Perspektif Ve Ölçülendirme

T.C.

MLL ETM BAKANLII

MOTORLU ARALAR TEKNOLOJS

PERSPEKTF VE LLENDRME 520TC0033

Ankara, 2011

Bu modl, mesleki ve teknik eitim okul/kurumlarnda uygulanan ereve retim Programlarnda yer alan yeterlikleri kazandrmaya ynelik olarak rencilere rehberlik etmek amacyla hazrlanm bireysel renme materyalidir.

Mill Eitim Bakanlnca cretsiz olarak verilmitir.

PARA LE SATILMAZ.

i

AIKLAMALAR ................................................................................................................... iii GR ....................................................................................................................................... 1 RENME FAALYET1 .................................................................................................... 3 1. KEST GRNLER ....................................................................................................... 3

1.1. Kesit Alma Kavramnn Tanm .................................................................................... 3 1.2. Temel Kesit Elemanlar ................................................................................................ 4

1.2.1. Kesit Dzlemi ........................................................................................................ 4 1.2.2. Kesit Yzeyi .......................................................................................................... 5

1.3. Kesit Grn eitleri ................................................................................................. 5 1.3.1. Tam Kesit .............................................................................................................. 5 1.3.2. Yarm Kesit............................................................................................................ 6 1.3.3. Ksmi Kesit ............................................................................................................ 7 1.3.4. Kademeli Kesit ...................................................................................................... 8 1.3.5. Profil Kesit ............................................................................................................. 9 1.3.6. Dndrlm Kesit .............................................................................................. 10

1.4. Kesit Alma Kurallar ................................................................................................... 11 1.5. Kesit Grn Uygulamalar....................................................................................... 16 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 21 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 23

RENME FAALYET2 .................................................................................................. 25 2. PERSPEKTFLER ............................................................................................................. 25

2.1. Perspektif Tanm ve eitleri ..................................................................................... 25 2.1.1. Aksonometrik (Paralel) Perspektif ...................................................................... 26 2.1.2. Eik (Kavaliyer) Perspektif ................................................................................. 30 2.1.3. Konik (Asal) Perspektif .................................................................................... 31

2.2. Perspektif izim Uygulamalar ................................................................................... 32 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 37 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 39

RENME FAALYET3 .................................................................................................. 41 3. LLENDRME ............................................................................................................ 41

3.1. llendirme Gerei ve nemi .................................................................................. 41 3.2. llendirme Kurallar ............................................................................................... 42 3.3. llendirme Elemanlar ............................................................................................ 42

3.3.1. l izgisi ......................................................................................................... 42 3.3.2. l Snr izgisi ................................................................................................ 43 3.3.3. l Oku.............................................................................................................. 44 3.3.4. l Rakamlar .................................................................................................... 45

3.4. llerin Resim zerinde Dal ............................................................................. 46 3.4.1. Para Resimlerinde llerin Yerletirilmesi ..................................................... 46 3.4.2. Sac Paralarda Kalnlklarn llendirilmesi .................................................... 47 3.4.3. Silindirik Paralarn llendirilmesi ................................................................. 47 3.4.4. Yaraplarn llendirilmesi ............................................................................. 47 3.4.5. Krelerin llendirilmesi .................................................................................. 48 3.4.6. Paralel llendirme ........................................................................................... 48 3.4.7. Zincirleme llendirme ..................................................................................... 48

NDEKLER

ii

3.5. Resimlerde Gereksiz l Vermekten Kanmann nemi ....................................... 49 3.6. llendirme Uygulamalar ........................................................................................ 49 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 52 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 54

RENME FAALYET4 .................................................................................................. 56 4. LEKLER ....................................................................................................................... 56

4.1. Tanm ve nemi ........................................................................................................ 56 4.2. lek eitleri............................................................................................................. 57

4.2.1. Gerek lek ....................................................................................................... 57 4.2.2. Bytme lekleri ............................................................................................... 58 4.2.3. Kltme lekleri .............................................................................................. 58

4.3. leklerle lgili Genel Kurallar .................................................................................. 59 4.4. leklerle lgili Uygulamalar ..................................................................................... 60 UYGULAMA FAALYET .............................................................................................. 62 LME VE DEERLENDRME .................................................................................... 64

MODL DEERLENDRME .............................................................................................. 65 CEVAP ANAHTARLARI ..................................................................................................... 66 KAYNAKA ......................................................................................................................... 68

iii

AIKLAMALAR

KOD 520TC0033

ALAN Motorlu Aralar Teknolojisi

DAL/MESLEK Alan Ortak

MODLN ADI Perspektif ve llendirme

MODLN TANIMI

Perspektif ve llendirme bilgilerinin kazandrld bir

renme materyalidir.

SRE 40/32

N KOUL Teknik Resme Giri modln baaryla tamamlam olmak

YETERLK Kesit grnler ve perspektif izmek, llendirme ve leklendirme yapmak

MODLN AMACI

Genel Ama Gerekli ortam salandnda bu modl ile standart ve teknik resim kurallarna uygun olarak kesit grn ve perspektif izebilecek, llendirme ve leklendirme yapabileceksiniz.

Amalar 1. TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre

kesit grn izebileceksiniz. 2. TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre

perspektif grnler izebileceksiniz. 3. TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre

llendirme yapabileceksiniz. 4. TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre

lek uygulamalar yapabileceksiniz.

ETM RETM ORTAMLARI VE

DONANIMLARI

Ortam: Teknik resim snf, teknik resim izim ortam Donanm: Resim masas, rnek model paralar, izim ara ve gereleri, diedri ve epr dzlemleri, lme ve kontrol ara gereleri, bilgisayar donanm, projeksiyon veya tepegz

LME VE DEERLENDRME

Modl iinde yer alan her renme faaliyetinden sonra verilen lme aralar ile kendinizi deerlendireceksiniz. retmen modl sonunda lme arac (oktan semeli test, doru-yanl testi, boluk doldurma, vb.) kullanarak modl uygulamalar ile kazandnz bilgi ve becerileri lerek sizi deerlendirecektir.

AIKLAMALAR

1

GR

Sevgili renci,

Gnmzde ve gelecekte mesleki bilgi ve becerimizin gelimesinde ve lkemizin teknik alanda dnya devletleri arasnda sz sahibi olmasnda mesleki ve teknik eitimin nemi byktr. Gerek otomotiv sektr gerekse dier endstri alanlarnda teknolojiye uygun bilgilerin tam ve doru olarak renilmesi ve uygulanmas gerekir.

Teknik resim ise sanayi ve endstri sektrnn en nemli aralarndan biridir. Uluslararas ortak bir dil olan teknik resim kurallarna gre izilmi ve gerekli llendirilmesi yaplm bir makine parasnn baka bir kii tarafndan ok rahat okunmas ve anlalmas mmkndr.

Perspektif ve llendirme modlnde, TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre kesit grn izimi ve deiik makine paralarnn perspektif grnlerinin izimi yaptrlacaktr. Bunun yannda yine teknik resim kurallarna gre llendirme yaplacak; gerek lek, bytme ve kltme leklerinin neler olduu zerinde durulacak, gerekli bilgiler verilecek ve uygulamalar yaptrlacaktr.

Bu modl zerinde alma yaparken sadece modl ieriindeki bilgi sayfasna bal kalmayp baka kaynaklardan da aratrma yaparak bilginizi artrabilirsiniz. Ayrca perspektif ve llendirmeyi tam olarak rendikten sonra bilgisayar destekli izim yntemlerini aratrabilirsiniz.

GR

3

RENME FAALYET1

TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre kesit grn izebileceksiniz.

Evinizde bulunan bir meyveyi (karpuz, kavun, elma, armut, portakal vb.) bak

yardmyla iki veya drt eit paraya blerek inceleyiniz.

Kesit grn izimi konusunda ktphanelerden, internetten, makine retimi

yapan iletmelerden bilgi alnz.

Evinizdeki eyalarn (effaf olamayan bardak, metal tencere, dolap vb.) kesit

grnlerini izmeye alnz.

