اجزای تشکیل دهنده سیستم های ام آر آی-1-1-

. یک سیستم ام آر آی از بخش های مختلفی تشکیل شده است

مگنت.1

کویل های اراف.2

کویل های گرادیان.3

سیستم نرم افزار.4

انواع مگنت های مورد استفاده در سیستم ام آر آی-1

نوع مگنت3در سیستم های ام آر آی برای اعمال میدان مغناطیس خارجی ، از .استفاده می شود که هرکدام مزایا و معایب خاص خود را دارند

(permanent Magnetsالف-مگنت های دائمی )

((Resistive Magnetsب-مگنت های مقاومتی

(Superconductive magnetsج-مگنت های ابر رسانا)

(permanent Magnetsالف-مگنت های دائمی) این مگنت ها از آهنربای طبیعی نعلی شکل که به صورت دو بلوک بزرگ مقابEEل هم قرار گرفته اند ، تشکیل شده است . معایب این مگنت ها ،یکنواختی میEEدان

1

مفاهیمپایه

پایین ، روشن بودن به صورت دائم ، وزن زیاد و قدرت مغناطیسEی پEایین آنهEا) تسال( می باشد. از محاسن آن می توان از شدت میدان یکنواخت در طEEول5/0

زمان آزمایش ،مصرف جریان برق پائین و عدم نیاز به خنک کننده را نام برد.((Resistive Magnetsب-مگنت های مقاومتی

این مگنت ها بر اساس اسEEتفاده از خاصEEیت القEEاء مغناطیسEEی حاصEEل از عبEEور جریان الکتریکی از یک سیم پیچ ساخته می شوند .یکنواختی شدن میدان در این مغناطیس ها خوب و پایداری آن متوسط است .از این مغناطیس ها برای ایجEEاد

تسال استفاده می شود.5/0 تا 40/0شدت های بین (Superconductive magnetsج-مگنت های ابر رسانا)

سیم پیچ این مگنت ها از مواد ابر رسانا ساخته شده است ، لذا بدلیل مقEEاومت الکتریکی خیلی کم ،گرمای ناچیزی در آنها تولید می شود . بEEا این مگنت هEEا می

تسال یا بیشتر ( تولیEEد نمEEود.یکنواخEEتی و پایEEداری میEEدان3توان میدانها قوی )تا مغناطیسی تولید شده خیلی خوب است .برای ایجEEاد خاصEEیت ابEEر رسEEانی ، این

کلوین (قرار می دهند(.4/2مگنت ها را در درجه حرارت هلیوم مایع ) و پارامترهای آنRF-کلوین های 2

از یکسری حلقه های سیم پیچ مانند تشکیل شEEده اسEEت و بEEرایRF1کلوین های دریافت سیگنال های ام آرآی از بدن استفاده می شود .در تصویر بEEرداری ام آر آی ، مولد سیگنال در واقع همان بافتی است کEEه مEEورد تصEEویربرداری قEEرار می گیرد .این کویل هEEا بایEEد در جEEای مناسEEب قEEرار گیرنEEد تEEا سEEیگنال را بEEه خEEوبیدریافت نمایند .این کویل ها در اندازه ها و شکل های مختلف ساخته می شوند.

در مورد نحو انتخاب کویل ها چند قاعده اساسی وجEEود دارد کEEه بEEه آنهEEا اشEEارهمی شود:

الف-اندازه کویل ها باید مناسب با آناتومی و ناحیه مEEورد تصEEویربرداری انتخEEاب بزرگتر از ناحیه موزد درخواست باشد تأثیر منفی شدیدی شود .اگر اندازه کویل

می گذارد.SNR2روی ( باید متناسب با انEدازه کویEل باشEد.دراین صEEورت قEدرتFOV1ب-میدان دید )

تفکیEEک تصEEاویر بهینEEه شEEده و ضEEرورت اسEEتفاده از تکنیEEک هEEای ضEEد ارتیفکتاالیزینگ کاهش پیدا می کند.

( :Body Coilالف-کویل بدن) تولیEEد و تEEابش میRFکویل هایی که در اغلب سیسEEتم هEEا از این طریEEق امEEواج

گردند و در داخل خود مگنت قرار دارد.(Volume Coilب-کویل های حجمی)

این نوع از کویل ها برای پوشش دادن کEEل ناحیEEه آنEEاتومی اسEEتفاده می شEEود ویکنواختی میدان مغناطیسی بیشتری نسبت به بقیه انواع کویل ها دارد.

(Surface Coilج-کویل های سطحی) کویل هایی که برای قرار گرفتن حول یک ناحیه و یا منطقه خاص طEEراحی شEEده اند .به طور معمول از این کویل ها در مناطقی که آناتومی مورد نظر بEEه سEEطح بدن نزدیک تر )مفصل شانه (است استفاده می شود .این کار بدان علت صورت

باالیی حاصل شود.SNRمی گیرد که 2

(phased Arrayد-کویل آرایه فازی ) در کویل های آرایه فازی ، هر کویل هر کویل مجEEزا از کویEEل هEEای دیگEEر بEEوده و

شEEده وSNRدارای کانال گیرنده خاص خEEود می باشEEد.این مسEEئله بEEاعث بهبEEود پوشش کل مجموعه نیز افEEزایش می یابEEد .اگEEر کویEEل هEEا بEEه صEEورت خطی بEEا یکدیگر ترکیب شوند می توان آناتومی قسمت های بلند مانند مهره هEEا را مEEورد تصویر برداری قرار داد،بدون آنکه سیگنال حاصل از قسمت های عمیق تEEر بEEدن دریافت شود.نوع دیگری از کویل به نام آرایه حجمی وجود دارد که برای تصEEویر بEEرداری از لگن مEEورد اسEEتفاده قEEرار می گEEیرد .بEEدین صEEورت کEEه دو کویEEل در قسمت خلفی و دو کویل در قسمت قدامی بدن قرار می گیرد .کاربرد این نEEوع کویل در تصور برداری از اندام هEEای فوقEEانی و تحتEEانی ،شEEکم و قفسEEه صEEدری است.رخی دیگر از کویل ها برای قرار گEEرفتن در قسEEمت درونی بEEدن طEEراحی شده اند و در سه شکل مختلEEف سEEاخته می شEEوند کEEه هEEر کEEدام بEEرای تصEEویر برداری از قسمت خاصی بEEه کEار می رود .این کویEEل هEEا عبارتنEEد از کویEEل هEEای

پروستت ، رکتوم و رحم.-کویل های گرادیان3

بEEرای تشEEکیل تصEEویر ،نیEEاز بEEه دانسEEتن محEEل دقیEEق سEEیگنال دریEEافتی می باشد .درواقع باید بدانیم این سیگنال از کجای بدن بیمار آمده است.برای انجEEام این کار از کویل هEEای گرادیEEان اسEEتفاده می شEEود .کویEEل هEEای گرادیEEان ،شEEیب خطی الزم را در میEEEEEدان مغناطیسEEEEEی فEEEEEراهم می نماینEEEEEد .دامنEEEEEه این گرادیان ،بستگی بEEه مEEیزان جریEEان عبEEوری از سEEیم پیچ هEEا داشEEته و در جهت و مسیر خاصی به وجود می آید.شیب قدرت میدان مغناطیسی ،متناسب با مقEEدار جریان عبوری از سیم پیچ ها ، تعداد سیم پیچ هEEا،انEEدزه حلقEEه هEEای سEEیم پیچ و میزان نزدیکی این حلقEه هEEا بEه هم دارد .چناچEه تناسEEب الزم در ابتEدا و انتهEای مگنت از نظEEر طEEرز قEEرار گEEیری سEEیم پیچ هEEا وجEEود نداشEEته باشEEد ،میEEدان مغناطیسEEی حاصEEل در ابتEEدا و انتهEEای میEEدان متفEEاوت خواهEEد بEEود کEEه بEEه این

، گویند.1حالت ،گرادیان مغناطیسی با تغییر میدان مغناطیسEEی ، گرادیEEان هEEا ، سEEیگنال بEEا فرکEEانس متفEEاوت ایجEEاد نموده و در نتیجه می توان کد گذاری فرکEEانس و فEEاز و انتخEEاب بEEرش را انجEEام

