Pharos Jaarbericht 2011

J A A R B E R I C H T

2011

FOTO

: CJ

G B

EELD

BANK

2 PHAROS Jaarbericht 2011

Mavis CarrilhoVoorzitter Raad van Toezicht Pharos

‘De uitgangspositie van Pharos is sterk. Ik geloof

zeer in de kwaliteit en toegevoegde waarde van

onze diensten en producten voor huisartsen, zie-

kenhuizen en andere zorginstellingen. En in de kracht

en fl exibiliteit van de medewerkers van Pharos, die deze

kwaliteit steeds weer waarmaken. Pharos is op tijd gestart

met een omslag in het denken over diversiteit en gezondheid: van

cultuurspecifi eke naar cultuursensitieve zorg. Onze stakeholders vinden een organisatie

als Pharos in het huidige zorgstelsel een belangrijke schakel om de kwaliteit van zorg voor

alle burgers op niveau te brengen. Dat is het grootste compliment dat we kunnen krijgen.’

Mavis Carrilho is partner bij De Galan en Voigt, een adviesbureau gespecialiseerd in organisa-

tieontwikkeling en diversiteit. Zij is ruim twintig jaar werkzaam als adviseur, interim-manager

en coach in opdracht van een grote variatie aan (rijks- en lokale) overheden, profi t- en non-

profi torganisaties. In 2005 werd ze uitgeroepen tot Zwarte Zakenvrouw Nederland. Carrilho

vervult een reeks aan toezichthoudende functies in profi t- en non-profi torganisaties, onder

andere bij Woningcorporatie Ymere, het Holland Festival en de Stichting Microfi nancie-

ring en Ondernemerschap Nederland.

en fl exibiliteit van de medewerkers van Pharos, die deze

kwaliteit steeds weer waarmaken. Pharos is op tijd gestart

met een omslag in het denken over diversiteit en gezondheid: van

Inhoud

Gezondheid jeugd 3

Somatische zorg 5

Migrant als klant 7

Gezondheid vluchtelingen en asielzoekers 10

Vrouwelijke genitale verminking 13

Kennis delen is kennis vermenigvuldigen 16

Over Pharos 18

Financiële verantwoording 19

In ons werk staat het principe ‘kwaliteit en effectiviteit van gezond-

heidszorg voor alle burgers’ centraal. In Nederland hanteren we het

uitgangspunt dat iedereen recht heeft op kwalitatief goede en toe-

gankelijke gezondheidszorg. Gezondheid van mensen is op de eerste

plaats van belang voor de kwaliteit van leven van mensen zelf, maar

ook voor de samenleving, de economie, de arbeidsmarkt, participatie

en de kosten van zorg.

Pharos heeft ook in 2011 haar kennis ingezet voor de verbetering van

de kwaliteit en effectiviteit van zorg voor migranten en mensen met

beperkte gezondheidsvaardigheden. Uit vele onderzoeken weten

we dat deze vaak achterligt op de zorg aan andere cliënten. Daar valt

heel goed iets aan te doen, weten we inmiddels, in alle sectoren van

zorg, gezondheidsbevordering en (jeugd)hulpverlening.

In tegenstelling tot wat velen decennia lang dachten, is het effectie-

ver maken van zorg voor migranten en mensen met beperkte gezond-

heidsvaardigheden niet een heel gecompliceerde zaak. De gewone

kwaliteitsinstrumenten en interventies kunnen hiervoor ingezet

worden. Wij gaan ervan uit dat het heel goed mogelijk is hierbinnen

rekening te houden met verschillen tussen mensen en dat relevante

kennis daarover binnen de reguliere richtlijnen, behandelplannen en

dergelijke opgenomen kan worden.

Naast het aanvullen van interventies en kwaliteitsinstrumenten, is

kennisvergroting bij professionals en cliënten nodig. Onze ervaring

is dat bijscholing over hoe ook migranten en mensen met beperkte

gezondheidsvaardigheden te bereiken, goed te doen is en helpt. In

2011 hebben we weer vele bijscholingsactiviteiten uitgevoerd, u leest

erover in dit jaarbericht.

Op al deze terreinen werkt

Pharos niet alleen. Wij werken

samen met een groot aantal

organisaties in de gezond-

heidszorg zoals het Nederlands

Huisartsen Genootschap (NHG)

en andere beroepsorganisaties,

koepels, opleidingen, verzekeraars,

patiënten- en migrantenorganisaties, ziektespecifi eke organisaties

als de Nederlandse Diabetesfederatie (NDF), het Koningin Wilhel-

mina Fonds (KWF) en andere relevante partijen zoals (de kwartier-

makers van) het Kwaliteitsinstituut, het Platform Zorgstandaarden,

de Inspectie en andere kenniscentra. In 2011 hebben we het aantal

partijen met wie we duurzaam samenwerken aan het verbeteren van

zorg en preventie aanzienlijk uitgebreid. Onze visie en werkwijze blij-

ken een herkenbare en werkbare invalshoek te bieden. De uitgangs-

punten ‘kwaliteit van zorg voor alle burgers’, ‘geen cultuurspecifi eke

maar cultuursensitieve zorg’ en ‘migranten hebben ook een eigen

verantwoordelijkheid in het verkrijgen van effectieve zorg’ worden

breed gedeeld.

In 2011 hebben we onze activiteiten gericht op mensen met beperkte

gezondheidsvaardigheden in den brede versterkt. Daar gaan we de

komende jaren mee door.

Eén gebeurtenis uit 2011 wil ik er hier vast even uitlichten: de lan-

cering van de website huisarts-migrant.nl. We zij hier extra trots op.

Omdat het zo’n mooi voorbeeld is van bestaande kennis bundelen en

praktisch toegankelijk maken. Kijken dus op die website!

In dit jaarbericht hebben we een selectie gemaakt van een aantal

van onze projecten en resultaten in 2011. Een compleet overzicht van

al onze activiteiten en resultaten kunt u vinden in ons uitgebreide

jaarverslag op website www.pharos.nl.

Voorwoord

FOTO

: GO

EDEL

E M

ON

NEN

SVoor u ligt het jaarbericht 2011 van Pharos. In het jaarbericht leest u,

in vogelvlucht, over de resultaten van Pharos in 2011.

Monica van Berkum, Directeur Pharos


PHAROS Jaarbericht 2011 3

Centra van Jeugd en Gezin (CJG’s)Binnen het Zon-Mw- project Interculturalisatie Centra voor Jeugd

en Gezin stimuleert en faciliteert Pharos het bereiken en effectief

bedienen van álle doelgroepen.

In 2011 is er veel gebeurd. Verspreid door het land vonden drie

regionale bijeenkomsten plaats waar meer dan driehonderd CJG-

medewerkers, beleidsambtenaren jeugd en andere jeugdhulp-

verleners zijn geïnformeerd en geadviseerd over hoe een brug te

slaan naar alle doelgroepen. Beoordeling hiervan gemiddeld > 7,5.

Daarnaast vonden er in 25 gemeenten adviesgesprekken plaats met

gemeenten en CJG-coördinatoren. Steeds weer was onze insteek:

het bereiken en bedienen van kinderen met een migranten en lage

SES achtergrond maakt onderdeel uit van het reguliere kwaliteitsbe-

leid. Pharos is verheugd ook in 2012 de activiteiten voor CJG mede-

werkers en –coördinatoren te kunnen continueren.

