllimin e mbeturinave, eliminojnë pikat

ilegale të shkarkimit dhe do të lehtësojnë punën e grumbullimit duke bërë një shkarkim të

përshtatshëm duke përcjellur rregullat dhe me këtë rezulton edhe reduktimi i kostos së

menagjimit të mbeturinave.

5.3 Qartësimi i përgjegjësive të qytetarëve, bizneseve dhe qeverisë

Komuna e Prizrenit, qytetarët dhe bizneset afariste duhet të ndërtojnë një sistem të duhur të MMN,

duke marrë përgjegjësitë secili nga të përmendurit më lartë. Më tutje, KeP mund të marrë

parasysh përkrahjen e komunave tjera në krijimin e një Menagjimi të duhur të mbeturinave të

Ngurta.

5.3.1 Qytetarët

a. Pagesa e “Taksës për mbeturina”

Qytetarët paguajnë taksën brenda afateve të caktuara nga Komuna e Prizrenit.

b. Praktikat e 3R

Praktikat e Pakësimit

Qytetarët bëjnë përpjekje të pakësojnë mbeturinat duke zgjedhur paketime të thjeshta ose

produkte të ripërdorshme. Për më shumë,qytetarët drejtohen në reduktimin e mbeturinave

organike në një mënyrë positive duke përdorur komposterin.

Praktika e Ri-përdorimit

Qytetari ri-përdor gjësendin duke e riparuar ose duke e përdorur për qëllim tjetër,etj. para se ta

hedh atë si mbeturinë.

Praktikat e Reciklimit


33

Qytetarët i ndajnë gjërat të cilat nuk mund të ripërdoren dhe i shkarkon ato si një burim. Qytetarët

zgjedhin produkte të cilat rinovohen dhe/ose kanë ndikim më të ulët në mjedis në kohën e blerjes.

c. Respektimi i rregullave të shkarkimit

Qytetarët përfillin mënyrat e shkarkimit të caktuara nga Komuna. Qytetarët të cilët jetojnë në ato

pjesë të qytetit ku bëhet grumbullimi i veqantë i kartonëve dhe metaleve, i ndajnë gjërat e

reciklueshme ashtu si duhet dhe conform udhëzimeve të dhëna nga Komuna.

d. Bashkëpunimi aktiv në Plan

Qytetarët aktivisht bashkëpunojnë me masat e ndërmarra nga qeveria për implementim të

menagjimit të mbeturinave.

5.3.2 Bizneset afariste

a. Parimi ndotësi paguan

Bizneset afariste të shkallës së ulët që shkarkojnë mbeturinat bashkë me ato të amvisërisë duhet të

paguajnë brenda afateve të caktuara nga KeP.

Bizneset afariste veq atyre të shkallës së lartë, individualisht duhet të bëjnë kontraktimin për

shërbimin e grumbullimit dhe transportimit me ofruesin e Shërbimeve të licencuar nga Ministria e

Mjedisit dhe Planifikimit Hapësinor.

Prandaj, bizneset afariste të shkallës së lartë duke kontraktuar shërbimin e grumbullimit të

mbeturinave, në baza vjetore duhet të raportojnë te KeP për sasinë e shkarkuar të mbeturinave.

b. Reduktimi dhe reciklimi i mbeturinave

Bizneset afariste janë përgjegjëse për shkarkimin e mbeturinave të gjeneruara gjatë procesit të

aktivitetit të tyre. Biznesi duhet të ketë parasysh reduktimin e shkarkimit të mbeturinave dhe

reciklimin e përshtatshëm dhe ri-përdorimin kur zgjedhet lënda e parë dhe/ose nëse është e

nevojshme me rikonfigurimin e procesit të prodhimit të tyre. Pastaj, pas përpjekjeve të bëra për

reduktimin e mbeturinave ,ri-përdorimin dhe reciklimin, biznesi duhet të sigurojë metodat e

përshtatshme të trajtimit të mbeturinave të mbetura për shkarkim.

c. Prodhimi dhe shitja e eco - produkteve

Sa I përket prodhimit, procesimit dhe shitjes së produkteve ,bizneset duhet të përpiqen të

thjeshtësojnë prodhimet dhe enët apo paketimet e tyre duke prodhuar dhe shitur produkte që

mund të ri-përdoren,produkte të qëndrueshme ,përmirsojnë shËrbimet e riparimit të produktit dhe

të japin informacione për nevojën e reduktimit të shkarkimit dhe lehtësisht të implementojnë

reciklimin ,ri-përdorimin dhe trajtimin.

d. Aktivitetet Agressive të reciklimit

Bizneset afariste punojnë në rinovimin e burimeve në shitore dhe me aktivitete pozitive reciklimi.


34

e. Promovimi i përdorimit të Eco- produkteve

Në rastin e blerjes së produktit, bizneset afariste kontrollojnë produktet e pareciklueshme dhe

zgjedhin ato produkte të reciklueshme me ndikim më të vogël mjedisor.

f. Bashkëpunimi aktiv në Plan

Bizneset afariste aktivisht bashkëpunojnë në masat e ndërmarra nga qeveria për të implementuar

planin e menagjimit të mbeturinave.

