PHAEDRIAVGVSTILIBERTIFABVLARVMAESOPIARVMLIBERTERTIVSPrologusPhaedrilibelloslegeresidesideras,uacesoportet,Eutyche,anegotiis,utliberanimussentiatuimcarminis."Verum"inquis"tantinonestingeniumtuum,momentumuthoraepereatofficiismeis."Nonergocausaestmanibusidtangituis,quodoccupatisauribusnonconuenit.Fortassedices:"Aliquaeuenientferiae,quaemesolutopectoreadstudiumuocent."Legesne,quaeso,potiusuilesnenias,impendascuramquamreidomesticae,reddasamicistempora,uxoriuaces,animumrelaxes,otiumdescorpori,utadsuetamfortiuspraestesuicem?Mutandumtibipropositumestetuitaegenus,intraresiMusarumlimencogitas.Ego,quemPieriomaterenixaestiugo,inquoTonantisanctaMnemosyneIoui,fecundanouies,artiumpeperitchorum,quamuisinipsapaenenatussimschola,curamquehabendipenituscordeeraserim,necPalladehancinuitainuitamincubuerim,fastidiosetamenincoetumrecipior.Quidcredisilliacciderequimagnasopesexaggerarequaeritomniuigilia,doctolaboridulcepraeponenslucrum?Sediam,"quodcumquefuerit,"utdixitSinonadregemcumDardaniaeperductusforet,librumexarabotertiumAesopistilo,honorietmeritisdedicansillumtuis.Quemsileges,laetabor;sinautemminus,habebuntcertequoseoblectentposteri.Nunc,fabularumcursitinuentumgenus,breuidocebo.Seruitusobnoxia,quiaquaeuolebatnonaudebatdicere,affectuspropriosinfabellastranstulit,calumniamquefictiselusitiocis.Egoilliusprosemitafeciuiam,etcogitauipluraquamreliquerat,incalamitatemdeligensquaedammeam.quodsiaccusatoraliusSeianoforet,sitestisalius,iudexaliusdenique,dignumfatereressemetantismalis,nechisdoloremdeleniremremediis.Suspicionesiquiserrabitsua,et,rapiensadsequoderitcommuneomnium,stultenudabitanimiconscientiam,huicexcusatummeuelimnihilominus.

Nequeenimnotaresingulosmensestmihi,uerumipsamuitametmoreshominumostendere.remmeprofessumdicetforsaliquisgrauem.SiPhryxAesopuspotuit,siAnacharsisScythesaeternamfamamcondereingeniosuo,egolitterataequisumpropriorGraeciae,cursomnoinertideserampatriaedecus,Threissacumgensnumeretauctoresdeos,LinoqueApollositparens,MusaOrpheo,quisaxacantumouitetdomuitferasHebriquetenuitimpetusdulcimora?Ergohincabesto,Liuor,nefrustragemas,quomiammihisollemnisdabiturgloria.Induxiteadlegendum?Sincerummihicandorenotoreddasiudiciumpeto.I.AnusadAmphoramAnusiacereuiditepotamamphoram,adhucFalernafaeceetestanobiliodoremquaeiucundumlatespargeret.Huncpostquamtotisauidatraxitnaribus:"Osuauisanima,qualeintedicambonumantehacfuisse,talescumsintreliquiae!"Hocquopertineatdicetquimenouerit.II.PantheraetPastoresSoletadespectisparreferrigratia.Pantherainprudensoliminfoueamdecidit.Videreagrestes;aliifustescongerunt,aliionerantsaxis;quidamcontramiseritiperituraequippe,quamuisnemolaederet,miserepanemutsustineretspiritum.Noxinsecutaest;abeuntsecuridomum,quasiinuenturimortuampostridie.Atilla,uiresutrefecitlanguidas,uelocisaltufoueaseseliberatetincubileconcitoproperatgradu.Paucisdiebusinterpositisprouolat,pecustrucidat,ipsospastoresnecat,etcunctauastanssaeuitiratoimpetu.Tumsibitimentesquiferaepepercerantdamnumhautrecusant,tantumprouitarogant.Atilla:"Meminiquismesaxopetierit,quispanemdederit;uostimereabsistite;illisreuertorhostisquimelaeserunt."III.AesopusetRusticus

