PERSEPSI PELAJAR SARJANA MUDA SAINS SERTA PENDIDIKAN ... · 2.5 Seni Khat dalam Pendidikan 26 2.5.1...

PERSEPSI PELAJAR SARJANA MUDA SAINS SERTA PENDIDIKAN (PENGAJIAN

ISLAM) TERHADAP SENI KHAT

WAN MOHAMAD FAHMI BIN WAN RAMLI

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

PSZ 19:16 (Pind. 1/97)

BORANG PENGESAHAN STATUS TESIS

JUDUL : PERSEPSI PELAJAR SARJANA MUDA SAINS SERTAPENDIDIKAN (PENGAJIAN ISLAM) TERHADAP SENI KHAT.

SESI PENGAJIAN: 2009/2010

Saya WAN MOHAMAD FAHMI BIN WAN RAMLI______(HURUF BESAR)

mengaku membenarkan tesis (PSM/Sarjana/Doktor Falsafah)* ini disimpan di Perpustakaan UniversitiTeknologi Malaysia dengan syarat-syarat kegunaan seperti berikut :

1. Tesis ini adalah hak milik Universiti Teknologi Malaysia.2. Perpustakaan Universiti Teknologi Malaysia dibenarkan membuat salinan untuk

pengajian sahaja.3. Perpustakaan dibenarkan membuat salinan tesis ini sebagai bahan pertukaran antara institusi

pengajian tinggi.4. ** Sila tandakan ( √ )

SULIT(Mengandungi maklumat yang berdarjah keselamatan ataukepentingan Malaysia seperti yang termaktub di dalam AKTARAHSIA RASMI 1972)

TERHAD (Mengandungi maklumat TERHAD yang telah ditentukan olehorganisasi / badan di mana penyelidikan dijalankan

TIDAK TERHAD

__________________________________(TANDATANGAN PENULIS)

Alamat Tetap :NO 2, JALAN KEJAYAAN 64,TAMAN UNIVERSITI,81300 SKUDAI, JOHOR

Tarikh : 19 APRIL 2010

__________________________________(TANDATANGAN PENYELIA)

Nama Penyelia :DR. ABD RAHMAN BIN HAMZAH

Tarikh : 19 APRIL 2010

UNIVERSITI TEKNOLOGI MALAYSIA

CATATAN : * Potong yang tidak berkenaan** Jika tesis ini SULIT atau TERHAD, sila lampirkan surat daripada pihak

berkuasa/organisasi berkenaan dengan menyatakan sekali sebab dantempoh tesis ini perlu dikelaskan sebagai SULIT atau TERHADTesis dimaksudkan sebagai tesis bagi Ijazah Doktor Falsafah dan Sarjanasecara penyelidikan, atau disertasi bagi pengajian secara kerja kursus dan,penyelidikan atau Laporan Projek Sarjana Muda (PSM)

√

DISAHKAN OLEH:

PENGESAHAN PENYELIA

“Saya akui bahawa saya telah membaca karya ini dan pada pandangan saya karya ini

memadai dari segi skop dan kualiti tujuan penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains

Serta Pendidikan (Pengajian Islam).”

Tandatangan : ..............................................................

Nama Penyelia : DR. ABD RAHMAN BIN HAMZAH

Tarikah : 25 MAC 2010

PERSEPSI PELAJAR SARJANA MUDA SAINS SERTA PENDIDIKAN

(PENGAJIAN ISLAM) TERHADAP SENI KHAT

WAN MOHAMAD FAHMI BIN WAN RAMLI

Laporan ini dikemukakan sebagai memenuhi sebahagian daripada syarat

penganugerahan Ijazah Sarjana Muda Sains serta Pendidikan

(Pengajian Islam)

Fakulti Pendidikan

Universiti Teknologi Malaysia

APRIL, 2010

ii

PENGAKUAN PENYELIDIK

“Saya akui ini adalah hasil karya saya sendiri kecuali nukilan dan ringkasan yang tiap-

tiap satunya telah saya jelaskan sumbernya”.

Tandatangan : ......................................................

Nama Penulis : WAN MOHAMAD FAHMI BIN WAN RAMLI

TARIKH : 25 MAC 2010

iii

DEDIKASI

Maha Suci Allah dan segala pujian hanya untukNya,

Yang Maha Pemurah Lagi Maha Pengasih,

Dengan RedhaNya Atas Segala ketentuanku,

Selawat dan Salam Buat Junjungan Mulia,

Nabi Muhammad s.a.w,

Penyuluh Seluruh Kehidupan Manusia,

Dari Kegelapan Kepada Cahaya.

