PLANI LOKAL I MENAXHIMITTË MBETJEVE TË NGURTA

BASHKIAKE

TË QYTETIT TË FIERIT

Dhjetor 2010

Bashkia Fier

Adresa: “Lagjia Kastriot, Rruga Ramiz Aranitasi 15

Tel/ Fax: +355 34 222587

Email: informacion@bashkiafier.gov.al

Internet: www.bashkiafier.gov.al

Co-PLAN, Instituti për Zhvillimin e Habitatit

Rr. Vaso Pasha, No 20, KP 2995, Tiranë

Tel: + 355 (0) 4 2257809/8

Fax: +355 (0) 4 2257807

Email: co-plan@co-plan.org

Internet: www.co-plan.org

© Të gjitha të drejtat të rezervuara Bashkisë Fier

Botimi i parë viti 2010

ISBN:

Plani Lokal i Menaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Bashkiake të Qytetit të Fierit

Plani Lokal i Menaxhimit të Mbetjeve Bashkiake të Qytetit të Fierit u përgatit nga Bashkia Fier

me mbështetjen e Co-Plan, Instituti për Zhvillimin e Habitatit, në kuadër të zbatimit të projektit

“Përmirësimi i Performancës Mjedisore të Qeverisjes Lokale në Menaxhimin e Mbetjeve Bashkiake

(EELGP) në qytetin e Fierit”, financuar nga Qeveria Holandeze nëpërmjet Ambasadës së Vendeve të

Ulta në Tiranë.

Plani Lokal i Menaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Bashkiake të Qytetit të Fierit

Autorë: Redion Biba, Arban Burda, Elida Qyrana Flamur Mato, Konalsi Gjoka, Shaqir Kurti, Teida Shehi, Vangjel

Ndreko

Kontribues Përmbajtësorë: Flamur Mato, Antoneta Dhima, Elida Qyrana, Vangjel Ndreko, Arban Burda,

Shaqir Kurti

Këshilli Editorial: Dritan Shutina, Konalsi Gjoka

Supervizimi Editorial: Konalsi Gjoka, Redion Biba

Editimi përmbajtësor: Konalsi Gjoka, Redion Biba

Editimi Gjuhësor: Olta Cakciri

Konsulentë të përkohshëm: David Smith, Robin Drewett, Stan Maessen, Scott Crosset, Solomon Ioannou

Përpunimi Hartografik: GEO Consulting

Publikues: Co-PLAN, Instituti për Zhvillimin e Habitatit

Realizimi Grafik në kompjuter:

Shtypur në:

botime afrojdit&

botime afrojdit&

Mirënjohje

Bashkia Fier i shpreh mirënjohjen dhe falenderimet të gjithë atyre që kontribuan në krijimin e Planin

e Lokal të Menaxhimit të Mbetjeve të Ngurta Bashkiake të Qytetit të Fierit:

− Ekipit Realizues të Projektit: Dritan Shutina Redion Biba, Arban Burda, Elida Qyrana Flamur

Mato, Konalsi Gjoka, Shaqir Kurti, Teida Shehi, Darina Kokona, Vangjel Ndreko, Eriselda Çobo,

Eno Muho.

− Ekipit Drejtues të Bashkisë Fier, me kryetar Baftjar Zeqo dhe nën kryetarë Flamur Mato, Florian

Muçaj, dhe ish nënkryetarët Eriselda Çobo, Jani Fuli për rolin udhëheqës dhe përkushtimin e

tyre në këtë proçes.

− Këshilli Bashkiak, me kryetar Admirim Shehaj dhe anëtarët Flamur Gishto, Gëzim Shahini,

Trëndelina Sulçe, Myzaljen Hoxha, Ahmet Krasniqi, Andius Olldashi.

− Këshillit të Qarkut, me kryetar Luan Muçaj dhe përfaqësues të tjerë të këtij institucioni.

− Gjithashtu falenderon përfaqësuesit e Administratës së Bashkisë Fier, Ndërmarjes Bashkiake të

Pastrimit, e Njësive Administrative të Bashkisë, të Institucioneve Publike (si Prefektura, Agjencia

Rajonale e Mjedisit, Drejtoria Arsimore, të organizatave të shoqërisë civile si dhe të gjthë

qytetarët e qytetit të Fierit dhe komunitetin e biznesit për pjesëmarrjen dhe kontributin e tyre

në hartimin e planit dhe zbatimin e projektit.

− Televizionet lokale dhe kombëtare dhe mediat e tjera për krijimin e mundësisë për të komunikuar

me publikun e gjerë, pasqyrimin e proçesit promovimin e planit dhe projektit.

Përmbajtja

I. HYRJE

1.1 Çfarë është Plani Lokal për Menaxhimin e Mbetjeve Ngurta Bashkiake (PLMMNB)1.2 Nevoja për hartimin e planeve lokale të menaxhimit të mbetjeve

1.2.1 Konteksti kombëtar i menaxhimit të mbetjeve1.2.2 Detyrimi dhe mbështetja ligjore për hartimin e planit

1.3 Hartimi i planit1.3.1 Proçesi i hartimit dhe konsultimit

II. LEgJIsLacIonI pëR mbEtJEt

2.1 Legjislacioni i BE2.2 Legjislacioni Shqiptar

III. poLItIka kombëtaRE E mbEtJEvE

3.1 Politika dhe strategjia kombëtare për mbetjet3.2 Parimet e menaxhimit të mbetjeve3.3 Rolet dhe përgjegjësitë

Iv. mEnaxHImI aktuaL I mbEtJEvE

4.1 E përgjithshme4.1.1 Profili i qytetit4.1.2 Gjëndja e përgjithshme mjedisore

4.2 Struktura e përgjithshme e menaxhimit të mbetjeve4.2.1 Organizimi institucional në nivel qendror dhe rajonal4.2.2 Organizimi në nivel lokal4.2.3 Rregulloret lokale

4.3 Gjenerimi i Mbetjeve4.3.1 Statistika mbi mbetjet4.3.2 Karakteristikat e mbetjeve bashkiake4.3.3 Parashikimi i mbetjeve urbane për të ardhmen

4.4 Shërbimet e mbetjeve4.4.1 Shërbimet e pastrimit dhe menaxhimit të mbetjeve4.4.2 Mjetet dhe pajisjet4.4.3 Kushtet e punës dhe impakti mjedisor4.4.4 Ekonomia dhe financimi

4.5 Vlerësimi i sistemit aktual të menaxhimit të mbetjeve4.5.1 Vlerësimi i performancës së ndërmarrjes së pastrimit4.5.2 Vlerësimi i kënaqësisë së qytetarëve dhe biznesit

4.6 Çështjet kryesore, mungesat dhe kufizimet

11

111111121212

14

1415

16

161718

16

2020232323252828293033343439394042424345

v. pLanIFIkImI I mEnaxHImIt të mbEtJEvE

5.1 Planifikimi në nivel lokal5.1.1 Zbatimi i politikës kombëtare të mbetjeve në nivel lokal5.1.2 Integrimi me strategjinë e zhvillimit të qytetit5.1.3 Shtrirja hapësinore5.1.4 Rrymat e mbetjeve objekt i planit

5.2 Vizioni, qëllimet dhe objektivat e planit lokal5.2.1 Vizioni i Qytetit5.2.2 Qëllimet e përgjithshme5.2.3 Objektivat e planit lokal

5.3 Identifikimi dhe vlerësimi i skemave dhe opsioneve të menaxhimit të mbetjeve5.3.1 Grumbullimi i mbetjeve bashkiake5.3.2 Ndarja dhe riciklimi i mbetjeve5.3.3 Pastrimi i qytetit5.3.4 Stacion i transferimit të mbetjeve (STM)5.3.5 Landfill-i:5.3.6 Kompostimi5.3.7 Mbetje-për-energji5.3.8 Inçeneratori (djegësi)

5.4 Skenarët e menaxhimit të mbetjeve për periudhën afatshkurtër dhe afatmesme5.4.1 Skema e menaxhimit të mbetjeve5.4.2 Nevojat për investime5.4.3 Llogaritja e kostove të skenarëve

5.5 Përmirësimi i të ardhurave dhe mbulimi i kostos së menaxhimit të mbetjeve5.5.1 Pragu i tarifës familjare për mbetjet5.5.2 Rikuperimi i kostos së menaxhimit të mbetjeve

5.6 Aspektet rregullatore dhe institucionale5.6.1 Hartimi dhe zbatimi i rregulloreve lokale5.6.2 Kuadri Institucional

5.7 Menaxhimi i mbetjeve jo bashkiake5.8 Fushatat e ndërgjegjësimit

vI. pLanIFIkImI I mEnaxHImIt të mbEtJEvE në tERma aFatgJatë

6.1 Sistemi i menaxhimit të integruar të mbetjeve (SMIM)6.2 Opsionet dhe vlerësimi i Skenarëve

6.2.1 Shqyrtimi i skenarëve6.2.2 Vlerësimi i skenarëve6.2.3 Skenari OMMP

6.3 Projektim i fluksit të ardhshëm të mbetjeve6.4 Kosto e OMMP6.5 Pronësia dhe përgjegjësia

vII. ZbatImI dHE RIsHIkImI I pLanIt

7.1 Plani i veprimeve dhe masat për arritjen e objektivave (2010-2015)7.2 Rishikimi i Planit

7.2.1 Monitorimi

48

484849494950505151545455596060636566676969717171727575777980

84

8485858688909192

93

93100100

7.2.2 Raportimi7.3 Miratimi i planitANEKSI 1. Matrica e përmbledhur e vlerësimit të objektivave ANEKSI 2. Referencat

LIsta E tabELavE

Tabela 1. Kuadri ligjor Shqiptar për MbetjetTabela 2. Dinamika e Rritjes së Popullsisë sipas Regjistrit Lokal Bashkiak

Tabela 3: Informacion mbi Gjenerimin e Mbetjeve në Qytetin e FieritTabela 4. Përmbledhje e rezultateve të përbërjes së mbetjeveTabela 5. Vlerat kalorifike të fraksioneve të rrymës së mbetjeve bashkiake Tabela 6. Potenciali energjetik që mund të përfitohet nga djegia e komponentëve të MNBTabela 7. Shërbimet e menaxhimit të mbetjeve në FierTabela 8. Përmbledhje e makinave të pastrimit dhe specifikimeve të tyreTabela 9. Buxhetet bashkiake vjetore përgjatë viteveTabela 10. Performanca e mbledhjes së tarifave të pastrimitTabela 11. Vlerësimi analitik i performancës së ndërmarrjesTabela 12. Objektivat për riciklimin e fraksioneve të mbetjeve në periudhën afatmesëmTabela 13. Kriteret kryesore për përzgjedhjen e venditTabela 14. Potenciali dhe objektivat për kompostim, për periudhën afatmesëmTabela 15. Potenciali për trajtim me metodat”Mbetje-për-energji”Tabela 16. Potenciali për tu trajtuar me metodën e InçeneratoritTabela 17. Investimet e nevojshme për periudhën 2010-2016Tabela 18. Fondet e nevojshme për investimet për periudhën 2010-2016”Tabela 19. Kostot e skenarëve për periudhën 2010-2016”Tabela 20. Përmbledhje e analizës për nivelin e tarifës familjareTabela 21. Projektim i mbulimit të kostos, 2010-2015Tabela 22. Nivelet e propozuara të tarifive dhe progresi për 2010-2015Tabela 23. Vlerësimi i detajuar i skenarëve me metodën OMMPTabela 24. Përmbledhje e kostove të Skenarëve të OMMP 3 dhe OMMP 4”

LIsta E FIguRavE

Figura 1. Hapat e zhvillimit të PlanitFigura 2. Përshkrim i përgjithshëm i Direktivave të BE për mbetjetFigure 3. Piramida e menaxhimit të mbetjeveFigura 4. Shtrirja gjeografike dhe kufijtë administrativëFigura 5. Zonat tipologjike të qytetitFigura 6. Problematikat Kryesore dhe Mjedisore të Qytetit të FieritFigura 7. Struktura Bashkiake në Funksion të Menaxhimit të MbetjeveFigura 8. Përbërja e Mbetjeve UrbaneFigura 9. Vendet e grumbullimit të mbetjeve dhe itineraret e lëvizjes së makinave teknollogjikeFigura 10. Rrugët që FshihenFigura 11. Shkalla e kënaqësisë së qytetarëve për Shërbimin e PastrimitFigura 12. Klasifikimi i Mbetjeve Urbane Bashkiake sipas origjinës

101 101102104

152029303233383940414259626466677070717273748892

1314172021222631

35364450

Figura 13. Skema “tip” e ndarjes mekanike të mbetjeve të paketimitFigura 14. Plani i gërmimit për rehabilitimin e venddepoztimit ekzistuesFigura 15. Varësia e kostos së landfill-it nga popullsiaFigura 16. Skema e menaxhimit të mbetjeve Figura 17. Aktivitetet me kosto të ulët për ndërgjegjësimin e publikutFigura 18. Skenarët për menaxhimin e mbetjeve bashkiakeFigura 19. OMMP bazuar në skenarin me kompostimFigure 20. OMMP bazuar në skenarin e trajtimit energjetikFigura 21. Rrjeti hekurudhor dhe stacionet e transferimit për impiantin në ElbasanFigura 22. Projektimi i mbetjeve bashkiake për qytetin e Fierit 2010 -2025, OMMP 3Figura 23. Projektimi i mbetjeve bashkiake për qytetin e Fierit 2010 -2025, OMMP 4

sHkuRtImEt:BE Bashkimi EvropianEELGP Empowering Environmental Local Governance Performance (Përmirësimi i Performancës

Mjedisore të Qeverisjes Lokale në Menaxhimin e Mbetjeve Bashkiake)SKMM Strategjia Kombëtare e Menaxhimit të MbetjevePKMM Plani Kombëtar i Menaxhimit të MbetjevePLMMNB Plani Lokal i Menaxhimit të Mbetjeve të Ngurta BashkiakeINPAEL Implementation of National Plan for Approximation of Environmental LegislationMM Menaxhimi i MbetjeveMPPTT Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe TelekomunikacionitKNM Komiteti Ndërministror për MbetjetGKKM Grupi Kombëtar Këshillimor për MbetjetGzM Grup i Zonës së MbetjeveOMMP Opsioni më i Mirë Mjedisor i PraktikueshëmIM Inspektimi MjedisorARM Agjencitë Rajonale të MjedisitDSHP Drejtoria e Shërbimeve Publike NBP Ndërmarrja Bashkiake e PastrimitMNB Mbetjet e Ngurta BashkiakeNGjB Norma e Gjenerimit për BanorPGM Pikat e Grumbullimit të MbetjeveVBM Vendgrumbullimi Bashkiak i MbetjeveEMAS Eco Management Audit SchemesTMB Trajtimi Mekanik-BiologjikCHP Combined Heat and Power (Kombinimi i Nxehtësisë me Energji Elektrike)STM Stacionet e Transferimit të MbetjeveRDF Refuse Derived FuelSMIM Sistemi i Menaxhimit të Integruar të Mbetjeve IKP Indikatorët Kryesorë të PerformancësPIKP Paketë Indikatorësh Kryesorë të Performancës

5761626982868989909191

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

11

1.1 Çfarë është Plani Lokal për Menaxhimin e Mbetjeve Ngurta Bashkiake (PLMMNB)

PLMMNB është një dokument strategjik planifikimi që bën të mundur zbatimin e politikës kombëtare të

mbetjeve në nivel lokal si dhe një dokument/udhëzues i rëndësishëm për Bashkinë Fier në menaxhimin

e mbetjeve bashkiake.

Ky plan lokal ofron drejtimin strategjik për të ardhmen dhe krijon një qëndrim të përbashkët midis

aktorëve të ndryshëm për menaxhimin e mbetjeve në nivel lokal. PLMMNB është më shumë i orientuar

në veprime konkrete dhe të detajuara që kanë të bëjnë me sistemet e mbledhjes, trajtimit dhe riciklimit

të mbetjeve dhe impiantet përkatëse.

Qëllimi i PLMMB është të parashtrojë një qëndrim të qartë të politikave të menaxhimit të mbetjeve

në nivel lokal, duke harmonizuar interesat e të gjithë aktorëve në një planifikim të qëndrueshëm të

menaxhimit të mbetjeve ku të krahasohen dhe vlerësohen të gjitha opsionet e mundshme, përfshirë

impiantet për trajtimin final të tyre.

Më konkretisht, ky plan ka për qëllim të ofrojë dhe sigurojë:

- Përputhshmëri me Strategjinë Kombëtare të Mbetjeve (SKM) dhe objektivat e saj: duke kontribuar

në zbatimin e politikave dhe arritjen e objektivave kombëtare në fushën e menaxhimit të mbetjeve.

- Përshkrimin e karakteristikave të mbetjeve: duke paraqitur një përshkrim të rrymave të mbetjeve,

vëllimit për t’u menaxhuar si dhe të karakteristikave të tyre.

- Opsionet e menaxhimit të mbetjeve: për të mundësuar mbledhjen dhe trajtimin e mbetjeve

në përputhje me objektivat kombëtarë. Ai identifikon fushat dhe teknologjitë e duhura për

minimizimin dhe eliminimin e mbetjeve.

- Instrumente institucionale, organizative dhe rregullatore: ofron një paraqitje të kuadrit të plotë

organizativ, institucional dhe rregullator dhe njëkohësisht dhe rekomandon masa për përmirësimin

e elementeve përbërëse të tij. Këtu përfshihen edhe masat për kontrollin e mbetjeve në të gjitha

hapat e menaxhimit të tyre për të siguruar plotësimin e standardeve të administrimit të këtyre

mbetjeve.

- Nevojat financiare dhe investimet: duke përshkruar dhe argumentuar nevojat financiare dhe

investimet e nevojshme për zbatimin e skemave të mbledhjes, trajtimit të mbetjeve.

- Burime financimi për investimet: duke krijuar një klimë të favorshme për sigurimin e fondeve

qeveritare për mbetjet sikurse dhe fondeve nga institucionet ndërkombëtare.

1.2 Nevoja për hartimin e planeve lokale të menaxhimit të mbetjeve

1.2.1 Konteksti kombëtar i menaxhimit të mbetjeve Që prej vitit 1994 grumbullimi dhe trajtimi i mbetjeve dhe shërbimet e tjera të pastrimit i janë deleguar

autoriteteve lokale duke i bërë këto të fundit përgjegjëse për menaxhimin e tyre dhe njëkohësisht

I HYrjE

12

duke u siguruar financimin nga qeverisja qendrore me anë të “granteve të pakushtëzuara”. Ligji 8652,

dt 31.7.2000 “Mbi organizimin dhe funksionimin e qeverive vendore” vendosi që grumbullimi, groposja

dhe trajtimi i mbetjeve bashkiake urbane të jetë tërësisht një përgjegjësi funksionale dhe organizative

e bashkive dhe komunave.

Sistemet kryesore për menaxhimin e mbetjeve kanë konsistuar në grumbullimin e mbetjeve të ngurta

urbane në një rrymë të vetme dhe transportimin e tyre drejt vendeve të grumbullimit që janë nën

administrimin e vetë njësive lokale.

Në përgjithësi, problematika në sektorin e mbetjeve lidhet ngushtë me mungesën e instrumenteve të

duhura për menaxhimin mjedisor të tyre, mungesën e teknologjive dhe investimeve dhe kapacitetet e

pamjaftueshme në burimet njerëzore dhe financiare.

Por, në të njëjtën kohë, përpjekjet e deritanishme për të adresuar këtë problematikë kanë qenë të

parakorduara, të fragmentizuara dhe jo efikase, çka ka bërë që ndryshimet e pritura lidhur me zhvillimin

e këtij sektori të ecin shumë ngadalë dhe të shoqërohen me impakte negative ndaj mjedisit.

1.2.2 Detyrimi dhe mbështetja ligjore për hartimin e planitPolitika kombëtare për menaxhimin e mbetjeve ku përfshihet edhe detyrimi ligjor (Ligji 9010 dt.

13.02.2003, neni 5, pika 2.a; Ligji 8934 dt. 05.09.2002, Nenit 66/ç; Udhëzimi Nr.6 dt. 27.11.2007) i detyron

autoritetet në nivel qendror, rajonal dhe lokal që të hartojnë planin e menaxhimit të mbetjeve. Si fazë

e parë e hartimit të këtyre dokumenteve planifikuese strategjike është parashikuar hartimi i Planit

Kombëtar të Menaxhimit të Mbetjeve1 dhe si fazë e dytë hartimi i planeve rajonale dhe lokale. Këto

plane duhen shoqëruar me hartimin e udhëzuesve dhe standardeve si dhe me mbështetje teknike për

të mundësuar zbatimin efektiv të tyre.

Hartimi i planeve do të jetë një obligim i ardhshëm që rrjedh nga direktivat e Këshillit të Evropës që

Shqipëria duhet të zbatojë si një vend potencial për t’u anëtarësuar në Bashkimin Evropian. Në qershor

2006 është firmosur Marrëveshja e Stabilizim-Asocimit dhe rrjedhimisht Qeveria Shqiptare ka marrë një

seri angazhimesh që janë përqendruar në arritjen e pranimit në BE.

Hartimi i planit lokal është një kërkesë dhe rekomandim edhe i dokumenteve strategjike të zhvillimit

të qytetit të Fierit. Strategjia e Zhvillimit të Qytetit të Fierit thekson nevojën për marrjen e masave

strategjike mjedisore dhe ngritjen e infrastrukturës së menaxhimit të mbetjeve për të përmirësuar

cilësinë e jetës dhe për të siguruar një mjedis të pastër.

1.3 Hartimi i planit

Në kuadër të zbatimit të projektit “Përmirësimi i Performancës Mjedisore të Qeverisjes Lokale në

Menaxhimin e Mbetjeve Bashkiake”(EELGP) në qytetin e Fierit, në përputhje me objektivat e zhvillimit

të qytetit dhe dokumentet strategjike lokale, Bashkia Fier, me mbështetjen teknike të Co-Plan – Instituti

për zhvillimin e Habitatit, mundësoi hartimin e Planit Lokal të Menaxhimit të Mbetjeve të Ngurta

Bashkiake të qytetit.

1 Përfunduar drafti final

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

13

1.3.1 Proçesi i hartimit dhe konsultimit Proçesi i hartimit të planit u mbështet në metodologjinë e Bankës Botërore2 dhe Udhëzuesin e BE3. Në

kuadër të zhvillimit të planit, u krijua një “Grup Pune” me pjesëmarrjen e specialistëve dhe nëpunësve

të Bashkisë Fier dhe stafit të projektit si dhe një “Grup Drejtues” me pjesëmarrjen e përfaqësuesve

në vendimmarrje nga Këshilli Bashkiak dhe Bashkia Fier. Për çdo hap të planit, përfshirë përcaktimin

e prioriteteve, vizionit, objektivave, opsioneve, investimeve dhe afateve kohore u diskutua dhe u ra

dakord në takimet e grupit të punës si dhe u mor konsensusi dhe mbështetja e Grupit Drejtues.

Hapat e zhvillimit të planit konsistuan në:

Mobilizimi dhe planifikimi iprocesit

Vleresimi i gjendjes baze

Vizioni, fokusi dhe objek�vat

Opsionet dhe planifikimi ne terma afat-shkurter dhe

afat-mesem

Plan-Veprimi

Planifikimi ne terma afat-gjate

Konsul�mi 1

Konsul�mi 2

Konsul�mi 3

Konsul�mi 4

Zhvillimi ipyetesoreve

Audi�m iak�viteteve tendermarrjes

Audi�mi i mbetjeve

Figura 1. ”Hapat e Zhvillimit të Planit”

Plani është krijuar në konsultim me aktorët kryesorë lokalë, autoritetet rajonale dhe lokale, qytetarët,

biznesin, organizmat joqeveritarë etj. Në hapa të ndryshëm të proçesit u organizuan takime dhe

konsultime të gjera dhe të hapura me grupet e interesit si qytetarët, bizneset, autoritetet shtetërore në

nivel lokal e rajonal (Prefektura, Agjencia Rajonale e Mjedisit, Këshilli i Qarkut, Njësitë Administrative),

OJF-të lokale si dhe biznesin e riciklimit.

2 BB, 2001 “Strategic Planning Guide for Municipal Waste Management”3 EC, 2003 “Preparing a Waste Management Plan”

14

2.1 Legjislacioni i BE

Direktivat evropiane për mbetjet janë të organizuara në katër grupime kryesore. Grupimi i parë

përbëhet nga Direktiva për Mbetjet (2008/98/EC) që përcakton kërkesat për të gjitha llojet e mbetjeve,

përveç rasteve në të cilat këto nuk janë të rregulluara nga direktiva të tjera specifike. Në këtë grup

përfshihet edhe Direktiva e “Mbetjeve të Rrezikshme” që parashikon menaxhimin, rikuperimin dhe

depozitimin korrekt të mbetjeve të rrezikshme. Grupimi i direktivave të rrymave specifike përmban një

numër direktivash që lidhen me menaxhimin dhe rregullimin e mbetjeve specifike. Grupimet e tjera

kryesore përmbajnë direktivat që rregullojnë proçeset e menaxhimit të mbetjeve si dhe direktivën për

transportin e mbetjeve.

KUADRI I PËRGJITHSHËM I MBETJEVE

Direktiva e Kuadrit të Mbetjeve

(Dir. 2008/98/EC)

Direktiva e Mbetjeve të Rrezikshme

Dir. 91/689/EEC

DiIREKTIVAT PER RRYMAT SPECIFIKE

Direktiva e Ujërave të Zeza dhe llumit Dir. 86/278/EC

Për Bateritë dhe akumulatorët, Dir. 91/157/E

Për Titanin dhe Dioksidin, Dir. 78/176/E

Dir. e paketimit dhe mbetjeve të paketimit Dir. 94/62/EC

Dir. E makinave të papërdorshme Dir. 2000/53

Kufizimi i substancave të rrezikshme Dir. 2002/95EC PCBs; Dir.96 /59/EC

Mbetjet e vajrave, Dir. 75/439/E

Mbetjet e minierave (2003)319

Mbetjet elektronike & elektrike; Dir.2002 /95EC

IMPIANTET E TRAJTIMIT DHE DEPOZITIMIT

Direktiva e Djegies së Mbetjeve Dir. 2000/76/EC

Direktiva e Landfillit

Dir. 99/31/EC

Direktiva e djegies së mbetjeve të rrezikshme (94/67/EC)

TRANSPORTI, IMPORTI DHE EKSPORTI

Direktiva e Transportit të Mbetjeve(Reg. (EEC) 259/93

Figura 2:”Përshkrim i Përgjithshëm i Direktivave të BE për Mbetjet”

II LEgjIsLacIonI Për mbEtjEt

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

15

2.2 Legjislacioni Shqiptar

Qeveria Shqiptare është e angazhuar në proçesin e anëtarësimit të plotë në BE dhe për këtë qëllim

Ministria e Mjedisit është duke punuar drejt përafrimit dhe adoptimit të legjislacionit Shqiptar në

përputhje me instrumentet legjislativë të BE. Progresi më i madh në fushën e mbetjeve është bërë në

fushën e legjislacionit. Gjatë periudhës 2008-2009, legjislacioni Shqiptar për menaxhimin e mbetjeve

është përmirësuar me ligje të reja, vendime dhe rregullore që reflektojnë direktivat e BE dhe detyrimet

nga Konventa e Baselit.

Legjislacioni i plotë Shqiptar në fushën e mbetjeve është dhënë i përmbledhur në tabelën e mëposhtme:

Tabela 1: “Kuadri Ligjor Shqiptar për Mbetjet”

Ligjet kryesore në fushën e mbetjeve janë listuar si më poshtë:

Ligji nr. 8934, dt. 05.09.2002“Për mbrojtjen e mjedisit”, rregulluar nga Ligji nr. 9890, date 20.3.2008 dhe Ligji nr. 9983, date 8.9.2008

Ligji nr. 9010, dt. 13.02.2003 “Për menaxhimin mjedisor te mbetjeve te ngurta”Ligji nr. 9537, dt. 18.5.2006 “ “Për menaxhimin e mbetjeve te rrezikshme”Ligji Nr. 8094, dt. 21.03.1996 “Për largimin publik te mbetjeve”

Legjislacioni dytësor në menaxhimin direkt të mbetjeve:

Vendimi Nr. 803, dt. 04.12.2003“Mbi miratimin e rregullave dhe procedurave per importimin e mbetjeve për riciklim dhe trajtim”

Vendimi Nr. 99 dt. 18.02.2005 “Mbi miratimin e Katalogut Shqiptar për klasifikimin e mbetjeve”;

Norma nr. 1, dt. 30/3/ 2007“Mbi trajtimin e mbetjeve te nderimeve dhe te shkatërrimeve nga krijimi, transporti deri tek trajtimi përfundimtar”

Norma nr. 6, dt. 30.11.2007 “Mbi menaxhimin e mbetjeve spitalore”

Udhëzues nr. 6, date 27.11.2007“Mbi aprovimin e rregullave, përmbajtjes dhe afateve për skicimin e planeve te menaxhimit te mbetjeve te ngurta”

Akte të tjera ligjore që lidhen direkt apo indirekt dhe menaxhimin e mbetjeve përfshijnë:

Ligji nr. 8934, dt. 5.09.2002“Për mbrojtjen e mjedisit”, përfshirë amendamentet e adoptuara ne Maj 2008

Ligjin Nr. 9663, dt. 18.12.2006“Mbi koncesionet”. Midis çështjeve te tjera, Ligji mbulon shërbimet publike dhe menaxhimin e mbetjeve si dhe përfshin ndërtimin e impianteve te trajtimit te mbetjeve

Ligjin Nr. 8652, dt. 31.07.2000 “Mbi organizimin dhe funksionimin e qeverisjes lokale”Vendimin Nr. 103, dt.31.03.2002 “Në lidhje me monitorimin mjedisor ne Republikën e Shqipërisë“

Deri më sot, legjislacioni ekzistues Shqiptar është përafruar vetëm pjesërisht me legjislacionin e BE në

sektorin e mbetjeve. Akoma shumë koncepte kryesore apo proçedura mungojnë.

Si një rekomandim i përhershëm i raporteve ndërkombëtare, adoptimi i ligjeve dhe rregullave është

planifikuar në terma afatshkurtër, afatmesëm dhe afatgjatë. Një ligj i ri bazë për menaxhimin e mbetjeve

(zëvendëson Ligjin 9010, dt. 13.02.2003 dhe Ligjin 9537, dt. 18.5.2006), në përputhje me direktivën Dir.

2008/98/EC, pritet të miratohet brenda vitit 2010 në kuadër të Programit CARDS 2006 (INPAEL4 project).

Ligji i ri do të krijojë mundësinë dhe bazën ligjore për adoptimin e legjislacionit dytësor në përputhje

me direktivat e tjera të BE.

4 INPAEL: “Implementation of National Plan for Approximation of Environmental Legislation”

LEgjIsLacIonI Për mbEtjEt

16

3.1 Politika dhe strategjia kombëtare për mbetjet

Strategjia Ndërsektoriale e Mjedisit (2007) përmban një kapitull për mbetjet ku jepen indikacione lidhur

me Landfill-et, të cilët konsiderohen si zgjidhja më e pranueshme dhe ekonomike për vendin për sa ka

të bëjë me depozitimin përfundimtar të mbetjeve në të ardhmen, por pa përjashtuar opsione të tjera si

djegia apo trajtimi me përfitim energjie.

Kjo strategji përcaktoi objektivat për përmirësimin e menaxhimit të mbetjeve të cilat vazhdojnë të mbeten

të pazbatueshme për shkak të mungesës së financimeve dhe kapaciteteve të nevojshme; mungesës

së eksperiencës në përdorimin e metodave dhe teknologjive; performancës së dobët në zbatimin e

ligjeve; mungesës së bashkëpunimit midis autoriteteve lokale dhe qendrore apo bashkëpunimit me

sektorin privat; mungesës së monitorimit dhe regjistrimit të mbetjeve etj.

Së fundmi, janë miratuar një sërë dokumentesh politike dhe strategjike në fushën e mjedisit ku jepen

indikacione strategjike për sektorin e menaxhimit të mbetjeve dhe janë në përputhje me parimet e BE

për menaxhimin e mbetjeve. Në të njëjtën kohë, kanë përfunduar draftet përfundimtare të Strategjisë

Kombëtare të Mbetjeve dhe të Planit Kombëtar të Mbetjeve dhe pritet miratimi i tyre brenda 2010 (ose

2011).

Strategjia kombëtare për mbetjet ka përcaktuar drejtimin e politikës së Qeverisë së Shqipërisë për

menaxhimin e qëndrueshëm të mbetjeve në 2025 duke synuar minimizimin e impaktit të mbetjeve në

mjedis në nivelin kombëtar dhe lokal si dhe përmirësimin e përdorimit efiçient të burimeve në Shqipëri.

Kjo strategji është krijuar duke u mbështetur në angazhimin financiar të Qeverisë Shqiptare për të

transformuar statusin e vendit në lidhje me reduktimin e mbetjeve, riciklimin, kompostimin apo

përpunimin me përfitim energjie. Ajo ka vendosur objektiva sfidues dhe realistë njëkohësisht, të cilët

synojnë mundësimin e ndryshimit rrënjësor të mënyrës së menaxhimit të mbetjeve në Shqipëri.

Strategjia kombëtare e mbetjeve paracakton katër shtylla kryesore me qëllim zbatimin e politikës dhe

strategjisë së mbetjeve nëpërmjet Planit Kombëtar të Menaxhimit të Mbetjeve (PKMM). Këto shtylla

politike janë thelbësore dhe shumë të rëndësishme për të garantuar qëndrueshmërinë dhe suksesin e

të gjithë menaxhimit të mbetjeve në Shqipëri. Shtyllat politike janë si në vazhdim:

(i) Planifikimi: Hapi i parë në zbatimin e proçesit duhet të jetë zhvillimi i planeve për të çuar përpara

axhendën e strategjisë dhe politikës së mbetjeve në lidhje me zbatimin; (ii) Edukimi: Partnerët/

bashkëpunëtorët kryesorë të sistemit duhet të edukohen në mënyrë që të përmbushin potencialin

e tyre brenda sistemit dhe të lehtësojnë zbatimin e reformave; (iii) Mbështetja financiare: Burimet

njerëzore dhe vetë sistemi duhet të mbështeten financiarisht në mënyrën e duhur; (iv) Kuadri ligjor:

Sistemi kërkon një paketë rregulloresh. Për më tepër, për të siguruar hyrjen në Bashkimin Evropian,

vendi do të duhet të bëjë përafrimin me legjislacionin përkatës të Komitetit Evropian në fushën e

mjedisit në vitet në vijim.

III PoLItIka kombëtarE E mbEtjEvE

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

17

Strategjia Kombëtare e Mbetjeve përshkruan mekanizmat kyç për investimet në sektorin e mbetjeve

dhe ka parashikuar nevojat për financim sipas dy fazave, duke marrë në konsideratë periudhat e para

dhe pas pranimit. Në mënyrë që të arrihet përputhje me direktivat e Bashkimit Evropian në fushën e

mbetjeve, është llogaritur që një kosto investimesh prej 150-200 Milion EURO do të kërkohen në nivel

vendi dhe më pas një fond shtesë prej 52 Milion EURO në vit si kosto operacionale.

Në mënyrë që të mirëmenaxhohen mbetjet, vendi është ndarë në nivel strategjik në 12 zona mbetjesh

bazuar në kufijtë gjeografikë sipas qarqeve aktuale. Këto njësi janë parë si strukturë bazë por nuk

përjashtohet mundësia e bashkimit apo bashkëpunimit midis këtyre zonave për të përfituar nga

ekonomia e shkallës. Në vazhdim, çështjet e këtyre zonave të mbetjeve do të menaxhohen nga një

strukturë apo grup i zonës së mbetjeve që përbehet nga partnerë mjedisorë rajonal dhe lokalë.

Plani Kombëtar i mbetjeve ka përmbledhur dhe sugjeruar disa masa dhe veprime për mirëmenaxhimin

e mbetjeve bashkiake dhe jo bashkiake, nga teknologjitë e trajtimit të mbetjeve deri tek minimizimi

dhe riciklimi e tyre.

3.2 Parimet e menaxhimit të mbetjeve

Direktivat e BE si dhe Strategjia Kombëtare e Mbetjeve, rekomandojnë që të gjitha planet kombëtare,

rajonale dhe lokale të bazohen në parimet e përgjithshme që janë paraqitur në vijim:

Parimi reduktues: Të sigurojë ruajtjen e burimeve natyrore duke minimizuar dhe mënjanuar sa

është e mundur gjenerimin e mbetjeve. Qëllimi kryesor në reduktimin e mbetjeve qëndron në

domosdoshmërinë e ndërprerjes së lidhjes midis rritjes ekonomike dhe gjenerimit të tyre;

Parimi parandalues: Të sigurojë reduktimin e impakteve nga mbetjet në shëndetin e njerëzve dhe të

mjedisit, veçanërisht të reduktojë substancat e rrezikshme tek mbetjet;

Hierarkia e Mbetjeve: Hierarkia e mbetjeve përfaqëson një nga parimet kryesore udhëzuese në

menaxhimin e mbetjeve në BE. Hierarkia përshkruan një set të metodave prioritare në menaxhimin e

mbetjeve duke vendosur “parandalimin dhe ripërdorimin” në majë dhe depozitimin si alternativën më

pak të favorshme.

Parandalimi

Ripërdorimi

Riciklimi

Traj�mi me përfi�m të energjisë

Depozi�mi i mbetjeve në landfill

TTTTTTTTTTTTTTrrrrrrrrrrrrrrTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTTT aaaaaaaaaaaaaa

Figura 3: “Piramida e menaxhimit të mbetjeve”

PoLItIka kombëtarE E mbEtjEvE

18

Hierarkia e Mbetjeve ka për qëllim të inkurajojë menaxhimin e mbetjeve në mënyrë të tillë që të

reduktohen sasitë e materialeve të mbetjeve të prodhuara dhe të përfitohet maksimalisht nga to.

1. Parandalimi i mbetjeve: Mënjanimi i mbetjeve të gjeneruara - mbetjet duhet të parandalohen

ose minimizohen në burim sa më shumë që të jetë e mundur;

2. Ripërdorimi: Përdorimi direkt i produkteve të mbetjeve sipas qëllimit për të cilin janë prodhuar-

nëse nuk mund të parandalohet prodhimi i tyre, këto materiale mund të ripërdoren.

3. Riciklimi: Përdorimi i materialeve të mbetjeve sipas qëllimit për të cilin janë prodhuar pas

trajtimit - Materialet e mbetjeve duhen të riciklohen ose riproçesohen në një formë që lejon

përdorimin e tyre si një produkt sekondar ose lëndë e parë.

4. Përfitimi/rigjenerimi: Djegia me përfitim energjie - ku materialet dytësore që nuk mund të

ripërdoren apo riciklohen, mund të përpunohen duke përfituar energji nga to.

5. Depozitimi i mbetjeve në landfill: Vetëm nëse nuk mund të parandalohen, ripërdoren,

riciklohen apo përpunohen me përfitim energjie mbetjet mund të depozitohen në një landfill

mjedisor të kontrolluar.

Parimi i afërsisë dhe vetëmjaftueshmërisë: Parimi i afërsisë dhe vetëmjaftueshmërisë kërkon që

mbetjet të menaxhohen sa më afër vendit ku prodhohet. Politika e BE rekomandon që shtetet anëtare

të merren vetë me mbetjet e tyre, duke shmangur eksportin në vende të tjera. Në këtë mënyrë, parimi

rekomandon që autoritetet përgjegjëse për mbetjet të sigurojnë infrastrukturën e duhur duke krijuar

një rrjet të impianteve të depozitimit bazuar në parimin e afërsisë dhe vetëmjaftueshmërisë si dhe në

parimin e hierarkisë së mbetjeve.

Parimi i përgjegjësisë së prodhuesit apo ndotësit: Parimi “Ndotësi paguan” kërkon që prodhuesit e

mbetjeve të mbulojnë koston e menaxhimit të mbetjeve që gjenerojnë. Kështu kostot mjedisore dhe

kostoja e menaxhimit të mbetjeve në të gjitha proçeset duhet të reflektohen në çmimin e produktit si

dhe në tarifat për ofrimin e shërbimit. Objektivi është ofrimi i një sistemi të drejtë dhe dekurajues për

prodhimin pa kriter të mbetjeve.

Opsioni Më i Mirë, Praktik e Mjedisor (OMMPM): Siç është propozuar edhe në Strategjinë Kombëtare

të Mbetjeve, zgjidhjet në menaxhimin e mbetjeve duhet të merren në akordancë me parimin e opsionit

më të mirë praktik e mjedisor. OMMPM identifikon opsionet e menaxhimit të mbetjeve që garantojnë

përfitimet më të mira mjedisore si dhe përmbushjen e detyrimeve ligjore dhe praktike me një kosto të

pranueshme, si në termat afatgjatë ashtu edhe në ata afatshkurtër.

3.3 Rolet dhe përgjegjësitë

Politika kombëtare për mbetjet ka përcaktuar me detaje ngritjen dhe miratimin e disa strukturave

shtesë për të mundësuar implementimin e plotë të politikës kombëtare të mbetjeve dhe të strategjisë

nëpërmjet PKMM dhe të një serie të planeve të “Zonave të Mbetjeve” si dhe planeve lokale. Strukturat

e reja të propozuara janë:

(i) Komiteti Ndërministror për Mbetjet (KNMM): Ky komitet është një organ themelor në nivel

qendror; ai do të përbëhet nga përfaqësues të qeverisë në nivel zv/ministrash nga secila ministri

që lidhet drejtpërsëdrejti me sektorin e mjedisit;

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

19

(ii) Grupi Kombëtar Këshillues për Mbetjet (GKKM): do të jetë një entitet politik i përbërë nga

përfaqësues në nivel kombëtar dhe rajonal me kompetencë teknike në menaxhimin e mbetjeve.

Përfaqësuesit mund të zgjidhen nga sektori publik dhe privat me qëllim këshillimin e ministrave

në aspekte të ndryshme të strategjisë së planifikimit të menaxhimit të mbetjeve, politikës dhe

investimeve;

(iii) Grupet e Zonave të Mbetjeve (GZM): të përbërë nga përfaqësues në nivelin rajonal dhe lokal që

do të sigurojnë zhvillimin e planeve, politikave dhe projekteve në partneritet dhe interes lokal

për zbatimin e strategjisë dhe politikës kombëtare të mbetjeve. Ky grupim do të ketë përgjegjësi

rajonale për këshillimin e autoriteteve rajonale dhe lokale në çështje të menaxhimit të mbetjeve

dhe do të jetë përgjegjës për të siguruar që planet rajonale dhe lokale të ofrojnë qëndrueshmëri

dhe të jenë efektive, eficente dhe të mirëkoordinuara midis tyre dhe në përputhje me politikën

kombëtare. Grupi i Zonave të Mbetjeve do të kryesohet nga një përfaqësues i Këshillit të Qarkut

dhe mbështetja për sekretarinë, anën administrative dhe aktivitetet e tij për grupin e zonave të

mbetjeve do të sigurohet nga Qarku. Anëtarët e Grupit të Zonave të Mbetjeve do të jenë ekspertë

rajonalë për menaxhimin e mbetjeve por do të ketë gjithashtu edhe përfaqësues nga sfera të

tjera të interesit si autoritetet lokale dhe rajonale, kompanitë e mbetjeve apo industria e riciklimit,

ekspertët lokalë të pavarur apo OJQ-të me eksperiencë për çështjet e mbetjeve.

20

4.1 E përgjithshme

4.1.1 Profili i qytetitFieri është një nga qytetet kryesore në Shqipëri. Qyteti i Fierit konsiderohet qyteti më i madh në

krahinën e Myzeqesë dhe njëkohësisht qendra administrative më e madhe e rajonit të Fierit, e cila

përfshin Qarkun dhe Prefekturën e Fierit. Qyteti është i lokalizuar në bregun qendror të vendit, kufizuar

nga fusha e Myzeqesë në veri, Lumenjtë Seman dhe Vjosë në jug, pjesa veriore e zonës së Mallakastrës

në lindje dhe bregdeti Adriatik në perëndim.