اسEEتفاده می شEEود .Z و X،Yداد.برای انجام این کار از سه گرادیEEان در جهEEات ، انتخاب گر برش می باشEEدZبرای مثال جهت حصول تصاویر آگزیال ، گرادیان

بEEهY و X روشEEن می شEEوند .همچEEنین گرادیEEان RFو همزمان بEEا ارسEEال پEEالس ترتیب جهت کد گذاری فرکانس و فاز استفاده می شوند و هنگام دریافت اکEEوی

روشن می شوند .-مفاهیم اساسی فیزیک ام آر آی1-2

روش تصویر برداری ام آرآی بر اسEEاس تحریEEک پروتEEون اتم هیEEدروژن مولکEEول های آب بافت بدن و سپس دریافت و پردازش سیگنال های بدست آمده از آنهEEا انجام می پذیرد .پروتون اتم هیدروژن دارای یک بEEار الکEEتریکی مثبت اسEEت .این ذره بEEا حEEرکت دائم بEEه دور خEEود )حEEرکت اسEEپینی (،خطEEوط میEEدان الکEEتریکی

3

اطEEراف خEEود را قطEEع کEEرده و در نتیجEEه بEEه صEEورت یEEک مغنEEاطیس )یEEا دوقطبی (کوچک عمل می کند .

(Precessionحرکت تقدیمی پروتون ها ) پروتون ها ، در یک میدان مغناطیسی خارجی ، با یک حرکت تقدیمی )فرفره ای ( بدور خطوط مغناطیسی خارجی حرکت کرده و راستای میدان قرار می گیرنEEد .فرکانس این حرکت تقدیمی از معادله الرمور بدست می آید که به ان فرکانس

الرمور می گویند .W=YB-1 معادله

،نسبت ژیرومگنتیEEک میY،شدت میدان مغناطیسی خارجی )مگنت(و Bکه در آن باشد.

)Spin-Pairingفرضیه جفت اسپین ) در هسته یک اتم ،پروتون ها یا نوترون ها ،دارای اسپین های مخEEالف بEEوده و اذا خاصیت مغناطیسی یکدیگر را خنثی می کننEEد.لEEذا هسEEته هEEایی کEEه دارای جفت

زوج ( هستند در میEEدانA زوج( و جفت نوترون )عدد اتمی zپروتون )عدد اتمی از جمله این12 و کربن -16مغناطیسی خارجی تحریک نمی شوند که اکسیژن -

هسته ها هستند . هنگامی که بافت در یک میدان مغناطیسی خارجی قEEرار می گEEیرد ،چEEه اتفEEاقی

می افتد؟ در هر سانتی متر مکعب بافت نرم ،میلیاردهEEا هسEEته هیEEدروژن )پروتEEون(وجEEود دارد .ابتدا این پروتون ها یا مغناطیس های کوچک به طور نامرتب در امتداد های مختلفی قرار دارند به طوری که بر آیند نیرو هEEای مغناطیسEEی آنهEEا برابEEر صEEفر

است. پس از قرار گرفتن در یک میدان مغناطیسی خارجی قوی ،پروتون ها سEEعی می کنند خود را در راستای میدان مغناطیسی خارجی قرار دهند .تعداد پروتون هایی که در جهت میEEدان مغناطیسEEی خEارجی قEEرار می گیرنEEد .انEEدکی بیش از تعEداد پروتون هایی است که در جهت خالف میدان مغناطیسی خارجی قرار می گیرنEEد .لذا بر آیند میدان مغناطیسی پروتEEون هEEا ،بEEرداری در جهت میEEدان مغناطیسEEی خارجی خواهد بود که به آن بردار مغناطیسی برآیند می گویند.بEEا اعمEEال میEEدان های مغناطیسی گرادیانی به میدان یکنواخت خارجی ،میدان مغناطیسی بEEر آینEEد

( بEEا اجEEزای کنEEاری ، متفEEاوت بEEوده و لEEذاVoxelدر هEEر جEEزء کوچEEک از جسEEم ) فرکانس المور در هر وکسل مقدار خاصی خواهEEد شEEد کEEه بEEا فرکEEانس الرمEEور

وکسل های اطراف آن متفاوت است .(RF Wavesاعمال موج با فرکانس رادیویی)

در ابتدا تمام اسپین ها در امتداد محور میدان مغناطیسی خارجی هم جهت شده با فرکانس الرمور بEEر هEEر وکسEEلRFو در حال چرخش هستند .زمانی که امواج

بر جسم تابیده شود ، یک میدان مغناطیسی متناوب ر وکسل مورد نظEEر اعمEEال ( در آن وکسEEل منحEEرف می شEEود.زاویEEهMشEEده و در نتیجEEه بEEردار برآینEEد )

و مدت زمان تابش دارد.چنانچه مEEدت زمEEانRFانحراف،بستگی به شدت امواج و شدت اعمال این پالس به حدی باشد که باعث چرخش بردار بر آیند به انEEدازه

درجه گوینEEد و بEEاعث انحEEراف آن بEEه انEEدازهRF 90 درجه گردد،به ان پالس 90 درجEEه گفتEEه می شEEود .بEEه جEEز تEEوالیRF 180 درجه گردد ، بEEه آن پEEالس 180

4

( که در آن از پالس های با زوایای متغیر استفاده می شود ، درGRE) گرادیان اکو درجEEه180 و 90بیشتر توالی های مEEورد اسEEتفاده در ام آر آی ، از پEEالس هEEای

استفاده می شود.

چه اتفاقی می افتد؟RFپس از قطع امواج ، بردار برآینEEد بEEا یEEک حEEرکت تقEEدیمی )فرفEEره ای (خEEود را درRFبا قطع امواج

( قرار می دهدRFجهت میدان مغناطیسی خارجی )راستای قبل از اعمال امواج .در واقع در این حالت بافت ها با از دست دادن انرژی ، تمایEEل بEEه بازگشEEت بEEه حالت اولیه خود را دارند که به آن پدیده آسایش می گویند.این بازگشEEت در یEEک سیم پیچ ، یک جریان القایی به وجEEود می آورد کEEه همEEان سEEیگنال الکEEتریکی ام

گویند . 1آرآی است و به آن سیگنال واپاشی القایی آزاد سه پارامتر زیر را می توان بدست آورد:FIDاز سیگنال

(PD-تراکم پروتونی)1(Spin-Lattice Relaxation Time()T1-زمان آسایش اسپین -شبکه)2(Spin-Spin ()Relaxation T1-زمان آسایش اسپین-اسپین)3

(PDتراکم پروتونی ) این پارامتر در حقیقت میزان تراکم هسEEته هEEای هیEEدروژن در بEEافت مEEورد نظEEر )وکسل مورد نظر ( را نشان می دهد.بEEافت هEEای بEEا مقEEدار آب بیشEEتر ، تEEراکم

( بیشتری دارنEEد .تصEEاویری کEEه بEEر اسEEاس اختالف تEEراکم پروتEEونیPDپروتونی ) گویند.PD-Weighted Imageبدست می آید

(TIزمان آسایش اسپین-شبکه) ،پروتون هایی که تحت تأثیر این امEEواج از وضEEعیت تعEEادل خEEودRFبا حذف موج

خارج شده بودند ،با یک حرکت تقدیمی به وضعیت اول خEEود بEEر می گردنEEد و در نتیجEEه شEEبکه اتم هEEای موجEEود در هEEر وکسEEل بEEه وضEEعیت اول خEEود بEEر می گردد.زمان الزم برای این بازگشت شبکه اتم ها به حEEالت اول را زمEEان آسEEایش

معرفی می گردد و برابر با مدت زمانی استT1اسپین-شبکه گویند و با پارامتر درصد شبکه به وضعیت تعادل خود بر می گردد.این زمEEان بEEرای پروتEEون63که

بافت های مختلف متفاوت بوده و می توان از آن جهت ایجاد کنتراسEEت تصEEویر استفاده کرد .کنتراست تصاویری که از این پارامتر بدسEEت می آیEEد تحت عنEEوان

T1تصاویر Weighted ایشEEان آسEEه زمEEه اینکEEنامیده می شوند .با توجه ب T1در چربی کوتاه تر از آب می باشد ، در نتیجه در تصEEاویر حاصEEله ، چEEربی روشEEن و

