Pedagogika specjalna.pdf

Urszula Morcinek

Pedagogika specjalna

SZCZECIN 2011

Autor

dr Urszula Morcinek

Recenzent

prof. dr hab.

Redakcja techniczna i korekta

Anna Worach, Justyna Jankowska

Wszelkie pra

reprodukowana an elektronicznej,

fotokopii, na

autorskich. Szczecin 2010.

Publikacja jest finansowana z projektu

Edukacja przedszkolna i wczesnoszkolna z Unii

Europejskiej ramach

2007-2013, P .

ISBN 978-83-61082-56-9

100 egz.

Wydawca

ul. Mieszka I 61C

71-011 Szczecin

Druk

volumina.pl Daniel Krzanowski

ul. Ks. Witolda 7-9

71-063 Szczecin

.. ........................................................................ 5

SUBDYSCYPLINA PEDAGOGIKI

........................................................ 9

specjalnej jako nauki. Miejsce pedagogiki specjalnej

w ........................................ 9

1.2. Podmiot w pedagogice specjalnej ustalenia

terminologiczne ........................................................... 12

odchylonych od normy ................................................ 16

.................. 20

..................................................... 22

PEDAGOGICE

SPECJALNEJ ................................................ 25

2.1. Rehabilitacja a rewalidacja ustalenia terminologiczne 25

2.2. Rehabilitacja a rewalidacja ustalenia terminologiczne 28

....... 30

stereotypy

a ............................................. 31

... 33

z ........................... 33

33

......... 37

38

.......................... 40

z ................................................. 42

w surdopedagogice ................................................. 42

...................................... 43

....................... 45

3.2.4. Formy pomocy o .............. 45

zaburzeniami

wzroku ......................................................................... 47

gogice .............. 47

.................................... 49

niewidomych .......................................................... 50

3.4. Wybrane problemy rehabilitacji w pedagogice

terapeutycznej .............................................................. 51

3.4.1. Podmiot w pedagogice terapeutycznej ................... 51

3.4.2. Etio ....................... 52

............................. 53

.... 53

pedagogice terapeutycznej ...................................... 54

CH.

BARIERY W

WE ............... 57

................................ 57

4.2. In ............ 59

................................................ 61

BIBLIOGRAFIA ..................................................................... 63

5

z o-

o

awiera problem do przedyskutowania w trakcie

do indywidualnej refleksji i poszuki-

wania odpowiedzi.

teoretycznym pedagogiki specjalnej jako subdyscypliny peda-

nauk o charakte pedagogicznym,

a-

no-

sprawnej. Ponadto, o-

. To

em czy innymi zaburzeniami dotykaj

cymi

i-

aby po-

okre-

ji (rewalidacji). Podstawowe ukie-

obszarze wybra-

pra-

cy.

6

owiem roz-

z-

e-

odejmowania

o-

z stwarza szereg pro-

wzroku. N ludzie

edagogicznego

a cy

o

z choro-

w-

nych, zawodowych, jak ostatnim,

i-

idowania tych barier i stwarzanie

osobom nie

ludzi zdro tzw. normalne-

e

7

W niniejszym o-

i specjalnej, jak pe-

dagogika resocjalizacyjna czy pedagogika korekcyjna, ze

e-

i cy Diagnozy i te-

rapii pedagogicznej, pedagogika resocjalizacyjna do Pedagogi-

znie).

Autorka przekazuje ten skrypt studentom, aktualnym

i e-

wyzwoli uczniem in-

nym, bo o-

o

Urszula Morcinek

9

.

PEDAGOGIKA SPECJALNA JAKO

1.1.

specjalnej jako nauki. Miejsce pedagogiki

specjalnej w

i

Z

i-

pedagogika specjalna pedagogiki,

a wychowa-

o-

y

zabu a1.