Topladnz bilgileri teknik resim izim ortamnda arkadalarnzla tartnz.

1. KEST GRNLER

1.1. Kesit Alma Kavramnn Tanm

Paralarn i ksmlarnda bulunan delik, oyuk, kanal vb. gibi boluklar grnmeyen ksmlar olduu iin kesik izgilerle ifade edilir. Kesik izgilerin okluu ise paralarn anlalmasn zorlatrr. Paralarn i ksmlarnn kolay yaplr ve anlalr olmas iin kesit dzlemleriyle kesiliyormu gibi dnlerek izim yaplr.

Teknik resimde paralarn grnmeyen ksmlarnn grnr duruma getirilerek izilmesine kesit alma, bu ekilde elde edilen grnlere ise kesit grn denir.

ekil 1.1: Kesit grnn elde edilmesi

RENME FAALYET1

ARATIRMA

AMA

4

Paralarn kesitlerinin alnmas durumunda okunmas, anlalmas ve llendirmeleri kolaylar. ekil 1.1de kesit grnn elde edilii verilmitir. Parann hayal olarak kesildii dnlmekte ve i ksmlarnda bulunan delik ve kanallarn grnr duruma geldii grlmektedir. ekil 1.2de ise parann perspektif ve normal grnleri teknik resim kurallarna gre izilmitir. Ancak i ksmlardaki kanallarn ortaya karlmas ve daha kolay anlalabilmesi iin parann kesiti alnarak kesit grnleri yanna izilmitir. Kesit grn izilirken normal grnteki kesik izgilerin, srekli izgi hline dnt ve kesit dzleminin getii yani kesici aznn kestii ksmlarn ise tarama izgileri ile tarand grlmektedir.

ekil 1.2: Kesit grnn teknik resim kurallarna gre izilmesi

izilen grnlerin herkes tarafndan ayn ekilde anlaabilmesi iin kurallar ve tanmlar standartlatrlmtr. TSE (Trk Standartlar Enstits) tarafndan Nisan 2003te TS 88-40 ISO128-40 numaral standartlar yaynlanmtr.

1.2. Temel Kesit Elemanlar

Kesit grnlerin elde edilmesinde temel kesit elemanlar kullanlr. Temel kesit elemanlar aada verilmitir.

1.2.1. Kesit Dzlemi

Paralar hayal bir dzlem (kesit dzlemi) ile kesilmi olarak kabul edilir ve bu dzlem, grnler zerinde izgi ile belirtilir. Bu izgiye kesit dzlem izgisi denir.

Kesit dzlem izgisi, kesit grn alnan para zerinde izilmez. Dier grnte gsterilir. ekil 1.3te rnek uygulama grlmektedir. Kesit dzlem izgisinin ularna dik ekilde oklar izilerek kesit grn alnd vurgulanr. izilen oklarn alt ksmlarna AA, BB, CC gibi harfler yazlarak kesit grn belirtilir. Ayrca izim ilemi bittikten sonra kesit grnn altna AA KEST eklinde ifade yazlr.

5

ekil 1.3: Kesit dzlem izgisi ve kesit yzeyi

1.2.2. Kesit Yzeyi

Kesit dzleminin hayalimizde cismi kesmesi sonucu ortaya kan yzeydir. Hayalimizdeki kesicinin cismin et kalnlna deerek kestii yzeyler (kesit yzeyi) taranarak gsterilir. Hayalimizdeki kesici cismin zerinde bulunan delik, kanal vb. boluklar kesmeden getii iin buralar taranmaz. Tarama izgileri ince izgilerle ve genellikle 45 ayla izilir. ekil 1.3te izilen kesit grnn kesit yzeyi n grnte grlmektedir.

1.3. Kesit Grn eitleri

Kesit grnler, kesit dzleminin cismi kesi durumuna gre;

Tam kesit, Yarm kesit, Ksmi kesit, Kademeli kesit, Profil kesit, Dndrlm kesit eklinde elde edilir. Bunlarn dnda baz zel kesitler de

izilebilir.

1.3.1. Tam Kesit

Bir cismin veya parann tamamnn, eksene paralel ve ortasndan ikiye blnyormu gibi dnlerek izildii grnne tam kesit denir.

6

Parann kesit dzlemi ile tam yardan (eksenden) ikiye blnd ve kesit dzleminin nndeki parasnn karlp atld kabul edilir. Kesit dzleminin arkasnda kalan paraya gz hizasnda baklarak i ksmlarn grn elde edilir.

Bak dorultusuna gre ilgili grnte kesit dzlemine temas eden yzeyler taranr. Grn karma ilemlerinde grnmez (kesik) izgilerle ifade edilen ksmlar, tam kesit alnmas ile srekli kaln izgilere dntrlr (ekil 1.4).

ekil 1.4: Tam kesit

1.3.2. Yarm Kesit

Birbirine dikey iki kesit dzlemi ile cismin drtte birinin kesilip atld kabul edilerek izilen kesit grne yarm kesit denir. Yarm kesit simetrik paralarda uygulanr. Kesit grnn yars parann i ksmn, dier yars da d ksmn gsterir.

Yarm kesitte her iki tarafta kalan grnmeyen kenar izgileri izilmez. llendirme asndan gerekli olursa kesilmeyen blmlerde kesik izgi kullanlabilir.

Kesit dzlemi izgisinin bak dorultusuna dik olan tarafnn ucuna ok konurken dier ucuna ok konulmaz. Bak dorultusundaki kesit dzlemi kesilmi grnte eksen izgisi olarak kabul edilir (ekil 1.5).

7

ekil 1.5: Yarm kesit

1.3.3. Ksmi Kesit

Tam veya yarm kesitlerin alnamad veya gerek duyulmad durumlarda, parann grnmesi istenen blmnden bir ksmnn koparlp atld kabul edilerek izilen resimlerdir. Byle grnlere ksmi kesit denir. Resimlerde koparlarak atld kabul edilen ksmn etraf serbest elle veya yardmc izgiyle snrlandrlarak i ksmlar taranr. Ksmi kesitler ikiye ayrlr:

Koparlm ksmi kesit Blgesel ksmi kesit

ekil 1.6: Koparlm ksmi kesit

8

1.3.3.1. Koparlm Ksmi Kesit

Kesit olarak gsterilmesi istenen ksmn koparlmasyla elde edilir. Resim zerinde koparma ilemi genellikle serbest el izgisiyle gsterildiinden kesit dzlemi belirtilmez. ekil 1.6da bir milin nden grnnde aklanmas istenen mil kanallarnn koparlm ksmlarna ait kesit grnleri grlmektedir.

ekil 1.7: Blgesel ksmi kesit

1.3.3.2. Blgesel Ksmi Kesit

Ait olduu grn gz nne alnmadan sadece bir blgenin kesit olarak gsterildii ksmi kesit eididir. Kesit yzeylerinin tamam izilmedii iin snrlama izgileri belirtilmez. ekil 1.7de bur zerindeki yalama deliinin blgesel kesiti bytlerek izilmitir.

1.3.4. Kademeli Kesit

Bir paradaki ayn eksen zerinde bulunmayan blmlerin bir grn zerinde toplanarak izilebilmesi iin kesit dzleminin para zerinde kvrlarak (kademe yaparak) getii kabul edilmek suretiyle izilen resimlerdir.

Kesit dzlemi izgisinin ular ve kvrlma noktalar kaln dolu izgi ile belirlenerek ularna harfler konur. Ayrca izilen kesitin yanna da hangi kesite ait olduunu belirleyen yaz (AA kesiti gibi) yazlr. Kademe yapan ke noktalar kesit grnte gsterilmez ve btn yzeyde tarama devam eder (ekil 1.8).

9

ekil 1.8: Kademeli kesit

1.3.5. Profil Kesit

Uzunluu kesitine gre fazla olan paralarn (mil, profil demir, destek, takviye kanad vb.) ana eksenine veya uzun yzeyine dik olarak kesilmesiyle profilini gsteren kesitin elde edilmesine profil kesit denir. ki eit profil kesit vardr.

