Phat Giao Nen Tang Cua Khoa Hoc - Prayudh Payutto - TT Thich Tam Quang Dich

8/3/2019 Phat Giao Nen Tang Cua Khoa Hoc - Prayudh Payutto - TT Thich Tam Quang Dich

1/106

PHT GIO NN TNG CA KHOA HCHa thng Prayudh Payutto

T kheo Thch Tm Quang dch---o0o---Ngun

http://thuvienhoasen.orgChuyn sang ebook 26-7-2009

Ngi thc hin : Nam Thin [email protected] Audio Ti Website http://www.phatphaponline.org

Mc LcLI NI UI.KHOA HC V K THUT

MT TIN B NG NGS RI B KHOA HC V THIN NHIN

HAI LOI K THUTV TH CA O CKHOA HC V K THUT KHNG TH RI NHAUTIN N MC GII HN KHNG TM C CU TR LIGI TR V NG CNG SAU S THNH VNG.

II. TN GIO V KHOA HCIII. KHOA HC V TN GIO: CUC GP G HAY PHN LY?

THIN V CVN T DO CH

IV. NIM TIN TRONG KHOA HC V O PHT

NIM TIN TR TU - GII THOTCON NGI HAY CI TI L TRUNG TM

V. TIN VO RANH GII CA TMGII HN CA KIN THC KHOA HCO C: MT CHN L CH I S XC MINH'CI G CHN L', 'CI G PHI RA SAO'CHN L THT S L NN TNG CA KHOA HCCHP NHN GIC QUAN TH SU

VI. MT VI NGH CI TINQU TQU TR

VN PHT TRIN CH C TH CP TI KHI THC S HIU CCC GI TRKHUYN KHCH K THUT XY DNG

---o0o---
http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Phat%20Giao%20Va%20Khoa%20Hoc/http://phatphaponline.org/kinh/Audio/Thuyet%20Phap/Phat%20Giao%20Va%20Khoa%20Hoc/


2/106

LI NI U

Bi thuyt trnh trong Ngy Khoa Hc Quc Gia ti i Hc Chiang Mai,Bc Thi Lan, ngy 16 Thng 8 Nm 1991 vi nhan : "Pht Gio, NnTng ca Khoa Hc"

Hm nay, Phn Khoa Khoa Hc ca i Hc Chiang Mai, c nh cho tivinh d n y thuyt trnh vi qu v trong dp quan trng ny. Ti c

bit a s qu v rt ngc nhin thy mt tu s Pht Gio li c mi n ni chuyn v khoa hc. S vic c v hnh nh bt thng, ti cm thy

phn ng ny khng c l do xc ng. Chng ta hy cng nhau thng ttng trc khi vo phn thuyt trnh, hu tm tr chng ta c v t.

Quan nim mt nh s l chuyn gia tn gio ni chuyn v vn khoa hc

c th do kt qu ca khuynh hng hin i. Thi i ca chng ta l mtthi i ca cc chuyn gia. Chng ta c khuynh hng sp xp cc chuynvin no l nh tn gio, khoa hc gia, kinh t gia, chnh tr gia vn vn..,sp mi ngi vo ring lnh vc chuyn mn ring ca mnh. Nhng chngti cm thy chng ti khng phi l mt chuyn gia tn gio, v chng tikhng mun ngi ta gi chng ti nh vy. n gin, chng ti ch l nhs.

Nhng nh s v nhng chuyn vin tn gio khng phi l mt. Mun trthnh mt nh s Pht Gio l mun sng mt cuc sng tu hnh. Ni cho

hp vi xu hng ngy nay, chng ta c th ni l cch sng "chuynbit". Mt khc, tn gio l mt ngnh chuyn v kin thc. Mt ngi cmt li sng c bit, c mt vai tr xc nh bi nhng k lut ca li sngy, mt li sng, trong trng hp ny, c hoch nh ngi snght kh nng, v c hai mt c nhn v x hi. Cc chuyn khoa ra i l dovic phn chia kin thc thnh cc loi. Trong vic phn chia ny, khng cs lu tm n li sng, m ch c mi quan tm hc tht n thun. Duinh sng y, coi nh s l mt chuyn gia tn gio l khng ng.

Cho nn vic t chc thuyt trnh ny, "Pht Gio, Nn Tng ca KhoaHc", khng th c coi nh cuc gp g ca hai mn hc thut, nukhng, qu v s c cm tng sp sa mc kch mt cuc i cht k dkhc thung.

Hy dn tm tr v t nhn thy khoa hc, khoa hc l ti tho lun cachng ta. Khoa hc l ni gp g ca chng ta. Cc khoa hc gia l nhng


3/106

chuyn vin ca ngnh kin thc ny, nhng ngi lin quan mt thit nhtn khoa hc, v by gi cc khoa hc gia s cho ngi ngoi c hi nhnvo khoa hc, nhn xt v khoa hc. Hiu nh vy, chng ti ngh rng quv s d dng theo di bi thuyt trnh ca chng ti.

Vi t tng trn, qu v s thy, khng nht thit din gi, mt ngi khnglin quan n khoa hc, phi c kin thc rng su v ti khoa hc.Thuyt trnh vin c th bit mt s vn , c th ngu dt vi mt s vn, c th ni ng hay sai, nhng du sao cng c mt iu g t ctrong bi thuyt trnh, d ch l kin ca ngi bn ngoi nhn cc khoahc gia nh th no.

By gi ta th xem, c li ch g t s hiu bit ny? Thc tnh m ni,chng ta khng th sng hay hnh ng n phng mt mnh c. Chng

ta chu nh hng ln nhau v li suy ngh v nhng bin c chung quanh.Chng ta c th lm vic cht ch vi ngi khc v cc ngnh khc cakin thc khc. Nu tc ng qua li ny thnh cng, cht lng cng vics gia tng. Nu tc ng h tng khng thnh cng, hot ng cng nhlnh vc kin thc ca chng ta s khng kt qu v b nh hng. V th,mi mt ngi ngoi nhn vo v nhn xt v khoa hc l rt hu ch, gipcho qu v c tm nhn xa trng rng, tc ng qua li vi th gii bn ngoiv cc ngnh hc thuyt khc, gip li ch thm cho cng vic ca qu bn.Kt qu s l quan im khong t, linh hot hn.

Cho nn chng ta u ng nn c bi thuyt trnh v khoa hc di conmt ca mt ngi bn ngoi, mt nh s Pht gio trong trng hp ny.

Nh s Pht Gio ny c nhn quan v khoa hc nh th no, vn sc trnh by sng t trong phn ti.

Mt im ph, chng ti mun by t cho r rng trc khi vo phn chnhca bi ni, c lin quan n u bi thuyt trnh m thuyt trnh vinthm ch cn tuyn b ngay: Pht Gio l nn tng ca khoa hc! Ti khngnu l do ti sao li t u ny ngay by gi, nhng s ni u nyc ly cm hng t li tuyn b ca mt khoa hc gia, mt nh khoa hcv i. ng khng ni ng hn nhng li nh trn, nhng ti khng ngh l xuyn tc li ng. D sao i na ti cng khng t qu nhiu tm quantrng vo vn ny v lt na ti s trnh by sau. Ti khng ngh rng quv li t mnh thc mc v Pht Gio c phi l nn tng ca khoa hc haykhng, hoc c li g sau bui ta m hm nay, l chuyn m qu v tdo quyt nh theo ca mnh.


4/106

Thm vo, ti mun lm sng t ngha ca hai ch m ti s dng trongsut bi thuyt trnh, l ' Pht Gio' v 'Khoa Hc'.

Pht Gio trong phm vi ny khng c ngha ch l hnh thc th ch caPht Gio, m l gio l ch yu, mt c tnh c tnh cch tru tng.

V khoa hc, c th chng ta c vn kh khn. Mt s cc khoa hc giac th cm thy trong phm vi ny, ch c Khoa Hc Thun Ty mi ccu xt, khng phi Khoa Hc ng Dng hay k thut.Nhng vi mtngi bnh thung, khi ngh ti ch 'khoa hc'', thng ngh n nghatng qut ch khng ngh n ngha hp ca n. Chnh ti cng l mt conngi bnh thung, mt chng sanh, khng khc bit g nhng ngi khc,mt ngi bn ngoi. Cho nn, chng ti ni n khoa hc theo li thngthng, khng phn bit Khoa Hc ng Dng hoc Thun Ty. Lc no

phn bit ti s nu r khi cp n.... V c bn, khoa hc vi thin nhin l mt, nhng ngy nay a s mingi cm thy ci m ta gi l khoa hc khng phi l thin nhin...

---o0o---

I.KHOA HC V K THUT

MT TIN B NG NG

u tin, chng ta phi cng nhn v s iu tt lnh tng cho chngta bi khoa hc. Khng mt ai khng cng nhn gi tr to ln ca khoahc hin c. c th n thuyt trnh, chng ti i t Bangkok nChiang Mai m ch mt c mt gi. Quay v thi i ca Hong Rama, mun i nh vy, chng ti phi mt ba thng mi n c,v do c l chng ti khng n nu vo thi i y. Chng taphi cng nhn s ng gp ca khoa hc vo phng tin di chuynnh my bay, xe la hay xe hi.

Nhn vo h thng truyn thng hin i, chng ta thy no v tuyntruyn thanh, in thoi, in th, truyn hnh, bng hnh, v tinh vnvn..., tt c nhng th trn u do s tin b ca khoa hc v kthut.


5/106

Nhng lnh vc pht trin khc nh y t trn th gii, rt nhiu ccbnh truyn nhim c thc s ngn nga. Bnh dch t hu nhkhng xut hin, ti Chu, bnh ny khng cn thy na. Bnh dchhch khng cn thy xy ra. Bnh u ma ti khp ni cng c

tiu dit. Ngy nay chng ta khng cn s hi cc bnh truyn nhimny. Thi c, mt ngi b cht d dng khi rut tha b nhim trng,nhng ngy nay m rut d ch l mt cuc gii phu tm thng.Phu thut no cng thnh d dng hn Ngay c n gii phu ccng khng thnh vn . Nhng dng c tinh vi c s dng khm bnh v chn bnh ngy cng sn c. My Quang Tuyn X cthay th bng cc my quang tuyn in t, my siu m v c myMRI. Chng bao lu na s khng cn n bc s khm bnh, ccmy mc s thay th h. Nhng th d in hnh trn y cho thy gi

tr cc k to ln ca tin b k thut.

Ri th, chng ta c in v hng h sa s cc my mc tit gimsc lao ng. n lot v pht hnh ht sc l tin b. Nhng my mcnh ng h, truc y c v phc tp nhng nay tr nn tm thng.Nhng ng h xa, qu to, nng n rt kh s dng. Bn phi hngngy iu chnh v ln dy ct. Ngy nay chng ta c ng h quartz(thch anh). ng h ngy nay n gin, r v chnh xc hn xa.Nhng dng c vit ngy nay rt nhiu v r, 20 nm v trc

chng ta phi gn gi cy bt vit, nhng nay, bt vit rt r, chng tach vic qung i khi dng ht mc. Mi th u y ry v tin li.Ngy nay, con ngi i vo khng gian, pht trin my in ton, l mt li ca k thut.

Trong lnh vc sinh hc, chng ta c chng kin s pht trin 'gien'di truyn, n c th to ra cc loi ng thc vt mi hoc cc binthi c bit. Khng th ghi ht tt c nhng tin b k thut chng tac ngy nay.

Nhng mt khc, khi nhn vo cc tin b , chng ta thy khoa hc,v c bit l k thut, cng to ra nhiu kh khn cho nhn loi.Ngy nay, ti nhng nc pht trin, ngi ta e s l loi ngi tcton th th gii c th b hy dit trong bn tay ca tin b k thut.S hy dit c th trong khonh khc, ch cn bm nt, y l ni vy,


6/106

hoc mt loi hy dit ko di do s ph hoi mi trng gia tng,mt vn ht sc nguy ngp ng vo lc ny.

Ngay trong phm vi thc ti i sng hng ngy, chng ta cng b e

da bi nguy c . Khng th chc chn c thc n ca chng tac b nhim cc ha cht hay khng chng hn cy ci, sc vt, thcphm cung ng cho chng ta, c chm sc bng cc cht tngtrng cho mau ln. Heo c nui bng cc cht kch thch c bit tht chng tr thnh ti. Cc cht c i khi c dng gicho thc phm lu h, tng mi v, hay gi c mu sc, l chak n s lm dng cc loi thuc tr su (x). Chnh mt s nhngngi bn nhng thc phm y cng khng dm n!

(x) Tt c nhng vic lm ny xy ra ti Thi Lan trong nhng nmva qua.---o0o---

S RI B KHOA HC V THIN NHIN

Trn phng din , khoa hc hnh nh xm nhp vo th giithin nhin. Chng ta nhn thc khoa hc v thin nhin l hai thcth ring bit, mc d khoa hc nghin cu thin nhin v bao gicng tn ti k cn vi thin nhin. V c bn khoa hc vi thin nhin

l mt, nhng ngy nay a s cm thy ci m ta gi l khoa hckhng phi l thin nhin. Sn phm ca k thut to ra thng cgi l 'nhn to': chng ta c 'phi nhn to', 'thn nhn to' vnvn...Khoa hc dng nh l k xm phm thin nhin.

'S thao tng thin nhin' trn ng th gii ca thin nhin sau nyc th tr thnh th gii ca khoa hc. Khi khoa hc hon ton xmchim th gii thin nhin, chng ta ch cn li mt th gii khoa hchay 'nhn to'. Con ngi l mt sinh vt t nhin, sng trong th gii

thin nhin., nhng trong tung lai chng ta s thy chng ta sngtrong mt th gii nhn to. Nu chng ta mun con ngi sng hahp vi th gii nhn to, c th cn thit l phi lm cho xc thn cachng ta thch ng, tr thnh mt con ngi nhn to sng trongth gii nhn to. Hin nay, tnh hnh cha phi l nh vy, chng ta


7/106

khng ha hp c vi mi sinh ca chng ta. Khi khng cn tip xcvi thin nhin, chng ta nht nh s gp kh khn.

Quan nim nh vy, s tin b ca khoa hc hnh nh khng my ha

hp. Khoa hc, trn c gng 'ci thin' mi trng ca loi ngi,dng nh bin n thnh th gii khoa hc. Nhiu pht minh mi,khch l c thy nhng khoa hc khng iu chnh c i sngcon ngi cho thch ng. Tin b ca khoa hc bin i mi trngvt cht chung quanh thnh th gii khoa hc, hay th gii nhn to.