Aktualnie pedagogika specjalna zajmuje

w wi ,

e

1 W. Dykcik, Wprowadzenie w przedmiot pedagogiki specjalnej jako nauki,

[w:] Dykcik W. (red.), Pedagogika specjalna, Wydawnictwo UAM,

O

10

Problematyka pedagogiki specjalnej obejmuje:

przyczy i-

zycznej;

zjawiska

o-

obejmu i-

rewa-

ych, chorych, niedostosowanych

w inny spo od

tej na

cel humanitarny o

a-

nia optymalnego

cel dydaktyczno wychowawczy one

cel utylitarny

pracy za o-

o-

e-

U. MORCINEK PEDAGOGIKA SPECJALNA

11

nau

psychologicznymi, medycznymi i socjologicznymi.

Schemat 1.

NAUKAMI

Pedagogika specjalna w zarysie, towe

FOSZE

y-

prak-

NAUKI

PSYCHOLOGICZNE

NAUKI

PRAWNE

NAUKI

MEDYCZNE

NAUKI

PEDAGOGIKA

SPECJALNA

O

12

1.2. Podmiot w pedagogice specjalnej ustalenia

terminologiczne

termi-

stosowano wcze-

dewiacja, kalectwo in-

walidztwo, ograniczenie psychofizyczne, zaburzenie rozwojowe

czy o

ta-

kie jak: czy

debil, idiota,

ek, czubek itp.).

jak

edukacyjnymi czy odchylenie od normy .

normy

z zdrowia, rozumianym jako o-

o-

czucia

ma

normalny statystycznie a-

nej popu masowy, po-

wszechny;

czy subkultury;


13

normalny rozwojowo zwojo-

b-

normalny y-

chicznie".

, m pedagogiki

specjalnej to te

normy o-

m. o-

W kontek-

czy subkultury,

zach

wobec tej grupy i-

o-

m o-

nym lub dewiantem, czyli tym

devio

a ,

i

nie jest to ecznego zapotrzebowa-

nia...

o-

O

14

Pierwsza grupa to

P upowszechniona w krajach

z

.

W tej definicji mamy do czynienia z szerokim aspektem

adolescencji

roli

i-

o j uszkodzony i

i-

i

i kulturowe2.

l-

nym, w warunkach pracy chronionej czy z racji przyznawania

,

2 J. Sowa, Pedagogika specjalna w zarysie


15

nia

prowadzonego met dzie-

ci normalnych, i bez specjalnego ws

go rozwoju. Natomiast odwrotnie jest w sytu-

acji zatrudnienia kiedy kalectwem

zatrudniona w warunkach pracy chronionej nie odbiega od

rodzaj wykonywanej pracy i wymagania stawiane

jej ny ami

danej osoby.

de-

wnych

:

czas wy

\ zny

r-3.

o-

y-

3 A. Kurzynowski, [w:] J. Mikulski, J. Auleytner (red.),

, Wydawnictwo WSH

TWP, Warszawa 1996, s. 19.

O

16

y-

formie:

;

utrudnienie, w obserwujemy

ci

ograniczenie, swoje role, ale

w

wtedy, gdy nie mo-

1.3.

odchylonych od normy

nicowane systemy klasyfikacyjne o-

o-

d

etiologiczne na-

byte w toku

medyczne

o-

czasu trwania sytuacji dewiacyjnej wska a-

pedagogiczne kryterium etapowych

szkolnych)


17

w

psychologiczne

o-

De-

klaracji Praw Dziecka

k

1. fizyczne,

2. ,

3.

4, y-

j-

sca uszkodzenia, a mianowicie:

1.

i

2.

a charakterologiczne),

3.

motoryczne oraz zaburzenia mowy).

4 O. Lipkowski, Pedagogika specjalna w zarysie, Wydawnictwo PWN,

Warszawa 1981, s. 26.

O

18

potrzeby organizacji procesu edukacyjno terapeutycznego dla

jednostek z zaburzeniami rozwojowymi.

Z kolei 5 e-

i

1)

a) niewidomi od urodzenia lub przed 5 ro ycia,

b) ociemniali,

c) niewidomi i ociemniali z dodatkowymi kalectwami,

d) o-

wym,

e)

f)

2) g

a)

b)

c)

d)

e)

f)

3) g

4) u

a) w stopniu lekkim,

b) w stopniu umiarkowanym,

c) w stopniu znacznym,

d) ,

5 Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej, Wydawnictwo

PWN, Warszawa 1998, s. 27.