1.3.5.1. Yerinde Dndrlm Profil Kesit

Parann eksenine dik kesilip 90 dik dndrlerek temel grnn bulunduu yerde izilen kesit grnlerdir. ekil 1.9da yerinde dndrlm profil kesitlere ait rnek verilmitir. Parann zerine izilen bu kesitler ince izgilerle izilip taranmaldr.

1.3.5.2. Tanm Profil Kesit

Uzunluu kesitine gre fazla olan paralarn (mil, profil demir, destek, takviye kanad vb.) ana eksenine veya uzun yzeyine dik olarak kesilip profil kesitini uygun bir yere tayarak izmeye tanm profil kesit denir.

ekil 1.10da bir milin kanall ksmndan profil kesit alnm ve yan tarafna kesit grn izilmitir. Kesit dzlemi izgisi, kesit alnan parann profil ksma ekilde grld gibi izilmelidir.

10

ekil 1.9: Yerinde dndrlm profil kesit

ekil 1.10: Tanm profil kesit

1.3.6. Dndrlm Kesit

Makine paralarnn simetri dzlemi zerinde bulunmayan girinti ve kntlarnn gerek l ve biimlerini grebilmek iin dzlemlerin kesime yerlerine kadar dndrlr. Cismin dndrlm durumunda bak dorultusuna gre kesit dzlemi geirilerek elde edilen kesit grnlere dndrlm kesit denir. ekil 1.11de dndrlm kesitlerle ilgili rnek resim grlmektedir.

Resimlerde kesit dzlemi izgisinin nerelerden geirildii kolay anlalabiliyorsa kesit dzlemi izgisi ve dndrmeyi gsteren izgiler izilmeyebilir.

11

ekil 1.11: Dndrlm kesit

1.4. Kesit Alma Kurallar

Tarama izgileri T cetveli ve gnye yardmyla izilir. Tarama izgileri, taranacak yzeyin ana kenar veya eksenine gre 45 derecelik ayla izilir (ekil 1.12).

ekil 1.12: T-cetveli ve gnye ile kesit yzeyinin taranmas

Teknik resimde kesit alnan yzeyleri belirtmek amacyla tarama ilemi yaplr. Tarama, kesit alnan parann malzemesini belirten yzey ekillendirmesidir. Tarama kurallar TS 5319 numaral standartta verilmitir. Kesit yzeyleri genellikle malzeme cinsi gz nne alnmadan ekil 1.13te gsterildii gibi eit aralkl ince tarama izgileriyle (U Modeli) taranmaldr. Buna gre ana izgi kalnl 0,5 mm ise tarama izgileri 0,25 mm olmaldr.

12

ekil 1.13: Kesitlerin U Modeli taranmas

ki veya daha ok grn kesit olarak izilmi ii bo paralarn tarama izgileri ayn ynde ve ayn aralkta izilir, boluklar taranmaz (ekil 1.14).

ekil 1.14: Kesit alma kurallar

ok byk paralarda kesit yzeyinin tamam yerine ana izgilerin evreleri taranr (ekil 1.14).

Tarama izgilerinin aralklar, kesitin byklne gre 23 veya 4 mm olabilir. ok kk paralarda 0,75 mm, ok byk paralarda ise 5 mm veya daha byk aralklarla tarama yaplabilir. Bu aralklar gz karar ile izilerek eitlik salanmaya allr (ekil 1.15).

13

ekil 1.15: Kesitlerde tarama izgilerinin aralklar

ekil 1.16: Birbiri ile temas hlindeki paralarn taranmas

Birbiri ile temas hlinde olan iki para kesildii zaman, tarama izgileri ters ynde izilmelidir. Baka bir para daha varsa farkl ada tarama yaplr. Temas hlindeki iki parann tarama izgileri ana izgi zerinde birbiri ile birlememelidir (ekil 1.16).

Al izimlerde tarama izgilerinin ana izgilere paralel veya dikey gelmemesi gerekir. Bu nedenle duruma gre 30 - 45 - 60lik alardan biri ile izilir (ekil 1.17).

14

ekil 1.17: Al izimlerin taranmas

Sac levha, kebent, conta gibi paralarn yzeyleri ok dar olduu iin yzey ksmlar koyu renk olarak belirtilerek birbirinden ayrt edilir. Ancak paralarn aralarnda aklk braklr (ekil 1.18).

ekil 1.18: Dar paralarn taranmas

Kama, mil, cvata, somun, pim, perin, kasnak kolu, bilye, makara, zincir baklas vb. gibi makine paralar ve bu paralar zerindeki elemanlarnn uzunlamasna kesitleri alnmaz. Bu paralar kesit dzlemine rastlasa bile paralar dolu olduu iin kesildikleri hlde kesilmemi olarak kabul edilir ve taranmaz. Yalnzca enine kesilebilen paralar taranr (ekil 1.19).

15

ekil 1.19: Makine paralarnn taranmas

Bir mil zerinde kama yuvalar kesitleri art arda geliyorsa paralel eksen dorultusunda pe pee izilir. Ya da kesitin eksen izgisinin hemen altna srasyla izilir. Kama yuvalarnn milin duru ekline gre hangi dzlemde bulunduu aklanm olur (ekil 1.20).

ekil 1.20: Mil kesitinde kama yuvalarnn taranmas

16

1.5. Kesit Grn Uygulamalar

Uygulama 1

Aada verilen tam kesit uygulamasn inceleyiniz.

17

Uygulama 2

Aada verilen paralarn eksik grnnde tam kesit grn iziniz.

Uygulama 3

Aada verilen paralarn eksik grnnde tam kesit grn iziniz.

18

Uygulama 4

Aada verilen paralarn ilgili grnlerini tam kesit olarak tamamlaynz.

Uygulama 5

Aada verilen paralarn n grnn tam kesit olarak tamamlaynz.

19

Uygulama 6

Aada nden ve stten grnleri verilen flann sol yan grnn yarm kesit olarak iziniz.

Uygulama 7

Perspektifi verilen i ve d kademeli kovann nden grnn yarm kesit olarak 1:1 lekle iziniz.

20

Uygulama 8

Perspektifi verilen parann iki grnn iziniz. Not: Sol yan grn dndrlm kesit olarak izilecektir.

Uygulama 9

Perspektifi verilen parann grnn iziniz. Not: n grn tam kesit olarak izilecektir.

21

UYGULAMA FAALYET TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre kesit grn iziniz.

lem Basamaklar neriler

Kesit dzlemini grnler zerine iziniz.

Hangi grnlerin hangi eit kesit olarak izilmesi gerektiine karar vermelisiniz.

Kesit olarak izilmesini kararlatrdnz grn iin kesit dzlemi belirlemelisiniz.

Belirlediiniz kesit dzlemini TS 88-20/04geni standardna gre ilgili grn zerinde gerekiyorsa kesit izgisi olarak izmelisiniz.

Alnan kesit dzlemine gre kesit grnleri iziniz.

Kesit eidini, kesit izgisini ve kesiti izilecek grn dikkate almalsnz.

Kesit izgisinin nnde kalan ksmlar grnr olarak izmeye dikkat etmelisiniz.

Kesit izgisinin arkasnda kalan ksmlar gremeyeceiniz iin izmemelisiniz.

izdiiniz kesit grnlerini et kalnlklarn TS 8820/ISO 12820/ubat/2000/01-dar standardna ve U modeline gre taramalsnz.

Bu modln Kesit Alma Kurallar konusuna baknz.

Kesit grnlerin zerine kesit dzlemlerinin isimlerini yaznz.

nce izgilerle izdiiniz kesit resmi koyulatrrken TS 88-20 ISO 128-20de verilmi olan izgi eitlerini kullannz (Teknik resim dersi Yaz, Rakam ve Dorular izmek renme faaliyetine baknz.).

Kesit resmin zerine gerekiyorsa kesit dzlemlerinin isimlerini yazmalsnz.

Kdn alt blgesine yapacanz antet, resim hakknda bilgi veren ksm olacaktr (Teknik Resime Giri modlne baknz.).