Pozicioni gjeografik është një nga

avantazhet kryesore të qytetit të Fierit.

Historikisht, Fieri ka qenë nyje lidhëse midis

rajoneve të ndryshme në Shqipëri. Tri arterie

kryesore aksesh rrugore kalojnë përgjatë

qytetit si dhe dy linja hekurudhore që lidhin

Tiranën me Ballshin dhe Vlorën.

Profili Social- ekonomik: Ashtu si shumë

qytete kryesore në vend, popullsia e Fierit

u rrit me 70% në periudhën 1991-2004

kur arriti në nivelin 82,262 banorë. Është

e rëndësishme të nënvizohet fakti që në

Fier, ashtu si në shumë qytete në Shqipëri,

ekzistojnë vlera kontradiktore mbi numrin e

popullsisë. Si rezultat, për vitin 2009, numri

i popullsisë sipas INSTAT rezulton 40% më

i ulët se të dhënat e marra nga regjistri

bashkiak (që i referohet regjistrimit të fundit

lokal për zgjedhjet e fundit parlamentare).

Sipas regjistrit bashkiak, popullsia e qytetit

të Fierit për vitin 2009 rezulton të jetë rreth 86,000 banorë. Ky plan do të marrë në konsideratë të dhënat

bashkiake si më të besueshme në kontekstin lokal.

Tabela 2: “Dinamika e Rritjes së Popullsisë sipas Regjistrit Lokal Bashkiak”

Viti 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2004-2009

Popullsia 82,262 83,190 83,821 84,615 84,927 86,000 Rritja e Popullsisë 1.1% 0.8% 0.9% 0.4% 1.3% 0.9%

Iv mEnaxHImI aktuaL I mbEtjEvE

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

21

Sipas një studimi social-ekonomik (Co-Plan, 2004) 2/3 e banorëve të ardhur në Fier kanë migruar nga

zonat rurale rreth qytetit. Familjet që kanë ardhur në Fier prej vitit 1990 përbëjnë rreth 25% të totalit të

familjeve. E njëjta trendencë është identifikuar me familjet që janë larguar nga qyteti. Ky trend pritet të

vazhdojë për sa kohë kushtet ekonomike, shëndeti dhe arsye të tjera do të detyrojnë banorët të lëvizin.

Bazuar mbi të njëjtin studim, afërsisht rreth 50% e familjeve të intervistuara e klasifikojnë veten nën

nivelin “mesatar ekonomik”, rreth 45% shprehen se janë brenda nivelit mesatar dhe një përqindje shumë

e vogël deklarojnë se janë mbi nivelin mesatar. Të ardhurat ekonomike vjetore për banor rezultojnë

rreth 4,070 USD (Banka e Shqipërisë, 2009).

Zhvillimi Urban i qytetit: Zhvillimi i qytetit është diktuar në një shkallë të madhe nga veçoritë gjeografike:

si inter-sektimimi i akseve Tiranë-Vlorë dhe Seman-Patos në qendrën e qytetit të Fierit që përfaqëson

dhe qendrën historike të tij. Lumi Gjanica dhe vijat hekurudhore që përshkojnë qytetin, kanë krijuar

barriera koherente të zhvillimit, duke e ndarë qytetin në tri pjesë. Qendra e qytetit është pjesa më e

zhvilluar e tij, e përshkruar nga tri arteriet kryesore rrugore. Pjesa lindore e qytetit, midis Lumit Gjanica

dhe unazës së qytetit, është e urbanizuar dhe në të ofrohen të gjitha shërbimet bashkiake; ndërsa pjesa

në perëndim të vijës hekurudhore, e zhvilluar së fundmi, karakterizohet nga ndërtesa informale me

densitet të ulët urban dhe në të mungojnë shërbimet publike. Pjesa informale e qytetit përbën një

sipërfaqe prej rreth 200 ha zonë të ngritur urbane (Strategjia e Zhvillimit të Qytetit, 2005).

Shumë veçori urbane mund të dallohen në strukturën ekzistuese të qytetit. Qendra e qytetit dhe lagjet

përreth janë karakterizuar si zonë rezidenciale dhe komerciale; kjo zonë përbëhet nga ndërtesa 4-5

katëshe, ka hapësira publike të kufizuara dhe është quajtur “zonë-labirint”. Më larg qendrës, lagjet e

qytetit marrin një karakter rezidencial me hapësira të mëdha ku kërkesa për tokë nuk është shumë

e lartë; kjo është quajtur zonë “me hapësira

të mëdha”. Zonat rezidenciale me kopshte,

kryesisht shtëpi 1-3 katëshe, një-familjare,

formojnë zonën e ashtuquajtur “Zonë-

kopsht”. Difuzioni urban mund të vërehet

përgjatë rrugëve që përfundojnë në mjedisin

rural. Kjo zonë e qytetit konsiderohet si zona

periferike e tij dhe është quajtur “Qytet i

hapur” me kryesisht ndërtesa informale.5

Rrugët dhe rrjeti i transportit: Sistemi rrugor

në Fier konsiston në një rrjet të përbërë nga

492 seksione rrugore dhe 462 kryqëzime;

31.2% (15530 m) e rrugëve janë klasifikuar

si rrugë parësore, 23.7% (11,770m) rrugë

dytësore dhe 45.1% rrugë tretësore (22,430

m) (Strategjia e Zhvillimit të Qytetit, 2005).

Qyteti lidhet në nivel të mjaftueshëm nga

akse rrugore kombëtare si dhe nga linja

hekurudhore me qendrat kryesore në

vend si Durrësi, Elbasani, Vlora dhe Tirana.

5 Për më shumë informacion referoju ”Strategjisë së Zhvillimit të Qytetit të Fierit”

mEnaxHImI aktuaL I mbEtjEvE

22

Aksesueshmëria e rrugëve kryesore të qytetit lejon qarkullimin e mjeteve teknologjike të mbetjeve (5-

12 tonë) dhe vetëm pak akse rrugore janë të paaksesueshme. Vetëm arteriet kryesore rrugore si unaza e

qytetit si dhe disa akse hyrëse në qytet lejojnë qarkullimin e mjeteve të rënda të mbetjeve (20-25 tonë).

Rrjeti i ujësjellësit dhe ujërave të zeza: Lumi i Vjosës shërben si burimi kryesor ujor për qytetin. Kapaciteti

mesatar i tij shkon në 9800 m3 dhe furnizon tre rezervuarët kryesorë pranë Qafës së Koshovicës. Familjet

dhe bizneset e qytetit furnizohen me maksimumi 5-6 orë ujë në ditë. (Strategjia e Zhvillimit të Qytetit, 2005).

Rrjeti i ujësjellësit, i ndërtuar në 1965, i shërben banorëve të qytetit, industrisë dhe zonave rurale përreth.

Sistemi i kanalizimeve është 70% i amortizuar dhe investimet për të mungojnë prej më shumë se 20 vjetësh.

Industria: Fieri është një qytet i rëndësishëm industrial dhe tregtar ku industria e naftës dhe ajo kimike,

të pozicionuara përreth tij, përbëjnë peshën kryesore. Qyteti i Patosit, i cili gjendet afër qytetit të Fierit,

përbën qendrën kryesore të prodhimit të naftës dhe nënprodukteve të saj si dhe të industrisë kimike.

Historia e Fierit është e lidhur që nga e kaluara me naftën dhe depozitat e nënprodukteve të saj përreth.

Ekzistojnë dy rafineri, një në Ballsh dhe një në Fier, me një kapacitet trajtimi të përbashkët prej 1.5

milionë tonë/vit, por që punojnë me rreth 20% të kapacitetit të tyre.

Fusha naftëmbajtëse Patos-Marinzë mbetet një nga më të mëdhatë në Evropë me një rezervë prej 500

milionë tonë.

Industria e plehrave kimikë e bazuar në prodhimin lokal të gazit natyror është bërë jokonkurruese dhe

aktualisht është e mbyllur. Ekziston gjithashtu një sektor i industrisë së lehtë zhvilluar gjatë viteve të

fundit si dhe një aktivitet i dendur tregtar.

Figura 6 “Problematikat Kryesore dhe Mjedisore të Qytetit të Fierit”

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

23

4.1.2 Gjëndja e përgjithshme mjedisore Mjedisi në Fier është i brishtë, me shumë probleme mjedisore si rezultat i ndotjes nga burime të

ndryshme, si më poshtë vijon:

1. Lumenjtë Gjanicë dhe Seman si dhe grykëderdhja e lumit Seman në det janë të ndotur nga

industria e naftës dhe ajo kimike. Si rezultat i derdhjeve të naftës dhe mbetjeve të industrisë së

naftës nga fusha e naftës në Marinzë dhe rafineritë në Ballsh, lumi Gjanicë është transformuar në

një nga transportuesit më të mëdhenj të mbetjeve dhe nga më të ndoturit në vend. Derdhjet nga

shpimet dhe proçesi i rafinimit ndotin sipërfaqet e tokës dhe ujërat sipërfaqësorë e nëntokësorë.

Çdo muaj, derdhet në lumin Gjanicë rreth 12.57-12.91m3 e ujërave të patrajtuar dhe produkteve

të naftës dhe përqendrimi i naftës në ujë shkon nga 0.2 në 6mg/l (Strategjia e Zhvillimit të Qytetit,

2005).

2. Fabrikat e mbyllura të nitratit në Fier përmbajnë materiale kancerogjene dhe të rrezikshme një

pjesë e të cilave derdhen në lumin Gjanicë si rezultat i drenazhimit të ujërave të shiut. Problemi

kryesor për fabrikën konsiston në mënyrën e groposjes së rreth 850 m3 arsenik. Ekspertët lokalë

kanë zhvilluar një plan për groposjen e këtyre mbetjeve të rrezikshme por ky ka mbetur pa zbatuar

për shkak të mungesës së fondeve.

3. Cilësia e ajrit në qytet përkeqësohet nga ndotja e TEC-it të Fierit; gazi i çliruar nga djegia e lëndës së

parë (qymyrit) përmban 3.5-6% gaz sulfurik (të patrajtuar).

4. Fieri, si një qendër e rëndësishme rajonale ku intersektohen shumë akse kombëtare e rajonale,

karakterizohet si zonë me trafik të dendur. Ndotja e ajrit është rritur si rezultat edhe i rritjes së

trafikut në qytet si dhe i ndotjes së shkaktuar nga sektori ndërtues.

5. Ndotja nga depozitimi pa kriter i mbetjeve dhe mosaplikimi i metodave mjedisore për trajtimin

dhe groposjen e mbetjeve janë kthyer në një problematikë për fushën bashkiake të depozitimit të

mbetjeve, duke shkaktuar ndotjen e lumit Gjanicë, tokës dhe ujërave nëntokësore e tokësore si dhe

të cilësisë së ajrit përreth fushës.

4.2 Struktura e përgjithshme e menaxhimit të mbetjeve

4.2.1 Organizimi institucional në nivel qendror dhe rajonalAktorët kryesorë përgjegjës, në nivel kombëtar, në fushën e menaxhimit të mbetjeve janë Ministria

e Mjedisit, Pyjeve dhe Administrimit të Ujërave (MMPAU), Ministria e Punëve Publike, Transportit dhe

Telekomunikacionit (MPPTT) si dhe Ministria e Shëndetësisë.

Bazuar në legjislacionin mjedisor në fuqi, MMPAU është institucioni i specializuar dhe përgjegjësi

kryesor për hartimin e politikës së menaxhimit të mbetjeve; hartimin e legjislacionit, udhëzuesve dhe

rregulloreve dhe zbatimin në nivel qendror me anë të dy autoriteteve të specializuara në varësi të saj:

Inspektorati Mjedisor (IM) dhe Agjencitë Rajonale të Mjedisit. (ARM)

Inspektorati Mjedisor (në zbatim të Ligjit nr. 8990 dhe Ligjit nr. 8934) është përgjegjës dhe ushtron

aktivitetin për garantimin e mbrojtjes së mjedisit në nivel qendror dhe për kontrollin dhe zbatimin

e legjislacionit mjedisor (ku përfshihen edhe mbetjet) në të gjithë vendin. Ai vendos penalitete për

shkeljet administrative apo mund të pezullojë aktivitete që nuk janë në përputhje me legjislacionin

mjedisor; informon rregullisht autoritetet lokale për gjendjen e mjedisit, aktet ligjore të miratuara dhe

projektet e miratuara; kontrollon regjistrin e ndotësve (ku përfshihen dhe mbetjet), rregulloret teknike

dhe teknologjitë.

24

Inspektorati Mjedisor bashkëpunon me autoritete të tjera në nivel qendror, rajonal dhe lokal (si p.sh.

ARM, Inspektorati Sanitar Shtetëror-ISSH, Policia Ndërtimore, Policitë Bashkiake etj.) për përmbushjen

e detyrave të këtyre të fundit.

Agjencitë Rajonale të Mjedisit (në zbatim të Ligjit nr. 8405 dhe ligjit 9890) janë autoritete të

specializuara për monitorimin dhe mbrojtjen e mjedisit në nivel rajonal dhe, bashkë me Agjencinë e

Mjedisit dhe Pyjeve (AMP) si njësia qendrore, përbëjnë rrjetin e agjencive mjedisore. Kanë për detyrë të

realizojnë zbatimin e ligjeve mjedisore dhe atyre të menaxhimit të mbetjeve në nivel lokal dhe rajonal.

Duhet të bashkëpunojnë me autoritetet lokale në zhvillimin e aksioneve, planeve, projekteve apo

fushatave të sensibilizimit në nivel lokal.

Kanë përgjegjësi në miratimin e vendeve të grumbullimit të mbetjeve dhe japin, në bashkëpunim me

autoritetet vendore, lejet mjedisore për impiantet lokale të mbetjeve apo aktivitete të tjera lokale.

MPPTT dhe më konkretisht Drejtoria e Mbetjeve Urbane ka për detyrë formulimin dhe zbatimin e

politikave kombëtare, normave dhe standardeve për shërbimet publike në fushën e mbetjeve urbane

apo mbetjeve të tjera. MPPTT është autoriteti përgjegjës në nivel kombëtar për planifikimin, financimin,

zbatimin dhe monitorimin e investimeve publike në fushën e menaxhimit të mbetjeve, rehabilitimit

të fushave të venddepozitimeve, ngritjes së landfill-eve etj. Në zbatim të Ligjit Nr. 9010, ajo duhet të

përgatisë rregullore, teknika dhe metoda për të gjitha proçeset e menaxhimit të mbetjeve si ndarja dhe

grumbullimi i tyre, transporti dhe riciklimi, trajtimi dhe groposja etj. Gjithashtu, MPPTT është autoriteti

kontraktues për koncesionin e aktiviteteve ekonomike nën përgjegjësinë e saj, duke përfshirë fushën e

shërbimeve publike ku bën pjesë edhe menaxhimin e mbetjeve.

Këshilli Kombëtar për Rregullimin e Territorit, në zbatim të Ligjit Nr. 8405, miraton lejen e sheshit

dhe lejen e ndërtimit për objektet (si rrjedhojë edhe për landfill-et) me një sipërfaqe më të madhe se

0.5 ha që ndërtohen jashtë kufijve administrative të sipërfaqeve të qytetit/fshatit/zonave të banuara.

Ministria e Shëndetësisë, në bashkëpunim me MMPAU dhe në zbatim të ligjit për menaxhimin

mjedisor të mbetjeve (Nr. 9010), harton rregullore për menaxhimin e mbetjeve në nivele të ndryshme

të hierarkisë së menaxhimit të tyre dhe gjithashtu harton dhe zbaton rregulloren për mbetjet spitalore

(miratuar Nr. 6, dt. 30.11.2007);

Inspektorati Sanitar Shtetëror është një autoritet në varësi të Ministrisë së Shëndetësisë, i cili ka për

detyrë të kontrollojë dhe ndërmarrë veprime për të siguruar kushtet e nevojshme higjieno-sanitare për

aktivitetet e ndryshme. Ai bashkëpunon me Inspektoratet Mjedisore dhe, në raste të veçanta, edhe me

inspektorate të tjera, sikurse edhe me autoritetet lokale për kryerjen e inspektimeve të aktiviteteve që

lidhen me mbetjet. Aktiviteti i inspektoratit mbështetet në ligjin 7904 datë 8.3.1995 dhe ka për detyrë

të vendosë gjoba për probleme që lidhen me mospastrimin e zonave urbane apo kur grumbullimi

dhe depozitimi janë jo adekuatë dhe bëhen të rrezikshëm për popullsinë. Përgjegjësia e inspektoratit

shtrihet edhe në përcaktimin e vendgrumbullimit të mbetjeve.

Spitalet dhe gjithë prodhuesit e mbetjeve spitalore janë përgjegjës për administrimin e mbetjeve

spitalore si dhe për dizenjimin e skemave të menaxhimit të mbetjeve të tyre, në përputhje me Planet

Kombëtare të Menaxhimit të Mbetjeve dhe Planet e Menaxhimit të Mbetjeve të Rrezikshme.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

25

Ministria e Ekonomisë, Tregtisë dhe Energjetikes (në bashkëpunim me MMPAU) është përgjegjëse

për hartimin e rregulloreve për:

Mbetjet industriale (neni 13 i Ligjit nr. 9010). Kjo rregullore nuk është hartuar ende.

Mbetjet minerale (neni 14 i Ligjit nr. 9010). Kjo rregullore nuk është hartuar ende.

Rehabilitimin e venddepozitimeve në përputhje me specifikat.

Ministria e Bujqësisë, Ushqimit dhe Mbrojtjes se Konsumatorit (në bashkëpunim me MMPAU) është

përgjegjëse për hartimin e rregullores për mbetjet bujqësore dhe shtazore (neni 16 i Ligjit nr. 9010).

Rregullorja nuk është hartuar ende.

Ministria e Financës (në bashkëpunim me MMPAU) është përgjegjëse për hartimin e legjislacionit për

paraqitjen e taksave të ndryshme mjedisore (Ligjit nr. 9010). Deri tani është hartuar Ligji nr. 8977, dt.

12.12.2002 “Mbi taksimin në Republikën e Shqipërisë” dhe janë paraqitur dy taksat e para mjedisore

(taksa e gjelbër dhe taksa e ambalazhimit mbi pijet).

4.2.2 Organizimi në nivel lokal

Detyrat dhe përgjegjësitë: Në zbatim të Ligjit Nr. 8652 datë 31.07.2000, Ligjit 8094 datë 21.03.1996

dhe Ligjit nr. 9010, dt. 13.02.2003, Bashkia Fier është përgjegjëse për organizimin e shërbimeve

të mbledhjes, transportit, trajtimit apo depozitimit të mbetjeve urbane (bashkiake) duke ua deleguar

këto shërbime strukturave bashkiake ose duke kontrakuar kompani të specializuara. Ajo përcakton

strukturat bashkiake për administrimin dhe monitorimin e shërbimeve të menaxhimit të mbetjeve si

dhe inspektimin e territorit urban; përcakton buxhetin e mjaftueshëm për mbulimin e shpenzimeve

operative dhe të investimeve në fushën e mbetjeve; vendos tarifa për menaxhimin e mbetjeve bashkiake

në territorin nën juridiksionin e saj dhe autorizon organizmat publikë apo privatë që t’i grumbullojnë

ato; harton dhe miraton rregullore lokale specifike territoriale për çdo metodë menaxhimi për mbetjet

duke zbatuar rregulloret “tip” të miratuara nga MMPAU, MPPTT dhe Ministria e Shëndetësisë; harton

planet e menaxhimit të mbetjeve bashkiake në nivel lokal apo rajonal në bashkëpunim me autoritetet

rajonale dhe autoritetet e tjera lokale fqinje; përcakton vendet dhe metodologjitë e përshtatshme për

grumbullimin, trajtimin dhe depozitimin përfundimtar të mbetjeve në përputhje me kriteret mjedisore

dhe planet e zhvillimit; mbledh të dhëna dhe mban e regjistrin lokal të mbetjeve si dhe kryen fushata

sensibilizuese.

Në funksion të legjislacionit mjedisor dhe të atij të mbetjeve, Bashkia Fier ka për detyrë dhe përgjegjësi

specifike sa më poshtë:

1. Të kujdeset për higjienën publike kur kjo rrezikohet nga ndotja që shkaktohet prej mbetjeve të

gjeneruara apo atyre të braktisura;

2. Të zbatojë projekte dhe investime për përmirësimin e gjendjes së mjedisit urban në lidhje me

ndotjen e mbetjeve;

3. Të monitorojë dhe inspektojë të gjitha proçeset e menaxhimit të mbetjeve nga grumbullimi

deri në depozitimin përfundimtar në përputhje me standardet kombëtare mjedisore dhe

rregulloret dhe manualet lokale;

4. Të inspektojë “zotëruesin e mbetjeve” për të konfirmuar zbatimin e rregullave dhe standardeve

në nivel kombëtar dhe lokal dhe të vendosë sanksione në rast shkeljesh;

5. Të bashkëpunojë me ARM për lëshimin e lejeve mjedisore për persona fizikë dhe juridikë që

26

lidhen edhe me aktivitetin e tyre në raport me proçeset e menaxhimit të mbetjeve;

6. Të bashkëpunojë me Inspektoratin Mjedisor, ARM si dhe inspektorate të tjerë për të ndërmarrë

inspektime të mbetjeve dhe aktiviteteve që lidhen me to brenda territorit dhe juridiksionit lokal.

7. Çdo njësi e qeverisjes vendore është autoritet kontraktues për koncesionet lidhur me aktivitetet

ekonomike nën juridiksionin përkatës dhe, si rrjedhojë, edhe për koncesionin e projekteve mbi

mbetjet (neni 5 i ligjit nr. 9663).

Strukturat Bashkiake: Diagrama e mëposhtme ilustron strukturën aktuale bashkiake që lidhet me

çështjet e menaxhimit të mbetjeve duke filluar nga niveli përfaqësues si Këshilli Bashkiak dhe organi

ekzekutiv si Kryetari, dhe duke përfunduar me Ndërmarrjen Bashkiake të Pastrimit (NBP). Drejtoria e

Shërbimeve Publike është direkt përgjegjëse për organizimin e shërbimeve që lidhen me menaxhimin e

mbetjeve bashkiake si dhe monitorimin e performancës së NBP. Drejtoria e Shërbimeve Publike (DSHP)

ka në strukturën e saj një inspektor që mbulon vetëm çështjet e mbetjeve duke monitoruar aktivitetin

e NBP; Ai identifikon dhe raporton problemet dhe pengesat, merr dhe ndjek ankesat e komunitetit si

dhe mban regjistrin e mbetjeve. Gjithashtu DSHP koordinon punën me Drejtorinë e Monitorimit dhe

Koordinimit të Politikave për hartimin dhe zbatimin e projekteve, nismave dhe fushatave sensibilizuese

në fushën e menaxhimit të mbetjeve dhe bashkëpunon me Policinë Bashkiake për kontrollin e territorit

urban lidhur me ndotjen e mbetjeve.

KRYETARI I BASHKISËKËSHILLI BASHKIAK

Zv. Kryetari për Zhvillimin EkonomikZv. Kryetari për Kordinimin e Strategjive,

Planifikimin e Territorit dhe PunëvePublike.

Zv.Kryetari BurimeveNjerëzore

Departamen� iPërgjithshëm Ekonomik

Drejtoria e Finance Buxhe�t

Drejtoria e Ta�m-taksave

Drejtoria e SherbimevePublike

Drejtoria e Monitorimitdhe koordinimit të

Poli�kave

Departamen� i iBurimeve Njerësorë

Inspektor i Pastrimit

Ndërmarrja Pastrimit

Drejtoria e Koordinimittë Poli�kave

Drejtoria e Informacionit

Drejtoria e Marrëdhënieveme Publikun

Policia Bashkiake

Njësia Administra�ve 1 Njësia Administra�ve 2 Njësia Administra�ve 3 Njësia Administra�ve 4

Drejtoria Juridike

Figura 7: “Struktura Bashkiake në Funksion të Menaxhimit të Mbetjeve”

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

27

Roli kryesor i autoriteteve dhe strukturave lokale: Këshilli Bashkiak është autoriteti përfaqësues

lokal me përgjegjësi të drejtpërdrejtë për miratimin e buxhetit të mbetjeve dhe investimeve, miratimin

e strukturave bashkiake për administrimin e mbetjeve, miratimin e nivelit të tarifave të mbetjeve dhe

miratimin e dokumenteve rregullatore dhe strategjike (plane, plan-veprime) dhe është i përfshirë në

proçesin e dhënies së lejes për një vend për mbetjet e rrezikshme (Ligjit 9537).

Këshilli i Rregullimit të Territorit pranë Bashkisë është përgjegjës për përcaktimin e vendit të

grumbullimit (me një sipërfaqe të barabarte ose më të vogël se 0.5 ha) për të gjitha llojet e mbetjeve

(teknologjike/urbane/inerte) në territorin e juridiksionit të tij (neni 9, 20 dhe 34 i Ligjit nr. 8405 Datë

17.09.1998). Ligji i ri për Planifikimin e Territorit (Nr. 10119, datë 23.4.2009) që hyn në fuqi në Janar 2011

autorizon këshillat e rregullimit lokal për lëshimin e lejeve edhe për impiantet e trajtimit të mbetjeve

pavarësisht sipërfaqes së objektit.

Njësitë Administrative janë përgjegjëse për monitorimin e mjedisit urban brenda njësisë së tyre

administrative duke përfshirë inspektimin e shërbimeve që lidhen me menaxhimin e mbetjeve apo

me ndotjen nga mbetjet. Njësitë administrative janë përgjegjëse edhe për mbledhjen e tarifave lokale

të mbetjeve për familjet. Gjithashtu, ato janë përgjegjëse për marrjen e ankesave të komunitetit dhe

biznesit lidhur me problematikën e mbetjeve dhe shërbimet që lidhen me to.

Struktura e inspektoratit bashkiak të mjedisit që duhet të kryejë inspektime të mjedisit urban apo

të “zotëruesit të mbetjeve” nuk ekziston në strukturën lokale të Bashkisë Fier.

Policia Bashkiake, e cila ushtron funksionin e saj në zbatim të Ligjit Nr. 8224, datë 15.5.1997, ka për

detyrë të konstatojë e të parandalojë ndotjet e mjedisit dhe hedhjet pa kriter të mbetjeve si dhe të

sigurojë zbatimin e urdhrave, akteve dhe vendimeve lokale që lidhen me administrimin e mbetjeve.

Ndërmarrja Bashkiake e Pastrimit (NBP) Ndërmarrja Bashkiake e Pastrimit, në zbatim të VKB Nr. 38 datë 31.05.2002, është struktura përgjegjëse

për kryerjen e shërbimeve të pastrimit si dhe grumbullimin, transportin dhe depozitimin e mbetjeve

bashkiake. Ajo është në varësi të drejtpërdrejtë të DSHP dhe financohet plotësisht nga buxheti lokal.

Shërbimet kryesore të pastrimit konsistojnë në: pastrimin dhe larjen e rrugëve; mbledhjen, transportin

dhe depozitimin e mbetjeve bashkiake dhe inerte; pastrimin dhe mirëmbajtjen e territorit urban;

administrimin e fushës lokale të venddepozitimit etj.

Struktura administrative dhe ekzekutuese e ndërmarrjes dhe personeli përkatës paraqiten si më poshtë:

• Administrata (12 punonjës)

• Sektori i Higjienës (69 punonjës)

• Sektori i Transportit (31 punonjës)

• Sektori i Venddepozitimit të mbetjeve (10 punonjës)

• Sektori i dezinfektimit, deratizimit (DDD) (4 punonjës)

• Sektori mekanik dhe sektori i inerteve (12 punonjës)

• Sektori i Pastrimit (10 punonjës)

28

Grupe të tjerë interesi: Në qytetin e Fierit, operojnë disa kompani riciklimi si Everest, BIAP dhe ndonjë

kompani tjetër dhe aktiviteti i tyre konsiston vetëm në grumbullimin e mbetjeve të riciklueshme si

plastika, metali dhe alumin nga aktiviteti rom. Kryesisht, mbetjet e riciklueshme transportohen jashtë

qytetit të Fierit për sa kohë nuk ekziston një impiant për përpunimin e tyre në qytet. Nuk ka të dhëna

mbi volumin e mbetjeve të riciklueshme që grumbullohet dhe transportohet nga biznesi i riciklimit.

Mbledhja e mbetjeve të riciklueshme vazhdon të mbetet një aktivitet informal dhe kryhet nga Romët.

Të organizuar në grupe ose në mënyrë individuale, mbledhësit e mbetjeve të riciklueshme ushtrojnë

aktivitetin në qytet (nëpër kontejnerë) si dhe në fushën lokale të venddepozitimit të mbetjeve.

Në qytetin e Fierit ushtrojnë aktivitetin disa shoqata joqeveritare me profil mjedisor. Ndër më të njohurat

mund të përmendim: “Korpusi i Paqes”, “Epoka e Re” “Ambasadorët e Natyrës” e të tjera.

4.2.3 Rregulloret lokale Ligji i instrukton qeveritë lokale të hartojnë dhe miratojnë kuadrin e nevojshëm rregullator lokal. Kuadri

lokal përfshin rregulloret e ndryshme që përcaktojnë proçeset e menaxhimit të mbetjeve dhe objektin,

përshkruajnë indikatorët, specifikojnë kriteret dhe instruktojnë strukturat bashkiake në përmbushjen

e detyrave dhe funksioneve si dhe në zgjidhjen e problemeve që mund të dalin. Rregulloret lokale

miratohen nga Këshilli Bashkiak. Kuadri rregullator lokal duhet të përfshijë:

Rregulloren bashkiake për menaxhimin e mbetjeve: Është përgjegjësi e Bashkisë Fier hartimi i

kësaj rregulloreje që përcakton metodologjitë dhe rregullat për shërbimet e pastrimit dhe menaxhimit

të mbetjeve; vendos rregulla për “zotëruesit e mbetjeve” dhe për parandalimin e ndotjeve nga

mbetjet brenda territorit urban dhe përcakton procedurat e nevojshme në lidhje me shumë aspekte

të administrimit dhe marrëdhënieve me publikun. Deri më sot nuk është hartuar apo miratuar një

rregullore bashkiake për menaxhimin e mbetjeve bashkiake.

Në fakt, Ndërmarrja Bashkiake e Pastrimit ka përgatitur një rregullore të brendshme funksionale që

i shërben për organizimin e shërbimeve të pastrimit brenda strukturave të saj, por kjo rregullore

gjithsesi, duke pasur parasysh fokusin e kufizuar që mbart, nuk mund të shërbejë si rregullore lokale për

menaxhimin e mbetjeve në nivel bashkiak dhe, në të njëjtën kohë, nuk është e miratuar nga autoriteti

përgjegjës lokal që është Këshilli Bashkiak.

Rregulloren bashkiake për tarifat e mbetjeve: kjo rregullore ka për qëllim të krijojë një sistem

efektiv për mbulimin e kostos së shërbimeve të menaxhimit të mbetjeve. Rregullorja e tarifave të

mbetjeve përfaqëson një politikë bashkiake afatgjatë për mbulimin e kostos, nivelin e tarifave dhe

sistemin e mbledhjes së tyre dhe vendos rregulla specifike për autoritetet lokale si dhe për komunitetin

lokal dhe biznesin. Deri më sot nuk është hartuar apo miratuar një rregullore bashkiake për tarifat e

mbetjeve.

4.3 Gjenerimi i Mbetjeve

Në mënyrë që të parashikojmë të ardhmen e menaxhimit të mbetjeve në qytetin e Fierit, duhet të

vlerësojmë gjenerimin aktual të mbetjeve si dhe të parashikojmë progresin e tyre për një periudhë

afatmesëm dhe afatgjatë. Të dhënat e sakta për gjenerimin e mbetjeve janë shumë të rëndësishme

për përgatitjen e këtij plani – pasi mundësojnë vlerësimin e gjendjes ekzistuese dhe vendosjen e

objektivave – si dhe për proçesin e monitorimit. Për të siguruar këto të dhëna, është e nevojshme një

analizë paraprake përmes të cilës të përcaktohen sasitë dhe përbërja e rrymës së mbetjeve.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

29

4.3.1 Statistika mbi mbetjet

Gjenerimi i mbetjeve në nivel rajonal: Sipas drafteve përfundimtare të Strategjisë Kombëtare të

Mbetjeve dhe Planit Kombëtar të Mbetjeve, Zona e Mbetjeve Fier, – e cila përfshin qytetet Fier, Patos,

Rroskovec, Lushnjë, Divjakë, Ballsh dhe të gjitha komunat e qarkut Fier – me një popullsi totale prej

400,000 banorësh, gjeneron një volum mbetjesh bashkiake prej rreth 60-70 mijë tonë në vit.6

Gjenerimi i mbetjeve në nivel lokal: Për sa i përket regjistrimit të mbetjeve që gjenerohen në qytet,

Bashkia Fier mban një regjistër ditor të sasisë së mbetjeve të rrymës bashkiake si dhe të mbetjeve

ndërtimore dhe inerte të cilat depozitohen në venddepozitimin e mbetjeve në Fier. Të dhënat zyrtare

vazhdojnë të jenë të diskutueshme për shkak të sistemit jo adekuat të llogaritjes (llogariten në bazë

të numrit të mjeteve që shkarkojnë) dhe gjithashtu mungojnë të dhënat lidhur me rrymat e tjera të

mbetjeve. Mungojnë të dhëna zyrtare mbi sasinë e mbetjeve të riciklueshme që largohen nga qyteti

dhe nga fusha e mbetjeve, të cilat supozohet të përbëjnë rreth 2% të totalit të mbetjeve bashkiake

që gjenerohen. Gjithashtu mungojnë të dhënat mbi sasinë e mbetjeve bashkiake që komunat fqinje

depozitojnë në venddepozitimin e mbetjeve në Fier.

Në parim, informacioni i nevojshëm për mbetjet lidhet me:

Burimet e mbetjeve

Rrymën e mbetjeve

Në mënyrë që të siguroheshin të dhënat e kërkuara, grupi i punës, në bashkëpunim me Ndërmarrjen

Bashkiake të Pastrimit, kreu studimet e mëposhtme:

Auditimin e përbërjes së mbetjeve, realizuar në dy sezone (në verë dhe dimër 2009)

Monitorimin e aktiviteteve të ndërmarrjes (Nëntor-Dhjetor 2009)

Është e rëndësishme të theksohet që ishte e pamundur të siguroheshin të dhëna të besueshme mbi

sasitë e mbetjeve sipas burimit të gjenerimit të tyre (nga banorët, bizneset, industria) pasi sistemi aktual i

grumbullimit të mbetjeve nuk ofron mbledhje të ndarë sipas burimit. Duke marrë në konsideratë regjistrin

bashkiak dhe njëkohësisht rezultatet e studimeve të mësipërme, u arrit në përfundimin se për vitin 2009

janë gjeneruar rreth 32,120 tonë mbetje bashkiake dhe një sasi prej rreth 8400-9000 tonësh mbetje

ndërtimore-inerte, grumbulluar në mënyrë të diferencuar dhe depozituar në fushën e mbetjeve në Fier.

Informacion i përgjithshëm mbi të dhënat e mbetjeve të gjeneruara për 6 vitet e fundit, popullsinë dhe

ritmin e rritjes së tyre është paraqitur në tabelën e mëposhtme:

Tabela 3: “Informacion mbi Gjenerimin e Mbetjeve në Qytetin e Fierit”

Viti 2004 2005 2006 2007 2008 2009Norma e rritjes, %

Popullsia nr. 82,262 83,190 83,821 84,615 84,927 86,000 0.9

Prodhimi i mbetjeve

Ton/vit 29,262 29,979 29,618 30,186 31,099 32,120 1.5

Norma e prodhimit

Kg/person/ ditë

0.992 0.987 0.968 0.977 1.003 1.023 0.6

6 Sipas studimit të Co-Plan dhe INPAEL (2009) “Waste Characterisation Survey in Albania”;

30

Duke iu referuar të dhënave të mësipërme:

Rritja e gjenerimit të mbetjeve për qytetin e Fierit (1.5%) rezulton më e ulët se norma mesatare në nivel

kombëtar (1.9%) për shkak se edhe norma e rritjes së popullsisë rezulton më e vogël; norma mesatare e

gjenerimit të mbetjeve për banor rezulton rreth 1.023 kg/ditë dhe gjithashtu vërehet një rritje e saj prej

0.6%/vit; pesha mesatare vëllimore e mbetjeve bashkiake rezulton të jetë 0.11 kg/litër ndërsa pesha e

mbetjeve bashkiake që mbushin një kontejner prej 1100 litrash (që përdoret sot në Fier) është rreth

130kg.

4.3.2 Karakteristikat e mbetjeve bashkiakeAuditimi i mbetjeve, i realizuar në funksion të këtij plani, siguroi të dhëna bazë mbi përbërjen e mbetjeve

urbane të qytetit të Fierit dhe ndihmoi në identifikimin e sasisë në përqindje të komponentit të

riciklueshëm, komponentit organik, të bio-degradueshëm, apo komponentit të djegshëm të mbetjeve.

Auditimi i mbetjeve u realizua në përputhje me metodologjinë “SWA-Tool”7, duke marrë në studim

mbetjet bashkiake të pilotuara në pika të ndryshme të grumbullimit të tyre në zona specifikisht të

ndryshme në qytet. Kriteri i klasifikimit u përzgjodh duke marrë në konsideratë faktorë që mund të

ndikojnë në përbërjen e mbetjeve, si më poshtë:

• Struktura tipologjike;

• Tipi i zonës së qytetit: “rezidenciale” dhe “e përzier” (tregtare-rezidenciale)

• Stina e vitit (verë & dimër)

Studimi mori në konsideratë kategorizimin e mbetjeve bashkiake në 14 rryma të ndryshme: mbetje

organike (mbetje të kuzhinës, mbetje bimore dhe mbetje nga kafshët), lëndë drusore, letër, karton,

plastikë me dendësi të ulët, plastikë me dendësi të lartë, qelq, tekstil, metal, alumin, lëndë të rrezikshme

(mbetjet shëndetësore dhe bateritë), produkte komplekse (gomë dhe pajisje elektrike/elektronike),

inerte dhe produkte sanitare.

U përcaktuan peshat e secilës përbërje dhe, bazuar në to, përqindjet e të 14 komponentëve të rrymës

së mbetjeve bashkiake. Në tabelën e mëposhtme janë përmbledhur rezultatet e secilit sezon si dhe

rezultatet përfundimtare të studimit:

Tabela 4: “Përmbledhje e rezultateve të përbërjes së mbetjeve”

Fraksionet e mbetjeveSezoni i verës Sezoni i dimrit Përmbledhja

e dy sezoneve

Zona Qyteti Zona QytetiPërzier Banorë Total Përzier Banorë Total

Organike 50.50% 58.73% 52.80% 53.00% 59.07% 54.50% 53.70%Drusore 0.90% 1.14% 1.00% 0.20% 0.26% 0.20% 0.62%Letër 5.60% 3.61% 5.00% 4.50% 3.82% 4.30% 4.64%Karton 7.40% 3.98% 6.40% 5.80% 4.38% 5.50% 5.90%Plastikë -densitet të lartë (LDPE) 8.90% 6.44% 8.20% 9.70% 11.23% 10.10% 9.10%Plastikë-densitet të ulët (HDPE) 4.10% 4.20% 4.10% 5.30% 4.39% 5.00% 4.59%Qelq 4.90% 5.36% 5.00% 5.90% 4.34% 5.50% 5.25%Tekstil 3.80% 3.89% 3.80% 6.60% 4.44% 6.20% 4.99%Metal -hekur 0.50% 0.57% 0.50% 0.50% 0.10% 0.40% 0.45%Metal jo-hekur 0.30% 0.22% 0.30% 0.30% 0.14% 0.20% 0.25%Mbetje spitalore shtëpiake 0.02% 0.00% 0.00% 0.14% 0.04% 0.12% 0.07%Produkte komplekse 1.50% 2.50% 1.70% 0.16% 0.29% 0.14% 0.88%Inerte 9.88% 6.97% 9.10% 3.90% 2.53% 3.54% 6.35%Produkte sanitare 1.70% 3.39% 2.10% 4.00% 4.97% 4.30% 3.21%

7 European Commission, 2004 “ Methodology for the Analysis of Solid Waste (SWA-Tool)”

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

31

Studimi i mbetjeve përcaktoi se rreth 65% e mbetjeve bashkiake përbëhet nga material i

biodegradueshëm (lëndë organike, drusore, letër dhe karton), ndërsa fraksioni organik shkon në 54%

të totalit të mbetjeve. Kjo do të thotë që, duke iu referuar direktivës së BE mbi landfill-et, Shqipëria ka

përpara një detyrë të vështirë pasi kjo direktivë kërkon një devijim të konsiderueshëm të përbërjes së

biodegradueshme nga depozitimi në landfill. Veç kësaj, më shumë se 35% e rrymës së mbetjeve janë

një potencial për t’u ricikluar, në formën e letrës, kartonit, plastikës, qelqit dhe tekstilit, me interes të

konsiderueshëm nga biznesi riciklues.

53.7%0.6%

4.6%5.9%

9.1%

4.6%

5.3%

5.0%

0.5%

0.3%

0.1%

0.9%6.4% 3.2%

Organike

Drusore

Letër

Karton

Plas�kë (LDPE)

Plas�kë (HDPE)

Qelq

Teks�l

Metal -hekur

Metal jo-hekur

Mbetje spitalore shtëpiake

Produkte komplekse

Inerte

Produkte sanitare

Figura 8: “Përbërja e Mbetjeve Urbane”

Rezultatet treguan përqindje të vogla të hekurit dhe aluminit në rrymën e mbetjeve të marrë në studim; këto

materiale, me interes shumë të lartë në treg, mund të jetë larguar nga mbledhësit e këtyre mbetjeve para se

të merreshin në studim. Edhe sasia e mbetjeve të kujdesit shëndetësor brenda rrymës së mbetjeve të marrë

në studim rezultoi e ulët; kjo mund të argumentohet me faktin që pikat e pilotuara nuk ishin afër qendrave

shëndetësore të qytetit ku përqendrimi i tyre pritet të jetë më i madh dhe i përzier me mbetjet bashkiake.

Produktet komplekse, ku bëjnë pjesë kryesisht pajisjet elektronike dhe elektrike, rezultuan në një sasi të

ulët dhe përfshinin vetëm pjesë të vogla të tyre, pasi pjesa më e madhe depozitohen dhe mblidhen në

mënyrë të diferencuar jashtë kazanëve; prandaj këto produkte nuk ishin objekt i studimit. Megjithëse

sasia aktuale e mbetjeve nga këto pajisje elektrike-elektronike dhe nga bateritë për momentin rezulton

e vogël, si rezultat i nivelit aktual ekonomik, mendohet se, për sa kohë ekonomia dhe konsumizmi do të

vazhdojnë të rriten, edhe kjo rrymë mbetjesh do të vazhdojë të shtohet në mënyrë progresive.

Nuk u identifikuan ndryshime të qenësishme në rezultatet e përbërjes së mbetjeve midis dy sezoneve

(dimër-verë) përveç komponentit të inerteve që rezultoi shumë më i lartë në verë; ndërsa në funksion

të tipit të zonës (midis rezidenciales dhe zonës mikse) u panë diferenca të konsiderueshme në

komponentët e përbërjes organike dhe materialeve të riciklueshëm.