Vi con ngi c c xc thn v tm tr, phn thch ng vi th giibn ngoi l xc thn. Nhng ci m chng ta khm ph ra, khngphi l xc thn m l tm tr thch ng. Khoa hc bin tm tr con

ngi thnh tm tr nhn to: yu thch khoa hc, mong mun cc vtnhn to, tm tr xa la thin nhin. Ni y c s mu thun c bntrong ln bn ngoi. Bn trong, tm tr v xc thn xung t ln nhau,trong khi bn ngoi ci thn sinh vt, vt cht xung t vi th giikhoa hc. Trong khi cn l mt c th t nhin thun ty, cn phi ckhng kh trong lnh, nc sch v n hp v sinh, thn th gpkh khn vi nhng vn trn. Vn khng kh, nc v an tonv sinh thc phm ang tr nn ti t, b bin i bi khoa hc.

Vo thi im ny, c l nhn loi cn quyt nh mt con ng con ngi thin nhin sng trong mt th gii thin nhin, hay c gngto ra 'con ngi khoa hc' sng trong mt th gii khoa hc.

---o0o---

HAI LOI K THUT

Vic p dng khoa hc nh hng, v thay i th gii thin nhin,thay i thnh ci gi l th gii nhn to, ta gi l 'k thut'. Tuy

nhin, tn ti, k thut phi da vo kin thc do khoa hc ginhc. K thut l cng c, l ngun khai thc m nhn loi dng liko thin nhin vo s mu cu tin nghi, nhng ng thi nhn loicng b e da bi cc nguy c lin quan n k thut y. K thutva l mt dng c tm kim hnh phc, va l cht xc tc gynguy him.


8/106

By gi tr li tt c cc iu trn, cc khoa hc gia c th phnng li ni rng th gii 'Khoa Hc' c ngha l Khoa Hc Thun Ty.Khoa Hc Thun Ty khm ph, ni ln s tht, v ch nghin cu kinthc. Bt c ai cng c th s dng kin thc y vo cng vic ca

mnh, khng lin quan g n khoa hc. Khoa Hc Thun Ty c chiuhng r b trch nhim ny.

Khoa hc c khuynh hng kt ti k thut s dng kin thc t cdo khoa hc, v mc ch ring ca mnh, nhng thc ra n khng sdng kin thc khoa hc ch ring cho mc ch ca mnh. K thutban u nhm em li ch cho nhn loi, nhng ngy nay chng ta chai loi k thut. Mt loi k thut v nhn sinh ( phc v nhn qunx hi), mt loi k thut v li(v quyn li ring t). Ci m chng ta

cn l k thut v nhn sinh, nhng nhng kh khn m chng ta gpphi ngy nay l do k thut hin i thuc loi k thut v li.

Nu chng ta bit hn ch trong vic to ra nhng ci c li trongcng ngh th hu qu ko theo l nh v xa xi. Nhng bt c lc nok thut c s dng tm kim mi li th kh khn xut hin nhchng ta mc kch ngy nay. Cho nn phi phn bit r rng k thutto li ch phc v tha nhn vi k thut dng tm li ch vquyn li ring t..

---o0o---

V TH CA O C

y l vn s dng, s l cch s dng sai lm kin thc khoa hc,k thut tm mi li, thm ch ph hoi tri t. Nhng vn dok thut gy ra hon ton l do cch s dng ca con ngi. V khkhn gy nn do ni con ngi, nn vn o c, hay lun l cnu ln.

Nhng kh khn ny c th gii quyt trc tip d dng, dt khot chkhi ngi ta c lun l. Ch nh vy, khoa hc v k thut mi cdng vo mc ch xy dng. Tuy vy, vn c th c nhng hu qutai hi, gy nn do s thiu thn trng hay thiu hiu bit, th d sao cng l cch ngn nga v sa i c hiu qu nht.


9/106

Nhn loi trng ch khoa hc v k thut mang li ch cho x hi loingi, nhng khoa hc v k thut khng bo m em li iu mnhn loi mong mun. Nhng iu ny hon ton trong tay ngi sdng, gy tai hi hay to li ch, ty thuc cch thc s dng.

Nu chng ta khng lu tm n o c hay lun l, thay v to lich, khoa hc v k thut hu ht ch gy kh khn, cng thng do thlng sn xut v tiu th hng ha ch nhm vo tha mn gic quan,nui dng dc vng v tham lam (tham dc); dn n leo thangdng sc mnh ph hoi (sn hn), lm gia tng cc phng tinv cng ca cc nh hng khin ngi dn thiu sng sut,thiu suy ngh (si m). Nh vy, k thut lm nh nhuc phm chti sng, u mi sinh. Ch o c ch thc mi c th gim bt cc

nh hng ph hoi ny.

Khng c o c, tin b k thut, d l loi li ch, vn c khuynhhng gia tng a n ph hoi. Khoa hc v k thut cng tin bbao nhiu, th nhn loi li cng b e da mnh by nhiu. Khoa hcv k thut cng pht trin, th o c cng cn thit, s n nh vhnh phc ca nhn loi cng ty thuc vo iu .

Bt lun ra sao, ti v o c, tuy l tm thng, chn tht nhnghu nh khng c thi i tin tin ny lu ti. a s dn chngmun sng yn n khng c vn g, nhng li khng mun giiquyt cc vn . Chng no m h khng mun gii quyt, haylu tm n o c, h phi chun b chu ng nhiu kh khn trngi.

---o0o---

KHOA HC V K THUT KHNG TH RI NHAU

Khoa hc v k thut lc no cng h tr ln nhau. Khng phi ch ckhoa hc nui dng k thut ln mnh - k thut cng l mt yu tquyt nh trong vic pht trin khoa hc. Ci g khin khoa hctin b n mc by gi? Phng php khoa hc. Phn ch yu caphng php khoa hc l quan st v th nghim. Hnh thc quan stv th nghim sm nht c thc hin thng qua nm gic quan -


10/106

mt, tai, mi, li v thn, c bit l mt nhn, tai nghe v tay s m.

Tuy nhin gic quan con ngi rt hu hn. Vi mt thng, chng ta

ch c th nhn thy mt s cc v sao v mt phn gii hn ca v tr.Do k thut pht trin, vin vng knh c sng ch. Vic sng chvin vng knh gip cho khoa hc t c mt Bc Nhy Vt. Nhngvt li ti khng th nhn bng mt thng, nay c th thy do s sngch knh hin vi. Khoa hc t c nhng bc tin. Nh ta thy,Khoa Hc Thun Ty ty thuc rt nhiu vo k thut tin b.

R rng khoa hc v k thut nh hng ln nhau. Dng c nghincu khoa hc l sn phm ca k thut. Do , khoa hc v k thut

chng bao gi ri nhau, lun ng hnh trn con ng pht trin.Ngy nay, khoa khoa hc gia nhm vo my in ton, dng c chotng lai, tm kim s tht. My in ton c th thu thp v kimtra rt nhiu thng tin, nhiu hn u c ca mt ngi bnh thng.Trong tng lai, my in ton khng th thiu c th nghimcc gi thit v cng thc ca cc nh l.

Ni chung, li ch cho qung i qun chng to bi khoa hc cthc hin qua k thut. Tuy nhin, nhn loi phi bit chn lc kthut v nhn sinh phc v nhn qun x hi hay k thut v li vquyn li ring t..

---o0o---

TIN N MC GII HN KHNG TM C CUTR LI

Ngy nay, tin b ca khoa hc rng ln n mc dng nh tip cngii hn ca v tr vt cht. Khoa hc gii hn s nghin cu v

th gii vt cht, nhng khi tin n mc gii hn , khoa hc quayv vi th gii tm linh. ng l c mt s khoa hc gia ch nnhng huyn b ca tm tr. Tm tr ra sao? thc l g? N c phtsinh ra t ngun vt cht khng? C phi my vi tnh bit suy nghchng? Pht trin Tr Nng Nhn To s dn n cc my vi tnh xmnhp tm tr? y l cu hi m mt s khoa hc gia ang c on.


11/106

iu ny cho thy khoa hc bt ?u xm phm vo bin gii ca tmtr.

Nhn vo nhng phng php quan st v xc minh hin i, chng ta

thy nhng phng php y vt qu gii hn ca nm gic quan.Trc y, nm gic quan t chng c dng c quan st - mttrn, tai v tay. Sau ny chng ta da vo kh nng c hn cachng. Bt c lc no gic quan khng kh nng tip nhn, thchng ta tm n nhng dng c k thut.

Nhng nay d c nhng dng c, dng nh chng ta ti mcgii hn. giai on ny cc v nghin cu khoa hc dng k hiuton hc. Ngn ng ton c dng truyn t ngha ca khi

nim khoa hc, v tr c rt gn thnh mt th gii cc k hiu.Khi quan st, th nghim v phn tch nhp i vo th gii tm linh,khoa hc gi nguyn thi cn bn v phng php th nghim, vvy tr thnh i phng on v nim tin. C rt nhiu nim tin, nhkin, trong loi quan st ny. Khi khoa hc tin n bin gii ca tm,cn phi xem liu khoa hc thc ra c th i su vo tm hay khng,v bng cch no.

---o0o---

GI TR V NG C

Chng ta hy quay tr li, nhn vo lc mi khai sanh khoa hc vkhoa hc pht trin ra sao cho n tnh trng hin nay.

D Khoa Hc Thun Ty mun tch ri Khoa Hc ng Dng v KThut, nhng vn phi chia s trch nhim v nhng kt qu tai hi.Tht ra, trong khong trm nm va qua, Khoa Hc Thun Ty khng

hn thun ty. l v c nhng tiu chun o c (hay phngchm x th) n cha trong Khoa Hc Thun Ty, m nhm ngi lmcng tc khoa hc khng thc c, v v khng thc v tiuchun o c, Khoa Hc v tnh tr thnh i tng b nh hng.

Ngun gc ca khoa hc l g? Tt c khoa hc, d l khoa t nhinhc hay x hi hc u da vo nhng tiu chun o c. Chng ta


12/106

hy ly kinh t lm th d. Khi nguyn ca kinh t l g? Ngun gcca n l g? Nhu cu l ngun gc ca kinh t. Nhu cu l g? Nhu cuc th quan st thy bng mt trong nm gic quan khng? Khng,khng th c. l mt c tnh ca tm tr, mt gi tr. Mt mn

hc c bit ?n nh khoa hc, cho rng n khng dnh lu g n gitr, nhng thc ra n chng bao gi khng dnh dng n gi tr.

By gi, ngun gc ca khoa hc t nhin u? Ngun gc, hay ngc ca khoa hc l lng ham thch bit s tht ca thin nhin, hay sthc. Cu tr li trn y c chp nhn bi a s khoa hc gia, vthc t cu tr li ny cng chnh l ca mt khoa hc gia. Lng hamthch bit s thc ca thin nhin cng vi nim tin thin nhin cnhng qui lut khng thay i, hot ng theo nguyn nhn v kt

qu, l hai tin cn bn m khoa hc cn c vo truy nguyn bmt ca thin nhin.

Nn tng ca khoa hc ngay trong tm tr con ngi, s ham thchmun bit, v nim tin. Khng c hai c tnh y, khoa hc khngth ny n v pht trin.

ng c thc y vic pht trin lc ban u ca khoa hc, vn cntn ti mt mc no , l s ham thch bit s tht ca thinnhin. l loi ham thch tng i trong sch. Sau ny, s hamthch mun bit , b Gio Hi C c n p u thi k Trung C.Gio Hi C c thit lp ta n thm xt nim tin ca dn chnggi l Ta n D Gio. Nhng ai by t li nghi ng Kinh Thnh ub x trc ta n ny, v nu pht hin c ti s b trng pht.Galileo l mt trong nhng ngi b x trc ta n ny. Galileo tuynb tri t quay quanh mt tri, sut b t hnh v u c mi ngibng hc thuyt ca mnh. n giy pht cui cng, ng nhn ti vc tha; ng khng b cht nhng c rt nhiu ngi b thiu sng

trn cc.

Vo thi gian , vic tm kim s tht b cng khai cm ch. Nhngcng ngn cm mnh m bao nhiu th phn ng li mnh m bynhiu. Cho nn, chuyn xy ra l n p v cm on trong Thii Ti Tm (Trung C) tc ng lm tng thm lng ham mun


13/106

bit s tht - Chn L Thin Nhin, v s ham thch thm nhunvo t tng vn ha Ty Phng cho n ngy nay.

S tin trin vo thi tng i l do lng ham thch mun tm bit

thin nhin. D vy s ham mun y vn cn c coi l ham munhiu bit tng i trong sch.Tuy nhin, khoa hc chng ta c ngynay khng cn c nh th na. Ngy nay d pht trin Khoa Hcvn chu nh hng ca hai h thng gi tr ln, tc thnh kin thm vo s tin trin ca khoa hc v iu khi?n phng hngnghin cu, hc hi.

Hai gi tr trn y l g? Chng l:

1) Cuc vn ng chinh phc thin nhin, hay quan nim rngthnh vng ca nhn loi xoay quanh vic chinh phc thinnhin.

Li suy ngh ny bt ngun t nim tin C c l Thng to ra loingi theo ca mnh, kim sot ton th th gii v c quynthng tr thin nhin. Thng to thin nhin, v vn vt cho conngi s dng. Nhn loi l ngi lnh o, trung tm ca v tr, vch t. Nhn loi khm ph nhng b mt ca thin nhin ct thaotng n theo s thch ca mnh. Thin nhin hin hu cho con ngi

s dng.

Mt ti liu Ty Phng vit kin trn s chu trch nhim v s tinb ca Khoa Hc Ty Phng. Ti liu ni vo thi c ng Phng,c bit n v Trung Hoa, khoa hc tin b hn Ty Phng, nhngrt cuc Ty Phng vt qua ng Phng v nh hng ca ltng chinh phc thin nhin, v do dn u v khoa hc hin nay.

Cho nn, h thng gi tr u tin l nim tin cho rng Con Ngi c

quyn chinh phc thin nhin l l do khuyn khch v bin minh chonhng hnh ng trn. By gi chng ta i n nh hng ln th hai.

2) Tin rng hnh phc l thuc vo lng ca ci vt cht.

Li suy ngh trn nh hng mnh m n vic m mang cngnghip ti Ty Phng. Khi thy, theo lch s Ty Phng, nn cng


14/106

nghip c to nn p ng vn khan him. i sng cc qucgia Ty Phng b bao vy bi sc mnh thin nhin i nghch, mang bng gi, khng th cy cy c. Dn chng ti cc ni y ccuc sng ht sc kh khn. H khng nhng phi chu ng thi tit

bng ga lnh lo, m cn chu kh v nn thiu thc phm. Phi tranhu sng cn, v do s tranh u ny, k ngh pht trin.