آب به صورت تیره دیده می شود . (T2زمان آسایش اسپین-اسپین )

پروتEEون هEEای تحریEEک شEEده، بEEه حEEالت اول بEEرمیRFبعEEد از قطEEع امEEواج گردند .زمان برگشت پروتون ها به حEEالت اول را زمEEان آسEEایش اسEEپین-اسEEپین

درصEEد37 بیان می شود و برابر با مدت زمEEانی اسEEت کEEه T2گویند و با پارامتر پروتون های تحریک شده هنوز در حالت تحریکی باقی هستند.کEEه این زمEEان نEEیز برای پروتEEون بEEافت هEEای مختلEEف متفEEاوت بEEوده و می تEEوان از آن جهت ایجEEاد کنتراست تصویر استفاده کرد.کنتراست تصاویری که از این پEEارامتر بدسEEت می

5

T2آید تحت عنوان تصاویر WeightedانEEنامیده می شوند .با توجه به این که زم در چEEEربی کوتEEEاه تEEEر از آب می باشEEEد ،در نتیجEEEه در تصEEEاویرT2آسEEEایش

حاصله ،چربی تیره و آب بصورت روشن دیده می شود.*T2واپاشی

نوع دیگری از واپاشی می باشد که مربوط به غیر یکنواختی میEEدان مغناطیسEEی اسپین می باشد .همانطور که قبالً ذکر شد ،زمEEان–خارجی و بر همکنش اسپین

*T2اسEEپین بEEود.بنEEابراین واپاشEEی – وابسEEته بEEه بEEر همکنش اسEEپین T2آسEEایش

و غیر یکنواختی میدان مغناطیسی خارجی بوده و در نتیجEEه سEEریعT2وابسته به اتفاق می افتد.T2تر از

(TRزمان تکرار ) برای ایجاد تصویر باید فرآینEEد اجEEرای پEEالس و دریEEافت اکEEو چنEEدین بEEار صEEورت

( می نامند و بEEرTRگیرد .زمان بین ارسال های متوالی پالس ها را زمان تکرار ) حسب میلی ثانیه سEEنجیده می شEEود .زمEEان تکEEرار ،مقEEدار آسایشEEی را کEEه بین

بعدی می تواند اتفاق بیفتEEد را تعEEیین میRF و اعمال پالس RFانتهای یک پالس را تعیین می کند.T1کند .بنابراین زمان تکرار ،مقدار آسایش

( TEزمان اکو) تا قلEEه سEEیگنال القEEایی )اکEEو( در سEEیم پیچ راRFفاصله زمانی بین اعمال پالس

زمان اکو می نامند و بر حسب میلی ثانیه سنجیده می شود.زمان اکو تعیین می کند که قبل از اینکه سیگنال خوانده شود،چه مقدار از بردار مغناطیسی عرضEEی

را مشEEخص میT2می تواند واپاشی کند .بنEEابراین زمEEان اکEEو ، مقEEدار آسEEایش کند.

کنتراست تصویر یکی از مزیت های ام آرآی در مقایسه با یکدیگر روش های تصویربرداری، تمایز عEEالی بEEافت هEEای نEEرم در تصEEاویر اسEEت .بEEه طEEور کلی کنتراسEEت تصEEاویر از

و دانسEEیته پروتEEون بدسEEت می آیEEد.امEEا بEEاT2 و T1مکانیسم های زمان آسایش توجه به گستردگی بیولوژیکی بEEافت هEEای بEEدن ، بEEا اسEEتفاده از این پارامترهEEا ه تنهایی نمی توان کنتراست بافت ایجاد کرد.برای ایجاد کنتراست تصEEویر در ام آر

آی از توالی پالس ها استفاده می کنیم.(pulse Sequenceتوالی پالس)

است که در طی مطالعه ام آرآی بهRFتوالی پالس ،مجموعه ای از پالس های در آن بکار می رودTR و TEصورت تکراری اعمال می شود و پارامتر های زمان

.این توالی به یک نمودار زمانی یا یک نمودار توالی پالسی وابسته است.(Spin Echoتوالی اسپین-اکو)

درجEEه90در توالی اسپین اکو ، هنگامی که بردار مغناطیس طولی بر اثر پالس منحرف شد ، اسپین ها برای لحظه ای همفاز هستند ولی با توجEEهx-yبه صفحه

بEEه اثEEرات غEEیر هم فEEاز کننEEده )واکنس اسEEپین-اسEEپین و غEEیر یکنواخEEتی میEEدان مغناطیسی خارجی (،اسپین ها شروع به غیر هم فاز شدن نسبت به یکدیگر می کنند.چنانچEEه در این لحظEه سEEیگنال بEافت هEا دریEافت شEEود ، بEا توجEه بEه غEیر

6

FIDًهمفEEازی اسEEپین هEEا ،سEEیگنال دریEEافتی ،یEEک سEEیگنال می باشEEد کEEه سEEریعا بعEEد ازT1واپاشی شده و قابل دریافت نخواهد بود .لEEذا در یEEک زمEEان مشEEخص

درجه اعمEEال می180 درجه وقتی اسپین ها ناهمفاز شدند ،یک پالس 90پالس منحرف شده و به چرخشx-y درجه در صفحه 180کنیم .حتال همه اسپین های

T2ًخود در جهت مخالف ادامه می دهند .بعد از زمان مساوی آنهEEا دوبEEاره کEEامال همفاز شده و سیگنال به بیشترین مقدار می رسEEد.در این لحظEه سEیگنال قابEل

درجEEه حEEذف تEEأثیرات ناهمفEEازی180دریافت خواهد بEEود .پس هEEدف از پEEالس ناشی از غیر یکنواختی میدان مغناطیسی خارجی است .این کار با دوباره همفاز شدن اسپین ها در زمان اکو انجام می شود.در یک توالی اسEEپین معمEEولی ، می

روی میTR اکEEویی داشEEته باشEEیم کEEه همEEه آنهEEا در زمEEان 8تEEوانیم یEEک تEEوالی درجEEه180دهند.در اسپین اکوی معمولی ، معموالً دو اکو داریم ،یعنی دو پEEالس متفEاوتTEاعمال می کنیم و یک اکو از هEEر پEEالس می گEEیریم کEه هرکEدام یEEک

وTR )به علت کEEدتاه بEEودن T1wدارد.هنگامی که یک اکو دریافت نماییم ، تصویر TE و هنگامی که دو اکو یا بیشتر دریافت نماییم ، تصویر )PDw یا T2wهEEا توجEEب(

درTR کوتاه (،خواهیم داشت .به هرحال با هEEر TE کوتاه و یا بلند و TRبه داشتن یک اسپین اکوی معمولی،یک تک مرحله کد گذاری فاز داریم .هر اکو به به دنبال

درجEEه بعEEد از اعمEEال گرادیEEان کدگEEذاری فEEاز در اسEEپین اکEEوی180یEEک پEEالس خودش است و هر زمان که اکEEوKمعمولی به دست می آید.هر اکو دارای فضای

درجEEه کEEه180 پEEالس 8 را پEEر می کEEنیم .مثال بEEا Kمی گیریم یک خط از فضای تص.یEEر متفEEاوت خEEواهیم داشEEت .8 متفاوت و K فضای 8 اکو می کند ،8تولید زمEEان256 مرحلEEه متفEEاوت کEEد گEEذاری فEEاز داشEEته باشEEیم ،همچEEنین 256اگر

در اسEEپین اکEEویKمتفEEاوت نEEیز خEEواهیم داشEEت .در نتیجEEه بEEرای هEEر فضEEای خEEط256 برای هر اکو را با K بار تکرار می کنیم و فضای 256 را TRمعمولی ،

متفاوت پر می کنیم.(Fast Spin Echoتوالی اسپین اکوی سریع )

درجEEه ريEEال یEEک سEEری کامEEل از90اکوی سریع بعد از پEEالس –در توالی اسپین درجه داریم کEEه بعEEد از هEEر کEEدام اکEEوی بعEEدی را180پالس های متمرکز کننده

دریافت می کنیم .اسپین اکوی سریع یک روش ظریف است که از دسEEت کEEاری اکویی شروع می کنیم8اسپین اکوی معمولی بدست می آید.مجدداًبا یک سری