5.3.3 Qeveria lokale

a. Shkarkimi i duhur i mbeturinave

KeP bënë përpjekje për të krijuar një shërbim grumbullimi dhe transportimi të shëndoshë duke

marrë parasysh efikasitetin, mjedisin dhe higjienën.

b. Promovimi i 3R

KeP përpiqet të minimizojë mbeturinat përmes aktiviteteve të 3R bashkë me qytetarët dhe

bizneset afariste.

c. Shërbimi i informatave,ngritjes së vetëdijësimit dhe aktivitetet edukative

KeP ofron informata për qytetarët dhe bizneset afariste sa i përket menagjimit të mbeturinave të

Ngurta. KeP promovon 3R me publicitet dhe aktiviteti vetëdijësimi. Veq kësaj. KeP pasuron edhe

edukimin shkollor me njohuri mjedisore.

d. Promovimi i përdorimit të mallrave të shëndetshme për mjedisin

KeP kufizon përdorimin e mallrave të pareciklueshme dhe zgjedh mallrat e shëndetshme

mjedisore dhe të reciklueshme në kohën e blerjes së atij malli.


35

Aneks

a. Sasia e Mbeturinave

a.1 Shkalla e gjenerimit

Kategoria e burimeve

gjeneruese Njësi

Shkalla e gjenerimit

Verë Dimër Mesatarja

Amvisëritë Urbane g/person/ditë 360 371 366

Amvisëritë Rurale g/person/ditë 464 297 381

Restaurante g/restaurant/ditë 15,480 8,282 11,881

Lokale tjera g/lokal/ditë 1,812 1,727 1,770

Pemëtari g/lokal/ditë 2,800 2,789 2,795

Qendra tregtare g/m2/ditë 78 58 68

Zyra g/zyrë/ditë 1,308 810 1,059

Shkolla g/student/ditë 5 99 52

Hotele g/hotel/ditë 1,372 888 1,130

Tezga tregu g/tezgë/ditë 15,964 7,986 11,975

Spitali rajonal kg/spital/ditë 6,000 6,000

Rrugë & Sheshe g/m2/ditë 7 7 7

a.2 Burimet gjeneruese


gjeneruese Njësi Total

Amvisëritë Urbane person 95,893

Amvisëritë Rurale person 81,367

Restaurante restaurant 1,186

Lokale tjera Lokal 4,749

Pemëtari Lokal 904

Qendra tregtare m2 32,690

Zyra Zyrë 1,337

Shkolla student 44,500

Hotele hotel 34

Tezga tregu Tezgë 657

Spitali rajonal spital 1

Rrugë & Sheshe m2 74,350


36

a.3 Sasia e mbeturinave të gjeneruara


gjeneruese Njësi

Generation

amount

Amvisëritë Urbane ton/ditë 35.2

Amvisëritë Rurale ton/ditë 31.2

Restaurante ton/ditë 14.1

Lokale tjera ton/ditë 8.4

Pemëtari ton/ditë 2.5

Qendra tregtare ton/ditë 2.2

Zyra ton/ditë 1.4

Shkolla ton/ditë 2.3

Hotele ton/ditë 0.1

Tezga tregu ton/ditë 7.9

Spitali rajonal ton/ditë 6.0

Rrugë & Sheshe ton/ditë 0.5

Total ton/ditë 111.9

a.4 Shkalla e gjenerimit të mbeturinave komunale

Pikat Njësi Tërësi Urbane Rurale

Sasia e gjenerimit të MNK ton/ditë 111.9 76.6 35.3

Shkalla e gjenerimit të MNK g/ditë/person 629 797 433

Shkalla e gjenerimit të

mbeturinave të amvisërisë

g/ditë/person 373 366 381

b. Përbërja e mbeturinave

Kategoria e Mbeturinave Amvisërit

Urbane

Amvisëritë

Rurale

MNK

Të

dje

gëshm

e

Mbeturinat e kuzhinës 56.6% 34.2% 41.0%

Letra 6.5% 8.2% 13.0%

Tekstili 2.5% 1.1% 1.2%

Plastika 12.2% 11.1% 10.4%

Bari/druri 0.3% 7.7% 3.0%

Goma/Lëkura 0.7% 0.3% 0.3%

Të

padje

gëshm

e

Metali 1.3% 1.0% 1.3%

Gjami/shishet 3.2% 1.5% 4.6%

Qeramika/guri 0.3% 1.4% 0.5%

Hiri/dheu 0.7% 9.8% 3.1%

Tjera 8.5% 14.1% 12.8%

Hiri I nxemjes 7.2% 9.7% 8.8%

Total 100.0% 100.0% 100.0%


37

PLANI PESË-VJEQAR I MENAGJIMIT TË MBETURINAVE TË … · mbeturinave te burimi gjenerues.Sasia e...

Documents

Transcript of PLANI PESË-VJEQAR I MENAGJIMIT TË MBETURINAVE TË … · mbeturinave te burimi gjenerues.Sasia e...