By gi, ci g tri vi khan him? Tri vi khan him l tha thi,sung tc. Ngi dn Ty Phng ngh rng khi vn khan him cgii quyt, h s hnh phc. l ng c thc y c cuc CchMng Cng Nghip - s nhn thc v khan him, s ham mun cungcp y , tr thnh cn bn bi quan nim vt cht phong ph liu kin tin quyt c hnh phc.

Cch suy ngh trn trin khai thnh ch ngha vt cht, ri thnh chngha tiu th m hin nhin trc tip l s gp phn to ln ca ccnh t bn cng nghip chu nh hng suy ngh trn. tng banu y by gi tr thnh nim tin l con ngi thng tr thin nhin. ii vi quan nim hnh phc ty thuc vo s di do ca ci vtcht, chng ta tin tng l thin nhin phi c chinh phc snxut hng ha vt cht phc v s thch con ngi. Hai li suy nghtrn y quan h mt thit vi nhau, v h tr ln nhau.

Dng nh lng mong mun n thun v kin thc b tha ha dinh hng ca s ham thch chinh phc thin nhin m l sn xuthng ha vt cht cho phong ph, ngha l duy vt ch ngha. Khi haigi tr ny i vo mt khung cnh, lng mong mun thun ty vtrong sch v kin thc tr thnh dng c tha mn mc tiuca gi tr th hai, em n tng quan li dng thin nhin.

C cho rng chinh phc thin nhin nhn loi c th to hng h sa shng ha vt cht phc v s thch con ngi, a n hnh phcl tng vic nghin cu cc phng php thc hin tng trn liu tt yu. Cho nn c rt nhiu tin b c thc hin trong thigian va qua, nht l sau cuc Cch Mng Cng Nghip. Cng cngi ni khoa hc pht trin mi y trong Thi i Cng Nghip, lphc v cho cng nghip.


15/106

Chc chng ta c th ng rng s thnh vng trong thi gian miy, l s thnh vng ca cng nghip. Tuy nhin, trong khi ngiThi em ht tm lc vo Thi i Cng Nghip th Phng Ty lipht trin mau hn na. Thi Lan thch c gi l Quc Gia Cng

Nghip Mi, nhng ngi Phng Ty vt qua giai on ny vtin ti Thi i Hu Cng Nghip, l Thi i Thng Tin. Khoa hcl yu t quan trng trong tt c hai trng hp.C th ni l khoa hcm ng cho cng nghip, nhng Cng Nghip li ni " Khoa Hc!Ngi phc v cho ta!"

Song song vi s pht trin cng nghip, chng ta cng nhn thy mthu qu tai hi lin quan pht sanh, m s gia tng a n tnh trngnghim trng cha tng thy. Gi y nguy c do s ph hoi mi

sinh e da chng ta qu r rng.

Nguyn nhn ca n l hai tng: s ham thch chinh phc thinnhin v duy vt ch ngha, hai tng trn em nhn loi n conng thao tng, m hu qu l tn ph thin nhin trn mt qui mtng nhanh cha tng thy. Thm vo , hai xung lc ny l nguynnhn tranh cp trong lng nhn loi, tranh chp gia c nhn, ginh nhiu tin nghi cho phn mnh. Thm ch c th ni con ngihin i phi tri qua nhng hu qu tai hi ca s pht trin cng

nghip trong th k va qua v nh hng ca hai mc ch c chol ng ny.

---o0o---

NG SAU S THNH VNG.

Hai s mc nhn trn cha phi l mt bc tranh ton vn. Cn c haikhuynh hng ln h tr cho chng:

1) Chuyn Mn: Thi i Cng Nghip l thi i chuyn mn. Ccngnh hc thut u c phn chia thnh cc lnh vc chuyn mn.Mi ngnh c kh nng rt thnh tho trong lnh vc ca mnh, nhngtng qut, nhiu lnh vc khng th hp nht c.

Mc ch ban u v vic chuyn mn ha kin thc l mong c nhiukin thc chi tit hn trong mt lnh vc, ri tng hp tt c nhng


16/106

kin thc y, nhng cc nh chuyn mn bt u la mt bi kinthc ca h, dn n loi chuyn mn lch lc, mt quan nim ccoan. Trong lnh vc khoa hc, c nhng ngi ngh rng khoa hcn phng gii quyt cc kh khn ca nhn loi, c th tr li

mi cu hi, khin n khng chu nhng b hp tc vi cc lnhvc kin thc khc.

Loi quan nim to ra s tin tng rng tn gio v o c cngl nhng lnh vc kin thc chuyn mn khc. H thng gio dc hini coi o c ch nh mt mn hc l thuyt. Khi ngh v o c,h ngh ", Tn Gio" ri xp li trong ngn t. H khng quan tmti. Khi phi gii quyt cc kh khn trn th gii, h ni: ", lnh vcca ti c th gii quyt c!" v khng ngh l phi c gng hp tc

vi cc mn khc. Nu qu tht c kh nng gii quyt tt c cckh khn, h cng c th gii quyt vn o c. Nhng h li nio c l vn phi gii quyt ca tn gio hay l vn ca lnhvc chuyn mn ny kia. Vic ny khin chng ti c quan im thhai xin c trnh by sau y:

2) Tin rng vn o c c th gii quyt c m khng cn no c. Nhng ngi ng h kin ny tin rng pht trin vt chtkhi ln ti nh cao, tt c nhng vn o c t n khng cn

na. Theo quan im ny, khng cn thit hun luyn hay m mangtinh thn con ngi. l l lun gn y xut hin trong lnh vckinh t. Mt s kinh t gia ch trng kinh t phn thnh, hng ha vtcht phong ph, s khng cn tranh chp, v x hi s ha thun. Cuni trn n gin cho thy, vn o c hay lun l, c th giiquyt bng phng tin vt cht, khng cn n o c.

iu trn y khng hn l sai. Tnh hnh kinh t c lin quan n vn o c, nhng s l sai nu ta ch n gin lt qua vn , tin

tng rng kinh t phn thnh th vn o c s bin mt.

C th ni, nu phn no l khi hi, lp lun trn ch ng trong mtkha cnh v l khng c o c th kinh t lm sao c th phn thnhc . Phi ni rng nu thc hin tt o c (th d nh khch lchuyn cn, lng, thn trng v bit dng ca ci ca mnh em li ch cho x hi), kh khn kinh t s bin i.


17/106

Cu ni kinh t tt, vn o c s khng c, ch ng v mt ngha no khi vn o c c x tr trc lc kinh t phnthnh. Tng t, cu ni tt c vn d o c u c gii quyt,kinh t s phn thnh, cng ch ng mt phn, y l kinh t phi c

cp n trc khi vn o c c gii quyt.

Li ni 'vn o c' c tm rng trong cc tnh hung nh sckhe tinh thn, v mu cu hnh phc. V vy, vic gii quyt vn o c qua phng tin vt cht i hi s phi hp ca tm trng,cm ngh, chng hn vic tng hp cc loi an thn cha cc bnhcng thng tinh thn, lo lng, suy nhc v phin no.Nhng s l sailm nu ch c gng gii quyt cc vn o c qua nhng phngtin trn. Loi iu tr nh vy ch c tnh cch tm thi. N ch lm

cho vn lng du xung nhng khng th gii quyt c. Chng tas tr li im ny phn sau.

Nhiu ngnh hc thut mun c cng nhn h l khoa hc, nhngvn chuyn mn t n gy ra s hn hp, tng phn v tr thnhmt tr ngi cho khoa hc thc s. Nh chuyn mn khng th l nhkhoa hc chn chnh. C n vt l cng khng th gi l khoa hcthc s, v l n thiu tnh cht ton vn, s tht m n chng minhc ch l tng mnh, s tht ch l mt phn no thi. Khi s tht

ch l mt phn, mt phn th n khng phi l s tht ch tht- chnl. . Ch? bit mt s s vic thc t th bt k suy lun no cngkhng ph hp vi s tht hon ton. Khng khm ph c dngnguyn nhn v hiu qu trong tnh ton vn ca n, th chn l vncn nm ngoi tm vi.

Hai thi hay nim tin (ngha l chuyn mn v nim tin l nhngvn o c c th gii quyt bng phng tin vt cht) trn ngptrong Thi i Cng Nghip Ha. Do hai l do trn, s kh khn gia

tng.

Gi y hy trin khai mt cuc iu tra. C th mt s qu v phnvn l tt c nhng th ny c lin quan n tn gio khng. trli, ti xin c ni l t im ny, ti bt u i vo lnh vc tngio. Trc y, ti c cp lt qua lnh vc tn gio, nhng cth thy chi tit hn, ti mun tr li v i vo ti tn gio. Chng


18/106

ti ni v khoa hc, ngun gc v s pht trin ca n, by gi xinhy nhn vo ngun gc v s pht trin tn gio c gng tm mtng li dung ha cho c hai.

---o0o---II. TN GIO V KHOA HC

T cng lc chung khi n lc chia r

TN GIO BT NGUN ra sao? Chng ta u bit tn gio bt ngun ts s hi nguy him, nht l nhng nguy c thin nhin, nh sm st, lt li,ng t, ni la, bo t vn vn .... Nhng nguy him trn e da conngi qua nhiu thi i.

? thi c, ngi ta khng hiu s vn hnh cng cc hin tng thin nhin.Khip s do s e da ca sc mnh thin nhin, nhn loi bt u tm cchi ph. S tm kim trn nhanh chng thc y con ngi quan tm nthin nhin chung quanh mnh v khao kht tm cch i ph. y l imtrn rt quan trng, v l ngun gc chung cho c tn gio ln khoa hc. Tngio pht sanh t ci ham mun thot khi nguy him, trong khi khoa hc,nh chng ta ni trn, khoa hc pht sanh t lng ham mun mun bits tht ca thin nhin.

Trong trng hp tn gio, lng ham mun c an ton l ng cchnh.S e da tn ti trong thin nhin nn nhn loi hng v vi thinnhin c cu tr li thit thc . ng thi, cm gic kinh ngc v nhngk diu ca thin nhin lm ny sinh lng ham mun bit s tht ca thinnhin. Khng phi l do t m vu v m con ngi bt buc phi tm hiuthin nhin, ct x tr cc nguy c do thin nhin e da.

T ci khao kht mun thot khi nguy him, to ra do s hi, ny sinh lngham mun bit s tht ca thin nhin. Ti im ny, chng ta c th thyngun gc chung ca khoa hc v tn gio: tn gio ny sinh trc, v snguy him, trong khi lng ham mun bit s tht thin nhin khoa hc nysinh tip theo sau.

n chng mc m chng ta bit, nhng hnh thc nghin cu khoa hcsm nht tht ra ny sanh t tn gio. Nhng nh nghin cu kin thc khoahc ti Ai Cp, Mesopotamia, v cc vn ha c khc u t gii tn gio.H l nhng ngi u tin quan tm n vic nghin cu thin nhin, tn


19/106

ty tm cc gii php chng li cc nguy him e da h. Vic trn y chothy khoa hc v tn gio u cng mt ngun gc.

Ngun gc chung ban u ca khoa hc v tn gio cng chnh l iu tchring. Ti sao chng tch ring? Cu tr li nm trong tnh cht ca chnhchn l.

S e da ca thin nhin l mi lo lng cp bch, mt vn sng cht canhn loi. S e da l trc tip v ngay trc mt. D mun lm g, cng

phi c gii php i vi thin nhin . Mi ngi u phi i u nhnhau trc nhng nguy him ging nhau. Gii php phi thch hp cho mtnhm ngi v cho ton th x hi. Vi tnh trng , s cn thit phi c lmt gii php i ph kp thi, gii quyt c nhng yu cu cp bchy. Khi mt gii php xut hin v c th chp nhn c th n cu thnh

tn gio.Nhng bin php trn c nhiu hnh thc, th d nhng nghi l thn b mtheo quan nim hin i, chng c v k khi, nhng d c ng nh vy thchng cng vn l nhng bin php c p dng tc thi trc i hi.Theo xu hng ca x hi, hnh ng trn tr thnh tn gio.

Sau khi s e da cp bch qua i, mt nhm khc c l ny sanh tnhm th nht thu thp cc d kin, phn tch v th nghim. Nhm ny in nhiu gii p khc nhau, do s quan st c h thng tng bc mt.

l din tin hnh thnh 'khoa hc', kin thc thu lm do phng php phnloi ca s quan st tng bc mt.

y l im phn r gia khoa hc v tn gio. Cu gii p gii quytnhu cu cp thi cho qun chng, thiu phng php phn loi quan st, phthuc nhiu vo nim tin v c tin. l tn gio. Tn gio, do vy, gncht vi nim tin.

Mt khc, khoa hc l k lut nghin cu c h thng tng bc mt. Nkhng i hi tm ngay mt gii p kp thi, v ch ng dng cho mt

nhm ngi thch nh th ch khng phi cho ton th x hi. V l do trn,c nhng c nhn hay nhm ngui tin hnh thu thp thng tin, quan st ch thng, s dng cc phng php c kim chng, cng vic ny tr thnh'khoa hc'.

n y, chng ta c s phn bit r rng gia tn gio v khoa hc: tngio dnh cho ton th x hi hoc tt c cc nhm ngi, trong khi khoa


20/106

hc ch ng dng gii hn cho mt s ngi. By gi vn nu ln l tngio lm sao duy tr tnh ng dng trong ng ngha gio l v s thc hnhgio l? Vic ny ch hon tt c qua nim tin. Gc r ca tn gio lnim tin, s dng nim tin bo tn ci tinh ty thc cht ca mnh, cungcp mt h thng c tin vng vng, mt h thng c tn trng v ng h,mt h thng khng c nghi ng thc mc. Phng Ty, iu ny cgi l gio iu.

Khoa hc ch gii hn cho mt s ngi m n truyn ti, nhng t tnggia. H bo tn ci thc cht ca khoa hc qua s thc c kim chng, sdng cc phng php th nghim c c s vng chc v truyn b s thcqua s thng thi, hay ni cho ng hn, phng php khoa hc.

Tn gio truyn t chn l tuyt i, bao qut, mt gii p cn cho nhu

cu cp thi. Ni cho ng hn khng phi tn gio cung cp cu gii pm l cu gii p cung cp ci tr thnh tn gio. Khng phi l c mt thch gi l tn gio hin hu trc tm ra mhng gii p trn, nghn l nhng gii p c xng bi nhn loi, tr thnh c cutn gio. Cu gii p c ngh bi nhiu ngi, hay mt ngi, v thigian c qua i, nhng ngi ny c ngi khc theo, v c cu thnhhnh, phc v vic bo tn gio l. Nh vy chng ta c hnh thc tn gionh kht s, thy tu, nh s, vn vn...

Nhn vo mt kha cnh, tn gio tm cch cung cp cu gii p tuyt i,

cu gii p cho cu hi cn bn v i sng, bao gm mi th, t ci caonht n thp nht.