Kesit grnlerin izimi bittikten sonra eksik ve hatalara kar resminizi kontrol etmelisiniz.

Kontrolnz tamamladktan sonra kdnz resim masasndan dikkatlice sknz.

UYGULAMA FAALYET

22

KONTROL LSTES

Bu faaliyet kapsamnda aada listelenen davranlardan kazandnz beceriler iin Evet, kazanamadnz beceriler iin Hayr kutucuuna (X) iareti koyarak kendinizi deerlendiriniz.

Deerlendirme ltleri Evet Hayr

1 izim ara gerelerini eksiksiz hazrladnz m?

2 izim ara gerelerinin ve ortamn temiz olmasn saladnz m?

3 Teknik resim izecei standart kd, masann zerine

kurallara uygun olarak yaptrdnz m?

4 parasnn eklini ve alma konumunu en iyi ifade eden

bak ynn ve yeterli grn saysn belirlediniz mi?

5 Hangi grnn ne eit kesit grn olarak izileceine

karar verdiniz mi?

6 Kesit olarak izilmesini kararlatrd grn veya

grnler iin kesit dzlemi belirlediniz mi?

7 izdiiniz kesit grn zerine gerekiyorsa kesit dzlemlerinin

isimlerini yazdnz m?

8 Grnlerin izimi bittikten sonra eksik ve hatalara kar son

kontrol yaptnz m?

9 Kontrol bitirdikten sonra kd resim masasndan dikkatlice

sktnz m?

10 leri tek bana yapabildiniz mi?

11 i istenen srede bitirebildiniz mi?

DEERLENDRME

Deerlendirme sonunda Hayr eklindeki cevaplarnz bir daha gzden geiriniz. Kendinizi yeterli grmyorsanz renme faaliyetini tekrar ediniz. Btn cevaplarnz Evet ise lme ve Deerlendirmeye geiniz.

23

LME VE DEERLENDRME

Aadaki sorular dikkatlice okuyunuz ve doru seenei iaretleyiniz.

1. Grnleri izilen parann i ksmlarndaki delik, kanal vb. ilemleri daha kolay ve net olarak anlatan grn aadakilerden hangisidir? A) n grn B) Dndrlm grn C) st grn D) Kesit grn

2. Kesit grnlerde, cismi hayal olarak kesip ayrd varsaylan dzlem aadakilerden hangisidir? A) Aln iz dm dzlemi B) Profil iz dm dzlemi C) Kesit dzlemi D) Yardmc iz dm dzlemi

3. Aadakilerden hangisi bir kesit grn eidi deildir? A) Tam kesit B) Kademeli kesit C) Ksmi kesit D) z dm kesit

4. Yandaki ekilde alnan kesit grn aadakilerden hangisidir? A) Tanm profil kesit B) Yerinde dndrlm profil kesit C) Blgesel ksmi kesit D) Yarm kesit

5. Ana izgilerin kalnlnn 0,5 mm olduu kesit grn iziminde tarama izgilerinin kalnl aadakilerden hangisidir? A) 0,25 mm B) 0,35 mm C) C) 0,5 mm E) 0,75 mm

LME VE DEERLENDRME

24

6. Yandaki para iin alnacak en uygun kesit eidi aadakilerden hangisi olabilir? A) Kademeli kesit B) Yarm kesit C) Tam kesit D) Dndrlm kesit

7. Kesit grnte, kesilen yzeyleri belirtmek amacyla kullanlan standart tarama izgilerinin as aadakilerden hangisidir? A) 15 B) 30 C) 45 D) 60

8. Kesilen yzeylerin byklne bal olarak tarama izgileri aral iin aadaki ifadelerden hangisi dorudur? A) Tarama izgilerinin aral standart olarak 1 mmdir. B) Tarama izgileri aralklar kk paralarda 4 mm, byk paralarda 0,5 mm

olmaldr. C) Gzel olmas iin ok sk izilmelidir. D) Kesit yzeyin byklne uygun aralklarla izilir.

9. Bir paradaki ayn eksen zerinde bulunmayan blmlerin bir grn zerinde toplanarak izilebilmesi iin aadaki kesit eitlerinden hangisi alnmaldr? A) Kademeli kesit B) Blgesel ksmi kesit C) Tanm profil kesit D) Tam kesit

10. Yandaki kamal mil parasnda alnan kesit grn aadakilerden hangisidir? A) Tam kesit B) Tanm profil kesit C) Kademeli kesit D) Yarm kesit

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru ise bir sonraki renme faaliyetine geiniz.

25

RENME FAALYET2

TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre perspektif grnler izebileceksiniz.

Perspektif konularyla ilgili bilgi edinerek bu bilgileri bir rapor hlinde

retmeninize ve arkadalarnza sununuz.

Perspektif izimleri ile ilgili bilgisayar izim yntemlerini aratrnz.

2. PERSPEKTFLER

2.1. Perspektif Tanm ve eitleri

Cisimlerin veya paralarn tek bak noktasna gre boyutunun tek grnle belirtilen izimlerine perspektif denir. Bir baka deyile paralarn fotografik grntsdr.

Bir parann boyutunu bir dzlem zerinde grmek, o cismin genel grnm hakknda bilgi verir. Fotoraf ekilen bir eyann veya doann bir blmnn en etkin yn, resimlerdeki derinlik grntsdr. Bu zellik perspektif resimler iin de geerlidir. Bylece teknik resimden anlamayan kiiler bile perspektif cisimlere baktnda tasarlanm cismi veya i parasn kolayca anlayabilir. ekil 2.1de grld gibi parann gerek grntsne benzer ekilde izilen perspektif grnts parann anlalmasn kolaylatrmaktadr.

Perspektif resimler, genellikle paralarn ve cisimlerin d biimlerini belirtmek ve genel bilgi vermek amacyla kataloglarda, yerletirme planlarnda, motor paralarnn grnlerini anlatmada, yaplarn i ve d biimlerini anlatan mimari resimlerde kullanlr.

RENME FAALYET2

AMA

ARATIRMA

26

ekil 2.1: Perspektif grn

Teknik resimde nemli bir ara olan perspektiflerin eitleri ise unlardr:

Aksonometrik perspektif (paralel) Eik perspektif (kavaliyer) Konik perspektif (asal)

2.1.1. Aksonometrik (Paralel) Perspektif

paralarnn dey kenarlar grnlerde olduu gibi yatay eksene dik, yatay kenarlar birbirine paralel izilerek hazrlanan perspektif eidine aksonometrik perspektif denir.

Aksonometrik perspektif eitleri ise unlardr:

zometrik perspektif Dimetrik perspektif Trimetrik perspektif

ekil 2.2: zometrik perspektif izimi

27

2.1.1.1. zometrik Perspektif

zometrik, eit l anlamna gelmektedir. zometrik perspektifi elde edebilmek iin cisim taban kenarlarnn iz dm dzlemi ile 30 - 30 alar yapacak ekilde dzlemler nne yerlemi olduu kabul edilir. Genilik, derinlik ve ykseklik lleri % 82 orannda grnr. izim kolayl asndan 1:1 lekle (ayn llerle) izim yaplr. ekil 2.2de izometrik perspektif grnne rnek izim grlmektedir.

zometrik perspektif izimi

ekil 2.3te grnleri verilen parann izometrik perspektifi izilirken aadaki aamalar gerekletirilir.

ekil 2.3: zometrik perspektifi izilecek parann grn

T-Cetveli ve 30lik gnye ile yataya 30 alar yapan eksenler izilir. Eksenler zerine parann ana boyutlar, genilik, ykseklik ve derinlik boyutlar iaretlenir. Bu noktalardan eksenlere paralel dorular izilerek dikdrtgen prizmann izometrik perspektifi meydana getirilir (ekil 2.4).