Ibu dan Ayah yang amat dikasihi..

Wan Ramli Bin Wan Nawang dan Tumiah Binti Suratman,

Curahan kasih sayang yang tiada bertepian untuk anakmu ini,

Pengorbanan yang tidak mampu kubayar,

Hanya doa yang ku abadikan dalam doa-doaku,

Agar ibu dan ayah sentiasa di bawah lindunganNya,

Di Dunia dan Di akhirat sana Kelak..

Abang, kakak dan adik yang disayangi..

Teruskan perjuangan hidup kalian untuk mencapai cita-cita,

Persaudaraan selamanya,

Semoga Allah merahmati kalian selamanya..

Pensyarah-pensyarah yang dihormati..

Jasa dan pengorbanan yang dicurahkan tidak mampu diungkapkan,,

Sejuta penghargaan di atas semua didikan dan tunjuk ajar,

Semoga redha Allah manjadi milik kalian..

Sahabat-sahabat yang budiman..

Mengharungi perjuangan ini bersama kalian tidak mungkin dilupakan,

Salam ukhwah yang tiada berpenghujung,

Selamanya dihati,

Hidup Biar Berjasa..

iv

PENGHARGAAN

Alhamdulillah, setinggi-tinggi kesyukuran dipanjatkan ke hadrat Allah S.W.T

pentadbir sekalian alam diatas keizinan dan limpah rahmat-Nya jua maka dapatlah

penulis menyiapkan kajian Projek Sarjana Muda ini. Tidak dilupakan, selawat dan salam

ke atas junjungan besar Nabi Muhammad s.a.w serta keluarga dan sahabatsabahat

Baginda.

Di kesempatan ini, penulis ingin mengucapkan setinggi-tinggi penghargaan

dan jutaan terima kasih yang tidak terhingga kepada penyelia projek penulis yang

dedikasi, Dr Abd Rahman Bin Hamzah yang telah banyak membantu dan membimbing

penulis untuk menyiapkan kajian ini. Ucapan terima kasih yang tidak terhingga juga kepada

semua pensyarah Pusat Pengajian Islam dan Pembangunan Sosial dan Fakulti

Pendidikan yang terlibat secara langsung dan tidak langsung dalam membantu penulis

menyiapkan kajian ini. Tidak dilupakan juga kepada rakan-rakan Sarjana Muda Sains

serta Pendidikan (Pengajian Islam) terutamanya pelajar tahun empat yang sering

memberikan kerjasama dan bertukar idea demi menyiapkan projek ini.

Diharapkan agar hasil kajian ini dapat dijadikan rujukan kepada pembaca.

Ribuan kemaafan dipohon di atas apa juga kelemahan terhadap kajian ini. Semoga

segala usaha yang dilakukan mendapat keberkatan daripada Allah S.W.T. Amin.

Sekian, wasalam.