Mt khc, khoa hc, tm cch quan st s thc t s by t ring r, tngmnh mt. Do s thu thp tng mnh mt, tng phn ca s thc, dn dtin n mt bc tranh ton b.

Mc d, khoa hc, cng vy, mun c mt nguyn l tng qut, nhngnguyn l tng qut li c iu kin, b hn ch trc nhng tnh trng c

bit cng cc iu kin, ch l mt phn ca ton b hay s thc c bn.Chng ta c th ni tn gio cho cu tr li ton vn, khoa hc ch cho mnhmt.

Ti im ny, chng ti xin ni thm rng do cc gii hn ca tn gio vkhoa hc, ny sanh nhm th ba; nhm ny bt mn vi c hai. Nhm nymun c cu gii p cho nhng vn cn bn v i sng v v tr, cutr li tuyt i ng, h bt mn vi tn gio v cu tr li khng nu ra l


21/106

l m li ni v nim tin. Khi h quay sang nhn v khoa hc, mc du cutr li c th kim chng v da theo l phi, nhng cu tr li cng khngtht tuyt i ng. S nghin cu cha t c mc c bn ca s tht.

Nhm ny khng mun ch i cu gii p ca khoa hc, h tm kim giip cho nhng cu hi c bn qua lp lun suy xt khng cn n s xcminh kim chng. H thng t tng ny tr thnh mt loi khoa hc khc,c gi l 'Trit L'.

Chng ta c th so snh ba mn ny vi nhng cu hi c bn v t nhinlm thc o nh sau:

1. Khoa Hc: ang cn trong tin trnh xc minh, v quan st vn cn i tmcu gii p.

2. Trit L: Thay v phi xc minh kim chng, dng cng c phn tch hpl cho cu gii p.

3. Tn Gio: Cung cp mt cu gii p hon ton m khng cn n s xcminh.

C hai khoa hc v trit l u xut hin sau tn gio, u c gng cho cccu gii p r rng hn tn gio. Tuy nhin, c hai tht bi trong s giip tha mn nhng mong mun trn ton b cn bn, l l do ti sao

tn gio vn hin hu tuy ch cho cu gii p cn c trn nim tin.Nhiu tn gio, mt khoa hc

Sau khi xt nhng khc bit gia tn gio v khoa hc, ti mun a ramt vi nhn nh v s khc bit ny.

V l tn gio a ngay ra s tht bao qut v trc tip, cu gii p thchhp cho i chng, nhng ng thi cha c xc minh qua mt trong nmgic quan, nn phi da vo nim tin. V cu gii p cha c kim chng

nn cng ngy cng ny n. Vo mt thi im, mt cu gii p c ara, ngi ta khng bit cu ng hay sai, v khng th xc minh c.nu tin tng th chp nhn. Mt thi gian sau, mt cu gii p mi lic a ra, khng mt ai c th bit l cu ny c ng khng v khngc xc minh kim chng. Vn ty thuc vo s chn la ca c nhn,chung qui l s thch. Mt s ngi gi nim tin c xa, s khc theo nim


22/106

tin mi. Tn gio, xy dng trn nim tin, thay i ty theo nim tin . Vl ny, chng ta thy c nhiu tn gio khc nhau trong bt c thi i no.

Ti sao nh th? l bn cht ca cc cu gii p. S gii p ton b,tuyt i phi nh vy. N khng th xc minh c v da theo nim tin.Khi c cu gii p mi, mt s ngi tin, nhng tt c nhng gii p ukhng kim chng c.

Mt khc, khoa hc gii p chm ri nhng c phng php, kim imtng bc mt trong tin trnh. Khoa hc gii quyt vn bng tr thc. Btc thi i no cng ch c mt khoa hc. Cho nn chng ta thng ni: 'Cnhiu tn gio, nhng ch mt khoa hc'.

Tuy nhin, nhn t gc lch s, chng ta thy c nhiu khoa hc, v khoa

hc khng a ra mt quan im ton th v chn l. C nhiu tn gio,nhng t gc lch s cng c nhiu khoa hc. L thuyt v bn cht vtr thay i theo thi gian. Cu gii p ca khoa hc mi u c cho lng li ha ra sai. Vi dng thi gian, lc tin khi s kin ng tht thay i. Mt bc tranh mi li c m ra.

mt im thi gian, khoa hc theo H Thng Ptolemaic, cho rng a cul trung tm v tr. Ri n H Thng Copernician, ly mt tri lm trungtm, theo kiu H Thng Copernicius, n H thng Cartesian v

Newtonian, v by gi chng ta c v tr ca vt l mi. Bc tranh khoa

hc khng ngng thay i. Thin nhin hay V Tr, theo l thuyt vt lhin i, d l thuyt Lng T hay thuyt tng i th cng hon tonkhc hn vi thi Newton v v tr. Ta c nhiu khoa hc qua nhiu thii.

Hn th na, khng ch c nhiu khoa hc qua cc thi i m dng nh lhin nay chng ta cn c nhiu khoa hc cng tn ti. n ni mt s khoahc gia tuyn b n lc khoa hc phi thay i mt s tin cn bn.

Nhng khoa hc gia ny bc b mt s tin khoa hc c ni v ' tnvt l ' v 'tn khoa hc' . iu ny cho thy khng phi ch c mt khoa hcm thi.

Ti mi ni n quan h ca khoa hc vi th gii bn ngoi qua nm gicquan. Trong vic ny, tn gio cn c mt c tnh khc. Tn gio khngnhng ch nhn vo th gii bn ngoi, m t n quan tm n con ngi,n nhng i tng. Khoa hc ch quan tm ti nhng mc tiu quan st,cn tn gio t n cng quan tm n ngi quan st, n ngi s dng


23/106

nm gic quan cn bn. Du vy tn gio khng ch hn ch nm gicquan, m cn trc tip lin quan n trnh m mang ca mi c nhn.Tn gio nhn thc trc tip n mc pht trin tinh thn ca ngi nhnthc, nn c phn phc tp hn.

Bt lun th no, vi tin trin ngy nay, tn gio vn t trng tm vochng sanh, quan tm n tr ngi ca chng sanh, v kh khn y cn phic gii quyt. Khi tm hiu cc nguyn nhn v yu t gy ra kh khn y,a s tn gio chuyn hng tm cn nguyn, ging nh khoa hc tm cnnguyn th gii vt cht bn ngoi. Trong phm vi y, a s tn giokhng khc bit g khoa hc: nhn vo th gii thin nhin bn ngoi nh lngun gc ca kh khn, ca kh au. S tm kim chn l ca tn gio l gii quyt kh khn cho nhn loi, trong khi s tm kim chn l cakhoa hc ch l tha mn s khao kht ca kin thc.

Hu nh cc tn gio u thy nguyn nhn kh khn, d t bn trong haybn ngoi, ang nu mnh trong th gii thin nhin, trong cc dng thcnh thn linh, thnh thn, thng hoc cc lc lng siu nhin khc.Vi nhng tai ng bn ngoi nh sm st, ng t vn vn..., vic cunguyn v cng t cho cc lc lng y. Vi nhng ri lon bn trong, nhau yu, bnh thn kinh, cung lon, cc ng ng b ct hoc thy phthy tr t thng thi trin cc l nghi huyn b. Khoa hc khng bt buctm ngay cu gii p c t t lo liu vic nghin cu cc d kin mt cchc h thng.

Nhng tn gio nhn sinh, c bit Pht Gio, mc d ch trng n iukin con ngi, nhng coi ngun gc kh khn khng hon ton nm trongth gii bn ngoi. Loi tn gio ny tm ngun gc kh khn trong ton btin trnh nguyn nhn - iu kin gm c nhng ci trong con ngi, thd cch kim sng sai - d chng bn trong hay bn ngoi, hu hnh hayv hnh, vt cht hay tinh thn.

Trong s cc tn gio thng thng nhiu tn gio dy cch i tr kh khnbng nhng phng tin thch hp, thng qua lun l hay o c. iu dng nh biu th quan nim v nhng yu t bn ngoi gp phn gy nnkh khn, nhng cng khng nht thit trng hp no cng nh vy. Thcra, kiu thc hnh nim tin nh th thng khng c tin hnh bng shiu bit thc s nhng yu t , m l v s phc tng mt th lc siunhin bn ngoi no . y l mi quan h gia nhn loi v sc mnh bnngoi. Li c x o c trong cc tn gio y thung c p dng


24/106

trnh hnh pht, c u i hay phc li, hn l tnh thc trc cc nhn txy ra trong tin trnh t nhin.

Nhiu tn gio thay i theo thi gian p ng nhu cu ca mi tng lpdn chng. Vo bt c lc no, x hi u gm c nhiu mc phm hnhv hiu bit khc nhau, v tn gio cn p ng cc mc nhu cu khcnhau y.

Trong qu kh, chn l khoa hc c xc minh do nm gic quan, nhngnay khc. Trc y quan st c thc hin bng nm gic quan - v?imt thng, tai thng, trc tip bng tay vn vn... Nhng theo tin trnhca thi gian,s cn thit l pht trin cc dng c, nh vin vng knh, knhhin vi, m rng kh nng ca gic quan. Cc dng c ngy mt csng ch tinh vi hn, cho n nay c th th nghim cc gi thit bng ton

hc. Ngn ng ton hc tr thnh cc dng c chnh xc kim chng. Ktqu ca vic pht trin rng ln ny a n s dng my vi tnh.

S pht trin khoa hc lm tng trung cc phng tin xc minh kimchng ny sanh nt c bit khc hn vi tn gio. S xc minh v quan stca khoa hc tr thnh lnh vc chuyn mn dnh ring cho mt thiu sc chn la. Mt ngi bnh thng khng th nhn thy s thc cakhoa hc, v khng c dng c cn thit. Khoa hc tr thnh mn hc rtchn lc.

Tn gio thuc v i chng. Tn gio thch hp cho ngi bnh thng, cth hon ton t do chp nhn hay chi b tn gio m khng cn chng c.Tht ra trong mt s tn gio cng c iu ging nh khoa hc, dnh ringchn l ca h cho mt t ngi chn la, cc thy tu hay cc nh s thmch dnh quyn t cc qu v tinh thn hn l li ko cc c nhn. Trongcc tn gio nhn sinh nh Pht Gio, khng c s phn bit hay min trcho c nhn no v thin nhin chnh l ch t ca n. Lm sao c th cquyn c? Mi c nhn u c quyn hiu v t s thc ca thin nhin,do tr thng minh cng s sng sut.

Chng ta hy ghi nhn hai loi bt lc kim chng chn l. Mt l khngc dng c kim chng, v hai l chn l khng th xc minh bng cc

phng tin ang c s dng. Ngy nay, khoa hc gp kh khn v c haitrung hp, c bit l khi mun a ra li tuyn b v chn l ti hu, haynghin cu su vo a ht tm.


25/106

Nu khoa hc khng m rng tm nhn quan, khoa hc s i n ngcng khng li thot. Khoa hc c hoi bo khao kht gii p nhng cuhi c bn v ch yu v v tr, nhng cha bao gi i n kt qu. Gingnh khi gn n bn l cu gii p, th chn l hnh nh li tut khi tmtay.

Tuy minh bch nhng vn bi ri

Ngy nay chng ta bt u thy c nhiu loi khoa hc khc nhau cng tnti. Ngoi tn khoa hc v khoa hc c in, hay tn vt l v vt l c in,chng ta c khoa hc cho cc chuyn gia v mt khoa hc cho ngi bnhthng. S d nh vy v khi nim ni trong khoa hc nhiu khi hon tonvt qua kh nng hiu bit ca ngi bnh thng c th hnh dung c.Khng nhng khng th kim chng cho chnh mnh m cn khng th hiu

thu cc khi nim y. iu ny khng th xy ra vi ngi bnh thng,mt s khi nim khoa hc thm ch cn vt qua kh nng hiu bit ca sng khoa hc gia! Mnh ch hiu c li ni ca mnh m thi.

Hy ly th d. Theo khoa hc, nh sng cng lc l ln sng li va l ht.Cc khoa hc gia c gng gii thch tnh cht ca nh sng: n l ln snghay ht? n l mt phn t hay ht, c ng khng? Nhm ny ni: 'ng,n l ht, mt dng protons (Vi-phn nguyn t dng in)'. Nhm khc li

bo: 'Khng, n l ln sng'. Cui cng, dng nh nh sng l c hai, val sng va l ht. H, th l ci g? N c th chng minh bng ton hc

c khng. Ngi bnh thng khng th hiu ni v s vic loi ny vtqua tm hiu bit ca h.

Hy th nhn vo th d khc. Nhng h en, cc nh thin vn hc ninhng h en ri rc khp v tr. Chng l tinh t m ngay c nh sng cngkhng thot ra c, chng en ngm. Tm li, khng c g c th thotkhi lc hp dn cc cao ca chng. C n nh sng cng khng th pht rac. Vi mt ngi bnh thng, ci lm g? Ci g m nh sngcng khng thot khi?!

Ri li ni trong nhng h en y, c hai vt cht v nng lung kt c licc k kinh khng. Khng g trn tri t ca chng ta c th em so snh. c mt vi khi nim, h bo nu tt c khong trng trong khng gian,

bng cch no c p thnh mt ta nh chc tri, nh ta nh chc triEmpire State Building vi 102 tng lu cao, khi lng v nng lng can kt c li ch bng c mt ci kim! Mt ta nh chc tri! Ly tt c


26/106

khong trng khng gian ra khi v tt c cn li ch c bng mt ci kim!Dn qu s hnh dung ci nh th no?

Khoa hc gia ni cc h en ra sao l ty h. Thc t n cn l lng hn, vl, tuy c th bng c mt ci kim, m n vn cn nng bng c ta nh chctri Empire State Building. Khng th tng tng c - Tt c nhng gm chng ta c th lm l nh tin nh vy. t lu chng ta tin vo cckhoa hc gia, khng hoi nghi v h. Nhng t trong y lng, chng ta uhoang mang, 'H, ci c ng khng?'

Khoa hc gia vn cn cha th gii p cc cu hi v cuc sng v th gii,vn tip tc cc cng tc nh thu thp d kin xc minh v kim chng.Khoa hc vn cha gii thch nhiu cu hi bn cht v v tr, thm ch stn ti ca n ht c bn. Khoa hc vt qua ngoi iu c th chng

minh bng nm gic quan. Gi thit c chng minh bng ton hc, thuytminh bi cc nh vt l hc.

Chn l c chng minh bng phng trnh i s?, nhng phng trnh tn khng phi l chn l, khng thc s lm sng t c chn l gip chongi ta c th nhn thc c. ch l nim tin vo nhng k hiu tons. Nhng k hiu ny c gii thch m khng c nhn thc trc tip cas thc, gn ging nh iu kin do Sir Arthur Eddington ni.