Handreiking: Bereik alle doelgroepen optimaalIn 2011 heeft Pharos samen met Forum (Instituut voor Multicultu-

rele Vraagstukken) en adviesbureau Mexit gewerkt aan herziening

van de handreiking Bereik alle doelgroepen optimaal voor de

Alle kansen voor alle kinderen

Gezondheid jeugdKinderen moeten alle kansen krijgen om zich te ontwikkelen. Dat is de kerngedachte achter het Pharos programma Gezondheid

Jeugd. Met de meeste kinderen in Nederland gaat het goed. Toch is er een groep die het moeilijker heeft en zich minder voorspoedig

ontwikkelt. Kinderen met een migrantenachtergrond en kinderen uit gezinnen met lage sociaaleconomische status (SES), zijn hierin

oververtegenwoordigd. Het programma Gezondheid Jeugd zet zich in voor deze kinderen. Pharos staat op het standpunt dat er geen

apart zorgaanbod nodig is voor jongeren met een migranten achtergrond. Het gaat er om professionals zodanig toe te rusten dat ze

álle jongeren even goed kunnen bedienen.

FOTO

: HEN

RIE

TTE

GUES

T / ANP

Bewegen is belangrijk om overgewicht tegen te gaan.


Gereedschapskist Centrum voor Jeugd

en Gezin. De vorige versie van de hand-

reiking is herzien op basis van de wen-

sen van CJG- medewerkers. De nieuwe

handreiking begint met een schets van

risicofactoren, daarna wordt stapsgewijs

beschreven hoe een cultuur sensitief

CJG vormgegeven kan worden. De hand-

reiking verscheen in een oplage van

vijfduizend exemplaren en is naar alle

CJG’s en gemeenten toegestuurd.

Bereik alle doelgroepen optimaal is gratis te downloaden via

www.pharos.nl of www.samenwerkenvoordejeugd.nl

Een acht met griffel voor pilottrainingen CJG’s Deelnemers gaven na afl oop van de twee pilot CJG-trainingen aan

dat zij beter leerden communiceren, cultuurverschillen overbruggen

en aan te sluiten bij de behoeften van migrantengezinnen.

Zij beoordeelden de Pharos pilottrainingen met een acht.

Was 2011 het jaar van de pilots, in 2012 worden de trainingen in het

hele land aangeboden aan alle CJG’s en gemeenten. Het gaat om

twee verschillende trainingen. Eén voor CJG-medewerkers en één

voor gemeenteambtenaren en managers CJG’s. De trainingen, een

coproductie van Forum en Pharos, gaan vooral in op de vraag hoe

CJG’s ook adequaat kunnen werken voor migranten.

Bewegen, bewegen en nog eens bewegenNet als bij autochtonen is er ook bij migrantenkinderen en -jongeren

sprake van overgewicht. Het beweegpatroon speelt hierin een grote

rol. Voldoende reden voor de gemeente Almere om na te denken over

een beweegproject. Pharos is gevraagd een onderzoek uit te voeren

onder Almeerse moeders van Turkse en Marokkaanse afkomst. Zien

zij het nut in van bewegen?

Migrantenmoeders vinden bewegen van kinderen belangrijk, maar

het aanbod kan beter aansluiten bij hun mogelijkheden, luidt een

’‘

Ahmed Abdulwahab, coördinator Somalische Stichting Dalmar

‘Als wij activiteiten organiseren over gezondheid, nodigen

wij Pharos altijd uit’

‘In 2011 hebben we een aantal conferenties georganiseerd

waarvoor we mensen van Pharos hebben uitgenodigd.

Een van die bijeenkomsten ging over de integratie van

Somaliërs, een andere over qat-gebruik onder jongeren.

Als wij activiteiten organiseren waar gezondheid een thema

is, nodigen wij Pharos altijd uit. Wij zijn ook beschikbaar

voor nauwere samenwerking. Wij kennen de doelgroep

Somaliërs in Nederland goed, spreken hun taal, weten hoe

we de gemeenschap kunnen bereiken. Het zou mooi zijn

als Pharos onze expertise in de toekomst nog vaker zou

inschakelen.’

van de hoofdconclusies uit het onderzoeksrapport Ouders, kinderen

en beweging. Perspectief van Almeerse migrantenouders. De opge-

dane kennis is goed benut. De GGD Flevoland heeft op grond van de

publicatie van Pharos een document voor zes gemeenten gemaakt:

Kinderen; voorstel aangaande het stimuleren van beweging onder

kinderen met een Turkse of Marokkaanse achtergrond in de 40+

wijken. Dit document is ingebracht bij de Almeerse Stuurgroep

Gecombineerde Leefstijlinterventies en bij de werkgroep Gezonde

leefstijl 40+wijken.

Kinderen op het internet. In of uit de bocht?

Voor veel ouders is het niet duidelijk waarmee hun kinderen bezig

zijn op het internet. Ouders met een migrantenachtergrond vormen

hierop geen uitzondering. Mediaopvoedingscursussen beogen ou-

ders hierin te ondersteunen. Maar vinden deze cursussen hun weg

naar álle ouders? Signalen vanuit de praktijk deden vermoeden dat

migrantenouders onvoldoende werden bereikt door het bestaande

cursusaanbod. Reden genoeg voor Mira Media kenniscentrum voor

media en diversiteit om dit thema samen met Pharos op te pakken

en er een project van te maken. Acht bijeenkomsten in achterstands-

wijken bevestigden het vermoeden. In deze wijken zijn mediacursus-

sen schaars of ze bestaan niet, aldus de aanwezige medewerkers

van welzijnsstichtingen, Brede School, CJG ’s, migrantenor-

ganisaties en bibliotheken. Tijdens de daarna gehouden

focusgroepen met migranten zelf (acht keer) gaven

de ouders aan behoefte te hebben aan meer onder-

steuning op dit vlak. Zij wilden hun mediawijsheid

graag versterken. Einde 2011 is daarom een start

gemaakt met het formeren van een pool medi-

acoaches met multiculturele achtergrond die

opvoedondersteuning aan migrantenouders

gaan verzorgen. In 2012 staat onder andere

een nationaal congres mediaopvoeding op

het programma. Het project wordt uitge-

voerd met fi nanciering van ZonMw.

Moeder laat haar baby controleren bij een

Centrum van Jeugd en Gezin.

Bereik alle doelgroepen optimaal

FOTO

: CJ

G B

EELD

BANK



’Masterclass huisarts in achterstandswijk: Tobzorg of topzorg!Het werk als huisarts in een achterstandswijk is geen doorsnee

patiëntenzorg. De levensomstandigheden van patiënten en taal- en

cultuurverschillen doen een groot beroep op fl exibiliteit, creativiteit

‘Aandacht voor diversiteit is wezenlijk voor kwaliteit van zorg’

Somatische ZorgHet verbeteren van de effectiviteit en kwaliteit van zorg aan migranten en mensen met lage gezondheidsvaardigheden, dat is het doel

van het programma Somatische Zorg. Hierbij ligt de focus op de eerstelijnszorg en chronische aandoeningen. Deze aandoeningen

veroorzaken een grote ziektelast en vragen veel tijd en inzet van zorgverleners. Binnen Somatische Zorg is extra aandacht voor de

huisartsenzorg. Huisartsen hebben tegenwoordig te maken met patiënten uit wel dertig tot veertig verschillende landen. Het bieden

van kwalitatief goede zorg aan al deze mensen met verschillende achtergronden vraagt om specifi eke deskundigheid. Van patiënten

vraagt het om hun gezondheidsvaardigheden te versterken en zelf effectief te communiceren met zorgverleners.

De gezondheidszorg heeft te maken met veel verschillende nationaliteiten.