vii

ISI KANDUNGAN

BAB PERKARA MUKA SURAT

BORANG PENGESAHAN TESIS

PERAKUAN PENYELIA

JUDUL

PERAKUAN PELAJAR ii

DEDIKASI iii

PENGHARGAAN iv

ABSTRAK v

ABSTRACT vi

KANDUNGAN vii

SENARAI JADUAL xiii

SENARAI SIMBOL xvi

SENARAI SINGKATAN xvii

SENARAI LAMPIRAN xviii

BAB I PENGENALAN

1.1 Pendahuluan 1

1.2 Latar Belakang Masalah 3

1.3 Pernyataan Masalah 4

1.4 Objektif Kajian 5

1.5 Persoalan Kajian 5

1.6 Kepentingan Kajian

viii

1.6.1 Fakulti Pendidikan UTM 6

1.6.2 Individu 6

1.6.3 Masyarakat 7

1.7 Batasan Kajian 8

1.8 Istilah/Takrif 8

1.8.1 Pelajar 8

1.8.2 SPI 9

1.8.3 Seni 9

1.8.4 Khat 9

1.9 Kesimpulan 10

BAB II SOROTAN PENULISAN

2.1 Pendahuluan 11

2.2 Sejarah dan Perkembangan Seni Khat 12

2.2.1 Seni Khat pada Zaman Permulaan Islam 13

2.2.2 Seni Khat pada Zaman Umawiyyah 14

2.3.2 Seni Khat pada Zaman Abasiyyah 15

2.3 Jenis-Jenis Khat 16

2.3.1 Khat Kufi 17

2.3.2 Khat Nasakh 18

2.3.1 Khat Thuluth 19

2.3.1 Khat Riq’ah 20

2.3.1 Khat Diwani 21

2.3.1 Khat Farisi 22

2.4 Seni Khat di Malaysia 22

2.5 Seni Khat dalam Pendidikan 26

2.5.1 Pengajaran Seni Khat Secara Formal 26

2.5.2 Pengajaran Seni Khat Secara Tidak Formal 30

ix

2.6 Disiplin dan Kaedah Penulisan Khat Secara Umum 32

2.7 Kelengkapan Seni Khat 35

2.7.1 Pen Khat 35

2.7.2 Dakwat 35

2.7.3 Pisau dan Maqta 36

2.7.4 Kertas atau Permukaan Yang Sesuai 36

2.8 Kajian-Kajian Lepas 36

2.9 Kesimpulan 37

BAB III METODOLOGI KAJIAN

3.1 Pengenalan 39

3.2 Rekabentuk Kajian 39

3.3 Tempat Kajian 40

3.4 Populasi dan Sampel Kajian 40

3.5 Instrumen Kajian 41

3.5.1 Bahagian A 42

3.5.2 Bahagian B 42

3.6 Kajian Rintis 44

3.7 Analisis Data 45

3.8 Jangka Masa Kajian 46

3.9 Kesimpulan 46

BAB IV ANALISIS DATA

4.1 Pengenalan 47

4.2 Analisis Data (Bahagian A) 48

4.2.1 Umur Responden 48

x

4.2.2 Tahun Pengajian responden 48

4.2.3 Jantina Responden 49

4.2.4 Latar Belakang Pendidikan Responden 49

4.2.5 Latar Belakang Pendidikan RespondenTerakhir

Sebelum Memasuki UTM 50

4.3 Analisis Data (Bahagian B) 50

4.3.1 Maklumat pengetahuan pelajar SPI terhadap

Seni Khat 51

4.3.2 Maklumat pengetahuan pelajar SPI terhadap

Kemahiran Seni Khat 55

4.3.3 Maklumat mengenai kaedah yang digunakan oleh

responden bagi meningkatkan tahap penguasaan

terhadap kemahiran Seni Khat 60

4.3.4 Maklumat mengenai masalah yang dihadapi oleh

responden dalam menguasai 65

4.3.5 Analisis keseluruhan bagi objektif pertama 68

4.3.6 Analisis keseluruhan bagi objektif kedua 70

4.3.7 Analisis keseluruhan bagi objektif ketiga 72

4.3.8 Analisis keseluruhan bagi objektif keempat 73

4.4 Kesimpulan 75

BAB V PERBINCANGAN, RUMUSAN DAN CADANGAN

5.1 Pendahuluan 76

5.2 Ringkasan Kajian 77

5.3 Perbincangan Hasil Dapatan 77

5.3.1 Maklumat latar belakang responden 77

5.3.2 Pengetahuan pelajar SPI terhadap Seni Khat 79

xi

5.3.3 Pengetahuan pelajar SPI terhadap Kemahiran

Seni Khat 81

5.3.4 Kaedah Yang Digunakan bagi Meningkatkan

Tahap Penguasaan Responden Terhadap Kemahiran

Seni Khat 85

5.3.5 Masalah yang dihadapi Responden Dalam

Menguasai Seni Khat 89

5.4 Rumusan 92

5.4.1 Rumusan pengetahuan pelajar SPI terhadap

Seni Khat 92

5.4.2 Rumusan pengetahuan pelajar pelajar SPI terhadap

Kemahiran Seni Khat 93

5.4.3 Rumusan Kaedah Yang Digunakan bagi Meningkatkan

Tahap Penguasaan Responden Terhadap Kemahiran

Seni Khat 93

5.4.4 Rumusan Masalah yang dihadapi Responden Dalam

Menguasai Seni Khat 94

5.5 Cadangan 95

5.5.1 Fakulti Tamadun Islam 95

5.5.2 Pelajar 96

5.5.3 Guru 96