Sir Arthur Eddington l khoa hc gia ngi Anh, c ghi nhn l ngi

u tin hiu trn vn thuyt Tung i ca Einstein. ng l ngi u tinpht minh ra cch thc chng minh Thuyt Tung i, cng trng ca ng c (Hong Gia Anh ) phong hu tc.

Theo mt khoa hc gia trong lnh vc ca ng, Sir Arthur Eddington c ln ni:

"Khoa hc khng th dn nhn loi trc tip n chn l, hay s thc, khoahc ch c th dn nhn loi n ci bng ca th gii k hiu."

Trn y l li tuyn b ca ng - "ci bng ca th gii k hiu" - mt thgii k hiu v du hiu. l li ca mt khoa hc gia thuc cp lnh oth gii.

C n nhng hin tng c th quan st c cng vn cha hn l chcchn. Khoa hc gia s dng phng php khoa hc l nhng phng tin th nghim vic quan st. Yu t chnh ca phng php ny l quan st v


27/106

th nghim,phi c thi hnh n khi khng cn nghi ng g na mi thi.Tuy vy, s vic cng khng i st mc tiu v nhng gii hn ca s thnghim v cc dng c s dng.

Chng ta hy ly th d v nh Lut Trng Lc ca Newton. nh lut c ton th th gii chp nhn l ng, nhng Einstein ni nh lut nykhng hon ton ng. mc tim nguyn t, nh Lut Trng Lckhng c p dng, trong thi Newton, cha c cc dng c quan st timnguyn t. Nhn loi phi i n th K Th Hai Mi, Einstein mi dngcc phng trnh ton hc v l lun, tin ti s thc ny. Cho nn chng tacn phi thn trng. Qu v khng th tin vo ngay c cc th nghim.

vn ny ti mun k mt cu chuyn ngn a chi vi cc khoahc gia. l cu chuyn con g v nng dn Brown. Sng no con g cng

thy bc nng dn Brown mang thc n cho mnh. Sng no cng vy, nnn c theo Bc Brown cho n khi n c n. "Con g nhn thy BcBrown = c n"....ci ny l mt phng trnh. Nhng mt bui sng khicon g nhn thy bc Brown, n khng c n v bc Brown khng mangtheo thc n trong tay, bc Brown li cm con dao trong tay. Phng trnh"con g nhn thy bc Brown = c n" nay tr thnh phng trnh " Cong nhn thy Bc Brown = b ct tit". Cho nn dng nh c n s xcminh cn c trn vic quan st lp i lp li cng khng th hon ton tinc, vn khng phi l iu chc chn.

Ci m chng ti mun nhn mnh l chnh khoa hc t mnh cng ngycng xa ngi bnh thng qua nhng phng php th nghim tinh vi phctp. Khoa hc gia tr thnh nhm ngi c chn la k cng, mt nhmtinh hoa, mt nhm chuyn mn cao, trong khi tn gio dnh cho i chng

bnh dn. l iu khc bit ln gia tn gio v khoa hc.

Tin n vic hp nht khoa hc v tn gio

Khoa hc t c s dng trc tip cho i chng. Nhim v ca khoa hc lgip ngi dn trong lnh vc hiu bit, nhng trn thc t, vai tr ca nni chung li thng qua k thut, khng ci thin c s hiu bit t noc.

K thut gip nhn loi trong chiu hng no? Phn ln trong s tiuth, thng nui dng tham sn si. V tuyn truyn hnh c pht minh,do chng ta xem v tuyn truyn hnh. Nhng khi ngi dn xem vtuyn truyn hnh, h khng xem nhng g lm tng trng s hiu bit v


28/106

thng minh m xem nhng g lm cho h xiu lng v mt cm gic. Chngta c k thut truyn thng, nhng k thut ny khng dng m mang trtu v kh nng suy xt chnh xc, m thng dng khuyn khch otng.

Dng nh khoa hc khng chu trch nhim v cc s vic trn v qungvai tr ny cho k thut gip i chng. Tuy nhin, k thut khng philc no cng c ch, m i khi ngc li cn ht sc tai hi. Nh nithay v tr thnh dng c to li ch ( phc v qun chng), k thut trthnh cng c v li (v quyn li ring t). V vy, khoa hc b mc dntrong tay tn gio. Qu v trch c ai? Ta c th hi: "Ti sao tn gio lmcho con ngi thnh c tin v ngu xun", tuy nhin cng c th phn ng li:Ti sao khoa hc b ri ngi dn cho tn gio?"

Khoa hc tr thnh vn m ch mt thiu s ngi c th tip cn. Ngoira tt c cn li ch bit tin vo khoa hc, thc s l h khng bit h thc.Ngy nay, khoa hc cng ngy cng bin thnh vn ca lng tin tnghay nim tin, khng cn l vn kin thc, iu t khoa hc vo v thging nh hu ht cc tn gio.

Lc ny, Hoa K vn phi ng u vi thuyt 'khoa hc vn nng', nimtin m qung vo khoa hc. Khoa hc tri ngc hon ton vi nh d ctin, n lin quan n kin thc v kim chng s thc mt cch hp l, ch thng, nhng ngy nay ngi dn rt tin vo khoa hc. Khoa hc gia phi

nhn trch nhim trc tnh trng ny v bn phn ca khoa hc gia l phichia s s hiu bit cho nhn loi, nhng hin nay ngi ta n vi khoa hctrong s nh d, i khi gn nh xun ngc. Khng cn bit v kim chngnhng chn l ca khoa hc, h d dng tin theo.

Trc khi tip tc theo ny, ti mun mi qu v suy xt cu: "C rtnhiu tn gio, nhng ch mt khoa hc".

u tin, s hin din ca nhiu tn gio, nhng ch c mt khoa hc ti btc thi im no l mt hin tng t nhin, ny sanh t nhin do bn tnhcon ngi. Cho nn iu kin ny l khoa hc. Ni mt cch khc, vi tnhcch l hiu bit, l kin thc v tin trnh t nhin ca vn vt, khoa hccng phi hiu c tnh trng ny.

Th hai, s tn ti ca nhiu tn gio st cnh vi khoa hc, cho thy khoahc vn cha tha mn c nguyn vng ln lao nht ca nhn loi, giip cc cu hi c bn v v tr, hay t c s din t ton din chnh xc


29/106

v bn cht ca s thc. Khoa hc cha pht trin n mc ti a, tn giovn cn thit tha mn nhu cu d ch c tnh cch tm thi v khoa hckhng chu ton c.

Th ba, khi khoa hc cui cng c th tin ti chn l gii p cc cuhi ch yu ca nhn loi, khoa hc tr thnh ton bch. Nhiu tn gio skhng tr li c. Ngc li, nu tn gio no c th cho thy chn l caonht dn nhn loi n s thc, s kt hp vi khoa hc, nhp lm mt vcng mt tp hp kin thc. Vo lc , khoa hc v tn gio s vn tiim gp g, im cui cng, ni tn gio tr thnh khoa hc v khoa hctr thnh tn gio, s phn chia gia tn gio v khoa hc s khng cn na.

Khi nim tin vo khoa hc b lung lay, s sng bi tn gio thng hoa

Mt ln na ti xin tm tt ti im ny l nhng kh khn thc s v isng trong x hi cn n ngay cu gii p - hay phi cu cha - ngay bygi, trong cuc sng hin ti. Con ngi chng ta ch trn tri t ny mtthi gian gii hn, khng th ch i c. Tnh th e da khng chochng ta th gi tr hon .

Mc d khoa hc c th cung cp nhiu cch thc gii p hiu qu cc vn, nhng n b yu i v 'qu t, qu tr'.

'Qu t', ti mun ni kin thc ca khoa hc khng gii quyt nhng

vn cn bn ca i sng. Khoa khc khng lm cho con ngi thnh tt, khng lm cho h hnh phc, khng lm sao cho h sa cc thi quenxu, khng th gii quyt kh au, bun thm, sn hn, luyn tic, tht vngvn vn ...Thm ch khoa hc khng th gii quyt vn x hi.

p li iu ny, cc khoa hc gia c th ni rng khoa hc c th gip bngnhiu cch. Nhng ngi b mt ng, suy nhc, au thn kinh c tr liu

bng thuc. Khoa hc c li ch ln trong a ht ny. Khoa hc v k thuttrong lnh vc y hc gip ch khng bit bao nhiu ngi. im ny phic cng nhn. Nhng ngi b bnh thn kinh nng c gip ch

mc no bi khoa hc.

C l cc khoa hc gia s nghin cu trong tng lai lm cho con ngihnh phc bng thuc. Bt c lc no qu v cm thy khng cn hnh phc,qu v ch vic dng mt vin thuc l xong... nhng vn khng phi lthuc m l tm lc th. Khoa hc gia s nghin cu tnh cht ca b no,tm xem ha cht no tit ra tng ng vi cc cm xc no nh cm xc


30/106

sung sng, khi tch c tc nhn ha hc , cc khoa hc gia c th tnghp cc ha cht ny li. Bt c lc no cm thy tht vng hay bun nn,con ngi ch vic dng thuc l ht ngay. Thot nhn, tng chng khoahc c th lm c mi th, thm ch c l gii quyt c tt c nhngvn th gii. Nu qu lm c cho con ngi hnh phc, con ngi skhng cn s tht vng hay bun nn. Vi loi ha cht , d mua nhthc phm, con ngi lc no cng s hnh phc, khng bao gi cn b thtvng na.

Tuy nhin suy xt n nguy him ca ha cht, chng ta mc kch thgii hin trong tnh trng qu ln xn vi thuc dit trng v ha cht tntr thc phm, ng c thm g na. Tuy nhin, vic ny khng phi l imquan trng nht. Thm ch quan trng hn l trin vng ca cc gi tr (tiuchun o c), tc l cht lng ca cch sng. Mc tiu ca tn gio l

dn nhn loi n t do. T do y c ngha kh nng c hnh phc mkhng cn n tc nhn bn ngoi, cng ngy cng sung sng t ti v tda vo bn ngoi, pht trin mt cuc sng khng b l thuc trcnhng ci ho nhong bn ngoi. Nhng vic dng thuc buc ngi tangy cng t nhiu hnh phc v s phn ca mnh vo tay ngoi cnh, lmcho ngi ta ngy cng t sng vi chnh mnh.

Nu khoa hc l nguyn nhn lm con ngi ngy cng l thuc vo bnngoi, th khoa hc chng khc chi cc tn gio c xa, dn dt con ngiu t s phn ca mnh vo thn thnh vi hin t (sanh vt), cng thn v

cu khn. Trong hai trng hp trn, hnh phc v au kh ca con ngiu nm trong tay cc tc nhn bn ngoi, mt ng dng vt cht dngcng, mt ng dng dng cht lng tng trng, nhng thc cht c haiu ph hoi ci c lp ca con ngi.

Nu s vic tin n giai on , con ngi chng ta ch cn bit chpnhn. Nu ng l nh th, chng ta khng cn l con ngi t nhin na,m l ngi khoa hc hay nhn to, hoc l mt loi chng sanh no khng thch nghi ni trong mi sinh thin nhin.

iu m ti va cp n l th d v ci m ti mun ni l 'qu t'. Khoahc t n khng kh nng gii quyt cc vn nhn loi. Theo tng dng trong nh Pht, chng ta c th ni khoa hc v k thut khnggip pht trin cc c tnh ca tm hay nh tm. Khoa hc v k thut bci nhn hp hi, ch tm cch thu thp cc d kin m khng cung cp cho


31/106

chng ta kin thc lm sao sng mt cuc sng thc s hnh phc(panna) (x)

(x) Sila, Samadhi, v Panna, hay gii, nh v hu l ba gio l cn bntrong vic tu tp gii hnh Pht Gio.

iu phn i th hai ca chng ta vi khoa hc l 'qu tr'', chng ta khngth ch i c na. Chn l khoa hc khng phi l trn vn v y .Khoa hc cha cho ta cu gii p dt khot, cng cha c du hiu chngt n bao gi mi c c. Kin thc khoa hc thay i khng ngng. Clc chn l l th ny, nhng t lu sau chn l li th khc. Chn l hnhnh lc no cng thay i. Nu chng ta phi ngi i cho n khi i ncu gii p cui cng v tnh cht ca V Tr, chng ta s cht trc mchng bao gi bit cch ch o cch sng ca chng ta.

Khoa hc gia bao gi cng tm kim mt nguyn l tng qut, nhng bt cnguyn l no tm ra cng ch l nguyn l ph, ch l mt phn ca ton b

bc tranh. Trong khi khoa hc cha a ra c li gii thch v chn l cbn, chng ta s dng khoa hc, thng qua k thut, nng cao i sngv tha mn dc vng. Gi y, ci gip nhn loi l k thut, v k thutt nht c th s dng vo mt iu g hn l chnh khoa hc. Nhng kthut khng th tr li nhng cu hi c bn ca loi ngi, ca th giithin nhin nn trc nht nhn loi phi da vo tn gio, ch s dng khoahc cho tin nghi qua tin b ca k thut. l tnh trng ngy nay.

Ti sao con ngi vn cn n tn gio? Ti sao tn gio vn hin hu trnth gii ny? V nhn loi cn ch i mt cu gii p y , cu gii ptuyt i, p ng tnh th, v c th thc thi c ngay. V cu gii pkhng th xc minh c, v l khoa hc khng th kim chng c chocon ngi, nn con ngi phi vin n nim tin.

Mc d khoa hc thc thi c nhng tin b v i, nhng tt c nhngg lm c ch m rng ti a ci c th nhn thc c v th gii vtcht cng ngy cng phc tp v rc ri. tr li nhng cu hi c bn canhn loi, trnh by s lin h v v tr ch ng ca con ngi trong thgian, dng nh khoa hc vn dm chn ti ch cha c mt tin b thc sno c.

Chng hn g nhng sai lm ng ngn


32/106

Khng ch trong lnh vc Khoa Hc Thun Ty thnh thong li pht hin racc sai lm. Ngay c trong phm vi Khoa Hc ng Dng v K Thut,nhng iu lm ln vn thng thy xy ra. Thng khng phi l lm saiquy, nhng vic lm sai, nhng li lm l do s ngu dt, thiu st v thiuthn trng.

Th d nh thuc Chloramphenicol. Mt thi gian thuc ny c ph binlan trn. Mt th thuc tuyt diu hnh nh cha c bch bnh. Ai ai cngthch v chng ta ai ny u ngh rng chng ta s khng cn bnh tt mimi. Khi no bn au yu, bn ch cn chy i mua Chloramphenicol c

bn khp ni. Sau ny, khong mi nm sau, ngi ta khm ph rathuc ny nu dng thng xuyn s tch t trong c th lm cho ty trongxng khng sanh hng huyt cu v nhiu ngi cht v thiu mu.

