1. U V O D

1.1OpšteU skladu sa standardima Anexa 14 i Anexa 17 Međunarodne organizacije civilnog vazduhoplovstva (ICAO), DONOSI SE Plan mjera i postupaka u vanrednim situacijama (Emergency plan).

1.2Vrste vanrednih situacijaU vanredne situacije koje mogu nastupiti pod nepredviđenim okolnostima spadaju:

– Udes (nesreća ili nezgoda) vazduhoplova na Aerodromu;

– Udes (nesreća ili nezgoda) vazduhoplova izvan Aerodroma;

– Požar na Aerodromskim objektima;

– Slučajevi sa opasnim teretom (eksploziv, radio aktivne, zarazne i otrovne i zapaljive materije);

– Prirodne nesreće (oluje, poplave, potresi).

1.3Definicije pojmova vanrednih situacijaNezgoda vazduhoplova, podrazumijeva događaj koji nastupi u vezi sa korišćenjem vazduhoplova i ima za posledicu prinudno slijetanje vazduhoplova, nemogućnost bezbjednog nastavljanja leta, neznatno oštećenje vazduhoplova u letu, lakšu tjelesnu povredu lica u vazduhoplovu ili van njega ili manje oštećenje vazduhoplova na zemlji.

Udes vazduhoplova, podrazumijeva događaj (u zoni ili van zone aerodroma) koji za posledicu ima pogibiju jednog ili više lica u vazduhoplovu i na zemlji, uništenje ili teže oštećenje vazduhoplova ili imovine na zemlji.

Elementarne ili druge nepogode, podrazumijevaju situaciju kada se usled elementarnih ili drugih nepogoda dovode u opasnost životi ljudi i imovine na aerodromu zbog kojih se ne može bezbjedno obavljati saobraćaj na Aerodromu Podgorica.

2. UDES (NESREĆA) VAZDUHOPLOVA NA AERODROMU

2.1Značenje

Pod udesom (nesrećom) vazduhoplova na Aerodromu podrazumijeva se da je avion mimo propisane procedure za bezbjedno letenje bezuspješno sletio-poletio sa aerodroma kojom prilikom je došlo do pogibije lica u avionu ili na zemlji i do materijalne štete na avionu ili objekata na zemlji u prečniku od 8 km.

2.2Način uzbunjivanja U slučaju udesa (nesreće) aviona u prečniku od 8 km od središne tačke aerodroma, uzbunjivanje svih subjekata i organa koji učestvuju u spašavanju i pružanju pomoći vrši terminalna kontrola letenja (TKL) po šemi obavještavanja datoj u prilogu 1.

2.3Postupak Aerodromskih službia) Terminalna kontrola letenja

Po dobijanju informacije od posade aviona, dežurni kontrolor Terminalne kontrole letenja preduzima sledeće radnje:

Radio vezom na kanalu 1 obavještava SVS o nastaloj situaciji dajući sledeće podatke: mjesto udesa (nesreće vazduhoplova prema kodiranoj karti), tip vazduhoplova i vrijeme.

Ukoliko je u saznanju saopštava i druge informacije od značaja za spasilačke ekipe i to: broj putnika i članova posade, količina goriva u avionu, naziv avio prevozioca i informacija o postojanju opasnih materija u teretu (vrsta opasne materije,

količina i mjesto u bagažniku).

Telefonom obavještava Načelnika TKL-a o udesu aviona;

Izdaje NOTAM o zatvorenosti Aerodroma u dogovoru sa Saobraćajnim centrom Aerodroma Podgorica.

b) Služba SVS – dežurni telefonistaPo dobijanju informacije od TKL-a dežurni telefonista potvrđuje prijem „primio informaciju“ i preduzima sledeće radnje:

odmah obavještava komandira smjene SVS-a lično putem radio stanice na kanalu 1 ili fiksnom vezom na lokal 350;

daje uzbunu SVS-u putem sirene;

obaještava šefa smjene P/O putem radio veze na kanal 2 ili fiksnom vezom na lokal 245;

obavještava operatera Saobraćajnog centra putem radio stanicom na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 242;

obavještava Vojnu vatrogasnu jedinicu fiksnom vezom na broj 448-627 ili lokala 41-627;

Obavještava Vatrogasnu jedinicu grada na broj 123;

Obavještava Službu hitne pomoći grada na broj 124;

Održava vezu sa komandirom SVS, vozačem ambulantnog vozila i pomoćnim osobljem.

c) Saobraćajni centar – dežurni operaterPo dobijanju informacije od dežurnog telefoniste dežurni operater Saobraćajnog centra potvrđuje prijem „primio informaciju“ i preduzima sledeće radnje:

u kontaktu sa TKL-om donosi odluku o zatvaranju Aerodroma i naknadno dostavlja sadržaj zahtjeva za izdavanje NOTAM-a;

obavještava šefa smjene Ekspoziture granične policije na Aerodromu putem radio veze na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 300;

obavještava operativni centar avio kompanije i predstavnika iste;

obavještava direktora Aerodroma fiksnom vezom na lokal 230 ili na mob. tel. 067/204-002;

obavještava ostale članove OŠAP-a prema spisku koji dobija od šefa Službe bezbjednosti uredno ažuriranog ;

obavještava pomoćnika direktora JPACG za bezbjednost putem fiksne veze na lokal 227 ili na mob. Tel. 067/215-115 i

obavještava inspektora Civilnog vazduhoplovstva CG.