28

ekil 2.4: zometrik perspektif iin dikdrtgen prizmann izilmesi

Para zerindeki boaltlan ksmlar ve kanallar srasyla prizma zerinde oluturulur. Atlan ksmlara ait fazla izgiler silinir. Koyulatrma yaplarak izim tamamlanr (ekil 2.5).

ekil 2.5: zometrik perspektif resminin elde edilmesi

29

zometrik perspektif drt merkezli elips izimi

zerinde dairesel ksmlar bulunan paralarn izometrik perspektiflerini kolaylkla izebilmek iin drt merkezli elips metodu kullanlr. ekil 2.6da st yzeyde elips izimi grlmektedir.

zometrik perspektifte, pratik olmasndan dolay drt merkezli elips (oval) metodu

kullanlr. Dairenin apna eit olan karenin izometrik perspektifi izilir. izilen ekenar

drtgenin geni a kelerinden kar kenarlara dikler izilir. Ayn ilemin karl yaplr.

Geni a keleri merkez olmak zere R yaylar izilir. Bu yaylara teet birleecek ekilde r

yarapl yaylar izilerek elips tamamlanr.

ekil 2.6: zometrik perspektifte drt merkezli elips metodu ile daire izimi

2.1.1.2. Dimetrik Perspektif

Dimetrik iki lekli anlamndadr. Bu yntemde eksenlerden biri dikeydir. Dier eksenlerden biri yatay eksenle 7, dieri ise 42lik a yapar. Bu durumda yan yzeydeki boyutlar 1:2 ksalm, dier yzeylerdeki boyutlar ise tam lde izilir. ekil 2.7de grld gibi dimetrik perspektif iziminde nce dimetrik eksenler izilir. Daha sonra gnyelerle paralel izgiler izilerek izim tamamlanr. Dimetrik eksenin iziminde aler veya dimetrik mastar kullanlabilir.

30

ekil 2.7: Dimetrik perspektif izimi

2.1.1.3. Trimetrik Perspektif

Trimetrik, lekli anlamndadr. Parann ekseni de iz dm dzlemi ile farkl alar yapacak ekilde duruyorsa bir baka deyile iz dm dzlemi nne ne izometrik ne de dimetrik perspektif resim verecek ekilde yerletirilmemi ise trimetrik perspektif elde edilir. Trimetrik perspektifte eksenler as farkl olduu iin kenarlarn ksalma oranlar da farkl olur. izimi kolay ve pratik deildir. Bu nedenle bu tip perspektifler tercih edilmez (ekil 2.8).

ekil 2.8: Trimetrik perspektif izimi

2.1.2. Eik (Kavaliyer) Perspektif

Eik perspektifte nlar iz dm dzlemine eik, cismin dey kenarlar ve n yz dzleme paraleldir. Bu perspektif paray paralel hlde gsterir ancak bak yn ve cismin dzleme gre konumu farkldr.

31

Grnn birinin taban kenar yataya paralel ve kenarlar 1/1 orannda izilir. Dier grnlerin derinlemesine giden kenarlar 1/2, 1/3 ve 3/4 orannda kltlr. Derinlik as ise 30, 45, 60 alnr (ekil 2.9).

ekil 2.9: Eik (kavaliyer) perspektif izimi

2.1.3. Konik (Asal) Perspektif

Konik perspektif genellikle mimari alanda kullanlr. Konik perspektif iziminde, cisme baklan noktaya bak noktas denir. Bak noktasna yakn olan boyutlar byk, bak noktasndan uzak olan boyutlar kk grnr. Bak noktasndan kan nlar, ufuk izgisi kabul edilen izgi zerinde bir noktada birleir. Bu noktaya da ka noktas denir. Ufuk izgisinin ve gerekse ka noktalarnn konumunu kendimiz seeriz. Konik perspektifler yukarda belirtildii gibi mimari alanda kullanld iin rnek zerinde durulmamtr (ekil 2.10).

ekil 2.10: Konik perspektif

32

2.2. Perspektif izim Uygulamalar

Uygulama 1

Aada verilen parann izometrik, dimetrik ve eik perspektifleri izilmitir. rnek uygulamalar inceleyiniz.

33

Uygulama 2

Aada izometrik perspektif izimlerine rnek uygulamalar verilmitir. Uygulamalar inceleyerek A4 teknik resim kdna izometrik perspektiflerini iziniz.

34

Uygulama 3

Aada dimetrik perspektif izimlerine rnek uygulamalar verilmitir. Uygulamalar inceleyerek A4 teknik resim kdna dimetrik perspektiflerini iziniz.

Uygulama 4

Aada eik perspektif izimine rnek uygulama verilmitir. Uygulamay inceleyerek A4 teknik resim kdna eik perspektifini iziniz.

35

Uygulama 5

Aada verilen paralarn izometrik ve dimetrik perspektiflerini iziniz.

36

Uygulama 6

Aada verilen paralarn izometrik ve eik perspektiflerini iziniz.

37

UYGULAMA FAALYET

TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre perspektif grnler iziniz.


Grnleri ve lleri verilen paralarn izometrik perspektifini izip llendiriniz.

Bilgi sayfasndan yararlanarak izimi gerekletiriniz.

retmeninizin size vermi olduu uygulama iziminin izometrik perspektifini iziniz.

Grnleri ve lleri verilen paralarn dimetrik perspektifini izip llendiriniz.

Bilgi sayfasndan yararlanarak izimi gerekletiriniz.

retmeninizin size vermi olduu uygulama iziminin dimetrik perspektifini iziniz.

Grnleri ve lleri verilen paralarn eik perspektifini izip llendiriniz.

Bilgi sayfasndaki rnek perspektif resimleri inceleyiniz.

retmeninizin size vermi olduu uygulama iziminin eik perspektifini iziniz.

UYGULAMA FAALYET

38

KONTROL LSTES


Deerlendirme ltleri Evet Hay

r






bak ynn belirlediniz mi?

5 Parann grnlerine bakarak izometrik perspektif izimi

yaptnz m?

6 Parann grnlerine bakarak izometrik dimetrik izimi

yaptnz m?

7 Parann grnlerine bakarak trimetrik perspektif izimi

yaptnz m?

8 Parann grnlerine bakarak eik perspektif izimi

yaptnz m?

9 zometrik perspektif iziminde silindir izimi yaptnz m?

10 Dairesel kanal veya deliklerin izometrik perspektif izimini yaptnz

m?



DEERLENDRME


39

LME VE DEERLENDRME


1. Aadakilerden hangisi paralarn boyutlu anlatmn tek bir grnle ifade eden izimlerdir? A) Yardmc grn izimi B) Perspektif izimi C) Kesit grn izimi D) Dndrlm kesit izimi

2. Aadakilerden hangisi aksonometrik perspektif eitlerinden biri deildir? A) zometrik perspektif B) Dimetrik perspektif C) Eik perspektif D) Trimetrik perspektif

3. Perspektif resmin izilmesindeki en nemli sebep aadakilerden hangisidir? A) llendirmenin daha kaliteli ve kolay yaplabilmesi B) Cisimlerin i ksmlarnn daha net ve kolay anlalyor olmas C) Yzey ileme iaretlerinin kolaylkla gsterilebilmesi D) Teknik resim bilgisine sahip olmayan kimselerin resmi anlayabilmesi

4. Dimetrik perspektif taban kenarlarnn yataya gre a deerleri aadakilerden hangisinde doru verilmitir? A) 7 42 B) 30 30 C) 0 45 D) 30 45

5. Perspektif zerindeki deliklerin elips grnnn izildii drt merkezli elips (oval) iziminin kullanld perspektif eidi aadakilerden hangisidir? A) zometrik perspektif B) Eik perspektif C) Dimetrik perspektif D) Konik perspektif

LME VE DEERLENDRME

40

6. Yanda iki grn verilen parann izometrik perspektifi aadakilerden hangisidir?

7. zometrik perspektif izimlerinde kenar uzunluklar hangi oranda alnr? A) 1/2 B) 1/1 C) 1/3 D) 2/3

8. Yandaki perspektif eidi aadakilerden hangisi olabilir? A) Konik perspektif B) zometrik perspektif C) Eik perspektif D) Dimetrik perspektif

9. zometrik perspektif izimlerinde yatay izgi ile yaplan a deeri aadakilerden hangisidir?