Vsuperitusharioloueracioruulgoperhibetur;causasednondicitur,notescetquaenuncprimumfabellamea.Habenticuidampecoraperpereruntouesagnoshumanocapite.Monstroterritusadconsulendoscurritmaerenshariolos.Hicpertinereaddominirespondetcaput,etauertendumuictimapericulum.Illeautemadfirmatconiugemesseadulterametinsitiuossignificariliberos,sedexpiaripossemaiorehostia.Quidmulta?Variisdissidentsententiis,hominisquecuramcuramaioreadgrauant.Aesopusibistans,narisemunctaesenex,naturanumquamuerbacuipotuitdare,"Siprocurareuisostentum,rustice,uxores"inquit"datuispastoribus."IV.LaniusetSimiusPendereadlaniumquidamuiditsimiuminterrelicuasmercesatqueopsonia;quaesiuitquidnamsaperet.Tumlaniusiocans"Quale"inquit"caputest,talispraestatursapor."Ridiculemagishocdictumquamuereaestimo;quandoetformosossaepeinuenipessimos,etturpifaciemultoscognouioptimos.V.AesopusetPetulansSuccessusadperniciemmultosdeuocat.Aesopoquidampetulanslapidemimpegerat."Tanto"inquit"melior!"Assemdeindeillideditsicprosecutus:"Plusnonhabeomehercule,sedundeacciperepossismonstrabotibi.Veniteccediuesetpotens;huicsimiliterimpingelapidem,etdignumaccipiespraemium."Persuasusillefecitquodmonitusfuit,sedspesfefellitimpudentemaudaciam;comprensusnamquepoenaspersoluitcruce.VI.MuscaetMulaMuscaintemoneseditetmulamincrepans"Quamtardaes"inquit"nonuiscitiusprogredi?Videnedolonecollumconpungamtibi."Responditilla:"Verbisnonmoueortuis;sedistumtimeosellaquiprimasedenscursumflagellotemperatlentomeum,etorafreniscontinetspumantibus.quapropterauferfriuolaminsolentiam;

nametubitricandumetubisitcurrendumscio."Hacderiderifabulameritopotestquisineuirtuteuanasexercetminas.

VII.LupusadCanemQuamdulcissitlibertasbreuiterproloquar.Caniperpastomacieconfectuslupusforteoccurrit;dein,salutatiinuicemutrestiterunt,"Vndesic,quaeso,nites?Autquocibofecistitantumcorporis?Ego,quisumlongefortior,pereofame."Canissimpliciter:"Eademestcondiciotibi,praestaredominosiparofficiumpotes.""Quod?"inquitille."Custosutsisliminis,afuribustuearisetnoctudomum.Adferturultropanis;demensasuadatossadominus;frustaiactatfamilia,etquodfastiditquisquepulmentarium.Sicsinelaboreuenterimpleturmeus.""Egouerosumparatus:nuncpatiorniuesimbresqueinsiluisasperamuitamtrahens.Quantoestfaciliusmihisubtectouiuere,etotiosumlargosatiaricibo!""Veniergomecum."Dumprocedunt,aspicitlupusacatenacollumdetritumcani."Vndehoc,amice?""Nilest.""Dic,sodes,tamen.""Quiauideoracer,alligantmeinterdiu,luceutquiescam,etuigilemnoxcumuenerit:crepusculosolutusquauisumestuagor.""Age,abiresiquoestanimus,estlicentia?""Nonplaneest"inquit."Fruerequaelaudas,canis;regnarenolo,liberutnonsimmihi."VIII.SororadFratremPraeceptomonitussaepeteconsidera.Habebatquidamfiliamturpissimam,idemqueinsignempulchrafaciefilium.Hispeculum,incathedramatrisutpositumfuit,pueriliterludentesforteinspexerunt.Hicseformosumiactat;illairasciturnecgloriantissustinetfratrisiocos,accipiens(quidenim?)cunctaincontumeliam.Ergoadpatremdecurritlaesurainuicem,magnaqueinuidiacriminaturfilium,uirnatusquodremfeminarumtetigerit.Amplexusilleutrumqueetcarpensosculadulcemqueinamboscaritatempartiens,"Cotidie"inquit"speculouosutiuolo,