Ri n trng hp thuc DDT. Lc y, ngi ta ngh rng vi thuc DDT,vn cn trng trn th gii s khng cn na - nh kin, mui .... s b tndit. Chng ta ngh l c th tn dit nhng sinh vt y, v khng cn bchng phin h na.

Nhiu nm sau ngi ta khm ph ra thuc xt DDT c cht Carcinogenicgy ung th, mt cht tim n kh nng gy nguy him cho ngi. Hn na,trong khi con ngi b chu hu qu tai hi ca thuc ny th loi cn trngtr thnh min nhim, thuc v hiu qu vi chng. Khng lu, thuc trnn v dng vi cn trng, nhng li c th git ngi. Nhiu quc gia ra

lnh cm s dng thuc DDT, nhng n nay, Thi Lan vn cn dng.

Tip theo l thuc Thalidomide. Thalidomide l mt loi thuc gim au van thn c cc nh y khoa chuyn nghip ht li ca ngi. Ngi ta nthuc ny c th nghim ht sc nghim ngt, v c tin cy n niloan bo rng y l loi thuc ht sc bo m. Thalidomide c caon ni c n nhng quc gia pht trin rt thn trng v thuc men cngcho php mua m khng cn toa. Thuc c bn t do trong vng nmnm, n nm 1961 ngi ta khm ph ra cc ph n mang thai dng thuc sanh con d dng. Cho n khi nhn ra him ha v thuc b cm bntrn th trng th 8000 tr b d dng ra i do kt qu ca vic dngthuc ny.

Chng ta hy thm mt th d na, v ha cht CFC (Chloro-Fluoro-Carbons). Nhm ha cht ny rt thng dng cho my p lnh, my iuha khng kh, v trong cc hp cn sc p.Nhng ha cht ny c s


33/106

dng trong thi gian rt lu vi y tin tng. Sau chng ta bit vic gxy ra, ha cht bc ln thng tng kh quyn v lm thng tng -zn.

Nhiu s kin nh th gy tai hi khng t, cc khoa hc gia rt lo lng, hingh quc t c triu tp tm cc gii php ngn chn. Cho nn mtkin thc mi m ta tng l iu tt li chnh l iu tai hi.

Khi khoa hc v tn gio hp nht, nhn loi s nhn thc c iu thinti thng.

Trc khi sang phn khc, chng ti mun thm mt nhn xt nho nh. Sxut hin v pht trin ca khoa hc chc chn lm tng s hiu bit v trthng minh con ngi, vn ny chng ta khng c g cn phi bn ci.

Nhng ng thi, nu nhn k chng ta li thy khoa hc lm cho tr thngminh v s hiu bit ca con ngi suy thoi. Ti sao vy? Trong nhng thi

i trc, khi khoa hc mi bt u ni v pht trin, ngi ta c n tngtt p v cc thnh qu ca khoa hc. Ngi ta rt hng th v nhng khmph v thnh qu k thut ca khoa hc. Ngi ta t nim hy vng honton vo khoa hc v k thut c cu gii p cho mi vn . Tt cnhng b n ca thin nhin s c khm ph, khoa hc s dn nhn loin mt thi i hon ton hnh phc.

Nhng ngi ny ht lng tin tng vo khoa hc, h chuyn hng, btu nghi ng tn gio cng nhng cu gii p ca tn gio. Nhiu ngimt nim tin v xa ri tn gio.

Bt hnh thay, chn l m khoa hc cp n ch l mt phn chn l hocchn l c tnh cht chuyn mn. N ch lin h n th gii vt cht. Khoahc khng c cu gii p cho vn ni tm con ngi, cu gii p mtrc y h n vi tn gio. S xa ri tn gio trong thi hin i skhng n ni mt mt qu to ln, nu chng ta ch cn ni n cc dngthc c coi l tn gio, nhng s xa ri ny l xa ri phn chnh yu catn gio lin h vi vic gii quyt cc vn trong ni tm con ngi.

V khoa hc khng quan tm n nhng vn trn, v ngi ta xa ri tngio, nn l mt thiu ht to ln cn b p. Nhng gii p do tn gioa ta trc y b pht l, lm chm s pht trin tinh thn v tr tu canhn loi. Khng nhng th, trong nhiu trng hp cn lm cho tinh thnv tr tu thoi ha.

Bn cht vic i, cc vn nhn sinh v con ngi khng cho php nhnloi b qua nhu cu v tn gio. Cu gii p thc tin, c bn v cp thi,


34/106

t trc n nay lc no cng cn thit. Khi khoa hc khng c kh nngp ng nhu cu ny v khi chn m say khoa hc, con ngi tr v vil tr v nh li nhu cu c bn bn trong. Mt ln na h quay v vi tngio c cu gii p. Nhng v dng pht trin tinh thn b ngng li,

b cn tr mt thi gian b suy thoi, nn s tm kim nh th rt khngn inh. Do cn phi lm li t u. in hnh l s pht trin tn gioc thy ti mt s quc gia tin tin, mc du sng gia s tin b khoahc, vn c nhng ngi in khng, kh di ri vo tay bn la bp (x).

(x) m ch n s gia tng ca nhng gio phi lp d k quc ti cc nck ngh pht trin cao .

Tuy nhin, khoa hc khng phi l khng hu ch dn n hiu bit tt hntrong phm vi tn gio. Ngi ta bit r tn gio c bit dng c t chc,

tng ng vai tr tch cc ngn cn s pht trin tr thng minh conngi. Cng c mt vi tn gio m qung bm vo nim tin v thc hnhv l ng ngn ngay trc nhng nguyn l c bn ca chnh mnh.

S pht trin ca khoa hc, c bit v thi v phng php, c mt snh hng tt n tn gio cng thi tn gio trong x hi. Do vy, tnht, tn gio c c hi hnh ng nh cht xc tc, xt li mt s gio lv thi ca mnh. Khoa hc pht trin cng l tiu chun nh ginhng cu gii p ca cc tn gio, cho cc tn gio c hi hiu nhau.

Tuy nhin, t quan im ca i chng, c bit ti cc quc gia chu nhhng ca khoa hc, dng nh khoa hc khng c hiu qu ng k choli ch i sng v hnh phc tinh thn ngi dn. Khoa hc khng quantm my n a s qun chng. Mc d a s nhn khoa hc vi thin cm,nhng tin tng khoa hc th li nh tin vo ci g thn thng v huyn b.

Nim tin ca h mc mc khng cn c trn kin thc. l ' thuyt khoahc vn nng '. Khi ngi dn ngh v khoa hc, h ngh ngay v k thut l

phng tin em li lc th cho h. V l do , s pht trin ca khoa hcrt t nh hng tch cc v kin thc, hiu bit, hay thi ca x hi.

gc lc quan hn, ti thi im ny, hnh nh ngi ta khng cn cmthy hng khi v khoa hc v bt u nhn vo nhu cu ca h trong milin h vi tn gio. Mt s tn gio p ng nhu cu ca h trn mc khc nhau. ng thi, mt s thnh vin trong gii khoa hc nhn thc cgii hn ca khoa hc chnh thng, m rng chn tri nghin cu ca hgm c c tn gio, c th to iu kin cho khoa hc pht trin mt nn


35/106

khoa hc cao hp nht vi tn gio, s hp nht c th dn nhn loi ns thc, ha bnh, mt i sng thot khi nhng rng buc di kh.

Mt khc, khoa hc c th c gng chng minh iu m tn gio tinon trc y. Trong khi nhn loi khng th ch i cu gii p mchng ta cn phi c, v cu gii p ny tr thnh tn gio. Tuy cu giip cha c chng minh, nhng chng ta chp nhn n vo lc ny,trong khi khoa hc th t t theo phng php th nghim. Hnh dung nti cng nh vy, th khoa hc l n lc ca con ngi nhm chng minhchn l (hay phi chn l) ca tn gio. Theo cch nhn , hai lnh vc trnn ha hp, ny sanh t ngun gc chung, li mt ln hp nht.

Theo dng thi gian, mt ln na phng php khoa hc li i n gii hns khng th chng minh c chn l do tn gio a ra. Ngy nay mt s

cc khoa hc gia hng u, nhn thc c nh vy. Bt c lc no, chnl cui cng, ti hu do tn gio a ra cng ngoi tm hiu bit ca khoahc.

Chng ta ni v khoa hc v tn gio, t ngun gc n qu trnh phttrin. By gi, hy nhn ring v Pht Gio v i vo ti chnh ca bithuyt trnh ny.

...Nhiu ngi quan nim o c ch l s chuyn quyn c on ca mtnhm ngi no ... nhng trong khi khoa hc t n tch khi bt c mt

suy xt no v o c v gi tr (tiu chun o c), Pht Gio nghin cuv ch dy vai tr ca o c trong tin trnh t nhin...

---o0o---

III. KHOA HC V TN GIO: CUC GP G HAYPHN LY?

Ging tn gio, nhng ...

NI V PHT GIO, iu trc ht l phi ni v ngun gc. Ti ningun gc tn gio l do s hi nguy him, nhng ngun gc ca Pht Giokhng phi l nh vy m l do s hi kh au. Xin hy lu n s khc

bit ny. Trong phn ni v tn gio, ti c cp n nguy him, nhngring Pht Gio li ni v kh au vi mt ngha rng ln. C th l s shi nguy him khng nhng nhm vo cc yu t bn ngoi, nh lt li,ng t, vn vn .. m kh au l tnh trng tinh thn b cng thng, mu


36/106

thun.Kh au l g? Kh au l trng hp tinh thn b cng thng, muthun, ni ngn gn l ci kh khn nan gii ca nhn loi. n gin chngta c th ni kh au l kh khn, v s kh khn l nguyn nhn ca tnhtrng cng thng v nn lng.

Cc tn gio khc cng i tm ngn gc ca nguy him. Theo nh ngi tabit, bt c lc no, c iu g xy ra trong x hi loi ngi th u phi cngi no to nn hay iu khin. Trong x hi loi ngi, con ngi lngi kim sot, nhng th gii thin nhin li vt qua s kim sot cacon ngi. Con ngi vn ngh rng c mt ngi no iu khin munvic, cho nn con ngi i tm ngi no ny, v tm thy ngi iukhin, mt hay cc v thn, sc mnh siu nhin, ngun gc ca mi thintai. Nhng lc lng ny sinh ra my, bo, lt, chy vn vn... l s niln ca tn gio.

Ngi thu xa coi c tnh trng l do s thng pht. Nay mun trnhkhi nguy him l phi tm nguyn nhn gy ra n. Nhn vo x hi loingi, c nhng nh lnh o nm quyn lc, nn h cng p dng m hnhny cho cc th lc ng sau cc hin tng thin nhin, do cho ra ithuyt thn linh. Cho nn mt s nh tm l hin i ni con ngi to raThng theo hnh nh ca mnh, ngc li vi cc iu dy ca C cgio cho rng Thng to ra con ngi theo hnh nh ca Thng .

Nhn loi coi nhng thn thnh l ngun gc ca cc nguy him, do

h l lun h cn phi lm va lng cc thn thnh y, cng ging nh valng ngi lnh o. Kt qu sinh ra nhiu th php k thut v cc cuchnh l t by lng tn trng v tn knh, cc l hin t cng thn, cunguyn vn vn.....

Yu t cn bn quyt nh nhng vic xy ra trn th gian, theo nh cc tngio c, l do mun ca thn thnh.

Yu t rng buc nhn loi vo cc thn thnh hay sc mnh siu nhin yl nim tin.

Nim tin vo thn thnh hay cc v thnh thn c biu hin qua cc l hint, cu nguyn, l bi, vn vn...

Cho nn, ni y ta c mt bc tranh ton b v v ch t cc bin c - mun ca Thng ; chng ta thy s lin h chung ca nhn loi - nimtin, v chng ta thy phng php tc ng - l hin t, cu nguyn, vn


37/106

vn... l hnh nh ph bin v vai tr ca nim tin trong hu ht cc tngio.

By gi, hy nhn vo cc yu t lin quan n Pht Gio. Nh ti ni,Pht Gio cn c vo s mong mun thot khi kh au. Phng php thchhp no c thc hnh gii thot khi kh au? Mun nh vy, bn phixem kh au pht xut t u. Ngun gc ca kh au ni u? Trong khicc tn gio khc dy ngn gc ca him nguy l sc mnh siu nhin,Pht Gio ni nguyn nhn kh au l mt tin trnh t nhin cn phi hiu.

Kh au c mt ngun gc hnh hot ty theo tin trnh t nhin, gi lnhn v qu. Vic khng hiu tin trnh nhn qu t nhin l nguyn nhnkh au. Pht Gio o su vo ngun gc ca kh au bng cch nhn vov minh, s khng hiu bit v nhn v qu, hay s ngu si khng hiu Qui

Lut T Nhin.Ti im ny, chng ta vo trng tm ca Pht Gio. Va ri ti ni,ngun gc ca cc tn gio l do thc v s nguy him, ngun gc canguy him l mun ca ng ti cao hay cc lc lng ti cao; nhngngun gc ca Pht Gio l do thc c kh au, m ngun gc kh aul v minh (ngu si) khng hiu tin trnh t nhin ca kh au, tc ngu sikhng hiu Lut T Nhin.

By gi chng ti t li vn . t li vn ra sao? Khi ngu si khng

hiu Qui Lut T Nhin l nguyn nhn th cch sa cha l lm ngc li, l kin thc v hiu bit iu m chng ta gi l tr tu.

Trc y, tn gio da vo nim tin v mi lin h gia ngi v ngungc nguy him. Pht Gio thay i s lin h ca con ngi ny thnh trtu. on ny, xin nhn mnh l chuyn nim tin thnh tr tu, v l skhc bit ch yu ca Pht Gio. Theo Pht Gio, con ngi phi bit vhiu lut nhn qu, cng gii quyt cc vn sao cho ph hp.

Cui cng (x) vic tu sa cc yu t gy kh au l trch nhim con ngi,

v trong phm vi tim lc ca con ngi. Do t tm quan trng cho vicgii quyt vn chuyn t mun ca sc mnh siu nhn thnh n lcca con ngi.

(x) s m ch ti y v trong bn on vn trc y, l T Diu : Kh,nguyn nhn ca kh, dit kh v con ng dn n dit kh l trng tmca gio l Pht Gio.


38/106

Ba iu sau y rt c ngha:

1. Hu ht cc tn gio u lo lng v ngun gc nguy him, cho rng tithn thnh, nhng Pht Gio li quan tm n ngun gc ca kh au v chorng do v minh.