32

Vlera kalorifike e mbetjeve urbane: Në mungesë të të dhënave mbi vlerat kalorifike të komponentëve

të rrymës bashkiake në Shqipëri, u morën në konsideratë të dhënat e gjeneruara nga Programit

Biffaward8 “Mbi përdorimin e qëndrueshëm të burimeve”. Të dhënat e programit japin vlerat kalorifike

të fraksioneve të rrymës së mbetjeve të ngurta bashkiake me pak ose pa riciklim, të cilat janë

përmbledhur në tabelën e mëposhtme:

Tabela 5“Vlerat Kalorifike të Fraksioneve të Rrymës së Mbetjeve Urbane

Kategoria Nënkategoria Vlera kalorifike MJ/Kg

Letër

Gazetat 18.55Revistat `17.07

Letra të tjera 15.75Kartonat likuid 26.35

Kartonat e paketimit 16.38Kartona të tjerë 16.38

Plastikë

Çantat qese 41.5Shishet 22

Qese të paketimit 38PVC 22.59

Tjetër plastika të dendura 40.32Tekstilet Tekstilet 16.12

Të ndryshme të djegshmePelena 4

Të tjerë 20.14

Mbetje kopshtiKopshti të thata 18.49

Të lagura 4.17Të fundme 10-mm të djegshme 14.79

Komponentët përbërës të rrymës së mbetjeve bashkiake me interes në këtë pikë janë mbetjet e

djegshme. Këta komponentë, duke pasur një vlerë kalorifike të konsiderueshme, përbëjnë një potencial

të rëndësishëm për t’u djegur apo trajtuar në impiantet për trajtimin me energji të mbetjeve. Interesi për

përdorimin e metodave të djegies (inçeneratorit) dhe metodave “mbetje-për-energji” është i lidhur direkt

me fuqinë kalorifike të të gjithë rrymës së mbetjeve bashkiake; por, duhet vlerësuar nëse opsioni i djegies

së këtyre mbetjeve apo përpunimi me përfitim energjie janë teknikisht të mundshëm.

Studimi i përbërjes së mbetjeve në funksion të këtij plani si dhe të dhënat mbi vlerat kalorifike të përbërësve

të mbetjeve llogaritur nga programi (Programit Biffaward), na mundësojnë të llogarisim potencialin

kalorifik të mbetjeve urbane në Fier.

Llogaritjet e mëposhtme kanë për qëllim të vlerësojnë sasinë e energjisë bruto që mund të përfitohet nga

komponentët e rrymës së mbetjeve bashkiake duke përdorur një proçes të thjeshtë djegieje dhe pa marrë

në konsideratë humbjet energjetike nga vetë proçesi i djegies.

8 të Departamentit Anglez të Mjedisit

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

33

Tabela 6: “Potenciali Energjetik që mund të Përfitohet nga Djegia e Komponentëve të Mbetjeve”

Fraksionet e mbetjeve

Përmbajtja

Vlera kalorifike

sipas programit

Potenciali i energjisë për djegje

Vlera kalorifike e mbetjeve të

ngurta Urbane2009 2015 2025 2009 2015 2025

% Ton Ton Ton MJ/ton GJ GJ GJ kl/kgkcal/

kgOrganike 53.7 17,248 17,507 21,888 4,170 72 73 91,273

12,944 3,092

Drusore 0.62 199 202 253 19,600 3,903 3,962 4,953 Letër 4.64 1,490 1,513 1,891 17,000 25,336 25,716 32,151

Karton 5.9 1,895 1,924 2,405 26,400 50,030 50,781 63,488 Plastikë

(densitet të lartë)

9.1 2,923 2,967 3,709 41,500 121,301 123,121 153,930

Plastikë (densitet të

ulët)4.59 1,474 1,496 1,871 30,750 45,335 46,015 57,530

Tekstil 4.99 1,603 1,627 2,034 16,120 25,837 26,225 32,787 Produkte

gome0.88 283 287 359 25,900 7,321 7,431 9,290

Fraksione të djegshme (tot)

27,115 27,523 34,410 350,988 356,256 445,403

Totali vjetor I MNB 32,120 32,602 40,760

Duke iu referuar standardit të Bankës Botërore mbi nivelin minimal për sigurimin e një proçesi me

vetëdjegie (1300 kcal/kg), ne nënvizojmë faktin se vlera e lartë kalorifike (3092 kcal/kg) e llogaritur për

mbetjet e ngurta urbane (MNU) të qytetit të Fierit përfaqëson një mundësi të mirë që këto mbetje

të sigurojnë një proçes vetëdjegieje apo që prej tyre të përfitohet energji nëpërmjet përdorimit të

metodave “mbetje-për-energji” ose inçeneratorit.

Një faktor tjetër për t’u marrë në konsideratë është rritja e konsumit të materialeve të ambalazhit si një

tipar i përmirësimit cilësisë së jetës në nivel lokal; kështu, si rrjedhojë e rritjes dhe zhvillimit të mëtejshëm

ekonomik dhe industrial, do të rritet edhe sasia e fraksioneve të djegshme në rrymën e MNB si dhe vlera

kalorifike e kësaj rryme. Për sa kohë nuk jemi në gjendje të përcaktojmë tendencën, ne do të njohim si

të vlefshme për 15 vitet e ardhshme përbërjen dhe vlerën kalorifike aktuale të MNB.

4.3.3 Parashikimi i mbetjeve urbane për të ardhmen Për të parashikuar gjenerimin e mbetjeve në të ardhmen është shumë e rëndësishme të evidentohet

tendenca në të shkuarën lidhur me rritjen e popullsisë si dhe me prodhimin e mbetjeve.

Praktikisht, siç e theksuam më parë, bashkia nuk zotëron të dhëna të besueshme mbi gjenerimin e

mbetjeve për 6 vitet e fundit për shkak të metodave jo adekuate për matjen e mbetjeve. Për këtë qëllim,

viti 2009 do të konsiderohet si referencë për të parashikuar sasinë e mbetjeve dhe karakteristikat e tyre

në të ardhmen, së bashku me normën e gjenerimit dhe tendencën e identifikuar në 6 vitet e kaluara.

Sasitë e ardhshme të mbetjeve: Bazuar në rritjen e identifikuar të normës së gjenerimit për banor dhe

normës së prodhimit për vitin 2009 (1.023kg/banor/ditë), tendencën e rritjes së popullsisë (identifikuar

në të shkuarën) dhe sasinë e mbetjeve bashkiake të prodhuara në 2009, proçedojmë si më poshtë:

34

Llogaritja e prodhimit ditor të mbetjeve për banorë në:

Vitin 2015:

Vitin 2025:

Llogaritja e sasisë totale të mbetjeve në:

Vitin 2015:

Vitin 2025:

Përbërja e ardhshme e mbetjeve: Siç u theksua më lart, për sa kohë nuk jemi në gjendje të përcaktojmë

tendencën në vitet në vazhdim, ne do të konsiderojmë përbërjen aktuale të MNB të vlefshme për

parashikimin e përbërjes së mbetjeve për 15 vitet e ardhshme. Megjithatë, duke iu referuar eksperiencës

ndërkombëtare, sasia e materialeve të ambalazheve si letër, plastikë, metal apo qelq pritet të rritet në vitet

në vazhdim si rrjedhojë e rritjes së konsumizmit (zhvillimit ekonomik dhe qasjes së njerëzve ndaj këtij

zhvillimi) dhe, në të njëjtën kohë, sasitë e mbetjeve bimore, drusore, të dherave etj. do të vijnë në rënie

duke sjellë uljen e lagështirës dhe densitetit të mbetjeve në vitet në vazhdim. Kjo tendencë do të sjellë

për pasojë rritjen e potencialit për riciklim dhe njëkohësisht një avantazh për vitet që vijnë në arritjen e

objektivave kombëtarë dhe lokalë për riciklimin dhe devijimin e sasisë së mbetjeve nga landfill-i.

Auditimet e mbetjeve në Fier që janë duke u kryer në këtë moment do të ndihmojnë në matjen e këtij

ndryshimi, të pritshëm por të pamundur për t’u kuantifikuar, në funksion të këtij plani.

4.4 Shërbimet e mbetjeve

Së pari, përshkrimi i sistemit aktual të menaxhimit të mbetjeve, impianteve dhe pajisjeve në këtë sektor

na shërben për të pasur një panoramë të përgjithshme të proçeseve që lidhen me rrymat e mbetjeve. Së

dyti, përshkrimi i tyre krijon një bazë për identifikimin dhe përcaktimin e aspekteve në të cilat nevojitet të

bëhen ndryshime. Përshkrimi u bazua në informacionin e vënë në dispozicion nga autoritetet bashkiake

si dhe në informacionin e siguruar më pas nga proçesi i monitorimit dhe vlerësimit të gjithë sistemit të

shërbimeve që përfshin operimin, pajisjet dhe impiantet, kostot dhe cilësinë e shërbimeve që ofrohen.

Të gjitha shërbimet që lidhen me mbetjet menaxhohen nga Ndërmarrja bashkiake e Pastrimit që kryen

aktivitetin brenda kufijve administrativë të qytetit të Fierit.

4.4.1 Shërbimet e pastrimit dhe menaxhimit të mbetjeveShërbimi i mbledhjes së mbetjeve bashkiake kryhet vetëm brenda territorit bashkiak dhe funksionon

si më poshtë vijon:

Transferimi në pikat e grumbullimit: Banorët, bizneset dhe institucionet depozitojnë mbetjet e tyre

bashkiake urbane në pikën më të afërt të grumbullimit në qytet. Pikat e grumbullimit të mbetjeve (PGM)

janë sipërfaqe të vogla publike ku vendosen grupe (bateri) kontenierësh. Zona urbane e qytetit të Fierit

shërbehet nga 530 kontejnerë metalikë me rrota me kapacitet 1.1m3. Zonat më periferike që përfitojnë

shërbim pastrimi përdorin pika të hapura betoni. Rreth 92% e popullsisë përfiton shërbim të rregullt dhe

ditor të mbledhjes së mbetjeve bashkiake, ndërsa pjesa tjetër e qytetit përdor pikat ilegale të depozitimit

9 Sipas Plani Kombëtar të Mbetjeve

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

35

të mbetjeve apo pikat ekzistuese më të afërta për hedhjen e mbetjeve ditore. Në fakt, norma e mbulimit

me shërbim për qytetin e Fierit rezulton më e lartë se norma mesatare në nivel kombëtar9.

Ekzistojnë disa zona të ndotura, të njohura si pika ilegale të hedhjes së mbeturinave, ku ndërmarrja e

pastrimit ndërhyn në mënyrë jo të shpeshtë për t’i pastruar me mjete të hapura dhe fadromë.

Shërbimi i grumbullimit dhe transportit të mbetjeve: Këto proçese konsistojnë në grumbullimin çdo

ditë të mbetjeve bashkiake nga PGM të qytetit dhe transportimin e tyre në vendgrumbullimin bashkiak

të mbetjeve (VBM). Sektori i transportit është përgjegjës për kryerjen e këtij shërbimi. Kontejnerët

metalikë zbrazen në mënyrë mekanike gjatë natës prej tri makinave teknologjike, ndërsa pikat e hapura

prej betoni pastrohen gjatë ditës në mënyrë manuale nga punëtorët duke u ngarkuar në makina

vetëshkarkuese të hapura.

Përveç grumbullimit të mbetjeve bashkiake, ndërmarrja kryen edhe grumbullimin e mbetjeve inerte

dhe voluminoze që hidhen në mënyrë ilegale ngjitur me VGM (pranë kontejnerëve ose në pika të tjera

informale brenda zonës së qytetit). Autoritetet bashkiake raportojnë se gjenerohet një sasi e madhe

mbetjesh inerte dhe voluminoze që sjell probleme serioze për pastërtinë e qytetit si dhe për punën e

vetë ndërmarrjes. Ky shërbim mbulohet nga Sektori i Mirëmbajtjes i ndërmarrjes i cili mbulon gjithashtu

edhe mirëmbajtjen dhe riparimin e makinave dhe pajisjeve që disponon ndërmarrja.

Figura 9: “Vendet e grumbullimit të mbetjeve dhe itineraret e lëvizjes së makinave teknologjike”

36

Pastrimi i rrugëve: Ky proçes konsiston në fshirjen në mënyrë manuale të rrugëve, larjen ditore të tyre

dhe pastrimin e koshave të vegjël rrugorë. Puna është e organizuar në dy turne: gjatë turnit të parë

(ditën) kryhet mirëmbajtja e rrugëve dhe trotuareve kryesorë të qytetit në një vëllim prej 77,969 m2/ditë

dhe gjatë turnit të dytë kryhet fshirja manuale (me fshesë) e të gjitha rrugëve dhe trotuareve të qytetit

në një sipërfaqe prej 335,001 m2/natë. Këto proçese mbulohen nga Sektori i Higjienës i ndërmarrjes.

Aktivitete të tjera të pastrimit të qytetit që mbulohen nga “Sektori i pastrimit” konsistojnë në pastrimin

javor të hapësirave publike brenda lagjeve të qytetit në një sipërfaqe prej 52,297m2 si dhe pastrimin

me makinë-fshesë teknologjike të akseve kryesore rrugore të qytetit dhe larjen ditore të rrugëve gjatë

periudhës Mars-Nëntor në një volum prej 189,743m2/ditë.

Figura 10: “Rrugët që Fshihen”

Zakonisht, rrugët që përfitojnë shërbim pastrimi ndodhen në pjesën urbane të qytetit, ndërsa në zonat

periferike të qytetit ky shërbim mungon plotësisht apo pjesërisht. Infrastruktura e dobët rrugore dhe

fuqia punëtore jo e mjaftueshme kontribuojnë në mungesën e pastrimit në këto zona të qytetit.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

37

Riciklimi: Mungojnë iniciativat zyrtare për riciklimin dhe, deri më sot, nuk është ndërtuar ndonjë

sistem bashkiak për mbledhjen e diferencuar apo ndarjen e mbetjeve bashkiake. Në qytet ekziston

një rrjet informal personash të cilët, të organizuar në grupe ose në mënyrë individuale, kryejnë

mbledhjen e mbetjeve të riciklueshme që kanë një vlerë në treg (kryesisht metal dhe plastikë) nëpër

pikat e grumbullimit të mbetjeve në qytet (duke rrëmuar brenda kontejnerëve) si dhe në fushën e

venddepozitimit. Gjithashtu, ekzistojnë disa biznese riciklimi që, nëpërmjet qendrave të grumbullimit,

blejnë materiale të riciklueshme, kryesisht nga mbledhësit informalë, dhe i transportojnë ato në

impiantet e tyre të riciklimit të vendosura në qytete të tjera të Shqipërisë. Mungojnë të dhëna zyrtare

mbi numrin e personave që grumbullojnë mbetje të riciklueshme apo mbi volumin e mbetjeve që

grumbullohen në qendrat e grumbullimit.

Venddepozitimi i mbetjeve: Për momentin, mbetjet bashkiake depozitohen në qendrën bashkiake të

grumbullimit të mbetjeve (ose fushën e mbetjeve) e cila ndodhet 4km nga qendra e qytetit dhe rreth

8km nga pika më e largët e tij. Fusha është e kufizuar nga dy lumenj (Gjanica dhe Vija e Ngjalës), traseja

e hekurudhës dhe një depozitë karburanti. Vitet e fundit, rreth fushës së mbetjeve janë ndërtuar shtëpi

banimi të vendosura në një largësi prej 100m nga kufijtë e saj.

Fusha e mbetjeve është tejet e amortizuar dhe është përdorur për më shumë se 40 vjet pa ndonjë

standard teknik apo sanitar. Mbetjet kryesisht hidhen në një vend të caktuar në fushë dhe ndonjëherë

mbulohen me dhe. Ato shtyhen dhe zhvendosen nga një traktor i vjetër që kërkon shumë shpenzime

për riparim dhe mirëmbajtje. Mbetjet spitalore depozitohen të ndara dhe më pas groposen veçmas.

Në fushë nuk është ndërtuar ndonjëherë ndonjë sistem për grumbullimin e shllamit të mbetjeve

(leachate) apo për mbledhjen e gazit. Aty mungon ndriçimi dhe rrugët e brendshme rezultojnë të

amortizuara dhe pjesërisht të shtruara me çakëll. Gjithashtu fusha është e parrethuar dhe kushdo mund

të qarkullojë brenda saj.

Eksperienca e deritanishme e administrimit të fushës ka rezultuar në degradimin e sipërfaqes dhe të

nëntokës duke shkaktuar ndotjen e tokës, të ujërave nëntokësorë si dhe të dy lumenjve që kalojnë pranë.

Djegia e mbetjeve ka qenë një praktikë e zakonshme në të shkuarën për të eliminuar mbetjet dhe për

të krijuar hapësira të lira. Aktualisht, fusha administrohet më mirë: mbetjet shpesh mbulohen me dhe

në vend që të digjen dhe hapësirat e lira krijohen duke administruar dhe shfrytëzuar më mirë fushën.

Fusha e mbetjeve administrohet plotësisht nga ndërmarrja bashkiake e pastrimit. Puna organizohet

në tre turne dhe punëtorët merren me mirëmbajtjen e fushës, orientimin e makinave që shkarkojnë

mbetjet si dhe ruajtjen e të parës.

Ndërmarrja mban një regjistër për depozitimin e mbetjeve në fushë, si për makinat e veta ashtu edhe

për ato të komunave fqinje apo të aktiviteteve private lokale. Në fushë mungojnë mjetet e duhura

për matjen dhe regjistrimin e mbetjeve dhe metoda e ndjekur konsiston në regjistrimin e numrit dhe

tonazhit të përafërt të mjeteve që shkarkojnë atje.

Ndërmarrja deklaron se në fushë depozitohen rreth 100-110 tonë mbetje në ditë të cilat përfshijnë

mbetjet bashkiake, mbetjet inerte, mbetjet e industrisë, mbetjet bujqësore dhe mbetjet spitalore.

Në fushë kryejnë aktivitetin e tyre edhe mbledhësit informalë të materialeve të riciklueshme.

38

Përveç fushës së mbetjeve, në qytet ekzistojnë edhe disa vendgrumbullime ilegale të tyre kryesisht afër

Lumit Gjanicë apo në pjesët periferike të qytetit.

Me mbështetjen financiare të autoriteteve qendrore, Bashkia Fier bëri të mundur përgatitjen e një

studim-projektimi për rehabilitimin dhe mbylljen e depozitimit aktual të mbetjeve, miratuar me Vendim

të Këshillit të Bashkiak në Janar 2010.

Tabela e mëposhtme përmbledh informacionin e përgjithshëm mbi aktivitetet e menaxhimit të

mbetjeve shoqëruar me informacionin përkatës mbi sektorët përgjegjës, stafin dhe burimet njerëzore

si dhe mbi vëllimet e punës.

Tabela 7 : ”Shërbimet e menaxhimit të mbetjeve në Fier”Aktivitetet e menaxhimit të mbetjeve

Sektori përgjegjës Nën-aktivitetet dhe vëllimet e punës Personeli

Depozitimi i mbetjeve Sektori i Fushës

Zhvendosje dhe depozitim mbetjesh: 100-110 tonë

2 Manovratorë8 punëtorë

Depozitim dhe groposje mbetjesh spitalore: S’ka të dhëna

Mbulimi i mbetjeve me dhe: 8000m3/vit;

Mbledhja dhe transportimi i mbetjeve bashkiake

Sektori i transportit

Grumbullimi i mbetjeve bashkiake (ditë):

530 kontejnerë, 40 pika të hapura

betoni; 20 punëtorë11 shoferë

Transporti – makinat teknologjike (ditë): 9 rrugë;

Pastrimi i rrugëve

Sektori i Higjienës

Sektori i Pastrimit

Fshirje manuale: 335,001m2

69 punëtorë2 shoferë

Fshirje me makinë: jo e shpeshtë

Mirëmbajtje pastërtie: 77,969m2/ditë;

Pastrim territori urban: 52,297m2/javë

Larje rrugësh: 189,743m2/ditë

Mbledhja e inerteve

Ndërmarrja e Pastrimit Mbledhja dhe transportimi i

mbetjeve inerte dhe voluminoze 8400-9000 tonë2 shoferë

10 punëtorë

Mirëmbajtja dhe riparimi i mjeteve

Sektori mekanik dhe sektori i inerteve

Riparimi i mjeteve bashkiake të pastrimitRiparimi i kontejnerëve

Ndarja në burim Nuk ka të dhëna - -

Kompostimi Nuk ka iniciativa zyrtare - -

Riciklimi Informal - -

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

39

4.4.2 Mjetet dhe pajisjet Përshkrimi i shërbimeve të pastrimit përfshin detaje mbi mjetet dhe impiantet që Ndërmarrja e Pastrimit

ka në administrim dhe në përdorim. Kjo ndërmarrje ka në administrim fushën e mbetjeve dhe parkun

e mjeteve.

Tabela e mëposhtme përmbledh gjithë informacionin teknik mbi mjetet që ndërmarrja disponon.

Tabela 8. Përmbledhje e makinave të pastrimit dhe e specifikimeve të tyre

Nr. MakinatVjetërsia

(vjet)

Jeta e pritshme

Kapaciteti Përdorimi

(vjet) (Ton) Po/jo

1 Makinë teknollogjike 1 16 3 11 po

2 Makinë teknollogjike 2 20 1 12 po

3 Makinë teknollogjike 3 24 2 12 po

4 Makinë e hapur transporti 1 15 5 2.5 po

5 Makinë e hapur transporti 2 24 1 7 po

6 Makinë e hapur transporti 3 23 0 2.5 Jo

7 Makinë e hapur transporti 4 23 0 2.5 Jo

8 Makinë e vogël 1 12 1 po

9 Makinë e vogël 2 12 1 po

10 Fadromë 22 5 po

11 Buldozer 1 17 5 Jo

12 Buldozer 2 49 Jo

13 Buldozer 3 49 Jo

14 Makinë teknollogjike Fshesë 13 0 1 po

15 Makinë larëse rrugësh 13 5 11.6 po

4.4.3 Kushtet e punës dhe impakti mjedisor Në përgjithësi, kushtet e punës të punëtorëve të ndërmarrjes rezultojnë jo të mira për sa i përket

aspekteve higjieno-sanitare dhe masave mbrojtëse. Ata përballen me rrezikun e infektimit nga

sëmundje infektuese që lidhen me aktivitetin e tyre të përditshëm për pastrimin e mbetjeve dhe të

hapësirës urbane si dhe me rrezikun që sjellin përdorimi i mjeteve dhe pajisjeve të amortizuara dhe

kushtet e papërshtatshme në qendrën e mbetjeve. Punonjësit janë të pajisur me uniforma pune me

shenja dalluese, doreza apo çizme llastiku, të cilat gjithsesi nuk mund të konsiderohen të mjaftueshme

dhe të përshtatshme për të rritur sigurinë e tyre në punë.

Vendet e grumbullimit të mbetjeve në qytet janë rrezik për përhapjen e sëmundjeve infektive. Në shumë

raste, kontejnerët janë të dëmtuar dhe në kushte jo të mira higjieno-sanitare. Në vendet rreth kontejnerëve,

pas zbrazjes së tyre, hidhet pluhur gëlqereje për dezinfektim por larja e vetë kontejnerëve nuk kryhet.

Kontejnerët janë shpesh objekt pune për kërkuesit informalë të materialeve të riciklueshme të cilët,

përveç faktit që rrezikojnë marrjen e sëmundjeve të ndryshme, janë edhe shkaktarë të ndotjes së vendit

rreth kontejnerëve. Prania e qenve rrugaçë pranë pikave të kontejnerëve është gjithashtu një problem

dhe rrezik për përhapjen e sëmundjeve. Ekzistenca e pikave të hapura prej betoni apo e pikave ilegale

në qytet vazhdon të mbetet një problem shqetësues mjedisor dhe sanitar për punëtorët e pastrimit

sikurse dhe për banorët e bizneset që i përdorin apo janë të vendosur përreth tyre.

40

Gjendja e amortizuar e makinave teknologjike të grumbullimit të mbetjeve përbën një tjetër problem

shqetësues për mjedisin publik në qytet për shkak të shkarkimeve të NOx, CO2, PM10, Pb etj. të cilat

janë elemente të rrezikshme për shëndetin e banorëve.

Por, problemi më konstant dhe shqetësues mbetet depozitimi i mbetjeve në fushën e depozitimit dhe

kushtet e vetë fushës. Siç është përshkruar më lart, mbetjet hidhen dhe depozitohen në fushë të hapur.

Shpërndarja e ndotësve nga fusha e mbetjeve në mjedisin rrethues bëhet në dy mënyra kryesore:

Së pari, emetimet në ajër në formë gazrash të dëmshëm dhe era e rëndë përbëjnë problemin kryesor

për punonjësit e fushës, kërkuesit informalë të mbetjeve dhe banorët që jetojnë rreth fushës. Djegia e

mbetjeve në mënyrë të pakontrolluar ka qenë një tjetër problem në fushë për çlirimin e substancave

të rrezikshme toksike si dioksina, furanet etj. që nuk prek vetëm shëndetin e punonjësve por edhe të

banorëve që jetojnë përreth fushës së mbetjeve dhe në gjithë pjesën veriore të qytetit të Fierit.

Së dyti përballemi me ndotjen e tokës dhe të ujërave sipërfaqësorë dhe nëntokësorë nga shllami i

mbetjeve apo nga precipitimi i llojeve të ndryshme të mbetjeve në basenet dhe vijat ujore.

Prania e kafshëve, shpendëve dhe insekteve në fushë përbëjnë një tjetër shqetësim për përhapjen e

sëmundjeve infektuese nga fusha e mbetjeve në qytet.

4.4.4 Ekonomia dhe financimi

Buxheti vjetor dhe investimet: Deri më sot, Bashkia ka caktuar një pjesë të buxhetit vjetor bashkiak për

mbulimin e shpenzimeve për shërbimet e menaxhimit të mbetjeve dhe pastrimit të qytetit.

Në buxhetin e menaxhimit të mbetjeve për vitin 2009, Bashkia Fier caktoi një fond prej 75 683 310 Lekësh

i cili ndahej në 3 pjesë: shpenzime për punonjësit 58.4% (paga, sigurime), shpenzime për administratën

10% dhe shpenzimet operative për karburant dhe materiale rreth 31%.

Për sa ka të bëjë me ndarjen e buxhetit sipas shërbimeve për vitin 2009, mbledhja dhe transportimi i

mbetjeve përbënte rreth 39% të buxhetit, shërbimet e pastrimit të rrugëve rreth 52% dhe depozitimi

i mbetjeve, më pak i financuari, rreth 9%. Në këtë buxhet, nuk ishte parashikuar asnjë fond për

ndërgjegjësimin publik apo kryerjen e investimeve të mëdha. Ky fakt tregon se, për vitin 2009, nuk

është arritur të realizohet asnjë përmirësim i mjeteve dhe pajisjeve dhe i infrastrukturës së mbetjeve në

qytetin e Fierit.

Duke iu referuar të dhënave të tabelës së mëposhtme, buxheti vjetor për 5 vitet e fundit është rritur me

mesatarisht 12.7%. Kjo rritje lidhet kryesisht me rritjen e shpenzimeve për shkak të rritjes së pagave dhe

shpenzimeve operative; ndërkohë që për investime është caktuar shumë më pak (kryesisht për blerjen

e kontejnerëve të mbetjeve).

Tabela 9: Buxheti i Shërbimit të Pastrimit Përgjatë Viteve

Viti Buxheti vjetor i menaxhimit të mbetjeve (000 LEK) Rritja (%)

2009 75,683 10%

2008 68,649 15%2007 59564 18%

2006 50,300 8%

2005 46,300

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

41

Nga një analizë e buxhetimit të shërbimit të pastrimit për 5 vitet e shkuara, rezulton se fondet vjetore

për menaxhimin e mbetjeve përgjatë viteve kanë qenë të pamjaftueshme për të mbuluar nevojat për

përmirësimin e shërbimit. Si rrjedhojë, ndërmarrja e pastrimit ka pasur mundësi të kufizuara për të

përmirësuar shërbimin dhe zgjeruar zonën e mbulimit; për të zëvendësuar dhe mirëmbajtur makinat

e pastrimit; për të investuar në nevojat emergjente në fushën e mbetjeve dhe, akoma më pak, për të

ngritur një sistem modern të menaxhimit të mbetjeve.

Kostot dhe sistemi aktual i mbulimit të kostos: Tarifat e pastrimit përcaktohen nga bashkia dhe

miratohen çdo vit nga Këshilli Bashkiak. Tarifa e pastrimit për familjet është një vlerë fikse që nuk lidhet

me madhësinë e familjes apo madhësinë e banesës që ajo ka në përdorim. Për bizneset, përkundrazi,

ekziston një tarifë e ndryshme në varësi të llojit të biznesit dhe madhësisë. Deri më sot, nuk është kryer

ndonjë studim i hollësishëm për të analizuar nivelin e tarifave sipas konsumatorëve dhe specifikave të

tyre. Në 4 vitet e fundit, niveli i tarifave për familjarët është rritur në mënyrë progresive duke kaluar nga

500LEKË në vitin 2007, në 1000LEKË në 2010, por mbetet gjithsesi shumë i ulët.

Në lidhje me nivelin aktual të mbulimit të kostos së menaxhimit të mbetjeve, për vitin 2009, të

ardhurat e mbledhura nga tarifat e mbetjeve (quajtur ndryshe tarifat e pastrimit) mbuluan rreth 53% të

shpenzimeve vjetore për menaxhimin e mbetjeve.

Familjet i paguajnë tarifat pranë zyrave të njësive administrative të qytetit ndërsa bizneset dhe

institucionet i paguajnë ato direkt në zyrën e taksave dhe tarifave në Bashkinë Fier. Pagesa e tarifave

për bizneset është e detyrueshme së bashku me tarifat dhe taksat e tjera lokale, ndërsa për familjet

detyrimi lidhet me ofrimin e shërbimeve të tjera bashkiake si lëshimin e dokumenteve, regjistrimeve

etj. nga zyrat e njësive administrative.

Tabela e mëposhtme përmbledh gjithë informacionin në lidhje me nivelin e tarifave dhe performancën

e mbledhjes së tyre gjatë periudhës 2007-2009.

Tabela. 10 Performanca e mbledhjes së tarifave të pastrimit

Kategoritë e konsumatorëve

2007 2008 2009

Tarif

a (L

EKË/

Vi

t)

Fatu

ruar

(L

EKË)

Pag

uar

(L

EKË)

% P

agu

ar

Tarif

a (L

EKË/

Vit)

Fatu

ruar

(L

EKË)

Pag

uar

(L

EKË)

% P

agu

ar

Tarif

a (L

EKË/

Vit)

Fatu

ruar

(L

EKË)

Pag

uar

(L

EKË)

% P

agu

ar

Familjet 500 9,400 5,300 56% 700 11,000 6,950 63% 700 6,500 5,800 68%

Bizneset 17,650 18,500 20,000 108% 17,100 16,800 17,730 105% 16,180 18,060 17,120 95%

Aktivitetet Industriale 17,700 16,000 90% 16,800 17,730 105% 18,060 17,120 95%

Sektori Publik 400 280 70% 400 300 75% 440 330 75%

Totali 44,000 41,580 94% 48,200 46,480 96% 49,000 44,200 90%

Bashkia është më e suksesshme në mbledhjen e tarifave nga bizneset sesa nga familjet dhe institucionet.

Vërehet një rritje e lehtë në nivelin e pagesës në raport me vlerën e faturuar (planifikimi i të ardhurave)

për periudhën 2007-2009 për kategorinë e familjeve por, në kontrast, të ardhurat kanë qenë më të ulëta

në vitin 2009 në krahasim me vitin 2008.

42

4.5 Vlerësimi i sistemit aktual të menaxhimit të mbetjeve

4.5.1 Vlerësimi i performancës së ndërmarrjes së pastrimit Vlerësimi i operimit dhe funksionit të Ndërmarrjes së Pastrimit konsistoi në vlerësimin e aktivitetit të

plotë të ndërmarrjes duke përfshirë performancën e shërbimeve, burimet njerëzore dhe fizike, efiçencën

dhe problemet kryesore të hasura për çdo operacion.

U hartua një paketë indikatorësh e cila përfshiu:

1. Indikatorët e performancës së shërbimit

2. Indikatorët e përdorimit të burimeve

3. Indikatorët e efiçencës së shërbimit

Tabela në vazhdim përmbledh vlerësimin analitik të performancës së shërbimit të ndërmarrjes në

funksion të indikatorëve:

Aktivitetet/ Shërbimet

Rezultatet e vlerësimit të:

Performancës së shërbimeve Përdorimit të Burimeve Efiçencës së shërbimeve

GJENERIMI I MBETJEVE

Nuk aplikohet ndonjë metodë e besueshme për matjen e mbetjeve bashkiake;Nivel i lartë i shkarkimeve të paligjshme nëpër qytet; Depozitim ilegal i inerteve dhe mbetjeve voluminoze;Ndërgjegjësim i ulët publik lidhur me hedhjen e mbetjeve;Mbetjet e rrezikshme përzihen me mbetjet e bashkiake;Nuk ka informacion për mbetjet e rrezikshme;

MBLEDHJA DHE TRANSPORTI I MBETJEVE BASHKIAKE

Zona e mbulimit e shërbimit të mbledhjes së mbetjeve: 92% e territorit urban;

Produktiviteti i punës është shpesh jo i mirë; stafi i patrajnuar dhe i pamotivuar;

Kosto e lartë në operimin e mjeteve;

Numri i pikave dhe kontejnerëve për nr. familjesh: 1.17 pika mbetjesh dhe 2.2 kontejnerë për 100 familje;

79% e sistemit të grumbullimit të mbetjeve e standardizuar;

Mjetet teknologjike janë të vjetra dhe të amortizuara; Pritshmëria e përdorimit te tyre nga1 deri 4vjet;

Shfrytëzimi i mjeteve: Mjetet nuk mbushen plot në disa rrugë për shkarkim; Përdorimi i kapacitetit të mjeteve teknologjike rreth 56%;Një pjesë e kontejnerëve janë të

vjetër dhe jo të mjaftueshëm;

Nuk kryhet mirëmbajtja e mjeteve teknologjike por vetëm riparimi i tyre në rast defektesh;

Frekuenca e mbledhjes së mbetjeve: Çdo ditë në pjesën e urbanizuar të qytetit dhe jo shpesh në pjesën e paurbanizuar dhe periferike;

Janë në përdorim mjete të hapura vetëshkarkuese për mbetjet bashkiake dhe mbetjet inerte dhe voluminoze;

Shpenzime të konsiderueshme për riparimin e mjeteve;

Infrastruktura për mbledhjen e mbetjeve voluminoze dhe mbetjeve speciale: Mungojnë kontejnerët për këto lloj mbetjesh;

Kosto për njësi: 777 LEKË/ton

Tabela 11: “Vlerësimi analitik i performancës së ndërmarrjes”

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

43

Aktivitetet/ Shërbimet

Rezultatet e vlerësimit të:

Performancës së shërbimeve Përdorimit të Burimeve Efiçencës së shërbimeve

PASTRIMI I RRUGËVE

Frekuenca e pastrimit të rrugëve: Çdo ditë në pjesën më të madhe të rrugëve;

Mungesë mjetesh teknologjike për pastrimin e rrugëve;

Kosto e lartë për operimin me mjet teknologjik;

Mbulim i dobët i shërbimit të pastrimit të rrugëve dhe shesheve (rrjeti rrugor pa infrastrukturë)

Staf jo i motivuar;

Kosto e lartë njësi për fshirjen manuale të rrugëve: 0.174 LEKË/m2

Fshirja me makinë jo e shpeshtë;

Fshirja manuale e rrugëve nuk ofron cilësi shërbimi;Kënaqësi e ulët publike për nivelin e këtij shërbimi;

Kushte jo të mira pune: mungesë e kushteve higjieno-sanitare dhe e sigurisë gjatë turnit të natës;

Nivel i lartë i ndotjes urbane nga mbeturinat e vogla;

RICIKLIMI

Nuk ka asnjë aktivitet zyrtar për ndarjen dhe riciklimin e mbetjeve; Mungon infrastruktura

dhe burimet njerëzore për ndarjen dhe riciklimin e mbetjeve; Nuk ka të dhëna lidhur

me efiçencën e sistemit informal të riciklimit në qytet;

Mungojnë të dhënat zyrtare për materialet e riciklueshme që mblidhen nga aktivitetet informale; supozohet të jenë rreth 2-3%; Aktiviteti informal i riciklimit dhe ai i biznesit të riciklimit në qytet janë jashtë kontrollit të autoriteteve lokale;

Nuk është ngritur asnjë impiant për riciklimin e mbetjeve në qytet;

TRAJTIMI DHE DEPOZITIMI FINAL I

MBETJEVE

Nuk aplikohen standarde teknike, mjedisore dhe sanitare; Menaxhim i keq i përdorimit të tokës në fushë;

Hapësira të limituara për depozitimin e mbetjeve;

Kosto e ulët për depozitimin e mbetjeve por, njëkohësisht,

Mungesa e kontrollit të mbetjeve që hyjnë në fushë; Nuk ka kufizime bazuar në llojin e mbetjeve apo të konsumatorëve;

Mungesë e mjeteve dhe pajisjeve të nevojshme për operimin në fushë;

Mungesa e hapësirave të lira për të depozituar mbetjet;

Mungesë e kushteve higjieno-sanitare, zyrave dhe masave mbrojtëse për stafin gjatë punës

Kosto e lartë mjedisore për mbylljen e fushë së mbetjeves;

Nuk kryhet peshimi i mbetjeve;

Nuk mblidhet dhe as trajtohet shllami10 dhe gazi i mbetjeve; Mungojnë kapacitetet

teknike dhe administrative për menaxhimin e fushës së mbetjeve;

Impakt i lartë ndotjeje mbi tokën, ujin dhe ajrin; Kosto për njësi për

depozitimin e mbetjeve: 212LEKË/ton;Nuk kryhet kompostimi i kontrolluar

i mbetjeve organike;

4.5.2 Vlerësimi i kënaqësisë së qytetarëve dhe biznesitNë funksion të këtij plani, ekipi i projektit, në bashkëpunim me grupin e punës në bashki, zhvilloi dy anketime

të gjera (studimore) me komunitetin e qytetit të Fierit, përkatësisht një për qytetarët dhe një për bizneset, në

zona të ndryshme tipologjike të qytetit.

Rezultatet e këtyre anketimeve studimore ndihmuan për të marrë dhe kuptuar opinionin e komunitetit

në çështjet e menaxhimit të mbetjeve, për të njohur kërkesat dhe preferencat e tyre si dhe për vlerësuar

dhe matur gjendjen ekzistuese të shërbimeve. Zhvillimi i këtij plani mori thellësisht në konsideratë

pritshmëritë e komunitetit në çdo etapë të proçesit të planifikimit.

10 Leksiviate

44

Përgjigjet e pyetësorëve ofruan një panoramë të përgjithshme të shërbimeve të mbetjeve në qytetin e

Fierit si dhe indikacione lidhur me problematikat dhe mundësitë në menaxhimin e mbetjeve. Kështu,

sipas opinionit të qytetarëve, shërbimi i pastrimit11 ofrohet në pjesën më të madhe të lagjeve të qytetit

(87%) dhe më pak se gjysma e tyre (42%) janë të kënaqur ose shumë të kënaqur me cilësinë e shërbimit.

Figura: 11.”Shkalla e kënaqësisë së qytetarëve për shërbimin e pastrimit”

Një përqindje e ulët e qytetarëve e konsiderojnë qytetin të pastër dhe kjo lidhet shumë jo vetëm me shërbimet

e pastrimit por edhe me faktorë të tjerë të rëndësishëm si ndërgjegjja e ulët qytetare dhe infrastruktura jo e

përshtatshme rrugore. Përgjigjet e pyetësorëve të bizneseve tregojnë rezultate të ngjashme.

Qytetarët dhe bizneset vlerësojnë se problemet kryesore që pengojnë shërbimet e pastrimit lidhen me

sjelljen e papërshtatshme të vetë qytetarëve ndaj hedhjes së mbetjeve, përdorimit të infrastrukturës së

pastrimit apo ndotjes së mjedisit urban si dhe për shkak të mungesës së infrastrukturës së mbetjeve

(makina teknologjike, kontenierë dhe impiante të trajtimit të mbetjeve). Ata besojnë se edukimi publik,

përmirësimi i infrastrukturës dhe zbatimi i rregullave lokale dhe detyrimeve qytetare janë shumë të

nevojshme dhe përbëjnë shqetësimet kryesore në këtë fushë.

Gjithashtu, u evidentuan të gjitha pritshmëritë dhe preferencat e qytetarëve dhe bizneseve në aspekte

të ndryshme të sistemit të menaxhimit të mbetjeve. Pyetësorët nxorën në pah mungesa dhe kufizime

në lidhje me perceptimin e informacionit që lidhet me mbetjet (51% thonë që nuk është i mjaftueshëm)

si dhe me përdorimin e mekanizmave të duhur për informimin dhe sensibilizimin e komunitetit. 80% e

tyre besojnë se transmetimet televizive si dhe radiot lokale janë mjetet më të preferuara për të marrë

informacionin e dëshiruar. Ndarja e mbetjeve dhe riciklimi janë të tjera çështje mbi të cilat publiku

kishte njohuri dhe ndërgjegje të ulët por, nëse një sistem për ndarjen e mbetjeve do të ngrihet në qytet,

83-87% e tyre janë gati të fillojnë të ndajnë mbetjet në shtëpitë e tyre dhe të jenë pjesë aktive e sistemit.

Përgjigjet e komunitetit lidhur me “dëshirën për të paguar” treguan se vetëm 60% e qytetarëve janë gati

të paguajnë më shumë për përmirësimin e shërbimit. Pjesa më e madhe e qytetarëve dhe bizneseve

kanë informacion të kufizuar rreth kostove të shërbimeve dhe shprehen se proçesi i vendosjes së

tarifave nuk është transparent. Qytetarët theksojnë se mosdëshira për të paguar më shumë lidhet me

arsye ekonomike si dhe me faktin që shërbimet e pastrimit nuk janë në cilësinë e kërkuar. Një pjesë e

24%

34%

42%

Kënaqësia qytetare për shërbimin e pastrimit

Te pakënaqur

Mesatarisht të kënaqur

Të kënaqur

11 “Shërbimi i Pastrimit” nënkupton të gjitha shërbimet e pastrimit, që përfshijnë si grumbullimin e mbetjeve ashtu edhe pastrimin dhe larjen e rrugëve.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

45

madhe e tyre (60%) besojnë së tarifat e diferencuara të mbetjeve janë më të drejta se tarifat fikse.

Zakonisht, qytetarët duken të painteresuar për të marrë pjesë në mënyrë aktive në çështjet e

administrimit të mbetjeve dhe vetëm 23% e tyre shfaqin interes për pjesëmarrjen në takimet publike

apo në fushatat e sensibilizimit, ndërsa bizneset kanë një interes më të lartë me rreth 40%.

4.6 Çështjet kryesore, mungesat dhe kufizimet

Vlerësimi i sistemit të menaxhimit të mbetjeve vijoi me analizën e aspekteve institucionale, rregullatore,

financiare dhe të ndërgjegjësimit publik për të identifikuar mungesat dhe kufizimet që lidhen me

menaxhimin aktual të mbetjeve në qytetin e Fierit.

Kuadri ligjor: Kuadri ligjor për menaxhimin e mbetjeve nuk është akoma i kompletuar. Legjislacioni

mjedisor dhe ai i mbetjeve është përafruar pjesërisht me legjislacionin e BE por përsëri nuk adreson

në mënyrë efektive çështjet kryesore të menaxhimit të mbetjeve. Problemet lidhen kryesisht me

mungesën e akteve nënligjore, mbështetjen financiare si dhe kapacitetet teknike të pamjaftueshme në

nivel qendror dhe lokal për zbatimin e politikës kombëtare në nivel lokal. Zbatimi i ligjeve ekzistuese

vazhdon të mbetet një dobësi si në nivel qendror ashtu edhe lokal.

Rregulloret: Duke iu referuar legjislacionit ekzistues për menaxhimin e mbetjeve, është detyrë e

autoriteteve qendrore përgatitja e rregulloreve “tip” të menaxhimit të mbetjeve bashkiake por edhe

e rregulloreve të tjera për menaxhimin e mbetjeve të tjera. Rregulloret “tip” do t’u vijnë në ndihmë

autoriteteve lokale për të hartuar dhe miratuar rregulloret e tyre lokale. Deri më sot, është miratuar

rregullorja për menaxhimin e mbetjeve inerte dhe mbetjeve spitalore, por mungojnë rregulloret “tip”

për mbetjet bashkiake, mbetjet voluminoze, mbetjet e rrezikshme, mbetjet industriale apo mbetjet

bujqësore.