5.5.4 Sekolah 97

5.5.5 Bahagian Pendidikan Islam 97

5.5.6 Pusat Pengajian Tinggi 98

5.5.7 Kerajaan 98

5.6 Cadangan kajian Lanjutan 99

5.7 Kesimpulan 100

xii

BIBLIOGRAFI 101

LAMPIRAN 105

xiii

SENARAI JADUAL

NO. JADUAL TAJUK MUKA SURAT

3.1 Pengkelasan Skala Likert 42

3.2 Maklumat Pembahagian Soal Selidik 43

3.3 Pengkelasan maklum balas bagi soal selidik bahagian B 43

3.4 Skala Pemeringkatan Likert untuk Min 43

4.1 Taburan responden mengikut umur 48

4.2 Taburan responden mengikut tahun pengajian 48

4.3 Taburan responden mengikut jantina 49

4.4 Taburan responden mengikut latar belakang sekolah 49

4.5 Taburan responden mengikut latar belakang

pendidikan 50

4.6 Taburan kekerapan, peratusan dan min bagi item 1 51












xiv






























xv

4.47 Taburan kekerapan, peratusan dan min bagi pengetahuan

Pelajar terhadap Seni Khat 68

4.48 Taburan kekerapan, peratusan dan min bagi pengetahuan

Pelajar terhadap Kemahiran Seni Khat 70

4.49 Taburan kekerapan, peratusan dan min bagi kaedah-

kaedah yang digunakan bagi meningkatkan tahap

penguasaan responden terhadap kemahiran 72

Seni Khat

4.50 Taburan kekerapan, peratusan dan min bagi

masalah-masalah yang dihadapi responden

dalam menguasai Seni Khat 73

xvi

SENARAI SIMBOL

α - Alpha

n - Sampel Kajian

xvii

SENARAI SINGKATAN

PPIPS Pusat Pengajian Islam dan Pembangunan Sosial

s.a.w Sallallahualaihiwassallam

r.a Radiyallahuanhu/ha

SPI Sarjana Muda Sains serta Pendidikan (Pengajian Islam)

S.W.T Subhanahu Wa Taala

UTM Universiti Teknologi Malaysia

IPT Institusi Pengajian Tinggi

STAM Sijil Tinggi Agama Malaysia

STPM Sijil Tinggi Peperiksaan Malaysia

SMRA Sijil Menengah Rendah Agama

KBSM Kurikulum Bersepadu Sekolah Menengah

KBSR Kurikulum Bersepadu Sekolah Rendah

j-QAF Program Jawi, al-Quran dan Asas Fardhu Ain

SMA Sekolah Menengah Agama

SMKA Sekolah Menengah Kebangsaan Agama

SMK Sekolah Menengah Kebangsaan

xviii

SENARAI LAMPIRAN

LAMPIRAN TAJUK

A Borang soal selidik

1

BAB 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Islam adalah agama benar dan suci yang mengusun kehidupan manusia dari segala

aspek sama ada pada zahir mahupun batin. Ia tidak pernah melarang umatnya dari

tertarik dengan keindahan, malahan mengiktiraf keindahan dan kesempurnaan itu

sebagai satu tuntutan agama.

Salah satu daripada keindahan Islam itu dapat dilihat dari Seni Khat atau yang

dikenali sebagai seni kaligrafi Islam. Ia merupakan salah satu seni daripada seni-seni

warisan Islam yang mana telah memainkan peranan yang penting di dalam kehidupan

insani sejak zaman berzaman. Tiada siapa yang dapat menafikan peranannya. Islam

tidak pernah menghalang umatnya tertarik dengan keindahan, malah mengiktiraf

keindahan dan kesempurnaan itu sebagai satu tuntutan agama Islam.

Bermula dengan turunnya ayat suci al-Quran kepada baginda Rasulullah s.a.w,

masyarakat Arab yang petah bersyair serta berpuisi, menggunakan kepandaian yang

dikurniakan mencipta tulisan berseni atau kaligrafi sebagai tinggalan tamadun Islam

untuk ditatap generasi seterusnya. Dengan seruan yang penuh nada prihatin dan

2

mendidik, ayat tersebut mengajak manusia untuk melihat kepentingan ilmu sebagai

bekalan dunia yang paling berharga. Ayat terbabit memberikan isyarat yang cukup jelas

sesungguhnya agama yang disampaikan kepada manusia oleh Nabi Muhammad s.a.w

ialah agama ilmu, agama yang bertulangbelakang pengetahuan yang hanya dapat

diperoleh dengan membaca (Abd Rahman Hamzah, 2008).