d) Šef smjene P/O Po dobijanju informacije od dežurnog telefoniste, šef smjene P/O potvrđuje prijem „primio informaciju“ i preduzima sledeće radnje:

obavještava dežurnog ljekara hitne pomoći na Aerodromu putem radio veze na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 294;

obavještava medicinskog tehničara putem radio veze na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 334;

obavještava vozača ambulantnog vozila u smjeni putem radio veze na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 342;

obavještava pomoćno vatrogasno osoblje putem radio veze na kanalu 2;

na mjesto udesa upućuje autobus radi prevoza nepovrijeđenih putnika;

ostalo ljudstvo upućuje na mjesto za okupljanje, upoznaje ih sa nastalom situacijom i po potrebi upućuje ih na mjesto udesa A/C;

u saradnji sa šefom smjene Ekspoziture granične policije na Aerodromu preuzima potrebne mjere radi sprečavanja neovlašćenih lica da prilaze platformi ili mjestu udesa A/C;

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju predviđenu za smještaj nepovrijeđenih putnika (dolazeći gejt putničkog terminala);

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju za okupljanje rodbine koja dolazi da se interesuje za putnike (centralni hol putničkog terminala);

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju za povrijeđene putnike (odlazeći gejt terminala za generalnu avijaciju);

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju za okupljanje predstavnika javnog informisanja (hol ispred multimedijalne sale);

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju telefonsko informacionog centra (informacioni pult);

određuje radnika i upućuje ga u prostor za nepreživjele putnike (sortirnica);

određuje osobe koje će sa vozačem autobusa pomagati u prevozu nepovrijeđenih putnika;

određuje radnika koji će sa svim raspoloživim ručnim radio stanicama snabdjeti tehnički prolaz „4“ ;

zabranjuje službi informisanja i drugim licima iz smjene da daju bilo kakve informacije o udesu A/C bez njegove dozvole ili zvaničnog saopštenja OŠAP-a;

u skladu sa nastalom situacijom preduzima i druge mjere koje će ubrzati propisane procedure ili će doprinijeti da se posledice udesa smanje;

po dolasku direktora Aerodroma, informiše ga o nastalom događaju, preduzetim mjerama i dalje postupa po odlukama Direktora odnosno OŠAP-a;

priprema vozilo za potrebe OŠAP-a (potrebe mobilnog KM);

uz koordinaciju sa predstavnikom avioprevozioca određuje radnika koji dolazi u prostor namijenjen nepovrijeđenim putniicima i sačinjava spisak istim (dolazeći gejt putničkog terminala);

uz koordinaciju sa predstavnikom avioprevozioca određuje radnike koji preuzimaju dalju brigu o nepovrijeđenim putnicima (predaju ličnih stvari, hotelski smještaj, mogućnost telefoniranja, dalji prevoz, obezbeđenje dodatne odjeće, dopunske ljekarske usluge, obezbeđenje toplih napitaka i ćebadi i dr.).

e) Ekspozitura granične policije na Aerodromu Podgorica (EGP)Po dobijanju informacije od strane dežurnog operatera Saobraćajnog centra, šef smjene EGP potvrđuje prijem „primio informaciju“ i preduzima sledeće radnje:

obavještava Upravu policije – dežurni operativni centar;

odmah šalje ekipu ka mjestu udesa vazduhoplova sa zadatkom uspostavljanja blokade istog i u saradnji sa rukovodiocem akcije gašenja požara i spašavanja propušta samo potrebne ekipe za pružanje pomoći;

obezbeđuje tokove za kretanje ekipa za ispomoć koje dolaze na Aerodrom;

ne dozvoljava prilazak mjestu događaja drugim licima i vozilima osim licima i vozilima predviđenih Planom za pružanje pomoći, spašavanje putnika i posade i sprečavanju nastajanja većih posledica (SVJ, SHP i vatrogasne i medicinske ekipe grada i vojske CG);

po završetku akcije spašavanja putnika i posade dozvoljava prilazak i ostalih ekipa radi prikupljanja i istovara prtljaga i druge opreme iz aviona;

obavještava potrebne sudske i istražne organe i

pruža pomoć Aerodromskoj službi obezbjeđenja i P/O u održavanju reda i mira u terminalnoj zgradi obzirom na očekivani veći priliv građana i drugih subjekata povodom nastalog događaja.

f) Ovlašćeni predstavnici avio prevozioca

Ovlašćeni predstavnik avio prevozioca čiji je vazduhoplov imao udes, po dobijenoj informaciji od dežurnog operatera Saobraćajnog centra preduzima sledeće radnje:

javlja se šefu smjene P/O i zajedno koordiniraju o zbrinjavanju nepovređenih i povređenih putnika;

stupa u kontakt sa članovima OŠAP-a i dostavlja im sve potrebne podatke o vazduhoplovu, putnicima i teretu i

saziva konferenciju za štampu.

g) Komandir smjene SVS-aKomandir smjene SVS-a na Aerodromu je ujedno i rukovodilac akcije gašenja požara i spasavanja putnika i članova posade iz zapaljenog vazduhoplova.

Odmah po dobijenoj informaciji poštujuću dnevnu zapovijest, upućuje se ka mjestu udesa vazduhoplova sa svim ljudstvom i raspoloživom tehnikom.

h) Pomoćno vatrogasno osobljePo dobijanju informacije o udesu vazduhoplova od šefa smjene P/O, pomoćno vatrogasno osoblje okuplja se kod vatrogasne stanice.

Po preuzimanju ključeva od prostorije gdje je parkirana prikolica i od vozila FOLLOW ME (od dežurnog telefoniste) iste stavljaju u funkciju i upućuju se prema mjestu udesa vazduhoplova.

Posredstvom dežurnog telefoniste dobijaju instrukcije od komandira smjene SVS-a o mjestu zaustavljanja i o daljim aktivnostima.

i) Služba hitne pomoćiPo dobijanju informacije o udesu vazduhoplova od šefa smjene P/O, vozač ambulantnog vozila isto dovozi ispred ambulante, gdje prihvata dežurnog ljekara i medicinskog tehničara.