tuformamnecorrumpasnequitiaemalis,tufaciemutistammoribusuincasbonis."IX.SocratesadAmicosVulgareamicinomensedraraestfides.CumparuasaedessibifundassetSocrates(cuiusnonfugiomortemsifamamadsequar,etcedoinuidiaedummodoabsoluarcinis),expopulosicnescioquis,utfierisolet:"Quaeso,tamangustamtalisuirponisdomum?""Vtinam"inquit"uerishancamicisimpleam!"X.PoetadeCredereetnonCrederePericulosumestcredereetnoncredere.Vtriusqueexemplumbreuiteradponamrei.Hippolytusobiit,quianouercaecreditumest;Cassandraequianoncreditum,ruitIlium.Ergoexplorandaestueritasmultum,priusquamstulteprauaiudicetsententia.Sed,fabulosamneuetustatemeleuem,narrabotibimemoriaquodfactumestmea.Maritusquidamcumdiligeretconiugem,togamquepuramiampararetfilio,seductusinsecretumalibertoestsuo,speranteheredemsufficiseproximum.qui,cumdepueromultamentitusforetetpluradeflagitiiscastaemulieris,adiecit,idquodsentiebatmaximedoliturumamanti,uentitareadulterumstuproqueturpipolluifamamdomus.Incensusillefalsouxoriscriminesimulauititeraduillam,clamqueinoppidosubsedit;deindenoctusubitoianuamintrauit,rectacubiculumuxorispetens,inquodormirematernatumiusserat,aetatemadultamseruansdiligentius.Dumquaeruntlumen,dumconcursantfamilia,iraefurentisimpetumnonsustinensadlectumuadit,temptatintenebriscaput.Vtsentittonsum,gladiopectustransigit,nihilrespiciensdumdoloremuindicet.Lucernaadlata,simuladspexitfiliumsanctamqueuxoremdormientem[illumprope],sopitaprimoquaenilsomnosenserat,representauitinsepoenamfacinorisetferroincubuitquodcredulitasstrinxerat.Accusatorespostularuntmulierem,Romamquepertraxeruntadcentumuiros.Malignainsontemdeprimitsuspicio,

quodbonapossideat.Stantpatronifortitercausamtuentesinnocentisfeminae.AdiuoAugustotumpetiereiudicesutadiuuaretiurisiurandifidem,quodipsoserrorimplicuissetcriminis.Quipostquamtenebrasdispulitcalumniaecertumquefontemueritatisrepperit,"Luat"inquit"poenascausalibertusmali;namqueorbamnatosimuletpriuatamuiromiserandampotiusquamdamnandamexistimo.Quodsidelataperscrutatuscriminapaterfamiliasesset,simendaciumsubtiliterlimasset,aradicibusnoneuertissetscelerefunestodomum."Nilspernatauris,nectamencredatstatim,quandoquidemetillipeccantquosminimeputes,etquinonpeccantimpugnanturfraudibus.Hocadmoneresimplicesetiampotest,opinionealteriusnequidponderent.Ambitionamquedissidensmortaliumautgratiaesubscribitautodiosuo.Eritillenotusquempertecognoueris.Haecexsecutussumproptereapluribus,breuitatenimiaquoniamquosdamoffendimus.XI.EunuchusadImprobumEunuchuslitigabatcumquodamimprobo,quisuperobscenadictaetpetulansiurgiumdamnuminsectatusestamissicorporis."En"ait"hocunumestcurlaboremualidius,integritatistestesquiadesuntmihi.SedquidFortunae,stulte,delictumarguis?Iddemumesthominiturpequodmeruitpati."XII.PullusadMargaritamInsterculinopullusgallinaciusdumquaeritescammargaritamrepperit."Iacesindignoquantares"inquit"loco!Hocsiquispretiicupidusuidissettui,olimredissesadsplendorempristinum.Egoquodteinueni,potiorcuimultoestcibus,nectibiprodessenecmihiquicquampotest."Hocillisnarroquimenonintellegunt.XIII.ApesetFuciVespaIudiceApesinaltafecerantquercufauos.Hosfuciinertesessedicebantsuos.Lisadforumdeductaest,uespaiudice;