FOTO

: RO

BIN

UTR

ECHT

/ ANP

en kunde. De Landelijke Huisartsen Vereniging (LHV), het Neder-

landse Huisartsen Genootschap (NHG) en Pharos hebben daarom

de masterclass Tobzorg of topzorg! ontwikkeld. Kern van deze mas-

terclass is dat artsen beter leren aansluiten bij de beleving, vaardig-

heden en het taalniveau van hun patiënten. De onderlinge verschil-

len kunnen groot zijn. Waar de ene patiënt alles over zijn ziekte op

internet opzoekt, begrijpt de andere niet wat zijn arts uitlegt over

het innemen van medicijnen. Een groep van negentien huisartsen

heeft in 2011 het eerste deel van de masterclass afgerond.


Vooruitblik 2012

Effectieve diabeteszorg

Diabetes is een van de grote veroorzakers van de relatief ho-

gere ziektelast bij migranten en mensen met lagere gezond-

heidsvaardigheden. Het project CO-zorg (cultuursensitieve

ondersteuning-zorg) dat in 2012 van start gaat, heeft als doel

de diabeteszorg aan genoemde cliëntengroepen effectiever

te maken. Dit project is mogelijk gemaakt door fi nanciering

van de Nederlandse Diabetes Federatie.

Borstkankerscreening

De deelname van vrouwen met een Turkse of Marokkaanse

achtergrond aan borstkankerscreening is lager dan van

andere Nederlandse vrouwen. In 2012 start Pharos daarom

met het project Borstkanker en migrantenvrouwen. Doel is

om de deelname van deze groep vrouwen te verhogen.

Onder andere door voorlichting via online communities

zodat jongeren die deze sites bezoeken, hun moeders

kunnen informeren.

’‘

Carolien Pronk, beleidsmedewerker Landelijke Huisartsen

Vereniging (LHV)

‘Een meerwaarde is dat Pharos dichtbij de praktijk staat’

‘In september 2011 is de eerste masterclass voor huisartsen

van start gegaan. Er lopen inmiddels drie groepen die acht

bijeenkomsten volgen over allerlei onderwerpen in achter-

standswijken. Leden uit de LHV-werkgroep Achterstandswij-

ken gaven aan behoefte te hebben aan specifi eke trainingen.

In 2009 heeft LHV daarom contact opgenomen met Pharos

en het NHG om de mogelijkheden voor een masterclass te

verkennen. We verwachten dat deze cursus nog vaak gege-

ven gaat worden, want de belangstelling ervoor is groot.

Wij kennen Pharos al heel lang en goed. De LHV is ook

betrokken bij de ontwikkeling van de website huisarts-

migrant. Ik vind de samenwerking met Pharos erg prettig,

er zitten capabele mensen. Voor mij heeft Pharos grote

waarde om de positie van migranten voor het voetlicht te

brengen. Een andere meerwaarde is dat Pharos dichtbij de

praktijk staat. De zaken die je ontwikkelt kun je daardoor

goed testen. Dat Pharos zich steeds vaker op de beroeps-

groep huisartsen richt vind ik een goede ontwikkeling.

Met elkaar kunnen we het gat dichten tussen het perspec-

tief van migranten en dat van zorgverleners.’

‘Er komen veel huisartsen op de masterclasses af’, vertelt Guus

Busser, zelf arts en een van de cursusbegeleiders. Busser benadrukt

dat het niet alleen gaat om zorg aan migranten maar om diversiteit

in de breedste zin. Dus zowel etnische diversiteit, als opleiding en

sociaaleconomische status. ‘Houd je geen rekening met deze ver-

schillen, dan wordt de zorg minder effectief en daardoor duurder.

Dan komen kinderen met astma bijvoorbeeld in het ziekenhuis te-

recht in plaats van op tijd bij de huisarts. Of wordt borstkanker pas in

een laat stadium ontdekt omdat men niet is ingegaan op de uitnodi-

ging voor het bevolkingsonderzoek. Rekening houden met diversiteit

is wezenlijk voor de kwaliteit en effectiviteit van de zorg.’

Website huisarts-migrant gelanceerdOp woensdag 9 november 2011 lanceerde Pharos op feestelijke

wijze de website huisarts-migrant.nl. Deze site is ontwikkeld voor

huisartsen met specifi eke vragen over de zorg aan patiënten met

een migrantenachtergrond. Huisarts-migrant.nl biedt goed onder-

bouwde en beknopt opgeschreven informatie over ziektebeelden,

medicijngebruik, diagnose en behandeling. Ook is er informatie te

vinden over omgaan met taalbarrières, cultuurverschillen en andere

relevante zaken voor de zorg aan migranten.

De website www.huisarts-migrant.nl is opgezet door Pharos, LHV

en het NHG en gefi nancierd door zorgverzekeraar Zilverenkruis

Achmea. De teksten zijn zo geschreven dat ze tijdens het consult

gemakkelijk en snel zijn te raadplegen. Het bezoekersaantal van de

site stijgt. Van 477 in de maand van de lancering tot 799 in de derde

maand van bestaan.

In de komende jaren zal de informatie van de site ook geschikt

worden gemaakt voor andere beroepsgroepen, zoals doktersas-

sistenten.

OPKOMST SCREENING BORSTKANKER

INFO

GR

APH

IC: S

TUD

IO C

AS

PER

KLA

AS

SE

PHAROS Jaarbericht 2011 7’Conferentie Heft in eigen handenDe jaarlijkse conferentie van Pharos en de De Raad voor de Volks-

gezondheid en Zorg (RvZ) voerde in 2011 het thema: Het heft in

eigen handen.

Eigen regie vormt de sleutel

Migrant als klantVersterken van de rol en positie van klanten is een van de uitgangspunten

in het Nederlandse gezondheidsstelsel. Verzekeraars, aanbieders en

gebruikers hebben ieder hun eigen verantwoordelijkheid in het realiseren

van klantgerichte zorg. Migranten vormen een grote groep klanten, zij

maken zo’n twintig procent van de bevolking uit. Net als andere Nederlanders

hebben migranten een eigen verantwoordelijkheid om hun zorgvraag kenbaar

te maken aan aanbieders en verzekeraars en effectief gebruik te maken van

het zorgstelsel. Dat gaat niet iedereen even gemakkelijk af. Het Pharos programma

Migrant als Klant ontwikkelt kennis om de rol, eigen verantwoordelijkheden en

regie te versterken van migranten als klanten. Het programma legt het accent op

wat mensen zelf kunnen doen om effectiever gebruik te maken van de gezondheidszorg.

Net zoals andere Nederlanders hebben ook migranten een verantwoordelijkheid in het kenbaar maken van hun zorgvraag.

Ook dit jaar trok de conferentie weer veel belangstelling. Onder

de bijna tweehonderd deelnemers bevonden zich vertegenwoor-

digers van zorgverzekeraars, zorgaanbieders, ambtenaren, patiën-

ten- en cliëntenorganisaties, kenniscentra, migrantenorganisaties,

FOTO

: RO

BIN

UTR

ECHT

/ ANP

het zorgstelsel. Dat gaat niet iedereen even gemakkelijk af. Het Pharos programma

regie te versterken van migranten als klanten. Het programma legt het accent op

wat mensen zelf kunnen doen om effectiever gebruik te maken van de gezondheidszorg.

Pharos lanceert Platform Cultuursensitief Zelfmanagement Eind juni 2011 heeft Pharos het Platform Cultuur-sensitief Zelfmanagement gelanceerd met als participanten: TNO, UvA, NIVEL, het Centraal Begeleidings Orgaan voor de intercollegiale toetsing (CBO), NPCF, Vilans, RIVM en het Instituut voor Verantwoord Medicijngebruik (IVM). Het platform richt zich op uitwisseling, afstemming en programmatische samenwerking bij onderzoek, ontwikkeling en implementatie van zelf-managementtoepassingen. Doelgroepen zijn: kwetsbare en moeilijk bereikbare migranten, mensen met beperkte gezondheidsvaardigheden,

laaggeletterden en ouderen.