19

5) przewlekle chorzy:

a) ia,

b) (szpitalne, am-

bulatoryjne);

6) o

a) amputacje lub braki, transformacje,

b)

c)

d) ;

7) o ys-

harmonii rozwoju

8) s

a) oraz konflik-

moralnymi,

b) ,

c) psychopatycznego, charakteropatycznego, nerwi-

cowego go z prawem.

zajmuje klasyfikacja dzieci ze specjalnymi potrzebami edu-

kacyjnymi. Termin specjalne potrzeby edukacyjne jest trakto-

i w o-

gicznego6. Zgodnie z takim pojmowaniem,

6 Warnock Raport

i rozpowszechniony w Polsce prze

publikacjach z zakresu dysleksji rozwojowej.

O

20

tym samym wie-

,

specjal

logopedyczna, korekcyjna i kompensacyjna, socjoterapeutycz-

na, wy nawcza, psychoterapeutyczna i inne.

wybitnie zdolnych,

e-

dzieci z zaburzeniami rec

z zaburzeniami neurologicznymi,

,

zaburzeniami psychicznymi,

ze specyficznymi trud

dysleksji i

z odmiennych grup etniczno kulturowych7.

1.4.

w-

b-

dyscypliny d-

nostka z danym

7 Uczniowie ze

specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Informator, Warszawa 2010.


21

W o-

spe

ika zdolnych i uzdol-

Tabela 1.

wychowawczej

kompensacja

leczenie

ycho-

zopodobnymi

korekcja

logopedia

resocjalizacja

Pedagogika zdolnych i uzdolnionych

Wybrane zagadnienia z pedagogiki specjalnej, Oficyna

-

oligofrenopedagogika,

surdopedagogika,

tyflopedagogika,

O

22

pedagogika terapeutyczna (lecznicza),

pedagogika korekcyjna,

pedagogika resocjalizacyjna,

pedagogika zdolnych i uzdolnionych.

1.5. enia cywilizacyjne a problemy profilaktyki

a-

z-

nej, farmakologii i wielu innych naukowych dziedzin,

oroby,

utecznie

, a tak-

, a problemy okresu starczego

a-

bilitacyjnym itd.

Zastanaw

(10 %) pozostaje niezmienny od lat, a nawet w ostatnim czasie

lizacyjnym t

zdrowego a-


23

Problem do dyskusji

z-

1.

2. Zanieczy

3. Choroby cywilizacyjne i zawodowe

4.

5. ych,

narkotykowych, medialnych)

6. o-

o

7.

8. Tendencje posz

9. Inne (jakie?).

25

.

CI

W PEDAGOGICE SPECJALNEJ

2.1. Rehabilitacja a rewalidacja ustalenia

terminologiczne

rehabilitacja i rewalidacja. To rezultat

k-

o-

rodnie defini

(od jednostki izolowanej, przeciw-

8.

Termin rewalidacja

cia zdrowia, mocy, (grec. validus

tradycj rehabilitacja. Inicjato-

rem upowszechniania terminu rewalidacja

W

z

kompensowania, korygowania, usprawniania i dynamizowania

8 Z. Cackowski,

1978 nr 4.

O

26

e-9. Pierwotnie termin ten

obec

tej z zaburzeniami

receptorycznymi i intelektualnymi.

Z kolei rehabilitacja,

habilis mocny, silny, sprawny), zgodnie

ze stanowiskiem Aleksandra Hulka10

, polega na usprawnianiu

w-

u-

(np. choroby psy-

chiczne)

w ta

a o-

i przygoto-

waniem n-

dra Hulka11

a-

cyjnych.

9 M. Grzegorzewska, Pedagogika specjalna, Wydawnictwo PIPS, Warszawa

1964, s. 90. 10

A. Hulek, Pedagogika rewalidacyjna, Wydawnictwo PWN, Warszawa

1980, s. 14. 11

Ibidem.


27

a

n-

nego jednostk12

modyfi-

13.

rewalidacja i rehabilitacja ologicznie,

jak i merytorycznie, naczelne zadanie w obu tych akcjach pe-

dagogicznych pozostaje takie samo, a mianowicie:

w rewalidacji (w rehabilitacji) skoordyno-

znym,

do a-

14

.