A) 30 derece B) 40 derece C) 60 derece D) 80 derece

10. Konik perspektiflerde bak noktasndan kan nlar, ufuk izgisi kabul edilen izgi zerinde bir noktada birleir. Bu nokta aadakilerden hangisidir? A) Bak noktas B) Odak noktas C) Teet noktas D) Ka noktas

DEERLENDRME


41

RENME FAALYET3

TSE Standartlarna ve teknik resim kurallarna gre llendirme yapabileceksiniz.

TSE il mdrlne gidiniz. Konular ile ilgili gerekli dokmanlar alarak bir

rapor hazrlaynz. Hazrladnz raporu snfta retmen ve arkadalarnza

sununuz.

Motorlu aralar teknolojisinde kullanlan l aletlerini aratrnz.

3. LLENDRME

3.1. llendirme Gerei ve nemi

Teknik resimde bir parann grnleri, o parann sadece biimi hakknda bilgi verebilir. Parann bykl ise llendirme yaplarak gsterilir. izim ilemi tamamyla bittikten sonra llendirmeye geilir.

l ve llendirmenin tanm u ekilde yaplabilir:

l: Bir l rakamyla bir l biriminden meydana gelen fiziksel byklktr.

llendirme: Bir parann bykl, yzeyler arasndaki mesafeleri, girinti ve kntlarn yerleri, para zerindeki ilemlerin bykl vb. bilgilerin izim zerinde izgiler, semboller, rakamlar olarak ifade edilmesidir.

llendirme teknik resim izimlerinin nemli bir aamasdr. llendirilmemi bir teknik resim hibir zaman dnlemez. llendirme yaparken retim ynteminin, yapm srasnda izlenecek ilem srasnn ve l ve kontrol aletleri ile her trl koulda lme, kontrol edebilme olanaklarnn dikkate alnmas gerekir.

i retecek olan ii gerekli lleri resim zerinde ilk bakta bulabilmelidir. Dier ller yardm ile hesaplamalar yapmamaldr. Olmayanlar bulmak veya resim zerinden ller alarak boyut saptamak gibi bir olumsuzlua dmemelidir. Bunun iin de ller eksiksiz olarak verilmelidir. Zorunluluk olmadka grnler zerinde bir l bir defadan fazla kullanlmamaldr. Gereinden fazla ve hatal l koymak hem resmi irkinletirir hem de resmi okuyup alglamada karklklara yol aar.

RENME FAALYET3

AMA

ARATIRMA

42

3.2. llendirme Kurallar

Verilen ller parann son durumu iin geerlidir. llendirme, parann kullanma ve imalat durumuna gre yaplr. Bir l, zorunlu olmadka bir defadan fazla verilemez. Para zerindeki bir ilemin en ak grn hangi grnse orada l

verilmelidir.

Makine teknik resminde, uzunluk lleri mm (milimetre) cinsinden yazlr ve birim gsterilmez.

Ondalkl rakamlarda virgl kullanlmaldr. llendirmede, resmi okuyana, hesap yapmaktan kurtaracak yardmc ller

parantez iinde verilebilir. Delik ve silindir biimli paralar arasndaki uzaklklarn gsterilmesinde,

ller eksenden eksene konulmaldr. Aklamalara, yatay ekilde az ve z yerlere l verilmez. izimin her yerinde ok ve llerin bykl ayn olmaldr. Zorunlu olmadka kesik izgilerle izilen kenarlar llendirilmemelidir.

3.3. llendirme Elemanlar

llendirme elemanlar olarak l snr izgisi, l izgisi, l oku ve l rakam kullanlr (ekil 3.1).

ekil 3.1: llendirme elemanlar

3.3.1. l izgisi

l verilecek yerin uzunluunu gsteren rakamlarn yazld ve l verilecek yere paralel izilen srekli dar izgilere l izgisi denir. izgi genilikleri 0,25 mmdir. l izgileri srekli ince izgidir. Resim kenar ile ilk l izgisi aras 812 mm, iki l izgisi aras 710 mm kadardr. (ekil 3.2)

43

ekil 3.2: l izgisi

3.3.2. l Snr izgisi

l konulacak yzeylerin devam olan srekli dar izgiye l snr (balama) izgisi denir. Bu izgi, 0,5 mm izgi grubu iin en fazla 0,25 mm geniliindeki izgidir.

l snr izgileri, llendirilecek kenar izgilerine dik olmal, l izgisinin dna 2-3 mm tamal, kelerde grnn izgisiyle boluk braklmamaldr. Srekli geni izgilerle ve l izgileriyle mmknse kesimemelidir (ekil 3.3).

ekil 3.3: l snr izgisi

44

3.3.3. l Oku

l izgileriyle l snr izgilerinin kesitii noktalara l oklar veya l okunu ifade eden iaretler konur. Teknik resimde oklar ayn byklkte olur. izgi grubuna gre ok byklkleri deiir. izgi grubu 0,5 mm ise sivri ok uzunluu 2,5 mm olur. l oklarnn nce evresi izilir, ii karalanarak doldurulur. ekil 3.4te teknik resimde standart olarak kullanlan l oku grlmektedir.

ekil 3.4: Standart l oku

Standart l okunun yan sra yer darl olan yerlerde, balang noktalarnda, mimari ve inaat resimlerinde deiik l oklar kullanlabilir (ekil 3.5).

ekil 3.5: Farkl l oklar

l oklar balama izgilerinin iine izilir. Ancak 10 mmden kk llerdeki oklar, balama izgilerine gre dtan ie doru verilir. ok kk llerde ok yerine nokta kullanlr (ekil 3.6).

45

ekil 3.6: Dar yerlerin llendirilmesi

3.3.4. l Rakamlar

l rakamlarnn dzgn ve okunakl yazlmas ok nemlidir. l rakamlar, l izgisinin tam ortasna ve 1 mm st tarafna yazlr (ekil 3.7).

ekil 3.7: l rakam

llendirmede kullanlan yaz tipi, TS EN ISO 3098/2ye gre B tipi dik yaz tercih edilmelidir. l rakamnn harf ykseklii (h), resimde kullanlan geni izginin 57 kat kadar olmaldr. h=2,5 mm veya 3,5 mm alnr (ekil 3.8).

l rakamlar, teknik resim izimi ve yaz alannn antet konumuna gre yazlmaldr. l rakamlar, okuma ynne gre her zaman l izgisinin stne gelir.

46

ekil 3.8: Para zerindeki l rakamlar

3.4. llerin Resim zerinde Dal

3.4.1. Para Resimlerinde llerin Yerletirilmesi

ller para zerinde ilemlerin en ak ekilde anlatld grn zerinde verilir (ekil 3.9).

ekil 3.9: llerin yerletirilmesi

47

3.4.2. Sac Paralarda Kalnlklarn llendirilmesi

Kalnlklar deimeyen paralarda ikinci grn yerine kalnlk deerleri yazlarak bir grnle ifade edilir (ekil 3.10).

ekil 3.10: Sac para kalnlnn llendirilmesi

3.4.3. Silindirik Paralarn llendirilmesi

Silindirik (dnel) yzeyli paralarn tek grnle ifade edilmesinde (ap) iareti konularak llendirme yaplr (ekil 3.11).

ekil 3.11: Silindirik paralarn llendirilmesi

3.4.4. Yaraplarn llendirilmesi

Yaraplar, R (Radius=Yarap) harfiyle birlikte gsterilir (ekil 3.12).

ekil 3.12: Yaraplarn llendirilmesi

48

3.4.5. Krelerin llendirilmesi

S harfi ile krelerin ap ve yaraplar llendirilir (ekil 3.13).

ekil 3.13: Krelerin llendirilmesi

3.4.6. Paralel llendirme

l izgilerinin ayn dorultuda ve birbirlerine paralel zellikte yaplan llendirme eklidir (ekil 3.14).