(.ETL=8 ایEEهرچند فقط یک فض)K ، تEEواهیم داشEEای 8 خEEط فضEEخ KکEEرا در ی جداگانه ،یک فضا برای هر اکو ،یکK فضای 8زمان پر می کنیم .به جای داشتن

TR اکو خواهیم داشت .بEEرای هEEر 8 برای استفاده از تمام اطالعات Kفضای ،8 K خEEط در فضEEای 256 منفرد را پر خواهیم کرد .از آنجEEایی کEEه Kخط در فضای

از یEEک تصEEویرK خEEط از فضEEای 8 در حEEال پEEر کEEردن TRداریم چون در طی هر K خط از فضEEای 256هستیم ، پس فرآیند تکرار کردن برای پر کردن ، بEEار32

حالت قبل می رسد.8/1خواهد بود در نتیجه زمان اسکن به مقدار HASTEتوالی

7

تEEکFSE یEEا HASTE اسEEت کEه تحت عنEEوان FSEیک نوع تEEوالی تغیEEیر یافتEEه ای از هEEای طEEوالنی وETL( نامیده می شود.در این توالی بEEا اسEEتفاده از SS-FSEضربه )

پEEر کEرده و نیمیTR را در یEک Kتکنیک های نصف آنالیز فوریEه ،نیمی از فضEEای پر می شود .با اسEEتفاده از این تEEوالی امکEEان جمEEع آری سEEریعKدیگر از فضای

Realداده هEEا را فEEراهم می سEEازد کEEه در تصEEویر بEEرداری Timeو حبس تنفس استفاده می شود.

( Inversion Recoveryتوالی بازیافت معکوس ) درجه اعمال شده تا برذار مغنEEاطیس کEEل180در این توالی، در ابتدا یک پالس

را بEEEه حEEEالت اشEEEباع کامEEEل بEEEبرد.بعEEEد از خEEEاموش شEEEدن پEEEالس معکEEEوس کننده ،مغناطیس شروع بEEه رشEEد و برگشEEت بEEه حEEالت اولیEEه می نمایEEد.پس از

( ،هنگامی که مغناطیس بافت به صEEفحه عرضEEی بازگشEEت و هیچTمدتی تأخیر ) درجEه اعمEEال می شEEود .این مغنEEاطیس90مولفEه طEEولی نداشEEت ،یEEک پEالس

درجه ، ریفاز شده تا یک پالس ااکEEو ایجEEاد کنEEد.از180عرضی توسط یک پالس آنها )بافتT1این توالی جهت ایجاد کنتراست بین بافت ها ی با اختالف ناچیز در

میT1Wسفید و ادم داخل آن( استفاده می شEEود.بنEEابراین تصEEاویر بEEه شEEدت باشند.STIRتوالی ، نوعی توالی پالس بازیافت معکوس است که از یک زمان معکوس )STIRتوالی

Time InversionهEEربی بEEافت چEEوس بEEت معکEEمطابق با زمان الزم برای بازگش ) درجEEه ، بEEردار90صفحه عرضی استفاده می کند .در این هنگام با اعمال پالس

درجه منحرف شده و در حالت اشباع کامل قرار می گیرد180 به 90چربی از .به طوری که سیگنال حاصل از چربی صفر می شEEود .)زیEEرا در این حEEالت هیچ

گونه بردار مغناطیسی عرضی در چربی وجود ندارد .(SPIRتوالی ،نوعی تکنیک اشباع چربی است که پروتون های چربی را قبEEل از اینSPIRتوالی

که در یک توالی ،داده ها را کسب کنند ،اشباع خواهد کرد .این پEEالس هEEای پیشاشباع ،قبل از انتخاب برش اعمال می شود.

SPAIRتوالی B،یک تکنیک اشباع چEEربی می باشEEد کEEه بEEه غEEیر یکنواخEEتی میEEدان SPAIRتوالی

خارجی حساس نبوده و فقط اسEEپین چEEربی را اشEEباع یEEا معکEEوس می کنEEد.این توالی از پالس هEEای معکEEوس آدیاباتیEEک ویEEژه ای بEEرای معکEEوس کEEردن اسEEپین

چربی استفاده می کند. FLAIRتوالی ،نوعی توالی پالس بازیافت معکوس است که از یک زمان معکEEوسFLAIRتوالی

مطابق با زمان الزم برای بازگشت معکوس آب به صفحه عرضEEی اسEEتفاده می درجEEه180 بEEه 90 درجEEه ، بEEردار آب از 90کند .در این هنگام با اعمEEال پEEالس

منحرف شده و در حالت اشباع کامل قرار می گیرد ،بطوری که سیگنال حاصEEل

8

از آب صفر می شود )زیرا در این حالت هیچ گونه بردار مغناطیسEEی عرضEEی درآب وجود ندارد (.

(Gradient Recalled Echoتوالی گرادیان اکو) درجه( اسEEتفاده می10-30 با زوایای متغیر )RFتوالی گرادیان اکو از پالس های

درجEEه همفEEاز کننEEده از یEEک180کند .همچEEنین بEEه جEEای اسEEتفاده از یEEک پEEالس )بEهTRگرادیان جهت همفاز کردن مجدد اسپین ها استفاده می کند.در نتیجه هم

)بEEه خEEاطر اسEEتفاده ازTE درجEEه ( و هم 90خاطر اسEEتفاده از زوایEEای کمEEتر از گرادیان جهت هم فازی مجدد ( کاهش می یابد .از گرادیان کد گEEذاری فرکEEانس

درجEEه اعمEEال180برای این منظور استفاده می شود زیرا سریعتر از یک پالس بEEهFIDمی شود .گرادیان کد گذاری فرکEEانس ابتEEدا جهت تسEEریع غEEیر همفEEازی

طور منفی اعمال می شود و سپس قطبیت آن معکوس گشته و منجر به ایجEEاد باز همفازی در گرادیان اکو می شEEود .در این روش غEEیر یکنواخEEتی هEEای میEEدان

درجEEه ( حEEذف180مغناطیسی ) به دلیل عدم استفاده از پEEالس همفEEاز کننEEده نخواهد شد.

True FISPتوالی همEEدوس می باشEEد کEEه در آن از گرادیEEان هEEای متEEوازنGREیک نEEوع تکنیEEک از

تعEEیین میT2*/T1استفاده می شود .در این تکنیک ،کنتراست تصEEویر بEEا نسEEبت دارد .کاربرد این تکنیک در مEEواردی اسEEت کEEه بیمEEارTRشود و بیشتر بستگی به

قادر به حبس تنفس نمی باشد.FLASHتوالی با زاویه فلیپ کم را باRF،یک تکنیک گرادیان اکویی است که پالس FLASHتوالی

بافت کوتاهT1 معموالً از TR کوتاه ترکیب می کند .در این توالی ،TRیک توالی با تر در نظر گرفته می شود .این توالی امکان مشEEاهده ضEEربانات قلب در تصEEویر

Realبرداری Time اEEازی بEEگ سEEرا بدون نیاز به هماهن ECGو در حین تنفس می دهد.