Oleh sebab kitab al-Qur’an sendiri menyuruh umat manusia agar tahu membaca,

menulis, melalui ayat yang pertama diturunkan, maka Rasulullah S.A.W.

memerintahkan tawanan perang yang pandai menulis, membaca mengajar anak-anak

orang islam menulis dan membaca, sebagai satu isyarat supaya mereka boleh dibebaskan

(Manja Mohd. Ludin & Ahmad Suhaimi, 1995).

Sedangkan pada permulaan Islam hanya beberapa orang sahaja di kalangan

mereka yang boleh membaca dan menulis di kota Mekah. Fenomena ini dengan

sendirinya telah merobah tradisi bahasa arab sebelum tradisi tulisan. Perubahan dan

perkembangan ini ternyata berlaku terlalu cepat sesuai dengan perkembangan agama

islam itu sendiri, mulai dari zaman Khulafa’ al-Rasyidin, zaman Bani Umaiyah

berlanjutan ke zaman Abbasiyyah dan seterusnya ke zaman keemasan dan kegemilangan

pemerintahan Islam (Manja Mohd. Ludin & Ahmad Suhaimi, 1995).

Penyebaran Islam ke merata tempat telah mempengaruhi pelbagai masyarakat

untuk mendekati dan mendalami budaya Islam. Khat mula diterima dan dipelajari oleh

pelbagai bangsa di dunia. Khat diubahsuai mengikut cita rasa masyarakat setempat

sehingga lahir pelbagai gaya seni khat. Menurut Yasin Hamid jenis khat yang paling

popular sehingga kini dihadkan kepada enam bentuk iaitu Khat Nasakh, Khat Thulus,

Khat Diwani, Khat Kufi, Khat Riq’ah, Khat Farisi (Abd Rahman Hamzah, 2008).

Kesimpulannya, Seni Khat yang dapat kita lihat pada hari ini sama ada yang terdapat

pada helaian mushaf al-Qur’an sehinggalah kepada dinding-dinding mahupun di kubah-

kubah masjid jelas menunjukkan ketinggian seni warisan Islam. Justeru itu,sewajarnya

untuk kita mengorak langkah dan mengambil inisiatif untuk menguasai dan mendalami

3

Seni Khat ini disamping ilmu-ilmu yang lain. Di samping itu juga, ia dapat meneruskan

tradisi kecemerlangan umat Islam masa lampau di dalam bidang kesenian.

1.2 Latar Belakang Masalah

Islam adalah agama yang nyata dan sesuai dengan fitrah manusia, pada semua

tempat, zaman dan situasi yang menepati cita rasa, kehendak, sifat, keinginan, nafsu,

perasaan dan akal fikiran manusia. Dalam diri manusia tertanamnya perasaan suka pada

keindahan. Keindahan itu adalah seni. Seni adalah sesuatu yang bersifat abstrak, dapat

dipandang, didengar dan disentuh oleh jiwa tetapi tidak dapat dinyatakan melalui kata-

kata atau bahasa.

Seni Khat bukan sekadar wacana penyampai maklumat tetapi mengandungi nilai-

nilai abstrak yang disimpulkan dengan kehalusan, kelembutan, kesinambungan,

perhubungan, pergerakan, keharmonian dan sebagainya.

Ramai dikalangan umat Islam pada zaman sekarang tidak ramai yang

mengetahui tentang kemahiran Seni Khat bahkan hanya segelintir sahaja yang

mengetahuinya. Menurut Naib Yang Dipertua Persatuan Seni khat Kebangsaan Prof

Madya Dr Muhamad Bukhari Ahmad Lubis dalam Berita Harian 1999, Kementerian

perlu memandang serius perkara itu kerana generasi muda semakin kurang pendedahan

mengenai tulisan Seni Khat sejak kebelakangan ini meskipun hakikatnya kesenian itu

boleh menjurus pelajar kearah kebaikan. Sedangkan Seni Khat itu mempunyai nilai

estetika sebagai warisan bangsa, perlu dipertahankan masyarakat supaya terus kekal

menjadi seni yang tidak hilang daripada perkembangan zaman. Menurut Yang Dipertua

Persatuan Seni khat Kebangsaan Mohd Yusof dalam berita harian 1999, Seni Khat

mempunyai unsur dalam pembentukan rohani dan jasmani, maka itu wajarlah usaha

melipatgandakan penggunaan tulisan ini dilakukan, khususnya di Institusi Pengajian

Tinggi (IPT) tempatan (Berita Harian, 1 Februari 1999).