Në nivel lokal, Bashkia Fier, ashtu si shumë bashki dhe komuna në vend, nuk disponon një rregullore

lokale për menaxhimin e mbetjeve bashkiake apo një rregullore për tarifat e mbetjeve. Në fakt, është

përgatitur një draft-rregullore vite më parë por ky përfaqëson një dokument të përgjithshëm dhe jo

shumë praktik i cili ka mungesa në lidhje me kriteret, rregullat dhe metodologjitë e nevojshme për

aspekte të ndryshme të menaxhimit të mbetjeve në nivel lokal. Ndërmarrja e pastrimit disponon një

rregullore të brendshme për administrimin e shërbimeve të pastrimit në nivel teknik që gjithsesi nuk

adreson shumë aspekte të menaxhimit të mbetjeve në nivel lokal.

Standardet teknike: Mungojnë standardet teknike të shërbimit të pastrimit (standardet e vjetra

të përcaktuara në udhëzimet e Ministrisë së Shëndetësisë nuk u përgjigjen kushteve të sotshme).

Mungojnë standardet mjedisore për mbledhjen, grumbullimin, transportin dhe trajtimin e mbetjeve

dhe për depozitimin e tyre. Megjithatë, një draft i ligjit të ri ”Për Menaxhimin e Integruar të Mbetjeve”

(në përputhje me Direktivën e Mbetjeve 2008/98/EC) do të adresojë këto çështje dhe do të përcaktojë

detyrimin për hartimin e standardeve të menaxhimit të mbetjeve në nivel lokal.

Monitorimi dhe kontrolli i mbetjeve bashkiake: Në zbatim të legjislacionit ekzistues të mbetjeve

(Ligji 9010, neni 31) aktivitetet e “zotëruesit të mbetjeve” kontrollohen nga 3 autoritete shtetërore:

Inspektorati i Mjedisit, Inspektorati Sanitar Shtetëror dhe Inspektorati Bashkiak. Inspektorati Bashkiak

dhe Inspektorati Sanitar Shtetëror ushtrojnë kontroll për zbatimin e rregullave dhe kërkesave që lidhen

46

me krijimin, grumbullimin, transportin, trajtimin dhe eliminimin e mbetjeve urbane, mbetjeve të

ndërtimit dhe mbetjeve voluminoze, ndërsa Inspektorati i Mjedisit kontrollon rregullat dhe kërkesat që

lidhen me trajtimin e mbetjeve dhe kushtet e përcaktuara në lejen e mjedisit.

Nuk ka të dhëna zyrtare lidhur me aktivitetin e autoriteteve qendrore dhe rajonale në kontrollin dhe

masat e marra në qytetin e Fierit dhe, për sa kohë mungojnë strukturat e inspektoratit bashkiak,

monitorimi dhe kontrolli i zotëruesve të mbetjeve mbetet një problem thelbësor. Policia Bashkiake

mbetet e vetmja strukturë lokale që ka për detyrë të konstatojë dhe parandalojë ndotjen e mjedisit,

por ajo nuk ka kapacitetet teknike të nevojshme dhe gjobat që aplikon janë të një niveli shumë të ulët

(sipas ligjit për Policinë Bashkiake).

Detyrimet dhe përgjegjësitë e institucioneve që kryejnë kontrollin e mbetjeve janë të mbivendosura dhe

parashikojnë sanksione të ndryshme për të njëjtën shkallë ndotjeje. Për më tepër, ka munguar kooperimi

dhe partneriteti midis autoriteteve lokale dhe agjencive qeveritare në nivel qendror dhe rajonal në

minimizimin e ndotjes nga mbetjet speciale dhe në monitorimin dhe kontrollin e mjedisit urban.

Bashkia e Fierit nuk disponon një informacion zyrtar në lidhje me impaktin mjedisor apo gjurmët

mjedisore të shkaktuara nga keqmenaxhimi i mbetjeve bashkiake ose nga moskontrolli i ndotjeve

të shkaktuara nga të tjerët. Mungojnë të dhënat nga monitorimi dhe kontrolli i mbetjeve spitalore,

mbetjeve të rrezikshme dhe atyre industriale.

Menaxhimi dhe kontrolli i mbetjeve jo-bashkiake: Në zbatim të legjislacionit, institucionet shtetërore

(jo bashkiake) janë përgjegjëse drejtpërdrejt për rregullimin, kontrollin dhe menaxhimin e llojeve të

ndryshme të mbetjeve jo-bashkiake (si mbetjet spitalore, mbetjet e rrezikshme, mbetjet industriale etj).

Për sa kohë këto autoritete kanë dështuar në administrimin e tyre, ndotja nga këto mbetje zhvendoset

në territorin urban brenda qytetit të Fierit, në pikat ilegale apo në fushën e mbetjeve në administrim të

Bashkisë Fier. Autoritetet bashkiake nuk kanë asnjë mundësi ligjore-administrative për të sanksionuar

ndotjen e shkaktuar nga keqadministrimi i mbetjeve speciale. Për më tepër, nuk ka të dhëna që

autoritetet bashkiake ta kenë adresuar problematikën nga ndotja e këtyre mbetjeve tek autoritetet

përgjegjëse për administrimin dhe kontrollin e tyre.

Aspekti politik: Është e rëndësishme të theksohet situata politike jo e favorshme në administrimin lokal

ku, për shkak të marrëdhënieve të tensionuara dhe kundërshtimeve midis këshilltarëve të dy palëve

politike në Këshillin Bashkiak, të gjitha iniciativat e bashkisë, duke përfshirë dhe buxhetin e vitit 2010,

vazhdojnë të mbeten të bllokuara. Midis kontradiktave kryesore është edhe çështja e privatizimit ose

jo të shërbimeve publike ku përfshihet edhe shërbimi i pastrimit.

Të gjitha investimet e planifikuara bashkiake në fushën e menaxhimit të mbetjeve, iniciativat për rritjen

e nivelit të tarifave apo problemet që lidhen me mbulimin e kostos së shërbimit të pastrimit vazhdojnë

të mbeten pezull dhe përbëjnë një problem konstant për cilësinë e shërbimeve ndaj qytetarëve.

Bashkëpunimi dhe marrëveshjet për mbetjet: Mungon koordinimi midis bashkisë dhe komunave

fqinje për menaxhimin e mbetjeve dhe për ndarjen e të drejtave apo detyrimeve përkundrejt kufijve të

shërbimit, përdorimit të fushës së depozitimit të mbetjeve apo kontrollit të ndotjes së mjedisit urban

sidomos pranë kufijve administrative ku dhe evidentohet problematika më e madhe me depozitimet

ilegale të mbetjeve.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

47

Aktiviteti riciklues në qytet vazhdon të mbetet informal dhe jashtë kontrollit të autoriteteve bashkiake.

Mungojnë marrëveshjet apo kontratat me biznesin riciklues, prezent në qytet vetëm pwr mbledhjen e

disa prej materialeve të riciklueshme.

Financimi dhe mbulimi i kostos: Në përgjithësi, i gjithë sistemi i menaxhimit të mbetjeve kufizohet nga

mungesa e buxhetit të nevojshëm për shërbimet dhe investimet në nivel bashkiak dhe të ardhurat e

pamjaftueshme që mblidhen nga sistemi i tarifave. Fondi i subvencionuar përdoret kryesisht për të

mbuluar deficitin e të ardhurave të realizuara nga tarifat dhe nuk është i mjaftueshëm për të mbështetur

investimet në shërbimin e pastrimit dhe aq më pak investimet në impiante depozitimi mbetjesh.

Megjithwse i nevojshwm, subvencionimi i shërbimit, në njëfarë mënyre, nuk e stimulon ndërmarrjen që

të operojë në mënyrë eficiente dhe nuk ofron për këshilltarët bashkiakë një nxitje për të vendosur tarifa

realiste dhe jo të ndikuara politikisht.

Ndërmarrja e pastrimit kërkon më shumë fonde për të mirëmenaxhuar shërbimin e pastrimit, për të

rritur cilësinë dhe shtrirjen e zonës së shërbimit, për të investuar në rinovimin dhe modernizimin e

mjeteve dhe pajisjeve apo për të përmirësuar kushtet e fushës së mbetjeve. Për më tepër, Bashkia Fier

ka nevoja emergjente financiare për të investuar në mbylljen në mënyrë mjedisore të fushës aktuale të

mbetjeve dhe në një zgjidhje tjetër për trajtimin dhe depozitimin final të mbetjeve bashkiake.

Niveli aktual i tarifave për shërbimet e pastrimit mbetet relativisht i ulët, sidomos për familjet, dhe

nuk mund të sigurojë të ardhura të mjaftueshme për të mbuluar shërbimet. Të ardhurat nga tarifat e

mbetjeve mbulojnë rreth 40% të shpenzimeve të menaxhimit të mbetjeve dhe tendenca gjatë vitit 2009

është në rënie. Ashtu si në pjesën më të madhe të qyteteve në vend, edhe në Fier sistemi i mbledhjes së

tarifave të mbetjeve nuk është adekuat për sa kohë pesha më e madhe e pagesës i atribuohet biznesit

(rreth 80%) ndërkohë që prodhimi i mbetjeve nga ky konsumator nuk e kalon 30% të totalit të mbetjeve

të prodhuara. Për arsye politike apo për pamundësi për të mbledhur tarifat nga qytetarët, ndërmerren

vendime për lehtësimin e detyrimit ndaj tyre.

Bashkia nuk disponon ndonjë studim të mirëfilltë për nivelin e tarifave sipas konsumatorëve apo ndonjë

strategji për mbulimin e kostos dhe modernizimin e sistemit të mbledhjes së tarifave. Gjithashtu,

mosmarrëveshjet në Këshillin Bashkiak për përmirësimin e nivelit të tarifave dhe niveli jo shumë i

kënaqshëm i “dëshirës për të paguar më shumë” për mbetjet mbeten një pengesë për përmirësimin e

mëtejshëm të sistemit të gjenerimit të të ardhurave nga tarifat e mbetjeve.

Ndërgjegjësimi publik: Ashtu siç u nënvizua nga rezultatet e anketimit të komunitetit të Fierit, ndërgjegjja

e ulët publike mbetet problemi kryesor në përmirësimin e shërbimeve të pastrimit dhe mbajtjen pastër

të qytetit. Komuniteti i Fierit ka njohuri të pakta për ndarjen dhe riciklimin e mbetjeve dhe vuan nga

sindroma e “larg pronës sime” kur bëhet fjalë për gjetjen e zgjidhjeve komunitare për caktimin e VGM.

Ka një nivel të ulët (nën mesataren) të kulturës qytetare në lidhje me pjesëmarrjen në fushata

sensibilizuese apo projekte me komunitetin në fushën e mbetjeve. Megjithatë, qytetarët dhe bizneset

kërkojnë më shumë informacion për menaxhimin e mbetjeve si dhe më shumë transparencë për tarifat

që paguajnë.

Mungon një strategji në nivel lokal apo ndonjë fond bashkiak për fushatat e ndërgjegjësimit lidhur me

çështje të menaxhimit të mbetjeve.

48

5.1 Planifikimi në nivel lokal

5.1.1 Zbatimi i politikës kombëtare të mbetjeve në nivel lokalHartimi i Planit Lokal për Menaxhimin e Mbetjeve të Ngurta Bashkiake mbështetet në vlerësimin e

problematikës dhe nevojave që ka menaxhimi i mbetjeve të ngurta bashkiake në qytetin e Fierit si dhe

në politikën kombëtare të menaxhimit të mbetjeve.

Qeveria e Shqipërisë ka vendosur si objektiv të përgjithshëm sigurimin e progresit në menaxhimin e

qëndrueshëm të mbetjeve në Shqipëri duke u angazhuar në një mbështetje të madhe financiare për

të transformuar situatën e mbetjeve, duke synuar standardet e Bashkimit Evropian dhe objektivat për

reduktimin e sasisë së mbetjeve për landfill.

Strategjia Kombëtare të Mbetjeve dhe Plani Kombëtar të Mbetjeve kanë përcaktuar 3 periudha të

rëndësishme kohore: faza e parë dhe e dytë (2010-2015 dhe 2015-2020) ku synohet përparimi drejt

standardeve të BE dhe faza e tretë (2020-2025) ku synohet arritja e standardeve dhe objektivave të BE.

Duke ju referuar planifikimit në nivel kombëtar, shtrirja kohore e planit lokal është e ndarë në dy faza:

Në fazën e parë (para-pranimit), plani do të adresojë nevojat lokale për periudhën afatshkurtër dhe

afatmesme. Fokusi në këtë fazë do të jetë në marrjen e masave emergjente për të ndryshuar situatën,

përmirësimin e performancës bashkiake për mbledhjen, transportin dhe depozitimin e sigurt të

mbetjeve, pastrimin e qytetit si dhe rritjen e efiçencën dhe efikasitetit të shërbimeve të ofruara. Siç

rekomandohet në politikën kombëtare të mbetjeve, deri në 2015, landfilli do të jetë metoda kryesore

për menaxhimin e mbetjeve urbane. Menaxhimi në nivel lokal do të përfshijë zbatimin e skemave të

minimizimit të mbetjeve për të reduktuar në mënyrë progresive mbetjet për groposje. Në të njëjtën

v PLanIFIkImI I mEnaxHImIt të mbEtjEvE

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

49

kohë do të synojë rritjen e ndërgjegjësimit publik dhe përmirësimin e financave bashkiake për

menaxhimin e mbetjeve. Për periudhën afatgjatë (faza e pas pranimit) synimet do të jetë në arritjen e

objektivave strategjike kombëtarë, në përputhje me standardet e legjislacionit të Komunitetit Evropian

dhe principet e mbetjeve, për të minimizuar sasinë e mbetjeve që shkojnë në landfill.

Plani Kombëtar i Mbetjeve do të përcaktojë kuadrin për përsëritjen apo vlerësimin e planeve lokalë

dhe rajonalë. Për këtë qëllim, objektivat, masat, opsionet dhe investimet e planifikuara për periudhën

afatgjatë do të jenë subjekt i një proçesi rivlerësimi çdo 5-6 vjet për të siguruar përputhshmërinë me

zhvillimet dhe strategjinë kombëtare.

5.1.2 Integrimi me strategjinë e zhvillimit të qytetit Për të qenë sa më efektiv në nivelin politik të vendimmarrjes, plani i menaxhimit të mbetjeve duhet të

jetë i integruar me planin e zhvillimit të qytetit.

Plani lokal i mbetjeve mbështetet në Strategjia e Zhvillimit të Qytetit (2007), e cila nënvizon se zhvillimi

i qytetit të Fierit është i lidhur direkt me kushtet mjedisore dhe administrimin e mbetjeve. Mjedisi është

përcaktuar si një nga katër fushat e zhvillimit të ardhshëm të qytetit dhe ka për qëllim të përmirësojë

cilësinë e jetës, duke siguruar një mjedis të pastër” me anë të:

a. Ruajtjes së burimeve natyrore dhe minimizimin e ndotjes së mjedisit - kryesisht duke parandaluar

derdhjet e naftës, shmangien e kimikateve dhe depozitimin të mbetjeve të ngurta pranë burimeve

natyrore si dhe parashikimi i masave për rehabilitimin e tyre.

b. Sigurimit të një administrimi të mbetjeve, miqësor me mjedisin - duke krijuar një groposje të sigurt

sanitare dhe duke përmirësuar shërbimin e pastrimit;

c. Rritjes së ndërgjegjësimit të komunitetit - duke zhvilluar programe dhe fushata të ndërgjegjësimit.

5.1.3 Shtrirja hapësinoreNë fillim të proçesit të planifikimit, është e rëndësishme të përcaktohet ku do të shtrihet plani, që

konsiston në përcaktimin e shtrirjes hapësinore mbi të cilën plani do të vendosë objektivat dhe do

të planifikojë veprimet. Shtrirja hapësinore e këtij plani lokal do të përfshijnë hapësirën gjeografike

brenda territorit administrativ të Bashkisë Fier në të cilën Bashkia është përgjegjëse për organizimin

e shërbimeve të pastrimit. Në të njëjtën kohë, ky plan mund të vlerësojë alternativa dhe opsione të

favorshme (me përfitim ekonomik) jashtë këtyre kufijve, në nivel rajonal apo ndërrajonal, kryesisht për

trajtimin apo depozitimin final të mbetjeve bashkiake.

5.1.4 Rrymat e mbetjeve objekt i planitNë kuadër të legjislacionit në fuqi, ky plan lokal do të fokusohet në rrymën e mbetjeve bashkiake për

të cilën Bashkia e Fierit është drejtpërdrejt përgjegjëse. Për këtë rrymë mbetjesh, do të merren në

konsideratë ndryshimet e ardhshme në lidhje me burimin e gjenerimit të tyre, sasitë, përbërjen apo

proçeset që lidhen me menaxhimin e tyre.

Sipas përbërjes dhe mënyrës së menaxhimit të tyre mbetjet bashkiake do të klasifikohen në mbetje

urbane (ushqimesh, bimore, të riciklueshme, të përbëra, etj) dhe mbetje speciale (inerte, mbetje të

rrezikshme, voluminoze, elektroshtëpiake etj. që gjenerohen nga familjet).

Për grumbullimin e mbetjeve urbane bashkia është direkt përgjegjëse për grumbullimin, transportin,

trajtimin dhe groposjen e sigurt të tyre. Bashkia do të ofrojë në bashkëpunim ose vetme, skema për

PLanIFIkImI I mEnaxHImIt të mbEtjEvE

50

grumbullimin e diferencuar të mbetjeve speciale. Prodhuesi/zotëruesi i këtyre mbetjeve është direkt

përgjegjës për mbledhjen dhe transportimin e tyre për në vendet e caktuara nga Bashkia.

Në funksion të këtij plani, mbetjet urbane bashkiake janë ndarë në tri rryma në funksion të origjinës së

prodhimit: mbetje të familjeve (MF), mbetje tregtare apo të biznesit (MB) dhe mbetje të institucioneve

(MI).

Figura 12:”Klasifikimi i Mbetjeve Urbane Bashkiake sipas origjinës”

Ndërkohë ky plan do të marrë në konsideratë edhe çështje që lidhen me gjenerimin dhe administrimin e

mbetjeve jo bashkiake që prodhohen brenda territorit administrativ të bashkisë, për të cilat Bashkia nuk

ka përgjegjësi të drejtpërdrejtë, por që do të kërkojë nga zotëruesit e këtyre mbetjeve apo autoritetet

përgjegjëse për zbatimin e rregullave për menaxhimin e tyre. Qëllimi nuk është të bëjë bashkinë me

përgjegjësi për mbledhjen dhe trajtimin e këtyre mbetjeve, por vetëm të mundësoje apo forcojë

bashkëpunimin ndërinstitucional për të kontrolluar gjenerimin dhe administrimin e tyre.

Në mbetjet jo bashkiake përfshihen mbetjet industriale, spitalore, të rrezikshme (jo shtëpiake), të

ndërtimit (jo shtëpiake), bujqësore, voluminoze (jo shtëpiake), mbetjet e minierave etj.

5.2 Vizioni, qëllimet dhe objektivat e planit lokal

5.2.1 Vizioni i Qytetit Përcaktimi i vizionit të qytetit u zhvillua si një proçes analizash, diskutimesh konsultimesh midis aktorëve

të përfshirë direkt për përgatitjen e planit (Grupi i Punës dhe Grupi Drejtues) ashtu dhe me të gjithë

grupet e interesit në qytet që përfshinë qytetarët dhe bizneset, autoritetet lokalë dhe rajonalë, si dhe

ekspertë vendas dhe të huaj.

Në fund, duke u bazuar në synimet për zhvillimin e menaxhimit të mbetjeve, vlerat dhe normat qytetare,

realitetin dhe sfidat, si dhe dëshirën dhe bindjen për të ndryshuar, u ra dakord se vizioni i qytetit të

Fierit, është:

“Qyteti i Fierit, një qytet i pastër, me një zhvillim të qëndrueshëm dhe mjedisor të menaxhimit të mbetjeve,

i mbështetur financiarisht si dhe me përfshirjen e gjerë të publikut, duke ofruar shërbime pastrimi sipas

standardeve më të larta si dhe duke zbatuar parimet e reduktimit, ripërdorimit dhe riciklimit të mbetjeve”.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

51

5.2.2 Qëllimet e përgjithshmeDuke qenë se plani lokal do të jetë pjesë integrale dhe zbatim i politikës kombëtare për mbetjet në nivel

lokal, ai merr në konsideratë qëllimet dhe objektivat e PKMM dhe principet e përcaktuara në SKMM.

Në përputhje me Vizionin e qytetit të Fierit si dhe me politikën kombëtare të mbetjeve, objektivat

specifikë kombëtarë, u përcaktuan tre qëllime kryesore të këtij plani lokal:

Mbajtja pastër e qytetit, reduktimi i rrezikut për shëndetin publik dhe mjedisin urban;

Ngjitja në hierarkinë e mbetjeve drejt zgjidhjeve rajonale për trajtimit apo depozitimit final të

mbetjeve;

Minimizimi i sasisë mbetjeve që përfundojnë në landfill-in e ardhshëm rajonal duke performuar

iniciativa dhe proçese për parandalimin, ripërdorimin, riciklimin dhe trajtimin me përfitim

energjetik të mbetjeve.

5.2.3 Objektivat e planit lokalMe synim përmbushjen e vizionit dhe qëllimeve të përgjithshme të këtij plani, si dhe duke u bazuar në

objektivat kombëtarë, u përcaktuan objektivat lokalë për periudhën afatgjatë dhe afatmesme. Të gjithë

objektivat janë diskutuar dhe shqyrtuar nga grupi i punës dhe grupi drejtues dhe konsultuar me grupet

e interesit.

Objektivat afatgjatë: Në zbatim të Planin Kombëtar të Menaxhimit të Mbetjeve ky plan lokal ka për

synim minimizimin e ndikimit të mbetjeve në mjedis për të përmirësuar efiçencën e përdorimit të

burimeve në qytet duke:

“Ngritur një sistem të integruar të menaxhimit të mbetjeve, i cili në vitin 2025 do të riciklojnë dhe

kompostojnë më shumë se gjysmën e sasisë së mbetjeve, do të groposë më pak se 1/3 e sasisë totale

dhe të përfitojë energji nga pjesa e mbetur e mbetjeve”.

Objektivat afatshkurtër dhe afatmesëm: Në zbatim të objektivave specifikë të Plani Kombëtar për

Menaxhimin e Mbetjeve, për t’u zbatuar nga autoritetet lokale për periudhën afatshkurtër dhe

afatmesme, u zhvilluan objektivat, targetet që duhen arritur, çështjet dhe përgjegjësit.

Targetet për disa objektiva janë kuantifikuar në funksion të vitit kur do realizohen, ose në lidhje me % e

suksesit të arritur, ndërsa për disa të tjerë suksesi matet me përmbushjen e një objektivi apo rezultati pa

mundur të vendosen target të matshëm.

Tabela e mëposhtme përmbledh qëllimet, objektivat e përcaktuar në nivelin lokal, për periudhën

afatshkurtër dhe afatmesme:

52

Qël

limet

Objektivat Synimet

Çës

htj

a

Përg

jegj

ësit

krye

sorë

Mb

ajtj

a e

pas

tër e

qyt

etit,

redu

ktim

i i rr

ezik

ut p

ër s

hënd

etin

pub

lik d

he p

ër m

jedi

sin

urb

an

Parandalimi i ndotjes së mjedisit dhe të rrezikut shëndetësor nga mbetjet e rrezikshme

Njerëzit janë të informuar të mos përziejnë mbetjet e rrezikshme me mbetjet e tjera urbane;Mbetjet e rrezikshme shtëpiake do të mund të mblidhen dhe depozitohen në mënyrë të sigurte;

Pje

sëm

arrj

a d

he

nd

ërg

jeg

jësi

mi i

pu

blik

ut

dh

e g

jen

erim

i i m

bet

jeve

Bash

kia

dhe

Qyt

etar

ët

Parandalimi i ndotjes nga gjenerimi i mbetjeve speciale bashkiake

Prej 2011, krijohen iniciativave për mbledhjen e mbetjeve speciale bashkiake./ Prej 2011 organizimi i inspektimeve të përbashkëta të impianteve të menaxhimit të mbetjeve speciale;

Reduktimi i ndotjes nga hedhurinat12 dhe nga hedhja pa kriter e mbetjeve në hapësirat publike

Prej 2015, nuk ka më grumbullime të paligjshme të mbetjeve dhe nivel i ulet i ndotjes së hapësirave publike nga hedhurinat;

Rritja e ndërgjegjësimit publik të komunitetit

Prej 2015, më shumë se 60% e komunitetit nuk mendojnë se ndërgjegjësimi publik është problemi kryesor i shërbimit të pastrimit në qytet;

Zhvillimi i sistemeve për regjistrimin dhe mbajtjen e statistikave për mbetjet Bashkia ofron të dhëna të besueshme lidhur me

sasinë dhe karakteristikat e mbetjeve si dhe me vërejtjet dhe mendimin e komunitetit

Org

aniz

imi I

nst

itu

cio

nal

/ arr

ëves

hje

t/R

reg

ullo

ret

Zhvillimi i sistemeve për monitorimin mjedisor dhe marrjen e ankimimit publik

Forcimi i bashkëpunimit ndërinstitucional dhe marrëveshjeve në monitorimin mjedisor dhe zbatimin e rregullave

Prej 2012, përgjegjësitë institucionale dhe funksionet janë të qartësuara dhe bashkëpunimi ndërinstitucional për mbrojtjen e mjedisit urban është ngritur;

Përmirësimi i kuadrit ligjor të mbetjeve në nivel lokal në përputhje me kërkesat kombëtare dhe në progres drejt standardeve të BE

Prej 2012, bashkia do të ketë të përfunduar kuadrin e plotë ligjor në administrimin e mbetjeve në nivel lokal Prej 2020, kuadri lokal ligjor do jetë në përputhje me standardet e BE;

Forcimi i sistemit (strukturë+organizim) të menaxhimit dhe monitorimit të mbetjeve

Prej 2011, Struktura e menaxhimit të mbetjeve bashkiake është e përmirësuar si dhe aktivitetet e tij janë të certifikuara

Mb

ajtj

a e

pas

tër e

qyt

etit,

redu

ktim

i i

rrez

ikut

për

shë

ndet

in p

ublik

dhe

për

m

jedi

sin

urb

an

Shtrirja e shërbimit të pastrimit në 100% të territorit publik prej 2015

Nga 2015, shërbimi i pastrimit mbulon 100% të qytetit, për të zbatuar skema të përshtatshme të mbledhjes së mbetjeve;

Mb

led

hja

dh

e tr

ansp

ort

i i m

bet

jeve

/ Pas

trim

i i

rru

gëv

e

Nd

ërm

arrj

a e

pas

trim

it

Përmirësimi i performancës së shërbimeve të pastrimit

Prej 2015, pastrimi dhe shërbimet e grumbullimit të mbetjeve janë të modernizuara, duke arritur standarde të larta të efektivitetit dhe efikasitetit; Nga 2015, kënaqësia e publikut për shërbimet e pastrimit shkon deri në 90%;

Fuqizimi i performancës institucionale, financiare të ndërmarrjes së pastrimit

Prej 2015, ndërmarrja ka buxhet të mjaftueshëm dhe burime financiare për të mbështetur operacionet e saj dhe investimet kapitale ;

Prej 2015, ndërmarrja performon shërbimin e pastrimit me kosto efektive; As

pekt

i fina

ncia

r dh

e mbu

limi i

ko

stos

së sh

ërbi

mit

Bas

hki

a

12 “Hedhurina” do të quhen mbetjet e rrugëve me përmasa të vogla;

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

53

Qël

limet

Objektivat Synimet

Çës

htj

a

Përg

jegj

ësit

krye

sorë

Mbajt

ja e p

astë

r e qy

tetit

, red

uktim

i i rre

zikut

për

shën

detin

publi

k dhe

për

mjed

isin u

rban

Forcimi i kuadrit financiar dhe marrëveshjeve në menaxhimin e mbetjeve bashkiake drejt mbulimit të kostos së shërbimeve

Prej 2015, kosto e operimit dhe mirëmbajtjes mbulohen nga të ardhurat nga tarifat e mbetjeve;

Asp

ekti

fin

anci

ar

dh

e m

bu

limi i

ko

stos

së

shër

bim

it

Bas

hki

a

Mbulimi i kostos së shërbimit të menaxhimit të mbetjeve përmes një sistemi të ri tarifor për mbetjet

Nga 2015, është krijuar një sistem i drejtë dhe efektiv i tarifave për të mbështetur nevojat e menaxhimit lokal të mbetjeve;

Ngj

itja

në h

iera

rkin

ë e

mb

etje

ve d

rejt

traj

timit

apo

dep

oziti

mit

rajo

nal t

ë ty

re

Përmirësimi i kushteve të fushës së depozitimit drejt mbylljes mjedisore të saj

Prej 2015, fusha e depozitimit menaxhohet brenda kushteve teknike dhe mjedisore drejt mbylljes së saj;

Dep

ozit

imi i

mb

etje

ve

Qar

ku d

he

Asa

mb

leja

e b

ash

kive

Zhvillimi dhe zbatimi i bashkëpunimit rajonal të proçeseve të trajtimit të mbetjeve

Prej 2015, ndërtimi i landfill-it rajonal do të jetë në rrugën e duhur

Prej 2015, të gjitha mbetjet e gjeneruara do të përpunohen në fushën bashkiake të përmirësuar të mbetjeve ose në landfill-in e ri rajonal

Landfill-i i ardhshëm do të menaxhohet në mënyrë efiçiente dhe efikase

Min

imiz

imi i

sas

isë

së m

bet

jeve

që

për

fund

ojnë

në

land

fill-i

n ra

jona

l duk

e p

erfo

rmua

r ini

ciat

iva

dhe

pro

çese

për

par

anda

limin

, rip

ërdo

rimin

, ric

iklim

in d

he

traj

timin

me

per

fitim

ene

rgje

tik të

mb

etje

ve.

Formalizimi dhe rregullimi i aktivitetit informal të mbledhjes së materialeve të riciklimit

Prej 2012, aktiviteti riciklimit është i formalizuar;

Ric

iklim

i dh

e p

ërp

un

imi i

mb

etje

ve

Bas

hki

a d

he

biz

nes

i i r

icik

limit

Promovimi i mënjanimit dhe minimizimit të mbetjeve në burim dhe në pikat e grumbullimit, shtrirjen në të gjitha nivelet e prodhimit, konsumit dhe përpunimit të tyre

Skemat dhe mekanizmat e minimizimit të mbetjeve janë prezantuar dhe promovuar;

Reduktimi i sasisë së mbetjeve organike që shkojnë në landfill

Prej 2015, 11 % e mbetjeve organike (e sasisë së 2010) devijohet nga depozitimi në landfill;

Ndërtimi i infrastrukturës së përshtatshme për grumbullimin e ndarë të mbetjeve të riciklueshme

Prej 2015 infrastruktura e riciklimit duhet të jetë instaluar të paktën për letrën, metalin, plastikën dhe qelqin;

Nxitja e sektorit privat për materialet e riciklueshme

Tregjet për materialet e riciklueshme janë inkurajuar dhe zhvilluar më tej

Reduktimi i sasisë së materialeve të riciklueshme që shkojnë në landfill

Riciklohet apo eksportohet për riciklim rreth 20% e letrës& kartonit, 20% e plastikës, 30% metaleve dhe 20% e qelqit nga rryma e mbetjeve bashkiake

54

5.3 Identifikimi dhe vlerësimi i skemave dhe opsioneve të menaxhimit të mbetjeve

Strategjia Kombëtare dhe Plani Kombëtar i Menaxhimit të Mbetjeve kanë identifikuar dhe rekomandojnë

pesë mënyra kryesore për menaxhimin e mbetjeve në Shqipëri:

1. Mbledhja e diferencuar e mbetjeve

2. Riciklimi

3. Kompostimi

4. Landfill-i

5. Trajtimi me përfitim energjie

Kjo politikë kombëtare rekomandon ngritjen dhe zbatimin e një sistemi me 2 apo 3 kosha për

grumbullimin e diferencuar të mbetjeve. Bashkitë dhe komunat janë përgjegjëse për zbatimin e këtij

sistemi brenda territorit të tyre administrativ. Për më tepër, do të kenë në pronësi të tyre qendrat lokale

të riciklimit dhe kompostimit dhe mund të delegojnë administrimin e tyre tek ndërmarrjet bashkiake

apo tek sipërmarrësit privatë. Është parashikuar se do të ketë një qasje rajonale ose ndërrajonale për

ndërtimin dhe administrimin e landfill-eve apo të impianteve me përfitim të energjisë.

Një element i rëndësishëm për këtë plan lokal, është “identifikimi dhe vlerësimi i opsioneve”. Kjo

nënkupton që të gjitha opsionet teknike dhe strategjike të mundshëm për menaxhimin e mbetjeve

do të vlerësohen duke konsideruar aspektin ekonomik, mjedisor dhe praktikë të tyre, duke identifikuar

avantazhet dhe disavantazhet përkatëse për secilin opsion.

Për opsionet e përzgjedhura për periudhën afatshkurtër dhe afatmesme, do të hartohet një plan

veprimesh konkret, shoqëruar me afatet kohore dhe përgjegjësit për zbatimin e tyre. Ndërsa për

planifikimin në periudhën afatgjatë, opsionet e identifikuara do të integrohen në skenarë potencialë

nga ku do të përzgjidhet skenari më i mirë mjedisor i praktikueshëm. (OMMP).

5.3.1 Grumbullimi i mbetjeve bashkiake

Skemat e grumbullimit të mbetjeve:

• “Shërbimi publik i grumbullimit të mbetjeve urbane”: Grumbullimi i mbetjeve urbane kryhet nëpër

pikat publike të grumbullimit të mbetje(PPGM), që gjenden pranë trotuareve apo shesheve publike

të qytetit, përbën shërbimin bazë ose publik të grumbullimit të mbetjeve urbane.

Ky shërbim mbulon mbetjet bashkiake të familjeve që gjenden brenda kufijve administrativë të

qytetit dhe mund të përfshijnë edhe mbetjet bashkiake të bizneseve tregtare dhe institucioneve

ku niveli i gjenerimit të tyre qëndron nën një nivel të lejuar ditor, dhe që nuk mbingarkon sistemin

e kontejnerëve publikë.

Përveç sistemit të grumbullimit publik të mbetjeve urbane, i cili në fakt duket i përshtatshme dhe

praktike, bashkia duhet të prezantoje skema të tjera për grumbullimin e mbetjeve speciale apo për

grumbullimin e mbetjeve nga konsumatorët e mëdhenj.

• “Skemat individuale”: Për të gjithë bizneset dhe institucionet që gjenerojnë mbi normën e lejuar,

rekomandohet ofrimi i skemave individuale të grumbullimit të mbetjeve urbane. Gjithashtu edhe

mbetjet industriale që kanë të njëjtën përbërje me mbetjet urbane, mund të përfshihen në sistemin

e skemave individuale, por gjithmonë duke mos shfrytëzuar sistemin publik të grumbullimit të

mbetjeve urbane.

• “Skemat e vendeve të grumbullimit”: Rekomandohet përdorimi i “skemave të grumbullimit” në rastet

kur familjet, bizneset, industria apo institucionet stimulohen të sjellin mbetjet e riciklueshme në

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

55

qendrat e riciklimit dhe kur familjet, bizneset, industria apo institucionet zgjedhin të përdorin

qendrat e grumbullimit të mbetjeve bashkiake apo qendrat e grumbullimit të mbetjeve speciale.

• “Skemat me porosi (me pagesë)”: Rekomandohet përdorimi i “skemave me porosi”, ku konsumatorët

kontaktojnë ofruesin e shërbimit për grumbullimin e mbetjeve urbane, mbetjeve speciale, që janë

të papranueshme për sistemin publik të kontejnerëve.

• “Skemat derë-më-derë”: Rekomandohet përdorimi i skemave “derë-më-derë” në zonat periferike

duke aplikuar një frekuencë javore ose të përdyjavshme për grumbullimin e mbetjeve. Kjo skemë

duhet së pari të pilotohet për të matur përshtatshmërinë dhe efektivitetin e saj dhe pastaj të mund

të zgjerohet në një nivel më të lartë.

Kur norma e prodhimit të mbetjeve urbane për njësite tregtare, industrinë apo institucionet është më

e lartë se një normë ditore e caktuar për përdorimin e sistemit publik, atëherë ky konsumator duhet

të zgjedhë njërën nga skemat e vëna në dispozicion dhe që i përshtatet nevojave të tyre. Këto skema

mund të bëhen të aplikueshme kur bashkia të ketë instaluar infrastrukturën e përshtatshme për to.

Përmirësimi i shërbimit të grumbullimit dhe transportit të mbetjeve: Sistemi aktual publik i

grumbullimit të mbetjeve urbane kërkon jo vetëm zëvendësimin dhe rinovimin e infrastrukturës

ekzistuese të grumbullimit (kontejnerët), por gjithashtu dhe vendosjen e kontejnerëve të rinj shtesë

për të standardizuar pikat e hapura prej betoni si dhe për të shtuar pika të reja në zonat periferike të

qytetit. Numri i nevojshëm i kontejnerëve është përcaktuar në seksionin e “Investimeve e kërkuara për

Fazën e parë”, pjesë e këtij plani.

Edhe pse qyteti i Fierit mbulon me shërbimin publik të grumbullimit të mbetjeve urbane një pjesë të

konsiderueshme të territorit, mbulimi me shërbim në nivelin 100% të territorit mbetet një nga synimet

kryesore për t’u arritur. Për sa kohë që infrastruktura nuk lejon vendosjen e kontejnerëve me rrota

në zonat me infrastrukturë të dëmtuar, rekomandohet krijimi i pikave me kontejnerë të mëdhenj me

volum mbi 5.5m3. Sigurisht kjo skemë së pari duhet të pilotohet për të matur përshtatshmërinë dhe

efektivitetin e saj dhe pastaj të mund të zgjerohet në një nivel më të lartë. Menjëherë sa infrastruktura

të lejojë shërbimin dhe vendosjen e VGM të reja, duhet të vendoset infrastruktura e mbetjeve dhe të

mund të ofrohet shërbimi i kërkuar.

Përmirësimi i performancës së shërbimit të grumbullimit dhe transportit lidhet gjithashtu me rritjen e

efiçencës dhe efikasitetit të shërbimit, rinovimin dhe shtimin e mjeteve teknologjike dhe mirëmbajtjen

e tyre. Për këtë të fundit, fuqizimi dhe përmirësimi i auto-parkut të ndërmarrjes apo kontraktimi direkt

të ndonjë kompanie private të specializuar, do të mundësojë një shërbim të plotë dhe të shpeshtë për

mirëmbajtjen e të gjithë mjeteve të pastrimit dhe riparimin në kohë të tyre në rast defektesh.

Përmirësim i efiçencës dhe efikasitetit të këtij shërbimi lidhen gjithashtu me ofrimin e itinerareve më

të mirë dhe përdorimin më efektiv të mjeteve. Reduktimi i kohës së përgjithshme të grumbullimit të

mbetjeve dhe më konkretisht - koha e ngarkimit, shmangia e udhëtimeve me gjysmëngarkesa ose

zëvendësimi i makinave të hapura me makina teknologjike të përshtatshme, do të rrisin efiçencën dhe

efikasitetin e këtij shërbimi.

Rritja e efektivitetit në punë lidhet ngushtësisht me rritjen e produktivitetit të punonjësve duke aplikuar

element ekonomikë për të shpërblyer punën e mirë apo orët shtesë të punës.

5.3.2 Ndarja dhe riciklimi i mbetjeveSkemat e reja të propozuara për grumbullimin e mbetjeve, janë direkt të lidhura me zhvillimin e sistemit

të ndarjes i cili duhet të përfshihet në sistemin e përgjithshëm të menaxhimit të mbetjeve. Ndarja e

mbetjeve shërben për disa qëllime ku më kryesoret lidhen me veçimin e materialeve të rrezikshme nga

56

rryma e mbetjeve bashkiake, veçimin e materialeve të riciklueshme si dhe për të përmirësuar trajtimin

e materialit të mbetur.

Skemat e veçimit(ndarjes) apo mbledhjes së diferencuar të mbetjeve zbatohet në dy nivele:

Sistemi parësor i ndarjes së mbetjeve (në burim dhe në vendet publike të grumbullimit të mbetjeve): Është

përgjithësisht e njohur se ndarja në burim siguron rezultate më të efektshme në ndarjen e mbetjeve.

Koshat për ndarjen në burim mund të vendosen në çdo shtëpi në mënyre individuale apo pranë

ndërtesave të përbashkëta.

Duke qenë se sistemi aktual i grumbullimit të mbetjeve nuk përmban mbledhjen në burim të tyre si

dhe për shkak të mungesës së përvojës në ndarjen e mbetjeve nga qytetarët, zgjidhja në burim mbetet

një metodë jo e preferuar për t’u propozuar menjëherë veçanërisht në kontekstin e familjeve. Nga ana

tjetër, zgjidhja në burim mund të jetë më praktike dhe efektshme për biznesin dhe industrinë, kur të

mundësohet shërbimi individual i grumbullimit të mbetjeve.

Përdorimi i sistemit aktual të grumbullimit të mbetjeve urbane shërben si një bazë për të vënë në

funksionim dhe prezantuar sistemin e mbledhjes së diferencuar të tyre. Kjo mënyrë duket më praktike

për sa kohë qytetarët dhe bizneset janë mësuar me këtë lloj sistemi dhe do të mund të përshtaten më

mirë me ndryshimet e tij. Për më tepër, politika kombëtare e mbetjeve rekomandon futjen e sistemit me

tre kontejnerë (kosha) për menaxhimin e mbetjeve bashkiake. Kjo do të përfshijë krijimin e një opsioni

me tre kode ngjyrash për konsumatorët për depozitimin e ndarë të mbetjeve.

Është parashikuar se do të ketë:

• Kosh Gjelbër / ose kafe për materialet organike të kompostueshme;

• Kosh Blu për materialet e thata të riciklueshme;

• Kosh të Zi / ose gri, për mbetjet bashkiake që mbeten;

Zbatimi sistemit me 3 kosha, përbën një hap themelor në zhvillimin e mëtejshëm të sistemit. Zbatimi i

këtij sistemi, do të ofrojë grumbullimin e diferencuar të mbetjeve sipas destinacionit të trajtimit të tyre

duke mundësuar devijimin e mbetjeve të riciklueshme dhe organike nga landfill-i dhe do të lehtësojë

arritjen e objektivave të këtij plani. Rekomandohet që instalimi i sistemi me 3 kosha të fillojë në nivel

pilot (15-20% të pikave) për vitin e parë, duke përfshirë zonat tregtare, zonat e banuara dhe zona të

përziera. Nga ana tjetër një sistem me kosha të veçantë rekomandohet të futet në institucionet e arsimit

(shkollat) duke synuar ndërgjegjësimin dhe edukimin rreth ndarjes dhe riciklimit të mbetjeve.

Një tjetër opsion për grumbullimin e diferencuar të mbetjeve është sistemi me dy kosha që ofron devijimin e

materialeve të riciklueshme nga landfill-i por që nuk garanton arritjen e objektivave afatgjatë të përcaktuara

në nivel kombëtar apo në funksion të këtij plani. Efektiviteti dhe rezultati i sistemit me 2 kosha do të

analizohet në të ardhmen kur të analizohet opsioni më i mirë për trajtimin dhe asgjësimin e mbetjeve.

Sistemi sekondar i ndarjes së mbetjeve: Stacionet apo qendrat e riciklimit mund të shërbejnë si

mbështes dhe plotësues të sistemit parësor të grumbullimit të diferencuar të materialeve të riciklimit

por edhe për të grumbulluar dhe veçuar një numër të gjerë fraksionesh si mbetjet speciale (mbetjet

familjare të rrezikshme, voluminoze apo lloje të tjera mbetjesh speciale).