(EPIتصویر برداری اکو صفحه ای ) ( یک توالی ام آر آی است کEEه تمEEام داده هEEایEPIتصویر برداری اکو صفحه ای )

را از قطارهای اکوی خیلی طوالنی جمEEع آوریKمورد نیاز برای پر کردن فضای ( یEEاSE-EPI درجEEه اسEEپین اکEEو )180می کند .اکوها با اعمال پEEالس هEEای متعEEدد

فقEEط درK( ایجاد می شوند . اگر تمEEام فضEEای GE-EPIتوسط گرادیان معکوس ) ( گوینEEد.بEEرای انجEEام اینSS-EPI تEEک ضEEربه )EPIیک مسیر رفت پر شود ، بEEه آن

کار ،اکو های متعددی حاصل شده و هر اکو با یک شیب متفاوت ، کد گذاری فاز اکEEویی تولیEEد128 داشته باشیم ، یک قطEEار 128می شود.مثالً اگر یک ماتریس

در یEEکKخEEط فضEEای 128شده و هر کدام به تنهایی کدگذاری فاز شده تا تمEEام ، گEEرادان هEEایTR در یک K پر شود .برای پر شدن تمام خطوط فضای TRزمان

خوانش و کد گذاری فاز باید بEه سEرعت روشEEن و خEاموش شEده و تغیEیر جهت دهند.برخالف دیگر تکنیک های اسکن گیری سریع که از طریق نرم افزار موجEEود

نیازمند تطبیق سخت افزاری اسEEت .خصوصEEاEPIمی تواند به دست آید ، توالی

9

گرادیEEان هEEای بEEا قEEابلیت کEEه نیازمنEEد خEEاموش و روشEEن شEEدن سEEریع گرادیEEان ، گرادیEEان خEEوانش بایEEدKهستند ،مورد نیاز است .برای پر کردن خطوط فضای

بEEهKسریعاً از حالت مثبت به منفی و بالعکس سEEوئیچ شEEود تEEا خطEEوط فضEEای ترتیب از چپ به راست و از راست بEEه چپ پEEر شEEوند .این تغیEEیر جهت ناگهEEانی

تولیEEد شEEده توسEEط پEEالس تحEEریکی را ریفEEاز می کنEEد تEEاFIDقطبیت گرادیEEان ، قطاری از گرادیان ها تولید شود .گرادیان فاز نیز باید به سرعت خامو و روشEEن شود .در واقع اولین گرادیان فاز بیشینه برای پر کEEردن خEEط بEEاالیی اسEEت و این

به تEEدریج تEEاKروند با دامنه های کمتر ادامه پیدا می کند تا خطوط پائینی فضای پر شود .سپس گرادیان منفی می شEEود تEEا خطEEوط پEEائینی را پEEرKمرکز فضای

کند .سپس دامنه به تدریج افزایش پیدا می کند تا به پائین ترین نقطه ی فضEEایK برسد.الزم به ذکر است تمام خطوط فضای K فقط در یک TR. پر می شود

(DWIتصویر برداری دیفیوژن ) تصویر گیری پخش وزنی یا تصویرگیری دیفیوژن ،نوعی روش تصویر گیری ام آر آی است که در آن ، پالس های تحریکی طوری طراحی شده است که نسبت به حرکات ضریب پخش ظEEاهری حساسEEیت نشEEان داده شEEود.روش انجEEام بEEه این

درجEEه در این پEEالس180صورت است که دو گرادیان برابر در هر طرف پEEالس های تحریکی قرار داده می شود .بEEرای عملی سEEاختن پEEالس هEEای تحEEریکی ،از پالس های اسپین اکو استفاده می کنیم .پالس گرادیEان هEا طEEوری طEراحی می شوند که اگر اسپین ها حEEرکت نکننEEد ،یکEEدیگر را خنEEثی می کننEEد ،در حEEالی کEEه اسپین های متحرک یک تغییر فاز را تجربه می کننEEد.بنEEابراین در تصEEویر بEEرداری دیفیوژن در بافت های طبیعی که در آنها دارای حرکات تصادفی هسEEتند تضEEعیف سیگنال رخ داده و در بافت هایی که در آنها دیفیوژن محدود گشته اسEEت )نظEEیر سکته(، سیگنال باالی ظاهر می گردد .مقدار تضعیف سEEیگنال بسEEتگی بEEه جهت

دارد .جهت های دیفیEEوژن درZ و X،Y راستای 3اعمال گرادیان ها ی دیفیوژن در راستا با همدیگر ترکیب شده تا تصویر مبتنی بر وزن دیفیEEوژن را تشEEکیل3این

دهند.همان طور که در ام آر آی معمولی ، از پارامتر های خارجی مثل زمان اکEو شEEبکه اسEEتفاده می–و زمEEان تکEEرار بEEرای کنEEترل سEEهم زمEEان آسEEایش اسEEپین

)بEEرbکنیم ،در تصویر برداری دیفیوژن هم با یک پارامتر خارجی بEEه نEEام فEEاکتور ( را در وزن کنتراسEEتیADC سهم دخEEالت ضEEریب پخش ظEEاهری )mm2/Sحسب

تصویر می توانم کنترل کنیم .در تصویر بEEرداری دیفیEEوژن دو نEEوع تصEEویر وجEEوددارد :

(Trace imagesتصاویر رد ) در تصاویر رد ، بافت های آسیب دیده غالبا دارای خواص پخشی محدود بوده ، و در نتیجه ضریب پخش ظاهری کمتری داشته و شEEدت سEEیگنال بیشEEتری از خEEود نشان می دهند.بافت های معمولی بر عکس تاریEEک بEEوده و دارای ضEEریب پخش

ظاهری بیشتری هستند زیرا خواص پخشی آنها باال است.(ADC mapsنقشه های ضریب پخش ظاهری)

در نقشه هEEای ضEEریب پخش ظEEاهری ،بعEEد از پEEردازش سEEیگنال ،ضEEریب پخش ظاهری هر وکسل از بافت محاسبه گردیده ،و بر حسب ارزش عددی آن ضریب

10

پخش ظاهری ،شدت سیگنالی به آن وکسل نسبت داده می شود .لذا بافت های با خواص دینامیکی محEEدود )بEEرخالف تصEEاویر از نEEوع رد (ضEEریب پخش ظEEاهری کمتری دارند و برعکس بEEافت هEEای بEEا ضEEریب پخش بEEاال ، دارای ضEEریب پخش ظاهری زیادتری هستند . بنابراین کنتراست نقشه هEEای ضEEریب پخش ظEEاهری و تصاویر رد معکوس یکدیگر هستند .معمEEوالً زمEEانی از اینگونEEه تصEEاویر اسEEتفاده

مواجه باشیم.T2می کنیم که با مسئله درخشندگی به واسطه پدیده (PWIتصویر برداری پرفیوژن )

تصویر برداری پرفیوژن ، بEEه تغیEEیرات میکروسEEکوپی در پرفیEEوژن ،هنگEEام عبEEور ماده حاجب کادلنیوم از مEEویرگ اشEEاره دارد .این تصEEویربرداری بیشEEتر در مغEEز

اسEEتفاده میGREمورد استفاده قرار می گیرد. در این تصوبر برداری از تEEوالی شود که می تواند تصاویر سریع قبل در طول و بعد از تزریق عامل کنتراست در

حفره قدامی ارنج کسب می شود-کیفیت تصویر1-3

کیفیت تصویر در روش ام ار ای تحت تاثیر عوامل زیادی قرار دارد.یک کEEاربر ام ار ای باید این عوامل را شناخته و چگونگی کنترل و ارتباط این عوامل با یکدیگر

را بداند.چهار عامل اساسی موثر بر کیفیت تصویر ام ار ای عبارتند از:(نسبت سیگنال به نویزSNR)(نسبت کنتراست به نویزCNR)قدرت تفکیک فضاییزمان کل اسکن

نسبت سیگنال به نویز نسبت سیگنال به نویز برابر با دامنه سیگنال دریافتی توسط کویل به دامنه نویز در تصویر می باشد.سیگنال ، ولتاز القEایی در کویEل گیرنEده و نEویز، یEک مقEدار ثابت، وابسته به ناحیه تصویربرداری و نویز زمینه الکتریکی سیسEEتم می باشEEد .