quae,genusutrumquenossetcumpulcherrime,legemduabushancproposuitpartibus:"Noninconuenienscorpusetparestcolor,indubiumplaneresutmeritouenerit.Sed,nereligiopeccetinprudensmea,aluosaccipiteetcerisopusinfundite,utexsaporemellisetformafaui,dequisnuncagitur,auctorhorumappareat."Fucirecusant,apibuscondicioplacet.Tuncillatalemrettulitsententiam:"Apertumestquisnonpossitetquisfecerit.Quapropterapibusfructumrestituosuum."Hancpraeterissemfabulamsilentio,sipactamfucinonrecusassentfidem.XIV.DeLusuetSeueritatePueroruminturbaquidamludentemAtticusAesopumnucibuscumuidisset,restitit,etquasidelirumrisit.Quodsensitsimulderisorpotiusquamderidendussenex,arcumretensumposuitinmediauia:"Heus"inquit"sapiens,expediquidfecerim."Concurritpopulus.Illesetorquetdiu,necquaestionispositaecausamintellegit.Nouissimesuccumbit.Tumuictorsophus:"Citorumpesarcum,sempersetensumhabueris;atsilaxaris,cumuoleseritutilis."Siclususanimodebentaliquandodari,adcogitandummeliorutredeattibi.XV.CanisadAgnumIntercapellasagnopalanticanis"Stulte"inquit"erras;nonesthicmatertua."Ouesquesegregatasostenditprocul."Nonillamquaeroquaecumlibitumestconcipit,deinportatonusignotumcertismensibus,nouissimeprolapsameffunditsarcinam;uerumillamquaemenutritadmotoubere,fraudatquenatoslactenedesitmihi.""Tamenillaestpotiorquaetepeperit.""Nonita.Beneficiumsanemagnumnatalidedit,utexpectaremlaniuminhorassingulas!Vndeillasciuitnigeranalbusnascerer?Ageporro,pareresiuoluissetfeminam,quidprofecissetcumcrearermasculus?Cuiuspotestasnullaingignendofuit,curhacsitpotiorquaeiacentismiseritaest,dulcemquespontepraestatbeneuolentiam?Facitparentesbonitas,nonnecessitas."