2. S rng buc vo ngun gc trong hu ht cc tn gio l thn thnhtc quyn lc siu nhin, nhng trong Pht Gio l tr tu.

3. Ch yu ca hu ht cc tn gio cho l do thn thnh hay sc mnh siunhn, nhng trong Pht Gio trch nhim t trong tay con ngi, nht lvo hnh ng ca con ngi.

Nt ni bt trong Pht Gio l chuyn nim tin thnh tr tu, v l mt sthay i ton din mang tnh cch mng. Loi tr tu nh th bt u vi sham thch mun bit, tc mun c kin thc trc khi t n tr tu thngthi, v phi c kht vng. Nhng kht vng c kin thc ny khc vi khtvng ca khoa hc, v ti s trnh by sau ny.

Mt chuyn i quan trng khc trong nt ni bt ca Pht Gio l chuynnim tin vo thn thnh thnh n lc ca con ngi. y l mt trong nhngnn tng ca Pht Gio. D Pht Gio lan trn ti u, d gio l c b bpmo th no i na, nguyn tc nhn mnh vo n lc ca con ngi khng

bao gi thay i. Ch cn nguyn tc ny thay i, chng ta c th tin tng

m ni rng nguyn tc khng phi l Pht Gio.

Nguyn tc v n lc ca con ngi c sng t trong phm vi Pht Giol nh Lut v Nghip. Ngi ta c th hiu sai Nghip, c nhiu hiu lmv Nghip, ngay trong gii Pht Gio, nhng d iu c th thay i thno i na, Nghip bao gi cng lin quan vi n lc con ngi.

S phi hp gn b ca Pht Gio vi Qui Lut T Nhin, tuyn b trngthi c lp ca con ngi, t tr tu trc nim tin, l mt s kin c ov song trong lch s tn gio. Vic ny lm cho mt s cc nh phn tch

Ty Phng ngh rng Pht Gio khng phi l mt tn gio. Sch v vPht Gio ca Ty Phng thng ni Pht Gio khng phi l mt tngio, c ngha khng phi l mt tn gio nh mt tn gio trong vn haTy Phng.

Cho nn chng ti c ba nguyn tc quan trng:


39/106

1. Qui Lut T Nhin;2. Con ngi hon ton c lp;3. S thay th nim tin bng tr tu.

Tn gio thin nhin: hiu bit thin nhin bng tr tu

By gi lm sng t vn , chng ti dng cht t th gi ni v vi ctnh cn bn ca Pht Gio. Trc nht, chng ti cp n mt s gio ldo ch thn c Pht ch dy, v bn rng hn v gio l ny, xem chnglin quan n khoa hc ra sao.

1. S gn b vi qui lut t nhin: Chn l l Qui Lut T Nhin, tn ti mtcch t nhin. c Pht l ngi duy nht tm ra chn l ny. Chc Qu V nghe cc thy tu tng kinh Dhammaniyma trong tang l, nhng a s

ngui khng hiu ngha l ca kinh ny, l chn l thin nhin hin hu,l i?u kin bnh thng. c Pht xut hin hay khng, chn l vn .

Ci g l Dhammaniyma, hay Qui Lut T Nhin l g? Cc thy tu tngUppd v bhikhave tathgatnam, anuppd v tathgatnam: "Cc cPht xut hin hay khng xut hin, chn l vn t nhin, khng thay i, vmi s vt duyn hp u v thng, kh au v v ng"

V thng c ngha l tt c s vt do duyn hp sanh ra ri cht i khngngng, xut hin v mt i.

Kh au mun ni chng lun lun l iu kin ca nhng xung lc v ilc, khng th gi nguyn c s bt bin.

V Ng c ngha chng khng phi l Ng (Ta), mt thc th ni ti, chngch l nhng yu t h tr, khng thc cht. Bt c chng dng thc nochng cng u phi theo s iu khin ca cc yu t h tr (Khng c

Ng S Hu). l nguyn tc ca s pht sinh c iu kin, gi tr cn bnnht ca chn l.

c Pht gic ng cc chn l y, Ngi tuyn b v gii thch chng.Do bi tng c ngha nh th no. Nguyn tc u tin rt quan trng, vl nguyn tc cn bn nht trong Pht Gio. Pht Gio coi nhng qui lut tnhin y nh chn l cn bn.


40/106

2. S tng quan v ph thuc ln nhau ca mi s: Pht Gio dy L NhnDuyn (Qui Lut v S Pht Sinh ph thuc-L Duyn Khi). Tm li, ctli ca lut ny l:

Imasmim sati idam hotiImasmimasati Idamna hotiImassuppd idam uppajjatiImassa nidrdhidam nirujjhati

Cu trn c ngha:

'Khi c ci ny th c ci kiaKhi khng c ci ny th ci kia cng khng cV l ci ny sinh th ci kia sinh;

V ci ny dit th ci kia cng dit.' l chn l, mt qui lut t nhin, c pht trin y trong vic ngdng thc t. Ni mt cch n gin, l lut t nhin v nhn qu mc cn bn nht.

iu ng ghi nh l Pht Gio hay dng t ng nhn qu hn l ' nguynnhn v hu qu'. Nhn qu ni n mi quan h luyn tnh v c th. PhtGio tin nhng kt qu khng ch do nguyn nhn m cn do nhiu yu t

ph thuc khc. Khi nhng iu kin hi , kt qu n ngay.

Th d, chng ta trng mt ht xoi, mm ca cy soi ny n. Cy xoi lqu, nhng nguyn nhn ca cy xoi l g? Bn c th ni ht ging lnguyn nhn, nhng nu ch c ht ging khng thi, cy soi khng mcln c. Cn nhiu yu t khc nh t, nc, dng kh, thi tit, phn

bn vn vn...Ch khi no cc yu t hi , kt qu s ny sinh. Nguyn tcny gii thch ti sao mt s ngi cm thy h to nhiu nhn nhng khngthy qu mong mun. H nn t hi l h to cc iu kin y cha.

Xin nh l mi quan h nhn qu khng hn din tin ng theo tuyn chiu

di. Chng ta c khuynh hng ngh rng s vic s tun t vi tin ci nyri n ci kia - iu ny xut hin trc, v kt qu phi theo lin sau .

Nhng s vic cha hn l nh vy.

Th d chng ta c ci bng en, ti ly phn vit my ch A, B v C lnbng. Nhng ch ny xut hin l kt qu. By gi ci g l nguyn nhn cacc ch y xut hin trn bng en? Thng thng chng ta c th tr li


41/106

nguyn nhn l ngi vit. Nu nhn vo s tng quan ca cc nt phntrng, chng ta c th tr li nguyn nhn l phn. Bt c mt yu t no taly cng c th l nguyn nhn, nhng ch mt nguyn nhn khng chokt qu ny sinh. Mun c ch A trn bng, phi c s t hi ca nhiu yut - ngi vit, phn, bng mu thch hp - ch mt ci bng cha , bng

phi c mu sc tng phn vi phn - m thch hp, b mt khng bqu m - Phi hi mi yu t mi sinh ra kt qu

Gi y, s xut hin ca ch A c cn thit tt c cc yu t phi lnlt xut hin? Chng ta thy mt s cc yu t phi c cng mt lc, lnhng yu t ph thuc ln nhau nhiu phng din, khng nht thit phixut hin ln lt ci ny ri mi n ci kia. l gio l ca Pht Gio vnhn duyn.

3. Nguyn tc v nim tin:Ti va ni Pht Gio chuyn tm quan trngt nim tin thnh tr tu trong tn gio, nay chng ti li ni v nim tin llm sao? iu ny, nn hiu nim tin vn ng mt vai tr quan trng trongo Pht, nhng tm quan trng c thay i.

Trn ht, chng ta hy xem nim tin lin quan ra sao trong Pht Gio n skim chng qua kinh nghim hin ti. Gio l v kha cnh ny c trchdn trong Kinh Kalama vi on sau y:

Ny cc ngi Kalama,

ng tin v bn nghe thy nh th.ng tin v bn bit nh thng tin v bn thc hnh nh th lu ring tin v iu c n ing tin v iu ni trong kinhng tin v ch da vo l lun, bin lunng tin v suy lun, lp lunng tin v l lunng tin v iu ph hp vi l thuyt ca bnng tin v iu c v ng tinng tin v iu v thy ca bn tin

Gio l ny khin ngi Ty Phng ht sc ngc nhin khi ln u tinnghe thy gio l ny, gio l ny l mt trong nhng gio l rt i chng,v trong thi gian vn ha Ty Phng mi bc vo ngng ca khoahc. kin khng nn d dng tin ngay vo mt iu g m ch tin sau khi


42/106

kim chng l rt ph bin. Kinh Kalama c kh nhiu ngi Ty Phngquen thuc vi o Pht bit n, nhng ngi Thi li t bit n.

Trong Kinh Kalama, c Pht dy rng ta phi bit v hiu r bng kinhnghim nhng iu no l nhng iu nn theo v nhng iu no l nhngiu khng nn theo. Hiu bit iu no khng nn p dng v c hi, khngem li ch m em au kh, ta phi t b. Hiu bit iu no ng k, huch, em hnh phc, ta nn theo. l vn v kin thc trong sng, snhn thc trc din, kinh nghim bn thn. l s chuyn i t nim tinthnh tr tu.

Ngoi ra, c Pht cng dy mt s nguyn tc rt r rng kho st kinhnghim bn thn. Ngi ni " c lp v nim tin, c lp v s tn thnh,c lp v hc hi, c lp v t duy, c lp theo l thuyt ca mnh, ngi

thy r rng khi tm tham, khi tm khng tham; khi tm sn, khi tmkhng sn; khi tm b o tng m nh, khi tm khng o tng ngay tronghin ti".y l kinh nghim bn thn ng n, tm ca chng ta tchng ta c th nhn bit r rng ngay trong hin ti. l nguyn tc xcminh qua kinh nghim bn thn.

4. Tuyn b c lp ca nhn loi:

Pht Gio ny sinh ra trong nim tin vo Phm Thin hin hu. Nim tin nycho rng Phm Thin l ngi sng to ra th gii. Phm Thin (Thng

) l ngi to mi s vic, v nhn loi phi lm l hin t, l cu nguyndo ngi ta ngh ra lm va lng Phm Thin (Thung ). H rt hu htrong cc cuc l c thin cm ca Phm thin (Thng ) hu c

ban thng. Phm Thin V ni rng i Phm Thin phn chia nhnloi thnh bn ng cp. Nu sanh ra trong ng cp no th ngi phimang ng cp sut i. Khng c cch no c th bin i tnh trngny, v l nhng ch th ca Phm Thin (Thng ).

Khi Thi T Tt t a, B Tt tc c Pht tng lai, n sanh, iutrc nht ngi ta quy cho Ngi v li tuyn b v s c lp ca nhnloi. Qu bn thy trong tiu s ca c Pht, khi Ngi th hin Ngi itng trng by bc trn hoa sen v tuyn b: "Ta l ngi v i nhttrong thin h, Ta l ngi cao c nht trong thin h, Ta l ngi cao qunht trong thin h", Thin thng, thin h, duy ng c tn. (Ta ni y cngha l con ngi c lp ch khng phi ci Ng s hu)


43/106

Cu tuyn b trn y rt d b hiu lm. Ngi ta c th hi: "Ti sao ThiT Tt t a li cao ngo n nh th?" Cu ny phi c hiu l cPht tuyn b s c lp ca con ngi. Trong sut cuc i ca Ngi Ngi dn gii nhng nguyn tc, tt c u nhm vo tim nng ca con ngi m mang tm thin ti thng. Ng?i pht trin ton bch l ngi pnht trn th gian ny. c Pht l i gng ca chng ta, v Ngi l i

biu ca chng ta trong s kin ny. Vic t Pht Qu ca Ngi chngminh tim nng ca con ngi. Vi tim nng y con ngi khng cn ns gip t cc th lc bn ngoi. Thay v cu cnh, li, con ngi tinvo chnh mnh tr thnh Pht, cho nn ngay c cc thn thnh cng phitn knh.

C nhiu th d trong gio l Pht Gio. Th d nh cu sau y:

Manussabhtam sambuddhamattadantam samhitamdev'pi namassan'ti

Cu trn c ngha: "L mt chng sinh nh mi ngi c Pht t mnhtu tp, tr nn ton bch... C n cc thnh thn cng tn knh Ngi."

Vi nguyn tc trn, v th ca con ngi thay i. Thi li bn ngoi,nng ta ni thng , thnh thn, b dt khat chi b, con ngic dy hy quay v v nhn vo chnh mnh, nhn vo kh nng ca chnh

mnh pht trin hu i n thnh tu tt p nht. Chng cn phi em sphn mnh nng nh vo thnh thn hay thng . Nu nhn thc ctim nng ca mnh, ngay c cc thnh thn cng phi cng nhn s u t vcng phi tn knh mnh.

Nguyn tc y a n s tin tng hay nim tin ni tim nng con ngi cth pht trin n mc ti a. c Pht l tm gng mu mc ca mt conngi pht trin ton bch.

5. Nguyn tc nng ta c cn c vo vic thc hnh v hnh ng hp

l hn l ty thuc vo th lc bn ngoi.

Nguyn tc c lm sng t trong Kinh Php C. Bi k bt u vi cu"Bahum ve saranam tanti.." " Nhn loi, b e da bi nguy c.." iu nyni ln con ngi trc thi Pht tn ti nh th no, chng khc g s nysanh cc tn gio nh ni trc y. Bi k tip...


44/106

Con ngi, thy mnh b e da bi nguy c, tm ni nng ta thnhthn, miu mo, v cy thing. Nhng nhng th trn khng phi thc s lni nng ta. Nng ta vi nhng th y, khng em li an ninh.

Nhng ai tm ni nng ta c Pht, Php v Tng, hiu bit T Diu, hiu cc kh khn v cc nguyn nhn gy kh khn, t ti trc khkhn, v p dng phng sch dn n gii thot khi kh khn mi c thvt qua him nguy.

l bc ngot, khng t tm quan trng vo vic cu xin thn thnh mt n vo cc hnh ng c trch nhim. Ngay c mt s? Pht T, khng thc nguyn tc ny, nhm ln sng knh Tam Bo nh iu g thn thnhging nh cc tn gio khc.

Tam Bo bt u vi c Pht, mt tm gng mu mc v con ngi tonho. iu ny nhc nh cho chng ta v tim nng ca con ngi,cng nhkhuyn khch chng ta suy ngh su xa v trch nhim ca mnh trong vic

pht trin tim nng . Nng ta ni c Pht l chng ta ng qunv phi nh ti Ngi nh tm gng sng soi ng. Ngay khi ngh nTam Bo v c Pht, chng ta phn nh v trch nhim dng tr tu giiquyt nhng kh khn ca i sng v m mang tm cho chnh mnh.