OPKOMST SCREENING BORSTKANKER


Wet Maat-

schappelijke

Ondersteuning

(WMO)-raden,

docenten en

studenten. De

teneur van de dag

valt het best samen

te vatten als: We

zijn op de goede weg.

Er is daadwerkelijk

voortgang geboekt.

Zorgverzekeraars Azivo

en Agis/Achmea zijn bij-

voorbeeld overgestapt op een

outreachende aanpak om de zorg-

vraag van hun migrantencliënten te

achterhalen. De Nederlandse Patiënten

Consumenten Federatie (NPCF) traint haar

medewerkers om migranten bij patiëntorganisa-

ties te betrekken. Bij vele andere patiëntenorganisaties

groeit de wens om het perspectief van alle klanten mee te

nemen. De toenemende belangstelling voor het thema vraagt

zeker om een vervolg, aldus de organisatoren met een knipoog

naar 2012.

Heb ik het goed uitgelegd?Communiceren met laaggeletterde patiënten en cliënten

Zorgverleners vanuit diverse beroepsgroepen meldden behoefte

te hebben aan handvatten en ondersteuning bij het communiceren

met patiënten met beperkte gezondheidsvaardigheden. Als ant-

woord hierop ontwikkelde Pharos een training gericht op communi-

ceren met laaggeletterden.

In Heb ik het goed uitgelegd? traint Pharos zorgverleners in

het communiceren met laaggeletterde patiënten en cliënten.

De training geeft zicht op de verschillende niveaus Nederlands –

zowel spreekvaardigheden als schriftelijke vaardigheden. Boven-

dien leren de deelnemers hoe ze daarop kunnen aansluiten. Aan

’‘Wim Kroon , accountmanager bij PGOsupport

‘Hoe bereiken we mensen van allochtone afkomst?’

‘PGOsupport biedt ondersteuning aan meer dan tweehonderd patiënten-, gehandicapten-, en ouderenorganisaties Een van

de onderwerpen die bij veel van onze leden speelt is diversiteit: hoe bereiken we mensen van allochtone afkomst? Wij con-

stateren dat migranten nog nauwelijks gebruikmaken van onze verenigingen. Om daarin een stap vooruit te zetten heb ik in

2011 contact gezocht met Pharos. Samen ontwikkelden we het pilotproject Patiëntenorganisaties bekennen kleur, dat in 2012

van start gaat. Aan de pilot doen tien organisaties uit ons netwerk mee. Acht reguliere en twee migrantenorganisaties: het

Netwerk van Organisaties van Oudere Migranten (NOOM) en Stichting Allochtonen en Kanker. Via bijeenkomsten en het uit-

voeren van werkopdrachten is het de bedoeling dat deze organisaties hun eigen diversiteitsbeleid ontwikkelen. Gezamenlijk

onderzoeken ze wat werkt of niet en wisselen ze ervaringen uit. Ik vind het een leuk project, vooral omdat de verschillen in de

pilotgroep groot zijn. Van grote organisaties tot kleine, en van allochtone tot autochtone.’

bod komen onderwerpen als eenvoudig spreken en het herken-

nen van analfabetisme of laaggeletterdheid.

De training is in 2011 onder andere gegeven aan twaalf fysiothera-

peuten in achterstandswijken in Utrecht en tijdens de conferentie

Tolken in de zorg in Rotterdam aan 35 deelnemers afkomstig uit de

zorg-, tolken- en beleidswereld.

Patiëntervaringen en klanttevredenheidPatiënt- en klanttevredenheidsmetingen vormen een middel ter

verbetering van de zorg. Cliënten zijn een belangrijke graadmeter

voor inzicht in de kwaliteit. Het standaard meetinstrument, de Con-

sumer Quality-index (CQ-index), heeft niet onder iedereen een even

grote respons. Onder cliënten van migrantenafkomst is die bijvoor-

beeld vrij laag. Een ongewenste situatie. Want twintig procent van

Dennis Wijmer vatte de conferentie Heft in eigen handen samen in tekeningen.


FOTO

: GO

EDEL

E M

ONNEN

S

’

Vooruitblik 2012Nieuwe Pharos uitgave

Het Culturele Interview - In gesprek

met de hulpvrager over cultuur en

context - Deel 1

Een laagdrempelig, praktijkonder-

steunend boek voor een brede

groep hulpverleners.

Hiernaast verschijnt ook Het Culturele Interview, deel 2 - Beschouwin-

gen. Waarin het Culturele Interview in een breder perspectief wordt

geplaatst en de lezer uitgedaagd tot refl ectie.

Voor meer informatie ga naar de website van Pharos: www.pharos.nl

de Nederlandse bevolking heeft een migrantenachtergrond. Daarom

heeft Pharos samen met zo’n honderd migranten en het NIVEL vier

CQ vragenlijsten aangepast (Huisartsenzorg, Ziekenhuiszorg, Thuis-

zorg en Kraamzorg). Doel hiervan is het genereren van een hogere

respons onder migranten. Het gaat niet om een aparte methodiek

maar om aanvullingen en aanpassingen waar iedereen baat bij kan

hebben.

Groot onderzoeksproject gestart‘Waar ik trots op ben is dat we in 2011 een groot onderzoekspro-

ject binnengehaald hebben bij ZonMw,’ vertelt Walter Devillé,

bijzonder hoogleraar Pharos-leerstoel migranten, vluchtelingen en

gezondheid aan de UvA. ‘Het gaat over de bijdrage van het Cultu-

rele Interview in de diagnostiek en behandeling van patiënten met

angst, depressie of somatisch onverklaarbare klachten in de huis-

artsenpraktijk. Het Culturele Interview is een soort vragenlijst die

oorspronkelijk is ontwikkeld voor de geestelijke gezondheidszorg.

De bedoeling van ons onderzoek is om het Interview aan te passen

aan het gebruik in de eerste lijn, met name door praktijkonder-

steuners-huisartsen.’

Ouderen hebben de toekomstHet aantal ouderen neemt toe en dit geldt ook voor oudere

migranten. In die zin gaat Nederland een grijze toekomst

tegemoet. Hoewel er goede projecten zijn ontwikkeld gericht

op gezondheidsbevordering en zorg, worden oudere migranten

onvoldoende bereikt. Daarom heeft Pharos in 2011 samen met de

Centrale Samenwerkende Ouderenorganisaties (CSO) en NOOM

het nieuwe programma Gezondheid en Zorg Oudere Migranten

opgezet. Belangrijke thema’s voor de komende jaren zijn dementie,

mantelzorg en veilig medicijngebruik.

Aanpassing inkoopcriteria ggzMet Cliëntenbelang Amsterdam en een divers migrantenpanel

heeft Pharos in kaart gebracht welke kansen en knelpunten er zijn

in de ggz-zorg voor migranten. De resultaten zijn gebruikt om de

inkoopcriteria, opgesteld door de Nederlandse ggz patiëntenorga-

nisaties, aan te vullen. Inmiddels hebben de resultaten hun weg

gevonden naar de gezamenlijke conferentie van zorgbelangorga-

nisaties en Agis/Achmea, over zorginkoop in de ggz. De ervaring

die in dit project is opgedaan bij de ggz kan in de komende jaren

verbreed worden naar andere zorgsectoren.