Dežurni ljekar posredstvom dežurnog telefoniste od komandira smjene SVS-a dobija instrukcije o pozicioniranju „trijažnog centra“.

Dežurni ljekar, po dolasku vozila službe hitne pomoći iz grada, koordinira radom istih.

U zavisnosti od vrste povrede, dežurni ljekar povrijeđene u Klinički centar dok lakše povrijeđeni se upućuju u prostor za to namijenjen na Aerodromu (dolazeći gejt terminala za generalnu avijaciju).

3. UDES (NESREĆA) VAZDUHOPLOVA IZVAN AERODROMA

3.1ZnačenjePod udesom (nesrećom) vazduhoplova izvan Aerodroma podrazumijeva se da je avion mimo propisane procedure za bezbjedno polijetanje-slijetanje iz neutvrđenih razloga doživio nesreću izvan kruga prečnika 8 km (na kodiranoj karti) od reperne (središnje) tačke Aerodroma (sredina PSS),a u reonu do 30 km.

3.2Način uzbunjivanja Uzbunjivanje i obavještavanje svih subjekata na Aerodromu vrši dežurni kontrolor letenja TKL po šemi datoj u prilogu 1.

3.3Postupak Aerodromskih službia) Terminalna kontrola letenja

Po dobijanju informacije od posade aviona, dežurni kontrolor Terminalne kontrole letenja preduzima sledeće radnje:

Radio vezom na kanalu 1 obavještava SVS o nastaloj situaciji dajući sledeće podatke: mjesto udesa (nesreće vazduhoplova prema kodiranoj karti), tip vazduhoplova i vrijeme.

Ukoliko je u saznanju saopštava i druge informacije od značaja za spasilačke ekipe i to: broj putnika i članova posade, količina goriva u avionu, naziv avio prevozioca i informacija o postojanju opasnih materija u teretu (vrsta opasne materije,

količina i mjesto u bagažniku).

Telefonom obavještava Načelnika TKL-a o udesu aviona;

Izdaje NOTAM o zatvorenosti Aerodroma u dogovoru sa Saobraćajnim centrom Aerodroma Podgorica.

b) Služba SVS – dežurni telefonistaPo dobijanju informacije od TKL-a dežurni telefonista potvrđuje prijem „primio informaciju“ i preduzima sledeće radnje:

odmah obavještava komandira smjene SVS-a lično putem radio stanice na kanalu 1 ili fiksnom vezom na lokal 350;

daje uzbunu SVS-u putem sirene; obaještava šefa smjene P/O putem radio veze na kanal 2 ili fiksnom vezom

na lokal 245; obavještava operatera Saobraćajnog centra putem radio stanicom na kanalu

2 ili fiksnom vezom na lokal 242; obavještava Vojnu vatrogasnu jedinicu fiksnom vezom na broj 448-627 ili

lokala 41-627; obavještava Vatrogasnu jedinicu grada na broj 123; obavještava Službu hitne pomoći grada na broj 124; održava vezu sa komandirom SVS, vozačem ambulantnog vozila i pomoćnim

osobljem.

c) Saobraćajni centar – dežurni operaterPo dobijanju informacije od dežurnog telefoniste dežurni operater Saobraćajnog centra potvrđuje prijem „primio informaciju“ i preduzima sledeće radnje:

U kontaktu sa TKL-om donosi odluku o zatvaranju Aerodroma i naknadno dostavlja sadržaj zahtjeva za izdavanje NOTAM-a;

Obavještava šefa smjene Ekspoziture granične policije na Aerodromu putem radio veze na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 300;

Obavještava operativni centar avio kompanije i predstavnika iste; Obavještava direktora Aerodroma fiksnom vezom na lokal 230 ili na mob. tel.

067/567-697; Obavještava ostale članove OŠAP-a prema spisku koji dobija od šefa Službe

bezbjednosti uredno ažuriranog ; Obavještava pomoćnika direktora JPACG za bezbjednost putem fiksne veze

na lokal 227 ili na mob. Tel. 067/215-115 i Obavještava inspektora Civilnog vazduhoplovstva CG.

d) Šef smjene P/O Po dobijanju informacije od dežurnog telefoniste, šef smjene P/O potvrđuje prijem „primio informaciju“ i preduzima sledeće radnje:

obavještava dežurnog ljekara hitne pomoći na Aerodromu putem radio veze na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 294;

obavještava medicinskog tehničara putem radio veze na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 334;

obavještava vozača ambulantnog vozila u smjeni putem radio veze na kanalu 2 ili fiksnom vezom na lokal 342;

obavještava pomoćno vatrogasno osoblje putem radio veze na kanalu 2; na mjesto udesa upućuje autobus radi prevoza nepovrijeđenih putnika; ostalo ljudstvo upućuje na mjesto za okupljanje, upoznaje ih sa nastalom

situacijom i po potrebi upućuje ih na mjesto udesa A/C; u saradnji sa šefom smjene Ekspoziture granične policije na Aerodromu

preuzima potrebne mjere radi sprečavanja neovlašćenih lica da prilaze platformi ili mjestu udesa A/C;

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju predviđenu za smještaj nepovrijeđenih putnika (dolazeći gejt putničkog terminala);

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju za okupljanje rodbine koja dolazi da se interesuje za putnike (centralni hol putničkog terminala);

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju za povrijeđene putnike (odlazeci gejt terminala za generalnu avijaciju);