12

autorzy, jak np.

H. Borzyszkowska, , [w:] Hulek A.

(red.), Pedagogika rewalidacyjna, Wydawnictwo PWN, Warszawa

1980; A. Maciarz, , Wydawnictwo WSiP,

Rodzina a funkcjonowanie w klasie

stopniu lekkim,

Wydawnictwo US, Szczecin 1994 i inni. 13

A. Maciarz

(1981, 1984). 14

A. Hulek, , Wydawnictwo

PZWL, Warszawa 1969; A. Hulek, Pedagogika rewalidacyjna,

Wydawnictwo PWN, Warszawa 1980; A. Maciarz, Wybrane zagadnienia

rewalidacji dzieci

O

28

Cel ten jest realizowany poprzez:

y-

malnej s

stwie,

tworz kulturowym

k-

cjonowania15

.

strony

i ne

dru-

Aleksandry Maciarz16

z-

nej.

2.2. Rehabilitacja a rewalidacja ustalenia

terminologiczne

a-

wszystkich

:

15

A. Maciarz, Wybrane zagadnienia rewalidacji dzieci, Wydawnictwo WSP,

Ziel 16

Ibidem.


29

1. fizycznej zabiegi lecznicze i usprawnianie fizyczne,

2. psychicznej zabiegi psychoterapeutyczne,

3. socjoterapia, jako przygotowanie do spo-

go funkcjonowania,

4. zawodowej

roli zawodowej.

i k a-

w danej fazie rewalidacji17

.

:

kompensacja a-

korektura sfer i funkcji zaburzonych,

usprawnianie funkcji sprawnych lub najmniej zabu-

rzonych,

dynamizowanie jednostki w zakresie pobudzania

, charakte-

przede

17

A. Maciarz, , Wydawnictwo WSP, Zielona

O

30

, i-

2.3. Zasady w systemie odd

Do a nich

zasada akceptacji, roz

takim jakim jest, czyli obarczon

zasada pomocy a-

cjo

zasada indywidualizacji

zasada terapii pedagogicznej,

naj-

a-18

.

o nowe zas o:

,

,

rewalidacji.

18

O. Lipkowski, Pedagogika specjalna w zarysie, op. cit., s. 43 44.


31

Problem do dyskusji

zasad we

rewalidacyjnych?

2.4. stereotypy

a

Choroba, w istotny spo-

w zakresie edukacyjnym, za-

j o-

o-

wadzi

o-

sprawnego, decyduje w wysokim stopniu on sam. Jest to bo-

wiem

, w toku bez-

,

za

Przebieg i efekty w-

o-

a-

i

o-

O

32

ze

zmian w st

i-

i 19

.

lu-

i-

o-

anych

w szeroko p jno kulturowym.

Zagadnienia te

dzie w-

nych w

19

U. Morcinek, , [w:] Turystyka

i , Wydawnictwo

MOSRiR, Szczecin 2003, s. 17.

33

.

3.1. Wybrane zagadnienia rewalidacji

z

o-

oligofrenopedagog (z grec.

oligos pomniejszenie, phren u

e-

u jak:

y-

czy, obecnie stosowany, l-

na. ie, ale faktycznie

z

e-

go diagnozowaniu.

e-

d-

nostki.

O

34

kate-

goriach dynamicznych, co stwarza optymistyczne perspektywy

zaburzeniami in-

telektualnymi.

W n-

stosun-

zaburzeniami

okresie rozwo-

ycia. Z kolei zachowanie

przystosowawcze d-

k-

cjonuje20

. trzy

komponenty, a mianowicie:

organiczny

r-

wowego,

psychologiczny e-

y-

chicznego funkcjonowania jednostki,

, 21

.

20

J. Kostrzewski,

do Ruth Luckasson i in. (1992),

, t. 8, Wydawnictwo WSPS, Warszawa

1997. 21

J. Wyczesany, [w:]

Dykcik W. (red.): Pedagogika specjalna

1997, s. 117.


35

d-

obserwowalne.

o-

wego ode am

E. A. Dolla, H. J. Grossmanna, R. Hebera, J. Tizarda, A. F.

Tredgolda.

yli

w-

Dolla22

,

i, gdy orzeka

1.