3.4.7. Zincirleme llendirme

llerin birbiri ard sra dizilerek verilen llendirme eklidir (ekil 3.15).


49

3.5. Resimlerde Gereksiz l Vermekten Kanmann nemi

llendirmenin gerei ve nemi bal altnda ele alnd gibi llendirmede genellikle parann imalat, yaplacak ilemler, lme ve kontrol gibi hususlar ele alnr. Para resimlerini izen kiiler, parann retilebilmesi iin llendirmeyi teknik resim kurallarna gre ak ve anlalr bir ekilde yapmaldr. Bu zelliklere sahip eksiksiz ve gereine gre llendirilmi resimlerle para rahat bir biimde imal edilebilir. Gereksiz dzenlenmi bir llendirmeyle izilen resim ise birtakm karklklara yol aar. Bu nedenle gereksiz ve yetersiz llendirme yaplmamaldr. ekil 3.16da gereksiz llendirmenin karkla yol at grlmektedir.

ekil 3.16: Gereksiz llendirme ve doru llendirme

3.6. llendirme Uygulamalar

Uygulama 1

Aada verilen ekilleri, sa taraftaki iaretlenmi yerlerine aynen izerek llendirme yapnz.

51

Uygulama 2

Aada tek grnle ifade edilen silindirik paralar, A4 kdna izerek llendirme yapnz.

52

UYGULAMA FAALYET

TSE Standartlarna ve teknik resim kurallarna gre llendirme yapnz.


llerin resim zerinde daln yapnz.

Teknik resim ile ilgili ara gereleri hazrlaynz.

rnek resim iziniz. Resim zerinde snr izgilerini

oluturunuz. Snr izgileri arasna l izgilerini

yerletiriniz. Ularn l oklaryla snrlandrnz.

l oklarnn snr izgilerine tam temas etmesini salaynz. Bilgi sayfasndaki l oku rneinden faydalannz.

l rakamlarnn btn resim zerinde ayn boyutta olmasn, l izgisinin stnde ve ortasnda olmasn salaynz.

Gereksiz l vermekten kannz.

Resimlerde gereksiz lleri belirleyiniz.

retmeninizden yanl llendirilmi resim temin ediniz.

Bu resimler zerinde yanl llendirilmi ksmlar belirleyiniz.

llendirme uygulamalar yapnz.

llendirilme yaplmam resimleri bulunuz.

rnek resimler iin eitli teknik resim kitaplarndan yararlannz.

Bu resimleri resim ktlarna iziniz. izdiiniz resimler zerinde

llendirme kurallarna gre llendirme yapnz.

UYGULAMA FAALYET

53

KONTROL LSTES









5 parasnn grnlerini teknik resim kurallarna gre uygun

izebildiniz mi?

6 llendirmenin nemini anlayabildiniz mi?

7 parasnn grnlerini teknik resim kurallarna gre izerek

llendirme yapabildiniz mi?

8 lleri resim zerinde doru ekilde yerletirebildiniz mi?

9 l izgileri, l snr izgileri, l rakamlar ve l oklarnn

standartlarn doru bir ekilde renebildiniz mi?

10 parasnn grnlerini llendirirken gereksiz l vermekten

kandnz m?

11 Perspektif resimlerin llendirmesini doru bir ekilde

yapabildiniz mi?

12 llendirme ve izimler bittikten sonra eksik ve hatalara kar son

kontrol yaptnz m?


sktnz m?



DEERLENDRME


54

LME VE DEERLENDRME


1. Aadakilerden hangisinde llendirmede resmin kenar ile ilk l izgisi arasndaki mesafe doru verilmitir? A) 68 mm B) 812 mm C) 412 mm D) 510 mm

2. l izgileri aadaki izgilerden hangisi ile izilmelidir? A) Srekli kaln izgi B) Srekli ince izgi C) Kesik izgi D) Noktal

3. llendirmede rakam ve yaz ykseklii (h) deeri aadakilerden hangisidir? A) 2.53.5 mm B) 4.55.5 mm C) 13 mm D) 0.55 mm

4. Aadakilerden hangisi bir llendirme eleman deildir?

A) l oku B) l rakam C) l kesit izgisi D) l snr izgisi

5. Aadakilerden hangisinde l snr izgisinin l okundan tama miktar doru verilmitir? A) 0 1 mm B) 0 5 mm C) 1,5 3 mm D) 3 10 mm

6. grnle izilerek ifade edilen bir parann llendirilmesinde aadakilerden hangisi dorudur? A) Btn ller n grne verilir. B) Parann zerindeki ilemlere ait ller uygun grnlerde verilir. C) ller, nden ve stten grne verilir. D) Paraya ait ller grn zerinden tekrarlanarak verilir.

LME VE DEERLENDRME

55

7. Aadaki l ifadelerinden hangisi yanltr? A) t=3----------Kalnlk B) 3---------- ap C) R3---------- Yarap D) RS3------ Kre ap

8. llendirme yaplrken l izgisi ve l oklarnn bykl ile ilgili aadaki ifadelerden hangisi dorudur? A) izgi grubu 0,5 mm ise sivri ok uzunluu 2,5 mm olur. B) l oku, l izgisinden daha kk deerde verilir. C) l oklarnn uzunluu, l yaz yksekliinin 2 kat deerinde yaplr. D) l oklarnn boyu, verilen l izgisinin 2 kat olmaldr.

9. l verilecek yerin uzunluunu gsteren rakamlarn yazld ve l verilecek yere paralel izilen srekli dar izgiler, aadakilerden hangisidir? A) Eksen izgisi B) l snr izgisi C) l izgisi D) Srekli kaln izgi

10. Mimari ve inaat resimlerinde kullanlan l oku aadakilerden hangisidir? A) i dolu sivri ok B) Dolu nokta C) i bo sivri ok D) 45 eik izgi

DEERLENDRME


56

RENME FAALYET4

TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna gre lek uygulamalar yapabileceksiniz.

Okulunuzdaki corafya retmeninizle grerek Trkiye haritas zerinden bir

yolun gerek uzunluunu renerek yaptnz almay retmen ve

arkadalarnzla paylanz.

4. LEKLER

4.1. Tanm ve nemi

Teknik resmi izilen paralarn resim zerindeki izim lsnn, o parann gerek lsne oranna lek denir.

Teknik resimde kullanlan resim kt lleri standarttr. Standart llerdeki ktlara izilebilecek byklkteki paralar, gerek llerinde yani 1:1 orannda resimleri izilir.

Baz paralarn boyutlar resim ktlarna smayacak kadar byktr. Byle paralarn resimleri, belirli oranlarda kltlerek izilir. Baz paralarn boyutlar da ok kktr. Gerek lleriyle yaplan izim ok zor ve anlalmaz olur. Ayrca resim zerine konan ller ve dier bilgiler iin yer kalmaz. Bu tr paralarn resimleri de belirli oranlarda byltlerek izilir.

Teknik resimler hangi lekle izilirse izilsin o lek birimi resmin altna veya yaz alan iine mutlaka yazlmaldr. ekil 1.1de A4 kd antet ksmnda izilen resmin lei belirtilmitir.

RENME FAALYET4

AMA

ARATIRMA

57

ekil 1.1: A4 kd antet ksmnda lein belirtilmesi

4.2. lek eitleri

Tablo 1.1de gerek lek, bytme ve kltme lekleri verilmitir. Teknik resimde izilen resim iin standartlara gre bu lekler kullanlmaldr.

lek Ad lekler

Gerek lek 1:1

Bytme lekleri 2:1, 5:1, 10:1, 20:1, 50:1

Kltme lekleri 1:2, 1:5, 1:10, 1:20, 1:50,

1:100, 1:200, 1:500, 1:1000.....