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju za okupljanje predstavnika javnog informisanja (hol ispred multimedijalne sale);

određuje radnika i upućuje ga u prostoriju telefonsko informacionog centra (informacioni pult);

određuje radnika i upućuje ga u prostor za nepreživjele putnike (sortirnica); određuje osobe koje će sa vozačem autobusa pomagati u prevozu

nepovrijeđenih putnika; određuje radnika koji će sa svim raspoloživim ručnim radio stanicama

snadbjeti tehnički prolaz „4“ ; zabranjuje službi informisanja i drugim licima iz smjene da daju bilo kakve

informacije o udesu A/C bez njegove dozvole ili zvaničnog saopštenja OŠAP-a;

u skladu sa nastalom situacijom preduzima i druge mjere koje će ubrzati

propisane procedure ili će doprinijeti da se posledice udesa smanje; po dolasku direktora Aerodroma, informiše ga o nastalom događaju,

preduzetim mjerama i dalje postupa po odlukama Direktora odnosno OŠAP-a;

priprema vozilo za potrebe OŠAP-a (potrebe mobilnog KM);

uz koordinaciju sa predstavnikom avioprevozioca određuje radnika koji dolazi u prostor namijenjen nepovrijeđenim putniicima i sačinjava spisak istim (dolazeći gejt putničkog terminala);

uz koordinaciju sa predstavnikom avioprevozioca određuje radnike koji preuzimaju dalju brigu o nepovrijeđenim putnicima (predaju ličnih stvari, hotelski smještaj, mogućnost telefoniranja, dalji prevoz, obezbeđenje dodatne odjeće, dopunske ljekarske usluge, obezbeđenje toplih napitaka i ćebadi i dr.).

e) Ekspozitura granične policije na Aerodromu Podgorica (EGP)Po dobijanju informacije od strane dežurnog operatera Saobraćajnog centra, šef smjene EGP potvrđuje prijem „primio informaciju“ i preduzima sledeće radnje:

Obavještava Upravu policije – dežurni operativni centar; Odmah šalje ekipu ka mjestu udesa vazduhoplova sa zadatkom

uspostavljanja blokade istog i u saradnji sa rukovodiocem akcije gašenja požara i spašavanja propušta samo potrebne ekipe za pružanje pomoći;

Obezbeđuje tokove za kretanje ekipa za ispomoć koje dolaze na Aerodrom; ne dozvoljava prilazak mjestu događaja drugim licima i vozilima osim licima i

vozilima predviđenih Planom za pružanje pomoći, spašavanje putnika i posade i sprečavanju nastajanja većih posledica (SVJ, SHP i vatrogasne i medicinske ekipe grada i vojske CG);

po završetku akcije spašavanja putnika i posade dozvoljava prilazak i ostalih ekipa radi prikupljanja i istovara prtljaga i druge opreme iz aviona;

Obavještava potrebne sudske i istražne organe i pruža pomoć Aerodromskoj službi obezbjeđenja i P/O u održavanju reda i

mira u terminalnoj zgradi obzirom na očekivani veći priliv građana i drugih subjekata povodom nastalog događaja.

f) Ovlašćeni predstavnici avio prevoziocaOvlašćeni predstavnik avio prevozioca čiji je vazduhoplov imao udes, po dobijenoj informaciji od dežurnog operatera Saobraćajnog centra preduzima sledeće radnje:

javlja se šefu smjene P/O i zajedno koordiniraju o zbrinjavanju nepovređenih i povređenih putnika;

stupa u kontakt sa članovima OŠAP-a i dostavlja im sve potrebne podatke o vazduhoplovu, putnicima i teretu i

saziva konferenciju za štampu.

g) Komandir smjene SVS-aKomandir smjene SVS-a na Aerodromu je ujedno i rukovodilac akcije gašenja požara i spasavanja putnika i članova posade iz zapaljenog vazduhoplova.

Odmah po dobijenoj informaciji poštujuću dnevnu zapovijest, upućuje se ka mjestu udesa vazduhoplova sa svim ljudstvom i raspoloživom tehnikom.

h) Pomoćno vatrogasno osobljePo dobijanju informacije o udesu vazduhoplova od šefa smjene P/O, pomoćno vatrogasno osoblje okuplja se kod vatrogasne stanice.

Po preuzimanju ključeva od prostorije gdje je parkirana prikolica i od vozila FOLLOW ME (od dežurnog telefoniste) iste stavljaju u funkciju i upućuju se prema mjestu udesa vazduhoplova.

Posredstvom dežurnog telefoniste dobijaju instrukcije od komandira smjene SVS-a o mjestu zaustavljanja i o daljim aktivnostima.

i) Služba hitne pomoćiPo dobijanju informacije o udesu vazduhoplova od šefa smjene P/O, vozač ambulantnog vozila isto dovozi ispred ambulante, gdje prihvata dežurnog ljekara i medicinskog tehničara.

Dežurni ljekar posredstvom dežurnog telefoniste od komandira smjene SVS-a dobija instrukcije o pozicioniranju „trijažnog centra“.

Dežurni ljekar, po dolasku vozila službe hitne pomoći iz grada, koordinira radom istih.

U zavisnosti od vrste povrede, dežurni ljekar povrijeđene u Klinički centar dok lakše povrijeđeni se upućuju u prostor za to namijenjen na Aerodromu (dolazeći gejt terminala za generalnu avijaciju).

4. POŽAR NA VAZDUHOPLOVU ILI U AERODROMSKIM OBJEKTIMAU slučaju nastanka požara na vazduhoplovu ili na aerodromskim objektima postupa se po Planu gašenja požara na Aerodromu Podgorica koji je sastavni dio Aerodromskog Programa bezbjednosti.

5. SLUČAJEVI SA OPASNIM TERETOM (eksploziv, radioaktvne, zarazne, otrovne i zapaljive materije)Ovo poglavlje Plana biće detaljno razrađeno kada stupe na snagu Instrukcije (pravilnici) iz Nacionalnog programa bezbjednosti.

Do propisivanja validnih Planova iz ove oblasti primjenjivaće se mjere i postupci propisani Aerodromskim programom bezbjednosti.