4

1.3 Pernyataan Masalah

Berdasarkan keadaan yang berlaku sekarang, penyelidik berasa perlu bagi

menjalankan kajian di Universiti Teknologi Malaysia terutamanya kepada pelajar-

pelajar SPI Fakulti Pendidikan. Ini kerana, pada masa kini, guru-guru yang mengetahui

tentang kemahiran Seni Khat mempunyai jumlah yang sedikit.

Selain itu, Seni Khat juga sudah diperkenalkan pada peringkat sekolah menerusi

program Jawi, al-Quran dan Asas Fardhu Ain (j-QAF). Di antara objektif program j-

QAF iaitu menguasai bacaan dan tulisan Jawi (Khat). Menurut Pengerusi Persatuan Seni

Khat Kebangsaan Johor, Jainal Sakiban Al-Jauhari berkata, pelbagai usaha sedang giat

dijalankan kerajaan bagi memastikan seni khat Islam terus dimartabatkan. Beliau

berkata, program pembelajaran tulisan Jawi al-Quran, bahasa Arab dan fardu ain (J-Qaf)

membuktikan bahawa kerajaan juga memandang serius terhadap pembangunan Seni

Khat yang semakin terpinggir kesan daripada arus pembangunan semasa.

Program J-Qaf merupakan penyambung kepada Seni Khat kerana pendidikan

mengenai seni juga termasuk dalam sukatan kurikulum pembelajaran mereka. Penyataan

ini menimbulkan kerisauan di kalangan guru yang tidak mempunyai kemahiran dalam

mengajar seni khat. Ini kerana mereka tidak mempunyai asas-asas untuk mengajar Seni

Khat, dan bagaimana mereka hendak mengajar kepada murid-murid? Bagaimana mereka

hendak menonjolkan Seni Khat di kalangan pelajar? Hal ini akan menyebabkan

pengajian tidak dapat diteruskan kerana ketiadaan guru yang berkebolehan untuk

mengajar mata pelajaran berkenaan.

Sehubungan dengan masalah itu, fokus kajian ini ditumpukan khusus kepada

pelajar SPI Fakulti Pendidikan, yang mana mereka akan menjadi guru di sekolah dan

mungkin mereka akan diberikan tugas untuk mengajar Seni Khat atau kerja-kerja yang

berkaitan dengan Seni Khat di sekolah. Hal ini akan menimbulkan masalah bagi pelajar

SPI kerana mereka tidak didedahkan dengan kemahiran Seni Khat secukupnya dan

tidak diajarkan secara formal dalam silibus kursus SPI.

5

Justeru itu, berdasarkan kepada latar belakang masalah seperti yang dinyatakan,

penyelidik berminat untuk mengetahui pengetahuan tentang Seni Khat dan tahap

kemahiran Seni Khat yang mereka ketahui.

1.4 Objektif Kajian

1. Untuk mengenal pasti pengetahuan pelajar SPI terhadap Seni Khat.

2. Untuk mengenal pasti pengetahuan pelajar SPI terhadap kemahiran Seni Khat.

3. Untuk mengenal pasti kaedah yang digunakan bagi meningkatkan tahap

penguasaan mereka terhadap kemahiran Seni Khat.

4. Untuk mengenal pasti masalah responden yang dihadapi dalam menguasai Seni

Khat.

1.5 Persoalan Kajian

1. Bagaimanakah pengetahuan pelajar SPI terhadap Seni Khat?

2. Bagaimanakah pengetahuan pelajar SPI terhadap kemahiran Seni Khat?

3. Apakah kaedah yang digunakan bagi meningkatkan tahap penguasaan mereka

terhadap kemahiran Seni Khat?

4. Apakah masalah yang dihadapi responden dalam menguasai Seni Khat?

PERSEPSI PELAJAR SARJANA MUDA SAINS SERTA PENDIDIKAN ... · 2.5 Seni Khat dalam Pendidikan 26 2.5.1...

Documents

Transcript of PERSEPSI PELAJAR SARJANA MUDA SAINS SERTA PENDIDIKAN ... · 2.5 Seni Khat dalam Pendidikan 26 2.5.1...