Eksperienca ndërkombëtare tregon se sa më afër qendrave të banuara të jenë sistemet e mbledhjes së

diferencuar aq më e lartë është shkalla e ndarjes së tyre. Rekomandohet që qendrat dytësore të ndarjes

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

57

së mbetjeve duhet të ndërtohen brenda ose afër zonave të banimit, për të mundësuar funksionimin

edhe të skemave të tjera si “skemat e grumbullimit”, apo “skema me porosi” si dhe në të njëjtën kohë për

të inkurajuar komunitetin dhe bizneset të sjellin vetë materialet e riciklueshme.

Aktivitetet informale të mbledhjes së materialeve të riciklueshme që funksionojnë në qytet dhe në

fushën e mbetjeve, duhet të merren në konsideratë, kryesisht në fillim të proçesit, për t’i përfshirë ata

brenda skemës që do të zhvillohet.

Ndarja mekanike dhe manuale e mbetjeve: Sistemet mekanike të ndarjes së mbetjeve shërbejnë për

dy qëllime: të përmirësojnë ndarjen e materialeve që do të përpunohen veçmas ose të përgatisë rrymën

e mbetjeve për trajtimin pasardhës.

Ndarja mekanike e mbetjeve është një proçes i kushtueshëm dhe nevoja për të lidhet drejtpërsëdrejti

me kërkesat dhe zgjidhjet për trajtimin e mbetjeve, me llojin e sistemit të përzgjedhur për mbledhjen

e mbetjeve si dhe me cilësinë e materialit të kërkuar për trajtim. Teknologji të ndryshme përdoren në

sistemet e ndarjes mekanike dhe përzgjedhja e teknologjisë më të përshtatshme lidhet me koston dhe

produktin final që kërkohet i ndarë. Proçesi i ndarjes manuale13 përdoret kryesisht për të rregulluar

gabimet pas ndarjes mekanike ose për të veçuar ndonjë kategori specifike të mbetjeve. Me gjithë

kufizimet në shpejtësinë e operimit me anë të ndarjes manuale, kjo është mënyra më efikase për të

realizuar ndarjen e disa materialeve dhe fraksioneve si p.sh. letra nga kartoni, apo lloje të ndryshme

plastike nga njëra-tjetra.

Largimi manual i mbetjeve voluminoze dhe të rrezikshme

Rryma e mbetjeve Mbetjet voluminoze për landfill

Mbetjet ndahen mekanikisht në funksion të madhësisë

Ndarje manuale të fraksioneve dhe sub-fraksioneve

Ndarja e metaleve me elektromagnet

Letra hidhet në ku�të e grumbullimit

Më të mëdha shkojnë në landfill

Materiali riciklues dërgohet në qendrat e riciklimit

Metalet dërgohen në pikën e grumbullimit

Në pikën e grumbullimit

Hyrje Proçesi Produktet

Figura 13: “Skema “tip” e ndarjes mekanike të mbetjeve të paketimit”

Vendndodhja e impianteve të ndarjes apo të ashtuquajturat qendra riciklimi duhet të jenë brenda kufirit

të qytetit apo afër tij për të ulur koston e transportit si dhe për të inkurajuar sjelljen e materialeve të

riciklueshme nga komuniteti. Mund të jetë një avantazh ndërtimi i një qendre për ndarjen e mbetjeve

brenda ose afër stacioneve të transferimit apo impianteve të kompostimit etj.

Megjithëse ndërtimi i një impianti për ndarjen mekanike të mbetjeve mund të jetë një alternativë e së

ardhmes, ngritja e impianteve të thjeshta për ndarjen manuale të mbetjeve mund të jenë shumë efikase

për të mbështetur skemat e reja pilot të grumbullimit të diferencuar të mbetjeve (skemat me 3 kosha).

13 Procesi i ndarjes manuale nënkupton ndarjen e mbetjeve nga punëtorët.

58

Interesi i industrisë së riciklimit për materiale të riciklueshme ashtu dhe interesi i Bashkisë për të arritur

objektivat strategjikë të minimizimit të mbetjeve, do të bëjnë të mundur në të ardhmen gjetjen e skema

efektive për të ndarë mbetjet. Për sa kohë do nevojiten materiale të riciklueshme sipas kategorive apo

nënkategorive të ndryshme do jetë e domosdoshme gjetja e zgjidhjeve për ndarjen e tyre ku nuk

përjashtohen skemat mekanike të ndarjes së mbetjeve.

Infrastruktura paraprake për ndarjen e mbetjeve: Ashtu si ndërgjegjësimi është njëra anë e medaljes,

ana tjetër lidhet me parashikimin e investimeve në infrastrukturë në mënyrë që qytetaret të kenë

mundësi të zbatojnë skemat e ndarjes.

Për shkak të mungesës së eksperiencës me proçesin e ndarjes së mbetjeve, sistemi duhet të pilotohet si

fillim dhe më pas të ofrohet në një nivel më të gjerë. Krijimi i sistemit pilot me 3 kosha dhe ngritja e një

qendre riciklimi afër fushës së mbetjeve do të jenë pjesë e masave paraprake për prezantimin e skemës.

Këto do të pasohen nga programe për mbledhjen në burim për materialet e paketimit, do të inkurajonte

përfshirjen e industrisë së riciklimit, për të mundësuar financimin e impianteve të ndarjes së mbetjeve si

dhe përmirësimin e të gjithë sistemit të ndarjes. Gjithashtu, zgjerimi i sistemit me 3 kosha do të marrë në

konsideratë specifikat e lagjeve të qytetit sipas tipologjive urbane apo karakteristikave të konsumatorëve

për të ofruar skemat dhe infrastrukturën e përshtatshme për mbledhjen e diferencuar të mbetjeve.

Mbështetja e aktiviteteve të riciklimit: Siç është përmendur më parë, ekziston një aktivitet informal në

qytet i përfshirë në ndarjen, grumbullimin dhe shitjen e materialeve të riciklueshme.

Përmirësimi dhe mbështetja e këtyre aktiviteteve informale dhe personave që përfshihen në të, mbeten

një nga objektivat fillestare të planit. Masat e propozuara për këtë qëllim konsistojnë në formalizimin e

aktivitetit të tyre, krijimin e mikrondërmarrjeve dhe ofrimin e asistencës ekonomike ndaj tyre. Disa masa

të tjera do të përfshijnë:

Përmirësimin e kushteve të punës për mbledhësit e mbetjeve;

Prezantimin e masave të mbrojtjes për shëndetin, qendrat e edukimit dhe të mbrojtjes sociale.

Një shoqatë e biznesit të riciklimit është ngritur së fundmi në vend dhe e pakta dy kompani kryejnë

aktivitetin e tyre në qytet në mbledhjen e plastikes dhe të metaleve. Ata mbledhin materiale nga

mbledhësit rome ose direkt nga disa njësi të mëdha tregtare apo industriale. Në kontekstin kombëtar,

biznesi i riciklimit mbetet i interesuar për një game të gjerë materialesh të riciklueshme dhe fillimi i

proçesit të ndarjes do të rrisë interesin e tyre të investojnë në qytetin e Fierit ose të ofrojnë kontrata

afatgjatë bashkëpunimi me Bashkinë Fier. Gjithashtu, dhënia me koncesion e shërbimeve apo qendrave

të riciklimit mund të inkurajojë praninë dhe investimet private në fushën e riciklimit

Objektivat për riciklimin: Duke iu referuar studimit mbi përbërjen e mbetjeve në qytetin e Fierit, më

shumë se 35% e rrymës së mbetjeve bashkiake ka potencial për t’u ricikluar, në formën e letrës &

kartonit, plastikes, qelqit, metalit dhe tekstilit. Ekziston edhe një sasi e madhe e mbetjeve të riciklueshme

që gjenerohet nga aktiviteti industrial në qytet që gjithashtu duhet të merret në konsideratë.

Në një planifikim afatmesëm, pra në 2015-2016 objektivi është për të ricikluar deri në 20% të totalit të

mbetjeve të riciklueshme ose 6 % e totalit të mbetjeve urbane që do të gjenerohen në qytetin e Fierit.

Tabela më poshtë tregon sasitë mesatare të fraksioneve të mbetjeve që priten të riciklohen në përputhje

me objektivin afatmesëm të këtij plani.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

59

Tabela 12:”Objektivat për riciklimin e fraksioneve të mbetjeve në periudhën afatmesëm”

Fraksionet Përbërja2009 2015

Norma e parashikuar

Për tu ricikluar sipas objektivit

Ton / vit Ton / vit % Ton / vit

Organike 53,70% 17248 18,860

Letra dhe kartoni 10,54% 3385 3,702 20% 740.40

Plastike te riciklohen 13,70% 4400 4,812 20% 962.40

Qelq 5,25% 1686 1,844 20% 368.80

Metale 0,70% 225 246 30% 73.80

Druri 0,62% 199 218 20% 43.60

Tjetër 15,50% 4979 5,444

Sasia totale e llogaritur 100% 32120 35,121 2,189.00

5.3.3 Pastrimi i qytetit Për shkak të problemeve lidhur me infrastrukturën rrugore të qytetit, rrugët e qytetit vazhdojnë të kenë

shumë pluhur dhe hapësira të tëra urbane vazhdojnë të jenë të pambuluara me shërbim pastrimi. Për

më tepër kujdesi i ulët qytetar për mbajtjen pastër të hapësirës publike vazhdon të ndikojë në ndotjen

të rrugëve dhe shesheve të qytetit.

Siç u konstantua gjatë analizës së situatës, pastrimi i qytetit mbetet një shërbim i kushtueshëm dhe jo

shumë rezultativ. Megjithëse realizohet një volum i madh pune në mënyrë manuale dhe angazhohen

shumë punëtorë përsëri cilësia e shërbimit nuk është e kënaqshme dhe shumë rrugë mbeten të

pambuluara me shërbim periodik pastrimi.

Plani rekomandon se është e nevojshme një bëhet një vlerësim për planifikimin e shërbimeve të

pastrimit të qytetit duke përcaktuar nevojat që kanë rrugët për shërbimet e pastrimit (në varësi të

ndotjes që shkaktohet apo shkallës së përdorimit nga komuniteti). Për këtë qëllim është e nevojshme

që të bëhet klasifikimi i rrugëve në 4 kategori të ndryshme sipas karakteristikave dhe të specifikohen

për çdo kategori shërbimi i nevojshëm dhe frekuenca e shërbimeve të pastrimit.

Të gjithë rrugët dhe sheshet e qytetit duhen klasifikuar sipas kategorive të mëposhtme:

Kategoria e tretë: (rrugët dytësore dhe rrugët brenda lagjeve me infrastrukturë të rregullt) ku është i nevojshëm një shërbim manual fshirjeje prej dy herësh në javë si dhe një shërbim larjeje një herë në javë gjatë stinës së verës;

Kategoria e katërt: (sistem rrugor periferik dhe brenda lagjeve meinfrastrukturë jo të rregullt dhe rrugë të paasfaltuara); ku është inevojshëm një shërbim javor pastrimi (fshirje ose thjesht mbledhje mbetjesh)

Kategoria e tretë: (rrugët dytësore dhe rrugët brenda lagjeve me infrastrukturë të rregullt) ku është i nevojshëm një shërbim manual fshirjeje prej dy herësh në javë si dhe një shërbim larjeje një herë në javë gjatë stinës së verës;

Kategoria e katërt: (sistem rrugor periferik dhe brenda lagjeve meinfrastrukturë jo të rregullt dhe rrugë të paasfaltuara); ku është inevojshëm një shërbim javor pastrimi (fshirje ose thjesht mbledhje mbetjesh)

Kategoria e Parë: (përfshin rrugët kryesore dhe rrugët tregtare) nevojitet shërbimi ditor i fshirjes; është më i parapëlqyer pastrimi me makinë teknologjike i akseve kryesore (me parkim të lire ose kur parkimi është ose kur është i harmonizuar), vendosja dhe pastrimi ditor i koshave rrugore, mirëmbajtja e pastërtisë gjatë ditës dhe shërbim i larjes gjatë verës.

Kategoria e dytë: (rrugët kryesore me aktivitet të ulët komercial dhe me densitet të ulët kalimtar) ku fshirja me makine teknologjike e kunetave është e nevojshme të kryhet 3-herë në javë, vendosja e koshave rrugore në një distancëmë të madhe nga njëri-tjetri, si dhe një shërbim larjeje gjatë verës me një shpeshtësi prej 3 herësh në javë.

Kategoria e Parë: (përfshin rrugët kryesore dhe rrugët tregtare) nevojitet shërbimi ditor i fshirjes; është më i parapëlqyer pastrimi me makinë teknologjike i akseve kryesore (me parkim të lire ose kur parkimi është ose kur është i harmonizuar), vendosja dhe pastrimi ditor i koshave rrugore, mirëmbajtja e pastërtisë gjatë ditës dhe shërbim i larjes gjatë verës.

Kategoria e dytë: (rrugët kryesore me aktivitet të ulët komercial dhe me densitet të ulët kalimtar) ku fshirja me makine teknologjike e kunetave është e nevojshme të kryhet 3-herë në javë, vendosja e koshave rrugore në një distancëmë të madhe nga njëri-tjetri, si dhe një shërbim larjeje gjatë verës me një shpeshtësi prej 3 herësh në javë.

60

Përpjekje të tjera janë të nevojshme për rritjen e efektivitetit dhe efiçencës së shërbimit thjesht duke

përmirësuar produktivitetin në punë si dhe duke modernizuar dhe zëvendësuar infrastrukturën e

pastrimit.

Për këtë qëllim, përmirësimi i kushteve të punës dhe sigurisë gërshetuar me nxitës ekonomikë si

paga më të mira, vlerësim i punës së mirë dhe shpërblim i orëve shtesë do të stimulojnë dhe rrisin

produktivitetin e punonjësve.

5.3.4 Stacioni i transferimit të mbetjeve (STM)Ndërtimi i stacioneve të transferimit do të shërbejë në radhë të parë për të transituar (për të ulur koston

e transportit) mbetjet bashkiake në impiantet rajonale apo ndërrajonale të trajtimit. Qëllimi dytësor i

tyre lidhet me përdorimin këtyre stacioneve si qendra për grumbullimin e mbetjeve të riciklueshme,

mbetjeve voluminoze apo mbetjeve të tjera dhe më pas transferimin e tyre në impiante për përpunim

larg qytetit të Fierit.

Mundësia për ndërtimin e këtyre stacioneve do të analizohet më vonë kur të jenë përcaktuar vendet

e përpunimit të mbetjeve në nivel rajonal. Elementët kryesorë që vlerësojnë nevojën e një stacioni

transferimi bazohet në “ekonominë e kohës së udhëtimit” dhe “distancat për depozitim direkt” nga

makinat e grumbullimit të mbetjeve që pastrojnë qytetin.

Kështu sipas standardeve të Bankës Botërore14 nuk është e nevojshme të ndërtohet një STM nëse koha

e udhëtimit për në fushën e depozitimit është më pak se 30 min (në një drejtim) për një makinë që

mban deri në 5 ton dhe jo më shumë se 45 min. për makinat që mbajnë deri 8 ton. Për largësi depozitimi

mbi normat e mësipërme është e domosdoshme përdorimi i stacioneve të transferimit.

5.3.5 Landfill-i:Sipas objektivave kombëtarë sasia e mbetjeve që depozitohen në landfill pritet të reduktohet ndjeshëm

me përafërsisht nga 1 Milion Ton për vit (mtpv) sot deri në 0.25mtvt në 2025. Në nivel kombëtar është

parashikuar ndërtimi i 6 landfill-eve me kapacitet mesatar prej 125,000 ton vit kur një i tillë është

parashikuar të ndërtohet për rajonin e Fierit.

Sipas hierarkisë së mbetjeve, hapi i parë është kalimi nga depozitimi i mbetjeve në vendgrumbullime

ilegale apo të pakontrolluara në një landfill sanitar që i plotëson të gjitha standardet e përcaktuara. Si

rrjedhojë, ndërtimi i landfill-it mbetet një nga opsionet më të rëndësishme që duhen pasur parasysh

gjatë planifikimit të administrimit të integruar të mbetjeve.

Ndërkohë, ka përfunduar studimi i fizibilitetit dhe është kryer vlerësimi i ndikimit në mjedis për

projektin e rehabilitimit të venddepozitimit aktual të mbetjeve të qytetit të Fierit. Sipas studimit të

fizibilitetit, përfunduar në vitin 2010, venddepozitimi ekzistues i Fierit do të rehabilitohet dhe sasia

totale e mbetjeve, prej 200,000 ton (të depozituara prej 30 vjetësh në të), do të groposet në një landfill

sanitar të përkohshëm që do të ndërtohet mbi venddepozitimin ekzistues. Proçesi i rehabilitimit është

parashikuar të zgjasë 1–1.5 vjet. Referuar prodhimit aktual të mbetjeve në nivel lokal si dhe duke

supozuar skenarin më të keq, atë të depozitimit të të gjithë vëllimit të mbetjeve bashkiake në këtë vend,

jetëgjatësia e përdorimit të këtij venddepozitimit të rehabilituar do të shkojë jo më shumë se 2-3 vjet.

Landfill-i sanitar do të ndërtohet në bazë të kuadrit ligjor shqiptar dhe standardeve teknike për një landfill

modern, të parashikuara edhe në Direktivën e BE-së për landfill-in (Direktiva e Këshillit 1999/31/EC).

Standardet teknike për një landfill modern janë shtjelluar më poshtë tek “standardet teknike për një

landfill konform standardeve të BE-së:

14 BB, 2001 “Strategic Planning Guide for Municipal Waste Management”

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

61

Elementët teknike për një landfill:

• Shtresa mbrojtëse e landfill-it (gjeomembrana, shtresë minerale)

• Grumbullimi dhe trajtimi i shllamit;

• Kapja, djegia dhe shfrytëzimi i biogazit;

• Kontrolli/ monitorimi i sasisë së mbetjeve të sjella në landfill (peshore, statistika);

• Kompaktimi dhe ngjeshja e mbetjeve (përdorimi i makinerive të rënda teknologjike)

kuFIrI I vEnD DEPoZItImIt të mbEtjEvE

koLEktorI I roskovEcIt

HYrja E LanDFILLIt

koLE

ktor

I I Q

YtEt

It

Lum

I gja

nIca

Figura14: “Plani i gërmimit për rehabilitimin e venddepoztimit ekzistues”

Landfill-i i ri rajonal: Në kontekstin e një vendimi përfundimtar për asgjësimin e mbetjeve, politika

kombëtare ekzistuese vazhdon të shikojë si të përshtatshme ndërtimin e një landfill-i rajonal për të

menaxhuar në mënyrë të integruar mbetjet urbane edhe për 20 vite të tjera.

Alternativat ngrihen lidhur me ndërtimin e një landfill-i lokal apo rajonal. Në periudhën 2014-2015 (kur

supozohet që fusha ekzistuese e mbetjeve të jetë drejt mbylljes). Qyteti i Fierit do të ketë një popullsi

rreth 90,000 banorë dhe një gjenerim vjetor mbetjesh prej 34,600 ton. Për më tepër, kjo sasi mbetjesh

pritet të reduktohet në mënyrë progresive vitet në vazhdim si pasojë e riciklimit apo kompostimit të

mbetjeve.

Kosto kapitale dhe kosto e përdorimit të landfill-eve lidhet direkt me numrin e popullsisë për të cilën

planifikohet dhe sasinë e mbetjeve që prodhojnë. Duke analizuar grafikun e mëposhtëm, kostoja e

përpunimit të mbetjeve për një landfill që i shërben një popullsie prej rreth 230,000 banorësh është

rreth 2 herë më e ulët se sa ajo e një landfill-i të planifikuar për 90,000 banorë. Si rezultat, landfill-i lokal

është një alternativë e përjashtuar për shkak të kostove të larta dhe zgjidhja do jetë një landfill rajonal.

Gjithashtu, përdorimi i mjeteve në landfill duhet të marrë në konsideratë ekonominë e shkallës, pasi

përdorimi i tyre për një sasi të ulët mbetjesh do të rezultojë në rritje të kostos kapitale të këtyre mjeteve

dhe të shpenzimeve operative të përpunimit të mbetjeve.

62

Figura 15: Varësia e kostos së landfill-it nga popullsia15

Kriteret kryesore për proçesin e përzgjedhjes së sheshit të ndërtimit: Është e rëndësishme të

kemi në konsideratë përqasjen realiste në lidhje me standardet e landfill-it të përshtatshme në kushtet

e Shqipërisë. Për momentin, kriteret për pranimin dhe ndërtimin e landfill-eve në vend janë duke u

përgatitur.

Legjislacioni16 për mbetjet i jep kompetencë autoriteteve lokale të projektojnë vendin për impiantin

e landfill-it, edhe nëse territori mund të gjendet jashtë vijave të tyre administrative. Kjo do të kërkojë

bashkëpunimin dhe aprovimin e autoriteteve lokale që kanë në administrim vendin, apo dhe miratimin

e autoriteteve në nivel rajonal dhe kombëtar. Nëpërmjet planifikimit urban, përcaktohet trualli për

ndërtimin e impianteve të trajtimit të mbetjeve, më tej kalon në përgjegjësinë e KRT-së së njësisë

vendore ku është planifikuar trualli, dhe në përfundim proçesi përmbyllet në përputhje me standardet

ligjore dhe kriteret teknike të përcaktuara në planet rajonale, masterplanet dhe në përputhje me

kuadrin ligjor në fuqi. Projekti merr gjithashtu edhe miratimin e Agjencisë Rajonale të Mjedisit dhe

Inspektoratit Sanitar Shtetëror.

Bashkia, gjatë proçesit të identifikimit të truallit dhe projektimit të venddepozitimit të ri sanitar, duhet

të konsiderojë përshtatshmërinë dhe qëndrueshmërinë e truallit, në përputhje me disa parametra të

caktuar. Ato më të rëndësishmet që mund të përdoren gjatë proçesit të vlerësimit, janë pasqyruar në

tabelën në vijim:

Tabela 13:” Kriteret kryesore për përzgjedhjen e vendit17”

Përshtatshmërinë hidro-gjeologjike, lloji i tokës, distanca e ujërave nëntokësore

Argjile, baltë

> 5 m

Zona e ndertimit zonë të sheshtë

përdorim alternativ zonë të largët, të papërdorura

distanca nga objektet e banimit > 500 m

Largësia për transportin e mbeturinave vogël

Shtrirja > 25 ha

Jetëgjatesia e mundshme 15 vjet +

15 Co-Plan, 2008, “Përpunimi dhe Sistemimi i Mbetjeve të Ngurta Urbane - A Mundet Shqipëria të Përballojë Kostot e Menaxhimit Mjedisor të Mbetjeve të Ngurta Urbane”16 Ligji 9010 dt. 13.02.2003, neni 5, pika 2.a; Ligji 8934 dt. 05.09.2002, Nenit 66/ç; Udhëzimi Nr.6 dt. 27.11.200717 IFC: Preliminary Assessment of the Solid Waste Disposal in Durres Municipality

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

63

Faktorë të tjerë për t’u marrë në konsideratë për landfill-in janë edhe gjendja dhe afërsia e rrugëve

apo linjave hekurudhore, përdorimi i tokës apo çështjet e pronësisë, si dhe zhvillimi i planeve rajonale.

Siç është përmendur në këtë plan qyteti i Fierit përshkohet nga një sistem rrugor dhe hekurudhor që

lidhet direkt me sistemin kombëtar të rrugëve dhe të qendrave kryesore urbane-industriale si Durrësi,

Elbasani, Vlora dhe Tirana dhe është i ndërprerë nga një sistem i mirë rrugësh, brenda qarkut të Fierit.

Aktualisht, përveç një studimi për rehabilitimin dhe mbylljen e venddepozitimit ekzistues të qytetit të

Fierit, nuk ekzistojnë studime apo propozime të tjera konkrete për vende të identifikuara për ndërtimin

e landfill-eve të reja në rajon. Në nivel kombëtar, janë duke u ndërtuar disa landfill-e, të planifikuar për

të mbuluar në të ardhmen gjenerimin e mbetjeve nga 4 zona mbetjesh.

Duke marrë në konsideratë trojet në dispozicion, çmimin e tokës dhe distancat nga akset e rrugëve,

ndërtimi i një landfill-i ndërrajonal në bashkëpunim me njësitë lokale kryesore si Vlora, Lushnja, Berati

dhe qytete të tjerë më të vegjël si dhe me komunat përreth mund të kthehet në një zgjidhje ekonomike,

në përputhje kjo dhe me rregulloret kombëtare për menaxhimin e mbetjeve.

5.3.6 KompostimiKompostimi është një proçes aerobik18 biologjik i trajtimit të mbetjeve të pastra organike. Proçesi synon

asgjësimin e mbetjeve organike me përfitim energjie ose/jo, si dhe me krijimin e plehrave organike për

plehërimin e tokës. Ky proçes nuk do të zëvendësojë plotësisht depozitimin përfundimtar të mbetjeve,

por do të reduktoje një pjesë të madhe të mbetjeve bashkiake që përbëhet nga pjesa organike dhe që

deri tani janë të destinuara për landfill.

Plani Kombëtar i Mbetjeve inkurajon të gjitha bashkitë dhe komunat që të marrin në konsideratë

grumbullimin e diferencuar të mbetjeve organike me anë të sistemit me 3 kosha dhe të bëjnë

kompostimin në impiante të kompostimit në nivel lokal. Deri në një periudhë afatmesme, pjesa më e

madhe e lëndës për kompostim do të jetë e përzier me mbetje të tjera, dhe ka nevojë për të kaluar në

një proçes paratrajtimi për të veçuar lëndën organike.

Në momentin që lënda organike do të mblidhet e ndarë nga mbetjet e tjera, ka shumë gjasa që të

dërgohen në stabilimente kompostimi ku, pasi t’i nënshtrohen proçeseve të ndryshme, do të prodhohet

një lëndë e nevojshme për hortikulturën, bujqësinë etj. Standardet e cilësisë që do të përcaktohen për

stabilimentet e kompostimit, duhet të sigurojnë që këto produkte të mos kenë impakte negative në

mjedis apo në shëndetin e njerëzve dhe të kafshëve.

Disa çështje të rëndësishme për t’u marrë në konsideratë gjatë proçesit të kompostimit janë nevoja

e madhe për ujë, si dhe kërkesa për energji të cilat janë shpenzimet më të mëdha gjatë proçeseve të

kompostimit. (P.sh. Impiantet e kompostimit me një kapacitet prej 150-160 ton në ditë kërkojnë një

minimum prej 30 ton ujë në ditë për të punuar si duhet dhe kanë një kërkesë për energji elektrike prej

3000 Kwh në ditë për bioreaktorin).

18 Një proçes që kërkon prezencën e oksigjenit

64

Dy alternativat kryesore të kompostimit si dhe avantazhet dhe disavantazhet e tyre janë paraqitur në

tabelën në vijim:

SHËNIME AVANTAZHE DISAVANTAZHE

Kompostim i hapur (Windrow)

Kërkon mbledhjen e veçuar të mbetjeve të gjelbra – vetëm mbetjet nga kopshtet

proçes i thjeshtë;Mund të prodhojë produkte komposti me cilësi;Relativisht i lirë në krahasim me IVC19

Jo e përshtatshme për mbetjet organike që përmbajnë nënprodukte të kafshëve ose mbetje bashkiake të përziera

Kompostim i mbyllur (IVC)

Kërkon mbledhje të veçantë të mbetjeve organike - mbetje vetëm nga kopshtet dhe nga kuzhina

Mund të kompostojë edhe mbetjet me prejardhje nga kafshët.Mund të prodhojë një kompost me cilësi të mirë

Jo e përshtatshme për mbetje të përziera;Nuk prodhon energji;Më e shtrenjtë se Windrow;Probleme të mundshme me erërat e këqija;

Duke iu referuar përbërjes së mbetjeve në qytetin e Fierit dhe më gjerë në rajon, komponenti organik

përbën pjesën më të madhe me rreth 54% të totalit, e cila është shumë premtuese për zhvillimin e

proçesit të kompostimit. Nga ana tjetër, pritshmëritë janë që të kemi më pak lëndë organike si pasojë

e ndryshimit të mënyrës së jetesës dhe modeleve të konsumit, por që nuk priten ndodhin brenda

periudhës afatmesme.

Tabela e mëposhtme përcakton potencialin për kompostim në një periudhë afatmesme si dhe objektivin

për të kompostuar rreth 11% e lëndës së organike ose rreth 5% e sasisë totale të mbetjeve.

Tabela 14: “Potenciali dhe objektivat për kompostim, për periudhën afatmesme”

Fraksionet Përbërje2009 2015

Potenciali për kompostim

Norma e synuar (2015)

Për tu kompostuar sipas

objektivit

Ton /vit Ton/vit Ton/vit % Ton/vit

Organik 53,70% 17248 18860 18860 11% 2074.6

Letra dhe kartoni 10,54% 3385 3702 3702

Plastike e riciklueshme

13,70% 4400 4812

Qelq 5,25% 1686 1844

Metale 0,70% 225 246

Lende drusore 0,62% 199 218 218

Tjetër 15,50% 4979 5444

Sasia e vlerësuar 100% 32120 35121 22780 2074.6

Suksesi dhe efektiviteti i proçesit të kompostimit do të jetë i lidhur direkt me produktin e kompostimit

i cili është i lidhur drejtpërdrejt me cilësinë e materialit të përftuar nga mbledhja e diferencuar e tij

apo proçesi i paratrajtimit (ndarjes). Ka një rrezik që këto stabilimente të prodhojnë një produkt të një

cilësie jo të kënaqshme për shkak të përzierjes me materiale të tjerë (pasi skemat e ndarjes nuk kanë

funksionuar) ose që nuk ka treg ku të shitet. Pritshmëria është që të kemi një rritje të kërkesës për

kompost si pasojë e rritjes së nevojës për përmirësimin e tokave për rehabilitimin e landfill-eve ose

aktivitete bujqësore e pemëtarie në rajon.

19 IVC: “In vessel Composting” ose kompostim i mbyllur

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

65

Faktorë të tjerë që kushtëzojnë kompostimin, janë:

Proçesi është i thjështë në thelb, por ka nevojë për trajnimin e duhur dhe kualifikim të stafit

operativ.

Efektiviteti i kostos të kompostimit është i lidhur ngushtë me çmimin e tregut të produktit

përfundimtar.

Iniciativat për kompostim duhet të mbështeten në një fushatë ndërgjegjësimi të fuqishme ku

përfshihen edhe burimet arsimore.

5.3.7 Mbetje-për-energjiPolitika kombëtare e mbetjeve orienton dhe sugjeron që trajtimi i mbetjeve me përfitim energjetik,

duhet të luajë një rol kryesor në trajtimin e mbetjeve bashkiake. Opsionet kryesore për trajtimin e

mbetjeve me përfitim energjetik janë inçeneratori dhe biogazifikimi.

Aktualisht mungon legjislacioni në vend për ndërtimin dhe operimin e impianteve me përfitim

energjetik, por rregullat dhe standardet e BE (Dir.2000/76/EC) priten të adoptohen së shpejti.

Dy metoda shihen si më të përshtatshme për të përfituar energji nga trajtimi i mbetjeve: tretje

(përpunim) anaerobike20 (bio-gas) dhe RDF (që konsiston në përftimin e një lënde të djegshme).

Trajtimi mekanik-biologjik: Proçesi i trajtimit mekanik biologjik (TMB) ka të bëjë me degradimin

anaerobik të komponentit organik të mbetjeve. Masa e mbetur që rezulton në përfundim të këtij

proçesi mund të përdoret si rehabilitues në landfill-e, apo në bujqësi nëse kjo masë nuk është e ndotur

me mbetje të tjera joorganike. Në këtë mënyrë, rekomandohet të bëhet fillimisht ndarja e mbetjeve

joorganike nga rryma e mbetjeve bashkiake dhe pjesa organike kalon në tretësin, ndërsa materialet që

ngelen mund të shkojnë në landfill ose në ndonjë proçes tjetër trajtimi, alternativ. Ky proçes prodhon

biogaz, nga i cili mund të përftohet energji elektrike ose e kombinuar (ngrohje dhe energji elektrike).

Tretja anaerobike është një metodë e avancuar dhe shumë e përdorur, por që kërkon një mirëmbajtje

të mirë dhe një personel të kualifikuar dhe me eksperiencë.

Metoda RDF: RDF është një metodë me përfitim energjetik dhe që nuk kërkon ndonjë metodologji

komplekse aplikimi. Konsiston në prodhimin e një lënde djegëse që përftohet nga mbetjet, sidomos nga

ato me fuqi të lartë kalorifike, që më tej shfrytëzohen si lëndë djegëse për industrinë. Proçesi i RDF përdor

si produkt hyrës, mbetjet bashkiake ose biomasën e stabilizuar, pasi ka kaluar proçesin e trajtimit biologjik.

Sasia e RDF-së, prodhuar për njësi të mbetjeve bashkiake, varjon 23-40% të mbetjeve të trajtuara,

dhe varet nga mënyra e grumbullimit të mbetjeve dhe karakteristikave të tyre. Cilësia e produktit të

prodhuar lidhet edhe me fuqinë kalorifike të mbetjeve, e cila mbetet një faktor vendimtar në cilësinë e

lëndës djegëse të përftuar.

Mbetjet urbane që gjenerohen në qytetin e Fierit, paraqesin një komponent me vlerë (fuqi kalorifike

e lartë), për t’u përdorur si karburant (vetedjegës), me përfitim energjie nga trajtimi i mbetjeve. Cilësia

termike e RDF mund të rritet edhe nga përzierja me mbetje të copëzuara të gomave të përdoruara. Në

këtë situatë përdorimi i mbetjeve urbane si burim energjetik mbetet një zgjidhje alternative e mundshme.

Përqasja e menaxhimit të integruar të mbetjeve, që bazohet në trajtimin me përfitim energjie, kërkon

riciklim, përdorimin e impianteve të trajtimit energjetik dhe të landfill-it. Skenari i ardhshëm, i analizuar

për vitin 2025 pasqyron se si opsioni i biogazifikimit ndikon rrymën e mbetjeve kur në të njëjtën kohë

20 Në mungesë të oksigjenit

66

supozohet që 15% e mbetjeve ekstradohet më parë, nga sistemi i riciklimit. Tabela e mëposhtme tregon

sasitë mesatare dhe përmbajtjen e fraksioneve që shkojnë për trajtim me metodën e biogazifikimit, RDF

dhe depozitimin final, bazuar në skenarin e mësipërm.

Tabela15:“Potenciali për trajtim me metodat”Mbetje-për-energji”

Fraksionet Përbërje2009 2025

Te ricikluara

(2025)

Potenciali për TMB (2025)

Proçedohen me RDF dhe pastaj

landfill

Ton/vit Ton/vit Ton/vit Ton/vit Ton/vit

Organike 53,70% 17248 21,888 21,888

Letra dhe kartoni 10,54% 3385 4,296 2,148 2,148

Plastike riciklohen 13,70% 4400 5,584 2,792 2,792

Qelq 5,25% 1686 1,844 830 1,014Metale 0,70% 225 285 143 143Druri 0,62% 199 253 114 139

Tjetër 15,50% 4979 6,318 6,318

Sasia totale 100% 32,120 40,468 6,026 21,888 12,554

5.3.8 Inçeneratori (djegësi)Një metodë tjetër e trajtimit energjetik është inçeneratori i cili do të ekzaminohet në vijim. Për të

vlerësuar efiçencën për zbatimin e kësaj metodologjie është e nevojshme të analizohet potenciali i

mbetjeve për t’u trajtuar si dhe nevojën e sistemit aktual energjetik për energji.

Teknologjia e ineneratorit (djegësit) është zhvilluar shumë së fundi dhe disa teknologji të përparuara

janë të disponueshme për tipa të ndryshëm mbetjesh. Proçesi i një inçeneratori tipik mund të

përshkruhet si një proçes termik me tepricë oksigjeni në ndryshim nga metodat e tjera termike si

piroliza ose biogazifikimi ku proçesi zhvillohet në mungesë të oksigjenit. Inçeneratori prodhon nxehtësi

ose kombinim të nxehtësisë me energjinë elektrike (CHP)21 dhe përbën një teknologji të provuar dhe

një nga metodat më të aplikueshme për trajtimin energjetik të mbetjeve në vendet e zhvilluara

Inçeneratori nuk është një metodë e preferuar për vendet në zhvillim për shkak të kostos së lartë. Nga

këndvështrimi ekonomik, kosto kapitale dhe operative në rastin e inçeneratorin duken shumë më të

larta në krahasim me metodat e tjera të trajtimit energjetik ose jo energjetik të mbetjeve.

Proçesi është relativisht kompleks dhe kërkon personel të kualifikuar, masa të mëdha për mirëmbajtje

dhe burime financiare të qëndrueshme. Dështimet gjatë operimit mund të shkaktojnë ndotje të mjedisit

dhe pasoja në shëndetin publik. Për më tepër, në rastin e inçeneratorit, ajri, emetimet në ujë dhe balta,

në të shumtën e rasteve, duhen depozituar si mbetje të rrezikshme.

Fraksioni më i përshtatshëm për inçeneratorin janë mbetjet organike, letra, plastika, tekstilet, druri

etj. që gjenden të përzier brenda rrymës së mbetjeve bashkiake. Materialet si qelqi, inertet etj. janë

të papranueshme për proçesin e djegies pasi ulin efiçencën e djegies dhe njëkohësisht rrisin koston e

mirëmbajtjes për pastrimin e shtratit, ndërsa materiale si PVC22 emetojnë lëndë të dëmshme. Ndarja e

këtyre produkteve problematike do të kërkojë një proçes paratrajtimi i cili kërkon një kosto shtesë për

t’u marrë në konsideratë. Megjithatë mbetet praktik për sa refuzon vetëm disa fraksione të veçanta të

21 CHP: Combined Heat and Power- Kombinim i nxehtësisë me energji elekrike22 PVC: Polyvinyl chloride

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

67

mbetjeve bashkiake. Kombinimi i këtij proçesi me një sistem efiçient për ndarjen e mbetjeve mund të

mënjanojë proçesin e paratrajtimit.

Inçeneratori në veçanti ka shumë mundësi të ketë një rezistencë të lartë nga publiku dhe gjetja e një

vendi të tille është një nga çështjet kryesore dhe më të vështira për t’u arritur.

Një menaxhim i integruar i mbetjeve që bazohet në përdorimin e inçeneratorit përfshin përdorimin

e riciklimit, inçeneratorit dhe landfill-it. Përdorimi i landfill-it nuk mund të shmanget për sa kohë pas

proçesit të djegies precipitojnë mbetje të fundme si hiri (rreth 20-25% të mbetjes së djegur), që duhet

të groposet në landfill. Kur fraksionet e riciklueshme dhe ato problematike janë larguar, pjesa e mbetur

nga rryma bashkiake e mbetjeve e përshtatshme për inçeneratorin mund të jetë rreth 33,285ton/vit

ndërsa sasia e mbetjeve që shkon në landfill parashikohet në rreth 7814ton/vit. Megjithëse të dhënat

e dala nga parashikimi përbëjnë rezultate nga llogaritje të përafërta, përsëri nënvizojmë faktin që një

pjesë e madhe e rrymës së mbetjeve mund të digjet në inçenerator dhe sasia e mbetjeve që shkojnë në

landfill minimizohet në mënyrë thelbësore.

Tabela në vazhdim tregon supozimet e sasive mesatare dhe përmbajtjen e fraksioneve që shkojnë si

potencial për riciklim, djegie (në inçenerator) dhe depozitim (landfill) duke u bazuar në realizimin e

objektivave specifikë të menaxhimit të mbetjeve për 2025 me anë të opsionit me inçenerator.

Tabela16: “Potenciali për trajtim me metodën e Inçeneratorit”

Fraksionet Përbërje2009 2025

Supozuar per riciklim

(2025)

Potencial për djegie

(2025)

Potenciali për landfill (2025)

Ton/vit Ton/vit Ton/vit Ton/vit Ton/vitOrganike 53,70% 17248 21888 21,888

Letra dhe kartoni 10,54% 3385 4296 2,148 2,148

Plastike riciklohen

13,70% 4400 5584 2,792 2,792

Qelq 5,25% 1686 1844 830 1,014

Metale 0,70% 225 285 143 143

Druri 0,62% 199 253 114 139

Tjetër 15,50% 4979 6318 6,318 6657.0323

Sasia totale 100% 32120 40468 6,026 33,285 7,814

5.4 Skenarët e menaxhimit të mbetjeve për periudhën afatshkurtër dhe afatmesme

Gjatë proçesit të identifikimit dhe vlerësimit të opsioneve, është rënë dakord që ndarja e mbetjeve dhe

riciklimi do të jenë opsionet bazë të preferuar mbi të cilat do të ndërtohen skenarët afatmesëm dhe ata

afatgjatë. Diskutimi themelor lidhet me mënyrën e trajtimit të mbetjeve të tjera (të pariciklueshme ose

të përziera), në funksion të reduktimit të mbetjeve që shkojnë në landfill. Kompostimi apo trajtimi me

përfitim energjie janë përcaktuar si opsionet kryesorë për trajtimin e mbetjeve të mbetura.

Kombinimi i opsioneve të preferuara përfshin dy skenarë bazë, të cilat përbëhen nga:

Skenari 1: Ndarje mbetjesh & Riciklimi & Kompostimi & Landfill-i

Skenari 2: Ndarje mbetjesh & Riciklimi & “trajtimi me përfitim energjie” & Landfill-i;

23 20% e mbetjeve që precipitojnë pas proçesit të djegies, si mbetje të fundme(hiri)

68

Këta skenarë përbëjnë kombinimet bazë mbi të cilat është bazuar planifikimi në periudhën afatmesme

dhe që do të zhvillohen më tej në një perspektivë afatgjatë.

Këto skenarë u përcaktuan pas analizës së grupit të punës dhe konsultimit gjerësisht me grupin drejtues

dhe grupet e interesit për të marrë mendimin dhe aprovimin e tyre. Ne do të vijojmë me përshkrimin

në detaje të këtyre skenarëve, duke përfshirë investimet dhe pajisjet e nevojshme, kostot kapitale dhe

shpenzimet operacionale.

Skenari 1: konsiston në grumbullimin e diferencuar të mbetjeve të riciklueshme dhe të mbetjeve

organike, duke aplikuar sistemin me 3-kosha për pjesën më të madhe të lagjeve dhe bizneseve si dhe

në ngritjen e qendrave të riciklimit dhe ndarjes së mbetjeve në nivel lokal; Mbetjet e riciklueshme do të

përpunohen nga industria e riciklimit ndërsa mbetjet organike do të përpunohen në një impiant lokal

kompostimi; Mbetjet që mbeten do të groposen në një landfill sanitar rajonal.

Më konkretisht sistemi përfshin:

a) Grumbullimin e ndarë të mbetjeve të riciklueshme;

b) Grumbullimin e ndarë të mbetjeve organike;

c) Grumbullimin e ndarë të mbetjeve të tjera;

d) Shërbimin e pastrimit të qytetit;

e) Aplikimin e sistemit dytësor për ndarjen e mbetjeve (aplikim i proçeseve mekanike apo manuale

të ndarjes së mbetjeve);

f ) Ngritjen e impiantit të kompostimit, në nivel lokal;

g) Rehabilitimin e venddepozitimit ekzistues dhe ndërtimin e landfill-it të ri;

h) Ndërtimin e një stacioni transferimi (kur distancat drejt impianteve të trajtimit të ardhshëm të

mbetjeve në nivel rajonal do të bëjnë ekonomike ndërtimin e një ST)

Skenari 2: konsiston në grumbullimin e diferencuar të mbetjeve të riciklueshme nga mbetjet e tjera,

duke përdorur sistemin me 2 kosha, për pjesën më të madhe të lagjeve dhe bizneseve; Mbetjet e

riciklueshme do të përpunohen nga industria e riciklimit, ndërsa mbetjet e tjera do të trajtohen në

impiantet rajonalë me përfitim energjie (si investimeve private). Mbetjet që mbeten pas trajtimit

energjetik, do të groposen në një landfill rajonal.