6. PRIRODNE NESREĆE (oluje, poplave, potresi)Uloga i zadaci aerodromskog osoblja u ovim vidovima vanrednih događaja je na trenutnoj procjeni ugroženosti objekata i spremnosti aerodroma za bezbjedno odvijanje vazdušnog saobraćaja.

Na osnovu trenutne procjene u zavisnosti od vrste vanredne situacije rukovodstvo aerodroma će donositi odluku za sprečavanje negativnih posledica i saniranje već nastalih

7. UPUTSTVO ZA EVAKUACIJU GRAĐANA I PUTNIKA IZ PUTNIČKOG TERMINALA U VANREDNIM SITUACIJAMA

Evakuacija posjetilaca, putnika i zaposlenih iz terminala vršiće se u sledećim vanrednim slučajevima:

- nalaženje bombe ili eksplozivne naprave u prostorijama terminala ili u neposrednoj blizini istog.

- anonimnoj dojavi da je postavljena bomba ili eksplozivna naprava u terminalu ili neposrednoj blizini istog.

- požara u terminalu.

Evakuaciju posjetilaca, putnika i zaposlenih iz terminala može zahtijevati Rukovodilac EGP i odgovorno lice Službe bezbjednosti zavisno od situacije.

Evakuaciju posjetioca, putnika i zaposlenih iz terminala naredit će vođa smjene EGP u saradnji sa vođom smjene P/O.

Za evakuaciju osoba iz putničkog terminala mogu se upotrijebiti postojeća ulazno-izlazna vrata ispred putničkog terminala (LAND SIDE) i ulazno-izlazna vrata prema platformi (AIR SIDE).

Putevi i vrata su posebno označeni standardnim oznakama i tačno određuju pravce izlaska iz svih prostora putničkog terminala.

U slučaju potrebe, na zahtjev šefa smjene P/O i vođe smjene Ekspoziture granične policije (EGP), operater na video-nadzoru daljinskim upravljanjem otvara (deblokira) vrata na terminalnoj zgradi.

Prihvatna mjesta za evakuisane putnike, posjetioce i zaposlenePrihvatno mjesto br. 1- nalazi se nasuprot putničkog terminala na parking prostoru. Na prihvatno mjesto

broj 1 odvode se putnici koji nisu prošli kontra-diverzionu kontrolu, putnici koji su prošli pasošku kontrolu u dolasku i putnici koji su u dijelu terminalne zgrade (LAND SIDE).

Prihvatno mjesto br. 2- nalazi se sjeverno od terminalne zgrade u AIR SIDE-u između ograde i parking

pozicije broj 6 za vazduhoplove. Na prihvatno mjesto broj 2 odvode se putnici iz gejta za odlaske.

Prihvatno mjesto br. 3- nalazi se na platou između nove i stare zgrade. Na prihvatno mjesto broj 3 putnici

koji su u dolasku a nisu prošli pasošku kontrolu.U slučaju događaja sa težim posledicama, po nalogu šefa smjene P/O i vođe smjene EGP, prihvatna mjesta mogu se odrediti prema trenutnoj situaciji i potrebi.

Zona evakuacije br. 1Obuhvata chek-in šaltere, šaltere avio-kompanija, rent-a-cara,prodavnice, banku,restoran u centralnom holu i putnike koji su prošli pasošku kontrolu u dolasku.Zadužene osobe za evakuaciju iz zone 1 su zaposleni radnici na šalterime chek-in-a i službenici carine (službenici carine zaduženi su za putnike koji su prošli pasošku kontrolu u dolasku). Evakuacija iz centralnog hola se obavlja kroz glavna ulazno-izlazna vrata ispred putničkog terminala na prihvatno mjesto broj 1.

Zona evakuacije br. 2

Obuhvata gejt za odlaske, biznis salon, free shop i restoran u odlascima.Zadužene osobe za evakuaciju iz zone 2 su zaposleni na radnom mjestu STW. Evakuacija iz gejta za odlaske se obavlja preko izlaza 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 i 8 na prihvatno mjesto broj 2.

Zona evakuacije br. 3Obuhvata prostor ispred pasoške kontrole – putnici koji nisu prošli pasošku kontrolu – putnici u dolasku koji nisu prošli pasošku kontrolu.

Zadužene osobe za evakuaciju iz zone 3 su službenici EGP-a – pasoška kontrola. Evakuacija iz gejta za dolaske se obavlja preko ulaska u gejt na prihvatno mjesto broj 3.

Za evakuaciju u slučaju potrebe koriste se hodnici, holovi i horizontalni prolazi. Objekat ima dovoljan broj izlaza, pristupačni su i vode direktno u slobodan prostor.

Evakuacioni putevi u objektu jasno su označeni kao smjer evakuacije. Svi izlazi iz objekta kao i prilazni putevi izlazima označeni su uočljivim znakovima. Znakovi za usmjeravanje kretanja ljudi nalaze se na svetiljkama protiv-panične rasvjete; sa oznakama IZLAZ obilježeni su izlazi iz objekta.

Sva vrata na putevima za evakuaciju se otvaraju u smjeru evakuacije.

U slučaju incidentne situacije, za potrebe napuštanja objekta vrata se otvaraju (deblokiraju) automatski i ručno. Takođe i klizna vrata se mogu otvoriti i automatski i ručno.