INFO

GR

APH

IC: S

TUD

IO C

AS

PER

KLA

AS

SE

BEVOLKING VAN 65 JAAR EN OUDER NAAR HERKOMSTGROEPERING, PER 1-1-2011


Vroegsignaleren met ProtectSamen met andere organisaties bepleitte Pharos al lange tijd

aandacht voor vroegsignalering van gezondheidsproblemen in de

asielprocedure. Dit heeft in 2010 geleid tot de invoering van het

medisch advies als vast onderdeel van de Nederlandse asielproce-

dure. Maar in veel andere Europese landen bestaat deze mogelijk-

heid niet. Pharos heeft daarom samen met Europese partners uit

Gezondheid behouden en versterken

Asielzoekers en VluchtelingenGezondheidswinst vormt de primaire doelstelling van het programma Gezondheid Asielzoekers en Vluchtelingen. Door de weerbaarheid

te verhogen, kunnen vluchtelingen en asielzoekers hun gezondheid behouden en versterken. Voor asielzoekers die in Nederland

mogen blijven, is behoud van gezondheid een voorwaarde voor succesvolle participatie en integratie in de samenleving. Voor degenen

die uitgewezen worden, is behoud van gezondheid een voorwaarde voor duurzame terugkeer. Door zorgverleners uit te rusten met

concrete kennisproducten kunnen gezondheidsproblemen in een vroeg stadium worden aangepakt. Goed voorbeeld hiervan is het

kennisproduct Protect. Dit instrument is in 2011 gelanceerd om gezondheidsproblemen bij asielzoekers vroegtijdig te signaleren.

Door vroegsignalering van gezondheidsproblemen kan erger worden voorkomen.

onder meer Duitsland, Hongarije, Frankrijk en Bulgarije het vroeg-

signaleringsinstrument Protect ontwikkeld dat in heel Europa kan

worden gebruikt.

Protect maakt het mogelijk om snel en verantwoord te bepalen of

een asielzoeker psychologisch kwetsbaar is, en een speciale be-

handeling nodig heeft. Kern vormt de vragenlijst met tien eenvou-

FOTO

: IN

GE

VAN M

ILL

/ ANP


dige vragen over psychische klach-

ten. Bij hoog risico kan op korte

termijn een medisch onderzoek

plaatsvinden om te voorkomen dat

verslechtering plaatsvindt of de

problemen chronisch worden.

In 2011 is Protect internationaal

gepresenteerd tijdens de conferen-

tie Early identifi cation of asylum

seekers having suffered traumatic

experiences in Brussel en tijdens

de General Assembly van de European Council on Refugees and

Exiles (ECRE) in Malta.

Training vroegsignaleringPharos heeft in 2011 zes trainingen ontwikkeld en verzorgd

voor medewerkers van de Immigratie en Naturalisatie Dienst

(IND) en asieladvocaten over vroegsignalering. Hiermee zijn

honderd mensen bereikt en heeft een aanzienlijk deel van de

professionals werkzaam in de asielprocedure kennis en vaar-

digheden gekregen over het vroegsignaleren van kwetsbare

asielzoekers.

Gezonde voeding asielzoekersjeugdAsielzoekerskinderen eten vaker te vet en krijgen weinig vitaminen

en mineralen binnen. Veel kinderen in asielzoekerscentra kampen

met overgewicht. Opmerkelijk is dat deze kinderen pas in Neder-

land te dik zijn geworden. Leerkrachten van eerste opvang scholen

en jeugdgezondheidszorg (jgz) signaleren dat asielzoekersouders

onvoldoende weten over gezonde en betaalbare voeding. Daarom

is Pharos begin 2011 gestart met het project Gezonde en betaal-

bare voeding voor asielzoekerskinderen.

Asielzoekerskinderen en hun ouders op een leuke en aanspreken-

de wijze kennis laten maken met gezonde en betaalbare voeding,

dat vormde het voornaamste doel van dit project. In plaats van iets

nieuws te ontwikkelen, heeft Pharos het lespakket Smaaklessen

aangepast en geschikt gemaakt voor asielzoekerskinderen. Deze

speciale versie van Smaaklessen is uitgetest in het asielzoekers-

centrum (azc) in Craïlo. De kinderen kregen les in gezonde voeding

en leerden verschillende smaken proeven. Ook de ouders werden

betrokken. Zowel bij de lessen op school als bij de speciale kook-

workshops over betaalbare en gezonde voeding onder leiding van

een kok en een diëtiste.

‘Wat tijdens de lessen het meest opviel, was het enthousiasme van

zowel kinderen, ouders als leerkrachten’, aldus de projectleider.

Tijdens het project werd al gauw duidelijk dat het veel ouders

ontbrak aan voldoende kennis over gezond eten.

Op basis van de ervaringen in Craïlo brengt Pharos in 2012 de

informatiefolder Smaaklessen voor asielzoekerskinderen uit.

Deze folder, bedoeld voor leerkrachten in asielzoekersscholen,

biedt onder andere achtergronden en tips om Smaaklessen te

laten aansluiten op de leefwereld van asielzoekerskinderen.

Psychosociale aspecten bij terugkeerTerugkeer naar het land van herkomst is vaak een ingewik-

keld proces vol afwegingen en dilemma’s. De kwaliteit van de

psychosociale begeleiding is daarin een belangrijke succes- of

faalfactor. Pharos ontwikkelde samen met andere organisaties

een methodiek voor psychosociale begeleiding van terugkeer-

ders. Deze is beschreven in de publicatie Bewogen Terugkeer.

De boekpresentatie heeft plaatsgevonden tijdens de bijeen-

komst Terug naar de Toekomst. Een werkconferentie gezamen-

lijk georganiseerd door Pharos en de organisatie Maatwerk bij

Terugkeer.

Receptenboek SMAAKelijk!

De meest gezonde

recepten van ouders

en kinderen uit AZC

Craïlo zijn gebundeld

in het feestelijke recep-

tenboekje SMAAKelijk!.

Naast recepten zijn tips

opgenomen om zo ge-

zond mogelijk te koken en

te kopen. Dit boek is het

resultaat van een jaar lang bezig zijn met smaak. Wat vind je

lekker en wat is gezond?

SMAAKelijk! is goed te combineren met het lespakket Smaak-

lessen en voor € 7,50 te bestellen via www.pharos.nl.

Best verkocht in 2011

Bewogen Terugkeer is geschreven voor iedereen die geïn-

teresseerd is in het thema terugkeer. Meer specifi ek voor

begeleiders van (afgewezen) asielzoekers of ongedocumen-

teerden. Het boek geeft inzicht in het complexe besluitvor-

mings- en voorbereidingsproces waarin (ex)asielzoekers en

ongedocumenteerden zich bevinden. Daarnaast zijn er prak-

tische aanwijzingen opgenomen over hoe begeleiders het

onderwerp terugkeer bespreekbaar kunnen maken en aan-

dacht geven aan de psychosociale aspecten voorafgaand aan

het vertrek. In de bijlagen zijn werkdocumenten opgenomen

die door begeleiders direct toegepast kunnen worden.

Bewogen Terugkeer. Me-

thodiek voor psychosociale

begeleiding van (ex)asiel-

zoekers en ongedocumen-

teerden, Pharos, 2011, 110 p.,

ISBN 978 90 75955 72 9,

€ 15,-. Te bestellen via

www.pharos.nl

(bestelnummer 9P2011.02).

Ook verkrijgbaar in het

Engels.

resultaat van een jaar lang bezig zijn met smaak. Wat vind je

SMAAKelijk! Voorwoord 3

Voordat je begint met koken 4

Ontbijt 6

Wentelteefjes 7

Fruitsmoothie 8

Naanbrood 9

Roereieren 10

Sandwich gezond 11

Kleine Gerechten 12

Gezonde saté 13

Sambosa 14

Bonjan Salat 15

Gevulde paprika 17

Dolma’s 19

Patat 21

Hoofdgerechten 22

Brees en Hillib-Ragoût 23

Laham Bil Karry 24

Lamsgehakt Kebab 25

Doro Wot 27

Tonijn Pizza 28

Toetjes 30

Popcorn 31

Eierkoek taartje 32

Citroenyoghurt met vers fruit 33

Inhoud

Zomaar wat woorden die te maken hebben met het ervaren van verschillende smaken.