2.

3. o charakterze rozwojowym,

4.

5. pochodzenia konstytucjonalnego,

6.

dynamiczny charakter nie

z a-

y-

ka23

to:

22

A. M. Clarcke, A. D. B. Clarcke (red.): ,

Wydawnictwo PWN, Warszawa 1969, s. 66. 23

K. Kirejczyk, Oligofrenopedagogika, Wydawnictwo WSPS, Warszawa

1978, s. 45.

O

36

istotnie

(co najmniej o dwa odchylenia standar

jednostki

okresie rozwojowym przez czynniki dziedziczne, wrodzone i na-

byte po urodzeniu (w tym w sporadycznych przypadkach przez

czynniki socjalno dnie)

owego.

o-

ds. Upo-

y-

stwo Psychiatryczne (DSM

niedoro

funkcjonowaniem intelektualnym, z

o-

kulturalnych, samo-

24

.

24

R. Luckasson i in. 1992, [w:] J. Kostrzewski,

dotyc

Luckasson i in. (1992) Roczniki Pedagogiki 8,

Wydawnictwo WSPS, Warszawa 1997.


37

Zaprezentowana definicja ma charakter funkcjonalny.

o-

rzypadku indywidual-

nego).

Otton Lipkowski25

o-

y-

przed urodzeniem (prenatal-

ne), w okresie porodowym (perinatalne) i po urodzeniu (post-

natalne).

Do przyczyn prenatalnych zalicza:

1. Wiek matki

e generatywnych

u starszych matek:

np.

2. Ekromesomopatie, czyli zaburzenia chromosomalne,

Klinefeltera);

3. Niedotlenienie e-

ch epileptycznych lub nie-

);

25

O. Lipkowski, Pedagogika specjalna, Wydawnictwo PWN, Warszawa

1981, s. 98.

O

38

4. Uszkodzenia chemiczne, mechaniczne i radiacyjne (wy-

np. w czasie jazdy motocyklem, niefacho-

wych i promieniami Roentge-

na);

5. Choroby infekcyjne matki ( ypa

6. za-

burzeniach przemi a-

Do przyczyn perinatalnych

1. uszkodzenia mechaniczn

z

2.

3. inne.

Do przyczyn postnatalnych natomiast:

1. urazy fizyczne;

2. ( ropie-

nie i guzy

3.

e-

o-

w dziedzinach: odpowiedzial-


39

dnia co-

dzienne , sa ).

cztero-

a)

(I.I. od 52 do 67),

b)

(I.I. od 36 do 51),

c)

(I.I. od 20 do 35),

d) wy

(I.I. 0 do 19).

O

40

3.1.4. Charakt

nosprawnych intelektualnie26

a-

godniejsza forma niedorozwoju. U takich

e-

oraz zachowanie. Irena Obuchowska27

trzy m.

o, procesy analizy i l-

niania. tu silny schematyzm i e-

a-

dania teoretycznego osoby te nie szu

a-

. W a-

daniem ludzie tacy

26

acji

autorki skryptu, zob.: U. Morcinek,

, Wydawnictwo US, Szczecin 2003, s. 24

36 oraz U. Morcinek, , [w:]

y-

, Wydawnic-

two MOSRiR, Szczecin 2003, s. 40 42. 27

I. Obuchowska (red.), , Wydawnic-

two WSiP, Warszawa 1991, s. 219.


41

-

a-

sfer i funkcji rozwojowych w odniesieniu do grupy charaktery-

umiarkowanego stop-

nia niedorozwoju intelektualnego p dne

e-

obra-

zowym (co w przypadku normalnego rozwoju odpowiada sta-

w tw

i

o-

dzielne y-

ko zarobkowe. Jednak

o-

tywacyjny.

W toku

op one , jak czytanie, pisanie

i o-

lekkim.

O

42

Z kolei

intelektualnej z-

woju pisania czy rachowania

jeszcze bardziej wolniejsze tempo

a ca

cem). Ludzie tacy w u-

etapie inteligencji sensoryczno motorycznej, co odpowiada

stadium w

Wiele z o-

logiczne i po

a w wielu przypadkach o-

o-

td.).