این فاکتور با استفاده از عوامل زیر افزایش می یابد: توالیSEوFSE استفاده ازTR بلند و TEکوتاه درجه90زاویه چرخشکویل با اندازه و طراحی مناسباندازه ماتریس بزرگمقاطع ضخیمپهنای باند باریک نسبتNEX/NSAباال

نسبت کنتراست به نویز بین دو نقطEEه مجEEاورSNRنسبت کنتراست به نویز بعنEEوان مقEEدار تفEEاوت

را تحت تEEأثیر قEEرار میSNRتعریف می شود و توسط همان عEEواملی کEEه بایEEد در تمEEام تصEEاویر بینCNRدهند ، تحت تأثیر قEEرار می گEEیرد .مقEEدار

پاتولوژی ها و بافت های محیطی متفاوت باشد تا پEEاتولوژی هEEا بEEه خEEوبی

11

بین پاتولوژی و بافت نرمال توسط عوامEEل زیEEرCNRنمایان شوند .مقدار افزایش می یابد :

استفاده از عوامل کنتراست استفاده از توالیT2w استفاده از توالی انتقال مغناطیسباعEEای پیش اشEEالس هEEتفاده از پEEا اسEEای محیطی بEEافت هEEانی بEEفرونش

شیمیایی و طیفیقدرت تفکیک فضایی

قدرت تفکیک فضایی، توانایی تمایز بین دو نقطه به صورت مجEEزا از هم تعریEEف می شود و تحت تأثیر مستقیم اندازه وکسل است .رزولوشن فضایی با استفاده

از عوامل زیر افزایش می یابد : مقاطع نازکماتریس ظریف( میدان دیدFOVکوچک)میدان دید متقارن و مستعطیلی

زمان اسکن،زمان الزم برای اخذ کEل اطالعEات می باشEEد .هEEر چEه قEدر زمEEان اسکن طوالنی تر باشد، به علت حرکات بیمار در حین اسکن ، از کیفیت تصEEویر

کاسته می شود .زمان اسکن با استفاده از عوامل زیر افزایش می یابد : افزایشTRماتریس بزرگ نسبتNEX/NSAباال

-سیستم نرم افزار ام آر آی1-4 محیط نرم افزار سیسEEتم هEEای مختلEEف ام آر آی ، متفEEاوت می باشEEد ولیکن اصEEول کلی کEEار بEEا آن تقریبEEاً مشEEابه می باشEEد .محیEEط نEEرم افEEزار شEEامل قسمت های مختلفی از جمله اطالعات بیمار ، نحوه پوزیشن بیمار و وسEEایل

مورد استفاده و پارامتر های تصویر برداری و .... می باشد.تعاریف(Specific Absorption Rateسار )

میزان جذب انرژی امواج توسط بدن بر حسب وات بر کیلوگرم ، هنگامی که در معرض پرتوهای رادیEEویی قEEرار می گEیرد .چنانچEEه مقEEدار آن از حEEدی کEEه برای سیستم های مختلف ، متفاوت است ،بیشتر شود ، قادر به انجام آزمون

برای بیمار نخواهیم بود .

اندازه برش هEEای متEEوالی در تصEEاویر را ضEEخامت بEEرش گوینEEد کEEه بEEه طEEور مسEEتقیم بEEر روی کیفیت تصEEاویر و پEEارامتر هEEای تصEEویر بEEرداری اثEEر می گذارد .بدین صورت که هEEر چEEه ضEEخامت بEEرش هEEا کمEEتر باشEEد ، رزولوشEEن

تصویر بیشتر خواهد بود و بر حسب میلی متر بیان می شود .(Distance Factorفواصل بین برش )

12

به عنوان درصدی از ضخامت برش تعیین می شود .مثالً چنان چEEه بEEرای یEEک در نظEEرmm5% ضEEخامت بEEرش 20پروتکل تصویر برداری مقدار آن برابر

خواهد بود .mm1گرفته شود مقدار آن برابر (Band Widthپهنای باند )

که منطبق بEEر محEEدوده قEEدرتRFبه محدوده ی فرکانس های ارسالی پالس میدان مغناطیسی در یEEک بEEرش خEEاص اسEEت ،گفتEEه می شEEود .این محEEدوده

فرکانس ،ضخامت برش را تعیین می کند .(ETLطول قطار اکو)

turboتوربو فاکتور ) factorازEEای ریفEEالس هEEداد پEEه تعEEیا طول قطار اکو ، ب ) گفته می شود و اشاره بهFSE ، در توالی TR درجه متوالی در یک 180کننده

پر شEEده در طی کEEد گEEذاری فEEازKتعداد اکوهای تولید شده و خطوط فضای دارد .

(NEXمتوسط گیری سیگنال ) ، پارامتر متوسط گیری در تصویر برداری ام آر آی اسEEتNSA یا NEXپارامتر

، با داده های یکسEEانیKو برابر با تعداد دفعاتی کپاست که هر خط در فضای و زمEEانSNRاز دامنه کد گذاری فاز پر می شود .این فاکتور بEEاعث افEEزایش

اسکن می شود. بقیه پارامتر های موجود در نرم افEEزار ، در قسEEمت فیزیEEکام آر آی توضیح داده شده است .

-عوامل کنتراست در ام آر آی 1-5 بEEافت هEEایT2 و T1کنتراست در ام آر ای به واسطه تغییر در زمان آسEEایش

مختلEEف بEEه وجEEود می آیEEد .روش هEEای مختلفی جهت ایجEEاد تغیEEیر در زمEEان بافت ها از جمله استفاده از مEEواد حEEاجب وجEEود دارد .مEEوادT2 و T1آسایش

T2 و T1حاجب مورد اسEEتفاده در ام آر آی ، مEEوجب تغیEEیر در زمEEان آسEEایش بافت های مختلف می گردنEد .در بسEیاری از بیمEاری هEا از جملEه تومEور هEا ريEEالعفونت و التهEEاب ، اسEEتفاده از عوامEEل کنتراسEEت بسEEیار سEEودمند می

T2wباشد.اگر چه بافت های پاتولوژیک محتای آب زیEEادی دارنEEد و در تصEEاویر قابل رویت می باشند ،اما در برخی موارد ،کنتراسEEت ذاتی بین بEافت آسEEیب

نEEیز سEEیگنال آب وT1wدیده و سالم کEEافی نمی باشEEد .همچEEنین در تصEEاویر بافت های پاتولوژیک یکسان اسEEت .بنEEابراین در بEEرخی مEEوارد الزم اسEEت از عوامل کنتراسEEت جهت بهبEEود کنتراسEEت بین بEEافت هEEای پاتولوژیEEک و سEEالم

استفاده نماییم . دو نوع عوامل کنتراست در ام آر آی وجود دارنEEد :عوامEEل کنتراسEEت مثبت و

عوامل کنتراست منفیعوامل کنتراست مثبت

درT1عوامل کنتراست مثبت ،عواملی هستند که بEEاعث کوتEEاه شEEدن مولفEEه بافت ها و در نتیجه باعث افزایش شدت سیگنال این بافت ها نسبت به بافت

( میGdهای پیرامون می شوند .متداولترین عامل کنتراست مثبت ،گادلنیوم) باشد که یک ماده پارا مغنEEاطیس اسEEت و هنگEEام ورود بEEه بEEدن بEEاعث ایجEEاد

13

نوسEEان در میEEدان مغناطیسEEی پروتEEون هEEای آب می شEEوند ،بEEه طEEوری کEEه پروتون های آب با فرکانس نزدیک به فرکEEانس الرمEEور نوسEEان خواهنEEد کEEرد )پدیEEEده تشEEEدید(.هنگEEEامی کEEEه یEEEون هEEEای پارامغنEEEاطیس افEEEزایش پیEEEدا کنند ،مغناطیس قویتری را در آن ناحیه ایجاد می کنند کEه نسEبت بEEه پروتEEون

کوتاه تری را ایجاد می کنند .اما با توجهT2 و T1های اطراف ، زمان آسایش است ، دوز کمEEتریT1 کوتاه تر از زمان آسایش T2به به اینکه زمان آسایش

الزم می باشEEد .ولی بEEا اینT1 نسEEبت بEEه T2برای کوتاه شدن زمان آسایش پروتEEون هEEای آب شEEده وT1حال این عوامل باعث کوته شدن زمان آسایش

سیگنال باالیی را نشان خواهند داد .با توجه به اینکه گEEادلنیومT1wدر تصاویر با ورود به بدن بEEا غشEEاها و اسEEتخوان هEEا پیونEEد تشEEکیل می دهنEEد و دفEEع آن مشکل خواهد شد ،در نتیجه آن را به شالت متصل می کنند تا یEEون گEEادلنیوم را احاطه کرده و دفع کلیوی آن را ممکن سEEازد .متEEدوال تEEرین شEEالت مEEورد

( می باشEEد .از دیگEEرDTPAاستفاده ،دی اتیEEل تEEری آمین پنتEEا اسEEتیک اسEEید ) می باشد.مهمEEترینDOTA و DTPA-BMA-HP-DO3Aشالت های مورد استفاده ،

، Gd-DTPA(magnevistعوامل کنتراست مثبت مورد استفاده ،Gd-HP-DO3A(prohanceو Gd-DTPA-BMA(omniscanلEEند .این عوامEEمی باش

،خEEوراکی یEEا مقعEEدی و یEEا بEEه صEEورت تزریEEقIVمیتوانEEد بEEه صEEورت تزریEEق مستقیم به داخل مفصل باشد .میزان دوز تجویزی تزریEEق این عوامEEل بسEEته ناحیه مورد استفاده دارد .همچنین عوامل کنتراست خEEوراکی بEEا اب مخلEEوط

روده ای ایجEEاد کنEEد تEEا–شده و می تواند کنتراست مثبتی از مسیر معEEده ای ارگان های شکمی همانند پانکراس بهتر نمایان شوند .