Woorden ook die centraal stonden in het project Gezonde en betaalbare voeding voor

asielzoekerskinderen.

Sommige smaken zijn lekker, andere juist niet èn smaken verschillen. De kinderen van

de school in het asielzoekerscentrum in Crailo weten er alles van. Dit geldt ook voor

hun ouders die even enthousiast meededen als de kinderen zelf. Bij sommige smaken

kwamen herinneringen aan vroeger bovendrijven, beelden van herkomstlanden.

Andere smaken waren onbekend en zijn dat inmiddels niet meer.

SMAAKelijk! is een kookboek gemaakt voor en door de kinderen van Asielzoekers-

centrum Crailo. Het resultaat van een jaar lang bezig zijn met smaak. Wat vind je

lekker en wat is gezond? Dat zijn de vragen die centraal stonden bij het aanleveren

van recepten voor SMAAKelijk!

proeven voelenkijken

lerenlachenkoken

ervaren

ruiken

spelen

genieten

Eet SMAAKelijk!


Aanpak kindermishandeling in asielzoekerscentraPreventie van kindermishandeling staat in Nederland breed op

de agenda. Eerdere onderzoeken en praktijkervaringen vanuit

de Advies- en Meldpunten Kindermishandeling (AMK’s) tonen

aan dat asielzoekerskinderen een relatief groter risico lopen

om slachtoffer te worden. In 2011 is daarom begonnen met het

project Voorkomen, verminderen en bestrijden van kindermis-

handeling in asielzoekerscentra.

Pharos is voorstander van een integrale aanpak zowel voor kinde-

ren, ouders en professionals. We richten ons enerzijds op opvoe-

dingsondersteuning voor ouders en anderzijds op het versterken

van weerbaarheid van kinderen én het ondersteunen van profes-

sionals in het herkennen van kindermishandeling. In het kader van

dit project is de bestaande weerbaarheidstraining Kom op voor

jezelf (tien bijeenkomsten) op maat gemaakt voor eerste opvang-

scholen. Daarnaast adviseerde Pharos het Centraal Orgaan opvang

asielzoekers (COA) en het Gezondheidscentrum Asielzoekers (GC

A) over specifi eke aandachtspunten bij het signaleren en melden

van kindermishandeling bij asielzoekers. Nidos, de (gezins)-

voogdij instelling voor alleenstaande minderjarige asielzoekers,

is geadviseerd over de implementatie van de Meldcode huiselijk

geweld en kindermishandeling.

Terugdringen no show tandartsenzorgMenzis COA Administratie (MCA) heeft geconstateerd dat

relatief veel asielzoekers hun afspraak bij de tandarts niet

nakomen. Dit staat effectieve hulpverlening (therapietrouw)

in de weg en vormt tegelijkertijd een kostenpost. Op verzoek

van Menzis voerde Pharos in 2011 een kort, explorerend

onderzoek uit naar de achtergronden van de no-show.

Op grond van het onderzoek verscheen het adviesrapport:

Asielzoekers Afwezig zonder Bericht. Dit rapport bevat aan-

bevelingen voor het reduceren van het no-show gedrag. De

MCA heeft het rapport goed ontvangen en aangegeven met

de aanbevelingen meer inzicht te hebben gekregen in hoe

no show gereduceerd kan worden. De onderzoeksresultaten

en het advies zijn ook relevant voor andere zorgsectoren

dan de tandartsenzorg. ’‘

Rinelle van den Top, projectmedewerker Steunpunt

Smaaklessen:

‘Pharos benaderde ons met de vraag of wij wilden mee-

werken aan het aanpassen van de methodiek van ons

programma Smaaklessen voor een school in asielzoekers-

centrum Crailo. Dat leek ons een interessant project, want

we vinden dat lessen over voeding en smaak voor iedereen

beschikbaar moeten zijn. En kinderen vinden het leuk om te

leren welke verschillen in smaak en voedingsgewoonten er

zijn tussen mensen van verschillende culturen. Een concreet

resultaat van het project is naast het receptenboekje ook de

informatiefolder met handige tips voor organisaties die met

Smaaklessen willen gaan werken (folder komt in 2012 uit:

red). Die folder is zeer bruikbaar, want we kunnen veel leren

van de ervaringen in Craïlo.’

PHOTO

: RO

ZING /

HH

De training Kom op voor jezelf maakt kinderen weerbaarder.



’Jongeren tegen vgv Begin maart 2011 vertrok een groep Nederlandse jongeren van

de jongerenboard No Game (zie kader) naar Ethiopië. Hun reis

maakte deel uit van een tien daags internationaal uitwisse-

lingsprogramma. In juni volgde het Ethiopische tegenbezoek.

Leren van elkaars aanpak bij bestrijding vgv

Vrouwelijke genitale verminkingIn Nederland is Pharos de centrale kennisplek over vrouwelijke genitale verminking (vgv). Pharos houdt zich in nauwe samenwerking

met groepen in de Afrikaanse gemeenschap en een internationaal netwerk al meer dan vijftien jaar bezig met meisjesbesnijdenis.

Het programma vgv focust zich op drie speerpunten: medische en psychosociale zorg voor besneden vrouwen, feiten en cijfers over

vgv en onderzoek naar de bruikbaarheid van internationale aanpakken voor Nederland of Europa. Het jaar 2011 stond in het licht van

onderzoek om cijfers en feiten boven tafel te krijgen. Vooral over aantallen besneden vrouwen en hoe vaak besnijdenis in Nederland

voorkomt. Een situation analysis moet hier helderheid in scheppen. De resultaten zullen in 2013 beschikbaar komen. Maar er

gebeurde meer in 2011. Voor verloskundigen is een e-health module ontwikkeld die Wolters Noordhoff in 2012 uitbrengt. Plastische

chirurgen kregen een workshop aangeboden over reconstructieve operaties. En Nederlandse jongeren van de organisatie No Game

reisden af naar Ethiopië en vice versa. Om te leren van elkaars aanpak en manieren van voorlichting.

Jonge Somalische vrouwen in Nederland debatteren over vgv tijdens Zero Tolerance Day. Een jaarlijks terugkerende internationale dag tegen meisjesbesnijdenis.

Doel van de uitwisseling: leren van elkaars aanpak ter voor-

koming van vgv.

Natuurlijk is het niet zomaar mogelijk om werkvormen een op

een over te nemen. Wat werkt in Ethiopië, schiet in Nederland

wellicht zijn doel voorbij en omgekeerd. Toch hebben de jon-

FOTO

: REB

KE

KLO

KKE


geren veel van elkaar geleerd. Onder andere over het meer

benutten van creativiteit. Bijvoorbeeld door het schrijven van

een rap of een kort verhaal. Ook de opzet van youthclubs binnen

asielzoekerscentra is besproken. Voor de Ethiopische jongeren

was het motiverend om te ervaren dat andere jongeren in andere

landen zich inzetten voor dezelfde strijd. Bundeling van kennis

en kracht maakt sterker.