3.

z

w surdopedagogice

Surdopedagogika ( ) -

wy-


43

kryterium28

:

A.

a) l

eptanej;

b) u (40-70 db)

c) z (70-90 db)

po odpowiednim treningu mowa jest rozumiana

d) g (

mowa potoczna nie jest rozumiana nawet przy po-

B. na dodatkowe uszkodzenia:

a) ,

b) ledzeniem ,

c) du ruchu.

C. Z

a) ,

b)

u-29

.

28

O. Lipkowski, Pedagogika specjalna, op. cit., s. 122 - 123. 29

Ibidem, s. 123 - 124.

O

44

wyst puje tak

tej samej rodziny.

Dzielimy

zaburzeniami. Nie nieraz

dopiero po kilkunastu latach e-

e-

dziczna recesywna

, a w tym:

choroby wirusowe,

zaburzenia hormonalne,

konflikt serologiczny.

a-

zwoju jednost-

ki:

uraz wskutek krwotoku i niedotlenienia w trakcie porodu,

2 3 latach

ych,

urazy akustyczne, psychiczne i inne).


45

u a-

wet ze

dobry poziom szkolny i dobre przygotowanie do pracy zawo-

dowej, a z-

nego.

, mowa osoby jest inna,

a-

, t

ona innymi

formami porozumiewania, takimi jak: mimika, gesty, migi,

mowa palcowa. Jest to ,

efe

e-

lektualny

jest ono

ch

o-

enie

y-

O

46

o-

gopedy, surdopedagog

Pomoc logopedyczna u

jest nabywanie poprawnej wymowy z uwagi na ograniczenia

. Zaburzona artykulacja wymaga

o-

y-

j-

zmn y-

udoskonalania

dotyczy

u-

z-

nych

o-

wanej mowy.


47

Problem do dyskusji

o-

3.3. Wybrane

z zaburzeniami wzroku

3.3.1. Podmiot w tyflopedagogice

Tyflopedagogika (grec. typhlos ) e-

w

Problem do dyskusji

poznania

a-

a

W definicjach i klasyfikacjach o charakterze medycznym,

i zaburzenia pola widzenia.

oso-

by niewidome:

a. o

O

48

b. osoby

a o-

c. 30

.

W definicjach o charakterze funkcjonalnym, np. w defini-

cjach zawodowych:

osobami niewidomymi o-

e ku jest zbyt niska do wy-

w miej-

k-

i-

dome;

e-

go uszkodzenia

dla orientacji, kierowania i kontrolowania przebiegu

pracy31

.

Z kolei w definicjach pedagogicznych kryterium podzia

i-

dzenia w realizacji programu szkolnego i bazu

korzystaniu z mat

30

J. Sowa, Pedagogika specjalna w zarysie, op. cit., s. 159. 31

Ibidem, s. 159 160.


49

za dziecko niedo-

pismo, brajla), specjalnie

jednego i drugiego32

.

Definicja osoby

j kcyjnych ma

a-

ch pomocy rehabilitacyjnych przez

dowiska fizycznego.

3.3.

Zaburzenia wzroku:

o-

kowego),

oka i inne,

32

G. Jurewicz Wybrane zagadnienia tyflopedagogiki,

Wydawnictwo MIiW, Warszawa 1979, s. 14.

O

50

a w tym: cukrzyca, zapalenie o-

by weneryczne itd.,

tzw. ,

urazy i wypadki.

3.3.

i-

aniom kompensacyjnym, s e-

niom

prowadzeniu

cym i wyja-

komunikacji z inny-

mi33

.

Celem rehabilitacji leczniczej jest natomiast troska

o y-

chomotoryczny dziecka niewidomego.

Problem do dyskusji

-

wi

33

Pedagogika specjalna zarys, Wydawnictwo PWN,

Warszawa 1985, s. 70


51

3.4. Wybrane problemy rehabilitacji w pedagogice

terapeutycznej

3.4.1. Podmiot w pedagogice terapeutycznej

Pedagogika terapeutyczna, inaczej lecznicza (grec. tera-

peia leczenie) jest d spe-

e-

racjami),

o-

r-

i na skutek wad wrodzo-

e-

wlekle chore i kalekie.