عوامل کنتراست منفی درT2عوامل کنتراست منفی ،عواملی هستند که بEEاعث کوتEEاه شEEدن مولفEEه

بافت ها شده و در نتیجه باعثکاهش شدت سEEیگنال بEEافت هEEا شEEوند.عوامEEل سوپر-پارامغناطیس مثل منگنز و اکسید های آهن از جمله این عوامل هستند

بافت راT2 نیز نامیده می شوند و زمان آسایش T2 enhancementکه عوامل ،کبEEد سEEالم تEEیره و ضEEایعاتT2wکوتاه می کنند ،بطوری که مثالً در تصاویر

کبEEدی بEEه صEEورت روشEEن دیEEده می شEEوند .بنEEابراین عوامEEل فقEEط بEEرای IVتصEEویربرداری کبEEد مEEورد اسEEتفاده قEEرار می گیرنEEد و بEEه صEEورت تزریEEق

استفاده می شوند .مهم ترین عامل کنتراست منفی مورد استفاده ،فریدکس(feridexورتEEه صEEوده و بEEاطیس بEEوپر مغنEEید آهن سEEمی باشد که یک اکس )

میلی56/0تزریق وریEEدی اسEEتفاده می شEEود .مقEEدار دوز تجEEویزی آن برابEEر گرم آهن به ازای هر کیلوگرم وزن بEEدن می باشEEد کEEه این مقEEدار را بایEEد بEEا

100Ml رفEEدن ، ظEEیری از واکنش بEEرد و جهت جلوگEE30 دکستروز مخلوط ک دقیقه تزریق شود .عوامل کنتراست منفی دیگری مثEEل آب ذغEEال اختEEه ، آب

آناناس و هوا وجود دارد که به صورت خوراکی استفاده می شوند .-آرتیفکت های ام آر آی1-6

14

در این قسEEمت بEEه بEEرخی از آرتیفکت هEEای مهم در تصEEویر بEEرداری ام آر آیروش های کنترل و کاهش آن اشاره می شود.

الف-آالیزینگ فقEEط بخشEEی ازFOVآالیزینگ یا تاشدگی تصویر ، هنگامی بوجود می آید کEEه

متوقEف نمیFOVبدن را پوشش دهد.با توجه بEه این کEه گرادیEان در انتهEای هستند ، فرکانسی بزرگترFOVشود ،در نتیجه بخش هایی از بدن که خارج از

دریافت می کنند.بنابراین بEEه عنEEوان قسEEمتی ازFOVاز فرکانس ماکزیمم در بدن شناخته شده و اطالعات آن به سمت مخالف تصEEویر ،تاشEEدگی پیEEدا می

قEEرار دارنEEد ،فرکانسEEیFOVکند.همچنین قسمتی از بدن که در سEEمت دیگEEر دریافت می کنند و در اینجEEا نEEیز اطالعEEاتFOVکمتر از فرکانس ماکزیمم در

آن به سمت مخالف تاشدگی پیدا می کنEEد .این آرتیفکت بیشEEتر در جهت کEEدگذاری فاز رخ می دهد.عوامل موثر در کاهش این نوع آرتیفکت عبارتند از :

(استفاده از کویل سطحی1 FOV(افزایش 2(نمونه برداری اضافی3(پالس های اشتباه4(تصویر برداری سه بعدی5

ب-جابجایی شیمیایی اساس آرتیفکت جابجایی شیمیایی این است که پروتEEون هEEای مولکEEول هEEای مختلEEف بEEا فرکEEانس مختصEEر متفEEاوتی میچرخنEEد.این امEEر منجEEر بEEه اختالف فرکانس الرمور بین گشEEتاورهای مغناطیسEEی آب و چEEربی شEEده کEEه بEEه آن ، آرتیفکت جابجایی شیمیایی گویند.عوامل موثر درکاهش این آر تیفکت عبارتند

از:(استفاده از میدان هایی با شدت کم1(حذف سیگنال چربی2(کاهش پهنای باند دریافتی3 FOV(کاهش 4

ج-بریدگی آرتیفکت بریدگی یا قطع،پیامد دیگری از نمونه گEEیری کم در جهت کدگEEذاری فاز )ممکن است در جهتکدگذاری فرکانس به ندرت اتفاق افتد(می باشد کEEهً معمEEEوالً بین دو قسEEEمت کEEEه کنتراسEEEت بEEEاالیی دارنEEEد رخ می دهEEEد.)مثال

،منیسک در مفصل زانو ( این آرتیفکت می تواند باعثCSFجمجمه،مغز،نخاع ، به وجEود امEدن نوارهEای متنEاوب روشEن و تاریEک شEود کEه ممکن اسEت بEا ضایعات اشتباه گرفته شود.آرتیفکت قطع وقتی در ساجینال سEEتون فقEEرات

(نامیده می شود .Gibssگردن مشاهده می شود آرتیفکت گیبس)آرتیفکت بریدگی ممکن است به اشکال :

(:که به صورت نوارهای متناوب تیره و روشن است .ringing-حلقوی )1 (:بین مناطقی با شدت سیگنال کمEdge enhancement-تقویت شدگی لبه )2

و زیاد 15

(:در اندازه و شکل ساختمان ها تظاهر کند .distortion-بهم ریختگی )3عوامل موثر در کاهش این نوع آرتیفکت ها عبارتند از :

(با کاهش اندازه پیکسل های تصویر نسبت به اندازه ساختمان های هندسی1 یا افزایش اندازه پیکسل طبق رابطEEهFOVموجود در تصویر از طریق کاهش

زیر :=اندازه پیکسلFOVاندازه ماتریس /

(افزایش زمان نمونه برداری برای کاهش ریپل )به دلیل تعداد محدود نمونه ها2 و کEEاهش زمEEان نمونEEه بEEرداری نمی تEEوان تخمین دقیقی از تغیEEیرات پلEEه ای در

شدت سیگنال را بدست آورد (.(موثرترین راه کاهش این آرتیفکت ،افزایش مراحل کدگذاری فاز است .3

د-ثبت نابجای شیمیایی این آرتیفکت بEEر اثEEر اختالف فرکEEانس حEEرکت تقEEدیمی بین پروتEEون هEEای آب و چربی به وجود می آیEEد و در نتیجEEه آن ،ممEEان مغناطیسEEی آن دو در زمEEان هEEای مشخصEEی بEEا یکEEدیگر همفEEاز و در زمEEان هEEای دیگEEر ناهمفEEاز می شEEوند .وقEEتی سیگنال های چربی و آب ناهمفاز باشند یکدیگر را خنEEثی می کننEEد کEEه نتیجEEه آن فقدان سیگنال می باشEEد .اگEEر در هنگEEام تشEEکیل تصEEویر ،چEEربی و آب ناهمفEEاز شوند ،آرتیفکتی به نام ثبت نابجای شیمیایی رخ می دهEEد .فاصEEله زمEEانی کEEه در آن چربی و آب همفاز می شوند به دوره تناوب مشهور است .طEEول این فاصEEله زمانی به تغییر فرکانس بستگی دارد که خود به شدت میدان وابسEEته اسEEت ،بEEه

اسEEت در2/4msدوره تناوب بین آب و چربی 1/5Tطوری که در میدانی با شدت می رسد .تصویری که خEEارج از7MS این دوره تناوب به 0/5Tحالی که در شدت

فاز باشد ،یک لبه غیر قرینه در جهت فاز ایجEEاد می کنEEد.این آرتیفکت معمEEوالً در جهت فاز اتفاق می افتد و باعث ایجاد حلقه ای تیره در اطEEراف سEEاختمان هEEای آناتومیکی می شود که حاوی چربی و آب هسEEتند .این آرتیفکت در تEEوالی پEEالس