Metodat e propozuara për trajtimin energjetik të mbetjeve janë TMB+RDF ose inçeneratori.

Sistemi përfshin:

a) Grumbullimin e ndarë të mbetjeve të riciklueshme;

b) Grumbullimin e ndarë të mbetjeve të tjera;

c) Shërbimin e pastrimit të qytetit;

d) Rehabilitimin e vend-depozitimit ekzistues dhe ndërtimin e landfill-it të ri;

e) Ndërtimin e një stacioni transferimi në nivel lokal për transitimin e mbetjeve drejt landfill-it të ri apo

impiantit për trajtimin energjetik të mbetjeve (kur distancat drejt këtyre impianteve do të bëjnë

ekonomike ndërtimin e një ST)

Është e rëndësishme të nënvizohet fakti se zbatimi i plotë i skenarëve nuk mund të realizohet brenda

periudhës afatmesme por do kërkojë një periudhë më të gjatë.

Përzgjedhja e opsionit më të mirë për trajtimin e mbetjeve të mbetura nuk është një vendim që mund të

merret tani, por është një proçes që do të kërkojë një vlerësim të mëtejshëm, duke marrë në konsideratë:

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

69

• Zhvillimin e ardhshëm të sektorit të mbetjeve në vend,

• Performancën e ndarjes së mbetjeve në qytet (shkallën e suksesit të skemës me 3-kosha)

• Përmirësimin e të ardhura vendore dhe financimet nga autoritetet qendrore;

• Interesi dhe përfshirja e industrisë në trajtimin energjetik të mbetjeve;

Për sa kohë është një vendim i të ardhmes, ky plan do të marrë në konsideratë të dy skenarët bazë dhe

do të analizojë investimet e nevojshme dhe kostot e tyre përkatëse.

5.4.1 Skema e menaxhimit të mbetjeveSkema e mëposhtme përfshin të gjithë elementët e strukturës duke filluar nga gjenerimi i mbetjeve,

ndarja 1 (në burim), mbledhja e mbetjeve në sistemin me 3 kosha (ndarja 2), transporti, duke vazhduar

me ndarjen në sistemin sekondar (ndarja 3), trajtimi i mbetjeve dhe depozitimi final.

Gjenerimi mbetjeve bashkiake

Mbledhja (sistemi me

3-kosha)

Landfill rajonal

Ndarja ne burim

(bizneset)

Stacion transferimi

Kompos�m Lokal

Vend-depozi�m lokal

Pastrimi i rrugeve

Qenderselek�mi

Industria e riciklimit

Figura16: “Skema e menaxhimit të mbetjeve”

5.4.2 Nevojat për investimeInvestimet e nevojshme për periudhën afatmesme do të marrin në konsideratë nevojat emergjente për

përmirësimin e infrastrukturës ekzistuese së shërbimeve të pastrimit dhe grumbullimit të mbetjeve, si

dhe nevojat për zbatimin e skenarëve bazë të menaxhimit të mbetjeve.

Më konkretisht këto investime do të konsistojnë në rinovimin dhe shtimin e makinave teknologjike,

vendosjen kontejnerëve të rinj për sistemin me 3 kosha dhe skemat e tjera të grumbullimit të mbetjeve

bashkiake, ndërtimin e qendrave të riciklimit dhe të grumbullimit të mbetjeve speciale shtëpiake,

rehabilitimin e fushës ekzistuese, ndërtimin e landfill-it të ri rajonal si dhe ndërtimi i impiantit të

kompostimit24.

24 Nëse merret një vendim për trajtimin me kompostim të mbetjeve organike;

70

Tabela 17: “Investimet e nevojshme për periudhën 2010-2016”

OperacionetInvestimet

Kontenierë Makina / pajisjeve Impiant KurGrumbullimin e ndarë të mbetjeve në sistemin 3-kosha (mbuluar plotësisht qytetin) **

1990 kazanë (1.1m3)

5 makina teknologjike (kamionë 10 t)4 mjete te vogla satelit

2010-2012: Rinovojë kamionët ekzistues, 50% e sistemit 3-kosha; 2 automjete satelit

Autoparku2012-2015: 2 kamionë të rinj dhe 50% tjeter i 3-bin sistemit; 2 automjete satelit

Stacion Transferimi Kontenierë të mëdhenj

1 kamion transferimi (20t)

Stacioni transferimi lokal

2014-2015

Ndarja e mbetjeve

Kontenierë te mëdhenj

Stacion provizor selektimi dhe grumbullimi mbetjesh

2010-2011: Një qendër e përkohshme selektimi dhe riciklimi

Kontenierë te mëdhenj

Makineri dhe pajisje selektimi fikse dhe të lëvizshme

Impiant selektimi

2013-2014: Qendër selektimi (investimet private)

Vendepozitimi lokal Peshore, Rrethim, Rrugët e brendshme

Zyrë 2011-2014: Rehabilitimi i fushës së mbetjeve

LandfillKontenierë te medhenj

pajisje fikse dhe instalimet dhe pajisjet e levizshme

Impiant 2014-2016: Landfilli rajonal

Kompostimi pajisjeve fikse dhe të lëvizshme

Impiant kompostimi

2014-2016: Impiant kompostimi

Pastrimi i rrugëve Makinë fshirese me vakum & makinë larëse

2011-2012: Rinovojë makinat teknologjike

Sherbimi me porosi 1 kamion të hapur (5-7t)

2011-2012: Rinovojë një kamion të hapur

Tabela 18:”Fondet e nevojshme për investimet e periudhës 2010-2016”

InvestimetFondet

kapitale (EUR )

2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016

Rinovimi i kamionëve ekzistuese (dy të përdorur dhe një i ri) + 2 kamionë të rinj; 100% të sistemit me 3-kosha; 2 automjete satelit

1,160,000 EELGPBuxheti lokal + Donatorë, kredi bankare

(120.000 EUR / vit)

Qendra e përkohshme riciklimit 50,000 EELGP+ Buxheti lokal

Rehabilitimi i fushës së mbetjeve

200,000 Donatorët / buxheti lokal: (67.000 EUR / vit)

Rinovimit i kamionëve të tjerë (3)

200,000 Donatorët / buxheti lokal / kredi Bankare: (25.000 EUR/vit)

Rehabilitimi përfundimtar i fushës së mbetjeve

3,000,000 Donatorët / Qeveria Qendrore

Impiant kompostimi 1,800,000 Donatorët / Qeveria

qendrore / Privati/ buxheti lokal (153,000 EUR/vit)

Stacion Transferimi 270,000 Kredi bankare: 27.000 EUR/vit

Landfilli rajonal 10,000,000 Donatorët / Qeveria qedrore

/ Privat / Bashkë-financim (363.467 EUR/vit)

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

71

5.4.3 Llogaritja e kostove të skenarëve Tabela në vijim përmbledh kostot e vlerësuara në lidhje me menaxhimin e mbetjeve sipas komponentëve

të parashikuar në skenarët bazë. Kostot kapitale, operacionale dhe kostot vjetore janë llogaritur për çdo

proçes, duke u bazuar në impiantet e parashikuar, mjetet dhe pajisjet e nevojshme.

Tabela 19:”Kostot e skenarëve për periudhën 2010-2016”25

KomponentetKosto

kapitale (Euro)

Kosto O&M26 (Euro)

Kosto totale vjetore

(Euro/vit)

Kostot për njësi

(Euro/ton)Grumbullimi i zakonshëm i mbetjeve 675,000 186,250 291,550 8

Grumbullimi i ndarë i mbetjeve sipas sistemit me 3-kosha 1,160,000 206,597 351,210 10

Stacion transferimi 270,000 141,830 169,719 5.5

Ndarje/ selektim 450,000 64,891 87,560 40

Landfill 2,800,000 150,000 515,329 16.7

Kompostim 1,000,000 81,116 149,328 72

Pastrimi i rrugëve 150,000 120,000 131,000 0,4427

Ndërgjegjësimi publik dhe edukim 35,670 35,670

Rasti i landfillit rajonal & Kompostim 5,830,000 1,439,816 1,439,816

Rasti i “Mbetje-për-energji” & landfill (pa-kompostim) 4,830,000 1,392,544 1,392,544

5.5 Përmirësimi i të ardhurave dhe mbulimi i kostos së manaxhimit të mbetjeve

5.5.1 Pragu i tarifës familjare për mbetjetPër të vlerësuar mundësinë e familjeve për të mbështetur financiarisht në përmirësimin e menaxhimit

të mbetjeve në qytetin e Fierit, është bërë një analizë e detajuar në lidhje me mundësinë e familjeve për

të mbuluar koston e skemës së propozuar nga ky plan për vitin 2015.

Për këtë qëllim janë parashtruar 2 opsione: (i) kur të ardhurat nga tarifave e mbetjeve mbulojnë vetëm

koston operative dhe shpenzimet e mirëmbajtjes; (ii) ku këto të ardhura mbulojnë koston e plotë vjetore

që përfshin koston kapitale vjetore dhe atë operative.

Studimi mori për bazë edhe të dhëna thelbësore lidhur me numrin mesar të personave në familje për

qytetin e Fierit (3,5 persona), mesataren e mbetjeve bashkiake të prodhuara për person (1,023 kg / ditë),

ekuivalente kjo me 1.3 ton për familje në vit;

Duke marrë si referencë profilin e të ardhurave familjare të qytetit të Fierit28 dhe qëllimin e përfshirjes

të një numri sa më të madh të familjeve në sistemin tarifor për mbetjet, kemi konsideruar një nivel

mesatar të të ardhurave vjetore për frymë (2.500 EURO) në Fier, më të ulët se mesatarja e të ardhurave

vjetore në vend (3230 EURO)29.

25 Nuk janë marrë në konsideratë të ardhurat që mund të përfitohen nga shitja e kompostit dhe materialeve të riciklimit26 Kosto operative dhe mirëmbajtjes27 Euro/m228 Pika 4.1.1 e këtij plani29 Burimi: Banka e Shqipërisë, 2009

72

Duke iu referuar normave ndërkombëtare për vendet në zhvillim, pragu i shpenzimeve familjare për

mbulimin e shërbimeve të menaxhimit të mbetjeve duhet të jetë në nivelin e 1% e të ardhurave vjetore.30

Për qëllime të kësaj analize, kostot operative/ familje dhe kosto totale vjetore/ familje janë analizuar dhe

janë përmbledhur në tabelën e mëposhtme. Në të dy skenarët e përcaktuar më lart, kostot operative

dhe kosto totale vjetore janë nën pragun e shpenzimeve për familje (1% të të ardhurave mesatare).

Në përfundim, sistemi i menaxhimit të mbetjeve planifikuar për periudhën afatmesme (2016) mund të

mbështetet lehtësisht nga një sistem i përmirësuar i të ardhurave nga tarifat familjare.

Tabela 20: “Përmbledhje e analizës për nivelin e tarifës familjare Njësitë e Kostove në

201531

Kosto totale

Grumbullimi mbetjeve

Depozitim sigurtë

Kompostimi mbetjeve

Ndarja mbetjeve

Pastrimi Qytetit

Ndërgj. publik

Kosto totale e operimit (Euro)

800,104 206,597 291,830 81,116 64,891 120,000 35,670

Kosto totale vjetore (Euro)

1,439,816 351,210 685,048 149,328 87,560 131,000 35,670

Kosto operative njësi për familje (Euro)

31.0 8.0 11.3 3.1 2.5 4.6 1.4

Kosto njësi vjetore për familje (Euro)

55.73 13.6 26.5 5.8 3.4 5.1 1.4

Pragu vjetor i pëballueshmerisë financiare - 1% e të ardhurave (Euro )

87 25% 44% 10% 7% 11% 3%

5.5.2 Rikuperimi i kostos së menaxhimit të mbetjeve

Investimet kapitale: Për të mbuluar investimet kapitale për periudhën afatmesme (2010-2016) është

llogaritur si i nevojshme një fond financiar prej 4.800.000-5.800.000 Euro. (Shih tabelën 19)

Për të financuar rehabilitimin e vend-depozitimit të mbetjeve, është i nevojshëm një fond shtesë prej

(3,000,000 EURO32) ndërsa ndërtimi i landfill-it të ri rajonal ose ndërrajonal mund të mbulohet nga

financimi i autoriteteve qendrore ose do të kërkohet bashkë-financim nga autoritetet lokale.

Investimet shihen të mundshme nga fondet kombëtare dhe vendore; donatorët e jashtëm dhe bankat

e zhvillimit; sektori privat ose një kombinim i këtyre burimeve.

Referuar Planit Kombëtar të Mbetjeve, MPPTT ka hartuar një plan financiar afatshkurtër dhe afatmesëm,

për të mbështetur projekte të mëdha duke përfshirë këtu edhe ndërtimin e një landfill-i në rajonin e

Fierit, midis landfill-eve të tjerë në Shqipëri.

Investimet e tanishme janë duke u financuar nga projekti EELGP, si pjesë e investimeve në zbatim të këtij

plani për vitin 2010. Ky investim konsiston në rinovimin e makinave teknologjike dhe të infrastrukturës

së grumbullimit të mbetjeve në zonat pilot dhe aplikimin e sistemit me 3 kosha. Në funksion të

investimeve emergjente, Bashkia Fier duhet të caktojë një tjetër fond të ngjashëm me të për vitin 2011.

Strategjia për rikuperimin e kostos dhe nivelet e tarifave: Vlerësimi paraprak i strukturës aktuale

financiare të sektorit të menaxhimit të mbetjeve në Bashkinë e Fierit, tregon se niveli aktual i tarifave

30 Banka Botërore “Waste Management Plan Guideline”31 Sipas skenarit me kompostim32 Sipas studimit për rehabilitimin e venddepozitimit të mbetjeve në qytetin e Fierit

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

73

dhe të ardhurat e mbledhura nga tarifat e mbetjeve janë të pamjaftueshme për të mbështetur një

menaxhim të qëndrueshëm të mbetjeve.

Përmirësimi i kushteve ekzistuese të venddepozitimit të mbetjeve, ndërtimi i landfill-it sanitar, ngritja

dhe operimi i qendrave të riciklimit ose/dhe impianteve të kompostimit, ose të paktën rinovimin

e automjeteve të amortizuara, do të kërkojë investime të rëndësishme kapitale dhe një rritje të

shpenzimeve operative me kalimin e kohës. Këto të fundit, do të duhet të mbulohen përmes buxhetit

bashkiak ose/dhe tarifave të shërbimit të pastrimit.

Në radhë të parë, për të përcaktuar drejtë kostot e menaxhimit të mbetjeve duhet të mbështetemi

në parimin “ndotësi paguan”. Sipas direktivave të BE për mbetjet, shpenzimet për administrimin e

mbetjeve, duhet të përballohen nga:

• Prodhuesi origjinal i mbetjeve

• Zotëruesit e mëparshëm të mbetjeve

• Prodhuesi ose shpërndarësi i produktit , prej nga erdhi mbetja.

Përveç të qenit një kërkesë ligjore, ky është një parakusht për qëndrueshmërinë financiare afatgjatë të

sektorit të administrimit të mbetjeve.

Qëllimi i bashkisë, në këtë rast, është për të aplikuar një sistem të rikuperimit të kostos që lidhet me

objektivat e saj. Edhe pse bashkia është e gatshme për të arritur objektivin menjëherë, plani rekomandon

rritjen e tarifave në një mënyrë progresive drejt mbulimit të kostove operative të mirëmbajtjes,

shpenzimeve të amortizimit e zëvendësimit të mjeteve duke përdorur të ardhurat bashkiake, dhe

subvencioneve të tjera për të mbështetur koston e pa mbuluar. Këto kosto do të duhet të mbulohen

plotësisht nga të ardhurat e tarifave të mbetjeve brenda 5 viteve të ardhshme.

Tabela 21:”Projektim i mbulimit të kostos, 2010-2015”

2009 2010 2011 2012 2013 2014 2015Shpenzimet operacionale (Euro) 556,000 628,000 655,024 655,024 678,639 728,639 800,104

Shpenzimet totale vjetore (Euro) 556,000 793,000 897,024 867,024 890,639 1,417,106 1,439,816

Të ardhurat që planifikohen të mblidhen (Euro) 325,000 376,800 416,833 491,268 542,911 655,775 800,104

-Norma e mbulimit të kostos33 58% 60% 70% 75% 80% 90% 100%

Të subvencionuara (Euro) 231,000 416,200 480,191 375,756 347,728 761,331 639,712

Çdo vit është planifikuar, një rritje progresive e të ardhurave nga mbetjet, për të arritur objektivat në

lidhje me përmirësimet në shërbim dhe mbulimin e kostos në 2015. Shpenzimet operative dhe kostot

vjetore gjatë vitit 2011-2014, janë llogaritur në bazë të një plani paraprak të investimeve dhe sipas një

tendence progresive pranuar për periudhën deri në vitin 2015.

Parimet për vendosjen e tarifave të mbetjeve: Tarifat e menaxhimit të mbetjeve për konsumatorët

duhet të përcaktohen bazuar në një logjikë financiare. Parimi “ndotësi paguan” do të thotë se prodhuesit

e mbetjeve duhet të paguajnë koston e plotë të menaxhimit të mbetjeve të tyre.

33 Të kostos operative dhe të mirëmbajtjes

74

Parimisht, duhet që familjet të arrijnë të mbulojnë koston totale të menaxhimit të mbetjeve që prodhojnë,

nëpërmjet detyrimeve që ata duhet të paguajnë (së bashku me disa të ardhura të tjera, të gjeneruara

nga skema e administrimit të mbetjeve, p.sh. të ardhurat e shitjes së mbetjeve të riciklueshme).

Megjithatë, dihet se kur të ardhurat janë të ulëta mund të ketë një periudhë transicioni kur familjet nuk

do të jenë në gjendje për të mbuluar koston totale të administrimit të mbetjeve dhe në këtë rast skemat

e subvencionit përdoren për të mbuluar mospagesën për shkak të pamundësisë apo për familjet në

nevojë.

Tarifa do të marrë formën e një pagese të drejtpërdrejtë duke shkuar si një faturë e veçantë për

konsumatorin. Megjithatë, nivelet e tarifave duhet të jenë të ndryshme për kategori të ndryshme brenda

një lloji konsumatori, p.sh. Për familjet mund të aplikohen tarifa të ndryshme në varësi të sipërfaqes së

banimit apo numrit të personave). Bashkia do të shqyrtojë një sërë mundësish për përcaktimin e normave

të ndryshme të tarifës për familje, në bashkëpunim me përfaqësuesit e komunitetit dhe qeverisjes.

Tarifat do të rriten në mënyrë progresive, për të lejuar bashkinë të prezantoj mbulimin e kostos,

gradualisht tek konsumatorët. Një plan 5–6-vjeçar, për rritjen e tarifës, do të zhvillohet dhe do t’u

bëhet me dije të gjithë konsumatorëve, sipas kërkesave. Por njëkohësisht, tarifat familjare duhet të

përcaktohen, në mënyrë që të marrin në konsideratë mundësinë për të paguar dhe problemet sociale.

Gjithashtu rekomandohet strukturimi në dy nivele i tarifës, në atë fikse dhe atë të ndryshueshme, si për

familjet dhe për bizneset. Për përcaktimin e pjesës fikse dhe atë ndryshueshme të tarifave, të cilat do të

përfshihen në rregulloren lokale të tarifave të mbetjeve, është e nevojshme të bëhet një analizë e plotë.

Për konsumatorë të mëdhenj si qendrat tregtare, industriale dhe institucionet e kujdesit shëndetësor,

nivelet e tarifave mund të negociohen dhe vendosen sipas nevojave për shërbim që kanë, duke synuar

rikuperimit e plotë të kostos të shërbimeve që u ofrohen.

Tabela 22:”Nivelet e propozuara të tarifave dhe progresi për 2010-2015”

Familjet Bizneset Industrial Institucionet

Tendenca e mëparshme e mbledhjes së tarifave (2006-2009)

6% -7% -3,50% 2,50%

Niveli aktual i tarifave (Euro) 7,4 120 variable variableNorma e pagesës 2009 68% 95% 95% 75%“Të gatshëm për të paguar” në 2009 (sipas anketimit)

60% 78% 83%

Pragu i përballueshmërinë (Euro/vit) 87 duke mbuluar koston e plotëTë ardhurat nga mbetjet- 2009 (Euro) 42.963 155.185 126.815 2.444Pesha specifike e të ardhurave (%) -2009 13% 47% 39% 1%Alokimi specifik i propozuar % (2011) 43% 30% 25% 2Kosto operacionale+mirëmbajtje (Euro) (2011) 179.238 125.05 104.208 8337Potenciali për pagesën e tarifës (2011) 70% 100% 100% 100%Niveli i tarifave të propozuara (2011) (Euro) 9,9 duke mbuluar koston e plotëAlokimi specifik i propozuar % (2015) 55% 23% 20% 2Kosto operacionale+mirëmbajtje (2015) (Euro)

440.503 184.210 160.183 15.388

Potenciali i pagesës së tarifës (2015) 100% 100% 100% 100%

Niveli i propozuar i tarifave (Euro) 17 duke mbuluar koston e plotë

Norma vjetore e rritjes së tarifave (2011-2015 )

20-25% duke mbuluar koston e plotë

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

75

Bashkia do të zgjerojë shërbimin e saj, për të mbuluar 100% të familjeve, brenda 5-6 viteve të ardhshme.

Për të arritur këtë në mënyrë efektive dhe efiçiente, bashkia do të ndërmarrë nisma dhe aktivitete të

lidhura me publikun, duke përfshirë gatishmërinë dhe aftësinë për të paguar nga grupe të ndryshme

konsumatoresh, për shërbimet e reja dhe të përmirësuara që do i ofrohen.

Bashkia duhet të ndryshojë mënyrën për të mbledhur tarifat familjare. Një opsion i mirë mund të jetë

duke angazhuar një agjent me përvojë në menaxhimin e grumbullimit të tarifave ose duke përdorur një

sistem të përmirësuar të mbledhjes së tarifës bashkiake.

Bashkia duhet të ndjekë një fushatë të fortë për ndërgjegjësimin e të gjithë konsumatorëve sidomos

për banorët duke reklamuar shërbimet e grumbullimit të mbetjeve, rregullat dhe përgjegjësitë

përkatëse. Informacioni rreth shërbimeve të pastrimit dhe kostove që shoqërojnë këto shërbime, i

duhet transmetuar dhe sqaruar banorëve për të rritur tek ata nivelin e njohurisë dhe informacionit.

Çdo vit, bashkia duhet të shqyrtojë strategjinë e mbulimit të kostos dhe të rritjes së tarifave, në bazë të

analizave të propozuara, si dhe duhet të marrë në konsideratë performancën e grumbullimit të tarifave,

gatishmërinë për të paguar, koston dhe objektivat përkatës dhe mund të propozoj ndryshime për

paketën fiskale vjetore.

Burime të tjera financiare: Përveç të ardhurave nga tarifat e konsumatorëve, Bashkia duhet të shikojë

mundësi të tjera për përmirësimin e fondit lokal të mbetjeve duke faturuar për shërbime që nuk

përfshihen në shërbimin publik të pastrimit dhe largimit të mbetjeve.

Departamenti i Punëve Publike do të bashkëpunojë me Inspektoratin bashkiak (kur kjo strukturë të jetë

ngritur) për të siguruar që të ardhurat nga gjoba të shkojnë për menaxhimin e mbetjeve, për të mbuluar

shpenzimet e rregullimit të këtyre shkeljeve si dhe koston e plotë të shërbimit.

Ndërkohë, duhet të përcaktohen dhe aplikohen tarifat për hyrjen në venddepozitimin e mbetjeve.

Tarifat mund të përcaktohen si një pagesë fikse- tarifë për kamion të shkarkuar, ose e ndryshueshme

për ton, kur një platformë peshimi të jetë e instaluar.

Ndërmarrja duhet të përcaktojë një tarifë për rastet e aplikimit të “skemës me porosi”, shërbim i cili do

të ofrohet kryesisht për mbeturinat e voluminoze, elektronike dhe ndërtimore.

Aplikimi i niveleve më të larta të tarifave për prodhuesit dhe zotëruesit e mbetjeve të rrezikshme, të

përdorura në pikat e grumbullimit apo pranimit, do të synojnë mbulimin e kostove të menaxhimit të

këtij shërbimi.

5.6 Aspektet rregullatore dhe institucionale

5.6.1 Hartimi dhe zbatimi i rregulloreve lokale Në kuadër të plotësimit të kuadrit rregullator lokal të menaxhimit të mbetjeve, Bashkia Fier duhet

të përgatisë dhe aprovojë rregulloret, procedurat dhe udhëzuesit, të cilët do të bëjnë të mundur një

menaxhim të suksesshëm brenda territorit administrativ të bashkisë.

Hartimi i një rregullore për menaxhimin e mbetjeve: Bashkia duhet të hartojë rregulloren e saj për

menaxhimin e mbetjeve bashkiake, duke përcaktuar proçedurat dhe metodologjitë për menaxhimin e

76

mbetjeve bashkiake dhe pastrimin e qytetit, brenda territorit lokal; të përcaktojë rregullat për zotëruesit e

mbetjeve si dhe për mbajtjen pastër të mjedisit urban. Rregullorja duhet të aprovohet nga Këshilli Bashkiak.

Miratimi shkeljeve administrative dhe sanksioneve: Bashkangjitur me rregulloren lokale të menax-

himit të mbetjeve bashkia duhet të përgatisë dhe miratojë një paketë rregullash nga ku përcaktohen

shkeljet administrative që lidhen me dorëzimin apo hedhjen pa kriter të mbetjeve deri tek ndotja e

hapësirës publike nga mbetjet. Bashkëngjitur kësaj pakete miratohen një listë sanksionesh administra-

tive të cilat duhet të miratohen nga Këshilli Bashkiak për të marrë fuqi ligjore. Lista e shkeljeve admin-

istrative duhet të përfshijë të gjitha përcaktimet e bëra në legjislacionin ekzistues të mbetjeve si dhe të

tjera që Bashkia i shikon të arsyeshme që pengojnë menaxhimin mjedisor të mbetjeve apo shkaktojnë

ndotje urbane.

Bashkia ka të drejte të përcaktojë vetë nivelin e sanksioneve lokale duke u bazuar në principit që

“ndotësi paguan”, ku shkelja duhet të ndëshkohet për të marrë në konsideratë koston e riparimit apo

pastrimit të shkeljes si dhe koston mjedisore. Në të njëjtën kohë këto sanksione duhet të dekurajojnë

dhe parandalojnë ndotësit. Inspektorët e Inspektoratit Bashkiak do të jenë përgjegjës për vendosjen e

sanksioneve për shkeljet lokale në përputhje me përcaktimet e rregullores.

Hartimi i një rregulloreje për tarifat e mbetjeve: Kjo rregullore synon të ndërtojë një sistem lokal

tarifor për mbetjet që të jetë efiçient dhe efikas, i drejtë dhe transparent. Rregullorja për tarifat duhet të

paraqesë politikën afatgjatë të bashkisë për mbulimin e kostos, rritjen periodike të tarifave apo shkallën

e subvencionimit të shërbimeve të pastrimit.

Forcimi i zbatimit të rregullave dhe detyrimeve ligjore: Zbatimi i ligjeve dhe rregullave si dhe rritja e

masave ndëshkuese kundrejt kundërvajtësve që shkaktojnë ndotje, përbën një domosdoshmëri për të

garantuar mirëfunksionimin e menaxhimit të mbetjeve dhe parandalimin e ndotjes së mjedisit urban

nga mbetjet.

Me anë të mjeteve të informimit dhe komunikimit do t’i bëhen të qartë komunitetit rregullat dhe

shkeljet, çfarë është e lejueshme dhe çfarë jo. Broshura informuese mbi shkeljet dhe sanksionet mund

të shpërndahen nëpër lagje banimi, biznese, institucione duke përfshirë edhe institucionet arsimore.

Forcimi i partneritetit dhe bashkëpunimit midis autoriteteve lokale dhe agjencive dhe inspektorateve

në nivel kombëtar dhe rajonal është shumë i rëndësishëm për të monitoruar dhe kontrolluar ndotjen

nga mbetjet dhe sidomos ndotjen nga mbetjet jo bashkiake.

Leja mjedisore: Dhënia e lejeve mjedisore përbën një mekanizëm të rëndësishëm që mundëson

bashkinë të kontrollojnë aktivitetet private në lidhje me dorëzimin e mbetjeve dhe impaktin e tyre në

mjedis.

Bazuar në legjislacionin kombëtar për lejet mjedisore:

• Bashkia duhet të bashkëpunojë me ARM kur japin leje mjedisore personave për zbatimin e një

projekti apo aktiviteti për menaxhimin e mbetjeve (neni 25 i Ligjit për Menaxhimin e Mbetjeve

të Ngurta);

Miraton lejet mjedisore për grumbullimin e mbetjeve të rrezikshme dhe fushat e depozitimit të

tyre. (neni 13. i ligjit për Mbetjet e Rrezikshme);

Kontrollin e vazhdueshëm të përmbushjes së kërkesave ligjore në aktivitetet e menaxhimit të

mbetjeve (duke përfshirë jo vetëm mbetjet bashkiake por edhe ato nga ndërtimet dhe mbetje

të tjera jo bashkiake). Respektivisht kjo duhet të shoqërohet me raportime periodike nga

personat përgjegjës për këto lloje aktivitetesh.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

77

5.6.2 Kuadri institucional

Krijimi i inspektoratit bashkiak : Krijimi i Inspektoratit Bashkiak dhe detyrat përgjegjësitë për kontrollin

e mbetjeve, janë të përcaktuara në legjislacionin mjedisor dhe atë të mbetjeve.

Krijimi dhe miratimi i Inspektorati Bashkiak është një nevojë imediate. Ngritja dhe funksionimi i kësaj

strukture do të kërkojë përcaktimin e qartë të detyrave dhe përgjegjësive të kësaj strukture në nivel

lokal, si dhe aprovimin e rregullave dhe sanksioneve lokale për menaxhimin mbetjeve urbane dhe për

“zotëruesit e mbetjeve”.

Ndërkohë, ngritja e kësaj strukture do të kërkojë burime lokale shtesë, financiare dhe njerëzore.

Inspektorati duhet të ketë personel të mjaftueshëm, të motivuar dhe të trajnuar.

Në zbatim të përcaktimeve ligjore dhe rregulloreve lokale për mbetjet, inspektorët bashkiak do të jenë

përgjegjës:

Për kontrollin dhe zbatimin e rregullave brenda kufijve administrativë që lidhen me “zotëruesin

e mbetjeve”, parandalimin e ndotjes së mjedisit urban, kontrollin e aktiviteteve që lidhen me

menaxhimin e mbetjeve bashkiake dhe jo bashkiake;

Për të bashkëpunuar dhe nxitur inspektoratet përgjegjëse në nivel qendror dhe rajonal për

zbatimin e rregullave për mbetjet e rrezikshme, spitalore etj.

Politikat në harmoni me mjedisin: Në kuadër të projektit EELGP, duke filluar nga viti 2010, Bashkia e

Fierit po zbaton Sistemin e Menaxhimit Mjedisor (EMAS Easy- Eco Management Audit Schemes) mbi

aktivitetin e Ndërmarrjes Bashkiake të Pastrimit - Ky sistem është bazuar në skemën klasike të standardit

ISO (Planifiko-Zbato-Kontrollo-Vepro), e përshtatshme për ndërmarrjet e vogla dhe të mesme. Me

aplikimin dhe certifikimin EMAS, Bashkia e Fierit dhe Ndërmarrja e Pastrimit do të arrijnë të vlerësojnë,

menaxhojnë dhe të përmirësojnë vazhdimisht performancën e tyre mjedisore.

Praktikisht, ky proçes është i bazuar në identifikimin e ndikimeve mjedisore që rrjedhin nga aktivitetet e

ndërmarrjes së pastrimit, përcakton objektivat dhe synimet për të përmirësuar performancën mjedisore

të ndërmarrjes, dhe në fund të hapave të planit: Ndërmarrja harton një politikë mjedisore duke treguar

angazhim e saj në drejtim të mbrojtjes së mjedisit dhe përmirësimin e performancës mjedisore.

Proçesi vazhdon me fazën e zbatimit të objektivave mjedisore dhe mbajtjen e rekordeve për të gjitha

dokumentet që hartohen dhe dorëzohen; dhe më pas është faza e kontrollit të zbatimit të objektivit

mjedisor, i cili përfundon me një kontroll verifikues përfundimtar, nga certifikuesit. Ata do të vlerësojnë

të gjithë proçesin e EMAS që është aplikuar në ndërmarrje, dhe nëse ndërmarrja e kalon këtë kontroll

verifikimi, ajo do të certifikohet me logon e EMAS. Një Deklaratë Mjedisore e nënshkruar nga Bashkia e Fierit

dhe verifikuesit tregon angazhimin e ndërmarrjes në përmirësime të mëtejshme dhe zbatimin e EMAS.

Statistikat e mbeturinave dhe marrëdhëniet me publikun: Bashkia duhet të zhvillojë sisteme të matjes

dhe të regjistrimit statistikor për të identifikuar trendin dhe karakteristikat e mbetjeve bashkiake dhe

për të përmirësuar vendimmarrjen mbi menaxhimin e tyre.

Në funksion të këtij plani, u zhvillua një metodologji për auditimin e mbetjeve, e cila më pas u zbatua

për studimin e përbërjes merceologjike të mbetjeve në Qytetin e Fierit. Përsëritja e këtij studimi

rekomandohet të kryhet në mënyrë periodike dhe veçanërisht për të ndihmuar vendimmarrjen,

planifikimin apo aspekte të tjera që lidhen me menaxhimin e mbetjeve në nivel lokal.

78

Bashkia, përmes departamenteve të saj, duhet të monitorojë prodhimin e mbetjeve, të regjistrojë

të dhënat (mbi llojin, sasitë e mbetjeve që prodhohen, ripërdoren, riciklohen, përfitohen, ruhen,

transportohen, depozitohen ose digjen) dhe të publikojë informacionin përkatës.

Duhet instaluar një platformë peshimi në hyrje të venddepozitimit të mbetjeve dhe duhet organizuar

një shërbim pritjeje me 3 turne për të regjistruar të gjithë mjetet që shkarkojnë në fushë dhe sasitë e

mbetjeve që depozitohen. Bashkia duhet të mbajë regjistrin e mbetjeve në përputhje me të dhënat

që regjistrohen në fushën e depozitimit të mbetjeve ashtu dhe të dhëna të tjera që mblidhen nga

aktivitetet publike apo private që merren me menaxhimin dhe përpunimin e mbetjeve të ngurta.

Sistemi i informacionit/qendrat e informacionit: Një nga masat e planifikuara për t’u ndërmarrë

fillimisht është rikrijimi i zyrës së informacionit, në mënyrë që të ofrohet informacion i vlefshëm për

shërbimet e menaxhimit të mbetjeve, për të pranuar ankesat e komunitetit dhe për të komunikuar

zyrtarisht përgjigjet përkatëse. Në disa raste kjo zyrë mund të shërbejë për njoftime nismash të reja

lokale që kërkojnë pjesëmarrjen e komunitetit.

Qendrat e informacionit janë të nevojshme të ngrihen në çdo njësi administrative, për të qenë më afër

dhe më lehtësisht të aksesueshme nga qytetarët.

Rekomandohet të ngrihet një qendër operatore shërbimi për të identifikuar më shpejt në kohë

problematikat dhe nevojat në lidhje me shërbimin e pastrimit dhe grumbullimit të mbetjeve. Gjithashtu

të caktohet një numër i gjelbër, për të ofruar një mjet të vlefshëm komunikimi me publikun, për ta

bërë atë të ndihet pjesë e rëndësishme e proçesit të identifikimit dhe zgjidhjes së problemit. Qendra

operatore duhet të menaxhohet nga Bashkia e Fierit ose nga Ndërmarrja e Pastrimit, për sa kohë kjo e

fundit mund të ofrojë një shërbim të shpejtë dhe të përshtatshëm për komunitetin.

Gjithashtu këto qendra operatore mund të ndihmojë në mirë-funksionimin e skemave të reja, si p.sh.

“skema me thirrje” që mund të aplikohen për grumbullimin e mbetjeve bashkiake, mbetjeve inerte apo

mbetjeve voluminoze sipas nevojave të komunitetit dhe biznesit.

Ankesat publike: Të zhvillohen sistemet e monitorimit të mjedisit dhe të marrjes së ankesave të

publikut. Do të zhvillohen studimet të bazuara në sondazhet në komunitet, apo mekanizma të tjerë,

për të siguruar të dhëna dhe informacione të nevojshme mbi cilësinë e shërbimit të mbetjeve, vullnetin

për të paguar apo aspekte të tjera të menaxhimit të mbetjeve si dhe në grumbullimin e ankesave dhe

nevojave të komunitetit.

Bashkëpunimi midis njësive lokale: Edhe pse bashkëpunimi ndër-bashkiak është një praktikë pak e

përdorshme në kontekstin shqiptar, autoritetet lokale po bëhen të vetëdijshëm për përfitimet që vijnë

nga ky partneritet. Kjo mund të arrihet me anë të marrëveshjeve të përbashkëta për të kryer së bashku

një ose disa shërbime për menaxhimin e mbetjeve.

Për implementimin e suksesshëm të marrëveshjeve në fjalë, palët e përfshira kanë të drejtë të krijojnë

një ent ligjor/bord etj. i cili të jetë i pavarur nga palët në marrëveshje dhe të ketë formën e një komiteti,

institucioni, ndërmarrjeje ose bordi. Kontributi i secilës palë në drejtim të mbështetjes financiare,

shërbimeve, pajisjeve, punonjësve të kualifikuar dhe mjeteve të nevojshme për përmbushjen e qëllimit

të saj do të përcaktohet për secilën palë në marrëveshje.

Kompanitë e ardhshme rajonale të menaxhimit të mbetjeve bashkiake (si në rastin e partneritetit në

rajonet Korçë e Pogradec), do të themelohen nga konsorciume të autoriteteve lokale, me pëlqimin

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

79

dhe/ose pjesëmarrjen e qarqeve. Këto kompani do të marrin përsipër shumicën e përgjegjësive dhe

detyrave në planifikimin, investimet kryesore, marrëdhëniet me publikun dhe organizimin e aktivitete

të tjera që lidhen me menaxhimin bashkiak të mbetjeve. Sipërmarrjet e ardhshme për menaxhimin e

impianteve “mbetje-për-energji”, ose i landfill-eve në nivel ndërrajonal, janë një mundësi e mirë për

bashkëpunim ndërbashkiak.

Përfshirja e sektorit privat: Përfitimet dhe efiçienca që përfitohet nga pjesëmarrja e sektorit privat

kryesisht lidhet me faktin: (i) sektori privat ka përvojë më të mirë teknike dhe akses më të madh në

kapital, sesa sektori publik, (ii) administrata e sektorit privat është më efektive se ajo e sektorit publik;

(iii) me orientimin e saj drejt fitimit- sektori privat ofron kontroll më të mirë të standardeve operacionale

dhe teknike, duke nënkuptuar përmirësimin e shërbimeve ndaj për qytetarëve.

Tendenca e komercializmit, të shërbimeve të grumbullimit të mbetjeve në shumicën e qyteteve të

mëdha, mund të kërkojë privatizimin e këtij shërbimi edhe në Fier. Megjithatë, nuk është një diskutim

thelbësor për privatizimin e shërbimeve të mbledhjes së mbetjeve ose jo, për sa kohë që ndërmarrja

publike mund të ketë një përqasje biznesi dhe do të operojë në mënyrë efikase dhe efiçiente. Privatizimi i

shërbimeve të mbetjeve dhe të infrastrukturës ekzistuese duhet të shihet si një mundësi për të tërhequr

investimet e sektorit privat në përmirësimin e infrastrukturës së mbetjeve.

Përfshirja e sektorit privat duhet të shihet si prioritet për të ngritur sistemin ose për ta përmirësuar

atë. Përfshirja e sektorit privat, përmes formave konçesionare apo partneritetit publik-privat, duhet të

inkurajohet si një mekanizëm për ofrimin e zgjidhjeve optimale ekonomike e që duhet të garantojë të

njëjtin optimum nga pikëpamja mjedisore.

Mbështetja politike: Duhet të ketë një mirëkuptim politik mbi rëndësinë e mirë-funksionimit dhe

menaxhimit të qëndrueshëm të mbetjeve. Duhet të ketë gjithashtu një mbështetje politike për proçesin

e planifikimit dhe implementimit, duke siguruar burime të mjaftueshme njerëzore dhe financiare.

5.7 Menaxhimi i mbetjeve jo bashkiake

Mbetjet ndërtimore dhe inerte: Sipas regjistrit bashkiak të mbetjeve për vitin 2009, janë grumbulluar

nga ndërmarrja e pastrimit rreth 8,400-9,000 ton mbetje inerte-ndërtimore të veçuara nga mbetjet e

tjera bashkiake, dhe më pas janë depozituar në vendgrumbullimin e mbetjeve të Fierit.

Ligjërisht, transportimi i këtyre mbetjeve është përgjegjësi e drejtpërdrejtë e prodhuesit të këtyre

mbetjeve (për të gjithë kategoritë e konsumatorëve përfshirë dhe familjet), për t’i depozituar në vendet

apo qendrat e përcaktuara nga bashkia për këtë qëllim.

Ekziston një mundësi e konsiderueshme për riciklimin dhe ripërdorimin e mbetjeve ndërtimore, duke

ditur që disa prej komponentëve të tij kanë vlerë në tregun e ndërtimit. Në veçanti, këto mbetje mund

të përdoren në ndërtimin e rrugëve, kanalizimeve e kullimeve dhe projekteve të ndërtimi.

Përveç kësaj, nëse mbetjet ndërtimore nuk ndahen në burim ose nuk janë dorëzuar të veçuara, mund

të përmbajnë sasi të vogla të mbetjeve të rrezikshme (të rrezikshme për shëndetin publik dhe mjedisin)

apo mbetje urbane, që pengojnë trajtimin dhe riciklimin e tyre.

80

Roli i autoriteteve lokale, në respektim të ligjit, lidhet me përgjegjësinë për të caktuar vendgrumbullime

të përkohshme për këto mbetje inerte me origjinë nga familjet, si dhe të vjelin detyrimet financiare

përkatëse nga ndërtuesit, kur këta të fundit kërkojnë të depozitojnë mbetjet inerte në qendrat bashkiake

të grumbullimit ose kur pajisen me leje ndërtimi.

Mbetjet spitalore (të kujdesit shëndetësorë): Autoritetet bashkiake duhet të monitorojnë në

bashkëpunim me Inspektoratin Sanitar Shtetëror, menaxhimin e mbetjeve spitalore dhe të parandalojnë

përzierjen e tyre me mbetjet bashkiake. Për më tepër duhet të bllokohet groposja e tyre në qendrën e

grumbullimit të mbetjeve urbane.

Mbetjet elektrike dhe elektronike (MEE): Aktualisht legjislacioni shqiptar për mbetjet nuk parashikon

rregulla dhe standarde për menaxhimin e mbetjeve elektrike dhe elektronike.

Bashkia duhet të ndërtojë qendra për grumbullimin e diferencuar të MEE që gjenerohen nga familjet

dhe të pengojë depozitimin e tyre në landfill. Njëkohësisht, duhet t’i kërkojë zotëruesve të MEE

të respektojnë rregullat lokale për grumbullimin e tyre dhe të monitorojë zbatimin e tyre. Deri në

plotësimin e kuadrit ligjor për përpunimin e tyre, Bashkia duhet të nxisë dhe kontrollojë aktivitetet

private për riciklimin e tyre.