Prilog: Shema prihvatnih mjesta

Razmještaj učesnika u rešavanju i praćenju kriznih događaja

TELEKOMUNIKACIONEPROSTORIJE UČIONICA ŠKOLSKOG CENTRA

KANCELARIJA SEKRETARA ŠKOLSKOG CENTRA

444-267 i 444-268

PREGOVARAČKI TIM

OŠAPNACIONALNI ODBOR ZA

BEZBJEDNOST

PREDSTAVNICI AVIOKOMPANIJE

HOL ISPRED UČIONICE

ŠKOLSKOG CENTRA

RUKOVODSTVO INTERVENTNE

JEDINICE

KM

AERODROMSKI SAOBRAĆAJNI

CENTAR

SORTIRNICACENTRALNI HOL

PUTNIČKOG TERMINALA

PULT INFORMACIJA

DOLAZEĆI GATE PUTNIČKOG TERMINALA

HOL ISPRED MULTIMEDIJALNE

SALE

DOLAZEĆI GATE TERMINALA ZA

GENERALNU AVIJACIJU

NEPREŽIVJELI PUTNICI

ČLANOVI PORODICA PUTNIKA

TELEFONSKI INFORMACIONI

CENTARNEPOVRIJEĐENI

PUTNICISREDSTVA

JAVNOG INFORMISANJA

POVRIJEĐENI PUTNICI

SPISAK

telefonskih brojeva članova Lokalnog odbora za bezbjednost vazdušnog saobraćaja Aerodroma Podgorica

R.br. Funkcija članova odbora PTT Mobilni Lokal

1. Direktor Aerodroma Podgorica

444 230444 233

Dragan Milanović067 567 697 230

2.Rukovodilac Ekspoziture

granične policije Aerodroma Podgorica

225 618

Igor Ognjanović067 174 161067 400 000

Šef smjene067 184 029

300

3. Načelnik Terminalne kontrole letenja 620 859 Šemsudin Redžepagić

069 360 194

4.Rukovodilac sektora za

bezbjednost Montenegro Airlines-a

445 132445 133

Čedomila Banjević067 658 643

5. Šef Carinske ispostave Aerodrom Podgorica 653 073

Dragan Vukadinović067 279 066

6.Zamjenik komandanta Vazduhoplovne baze

Vojske CG

653 029

653 062

Živko Pejović069 254 888067 312 512

7. Šef bezbjednosti na Aerodromu Podgorica 444 238

Vladeta Vuković067 273 719 238

8.Rukovodilac SVS na

Aerodromu Podgorica 444 292Dragan Vlahović

067 454 426 292

9. Rukovodilac Hitne pomoći na Aerodromu

444 294 dr. Velimir Rubežić 294

Podgorica 067 602 039

SPISAKtelefonskih brojeva subjekata Aerodroma Podgorica koji se angažuju u

vanrednim situacijamaR.br. Funkcija članova odbora PTT Mobilni Kanal

radio veze

1. Šef smjene P/O 444 245

Lakić Sreten067 522 803

Đuretić Nebojša067 806 577Minić lidija

067 263 383

02

2.Ekspozitura granične policije Aerodroma

Podgorica225 618

Šef smjene067 184 029 02

3. Operativni centar Montenegro Airlines-a

445 132445 131 02

4. TKL – Podgorica620 544620 075 01

5.Carinska ispostava

Aerodroma Podgorica 067 275 005 02

6. Jugopetrol AD Avio servis Podgorica 653 054 02

7. Vazduhoplovna baza Vojske CG

653 062 069 334 102

8. Saobraćajni centar Aerodroma Podgorica 444 242

Dragana Abramović

067 395 26802

9.Spasilačko vatrogasna

jedinica Aerodroma Podgorica

444 247

Dragan Vlahović067 454 426

Slobodan Martinović

067 237 820

01 i 02

10. Predstavnik JAT Airways-a 653 051653 050

Miketić Vito069 481 466Peličić Željko

02

069 067 598Damjanac Slobodan

069 501 917

11. Predstavnik Adria Airways-a 241 154201 201

Orhan Hodžić067 310 000

Danijel Hodžić067 656 679

02

12. Predstavnik Malev-aVesna Vučinić067 539 687 02

13. Predstavnik Austria Airlines 653100653 350

Miljan Martinović067 279 278 02

14. Predstavnik Siberia

Airlines-aKrsto Marković069 589 596

15. Predstavnik Turkish Airlines-a

653033

653107

Jasin Akova069 865 228Haris Nokić068 496 910

02

15. Ambulanta Aerodroma Podgorica

444 294 lokal

294

Rubežić Velimir067 602 039

Đuričković Tanja069 054 131Vujović Vido069 628 292067628 292

Fatić Svetlana063 233 264

02

8. PLAN GAŠENJA POŽARA NA AERODROMU PODGORICA

8.1OPŠTEAkcijom gašenja požara rukovodi komandir smjene SVS-a u skladu sa propisanim mjerama i taktikom, a u odnosu na vrstu i kapacitet požara. U slučaju potrebe komandir smjene SVS-a dužan je da se prethodno konsultuje sa komandirom jedinice i rukovodiocem SVS-a kod donošenja značajnih odluka (rušenja objekata ili izazivanja veće materijalne štete da bi se lokalizovao požar).

Svaki radnik Aerodroma Podgorica dužan je odmah nakon otkrivanja početnog požara, hladnokrvno i bez panike, pristupiti gašenju tog požara, a u skladu sa nivoom obučenosti. Takođe, uzvikom „POŽAR“ treba uzbuniti ostale radnike kako bi mu pružili neophodnu pomoć i na najbrži mogući način obavjestili profesionalnu vatrogasnu jedinicu na Aerodromu.

Kod intrevencije na požaru vazduhoplova svaki radnik obavezan je nakon zvučnog signala sirene da se okupi na zborno mjesto i stavi na raspolaganje dežurnom telefonisti.