O

52

Za

nie jest zdolna do szkolenia w warunkach normalnych

i wymaga specjalnej pomocy pedagogicznej.

Termin kalectwo stosowany jest w dwojakim znaczeniu:

szerszym

z

w

34

.

3.4.

tutaj:

czynniki genetyczne, jako patologiczne geny przekaza-

okre-

ksyczne, np.

alkohol, leki, inne),

e-

inego ),

choroba Parkinsona, reumatoidalne

,

urazy (wypadki motoryzacyjne, mechaniczne, operacje).

34

J. Sowa, Pedagogika specjalna w zarysie, op. cit., s. 202.


53

3.4.3

natury biol m-

jak:

e-

nia),

nadmierna p

niezadowolenie, uprzedzenie wobec otoczenia.

3.4.4

y-

wimy wtedy o ni lub .

,

(z

(w tych przypad-

kach o-

,

(zazwyczaj

a-

O

54

e-

em ruchu i zaburzeniami

a-

tia),

e-

w-

e-

go, trawiennego35

.

3.4.5. Rehabi

terapeutycznej

przez , i oraz po-

przez 36

.

Stosowana w procesie rehabilitacji terapia pedagogiczna

1. ,

2.

W przypadku i-

zowania datko-

tak,

przy-

35

J. Sowa, Pedagogika specjalna w zarysie, op. cit., s. 198 200. 36

Ibidem.


55

Z kolei w o-

y-

namizow e-

sy psychomotoryczne (np. w formie zabawowej, ruchowej, za-37

.

Problem do dyskusji

u

37

Pedagogika specjalna zarys, op. cit., s. 271.

57

ROZDZIA 4.

BARIERY W

WE

Integracja to kolejny krok w ewolucji ustosunkowania

o-

Celem integracji, zdaniem Aleksandra Hulka38

, jest umo

liwienie poszkodowanym na zdrowiu jednostkom prowadzenia

n-

em integra-

o-

l-

W krajach skandynawskich wprowadzono termin normali-

zacja, onym,

38

A. Hulek, , [w:] Hulek A.

(red.), Pedagogika rewalidacyjna, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1980,

s. 493.

O

58

39.

zajmu-

jednostka mimo

pomi dzy

kraju,

Aleksandra Hulka40

:

integracja no-

i

(...),

maksymalnego, wszechstronnego rozwoju. Integracja pozwala

a-

k-

znej itp.

a-

ie:

i

o-

oraz potrzeby leczenia i edukacji

39

A. Hulek, Integracyjny system k , op. cit., s. 493. 40

A. Hulek (red.), , Wydawnictwo

PTWzK, Warszawa 1992, s. 13.


59

czynnikami tkw -

kulturowych i na e-

j-

nymi i 41

.

e-

nia i wychowania, polega na

i n-

przy-

czych trosce

42

kraju sytuacji prawnej i ekonomicznej (po 1989 roku), ukszta

acji integracyjnej:

a) w grupach przedszkolnych i w klasach pod-

stawowej:

l-

a-

niu w grupie;

integracja lokacyjna, p e-

o-

nowanie;

41

W. Dykcik (red.), Pedagogika specjalna, op. cit., s. 329. 42

Ibidem.

O

60

b) polega na organizowaniu od-

masowej;

c) polega na organizowaniu

nych pozasz-

kolnych;

d) w szkolno-

e) integracja w nauczaniu indywidualnym poprzez kon-

e-

i

rodzicam wem i nauczycielami.

w-

nauczaniu

zin l-

i-

czej oraz w

kompetencyjnym (wiedza o dziecku z nietypowym

rozwojem, o niepowodzeniach szkolnych),

koncepcyjnym i tech-

pedagogicznego),


61

kondycyjnym (optymizm, otwarcie na ludzi z odmien-

)43

.