Karkasat e makinave: Autoritetet lokale duhet të kontrollojnë dhe kufizojnë depozitimin pa kriter të

këtyre mbetjeve në hapësirat publike dhe të kontrollojnë aktivitetet për trajtimin apo zbërthimin e tyre

të plotësojnë rregullat kombëtare dhe lokale. Për këtë qëllim, në rregulloren e ardhshme lokale duhen

përcaktuar shkeljet administrative dhe sanksionet përkatëse për të parandaluar ndotjen nga këto mbetje.

Mbetjet nga vajrat e përdorur: Është e rëndësishme të kryhet grumbullimi i këtyre mbetjeve, me qëllim

shmangien e ndotjes në mjedisit, dhe në të njëjtën kohë të përfitohet nga riciklimi dhe përdorimi i

kësaj lënde. Për këtë qëllim, industria, konsumatorët dhe garazhet e automjeteve duhet të përfshihen

në iniciativat e grumbullimit të kësaj lënde, duke mos i derdhur por dorëzuar ato pranë grumbulluesve

të autorizuar, të cilët sigurojnë trajtimin përkatës. Krijimi i skemave publike-private për grumbullimin,

depozitimin dhe riciklimin e këtyre mbetjeve, duhet të shoqërohet me një sërë sanksionesh lokale

administrative për derdhjen pa kriter të tyre.

Mbetje nga gomat e përdorura: Nuk ka të dhëna zyrtare mbi sasinë e mbetjeve nga gomat e përdorura

që gjenerohet në qytetin e Fierit dhe nuk ekzistojnë aktivitete formale të grumbullimit të tyre në

nivel lokal. Inspektimi i aktiviteteve private të paligjshme të grumbullimit dhe tregtimit të gomave

të përdorura, regjistrimi, mbledhja e të dhënave mbi sasinë e këtyre mbetjeve si dhe parandalimi i

përdorimit të tyre për djegie të pakontrolluar, mbeten detyrat parësore të autoriteteve lokale.

Duke pasur një vlerë kalorifike të lartë, këto mbetje paraqesin një produkt me vlerë energjitike për të

ushqyer dhe furnizuar impiantet e ardhshme të trajtimit energjetik të mbetjeve (nëse do ndërtohen një

i tillë në rajon apo vend).

5.8 Fushatat e ndërgjegjësimit

Sipas anketimeve të bëra me qytetarët dhe bizneset në qytetin e Fierit, vetë komuniteti pranon se

ndërgjegjësimi i ulët dhe mungesa e informacionit mbeten disa nga pengesat kryesore për rritjen e

pastërtisë në qytet.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

81

Për të nxitur qytetarët të zbatojnë rregullat e përcaktuara për menaxhimin e mbetjeve apo për të mbajtur

pastër qytetin janë të nevojshme programe të sensibilizimit dhe të edukimit me fokus të gjerë dhe të

përcaktuar. Kur bashkia do të iniciojë një ndryshim apo planifikon investime të rëndësishme lokale në

menaxhimin e mbetjeve, qytetarët duhen informuar që të kuptojnë sistemin dhe ndërgjegjësuar që ta

mbështesin atë. Në këtë kuptim, janë të nevojshme të jepen njoftime në media TV, radio dhe gazeta

duke informuar dhe orientuar qytetarët mbi mënyrën dhe rregullat që duhet të respektojnë për këtë

nismë të lançuar. Më tej, përshkallëzimi i fushatës në nivele të ndryshme informimi, do të vlejë për të

përmirësuar nivelin dhe cilësinë e ndarjes së mbetjeve në burim. Eksperiencat në vende të tjera kanë

treguar së gabimet në ndarjen në burim, mund të reduktohen si rezultat i aktiviteteve informuese të

vazhdueshme dhe të ndryshme në format dhe mënyrë paraqitje, për të nxitur gjithmonë kureshtjen

dhe përfshirjen qytetare.

Për të siguruar mbështetjen në reformën dhe iniciativat që ky plan ka planifikuar, rekomandohet një

fushatë informuese-ndërgjegjësuese e ndarë në dy faza:

Faza e Parë “fillestare”: Në mbështetje të nismës për prezantimin e sistemit me 3 kosha në një zonë pilot

të qytetit, fushata e fazës së parë do të konsistojë në informimin e gjerë të komunitetit rreth riciklimit

të mbetjeve, përfitimeve nga riciklimi dhe do t’u prezantojë qytetarëve vetë skemën dhe rregullat për

ndarjen e mbetjeve. Kjo fazë do të mbështet financiarisht nga projekti EELGP për 6 muajt e parë, përmes

të cilit do të realizohet infrastruktura për ndarjen e mbetjeve në zonën pilot, ndarjen e mbetjeve nëpër

shkolla si dhe një fushatë sensibilizuese dhe informuese. Fushata ka në fokus publikun e gjerë të qytetit

të Fierit dhe në një vëmendje të veçantë banorët e zonës pilot, nxënësit e shkollave në të cilat është

vendosur infrastruktura e ndarjes së mbetjeve.

Aktivitetet e propozuara për këtë fazë do të konsistojnë në:

Fushata informuese dhe promovuese në

media, ak�vitete promovuese etj. duke shpërndarë informacionin e

përgjithshëm për komunite�n në

qytet dhe mbarë vendin;

Përga�tja dhe shpërndarja e materialeve informuese-

sensibilizuese(fletëpalosje,

postera, spote publicitare, filma

etj.)

Komunikimi “derë-më-derë“

është përzgjedhur si mënyra më e

mirë dhe efiçente për të përfshirë

dhe nxitur komunite�n dhe biznesin të ndajë

mbetjet;

Aplikimi i sistemit me 4

kosha për ndarjen e

mbetjeve në shkolla, për të informuar dhe

edukuar nxënësit të ndajnë mbetjet;

Këto aktivitete do të kryhen me mbështetjen dhe pjesëmarrjen e shoqatave mjedisore lokale, nxënësve

vullnetarë, institucionet arsimore dhe vetë stafit të Bashkisë Fier.

82

Bashkia Fier, duke shfrytëzuar përvojën e deritanishme në zbatimin e programeve dhe fushata

sensibilizuese në fushën e mjedisit dhe pastrimit të qytetit, do të duhet të vazhdojë më tej këto nisma

dhe të marrë rolin kryesor në organizimin dhe mbështetjen financiare në bashkëpunim me donatorë,

firmat e riciklimit, OJF lokalë dhe kombëtarë.

Faza e dytë (në vazhdim): Për fazën e dytë, rekomandohen:

• Aktivitetet sensibilizuese me kosto të ulët që priten të ofrojnë informacion të gjerë për publikun, të

rrisin ndërgjegjen ndaj detyrimeve ligjore si dhe të promovojë sjellje pozitive ndaj mjedisit. Këto

aktivitete do të ndahen në aktivitete për edukimin si dhe takime dhe aktivitete publike të renditura

në figurën e mëposhtme.

Ak�vitete për edukimin në masë, si:

Njo�ime për nismat e reja apo ar�kuj në median e shkruar;

Njo�ime, spote në median elektronike;

Fjalime, deklarata angazhimi dhe njo�ime për shtyp, nga�tullaret lokal;

Prezencë, pjesëmarrje e stafit bashkiak në programettelevizive apo radio lokale/kombëtare;

Paraqitje, njo�ime për shërbimet publike në nivel lokal, për ndryshimet apo nisma te reja per shërbimet e mbetjeve;

Krijimi i faqes elektronike mjedisore te Bashkise;

Takime dhe ak�vitete publike me

Shkollat, Universitetet, Klubet mjedisore, Grupet e interesit/ OJQ-të, Komunite�n e biznesit, Qytetarët;

Ak�vitete publike në ditët mjedisore;

Organizimi i konkurseve dhe ekspozitave përkrijimet më të m ira si, postera, fotografi, instalacione me materiale të riciklueshme apoparaqitje filmike

Vizita “derë më derë” në komunitet, me ndihmën e vullnetarëve dhe stafit të Bashkisë

Ngritja e kapaciteteve për stafin e bashkisë qëoperon në fushën e mjedisit

Figura17: “Aktivitetet me kosto të ulët për ndërgjegjësimin e publikut”

• Fushata nga operatorët dhe bizneset e riciklimit të cilët duhet të bëjnë fushata të gjera informuese

dhe edukuese, në të gjitha hallkat e skemës operacionale si dhe më gjerë, duke përdorur për këtë

qëllim mediat apo materialet informuese si broshurat, fletëpalosjet apo udhëzuesit e veprimit.

• Masa të tjera për të nxitur komunitetin e qytetit të Fierit të bëhet pjesë aktive e nismave mjedisore

apo që të zbatojnë rregullat lokale, janë dhe krijimi i grupeve të komunitetit(qytetarëve dhe biznesit).

Këto grupe si përfaqësues aktivë të qytetarëve apo bizneseve do të angazhohen në zbatimin e

drejtpërdrejtë të programeve dhe nismave lokale për mbetjet dhe mjedisin si dhe do të përfaqësojnë

publikun kur do të diskutohen çështje të rëndësishme që lidhen me përmirësimin e shërbimeve të

pastrimit apo ndërtimin e impianteve të trajtimit të mbetjeve.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

83

Përdorimi i instrumenteve ligjore dhe ekonomike shihet si një mekanizëm efikas për të nxitur interesin

dhe ndryshimin e sjelljes së komunitetit. Stimulimet financiare apo reduktimi i tarifave për bizneset apo

industrinë që reduktojnë apo riciklojnë mbetjet, stimulon një angazhim dhe përfshirje të mëtejshme

këtyre sektorëve.

Nga ana tjetër, marrja e masave administrative apo penalizimeve për mosrespektim të detyrimeve

përkatëse dhe publikimi i tyre do të kontribuojë gjithashtu në krijimin e bindjes se ndotësi/kundërvajtësi

paguan për dëmin që shkakton si në mjedis ashtu dhe në financat e dedikuara për menaxhimin e

integruar të mbetjeve, në nivel lokal.

Fondi i ndërgjegjësimit: Për të mbështetur financiarisht programet dhe fushatat e ndërgjegjësimit

publik në qytet si dhe në zbatim të rekomandimeve të Strategjisë Kombëtare të Mbetjeve dhe Planit

Kombëtar të Mbetjeve, autoritetet lokale duhet të caktojnë minimumi një fond prej 5% të buxhetit të

tyre vjetor. Ky plan ka konsideruar të vlefshëm dhe të përshtatshëm këtë propozim dhe ka llogaritur

fondin që duhet të caktohet në buxhetin bashkiak, në terma afatmesëm dhe afatgjatë.

Shmangja e kundërshtimi publik: Një tjetër çështje e rëndësishme lidhet me mënyrën se si autoritetet

mund të sigurojnë mbështetjen e publikut dhe të shmangin kundërshtimin publik në gjetjen e

zgjidhjeve në interes të përgjithshëm lokal. Ky kundërshtim publik mund të shpjegohet pjesërisht prej

fenomenit ”larg meje apo larg pronës sime” ashtu dhe nga mungesa e informacionit/transparencës

për vendimmarrjen lokale për çështjet e mbetjeve. Për më tepër, shumë qytetarë nuk kanë besim në

aftësinë e autoriteteve për të menaxhuar alternativa të dimensioneve të mëdha të trajtimit të mbetjeve,

siç mund të jenë landfill-et, inceneratorët ose impiantet e biogazit.

Për këtë qëllim, rekomandohet që qytetarët të përfshihen që në fillim të proçesit të vendimmarrjes si

dhe të kenë informacionin e nevojshëm për alternativat e mundshme të menaxhimit dhe trajtimit të

mbetjeve. Në këtë mënyrë ata bëhen pjesë e diskutimit dhe zgjidhjes së problemeve si dhe pjesë aktive

e vendimmarrjeve lokale në fushën e mbetjeve.

84

6.1 Sistemi i menaxhimit të integruar të mbetjeve (SMIM)

Krijimi i themelit bazë të nevojshëm për të përmbushur objektivat sfidues lokalë të reduktimit të

mbetjeve, riciklimin apo trajtimin me përfitim të mbetjeve për 2025 dhe në vazhdim, kërkon një

përqasje të integruar për planifikimin e menaxhimit të mbetjeve.

Me konkretisht, një pikë shumë e rëndësishme në lidhje me sistemin e integruar të menaxhimit të mbetjeve

është vlerësimi i menaxhimin e mbetjeve si një i tërë. Kështu aktivitete të tilla si ndarja, mbledhja, trajtimi

dhe depozitimi final duhet të projektohen si pjesë të ndërlidhura të një sistemi. Në qoftë se sistemi nuk

punon si një i tëre kjo do të reflektohet në të gjithë sistemin dhe në efikasitetin dhe efiçencën e tij.

Një nga parakushtet më të rëndësishme të sistemit të menaxhimit të integruar të mbetjeve është ndarja

e mbetjeve. Duke siguruar trajtimin e rrymës së mbetjeve në përputhje me karakteristikat e tyre fizike

dhe kimike kërkohen fraksione të ndara si për sa i përket kostos së përpunimit të tyre ashtu dhe për

shfrytëzimin e burimeve dhe zvogëlimin e dëmeve të mundshme negative të mjedisit. Përpunimi i

mëtejshëm, si riciklimi dhe trajtimi i mbetjeve, varen nga shkalla e pastërtisë së fraksioneve të ndara.

Për më tepër, teknologjia a trajtimit të mbetjeve vendos kërkesa të ndryshme për sistemin e ndarjes.

Një tjetër aspekt i rëndësishëm është fleksibiliteti i sistemit. Një shkallë fleksibiliteti të caktuar është

e nevojshme për sistemin në mënyrë që të përshtatet në kushtet lokale të tilla si ndryshimet në

karakteristikat demografike, çmimet e tregut, kërkesat ligjore apo modelet e konsumit.

Koncepti i menaxhimit të integruar të mbetjeve mund të përdoret si pikënisje, por gjithsesi është i

përgjithshëm dhe nuk sqaron të gjitha perspektivat e mundshme të aplikueshme për çështjen e

mbetjeve. Në një vështrim teorik, kemi dy përqasje strategjike të përgjithshme: një që orientohet drejt

trajtimit të mbetjeve dhe një orientim drejt parandalimit të tyre.

Megjithëse sipas “hierarkisë së mbetjeve” parandalimi është më i preferuar se trajtimi, në praktikë gjërat

janë të ndryshme. Perspektiva e parandalimit është e lidhur natyrshëm me ciklin e materialeve dhe se

si rryma e materialeve mund të përmirësohet për të kursyer burimet dhe për të parandaluar emetimet

e mbetjeve të panevojshme.

Ky plan lokal do të jetë më i orientuar në qasjen ndaj trajtimit që në fakt është më praktikja dhe e

arritshmja në nivel bashkiak por, në të njëjtën kohë, do të parashikojë edhe masa preventive të cilat janë

të ndërlidhura dhe varen më shumë nga aktorët kryesorë në qeverisjen qendrore dhe politikat e saj si

dhe me përgjegjësitë e prodhuesve, si industria dhe qytetarët.

Aspekti final, i konsideruar i rëndësishëm për funksionimin e SMIM është pjesëmarrja e palëve të

interesuara. Në mënyrë që të gjejmë zgjidhje praktike në menaxhimin e mbetjeve, është e rëndësishme

për autoritetet lokalë që të përfshijnë palët e interesuara në sistem.

vI PLanIFIkImI I mEnaxHImIt të mbEtjEvE nëtErma aFatgjatë

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

85

6.2 Opsionet dhe vlerësimi i Skenarëve

Opsionet e mundshme në mbledhjen, riciklimin dhe trajtimin e mbetjeve janë zhvilluar fillimisht, dhe

më pas këta opsione janë përmbledhur në skenarë të mundshëm në nivel lokal. Qëllimi është që të

përdoren kombinime të ndryshme të praktikave dhe të metodologjive si një alternativë për të devijuar

mbetjet nga depozitimi në landfill në një periudhë afatgjatë.

6.2.1 Shqyrtimi i skenarëveNjë gamë e gjerë skenarësh janë parashtruar nga grupi i punës, si kombinime të ndryshme të opsioneve

dhe teknologjive si një alternativë për landfill-in.

Nr. SkenarëtProçesimi i mbetjeve

2015 AfatgjatëPërshkrimi i skenarëve

% %

1 L-R-1

Landfill-i 95 90Mbledhje e ndarë e mbetjeve të riciklueshme duke përdorur sistemin me 2 kosha për familjet dhe bizneset; Pjesa më e madhe e mbetjeve shkon në landfill; megjithatë, përpjekje duhen bërë për përmirësimin e fushës së depozitimit dhe ndërtimin e një landfill-i sanitar rajonal

Riciklimi 5 10

2 P-R-L-2

Ripërdorimi 0 5Mbledhje e ndarë e mbetjeve të riciklueshme me anë të një sistemi me 3 kosha për pjesën më të madhe të familjeve dhe bizneseve. Reduktim i mbetjeve si pasojë e përdorimit dhe masave të ripërdorimit; Groposje në landfill për pjesën e mbetur të mbetjeve

Riciklimi 25 40

Kompostimi 0 20

Landfill-i 75 35

3 RC-L-R-3

Ripërdorimi 0 5Mbledhje e ndarë e mbetjeve të riciklueshme dhe të mbetjeve organike të kompostueshme me anë të një sistemi me 3 kosha në të gjithë familjet dhe bizneset; dhe një sistem sekondar për ndarjen e mbetjeve; Reduktim i vazhdueshëm i mbetjeve që shkojnë në landfill duke rritur sasinë e mbetjeve që riciklohen, që kompostohen në impiantin lokal të kompostimit dhe që ripërdoren

Landfill-i 89 35

Riciklim 6 20

Trajtimi i mbetjeve të mbetura (Kompostimi)

5 40

4RC-M-L-P-4

Landfill-i 94 35 Mbledhje e ndarë e mbetjeve të riciklueshme me anë të sistemit me 2 kosha për pjesën më të madhe të familjeve dhe bizneseve; Një volum në rritje të mbetjeve që trajtohen në impiantet e përftimit energjetik të “mbetje-për-energji” (MBT+RDF) Një volum në reduktim të mbetjeve që depozitohen në landfill-in sanitar (mbetjet që dalin pas proçeseve të trajtimit termik të mbetjeve);

Riciklim 6 15

Trajtimi i mbetjeve (MBT & RDF)

0 50

5 R-I-5

Landfill-i 95 25 Mbledhje e ndarë e mbetjeve të riciklueshme duke përdorur një sistem me 2 kosha; Mbetjet mix shkojnë në një incinerator rajonal pa asnjë proçes paratrajtimi. Një zhvendosje totale e mbetjeve nga landfill-i për në trajtimin termik të tyre në incinerator (përveç 25% të hirit që do kërkojë patjetër të depozitohet në landfill)

Riciklimi 5 10

Trajtimi i mbetjeve (Incineratori)

0 65

86

Këta skenarë janë ilustruar në figurën e mëposhtme, si % relative sipas opsioneve/teknologjive për vitit

2025.

Figura 18: “Skenarët për menaxhimin e mbetjeve bashkiake”

Është e rëndësishme të theksohet se efikasiteti i çdo teknologjie të trajtimit të mbetjeve varet direkt

nga cilësia e ndarjes së mbetjeve; një sistem selektimi që mirëfunksionon është kërkesa bazë për

funksionimin e sistemeve të menaxhimit të integruar të mbetjeve.

6.2.2 Vlerësimi i skenarëveVlerësimi i skenarëve do të konsistojë në vlerësimin e opsioneve të marra në konsideratë për çdo skenar

të bazuar në aspektet mjedisore, ekonomike, sociale dhe aspektet e zbatueshmërisë.

Vlerësimi i përgjithshëm i opsioneve të ndryshme teknologjike do të konsiderojë parametrat mjedisorë

ashtu si dhe ata socialë e ekonomikë. Fokusi kryesor, megjithatë, do të jetë në aspektet mjedisore dhe

teknike (që lidhetn me zbatueshmërinë) edhe pse rëndësia e kritereve ekonomike dhe sociale do të

ketë një peshë të veçantë në vlerësim.

ZbatueshmëriaVlerësimi konsiston në vlerësimin e opsioneve të ndryshme në funksion të shkallës së zbatueshmërisë, duke ju përgjigjur pyetjeve si: A është praktike? Është e përballueshme?

Parametrat e mjedisoreDo të bazohet në hierarkinë e menaxhimit të mbetjeve duke përdorur renditjen në hierarkinë e mbetjeve për të vlerësuar më mirë aspektin mjedisor;

Parametrat ekonomikeDo të bazohet në një vlerësim të përgjithshëm të nivelit të kostos kapitale dhe operative, të lidhura këto me faktorë të tillë si paratrajtimi, efikasiteti i energjisë dhe besueshmëria e teknologjisë;

Parametrat socialPërfshin faktorët politikë, organizativë dhe civilë që ndikojnë në menaxhimin e mbetjeve, dhe sesi publiku pranon apo kundërshton opsione të ndryshme të teknologjisë;

Skenari 1: është një vazhdim i gjendjes ekzistuese dhe është konsideruar si gjendje bazë për qëllim

krahasimi. Ai supozon që riciklimi do të rritet në një nivel të arsyeshëm deri në rreth 30% të fraksionit

potencial për riciklim, por nuk do të aplikohet asnjë teknologji tjetër për të zëvendësuar landfill-in. Me

këtë metodë arrihet që vetëm 10% e rrymës së mbetjeve bashkiake devijohet nga groposja në landfill.

Konkluzioni: Nuk është në përputhje me objektivat kombëtare, devijon pak mbetje nga landfill-i dhe

nuk realizon objektivat lokalë të këtij plani.

Skenari 2: mbështetet në opsionet e riciklimit, ripërdorimit dhe kompostimit të hapur; ky skenar mbështetet

fuqimisht në eficencën e sistemit të ndarjes së mbetjeve ku kërkon veçimin e 65% të rrymës së mbetjeve.

Nuk parashikon selektim sekondar duke paramenduar që do të arrihen rezultate të mira nga selektimin

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

87

parësor në burim dhe sistemin me 3 kosha. (Mbledhjen e veçantë të materialeve të thate të riciklueshme, të

mbetjeve organike dhe mbeturinat e mbetura nga të gjitha ekonomitë familjare dhe bizneset)

Aplikimi i kompostimit të thjështë të hapur mund të prodhojë kompost me cilësi të mirë për përdorim

në bujqësi, si dhe shumë më lirë se metodat më të sofistikuara për kompostimin. Probleme të pritshme

me erën dhe shllamin; Realizon një reduktim maksimal të mbetjeve nga landfill-i si dhe një përqindje e

lartë e mbetjes që riciklohet plotësisht në përputhje me objektivat kombëtare, lokalë dhe hierarkinë e

mbetjeve, por që duket jo shumë realist në nivel urban (Duke marrë në konsideratë eksperiencat më të

mira në Evropë dhe Amerikë, në kontekstin rural arrijnë të riciklojnë dhe kompostojnë deri në e 60%

të rrymës së mbetjeve, ndërsa në zonat urbane niveli i riciklimit mund të arrijë deri në 20% të totalit të

mbetjeve.34

Skenari 3: Për këtë skenar është parashikuar ngritja e sistemit sekondar të selektimit (si plotësues i

sistemit primar me 3 kosha) duke synuar mbledhjen e diferencuar të 65% të totalit të mbetjeve, që

përfshijnë materialet e riciklueshme dhe të kompostueshme. Riciklimi, ripërdorimi dhe kompostimi

i kontrolluar në nivel lokal parashikohen si metodat kryesore për të reduktuar sasinë e mbetjeve

të destinuara për landfill. Pritet që 5% e mbetjeve do të reduktohet ose do të ripërdoret si pasoje e

fushatave ndërgjegjësuese dhe programeve parandaluese.

Është më i mundshëm se skenari 2, pasi selektimi primar plotësohet me atë sekondar duke sjellë rritjen

e normës së mbetjeve që riciklohet, ripërdoret dhe kompostohet në mënyrë progresive. Kompostimi

behet në një impiant lokal të financuar nga kontributi publik-privat. Por është më i kushtueshëm duke

marrë në konsideratë koston shtesë për sistemin sekondar të selektimit dhe kompostimin e kontrolluar

të mbetjeve organike. Suksesi në parandalimin apo ripërdorimin e mbetjeve mbeten një objektiv

shumë optimist dhe nuk varet plotësisht nga performanca e autoriteteve lokale;

(Performancë shumë e mirë në lidhje me mbetjet që devijohen dhe është krejtësisht në përputhje me

objektivat kombëtarë dhe lokalë); kostos mesatare vjetore: 2,550,000 Euro/ vit/;

Skenari 4: parashikon një selektim relativisht të moderuar të mbetjeve duke përdorur një sistem me

2 kosha, ku 15% e mbetjeve bashkiake ndalet dhe proçesohet në qendrat e riciklimit. Rreth 50% e

mbetjeve parashikohet të trajtohet në impiantin (impiantet) e trajtimit “mbetje-për-energjisë” në një

nivel ndërrajonal për trajtimin e mbetjeve të mbetura. Metodologjia e propozuar është MBT + RDF,

ku mbetjet bashkiake kalojnë në një proçes trajtimi TMB (trajtim mekanik-biologjik) nga ku biomasa e

stabilizuar e dalë nga TMB përdoret si produkt RDF për djegie të kontrolluar në impiantet e çimentos

apo ndonjë industri tjetër.

Ky skenar duket një opsion i kushtueshëm por njëkohësisht i mundshëm nëse industria e çimentos apo

ndonjë industri tjetër shfaq interes për RDF dhe është e gatshme të investojë në këtë teknologji; Është

një teknologji e provuar në shkallë të gjere në BE; Mund të përpunojë një gamë të gjerë mbetjesh duke

përfshirë edhe mbetjet e përziera. Probleme të pritshme lidhur me erërat që emetohen nga proçesi i TMB.

Performancë e mirë në lidhje me mbetjet që devijohen nga landfill-i dhe është në përputhje me

objektivat kombëtare dhe lokale, kosto mesatare vjetore 2,950,000 Euro/vit;

34 BB, 2001 “Strategic Planning Guide for Municipal Waste Management”

88

Skenari 5: Sistemi mbështetet plotësisht në teknologjinë e djegies (inçeneratorit) e cila në fakt është

pak e eksperimentuar në rajon, por një teknologji e provuar gjerësisht në vendet e zhvilluara të BE;

Teknologji e kushtueshme për buxhetin lokal, por nëse subvencionohet mund të jetë praktike dhe

efektive në zvogëlimin e sasisë së mbetjeve që depozitohen në landfill.

Duke marrë në analizë aspektin mjedisor, djegia do të ishte një zgjidhje e mirë pasi devijon pjesën më

të madhe të mbetjeve nga landfill-i dhe zëvendëson përdorimin e lëndëve djegëse fosile për prodhimin

e energjisë me CO2 neutral; por, në të njëjtën kohë, renditet pas skenarëve të tjerë (2, 3 dhe 4) për sa ka

të bëjë me hierarkinë e mbetjeve.

Nga këndvështrimi social, inceneratorët nuk janë shumë popullorë në vend dhe është e paqartë se si

autoritetet do të mund të përballojnë rezistencën publike.

Mbetjet e ngurta bashkiake devijohen plotësisht nga landfill-i (përveç 20-25% në formë hiri) duke arritur

objektivat lokalë dhe kombëtare, por njëkohësisht nuk përmbush objektivat për riciklimin e mbetjeve.

Kostoja mesatare vjetore 4.372.560 Euro / vit

Proçesi OMMP parasheh në këtë hap, mënjanimin e të gjithë skenarëve të pamundur apo të

papranueshëm para një vlerësimi më të detajuar të tyre. Kështu, skenar 1 përjashtohet për sa kohë nuk

është në përputhje me objektivat kombëtarë dhe lokalë; Skenari 2 gjithashtu nuk merret në konsideratë

për sa kohë nuk parashikon një normë realiste për ndarjen e fraksioneve. Ndërsa tre skenarët e tjerë të

mundshëm do të vlerësohen më në detaje kundrejt kritereve të mëposhtme për të përzgjedhur OMMP.

Vlerësimi dhe krahasimi kundrejt aspektit ekonomik realizohet duke bërë llogaritjet sasiore të kostos

së plotë të skenarëve.(koston operative dhe koston kapitale) Performanca mjedisore vlerësohet duke

iu referuar hierarkisë së mbetjeve (sa më lart në hierarkinë e mbetjeve aq më i vlerësuar skenari).

Vlerësimi në lidhje me fizibilitetin dhe aspekti social është më subjektiv dhe lidhet me vlerësimin cilësor

të avantazheve dhe disavantazheve për secilin skenar. Vlerësimi sasior dhe cilësor i skenarëve u bë e

mundur në një analizë të detajuar me grupin e punës. Tabela e mëposhtme ilustron përfundimet e

vlerësimit sipas aspekteve përkatës dhe peshës së tyre në vlerësimin përfundimtar të skenarëve.

Tabela 23: “Vlerësimi i detajuar i skenarëve me metodën OMMP”

Skenari 3 Skenari 4 Skenar 5

Vlerësimi mjedisor (25%) 1.25 1.03 0.825

Vlerësimi ekonomik (25%) 1.9 1.6 1.1

Vlerësimi i zbatueshmërisë (35%) 1.9 2.1 2.1

Vlerësimi social (15%) 1 0.8 0.8

Rezultati i perfundimtar 6.05 5.53 4.83

6.2.3 Skenari OMMP Vlerësimi i OMMP tregoi se skenari 3 dhe 4 marrin vlerësimin më të lartë, respektivisht 6.05 dhe 5.53

dhe mund të konsiderohet si opsionet më të mira mjedisorë të praktikueshëm.

Sistemi i preferuar i menaxhimit të mbetjeve do të përfshijë skemat e ndarjes në burim kryesisht për

bizneset, industrinë, dhe institucionet, sistemin me 2 kosha (skenari 4) ose me 3 kosha (skenari 3) në

pikat e grumbullimit të mbetjeve në qytet duke synuar mbledhjen e ndarë të mbetjeve të riciklueshme

apo të paketimit si dhe fraksionin organik (vetëm për skenarin 3).

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

89

Fraksionet e ndara të mbetjeve dhe mbetjet e përziera trajtohen në qendrat e riciklimit duke përdorur

selektimin mekanik dhe manual. Materiali i riciklueshëm shkon për në industrinë e riciklimit.

Për skenarin me kompostim: materiali i kompostueshëm (organikë), i mbledhur i ndarë dhe i seleksionuar

më tej, shkon drejt impianteve lokal të kompostimit.

Sistemi me 3 kosha

Rryma e mbetjevebashkiake

Riciklimi (industria)

StacionTransferimi

Kompos�mi Fraksioni i mbetur

Landfilli Rajonal

Sistemi sekondar(mekanik &manual) Sistemi i mbledhjes ne burim

Figura 19:”OMMP bazuar në skenarin me kompostim”

Për skenarin energjetik: mbetjet e përziera proçesohen (selektohen) për të nxjerre më shumë materiale

të riciklueshme, dhe më pas mbetjet e mbetura proçesohen në trajtimin termik të tyre TMB dhe RDF.

Rryma e mbetjevebashkiake

Sistemi me 2 kosha

Riciklimi (industria)

StacionTransferimi

Fraksioni i mbetur

Landfilli Rajonal “Mbetje–per-energji” (MBT+RDF)

Sistemi i mbledhjes ne burim

Figura 20:“OMMP bazuar në skenarin e trajtimit energjetik”

Krijimi i stacioneve të transferimit shihet i domosdoshëm për të dy skenarët për të ulur koston e

transportit për në objektet e ardhshme të trajtimit final të mbetjeve.

Landfill-i mbetet destinacioni përfundimtar për mbetjet e mbetura pas trajtimit termik (skenari 4) apo

i trajtimit biologjik (skenari 3) të mbetjeve, dhe që nuk kanë vlerë për riciklim, kompostim, apo djegie.

Në përfundim, të dy skenarët janë të realizueshëm në një periudhë afatgjatë. Realizueshmëria e skenarit

“mbetje-për-energji”-” varet nga nevoja e tregut për RDF dhe është thelbësore që industria e çimentos

apo ndonjë industri tjetër të jetë e interesuar të përfshihet dhe të investoje për prodhimin e RDF. Nëse

jo, skenari me kompostim mbetet skenari më i preferuar.

90

Është e rëndësishme të nënvizohet fakti se OMMP e zgjedhur ende mbetet zgjidhje afatgjatë dhe një

vendim përfundimtar mund të merret pas një vlerësimi të mëvonshëm pas 3 apo 6 vitesh apo kur të

jetë e nevojshme.

Një alternativë për t’u marrë në konsideratë është edhe studimi (draft plan) i përgatitur për ndërtimin e

një impianti për rikuperimin e energjisë (RDF), në Elbasan dhe që ka për objekt mbetjet që gjenerohen

në qarkun e Elbasanit, Fierit, Beratit dhe në Bashkinë e Vlorës si dhe mbetjet industriale nga industria

e naftës dhe më gjerë. Gjithashtu janë analizuar opsionet e transportit dhe transferimit të mbetjeve në

funksion të kësaj zgjidhje.

Kjo qasje multirajonale duhet të pasohet nga një studim fizibiliteti, pasi të ketë edhe vullnetin e

investitorit dhe aktorëve të tjerë kyç në secilën nga qarqet e mësipërme për të punuar së bashku për

një zgjidhje të përbashkët.

Figura 21:“Rrjeti hekurudhor dhe stacionet e transferimit për impiantin në Elbasan”

6.3 Projektim i fluksit të ardhshëm të mbetjeve

Për të analizuar mënyrën me të cilën skenarët e vlerësuar do të mund t’i përgjigjen nevojave të ardhshme

për menaxhimin e mbetjeve bashkiake të qytetit të Fierit, është e rëndësishme të shikohet jo vetëm në

të tashmen por edhe në projektimin e kësaj rryme të mbetjeve përgjatë viteve deri në 2025.

Bazuar në skenarët e preferuar (OMMP) si dhe duke marrë në konsideratë rritjen e parashikuar të

rrymës së mbetjeve bashkiake, sasia e mbetjeve që riciklohet, kompostohet/ apo trajtohet në impiantet

“Mbetje-për-energji”, do të reduktojnë në mënyrë të kosiderueshme sasinë e mbetjeve që shkon në

landfill.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

91

Figura 22:”Projektimi i mbetjeve bashkiake për qytetin e Fierit 2010 -2025, OMMP 3”

Figura23:”Projektimi i mbetjeve bashkiake për qytetin e Fierit 2010 -2025, OMMP 4”

6.4 Kosto e OMMP

Llogaritja e kostove për zbatimit OMMP për mbetjet bashkiake të qytetit të Fierit do të jenë llogaritje të

përafërta për sa kohë shpenzimet do të varen nga zgjedhjet dhe vlerësimet e ardhshme të opsioneve

teknologjike si dhe ndryshimeve të mundshme që lidhen me kostot e teknologjive, koston e karburantit

apo fuqisë punëtore.

Sidoqoftë është e nevojshme të kemi një kosto të përafërt në mënyrë që autoritetet lokale të jenë

të vetëdijshëm për detyrimet financiare që duhet të përballojnë në të ardhmen, si dhe si të hartojnë

strategjitë për mbulimin e kostove kapitale dhe operative në një periudhë afatgjatë.

92

Tabela 24:”Përmbledhje e kostove të Skenarëve të OMMP 3 dhe OMMP 4”

Komponentet Kosto O & M (Euro)Kosto totale Vjetore

(Euro)

Grumbullimit i ndare i mbetjeve bazuar në sistemin 3-kosha 242,808 404,680

Stacion transferimi 65,154 77,902

Stacion për ndarjen e mbetjeve 242,820 323,760

Landfilli 70,820 236,539

Kompostimi 680,569 1,252,872

TMB+ RDF 932,742 1,622,160

Pastrimi i rrugeve 150,000 180,000

Ndergjegjesimi publik dhe aktivitetet e edukimit (5%) 72,609 72,609

Shpenzimet e Skenari 3 (me Kompostim) 1,524,780 2,548,361

Shpenzimet e Skenari 4 (Mbetje-për-energji”) 1,810,255 2,946,373

Kostot e vlerësuara nuk kanë marrë në konsideratë koston për mbledhjen e mbetjeve jo-bashkiake ose

mbledhjen e ndarë të mbetjeve të rrezikshme shtëpiake.

6.5 Pronësia dhe përgjegjësia

Është e qartë se, në nivel lokal, bashkia ka pronësinë dhe përgjegjësinë në lidhje me shërbimet e

mbledhjes së mbetjeve, riciklimi dhe kompostimin.

Siç është rënë dakord në nivel lokal dhe rajonal, ekziston një konsensus që proçesi final i trajtimit të

mbetjeve duhet të jetë në impiant trajtimi ose depozitimi rajonal ose ndërrajonal që përmbledh një

ose më shumë zona mbetjesh, duke punuar së bashku në këtë drejtim, për të optimizuar shfrytëzimin e

ekonomisë së shkallës. Është parashikuar se do të ketë një qasje rajonale për landfillin si dhe impiantin

e trajtimit me përfitim të energjisë, duke ofruar zgjidhje për një ose disa zona mbetjesh.

Bashkia do të jetë përgjegjëse për zbatimin e sistemit me 3 kosha brenda kufijve administrative ku dhe

janë autoriteti përgjegjës për mbledhjen e mbetjeve. Përveç kësaj do të ketë pronësinë ndaj qendrave

të riciklimit, të impianteve të kompostimit, duke ia deleguar për administrim enteve publike ose duke i

dhënë me koncesion/kontraktim sipërmarrjeve private.

Impiantet e depozitimit të mbetjeve të rrezikshme do të ndërtohen dhe menaxhohen nën përgjegjësinë

e autoriteteve në nivel qendror, siç është parashikuar dhe në planin kombëtar të menaxhimit të

mbetjeve.

Impiantet rajonale për menaxhimin e mbetjeve, landfill-et apo impiantet “mbetje–për-energji”, do të jenë

në pronësi dhe do operohen nga autoritete/kompani menaxhimi, të krijuara prej aktorëve kyç lokalë.

Specifikat në lidhje me krijimin dhe menaxhimin e këtyre kompanive menaxhuese do të përcaktohen

nga bordet drejtues me përfaqësues nga autoritetet lokale pjesëmarrëse në sipërmarrje, ku pesha dhe

përgjegjësia e anëtarëve të bordit përcaktohen nga popullsia e secilës zonë administrative.

Këshilli i qarkut do të jetë autoriteti koordinues për aktivitetet e zonës së mbetjeve dhe gjithashtu do të

jetë përgjegjës për mbledhjen e të dhënave nga raportimet e bashkive dhe komunave.

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

93

7.1 Plani i veprimeve dhe masat për arritjen e objektivave (2010-2015)

Komponenti: Kuadri ligjor dhe institucional

1 Objektivi Strategjik Veprimet e detajuara Roli drejtues Partnerët e tjerëAfatet kohore

1.1

Përmirësimi i kuadrit ligjor të menaxhimit të mbetjeve bashkiake në përputhje me kërkesat kombëtare dhe drejt standardeve të BE-së.

1.1.1Hartimi dhe miratimi i Rregullores së Menaxhimit të Mbetjeve Bashkiake;

Bashkia Fier (Drejtoria e Shërbimeve Publike), Këshilli Bashkiak

Drejtoria Juridike, Konsulentë të jashtëm, Ministria e Punëve Publike Transportit dhe Telekomunikacionit(MPPTT)

2011

1.1.2Përgatitja dhe aprovimi i Rregullores së Tarifave të Mbetjeve Bashkiake;

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Këshilli Bashkiak

Bashkia Fier (Drejtoria e Tatim-Taksave, Drejtoria Juridike), Konsulentë të jashtëm, Këshilli Bashkiak

2011

1.1.3Miratimi i shkeljeve lokale administrative dhe sanksioneve për çështjet e mbetjeve;

Bashkia Fier (Drejtoria e Shërbimeve Publike), Këshilli Bashkiak

Drejtoria Juridike), Këshilli Bashkiak

2011

1.1.4Kuadri Rregullator për mbështetjen e tregjeve lokale ricikluese;

Bashkia Fier (Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të politikave)

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria Juridike), Konsulentë të jashtëm, Këshilli Bashkiak

2011-2012

1.1.5Adoptimi i rregulloreve lokale, sanksioneve dhe standardeve në përputhje me Direktivat e BE-së;

Ministria e MjedisitBashkia Fier; Këshilli Bashkiak

2020

1.1.6Komunikimi dhe informimi mbi rregullat dhe sanksionet ndaj zotëruesve të mbetjeve;

Bashkia Fier (Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të politikave)

Drejtoria e Shërbimeve Publike, inspektorati Bashkiak, Njësitë Bashkiake, OJF-të, Vullnetarë

2011-2012

1.2

Parandalimi i ndotjes mjedisore dher rezikut shëndetësor nga mbetjet e rrezikshme.

1.2.1

Informimi dhe ndërgjegjësimi i komunitetit mbi dorëzimin në mënyrë të ndarë të mbetjeve të rrezikshme të familjeve (MRF) nga mbetjet urbane (MU) dhe mbi detyrimet e zotëruesit të mbetjeve

Bashkia Fier (Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të politikave)

Drejtoria Arsimore, Shkollat, ARM, Donatorë dhe OJQ.

2010 -2015

1.2.2Krijimi i sistemit të mbledhjes së ndarë të MRF dhe vendeve të grumbullimit të këtyre mbetjeve;

Bashkia Fier (Ndërmarrja e Pastrimit), Kompani private

Inspektorati Bashkiak, 2014

1.2.3Magazinim i sigurt i MRF deri në dhënien e zgjidhjeve rajonale ose kombëtare (nëse nuk riciklohen);

Bashkia Fier, Ministria e Mjedisit

Grupet e Zonave të Mbetjeve, Qarku, Autoritetet lokale të rajonit

2014

1.2.4 Dhënia e aprovimit të venddepozitimit të MRF;Bashkia Fier (KRT), Këshilli Bashkiak

Agjencia Rajonale e Mjedisit (ARM), Ministria e Mjedisit

2011-2012

1.2.5

Vlerësimi dhe regjistrimi i gjenerimit të MRF, karakteristikave të tyre dhe burimet e gjenerimit; Raportimi periodik i të dhënave tek autoritetet përgjegjëse;

Bashkia Fier (Ndërmarrja e Pastrimit), / Sipërmarrje private

Inspektorati Bashkiak, Drejtoria e Shërbimeve Publike,

2011-2015

1.3

Parandalimi i ndotjes nga mbetjet jo bashkiake dhe mbetjet speciale (asnjë objektiv mbi normën e rekuperimit të mbetjeve elektro-shtëpiake-MEE, mbetjeve voluminoze-MV, mbetjeve inerte-MI deri në 2015)

1.3.1Inspektim i përbashkët me inspektoratin Sanitar Shtetëror i menaxhimit të mbetjeve spitalore (ISSH)

Bashkia Fier (inspektorati Bashkiak), ISSH

Spitalet, Klinikat mjekësore 2011-2015

1.3.2

Organizimi i workshop-eve me industrinë e riciklimit mbi mundësitë e riciklimit të MI, MEE, MV; mbetjeve nga vajrat e përdorur dhe karkasave të makinave të vjetra (KMV).

Bashkia Fier (Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të politikave)

Industria e Riciklimit, Konsulentë të jashtëm, OJF, Grupi i Zonës së Mbetjeve, ARM;

2011-2012

1.3.3Ngritja e “skemave me porosi (pagesë)” dhe skemave të vendeve të grumbullimit dhe pranimit të mbetjeve speciale.

Ndërmarrja e Pastrimit / Sipërmarrje private

Biznesi i riciklimit të mbetjeve speciale

2011

1.3.4Projektimi i një venddepozitimi të përkohshëm për mbetjet e ndërtimit.

Drejtoria e Shërbimeve, Drejtoria e Urbanistikës dhe Planifikimit të Territorit)

MPPTT, Ndërmarrja bashkiake, Industria e Ndërtimit

2011-2012

1.3.5

Identifikimi dhe inspektimi i vendeve të trajtimit të KMV, duke kërkuar zbatimin e standardeve mjedisore dhe rregullave lokale, dhe masat për parandalimin e ndotjes ose praktikave të pasigurta të punës.