Tablo 1.1: lek eitleri

4.2.1. Gerek lek

izilen resim lleri, i paras lsne eit gerek byklktedir. izilmesi gereken resimler, kt lsne uygun ise gerek byklkte izilmesi uygun grlr. Gerek lek (lek 1:1) eklinde gsterilir. Yaz alan iinde dikkat ekmesi iin l rakamlarndan biraz byk yazlr (ekil 1.2).

ekil 1.2: Gerek lek

58

4.2.2. Bytme lekleri

ok kk makine paralar kendi leklerinde izildikleri zaman okunmas gleir. Byle durumlarda resimleri byterek izmek gerekir. rnein ekil 1.3te verilen paray 2 kat byttmz dnelim. Bu durumda;

ekil 1.3: Bytme lei

4.2.3. Kltme lekleri

ok byk makine paralar (otomobiller, buzdolab, i makineleri, inaatlar, haritalar vb.) standart ktlara smadndan kltme ilemi yaplarak izilir. rnein ekil 1.4te verilen paray 1:2 orannda kltmek isteyelim. Bu durumda;

59

ekil 1.4: Kltme lei

4.3. leklerle lgili Genel Kurallar

leklerin kullanlmas, seilmesi ve yazlmasnda aadaki kurallara dikkat edilmelidir:

izilen resmin lei, antet ierisinde kendisine ayrlan blme kolayca grlp okunabilecek byklkte ve lek kelimesi ile birlikte yazlmaldr.

Ayrntl olarak izilen resimlerde esas lekten baka lekler kullanlmas durumunda dier lekler, antetteki esas lein altna daha kk olarak yazlr. Ayrca ait olduu grnler de belirtilir.

Bytme lekleri ile izilen resimlerde gerekli grlmesi hlinde resmin yan tarafna parann gerek llerdeki resmi izilmeli ve llendirilme altna 1:1 lei yazlmaldr.

Para resimleri ister bytme leine gre isterse kltme leine gre izilsin, her iki durumda da izilen resimlerin zerine yazlan ller, parann gerek bykln gsteren llerdir.

Kullanlan lek ne olursa olsun alarn iziminde gerek ller kullanlr. Baz zel paralarn iziminde, TS 88e gre belirlenen standart lek

deerlerinin dnda lekler de kullanlabilir. Bazen paralarn belirli noktalarnn daha iyi aklanmas iin detay grnleri

izilir. Bu durumda detay grnn yanna lei yazlr. Seilen lek her zaman, paraya ait bilgilerin kolay ve ak olmasn

salayacak byklkte olmaldr. Bytme ve kltme lekleri ile yaplan izimlerde lek cetvelinin

kullanlmas tavsiye edilir.

60

4.4. leklerle lgili Uygulamalar

ekil 1.5: Byltme ve kltme leklerinin bir ekil zerinde gsterilmesi

ekil 1.6: ok kk ksmlarn llendirilmesi

61

Uygulama 1

Aada verilen paralar 1:2 lekle A4 kdna iziniz.

Uygulama 2

Aada verilen paralar 2:1 lekle A4 kdna iziniz.

62

UYGULAMA FAALYET

TSE Standartlarna ve teknik resim kurallarna gre lek uygulamalar yapnz.


Resim kdna gre uygun lek orann belirleyiniz.

Teknik resim ara ve gerelerini hazrlaynz.

Resim kdna gre lek oranlarndan birini seiniz.

rnek resmi kdn uygun bir yerine iziniz.

Resim zerinden lleri belirleyiniz. rnek resim zerinden ller alnz. Aldnz lleri setiiniz lek

deerine getiriniz.

Resmi lekli iziniz.

Btn kenarlar ayn oranda byterek resmi iziniz.

izim zerindeki ller gerek deerinde olmaldr.

izdiiniz resimle ilgili lek deerini kdn antet ksmna lek yazsyla birlikte yaznz.

UYGULAMA FAALYET

63

KONTROL LSTES









5 parasnn grnlerini gerek lekte izdiniz mi?

6 parasnn grnlerini kltme leinde izdiniz mi?

7 parasnn grnlerini bytme leinde izdiniz mi?

8 Grnlerin izimi bittikten sonra eksik ve hatalara kar son

kontrol yaptnz m?


skt m?



DEERLENDRME


64

LME VE DEERLENDRME


1. Aadakilerden hangisi lein tanmdr?

A) Resim kdna sacak ekilde yaplan izimdir.

B) Teknik resmi izilen parann izim llerinin gerek llerine orandr.

C) Para lleri gerek llerine gre srekli kltlerek yaplan izimdir.

D) Para lleri gerek llerine gre srekli bylterek yaplan izimdir.

2. Aadaki leklerden hangisi standart bir lek ifadesi deildir?

A) 1:1

B) 2:1

C) 1:3

D) 5:1

3. Aadaki deerlerden hangisi gerek byklk leini ifade eder?

A) 2/1

B) 1/5

C) 1/3

D) 1/1

4. Aadakilerden hangisinde kltme lei kullanlmas dorudur?

A) Otomobil izimi

B) Somun izimi

C) Perin izimi

D) Manivela kolu izimi

5. Bytme ve kltme lekli izilen teknik resimlerle ilgili aadaki ifadelerden

hangisi dorudur?

A) Byd oran kadar l verilir.

B) Kld oran kadar l verilir.

C) izilen parann byklk lleri gerek deerinde verilir.

D) izilen parann teknik resmi llmek suretiyle l verilir.

DEERLENDRME

Cevaplarnz cevap anahtaryla karlatrnz. Yanl cevap verdiiniz ya da cevap verirken tereddt ettiiniz sorularla ilgili konular faaliyete geri dnerek tekrarlaynz. Cevaplarnzn tm doru Modl Deerlendirmeye geiniz.

LME VE DEERLENDRME

65

MODL DEERLENDRME

Aada perspektif resmi verilen Yatak gvdesi parasnn n ve st grnlerini iziniz. n grnte tam kesit alma ilemini uygulaynz. izdiiniz resimleri llendiriniz.

A4 kda izimi yapnz.

Temizlik ve dzene dikkat ediniz. nce izgilerle izim yapnz. izimin sonunda gerekli izgileri kalnlatrnz. izgi kalnlklarna dikkat ediniz.

A4 kdna yerleim plann izime balamadan nce yapnz.

Belirlediiniz kesit dzlemini dikkate alarak grnen ayrtlar izip et kalnlklarn taraynz.

Sreniz 60 dakikadr.

DEERLENDRME

Yapm olduunuz uygulamal izimi retmeninize kontrol ettiriniz. TSE standartlarna ve teknik resim kurallarna uygun olmayan hatal ksmlar, retmeninizin uyarlarn da dikkate alarak dzeltiniz. iziminiz doru ise bir sonraki modle gemek iin retmeninize bavurunuz.

MODL DEERLENDRME

66

CEVAP ANAHTARLARI RENME FAALYET-1N CEVAP ANAHTARI

1 D

2 C

3 D

4 B

5 A

6 D

7 C

8 D

9 A

10 B

RENME FAALYET-2NN CEVAP ANAHTARI

1 B

2 C

3 D

4 A

5 A

6 A

7 B

8 C

9 A

10 D

CEVAP ANAHTARLARI

67

RENME FAALYET-3N CEVAP ANAHTARI

1 B

2 B

3 A

4 C

5 C

6 B

7 D

8 A

9 C

10 D

RENME FAALYET-4N CEVAP ANAHTARI

1 B

2 C

3 D

4 A

5 C

68

KAYNAKA

ARSLAN Mehmet, Bilgisayar izimli Uygulamal Teknik Resim Ksm 1, Acar Matbaaclk, stanbul, 1996.

DEMR Habib, Teknik Resim, zkan Matbaaclk, Ankara, 2004. EN brahim Zeki, Nail ZLNGR, Teknik Resim A4 Uygulama

Yapraklar, Ege Basm Yaynclk, stanbul, 2008. BACI Mustafa, Makine Teknik Resmi, Mill Eitim Basmevi, Ankara,

1993.

ACAR Kasm, Mehmet YGN, Turan KMRCGL, Meslek Resmi, Tesviyecilik Snf 2, Mill Eitim Basmevi, stanbul, 2002.

KAYNAKA

Perspektif Ve Ölçülendirme

Documents

Transcript of Perspektif Ve Ölçülendirme