Khi ngh v Php, chng ta ngh v vic pht trin tim nng phi c thcthi bng nhng phng tin ph hp vi Qui Lut T Nhin, hnh hot theo

nhn duyn.

Khi ngh n Tng (Gi), chng ta ngh n nhng ngi s dng GioPhp thnh tho, pht trin v nhn thc thc s tim nng ca mnh. Cc vny sng cuc i gng mu, t chn l, nhc nh, gip chng ta tu tpng cch hu bo m t cch ca mnh.

Trn y l Ba Ni Nng Ta. Khi tin tng v c nim tin vo ba ninng ta y, chng ta phi c gng gii quyt mi vn nh nhng ngikhn ngoan sng sut. Gio l y bt chng ta dng tr tu. Phng cch gii

quyt kh khn nh tr tu l:

(1) Kh: Chng ta bt u vi s cng nhn l c kh

(2) Tp (Nguyn Nhn ca Kh - tham i v v minh): Chng ta tm nguynnhn ca vn .


45/106

(3) Dit : Chng ta nhm vo mc tiu (Nit Bn) dit kh

(4) o: (Con ng chm dt Kh - Nit Bn ): Chng ta tu tp theo mctiu y (x).

l nguyn tc gii quyt kh khn nh tr tu v n lc ca con ngi.

(x) Chng l T Diu , trng tm ca Pht Gio c ng tt c li dy cac Pht. Ni mt cch n gin chng l:

1. Nguyn tc chu kh au2. nh lut v nguyn nhn ca kh au3. nh lut v chm dt kh au4. K hoch hay con ng dn n chm dt kh au.

6. Ch dy chn l c li ch. C nhiu loi chn l khc nhau, nhng mt skhng hu ch, khng lin quan ti vic gii quyt cc kh khn ca isng. c Pht khng dy chn l nh th v cng khng nghin cu ccchn l v b ny. Ngi tp trung vo nhng chn l em li ch thc tin.

Nguyn tc trn y c minh ha trong vic so snh cc l cy trong lcNgi trong rng Ssap.

Vo lc Ngi ang quy qun vi cc thy tu. Mt ngy n, Ngi cmmt nm l cy trong tay v hi cc thy: "Ny cc thy, l trong tay Nh

Lai nhiu hay l trn cc cy kia nhiu?" Cu hi qu d dng, cc thy lintr li. L trong tay Nh Lai t v l trn cy nhiu".

c Pht lin ni: "Cng ging vy v nhng g m ta dy cho cc thy.C rt nhiu chn l m ta bit, nhng chn l ny cng nhiu nh l cytrong rng m ta khng dy cho cc thy. Ta ch dy chn l cho cc thyging nh s l cm trong tay m thi. Ti sao ta khng dy cho cc thynhng chn l nhiu nh l cy trong rng? V chng khng a n tr tuti thng, n s hiu bit thc tng ca s vt, hay chnh n c vn cho ng n v thot khi kh au. Chng khng dn n vic t c

mc tiu, Nit Bn."

Ngi ni Ngi ch dy nhng iu m chnh Ngi kinh nghim v vnhng iu ny rt hu ch dn n gii quyt mi vn , n i sng oc. Ni tm li nhng iu ny dn n thot khi kh au.


46/106

Mt so snh quan trng khc c Ngi ni n vo dp khi tr li nhngcu hi v trit l cao siu. Nhng cu hi m khoa hc ang cn vt lnnh V Tr ny hu hn hay khng hu hn? V tr c t bao gi? Kinhin c ghi mi xp cc cu hi trit l c t thi trc c Pht. Mtthy ch n nhng cu hi lin em hi c Pht. c Pht khngtr li cu hi m k mt cu chuyn sau:

Mt ngi b mt mi tn c. Mi tn vn cm trong ngi hn, v thnquyn vi v chy kim lng y. Trong khi v lung y sa son rt mi tnra th ngi b thng ni: Hy khoan, trc khi rt mi tn ra,ng hy choti bit ai l ngi bn ti? Ngi sng u? thuc ng cp no?Mi tn thuc loi no? Cung hay n? Mi tn lm bng g? Cung lm bngg? Dy cung lm bng g? Loi lng chim g c gn vo ui mi tn?

Nu khng c tr li v cc cu hi trn ti khng ng rt mi tn ra."

R rng ngi s cht trc khi c nghe tr li nhng cu hi .Ngi khng nhng khng tm c cu tr li mong mun m chtmt cch v ch. ng li thch hp y l g? Trc tin l phi rtngay mi tn ra. Ri nu mun c cu tr li th s tm sau.

Cng nh vy, iu c Pht mun dy l ci kh au ca con ngi vphng cch thot khi kh au. Nhng cu hi trit l khng thch ngth khng cn thit. D cho c Pht c tr li th cng khng th kimchng c. Ngi dy nhng iu phi lm ngay, ng ph phm thi gi

vo s theo ui ho huyn v tranh lun v ch. Cho nn c Pht khngtr li nhng cu hi nh vy, ch dy nhng iu mang li lc thc tin.

y l mt s c tnh thng thung trong o Pht. Khi nghe thy nhngiu ny, ch nn vi v kt lun v s so snh trong Pht Gio l tng thoc ngc li khc vi khoa hc. C th c mt s im hnh nh rt tngng, nhng trong tng ng y, vn c khc bit.

---o0o---

THIN V C

Nh ti d trnh by, hu ht cc tn gio nhn nhng bin chuyn trn thgii l do hnh ng ca thnh thn hay lc lng siu nhin. Nu nhn loikhng mun nhng bt hnh ny, mong mun c tng thng, th hy thnh thn chng kin mt s dng thc sng bi v tn knh.


47/106

Vic khng ch p dng cho cc bin c thin nhin bn ngoi. Ngay cn i sng c nhn cng chu s kim sot ca thnh thn. Thnh thn,Thng l ng To Ha ca V Tr, to tt c hnh phc v kh au.ng To Ha gim st cc hnh vi ca con ngi xc nh xem iu c lm Ngi hi lng hay khng, v con ngi lun lun phi cnh gic

phng trnh nhng hnh ng c th lm mt lng Thng .

Theo tiu chun ny, cch c x ca nhn loi c chia thnh hai loi:nhng hnh ng lm va lng thnh thn (Thng ), c thng gi l"thin"; v nhng hnh ng khng lm va lng thnh thn, b pht gi l"c". i khi nhng c tnh ny c coi nh ch th ca thnh thn. Bt ciu g c chp thun bi thnh thn l "thin", bt c iu g b thnhthn cm on l "c". Cc tu s, i din cho tn gio l ngi trung gian

bo cho nhn loi bit nhng hnh ng no l thin v c theo tiu chun

t ra bi thnh thn. Nhng tiu chun phn nh thin c tr thnh tiuchun 'o c' hay 'lun l'.

Lun l hay o c l phn rt quan trng ca mt tn gio. Bn c th ni l ct li ca tn gio. Lun l ca ngi Ty Phng t tin trin nhti trnh by trn.

Khoa hc t lc tch khi tn gio, ch ch trng n th gii vt cht bnngoi v khng my may lu n tnh cch tru tng ca s vt. Khoahc khng quan tm g n lun l hay o c, coi nh thuc phm vi lo

lng cho thnh thn, khng c c s thc t, v b mc chng. Dn chng cc quc gia Ty Phung hay cc quc gia k thut pht trin, u b licun bi nhng tin b ca khoa hc. Hu nh, nhng gio l v thn thnhv cc lc lng siu nhin coi nh v cn c. Cho nn h xa ri tn gio.Lun l v o c gi y khng cn c ngha. Khi Thung khngcn quan trng, lun l hay o c, b lut ca Thng cng khng cnquan trng na. Ngy nay nhiu ngi ngay c trong gii khoa hc coi oc ch l mnh lnh c on ca mt nhm ngi nh cc thy tu hay cci din tn gio, thit lp duy tr trt t x hi, ngoi ra khng c thc

cht t no c.Nhng ngnh khoa hc nghin cu s pht trin vn minh nhn loi, nht lv x hi hc, v mt s ngnh v nhn chng hc, thy s thnh cng cakhoa hc t nhin, c gng pht trin bng cch nghin cu tung t, sdng nguyn tc v phng php nh khoa hc t nhin. X hi hc ckhuynh hng coi gi tr o c hay lun l khng c nn mng khoa hc.


48/106

Ngnh ny c trnh nhng ti o c chng t chnh mnh cng lkhoa hc thun ty khng c h thng gi tr. Ngay c khi nghin cu v vn o c, n cng coi vn ny l nhng con s c th o m c vcc hnh vi x hi.

Khoa hc vt l, khoa hc x hi, v dn chng trong thi i tin tin,thng thng coi o c ch l nhng sng to thun ty c tnh cch quyc. Nhn nh ny khng kh nng phn bit o c vi nhng biuhin thng thng, n cn i sai hng d c gng trnh nhng iu tintng sai lm, nhng cui cng vn b lc li cng xa vi chn l.

Gi y xin quay li vi ch Pht Gio. V o c, c khoa hc v PhtGio u khc bit vi i b phn cc tn gio. Trong khi khoa hc t ctt hn khng dnh lu g n tn gio, khng my may ch trng n o

c hay gi tr ca o c th Pht Gio li ch tm vo vic nghin cu vging dy vai tr ca o c trong tin trnh thin nhin.

Trong khi hu ht cc tn gio nhn vo cc bin chuyn thin nhin, c bntrong ln bn ngoi con ngi, cho rng tt c u do thnh thn ch huy thPht Gio nhn nhng bin chuyn l thung tnh v cho l do tin trnht nhin, bnh thng ca nguyn nhn v cc iu kin. i vi con ngiv cc iu kin tru tng, hay cc gi tr, cc qui lut ny cng c pdng nh i vi s vn hnh vt cht ca thin nhin. Chng l mt phnca dng chuyn ng cha nguyn nhn v cc iu kin, vn hnh hon

ton theo qui lut t nhin. Tnh trng khc bit v cht lng c quytnh bi s thay i ca cc yu t trong dng chy y.

d hiu v nhng tin trnh trn, Pht Gio chia nh lut thin nhinthnh nm loi:

1. Utuniyma (lut vt l): cp n nhng bin chuyn trong th gii tnhin, tc mi trng vt cht.

2. Bijaniyma (lut sinh hc): ni v ng vt v thc vt, c bit v tnh di

truyn.

3. Cittaniyma (lut tm linh): ni v hot ng ca tm v s suy ngh.

4. Kammaniyma (nghip lut hay lut lun l): ni v nhn cch, c bitv nh v cc hnh ng do nh m c.


49/106

5. Dhammanayma (lut nhn qu chung): ni v mi quan h v s phthuc ln nhau ca mi s, bit trng thi - iu kin ca mi s.

Bng s phn chia thnh nm loi ca nh lut thin nhin, chng ta thykhoa hc tin hon ton vo lut nhn qu (Dhammanayna), nhng b hnch trong lnh vc lut vt l (Utinitma), v lut sinh hc (Bijaniyama).

Ni mt cch thc tin, Pht Gio nhn mnh nghip lut (lut hnh ngo c - gii lut) d rng c mt nhnh ca Pht Gio, Vi Diu Php (x),nhn mnh vic nghin cu lut tm linh (Cittaniyma) lin quan n lut vnghip v nhn qu.

(x) Vi Diu Php hay Chn L Ti Thng l Tng Th Ba trong Tam TngKinh in Pht Gio. Vi Diu Php trch yu Gio L Pht Gio trong mtthut ng thun khit phn tch, v t.

Nghip Lut - Lun l khoa hc

Khng hiu r s thc nu khng hiu r lut thin nhin, s tng quanph thuc ln nhau v tnh ng nht ca chng. S hiu bit trn gm cyu t con ngi, nhn t tinh thn v cc gi tr trong ca nhng nguinghin cu cc nh lut y. Cc khoa hc gia nghin cu lut t nhin,nhng li khng hiu chnh mnh, nhng ngi nghin cu nh lut y, nnh s chng bao gi c th nhn thy s tht- ngay c v khoa hc vt l.

V cn bn, con ngi sng trong th gii t nhin trn bnh din vt cht,nhng bn trong th gii vt cht ny l th gii tinh thn. Trong phm vica tm th con ngi ang sng trong th gii ngi, v th gii ngi nyc ngha quan trng sng cn, nh hng ca th gii ngi trn cucsng ca chng ta cn r rng hn nh hng ca mi trng t nhin.

Trong i sng hng ngy, t tng, nhn cch v hnh ng, s giao tipv truyn thng cng nhng c s x hi ca chng ta hon ton l sn

phm t nhng hnh ng c ch tm ca con ngi, m Pht Gio gi lNghip. nh l kh nng duy nht khin con ngi tin ti ngy nay. Th

gii con ngi chnh l th gii ca nh, i theo ch dn ca nh. TrongPht Gio c cu: Th gii b Nghip tc ng. hiu th gii con ngi,tc hon cnh con ngi, vic hiu Qui Lut T Nhin tc Nghip Lut lrt cn thit.

nh, nghip, nhn cch, o c, c tnh tru tng, gi tr, bn tnh, tctm con ngi- tt c hon ton bm sinh. Chng hin hu theo cc Qui


50/106

Lut T Nhin, khng theo s du dt ca thnh thn. Cng chng phi ngunhin m chng c. Chng l nhng tin trnh t nhin nm trong kh nngcon ngi nhm hiu bit v pht trin.

Xin ghi nhn l Pht Gio phn bit Nghip Lut v Lut v tm linh. iuny cho thy tm v khng phi l mt, v c th nghin cu nh hai svic ring r. Tuy nhin hai s vic c tht ny li ht sc gn b khng khtvi nhau. n gin ging nh mt ngi li chic thuyn my. Tm gingnh con thuyn v my ca n, trong khi l ngi li, ngi li t quyt si u v s phi lm g.

Gn nh l mt bin chuyn thin nhin tng t c th ny sinh t cc nhlut khc nhau trong nhng tnh trng khc nhau, trong khi mt s binchuyn li l sn phm ca hai hoc nhiu nh lut t nhin vn hnh phi

hp. Mt ngi b chy nc mt c th do khi (lut vt l) v qu vui hayqu bun (lut tm linh) cng c th do kt qu v cc hnh ng qu kh(nghip lut). Nhc u c th do bnh (lut sinh hc), cng c th do khngkh ngt ngt, phng q

Phat Giao Nen Tang Cua Khoa Hoc - Prayudh Payutto - TT Thich Tam Quang Dich

Documents

Transcript of Phat Giao Nen Tang Cua Khoa Hoc - Prayudh Payutto - TT Thich Tam Quang Dich