Vgv in Nederland: a situation analysisEen duidelijk zicht op de kwantitatieve omvang van besnijdenis in

Nederland bestaat niet. We weten niet hoeveel meisjes kans lopen

op besnijdenis, of hoeveel vrouwen al besneden zijn. Het kennen

van deze feiten en cijfers geeft houvast bij prioriteitstelling en het

ontwikkelen van vervolgbeleid. Om in deze leemte te voorzien

heeft Pharos het initiatief genomen tot opzet en uitvoering van

een landelijk onderzoek. Alvorens hieraan te beginnen heeft er

in het najaar een expertmeeting plaatsgevonden met twintig on-

derzoeksexperts uit binnen- en buitenland. Tijdens deze meeting

zijn zowel ideeën uitgewisseld als methoden van onderzoek en

analyse op elkaar afgestemd. Inmiddels is het onderzoek, gefi nan-

cierd door het ministerie van VWS, gestart in samenwerking met

de Erasmus Universiteit in Rotterdam. Het onderzoek zal in 2013

zijn afgerond. ’‘

Behoefte aan nazorgVoor vrouwen die besneden zijn, is onvoldoende medische en

psychosociale nazorg. Dat blijkt uit diverse onderzoeken en uit

bijeenkomsten die Pharos de afgelopen jaren organiseerde. Ook ge-

sprekken met sleutelpersonen, vrouwen die zijn besneden, maken

duidelijk dat dit onderwerp onderbelicht is. Reden genoeg om het

op de kaart te zetten en verder te exploreren. Een behoeftepeiling in

2011 wees uit dat er vooral behoefte bestaat aan voorlichtingsmate-

riaal over medische en psychosociale gevolgen van vgv en hieraan

gerelateerde klachten. In 2012 publiceert Pharos een folder over hoe

vrouwen het best met deze klachten kunnen omgaan.

Veiled PainDe publicatie Versluierde Pijn is

vertaald naar het Engels. Het gaat

om een onderzoek naar de psychische,

sociale en relationele gevolgen van

meisjesbesnijdenis uitgevoerd door

onderzoekers van Pharos, Centrum’45,

Koninklijk Instituut voor de Tropen en de

Federatie Somalische Associaties Neder-

land (FSAN). Interviewers uit de eigen

gemeenschappen spraken in totaal met 66 vrouwen uit Somalië,

Eritrea, Ethiopië, Soedan en Sierra Leone over de gevolgen van hun

besnijdenis. Veiled Pain is gratis te downloaden via www.meisjes-

besnijdenis.nl.

ReconstructieOp verzoek van een groep gynaecologen heeft Pharos in samenwer-

king met een plastisch chirurg een workshop georganiseerd over de

mogelijkheden van de reconstructieve operatie en herstel na vgv.

Deze workshop vond plaats op het GGD Nederland Netwerkcongres

Meisjesbesnijdenis van 22 november 2011. De Nederlandse Ver-

eniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) accrediteert deze

medischtechnische workshop met vijf studiepunten. Er waren 25 tot

30 deelnemers, onder wie gynaecologen en andere professionals

zoals verloskundigen.

No Game

No Game is een jongerenboard van Pharos en bestaat uit een groep

jongeren in de leeftijd tussen 18 en 35 jaar met verschillende culturele

achtergronden. Zij strijden tegen meisjesbesnijdenis door gratis voor-

lichting te geven aan jongeren op middelbare scholen in Nederland.

No Game werkt volgens het principe van ‘peer group education’.

De voorlichting bestaat uit kennisverspreiding over het onderwerp en

daaraan gekoppeld discussies die vaak worden voortgezet op de website

www.no-game.nl

Dominique Rotte, aandachtsfunctionaris vgv bij het Ad-

vies- en Meldpunt Kindermishandeling (AMK) Gelderland

‘Ik weet Pharos goed te vinden…’

‘De samenwerking met Pharos ervaar ik als plezierig en con-

structief. Ik ken Pharos al lang en ik weet ze goed te vinden.

Niet alleen als het gaat over meisjesbesnijdenis, maar ook

over vluchtelingen- of asielzoekersgezinnen. Bij het AMK

waar ik werk, komen weinig meldingen binnen over vgv. Vgv

is een klein onderdeel van ons werk. Daarom is het belang-

rijk dat de jeugdgezondheidszorg er veel vanaf weet. Jgz-

medewerkers spelen een belangrijke rol bij de voorlichting,

preventie én signalering van vgv. Samen met Kaveh Bouteh,

trainer bij Pharos, heb ik in 2011 alle aandachtsfunctionaris-

sen kindermishandeling van de jgz getraind in het nieuwe

jgz-standpunt over vgv.’

PHAROS Jaarbericht 2011 15’

Focal Point

Focal point meisjesbesnijdenis is

het kennisnet waarop iedereen met vragen

over meisjesbesnijdenis terecht kan. Bovendien

is er de meest actuele informatie te vinden uit

binnen- en buitenland. Focal Point brengt ieder

kwartaal een digitale nieuwsbrief uit.

Voor informatie of abonneren:

www.meisjesbesnijdenis.nl

FOTO

: REB

KE

KLO

KKE


Kennis delen is kennis vermenigvuldigen

Informatie en communicatiePharos hecht grote waarde aan de kwaliteit en toepasbaarheid van haar kennis. Het delen van kennis heeft een sneeuwbaleffect.

De som is meer dan het geheel der delen. Met andere woorden: kennis delen is kennis vermenigvuldigen. Kennis delen is voor

ons geen eenrichtingsverkeer. Het is niet alleen zenden maar ook ontvangen. Door ons oor goed te luisteren te leggen en vragen

te stellen, weten we wat er speelt in de samenleving en aan welke kennis behoefte is. We leggen verbanden met de inzichten van

onze klanten, hun stakeholders, universiteiten of andere partners. Onze klantenkring is breed en divers samengesteld en bestaat uit:

zorgprofessionals, zorgaanbieders, onderzoekers, universiteiten, patiënten- en cliëntenorganisaties, landelijke en lokale overheden,

kenniscentra, organisaties van migranten of vluchtelingen en beroepsverenigingen.

Pharos deelt haar kennis via diverse kanalen. Bijvoorbeeld via talrijke contacten en

ontmoetingen met mensen in het veld. Daarnaast via vier websites, twee digitale

nieuwsbrieven, divers voorlichtingsmateriaal, publicaties, expertmeetings, congres-

sen en debatten, trainingen, workshops, sociale media zoals twitter, LinkedIn en het

eigen informatie- en documentatiecentrum,

Pharos websitesIn 2011 zijn alle vier websites van Pharos herzien en geactualiseerd.

www.pharos.nl

De nieuwste ontwikkelingen op het vakgebied, uit binnen- en buitenland, daarover

berichten wij op onze corporate website www.pharos.nl. Daarnaast is hier informatie

te vinden over de verschillende meerjarenprogramma’s en projecten van Pharos.

Publicaties bestellen kan via de webwinkel. Deze algemene site met meer dan 1.000

pagina’s en pdf-bestanden is de grootste van de vier websites.

www.meisjesbesnijdenis.nl

Hét informatiekanaal over meisjesbesnijdenis of vrouwelijke genitale verminking

(vgv), dat is de beste omschrijving voor de website van het Focal Point meisjesbesnij-

denis. Met voor alle betrokken beroepsgroepen kennis en informatie op maat, zoals

relevante wetgeving, beroepscodes, handelingsprotocollen, links en literatuur.

www.no-game.nl

Jongeren die voorlichting geven en met elkaar in gesprek gaan over meisjesbesnijde-

nis, vormt de basis van de jongerengroep No Game. Voor en door jongeren, is het

uitgangspunt. Meer informatie, documentaires en voorlichtingsmateriaal op www.

no-game.nl

www.lampion.info

Nieuws, informatie en achtergronden over de (gezondheids)zorg voor ongedocumen-

teerden in Nederland is te vinden op de site www.lampion.info.