Bashkia Fier (inspektorati bashkiak; Policia bashkiake)

ARM, inspektorati i Mjedisit 2011- 2015

vIIZbatImI DHE rIsHIkImI I PLanIt

94

Komponenti: Kuadri ligjor dhe institucional

1 Objektivi Strategjik Veprimet e detajuara Roli drejtues Partnerët e tjerëAfatet

kohore

1.4

Forcimi i organizimit dhe monitorimit të menaxhimit të mbetjeve

1.4.1Marrja e çertifikimit mjedisor përmes proçedurave të “EMAS Easy” (Audit Mjedisor nga auditues të çertifikuar);

Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të politikave, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Konsulentë të jashtëm

2010

1.4.2Procesi i validimit (konfirmimit) - Auditimi i ardhshëm mjedisor;

Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të politikave

Auditues të Jashtëm; Ekspertë të jashtëm/Konsulentë.

2013

1.4.3 Ngritja e inspektoratit Bashkiak;Bashkia Fier, Këshilli Bashkiak

2011

1.4.4Trajnimi i stafit të menaxhimit të mbetjeve, planifikuesve, supervizorëve dhe nëpunësve (punëtorë dhe shoferë);

Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

EELG Project, Drejtoria e Shërbimeve, Konsulentë të Jashtëm, OJQ-të, Donatorë;

2010-2011

1.4.5Përcaktimi dhe miratimi i stimujve financiarë bazuar në meritën dhe produktivitetin në punë;

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria Financë-Buxhet, Këshilli Bashkiak

2011

1.5

Forcimi i bashkëpunimit ndërinstitucional, kooperimi në monitorimin mjedisor dhe detyrimin për zbatimin e rregullave

1.5.1Takime dhe koordinim i shpeshtë me ARM, (ISSH), Qarkun e Fierit.

Bashkia Fier (inspektorati Bashkiak)

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të politikave, Drejtoria e Shërbimeve Publike

2011-2015

1.5.2Bashkëpunim me ARM për dhënien e lejeve mjedisore mbi projektet dhe aktivitetet që lidhen me menaxhimin e mbetjeve;

Bashkia Fier (Drejtoria e Transportit dhe Licencave Profesionale)

Drejtoria e Shërbimeve Publike, inspektorati Bashkiak

2011-2015

1.5.3Ndërhyrje të përbashkëta me institucione në nivel qendror mbi monitorimin dhe detyrimin e zbatimit të rregullave dhe standardeve kombëtare për mbetjet;

inspektorati bashkiak; Policia bashkiake

Drejtoria e Shërbimeve Publike

2011-2015

1.5.4

1.5.4 Koordinimi dhe bashkëpunimi me autoritete të tjera lokale që kufizohen me qytetin e Fierit si dhe në nivel rajonal mbi çështjet e përbashkëta mjedisore; ndarja e përgjegjësive; menaxhimi i përbashkët i impianteve për mbetjet

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Ndërmarrja e Pastrimit,

Drejtoria e Menaxhimit të Aseteve, Komunat fqinje, autoritetet e tjera lokale në rajon

2012-2015

1.6

Zhvillimi i sistemeve për monitorimin mjedisor dhe marrjen e ankesave publike

1.6.1

Realizimi i anketimit të qytetarëve dhe bizneseve si dhe mekanizmave të tjerë për të siguruar mendimin dhe vlerësimin e komunitetit mbi çështje të menaxhimit të mbetjeve;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të politikave

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Ndërmarrja e Pastrimit, OJQ-të; Vullnetarë, Donatorë.

2011-2015

1.6.2Ngritja e qendrave të informimit të komunitetit dhe të marrjes së ankesave publike për çështjet e mbetjeve

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të politikave; Njësitë Bashkiake

Këshilli Bashkiak 2011-2012

1.6.3

Ngritja e një shërbimi telefonik (call-center) në Ndërmarrjen e Pastrimit për konsumatorët mbi shërbimet e pastrimit dhe caktimi dhe publikimi i një numri të gjelbër për këtë shërbim dhe caktimi dhe publikimi i një numri të gjelbër për këtë shërbim;

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të politikave

2011

1.7

Zhvillimi i sistemeve të regjistrimit statistikor dhe mbajtja e të dhënave mbi mbetjet

1.7.1Krijimi i mekanizmave për matjen dhe regjistrimin e mbetjeve (peshorja mekanike, regjistri dhe procedurat);

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Financë-Buxhetit;

2011

1.7.2Mbajtja e të dhënave mbi mbetjet (mbi llojin dhe sasinë e mbetjeve të grumbulluara, ripërdorura, ricikluara dhe rikuperuara me përfitim energjie);

Ndërmarrja e Pastrimit; Drejtoria e Shërbimeve Publike

Kompanitë e përpunimit të mbetjeve,

2011-2015

1.7.3Kryerja e analizave merceologjike (përbërjes) të mbetjeve që gjenerohen (çdo vit);

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike, Konsulentë të jashtëm

2011-2015

1.7.4Krijimi i regjistrit të mbetjeve (mbi sasinë dhe përbërjen e tyre); raporti mujor dhe vjetor;

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike

2011-2015

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

95

Komponenti: Grumbullimi dhe Transportimi i Mbetjeve dhe Pastrimi i Rrugëve

2 Objektiv Strategjik Veprimet e detajuara Roli drejtues Partnerët e tjerëAfatet

kohore

2.1

Përmirësimi i performancës së shërbimit të Ndërmarrjes Pastrimit

2.1.1

Përmirësimi i performancës së shërbimit të Ndërmarrjes Pastrimit 2.1.1 Prezantimi sistemit me 3 kosha, i zbatuar në 2 zona të ndryshme pilot (një rrugë kryesore dhe një zonë banimi);

Ndërmarrja e Pastrimit, Projekti EELGP

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

2010

2.1.2Rinovimi i infrastrukturës aktuale të grumbullimit të mbetjeve - investime të menjëhershme (2 makina teknologjike, 2 makina satelit dhe 120 kontejnerë);

Projekti EELGP, Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

2010

2.1.3

Përmirësimi i grafikut dhe itinerareve të grumbullimit të mbetjeve: itinerari eficient, minimizimi i kohës së ngarkimit, evitimi i rrugëve me gjysmë ngarkesë. Miratimi i grafikut mujor dhe vjetor nga Drejtoria e Shërbimeve Publike;

Ndërmarrja e Pastrimit; Drejtoria e Shërbimeve Publike

2011-2015

2.1.4

Rinovimi dhe shtimi i infrastrukturës ekzistuese të grumbullimit të mbetjeve (zëvendësimi i mjeteve dhe pajisjeve të amortizuara - investime afat shkurtra dhe afatgjata;

Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Financë-Buxhetit; Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

2011-2015

2.1.5

Kryerja e shërbimit të specializuar për mirëmbajtjen dhe riparimin e makinave teknologjike, duke e kontraktuar këtë shërbim ose duke specializuar auto-ofiçinën e Ndërmarrjes;

Ndërmarrja e PastrimitKompani të specializuara, Drejtoria e Shërbimeve Publike;

2011-2015

2.1.6Zëvendësimi i pikave të hapura prej betoni për grumbullimin e mbetjeve në një sistem të standardizuar me kontenjerë me rrota.

Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Financë-Buxhetit; Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

2011-2012

2.1.7Krijimi i skemave individuale (në burim) pilot të grumbullimit për konsumatorët e mëdhenj dhe industrinë (për mbetjet urbane);

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Tatim Taksave

2011-2012

2.1.8Ngritja e infrastrukturës për grumbullimin e diferencuar të mbetjeve në vendgrumbullimin aktual;

Ndërmarrja e Pastrimit, Projekti EELGP

2010

2.1.9Krijimi i skemave “të grumbullimit”, Ngritja e qendrave të mëdha të selektimit dhe stacioneve të transferimit;

Ndërmarrja e PastrimitBizneset e riciklimit; Drejtoria e Shërbimeve Publike

2011-2012

2.1.10Krijimi i skemave “me porosi”(pagesë) për grumbullimin e mbetjeve bashkiake;

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Tatim-Taksave; Këshilli Bashkiak

2012

2.1.11Klasifikimi i rrugëve (4 kategori) dhe vlerësimi i nevojave për shërbime pastrimi sipas karakteristikave të të tyre;

Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Shërbimeve Publike

2011

2.1.12Rinovimi dhe modernizimi i infrastrukturës së pastrimit (blerja e një makine-fshesë me vakum, një makine për larjen e rrugëve dhe e koshave rrugorë);

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Financë -buxhetit

2013

2.1.13Studimi dhe planifikimi i rregullimit të parkimeve për të krijuar zona të lira për përdorimin e makinave teknologjike të fshirjes së rrugëve kryesore.

Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Transportit dhe Licencave Profesionale

Policia Bashkiake, Drejtoria e Shërbimeve Publike

2011

2.1.14Përmirësimi I produktivitetit të fuqisë punëtore: trajnimi i stafit, aplikimi i shpërblimeve stimuluese për performancë të mirë dhe orët jashtë orarit.

Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Financë -buxhetit, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Këshilli Bashkiak,

2011

2.2

Zgjerimi i shërbimit të pastrimit në 100% të qytetit deri në 2015.

2.2.1Vendosja e pikave të reja publike të grumbullimit të mbetjeve (PPGM ) dhe e kontejnerëve të rinj në zonat periferike dhe mbulimi me shërbim të vazhdueshëm

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike

2011-2012

2.2.2Krijimi i PPGM shoqëruar me infrastrukturën e duhur (kontejnerë 5.5m3) për t’u përdorur në zonat periferike me infrastrukturë të dëmtuar (pilot);

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike

2012

2.2.3Pilotimi i skemave të grumbullimit “derë më derë” në zonat periferike;

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike

2012

96

Komponenti: Depozitimi dhe Trajtimi i Mbetjeve

3Objektivi Strategjik

Veprimet e detajuara Roli drejtues Partnerët e tjerëAfatet

kohore

3.1

Përmirësimi i kushteve të venddepozitimit të mbetjeve drejt mbylljes mjedisore të tij

3.1.1

Përmirësimi i infrastrukturës ekzistuese në venddepozitim: përmirësimi i rrugëve hyrëse dhe rrugëve të brendshme, zonës së pritjes dhe zyrave, qendrës së riciklimit dhe mbulimit me dhe të mbetjeve;

Ndërmarrja e PastrimitDrejtoria e Shërbimeve Publike; Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Projekti EELGP

2010-2011

3.1.2Sigurimi i financimit për zbatimin e projektit të rehabilitimi;

Bashkia Fier, MPPTTNdërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Këshilli Bashkiak, Donatorë.

2013

3.1.3

Hartimi i projektit të detajuar për rehabilitimin e venddepozitimit të mbetjeve dhe marrjen e lejeve mjedisore dhe lejes së sheshit dhe të ndërtimit;

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Projekteve në Infrastrukturë

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Konsulentë të jashtëm & Studio projektimi

2011- 2012

3.1.4

Zhvillimi i “Planit të monitorimit mjedisor”, Planit të Menaxhimit, Planit të Sigurisë dhe Shëndetit, Plani të Monitorimit Mjedisor dhe të pasmbylljes

Drejtoria e Shërbimeve Publike,

Konsulentë të jashtëm, Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Projekteve në Infrastrukturë

2012

3.1.5Rehabilitimi i venddepozitimit lokal (sipas projektit) dhe ndërtimi i një landfill-i sanitar po në fushën ekzistuese të mbetjeve;

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Projekteve në Infrastrukturë

Kompani ndërtimi, Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

2013

3.1.6Instalimi i peshores në hyrje të venddepozitimit dhe organizimi i pranimit dhe regjistrimit (me 3 turne) të makinave të mbetjeve në fushë;

Ndërmarrja e Pastrimit Ndërmarrja e Pastrimit, 2012

3.1.7 Mbyllja mjedisore e landfill-it lokal;Drejtoria e Projekteve në Infrastrukturë

Kompani ndërtimi, Konsulentë të jashtëm, Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Shërbimeve Publike, ARM, inspektorati Mjedisor

2015-2017

3.1.8 Masa monitoruese pas mbylljes së landfill-it;Bashkia Fier, Ministria e Mjedisit

Konsulentë të jashtëm & Ekspertë; MPPTT

2025-2030

3.2Zhvillimi dhe zbatimi i një landfill-i rajonal

3.2.1Arritja e një marrëveshjeje paraprake për bashkëpunimin Ndërbashkiak.

Bashkia Fier, Këshilli i Qarkut, Njësitë e Qeverisjes Lokale (NJQV)

Këshilli Bashkiak, Grupi i Zonës së Mbetjeve Fier

2011

3.2.2Kryerja e një studimi për zhvillimin e skemës efektive të përbashkët për menaxhimin dhe trajtimit e mbetjeve në nivel rajonal;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Këshilli i Qarkut, NJQV, Konsulentë të jashtëm, Grupi i zonës së mbetjeve, Drejtoria e Shërbimeve Publike

2012

3.2.3Dhënia me koncesion e impianteve të mbetjeve bashkiake drejt sektorit privat;

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Menaxhimit të Aseteve, Drejtoria e Prokurimit Publik

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Këshilli Bashkiak, Kompani me eksperiencë për administrimin e mbetjeve

2012-2013

3.2.4Krijimi i kompanive rajonale të menaxhimit të mbetjeve bashkiake, nëse nuk vendoset të kontraktohen sipërmarrjet private;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Zona e Mbetjeve

Këshilli Bashkiak, NJQV në rajon, Drejtoria e Shërbimeve Publike

2013

3.2.5 Përcaktimi i vendit për landfill-in e ri rajonal;

Grupi i Zonës së Mbetjeve, Drejtoria e Urbanistikës dhe planifikimit të territorit

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Drejtoria e Shërbimeve Publike, NJQV në rajon, Këshilli i Qarkut, Konsulentë të jashtëm,

2013

3.2.6Ndërtimi i një qendre transferimi (ose i një stacioni shumëfunksional), nëse transferimi i mbetjeve në impiantin e ri rajonal sjell përfitime ekonomike;

Drejtoria e Projekteve në Infrastrukturë

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Konsulentë të jashtëm,

2015

3.3

Reduktimi i sasisë së mbetjeve organike që shkojnë në landfill (në 25%) sipas skenarit 3.

3.3.1

Kryerja e një studimi të hollësishëm mbi vlerësimin e skenarëve të kompostimit kundrejt “mbetje-për-energji” (nëse zgjidhet skenari me kompostim vijon me 3.3.2, 3.3.3, 3.3.4; nëse jo vijon me 3.4.1, 3.4.2);

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Grupi i Zonës së mbetjeve, Konsulentë të jashtëm & Ekspertë;

2012

3.3.2Studim tregu mbi kërkesën për materiale të kompostueshme;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Grupi i Zonës së mbetjeve, Konsulentë të jashtëm & Ekspertë;

2012

3.3.3

Kryerja e një studimi fizibiliteti dhe një projektim i detajuar për impiantin e kompostimit në përputhje me standardet për produktet e kompostueshme;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Grupi i Zonës së mbetjeve, Konsulentë të jashtëm & Ekspertë;

2013

3.3.4Sigurimi i financimit për impiantin e ri të kompostimit; Sigurimi i lejeve mjedisore, të sheshit dhe të ndërtimit;

Drejtoria e Financë-Buxhetit

MPPTT, Këshilli Bashkiak, Donatorë 2014

3.4

Zhvillimi dhe ngritja e impianteve të trajtimit të “mbetje-për-energji” sipas skenarit 4.

3.4.1Marrëveshje formale me industrinë e çimentos në rajon ose investitorë të tjerë;

Zona e Mbetjeve, Autoritetet Lokale në rajon;

Industria e Çimentos, Këshilli i Qarkut, Bashkia Fier, Këshilli Bashkiak, MPPTT

2013- 2014

3.4.2Një studim fizibiliteti dhe projekt i plotë për impiantin e trajtimit “mbetje-për-energji” shoqëruar me lejet përkatëse;

Industria e ÇimentosGrupi i Zonës së Mbetjeve, Bashkia Fier, Konsulentë të jashtëm & Ekspertë;

2014-2015

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

97

Komponenti: Ndarja dhe Riciklimi i mbetjeve

4 Objektivi Strategjik Veprimet e detajuara Roli drejtues Partnerët e tjerëAfatet

kohore

4.1

Formalizimi dhe fuqizimi i aktiviteteve për mbledhjen e materialeve të riciklueshme.

4.1.1

Formalizimi i aktivitetit Rom mbi ndarjen e mbetjeve (krijimi i ndërmarrjeve të vogla dhe i marrëveshjeve ligjore mbi aktivitetet e ndarjes së mbetjeve ose përdorimin e infrastrukturës bashkiake);

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Komuniteti Rom

Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Menaxhimit të Aseteve, Drejtoria e Shërbimit Social

2011

4.1.2Ofrimi i asistencës ekonomike për ndërmarrjet e vogla të ndarjes së mbetjeve; Asistencë teknike dhe ligjore për arritjen e marrëveshjeve më të favorshme tregtare;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Biznese riciklimi, Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria Juridike, Këshilli Bashkiak, OJQ-të, Donatorë

2012

4.1.3Përmirësimi i kushteve të punës; marrja e masave për mbrojtjen e shëndetit dhe krijimin e kushteve të përshtatshme të punës;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Biznese riciklimi, Ndërmarrja e Pastrimit, OJQ, Donatorë

2012

4.2

Promovimi i reduktimit të mbetjeve në burim, duke bashkuar atë në çdo fazë të prodhimit dhe konsumit

4.2.1Futja e sistemit të ndarjes së mbetjeve me 4 kontejnerë në shkolla dhe shërbimi i grumbullimit të shpeshtë të materialeve të riciklueshme.

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Projekti EELGP, Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria Arsimore, Shkollat

2010

4.2.2Zhvillimi i iniciativave dhe skemave të riciklimit për biznesin dhe komunitetin, për rryma specifike mbetjesh si druri, mbetjet nga ndërtimi, letra, plastika, alumini etj;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Biznesi i riciklimit, Ndërmarrja e Pastrimit, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Asambletë e bizneseve, OJQ-të, Donatorë

2011-2015

4.2.3Pilotimi i skemave alternative të grumbullimit të diferencuar të mbetjeve të riciklueshme duke përfshirë skemat për grumbullimin e mbetjeve të biznesit;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Ndërmarrja e Pastrimit, Asambletë e qytetarëve dhe biznesit, Komuniteti Rom, biznese riciklimi, OJQ-të.

2011-2012

4.2.4Reklamimi i qendrave të riciklimit dhe skemave të grumbullimit.

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Biznese riciklimi, Media lokale, Ndërmarrja e Pastrimit, Konsulentë të jashtëm

2011-2015

4.3

Ndërtimi i infrastrukturës së plotë për ndarjen e materialeve të riciklueshme

4.3.1Plotësimi i të gjithë PPGM të qytetit dhe i pikave individuale për biznesin dhe industrinë me sistemin e ndarjes së mbetjeve (sistemi me 3 kosha);

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave; Ndërmarrja e Pastrimit

Biznesi i Riciklimit, Drejtoria e Financë-Buxhetit, Drejtoria e Shërbimeve Publike, OJQ, Donatorë, Këshilli Bashkiak

2015

4.3.2Ngritja dhe operimi i qendrës bashkiake të riciklimit pranë venddepozitimit të mbetjeve;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave; Ndërmarrja e Pastrimit

Projekti EELGP, Ricikluesit informalë, Biznesi i Riciklimit

2010

4.3.4

Modernizimi i qendrës së riciklimit ose ndërtimi një qendre të re për ndarjen e mbetjeve si dhe ndërtimi i miniqendrave brenda komunitetit për grumbullimin e materialeve të riciklueshme (investim privat);

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave; Biznesi i Riciklimit

Ndërmarrja e Pastrimit, Këshilli Bashkiak

2013-2014

4.4

Stimulimi dhe mbështetja e sektorit privat lidhur me materialet e riciklueshme: Riciklimi i 14% të potencialit për riciklim në vitin 2015

4.4.1 Kontraktimi i menaxhimit të mbetjeve të riciklueshme;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave; Biznesi i Riciklimit

Drejtoria e Prokurimit Publik, Ndërmarrja Bashkiake, Këshilli Bashkiak,

2011-2012

4.4.2Promovimi dhe inkurajimi i skemave të ndarjes dhe riciklimit të mbetjeve përmes bashkëfinancimit dhe dhënia me koncesion e qendrave të riciklimit;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave; Biznesi i Riciklimit

Drejtoria e Prokurimit Publik, Ndërmarrja Bashkiake, Këshilli Bashkiak,

2011-2012

4.4.3

Promovimi dhe zhvillimi i tregjeve lokale për riciklimin e mbetjeve bashkiake, nxitja e industrisë së riciklimit drejt investimit në qytet - Mbajtja e konferencave, promovimi në media i suksesit të skemës etj;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Industria e riciklimit, Grupi i Zonës së Mbetjeve, Konsulentë të jashtëm

2011-2013

98

Komponenti: Përmirësimi i të ardhurave dhe mbulimi i kostos

5 Objektivi Strategjik Veprimet e detajuara Roli drejtues Partnerët e tjerëAfatet

kohore

5.1

Fuqizimi i performancës institucionale dhe financiare të Ndërmarrjes.

5.1.1

Fuqizimi i performancës institucionale dhe financiare të ndërmarjes. 5.1.1 Rritja progresive e buxhetit vjetor (për aspektet operative dhe të mirëmbajtjes) të ndërmarrjes drejt mbulimit të kostos totale operative (7-10% në vit)

Drejtoria e Financë-Buxhetit, Drejtoria e Shërbimeve Publike

Këshilli Bashkiak, Ndërmarrja e Pastrimit

2011-2015

5.1.2Rritja progresive e buxhetit total vjetor (duke përfshirë dhe investimet) drejt mbulimit të kostove totale vjetore ;

Drejtoria e Financë Buxhetit, Drejtoria e Shërbimeve Publike

Këshilli Bashkiak, Ndërmarrja e Pastrimit

2011-2015

5.1.3Autorizimi për faturimin e drejtpërdrejtë të shërbimeve individuale të grumbullimit të mbetjeve konsumatorëve të mëdhenj;

Drejtoria e Tatim-Taksave, Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Këshilli Bashkiak

2012

5.1.4

Përcaktimi dhe aplikimi i një “tarife hyrjeje” për depozitimin e mbetjeve në venddepozitimin ekzistues dhe i një tarife më të lartë për mbetjet e rrezikshme nga familjet;

Drejtoria e Tatim-Taksave, Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Këshilli Bashkiak

2011-2012

5.1.5Përcaktimi dhe aplikimi i një “tarife sipas porosisë” për shërbimin e grumbullimit të mbetjeve sipas skemave me porosi(pagesë);

Drejtoria e Tatim-Taksave, Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Këshilli Bashkiak

2012

5.1.6Autorizimi për shitjen e materialeve të riciklueshme nga Ndërmarrja e Pastrimit, nëse menaxhimi i tyre mbetet një përgjegjësi e Ndërmarrjes;

Drejtoria e Tatim-Taksave, Ndërmarrja e Pastrimit

Drejtoria e Shërbimeve Publike, Këshilli Bashkiak

2012

5.2

Përmirësimi i politikës, burimeve dhe marrëveshjeve financiare për menaxhimin e mbetjeve bashkiake

5.2.1 Hartimi dhe miratimi i rregullores për tarifat e mbetjeve.Drejtoria e Shërbimeve Publike, Këshilli Bashkiak

Drejtoria e Tatim-Taksave, Drejtoria Juridike, Konsulentë të jashtëm, Ndërmarrja e Pastrimit

2011

5.2.2Kontraktimi i një agjenti me eksperiencë në menaxhimin (grumbullimin) e tarifave të mbetjeve (të familjeve);

Drejtoria e Tatim-Taksave,

Këshilli Bashkiak 2011

5.2.4

Vlerësimi çdo vit i politikës lokale për mbulimin e kostos dhe përmirësimi i paketës fiskale bazuar në kostot e shërbimeve, performancën e mbledhjes së tarifave dhe nivelin e “dëshirës për të paguar” nga qytetarët;

Drejtoria e Tatim-Taksave

Këshilli Bashkiak, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Agjenti i menaxhimit të tarifave familjare; Konsulentë të jashtëm

2011-2015

5.2.5Sigurimi i burimeve financiare për investimet e mëdha nga fondet qeveritare, donatorët apo huamarrjet nga institucione financiare ose banka tregtare;

Drejtoria e Zhvillimit Ekonomik

Këshilli Bashkiak, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Konsulentë të jashtëm

2011-2015

5.2.6Nxitja dhe aplikimi i skemave të bashkëfinancimit për investimet e mëdha rajonale;

Drejtoria e Zhvillimit Ekonomik, Zona e mbetjeve Fier

Këshilli Bashkiak, NJQV në rajon, Kompani për menaxhimin e mbetjeve, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Konsulentë të jashtëm

2014-2015

5.3

Mbulimi i kostos së shërbimit të menaxhimit të mbetjeve përmes një sistemi të ri tarifor për mbetjet

5.3.1Rritja me 35% e nivelit të tarifës për familjet në 2011 dhe aplikimi i një rritjeje progresive me 15% çdo vit deri në 2015;

Drejtoria e Tatim-Taksave

Këshilli Bashkiak, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

2010-2015

5.3.2Kryerja e studimeve të mëtejshme mbi “Dëshirën për të paguar” dhe “Mundësinë për të paguar” nga qytetarët;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

OJQ-të, Njësitë administrative, Vullnetarë,

2011-2012

5.3.3Kryerja e një analize të hollësishme mbi përcaktimin e tarifave të mbetjeve për familjet bazuar në parimin “ndotësi paguan”;

Drejtoria e Tatim-Taksave

Konsulentë & Ekspertë të jashtëm, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

2011-2012

5.3.4

Kryerja e një studimi mbi përcaktimin e tarifave të mbetjeve të bizneseve dhe institucioneve sipas natyrës dhe madhësisë së aktiviteteve dhe sipas parimit “ndotësi paguan”;

Drejtoria e Tatim-Taksave

Konsulentë & Ekspertë të jashtëm, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

2011-2012

5.3.5Përcaktimi dhe miratimi i tarifave të reja për familjet, bizneset dhe institucionet bazuar në koston e plotë të shërbimit;

Drejtoria e Tatim-Taksave

Këshilli Bashkiak, 2015

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

99

Komponenti: Ndërgjegjësimi Publik dhe Edukimi

6Objektivi Strategjik

Veprimet e detajuara Roli drejtues Partnerët e tjerëAfatet

kohore

6.1

Rritja e ndërgjegjësimit dhe informimit të komunitetit

6.1.1Hartimi i një programi për informimin dhe ndërgjegjësimin në nivel lokal

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave,

Konsulentë të jashtëm 2011

6.1.2Ofrimi i vazhdueshëm i informacioneve të përgjithshme për publikun në nivel lokal: qendrat e informacionit, buletine, broshura informuese;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Njësitë Administrative, OJQ lokale, vullnetarë

2011-2015

6.1.3Ofrimi i informacioneve specifike për grupet e synuara (shkollat, bizneset, zonat pilot dhe institucionet) si udhëzues, buletine, broshura;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

OJQ lokale, vullnetarë, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Ndërmarrja e Pastrimit

2011-2015

6.1.4Lançimi i nismave të reja duke përdorur promovimin në TV, radio lokale dhe gazeta;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Ndërmarrja e Pastrimit, Media lokale,

2011-2015

6.1.5 Organizimi i aktiviteteve publike në ditët mjedisoreDrejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

OJQ lokale, vullnetarë, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Ndërmarrja e Pastrimit

2011-2015

6.1.6

Krijimi i një faqeje elektronike mjedisore ku, ndër të tjera, të paraqiten shërbimet bashkiake në lidhje me mbetjet, veprimet dhe nismat mjedisore në nivel lokal dhe rajonal si dhe informacione mbi detyrimet e komunitetit (rregullat dhe tarifat);

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Konsulentë të jashtëm, Drejtoria e Shërbimeve Publike, Ndërmarrja e Pastrimit

2011-2012

6.1.7Nxitja e krijimit të grupeve në komunitet (grupe qytetarësh në lagjet e qytetit, grupet e bizneseve, grupet mjedisore, grupet e shkollave)

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Përfaqësues të grupeve të lagjeve, Njësi administrative, OJQ, vullnetarë, bizneset, shkollat

2011

6.1.8

Përgatitja e materialeve edukative si kurrikula shkollore mjedisore dhe organizimi i orëve mjedisore për të gjitha nivelet arsimore (në sistemin 9-vjeçar dhe 3 vjeçar);

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Drejtoria Arsimore, Shkollat, Konsulentë & Ekspertë të jashtëm, OJQ lokale, Drejtoria e Pastrimit

2012

6.1.9

Realizimi i një fushate të gjerë sensibilizimi (derë-më derë) për të gjithë konsumatorët, duke reklamuar shërbimet e pastrimit dhe detyrimet (rregullat dhe tarifat e mbetjeve);

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Përfaqësues të grupeve të lagjeve, Ndërmarrja e Pastrimit, Njësitë Administrative, OJQ, vullnetarë, bizneset, shkollat

2011-2012

6.1.10

Krijimi i një fondi mjedisor për të mbështetur fushat dhe projektet e informimit dhe ndërgjegjësimit (5% të buxhetit total vjetor për menaxhimin e mbetjeve) dhe fondet nga donatorët;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave

Drejtoria Financë buxhetit, Këshilli Bashkiak, Donatorë, Drejtoria e Shërbimeve Publike

2012-2015

6.2

Rritja e njohurive dhe ndërgjegjësimit ndaj riciklimit të mbetjeve.

6.1.1

Prezantimi dhe lançimi i modelit dhe investimeve të reja për ndarjen dhe riciklimin e mbetjeve (sistemi me 3 kosha, qendra e riciklimit, sistemi me 4 kosha), përmes TV, radiove lokale, gazetave, aktiviteteve promovuese;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave, Projekti EELGP

Ndërmarrja e Pastrimit, OJF lokale, vullnetarë, media lokale dhe kombëtare, Shkollat, Drejtoria Arsimore

2010

6.1.2

Shtrirja e fushatës së informimit dhe ndërgjegjësimit publik, fokusuar në zonat pilot dhe shkollat ku është zbatuar sistemi i ri i grumbullimit të mbetjeve, përmes shpërndarjes së fletëpalosjeve, posterave dhe spoteve publicitare

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave, Projekti EELGP

Ndërmarrja e Pastrimit, OJF lokale, vullnetarë, media lokale dhe kombëtare,Shkollat, Drejtoria Arsimore

2010-2011

6.1.3

Realizimi i një fushatë të gjerë komunikimi direkt (derë-më-derë) me qytetarët dhe bizneset për t’u shpjeguar atyre sistemin e ndarjes së mbetjeve, qëllimin dhe përfitimet nga riciklimi;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave,

Ndërmarrja e Pastrimit, Vullnetarët (nxënësit), Bizneset e riciklimit, OJF lokale, Ndërmarrja e Pastrimit

2010-2012

6.1.4Prodhimi i filmave për ndarjen dhe riciklimin e mbetjeve si dhe prezantimi dhe shpërndarja e tyre në shkolla, komunitet, media lokale etj;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Bizneset e riciklimit, OJF lokale, Donatorë

2011

6.1.5

Hartimi dhe kryerja e fushatave të ndërgjegjësimit dhe informimit mbi riciklimin nga operatorët dhe bizneset e riciklimit, duke i shpjeguar komunitetit si të ndajnë mbetjet dhe si të përdorin infrastrukturën e riciklimit në qytet;

Drejtoria e Monitorimit dhe koordinimit të Politikave, Bizneset e Riciklimit

Ndërmarrja e Pastrimit, OJQ-, Vullnetarë, Grupet e komunitetit

2011-2015

6.1.6Hartimi dhe shpërndarja e udhëzuesve dhe ilustrimeve të riciklimit në shkolla, biznese, institucione dhe tek qytetarët;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Biznese ricikluese, Konsulentë të jashtëm, Drejtoria Arsimore, Shkollat, Vullnetarë, OJQ lokale

2011

6.1.7Përgatitja e kurrikulave dhe programeve edukuese mbi ndarjen dhe riciklimin e mbetjeve, organizimi i orëve mësimore;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Bizneset ricikluese, Konsulentë të jashtëm, Shkollat, Vullnetarë, OJQ

2012

6.1.8Kryerja e seancave trajnuese të formës “mëso duke vepruar” për stafin e ndërmarrjes, shkollat, bizneset dhe qytetarët;

Drejtoria e Monitorimit dhe Koordinimit të Politikave

Konsulentë të jashtëm, Biznese ricikluese, Ndërmarrja e Pastrimit, Shkollat, Vullnetarë, OJQ

2011-2013

100

7.2 Rishikimi i Planit

Ndjekja e zbatimit të planit duhet të jetë një proçes i vazhdueshëm me vlerësime periodike (çdo 5

vjet) ose më shpesh nëse është e nevojshme për vlerësimin dhe rishikimin e objektivave dhe masave.

Ndjekja dhe vlerësimi mund të funksionojë si një bazë për rishikimin e planit.

Çështje të rëndësishme për t’u marrë në konsideratë kur analizohet një plan janë sigurisht vlerësimi

nëse objektivat janë përmbushur, nëse masat e parashikuara kanë qenë efektive apo jo. Një plan

duhet të rishikohet gjithashtu kur politika kombëtare e mbetjeve rekomandon apo detyron ndryshime

thelbësore në mënyrën e menaxhimit të mbetjeve apo vendos objektiva të ndryshëm në funksion të

obligimeve ndërkombëtare. Në këto raste, plani duhet të përballet me ndryshime të thella ose mund të

jetë i nevojshëm hartimi i një plani të ri.

Përgjatë zbatimin të planit, duhen analizuar në mënyrë të vazhdueshme faktorët kryesorë që impaktojnë

në parashikimet dhe objektivat e vëna në plan, si zhvillimi i popullsisë, ndryshimet lidhur me konsumin

dhe llojin e mbetjeve të gjeneruara nga industritë apo ekonomitë shtëpiake. Gjithashtu analizimi i

këtyre faktorëve shërben për të vlerësuar programet dhe projektet në proçes apo që priten të fillojnë.

7.2.1 MonitorimiKy plan duhet të parashikoje hapat në vazhdim, indikatorët dhe mjetet për të vlerësuar punën e bërë,

për të verifikuar nëse objektivat janë përmbushur dhe të raportojnë tek vendimmarrësit. Qëllimi është

që të sigurojë që autoriteteve përgjegjëse u është dhënë mundësia për të ndjekur zhvillimin dhe

zbatimin e planit dhe të vendosin mbi masa shtesë, nëse është e nevojshme.

Studimi bazë, i kryer për qëllim të këtij plani, do të shërbejë si një status bazë mbi të cilën do të

vlerësohen arritja e objektivave dhe targeteve dhe mbi të cilin do të maten ndryshimi i indikatorëve të

performancës së planit.

Monitorimi i planit duhet të jetë një proçes i vazhdueshëm me vlerësime periodike dhe, nëse është e

nevojshme mund të kërkojë rishikimin e objektivave dhe masave të planit.

Monitorimi i planit do të shërbejë për:

• Për të dhënë informacion të vazhdueshëm tek bashkëpunëtorët dhe grupet e interesit, mbi

statusin e zbatimit të planit;

• Të analizuar statusin dhe për të vlerësuar efektivitetin e skemave të zbatuara;

• Të përshtatur, modifikuar ose forcuar skemat apo programet në proçes, ose për të krijuar të reja

më të përshtatshme apo efektshme;

Për të bërë të mundur monitorimin e zbatimit të planit dhe për të analizuar ndryshimin e sjellë nga

zbatimi i programeve, masave apo skemave të këtij plani, janë zhvilluar një Paketë Indikatorësh Kryesorë

të performancës (PIKP).

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

101

Si kryhet monitorimi dhe vlerësimi: Bashkia duhet të ndjeke këto hapa në kryerjen e monitorimit dhe

të vlerësimit të planit:

1. Rishikimi i situatës: Rishikimi i objektivave dhe synimeve, kontrollo nëse janë reale dhe të

matshme dhe vlerëso me anë të indikatorëve;

2. Mbledhja e evidencave: të mbledhë të dhëna sasiore dhe cilësore;

3. Analizimi i evidencave: Analizimi i të dhënave për të matur progresin, krahasimi i rezultateve

me objektivat dhe synimet, kontrolli nëse objektivat janë arritur në një afat kohor të dëshiruar;

4. Dokumentimi i konkluzioneve

5. Ndarja dhe diskutimi i konkluzioneve: Gjetjet duhet të ndahen me palët e interesuara dhe

domosdoshmërisht me vendimmarrësit.

Kryetari i Bashkisë duhet të ngarkojë një grup pune përgjegjës apo funksionar të caktuar, brenda stafit

të bashkisë, me përgjegjësinë e monitorimit dhe vlerësimit të planit.

Grupi i punës duhet të përfshijë zyrtarë të administrimit të mbetjeve, administrimi financiar, struktura

të mjedisit dhe kontrollit të territorit dhe konsulentëve të jashtëm.

Identifikimi dhe zhvillimi i indikatorëve kryesorë të performancës (IKP): Me qëllim vlerësimin e

detajuar të performancës dhe matjen e ndryshimeve në menaxhimin e mbetjeve, janë identifikuar dhe

zhvilluar një paketë indikatorësh, të ndarë në indikatorë cilësorë dhe sasiorë si dhe një matricë vlerësimi

që përmbledh gjithë këta indikatorë siç tregohet në aneksin 1.

Një vlerësimi i përgjithshëm i zbatimit të planit kryhet duke analizuar masat kryesore (veprimeve), të

përcaktuara në Planin e Veprimit, nëse objektivat dhe targetet janë përmbushur. Vlerësimi i detajuar

me anë të indikatorëve të performancës do të bëjë të mundur matjen e rezultateve dhe përfitimit të

veprimeve apo masave në shqyrtim.

7.2.2 RaportimiRaportimi i rezultateve të zbatimit të planit, dhe përfundimeve të dala nga proçeset e monitorimit të

skemave, programeve apo veprimeve konkrete, është një detyrim i funksionarëve lokalë të menaxhimit

të mbetjeve kundrejt vendimmarrësve dhe grupeve të interesit, për t’i bërë me dije rreth arritjeve dhe

problemeve të hasura gjatë zbatimit të planit.

Kryetari i Bashkisë së Fierit do të paraqesë raporte 6-mujore për zbatimin e planit në Këshillit Bashkiak

të qytetit të Fierit

Sistemi i raportimit përfshin gjithashtu raporte për mediat dhe komunitetin, publikime në faqen e

internetit të bashkisë. Është e domosdoshme përgatitja e buletineve të rregullta lidhur me zbatimin e

planit, që përfshijnë edhe raportin vjetor që do t’u shpërndahet të gjithë partnerëve të administrimit

të mbetjeve.

7.3 Miratimi i planit

Ky plan hyn në fuqi pas miratimit nga Këshilli Bashkiak i Qytetit.

102

PerformancaReduktimi dhe

rikuperimi i mbetjeve

Financat

Perf

orm

anca

e sh

ërbi

mit

Efiçe

nca

e shë

rbim

eve

Nda

rja

e mbe

tjeve

(sis

tem

i 3-k

o-sh

a)

Ric

iklim

i &ri

përd

orim

i

% T

rajtu

ara m

e për

fitim

ener

gjiti

k

Stab

ilite

ti Fi

nanc

iar

Mbu

limi i

kos

tos

NR OBJEKTIVAT

Treg

uesit

sasio

rë

% N

orm

a e

mbu

limit

me

shër

bim

: N

r. Pi

kave

të

stan

dart

izua

ra/ k

onte

nier

ëve;

Sasia

(kg)

mbe

tje sp

ecia

le (

nga

fam

iljet

)mbl

ed-

hur e

dife

renc

uar)

Sipë

rfaq

e e p

astr

uar p

ër b

anor

ë/ d

itë

Ore

pun

e (pu

nonj

ësve

) për

ton

mbe

tje d

he m

2 /

orë p

une (

mje

tet)

për

ton

mbe

tje d

he m

2 rr

ugë;

Kosto

një

si Le

ke (E

uro)

për

ton/

m2

% e m

ateria

leve t

ë rici

kluesh

me dh

e % m

ateria

leve o

rganik

e të

veçu

ara

% e m

betje

ve të

ricikl

ueara

/ ripë

rdor

ura

% e

mbe

tjeve

të tr

ajtu

ara

për p

ërfit

im en

ergj

ie

Buxh

eti k

undr

ejt n

evoj

ave (

%)

Buxh

eti (

LEK

) për

ban

or o

se p

ër sa

si (to

n)

mbe

tje tw

men

axhu

ar

Inve

stim

et k

apita

le p

ër p

erso

n/ v

it

% N

orm

a e m

bulim

it të

kos

tos o

pera

tive/

mirë

m-

bajtj

es/ A

mor

tizim

it

% N

orm

a e m

bled

hjes

së ta

rifav

e fam

iljar

e

Të ar

dhur

a të

fatu

ruar

a/ T

ë ard

hura

të m

bled

-hu

ra;

anEksI 1. MATRICA E PËRMBLEDHUR E VLERËSIMIT TË OBJEKTIVAVE

Pla

ni l

oka

l i m

ena

xhim

it të

mb

etje

ve të

ng

urt

a b

ash

kia

ke të

qyt

etit

të F

ieri

tP

lan

i lo

kal i

men

axh

imit

të m

bet

jeve

të n

gu

rta

ba

shki

ake

të q

ytet

it të

Fie

rit

103

Impakti Institucionale Përfshirja e Aktorëve Opinioni Elementët

Cilësorë

Shën

deti

në p

unë

Rre

ziku

në s

hënd

et p

ublik

Impa

kti n

ë mje

dis

Rre

gullo

ret

Info

rmci

oni

Zbat

imi I

rreg

ulla

ve/ K

ontr

olli

I nd

otje

s

Leje

t

Kom

unite

ti, O

JF

Proj

ekte

t

Qyt

etar

ët

Bizn

esi

Punë

torë

t

(++)

Efe

kt/ N

drys

him

i m

adh

pozi

tiv/ r

ëndë

sishë

m;

(+)

Efek

t/ nd

rysh

im p

oziti

v/ d

obish

ëm/ i

dës

hiru

ar i

dobë

t/ an

ësor

;

(-)

Efe

kt/ n

drys

him

i do

bët/

anës

or n

egat

iv

(--)

Efe

kt/ n

drys

him

shum

ë neg

ativ

;

( )

Qel

izë b

osh:

nuk

ka

ndry

shim

/ efe

kt ap

o nu

k ka

lidh

je m

e obj

ektiv

in;

Sigu

ria, m

asat

mbr

ojtë

se n

ë pun

ë

Dje

gja

e mbe

tjeve

, ndo

tja e

ujit

të p

ijshë

m,

infe

ksio

ne

Ndo

tja e

ujra

ve, t

okës

nga

mbe

tjet

Nr.

i rre

gullo

reve

të m

iratu

ara

Nr.

i ank

esav

e/ n

r i p

ërgj

igje

ve

Orë

insp

ektim

i për

mbe

tjet/

Nr.

Gjo

bave

për

m

betje

t

Nr.

i lej

eve t

ë dhë

na p

ër m

betje

t

Nr.

qyte

tarë

ve, O

JF, b

iznes

eve t

ë për

fshirë

aktiv

itete

dh

e nism

a;

Nr.

i pro

jekt

eve/

akt

ivite

teve

/ pro

dukt

eve/

bux

-he

ti (L

EKë)

për

mbe

tjet

Niv

eli i

Kën

aqës

isë (p

yetë

sor)

Niv

eli I

Kën

aqës

isë (p

yetë

sorë

)

Niv

eli I

Kën

aqës

isë (p

yetë

sorë

)

Komente

anEksI 1. MATRICA E PËRMBLEDHUR E VLERËSIMIT TË OBJEKTIVAVE

anEksI 2. REFERENCAT