44, kontakt

z

4.3. Bariery w funkcjonowaniu wnych

We ws

o-

d-

a-

ia

o-

nasze otoczenie fizycz-

z udogodnieniami architektonicz-

nymi, najnowszymi technologiami, systemem prawa, szkolnic-

e-

to otoczenie jak najbardziej przyjazne, ale wobec

43

W. Dykcik (red.), Pedagogika specjalna, op. cit., s. 334. 44

W. Bachmann,

i granice 1995 nr 2, s. 77.

O

62

wieka sprawnego.

z nas o-

sprawnego, decyduje szer o-

w-

nych, informacyjnych, edukacyjnych, transportowych, zawo-

osobistego funkcjonowania na pr ,

a jej o-

z

Problemy do dyskusji

2. Jakie udogodnienia d y-

kamy w naszym otoczeniu?

63

BIBLIOGRAFIA

1. W. Bachmann, mo

1995 nr 2.

2. H. Borzyszkowska, ,

[w:] Hulek A. (red.), Pedagogika rewalidacyjna, Wydaw-

nictwo PWN, Warszawa 1980.

3. Z. Cackowski, ,

1978 nr 4.

4. A. M. Clarcke, A. D. B. Clarcke (red.), y-

, Wydawnictwo PWN, Warszawa 1969.

5. Dykcik W. (red.), Pedagogika specjalna, Wydawnictwo

6. W. Dykcik, Wprowadzenie w przedmiot pedagogiki spe-

cjalnej jako nauki, [w:] Dykcik W. (red.), Pedagogika spe-

cjalna, Wydawnictwo

7. A. Hulek, ,

[w:] Hulek A. (red.), Pedagogika rewalidacyjna, Wydaw-

nictwo PWN, Warszawa 1980.

8. A. Hulek (red.), , Wy-

dawnictwo PTWzK, Warszawa 1992.

9. A. Hulek, , Wy-

dawnictwo PZWL, Warszawa 1969.

10. A. Hulek (red.), Pedagogika rewalidacyjna, Wydawnictwo

PWN, Warszawa 1980.

11. G. Jurewicz Wybrane zagadnienia ty-

O

64

flopedagogiki, Wyd. MOiW, PZN, Warszawa 1979.

12. M. Grzegorzewska, Pedagogika specjalna, Wydawnictwo.

PIPS, Warszawa 1964.

13. K. Kirejczyk, Oligofrenopedagogika, Wyd. WSPS, War-

szawa 1978.

14. J. Kostrzewski,

u-

th Luckasson i in. (1992) Roczniki Pedagogiki Specjal-

, t. 8, Wydawnictwo WSPS, Warszawa 1997.

15. A. Kurzynowski, [w:] Mikulski J., Auleytner J. (red.), Po-

n-

tegracji, Wydawnictwo WSH TWP, Warszawa 1996.

16. A. Maciarz, , Wydawnictwo

WS 1984.

17. A. Maciarz, czna dzieci, Wydawnictwo

WSiP, Warszawa 1981,

18. U. Morcinek (red.), spe-

cjalnymi potrzebami edukacyjnymi, Wydawnictwo Print

Group, Szczecin 2007.

19. U. Morcinek, i-

, Wydawnictwo US, Szczecin 2003.

20. U. Morcinek, ,

[w:]

, Wyd. MOSRiR,

Szczecin 2003.


65

21. I. Obuchowska (red.), rodzi-

nie, Wydawnictwo WSiP, Warszawa 1991.

22. O. Lipkowski, Pedagogika specjalna. Zarys, Wydawnic-

two PWN, Warszawa 1981.

23. Pedagogika specjalna zarys, Wydawnic-

two PWN, Warszawa 1985.

24. Wprowadzenie do pedagogiki specjalnej,

Wydawnictwo PWN, Warszawa 1998.

25. J. Sowa, Pedagogika specjalna w zarysie, Wydawnictwo

26. J. Wyczesany,

, [w:] Dykcik W. (red.), Pedagogika specjalna,

Wydawnictwo UAM,

27. Wybrane problemy pedagogiki specjalnej,

28. Rodzina a funkcjonowanie w klasie szkolnej

, Wy-

dawnictwo US, Szczecin 1994.

67

Urszula Morcinek

Pedagogika specjalna.pdf

Documents

Transcript of Pedagogika specjalna.pdf