[Hisdemonstrareuoluitauctoruersibusobsisterehomineslegibus,meritiscapi.]XVI.CicadaetNoctuaHumanitatiquisenonaccommodatplerumquepoenasoppetitsuperbiae.Cicadaacerbumnoctuaeconuiciumfaciebat,solitaeuictumintenebrisquaererecauoqueramocaperesomnuminterdiu.Rogataestuttaceret.Multoualidiusclamareoccepit.Rursusadmotapreceaccensamagisest.Noctua,utuiditsibinullumesseauxiliumetuerbacontemnisua,hacestadgressagarrulamfallacia:"Dormirequiamenonsinuntcantustui,sonarecitharamquosputesApollinis,potareestanimusnectar,quodPallasmihinuperdonauit;sinonfastidis,ueni;unabibamus."Illa,quaearebatsiti,simulgaudebatuocemlaudarisuam,cupideaduolauit.Noctua,obseptocauo,trepidantemconsectataestetletodedit.Sic,uiuaquodnegarat,tribuitmortua.XVII.ArboresinDeorumTutelaOlimquasuellentesseintutelasuadiuilegeruntarbores.QuercusIoui,atmyrtusVeneriplacuit,Phoebolaurea,pinusCybebae,populuscelsaHerculi.Mineruaadmiransquaresterilessumerentinterrogauit.CausamdixitIuppiter:"Honoremfructuneuideamuruendere.""Atmeherculesnarrabitquodquisuoluerit,oliuanobispropterfructumestgratior."Tumsicdeorumgenitoratquehominumsator:"Onata,meritosapiensdicereomnibus.Nisiutileestquodfacimus,stultaestgloria."Nihilagerequodnonprositfabellaadmonet.XVIII.PauoadIunonemdeuocesuaPauoadIunonemuenit,indigneferenscantuslusciniiquodsibinontribuerit;illumessecunctisauribusmirabilem,sederiderisimulacuocemmiserit.Tuncconsolandigratiadixitdea:"Sedformauincis,uincismagnitudine;nitorsmaragdicollopraefulgettuo,pictisqueplumisgemmeamcaudamexplicas."

"Quomi"inquit"mutamspeciemsiuincorsono?""Fatorumarbitriopartessuntuobisdatae;tibiforma,uiresaquilae,lusciniomelos,auguriumcoruo,laeuacorniciomina;omnesquepropriissuntcontentaedotibus.Noliadfectarequodtibinonestdatum,delusanespesadquerelamreccidat."XIX.AesopusRespondetGarruloAesopusdominosoluscumessetfamilia,pararecenamiussusestmaturius.Ignemergoquaerensaliquotlustrauitdomus,tandemqueinuenitubilucernamaccenderet,tumcircumeuntifueratquoditerlongiuseffecitbreuius:namquerectaperforumcoepitredire.Etquidameturbagarrulus:"Aesope,mediosolequidtulumine?""Hominem"inquit"quaero."Etabiitfestinansdomum.Hocsimolestusilleadanimumrettulit,sensitprofectosehominemnonuisumseni,intempestiuequioccupatoadluserit.EpilogusSupersuntmihiquaescribam,sedparcosciens:primum,esseuidearnetibimolestior,distringitquemmultarumrerumuarietas;dein,siquiseademforteconariuelit,habereutpossitaliquidoperisresidui;quamuismateriaetantaabundetcopia,laborifaberutdesit,nonfabrolabor.Breuitatisnostraepraemiumutreddaspetoquodespollicitus;exhibeuocisfidem.Namuitamortipropiorestcotidie;ethocminusredibitadmemuneris,quoplusconsumettemporisdilatio.Sicitoremperages,ususfietlongior;fruardiutiussiceleriuscoepero.Languentisaeuidumsuntaliquaereliquiae,auxiliolocusest:olimseniodebilemfrustraadiuuarebonitasniteturtua,cumiamdesieritessebeneficioutilis,etMorsuicinaflagitabitdebitum.Stultumadmoueretibiprecesexistimo,procliuisultrocumsismisericordiae.Saepeimpetrauitueniamconfessusreus:quantoinnocentiiustiusdebetdari?Tuaesuntpartes;fueruntaliorumprius;deinsimiligyrouenientaliorumuices.Decernequodreligio,quodpatiturfides,

utgratulermestareiudiciotuo.Exceditanimusquemproposuiterminum,seddifficultercontineturspiritus,integritatisquisinceraeconsciusanoxiorumpremiturinsolentiis.Quisint,requiris.Apparebunttempore.Ego,quondamlegiquampuersententiam"Palammuttireplebeiopiaculumest,"dumsanitasconstabit,pulchrememinero.