8.1.1 POŽAR NA VAZDUHOPLOVU

PRIMJER ODREĐIVANJA TEORETSKI POTREBNIH KOLIČINA SREDSTAVA ZA GAŠENJE POŽARA NA VAZDUHOPLOVU

Za vazduhoplov B-727 (7 vatrogasna kategorija) kao najduži vazduhoplov koji koristi aerodrom, potrebno je odrediti teorijsku količinu sredstava za gašenje požara za najnepovoljniju varijantu-kada je vazduhoplov pun goriva i maziva pretrpio udes na poletno–sletnoj stazi aerodroma.Karakteristike vazduhoplova:

- Ukupno goriva 26500 l- Ulje motora 45,5 l- Hidraulično ulje 120 l- Ukupna količina zapaljive tečnosti 26665,5 l =26,6655m³ zapaljive tečnosti- Prečnik zamišljene kružne površine prosute zapaljive tečnosti čija je debljina

5mm iznosi:

82m

- Površina razlivene tečnosti:

Za gašenje 1m gorive tečnosti poterbno je 1,5 kg praha za gašenje požara, tako da je za gašenje ove površine potrebno:

Q 5278.34*1.5= 7917,15 kg

Za gašenje ove površine tečnosti teškom pjenom čiji je broj pjenušanja 10, debljina pjene 2,5 cm, potrebno je ukupno zapremine smješe:

gdje je :

- broj pjenušanja tj.10- zapremina pjene tj. 5278.34 * 0.025=131,95- zapremina smješe vode i pjenila

≈ 13,2m³ smješe odnosno oko 13200 l smješe vode i

pjenila.

Ako se koristi 6% rastvor pjenila i vode proizilazi da je za gašenje požara ove prosute tečnosti potrebno teorijski najmanje:

- 792 l pjenila i - 12400 l vode.

Raspored vozila pri izlasku na mjesto intervencijePrijemom znaka za uzbunu za slučaj prinudnog slijetanja osoblje SVS-a izlazi na mjesto utvrđeno planom za vanredne situacije na aerodromu.

Iz garaže vozila izlaze po sledećem redosledu:- vozilo za brze inetrvencije,- glavna vatrogasna vozila,- tehničko vozilo i - sanitetsko vozilo

odlazeći na planom utvrđene pozicije na rulnu stazu ili u blizini poletno-sletne staze, jedino sanitetsko vozilo odlazi u planirani rejon i čeka poziv za intervenciju.

Ako se na intervenciju pozivaju teritorijalne vatrogasne jedinice i vatrogasna jedinica Vojske, one se po pristizanju na aerodrom takođe upućuju u planom predviđeni rejon, gdje čekaju naređenje od rukovodioca gašenja požara i spasavanja za dejstvo na mjestu intervencije.

Načelno, vatrogasna vozila aerodroma raspoređuju se na rulnoj stazi ili neposredno kraj poletno sletne staze aerodroma i to prema sledecem redosledu:

- vozilo za brze intervencije na rulnu stazu u blizini praga PSS-a na koji se očekuje prinudno slijetanje vazduhoplova;

- glavno vatrogasno vozilo br.1 na rulnu stazu, udaljeno oko 600 m od očekivane tačke dodira vazduhoplova sa PSS;

- glavno vatrogasno vozilo br.2, ili na sredini rulne staze ili između vozila za brze intervencije i glavnog vozila br.1, ili na mjesto gdje se nalazi vozilo za brze

intervencije o čemu će odlukui donijeti rukovodilac akcije gašenja i spašavanja nakon procjene situacije.

Raspored vozila zavisiće naravno i od razloga prinudnog slijetanja vazduhoplova, od toga da li je uzrok slijetanja požar na motoru vazduhoplova, zabravljen stajni trap, zabravljen jedan točak stajnog trapa ili nešto drugo. Raspored vozila zavisiće i od pravca vjetra kao i pravca širenja toplote nastale požarom.

Ako je razlog prinudnog slijetanja vazduhoplova zabravljen lijevi točak stajnog trapa, vatrogasna vozila rasporediće se sa suprotne starane PSS-a na desnu stranu u odnosu na pravac slijetanja vazduhoplova, ovo zbog toga što će vazduhoplov sa zabravljenim lijevim točkom stajnog trapa nakon slijetanja na PSS vjerovatno nagnuti na lijevu stranu, skrenuti sa PSS-a i oktenuti se oko lijevog krila, što će za posledicu imati lom lijeog krila prosipanje goriva i nastanak požara.

Kada do prinudnog slijetanja dolazi u slučaju potpunog zabravljivanja stajnog trapa tkz. slijetanje na stomak vazduhoplova to će za posledicu imati deformaciju prostora sa prtljagom na avionu, deformaciju rezervoara za gorivo, prosipanje goriva i nastanak požara.

Prinudno slijetanje na nosni točak stajnog trapa imaće razvoj događaja kao i kod slijetanja na stomak vazduhoplova, a što će za posledicu imati nastanak požara prije svega u prednjem dijelu vazduhoplova, zatim i širenje požara po trupu vazduhoplova.

Osnovni zadatak SVS-a je sačuvati trup od požara kako bi se izvršila nesmetana evakuacija putnika. Početne količine pjene za gašenje požara treba usmjeriti tako da prekriju trup vazuduhoplova i mlazeve treba usmjeravati u pravcu centra požara vodeći računa o pravcu vjetra.

U prilozima 1, 2, 3 i 4 prikazan je taktički nastup gašenja požara u nekoliko različitih situacija.

8.1.2 POŽAR U AERODROMSKIM OBJEKTIMA

PRIMJER RJEŠENJA TAKTIČKOG ZADATKA GAŠENJA POŽARA NA OBJEKTU AERODROMA

Požar je nastao na tornju TKL-a – na četvrtom spratu u prostoriji šefa smjene. Visina jednog sprata je 2,7 m. U trenutku nastanka požara u prostoriji nije bilo nikoga. U momentu dolaska vatrogasne jedinice na mjesto požara požarom je bilo zahvaćeno 10m2 prostora, a svakog minuta požar se uvećevao se za 2m2.