Digitale nieuwsbrieven Pharos geeft twee digitale nieuwsbrieven uit:

De algemene nieuwsbrief informeert abonnees over actuele ontwikkelingen bin-

nen de kennisgebieden van Pharos en over de activiteiten van Pharos zelf. Deze

nieuwsbrief verschijnt tweemaandelijks.

De nieuwsbrief van Focal Point meisjesbesnijdenis houdt abonnees op de hoogte

van wat er speelt op dit vakgebied en verschijnt eens per kwartaal.


Pharos uitgeverijDe uitgeverij van Pharos legt zich toe op het uitgeven van vakin-

houdelijke publicaties. Het gaat hierbij zowel om onderzoeksrap-

porten en boeken als jaarverslagen, artikelen of brochures en

handleidingen. Daarnaast brengt Pharos vier keer per jaar het

vakblad Phaxx uit.

Verschenen in 2011

Migratie en gezondheid 2011 – Feiten

en cijfers biedt een overzicht van

actuele gegevens over zorg en preventie

voor migranten in drie sectoren:

publieke gezondheidszorg, jeugdzorg

en eerstelijnszorg.

Migratie en gezondheid 2011 – Feiten

en cijfers, Pharos, 2011, 94 p.,

ISBN 978-90-75955-74-3, bestel-nummer 9P2011.01b, € 15,00

PHAXXIn de Phaxx: ieder kwartaal de laatste ontwikkelingen binnen het

vakgebied, achtergrondinformatie, artikelen over actuele onder-

werpen, nieuwe publicaties, een congresagenda en informatie

over projecten, onderzoek of andere activiteiten van Pharos.

Phaxx richt zich vooral op professionals in de zorg en opvang,

overheid, onderwijs en andere kenniscentra. Onderwerpen uit

de Phaxx vinden regelmatig hun weg naar andere vakbladen of

nieuwsbrieven.

Training & AdviesIn 2011 heeft Pharos een grote verscheidenheid van professionals

bereikt binnen het brede veld van gezondheidszorg. In het trainings-

aanbod is extra aandacht besteed aan diversiteit in de huisartsen-

praktijk. Voorbeeld hiervan is de al eerder genoemde Masterclass

ISBN 978-90-75955-74-3, bestel-nummer 9P2011.01b, € 15,00‘

Voor een compleet overzicht van alle Pharos publicaties ga naar: www.pharos.nl

Tobzorg of topzorg! Een masterclass die zich mocht verheugen in

veel belangstelling en enthousiaste feedback.

Het trainings- en adviesaanbod richt zich naast huisartsen op een

brede groep professionals in de zorg en op aanvraag ook daarbui-

ten. Zo is er een training voor verzuimbegeleiders over ziektebele-

ving bij migranten. Ook zijn er in 2011 nieuwe trainingen ontwikkeld

voor doktersassistenten en praktijkondersteuners.

Informatie- en adviespuntHet informatie- en adviespunt (IAP) heeft zowel in- als extern een sig-

nalerende en informerende rol. De meeste vragen hadden dit jaar be-

trekking op effectieve communicatie, hulpverlening, psychische klach-

ten en culturele achtergrond en procedures. Onder de vragenstellers

bevonden zich: professionals in de ggz, huisartsen en medewerkers

van ziekenhuizen of sociaal- cultureel- maatschappelijke instellingen.

Eind 2011 kwamen opvallend veel vragen binnen rondom de

tolken(vergoeding) en ‘MOE-landers’.

’Linda Barbier is huisarts in de Schilderswijk in Den Haag.

Wat heeft zij gehad aan de masterclass Tobzorg of topzorg!

‘In de masterclass leerden we indirecter te communiceren. Dat

hebben we met rollenspellen geoefend. De informatie over

laaggeletterdheid was voor mij echt een eyeopener. Ik had vaak

gemerkt dat mensen met dezelfde vraag terugkwamen. Al had

ik het nog zo simpel uitgelegd met pictogrammen en eenvou-

dige woorden. Maar mensen die laaggeletterd zijn, hebben

minder abstract leren denken. Nu ik dit weet, wijs ik organen op

het lichaam zelf aan, niet op een plaatje. Ik merk dat mensen nu

tevredener vertrekken en niet meer zo snel met dezelfde vraag

terugkomen. Dat levert behoorlijk wat tijdwinst op.’


Kennis die werkt Pharos bundelt kennis en infor-matie, selecteert wat werkt en zorgt voor een vertaalslag naar de dagelijkse praktijk. Ook ontwikkelen we samen met onze klanten kennis en denken graag mee over de implementatie.

praktijk. Ook ontwikkelen we samen met onze klanten kennis en denken graag mee over de implementatie.

Kennis die past

Wij bieden maatwerk en

ondersteunen bij het aanpassen of

aanvullen van bestaande methodieken en

interventies, standaarden en richtlijnen.

Waar passend organiseren wij congressen,

debatten, expertmeetings of

werkconferenties.

Een zorgsysteem dat adequaat omgaat met verschillen is goed voor hele bevolking

Pharos is het kennis- en adviescentrum waar u terecht kunt met vragen over de kwaliteit en

effectiviteit van gezondheidszorg voor migranten, vluchtelingen en mensen met beperkte

gezondheidsvaardigheden. Op dit thema hebben we dertig jaar ervaring opgebouwd.

Wij werken vraaggericht en ondersteunen onder andere landelijke en lokale

organisaties, overheden en professionals in de zorg. Het gaat ons er om dat

het zorgaanbod voor iedereen goed werkt. Onze ‘state of the art’ kennis en

expertise richten zich op de hele gezondheidszorg en op alle terreinen

die voor het gezondheidsbeleid van belang zijn. Daarnaast zijn wij het

landelijke kenniscentrum op het gebied van preventie van

meisjesbesnijdenis.

FOTO

: RO

EL B

URG

LER /

HH


Postbus 13318, 3507 LH Utrecht

Telefoon 030 234 98 00

Fax 030 236 45 60

E-mail [email protected]

Volg Pharos op:

twitter@Pharoskennis

http://www.linkedin.com/company/pharos_2

http://www.youtube.com/user/PharosKenniscentrum

Eind 2011 bedroeg het aantal fte’s exclusief stagiaires 36,6 tegen 41,3 eind 2010. Er stonden eind 2011 een aantal vacatures uit.

De vooruitzichten voor 2012 zijn goed; de portefeuille projectsubsidies is aan het eind van 2011 ruim € 1,2 miljoen.

Voor een volledig overzicht kunt u het jaarverslag en de jaarrekening downloaden via onze website www.pharos.nl.

Financiële verantwoording

Balans 31-12-11 31-12-10

(bedragen x € 1000)

Vaste activa 69 112

Vlottende activa 1.374 827

Liquide middelen 1.202 1.200

Totaal activa 2.645 2.138

Eigen vermogen 882 1.041

Kortlopende schulden 1.763 1.097

Totaal passiva 2.645 2.138

Resultatenrekening 2011 2010

(bedragen x € 1000)

Totaal Baten 4.055 4.229

Totaal Lasten 4.214 4.224

Exploitatie resultaat - 159 5

Gezondheid Migrantenjeugd

Effectiviteit en kwaliteit somalische zorg

en preventie

Migrant als klant

Gezondheid Asielzoekers & Vluchtelingen

1

2

3

4

5

6

7

8

1

2

3

4

5

6

7

8

Vrouwelijke Genitale Verminking

Samenwerking CLG en overkoepelend

Informatie, communicatie en

kennisoverdracht

Overige activiteiten

1

2

3

4

5

6

7

8

1

2

3

4

5

6

7

8

• • • • • • • • • • • • • • •

• • • • • • • • • • • • • • •

• • • • • • • • • • • • • • •

Pharos Jaarbericht 2011

Documents

Transcript of Pharos Jaarbericht 2011