Za potisnu prugu za gašenje požara od vatrogasnog vozila do razdjelnice koristiće se gumirana crijeva prečnika Ø 75mm ("B"), a za potisnu prugu od razdjelnice do mlaznica koristiće se gumirana crijeva prečnika Ø 52mm ("C").

Požar će se gasiti vodom koja će se koristiti u kombinovanom obliku (raspršeni mlaz i vodena magla), a vodosnadbijevanje vatrogasnih vozila će biti iz spoljnjeg nadzemnog hidranta čiji je pritisak u mreži 5 bar, a kapacitet 70 l/sek pomoću gumiranog crijeva prečnika Ø 75mm ("B"). Vozilo se postavlja na udaljenosti od 30m od ulaza u zgradu TKL-a, a 10m udaljeno je od nadzemnog hidranta. U dežurnoj smjeni na aerodromu se nalazi 7 profesionalnih vatrogasaca i dežurni telefonista. Potrebno je odrediti neophodne snage i sredstva, broj vatrogasaca kao i potreban pritisak na pumpi vozila.

1. Površina požara u trenutku početka gašenja požara - Sn

Sn= Snl + Vs * τrp = 10 + 2 * 4 = 18 m2

Gdje je: Snl – površina požara u trenutku dolaska jedinice tj. 10m² Vs – brzina razvoja požara = 2m2/min τrp – vrijeme potrebno za razvoj pruga = 4 min

2. Oređivanje količine vode potrebne za gašenje požara Qpt

Qpt = Sn * Ipt = 18 * 0,2 = 3,6 l/sekGdje je:

Ipt – intezitet utroška sredstava za gašenje požara ( tabela 1)

Tabela 1.

Vrsta požara Kancelarije i stambene zgrade

Pozornica u pozorištu

Podrumi u zgradama

Ipt ( l/s m2) 0,06-0,20 0,20-0,30 0,30-1,00

3. Potreban broj mlaznica za gašenje požara Nml

Nml = mlaznice tipa "C"

Gdje je: qml – kapacitet jedne mlaznice tipa "C" = 3,5 l/s

Usvajamo Nml = 2 mlaznice tipa "C" sa usnikom prečnika 13mm

4. Potreban broj ljudi za gašenje požara Nlj

na svaku mlaznicu 2 vatrogasca…......................4 vatrogasac na razdjelnici.....................................1 rukovodilac akcije gašenja...................................1 vatrogasac-vozač.................................................1

UKUPNO.........................................................7

5. Određivanje broja potisnih crijeva tipa "B" (Nb) za formiranje pruge od vozila do razdjelnice (razdjelnica se postavlja jedan sprat ispod sprata gdje je izbio požar) smještene na trećem spratu TKL-a

Za gašenje se koristi unutrašnja navala i pruge se formiraju vertikalno kroz stepenišni prostor.Visina podizanja crijeva je:

Lv = Nsp * H = 3 * 2,7 = 8,1 m

Ukupno potrebno crijeva po vertikali zgrade:

Nb1= 1 kom "B" crijeva standardne dužine 15m Gdje je:

Nsp – sprat na koji se dovodi crijevo a to je 3 H – visina sprata = 2,7m

S obzirom da je vozilo od ulaza u zgradu TKL-a udaljeno 30m to je za potisnu prugu potrebno razviti:

Nb2 = 3 kom "B" crijeva standardne dužine 15m Te je ukupno potrebno "B" crijeva od vozila do razdjelnice:

Nb = Nb1 + Nb2 = 1 + 3 = 4 komKako je vatrogasno vozilo postavljeno na udaljenosti 10m od hidranta za potisnu prugu od hidranta do vozila potrebno nam je jedno potisno "B" crijevo standardne dužine 15m:

Nb3 = 1 kom

6. Određivanje broja potisnih crijeva tipa "C" (Nc) od razdjelnice na trećem do mlaznica na četvrtom spratu

Usvajamo po jedno "C" crijevo standardne dužine 15m pa je: Nc = 2 kom

7. Određivanje gubitaka pritiska u potisnim crijevima "B" i "C" gdje je:

Nb – ukupan broj "B" crijeva....................... 4 Nc – ukupan broj "C" crijeva....................... 2 Q1 – protok vode u "B" crijevu( l/s )........... 7,0 l/sek Q2 – protok vode u "C" crijevu( l/s )........... 3,5 l/sek htb – otpor trenja u "B" crijevu.................... 0,018 htc – otpor trenja u "C" crijevu.................... 0,13

Δp = Nb*Q12*htb+Nc*Q2

2*htc = 4 * 72 * 0,018 + 2 * 3,52 * 0,13 = = 3,528 + 3,185 = 6,713 mVS = 0,67 bar

8. Određivanje pritiska na usniku mlaznice Pml:

Pml = hu * qml2 = 2,89 * 3,52 = 35,4 mVS = 3,54 bar

hu = 2,89 – otpor trenja na usniku mlaznice prečnika 13mm qml = 3,5 l/sek – kapacitet vode mlaznice "C"

9. Određivanje potrebnog pritiska na pumpi vozila neophodnog za rad oba mlaza vode pri protoku od 3,5 l/sek

Pp = Δp + Lv + Pml = 6,71 + 8,1 + 35,4 = 50,21 mVS = 5,02 bar

Potrbne snage i sredstva za gašenje požara

r/b Potrebno ljudstvo i sredstva količina1 Vatrogasac 72 Vatrogasno vozilo 13 Razdjelnica 14 Potisna "B" crijeva (vozilo-razdjelnica) 45 Potisna "B" crijeva (hidrant-vozilo) 16 Potisna "C" crijeva (razdjelnica-mlaznica) 27 Univerzalna mlaznica 2