GRE نسبت به SE. شایع تر استعوامل موثر در کاهش این نوع آرتیفکت عبارتند از :

دارای پالس های تنEEاوبSE )زیرا دنباله های GRE به جای SE(استفاده از توالی 1RFچربی و آب درجه بوده که در جبران اختالف فاز چEEربی و آب مEEوثر می180

از این نظر بسیار ضعیف می باشند (.GREباشد ولی دنباله ،به طوری که مطابق با دوره تنEEاوب آبGRE مناسب در توالی TE(استفاده از 2

باید طوری انتخاب شEEود کEEه وقEEتی چEEربی و آبTEو چربی باشد .به بیانی دیگر هم فازند اکو تولید شود .در این حالت سیگنال های آنها به طEEور سEEازنده بEEه هم

اضافه می شود.ذ-آرتیفکت حجم جزئی

آرتیفکت حجم جزئی در هرجا که وکسEEل محتEEوای مخلEEوطی از انEEواع بEEافت هEEا در بEEدنmm2 5×1×1باشد ،اتفاق می افتEEد .بEEرای مثEEالی وکسEEلی بEEه انEEدازه

انسان ،مخلوطی از انواع بافت های طEEبیعی و غEEیر طEEبیعی می باشEEد .بنEEابراین خطا در انتخاب برش که منجر بEEه کEEاهش اطالعEEات می شEEود ،بEEاعث بEEه وجEEود

16

آمدن این آرتیفکت می شود .برای کاهش این نوع آرتیفکت با انتخاب یEEک بEEرش به حد کافی نازک و با حفظ دیگر فاکتورها برای ناحیEEه تحت اسEEکن ،می تEEوانیم

3mm( بEEرش هEEای IMAآن را کEEاهش دهیم .مثالً بEEرای سEEوراخ گEEوش داخلی ) قطر دارد و آسیب ها ممکن است قطEEری4mmاستفاده کنیم چون عصب فقط

داشته باشند ،بنابراین استفاده از برش ضخیمتر منجر به فقEEدان3mmبه اندازه بخشی از اطالعات می شود )پرش اطالعات(.

ر-پذیرفتاری مغناطیسی این نوع آرتیفکت به علت مغناطیس شدگی با درجات متفاوت توسط هسته های مختلف بافت ایجاد شده و باعث ایجاد اختالف فاز و فرکEEانس الرمEEور بEEافت هEEا

مخصوصEEاً هنگEEامGREمی شود .این آرتیفکت بیشتر در هنگام استفاده از توالی وجEEEود اجسEEEام فلEEEزی هماننEEEد پروتEEEز ، دیEEEده می شEEEود .جنبEEEه مثبت این

آرتیفکت ،مشاهده وجود خونریزی در بافت ها می باشد .عواملی که در کاهش این آرتیفکت موثرند عبارتند از :

FSE و SE-استفاده از توالی 1-خارج کردن تمام اجسام و پروتز های فلزی از بدن بیمار2

ز-آرتیفکت زاویه جادویی این آرتیفکت به علت قرارگیری ساختار هایی دارای رشته های فیبری )تاندون ها

( به وجود می آید که در این حالت شدتB0 درجه با میدان اصلی )55( در زاویه سیگنال های حاصله می توانEEد تصEEویر آنEEاتومی طEEبیعی را بEEه صEEورت پEEاتولوژی تقلیEEد کنEEد )این آرتیفکت در منEEاطق خاصEEی ماننEد زانEو بEEه وجEود می آیEEد .(.در

طEEبیعیT2w ، تاندون روشن تر به نظر می رسد اما در تصویر PD و T1wتصویر است )چون کالژن در ساختار تاندون بیشترین سهم را دارد و دارای یک سEEاختار غیر یکنواخت است ، این ساختار ها دارای خصوصیاتی هستند که با جهت انEEدازه

به جهت قرار گEEیریT2گیری تغییر می کنند در نتیجه باعث عدم وابستگی زمان تاندون ها می شود (.راه های کمینه سازی

PDW و T1 طوالنی تر در TE(استفاده از 1(تغییر زاویه قرارگیری اندام2

ه-اثر جریان هسته های در حال حرکت ،باعث جلوگیری نادرست سیگنال ها شده و منجر بEEه آرتیفکت جریان می شوند .برای مثال جریان موجEEود در شEEریان آئEEورت و وریEEد

(، بEEاعث ایجEEاد آرتیفکت جریEEان در ناحیEEه قفسEEه سEEینه میICVسیاهرگ زیرین ) شود .برای کEEاهش این پدیEEده ،از پEEالس هEEای پیش اشEEباع در بEEاال و پEEائین حجم

تصویر برداری استفاده می شود .و-نگاشت نابجای در جهت فاز

نگاشت نابجای فاز یا سایه افکنی متداول ترین آرتیفکت در تصاویر ام آر آی می باشد که ناشی از آناتومی متحرکی است که به طور متناوب در سراسEEر اسEEکن حرکت می کند مانند :جدار قفسه سینه در هنگام تنفس ،حرکت نبض دار عروق

17

،CSFبلع و حرکات چشم ،که در اثر آن اناتومی متحرک در جهت فاز روی تصویر، تکرار می شود.این آرتیفکت در جهت گرادیان کد گذار فاز اتفاق می افتد زیرا :

دامنه متفاوتی دارد در حالی که گرادیEEان هEEایTR(گرادیان کد گذار فاز در هر 1 دامنه یکسEEانی دارنEEد .بنEEابراین چEEون در حینTRانتخاب فرکانس و برش در هر

اسکن آناتومی حرکت می کند ،در جهت کد گذاری فEEاز در مکEEان هEEای نادرسEEت )برخالف چیزی که از قبل تعیین شده است ( قرار می گیرد .مانند :قفسه سEEینه در حین بازدم در طEEول گرادیEEان کEEد گEEذار فEEاز در یEEک وضEEعیت قEEرار دارد و در

هنگام دم در وضعیت دیگری می باشد . (یک تأخیر زمEEانی بین کEEد گEEذاری فEEاز خوانEEدن وجEEود دارد .بنEEابراین آنEEاتومی2

ممکن است بین کد گذاری فاز ،هنگامی که سیگنال در حین کد گذاری فرکEEانس گذاشEEته می شEEود ،حEEرکت کنEEد .در مقابEEل هیچKخوانده می شود و در فضEEای

گونه نگاشت نابجای در طول محور فرکانس هنگامی انجام می شود که سیگنالخوانده و دیجیتایزر می شود (.

انواع حرکت اندام ها حرکت تناوبی :حرکت تناوبی بر اثر حرکت پالسی یا تناوبی خEEون رگ هEEای قلب

ایجاد می شود .در این نوع حEEرکت تصEEاویر انEEدام هEEا و اعضEEای بEEدن میCSFیا تواند به صورت دوبله )شبح مانند ( ایجاد می شود .

حEEEEرکت تصEEEEادفی :بEEEEر اثEEEEر حرکEEEEات ارادی یEEEEا غEEEEیر ارادی بیمEEEEار )نفس کشیدن ،سرفه (ایجاد می شود و بEEاعث تEEیرگی تصEEویر می شEEود ،همچEEنین می

تواند نوار های موازی در جهت کد گذاری فاز ایجاد کند . ممکن اسEEت شEEبیه بEEه یEEکCSF:نEEا همفEEازی ناشEEی از حEEرکت CSFاثرات جریان

ضایعه باشد .این اثرات می تواند به صورت زیر بروز کند : در اطEEرافCSF(ایجاد آنوریسم کاذب شریان بازیالر ناشی از حرکات ضEEربانی 1

آن basal در CSF کاذب در پایEEه مغEEز کEEه ناشEEی از جریEEان MS(پالک های 2 cisterns

است. )این حEEالت ممکن اسEEت شEEبیهCSF(فتEEق دیسEEک کEEاذب مربEEوط بEEه جریEEان 3

باشد با این تفاوت که پدیده قطع نوار های موازی کم رنEEگTruncationآرتیفکت تری ایجاد می کند (.

عوامل موثر در کاهش این نوع آرتیفکت عبارتند از : (محور فاز را طوری که در تصویر بEEرداری از ناحیEEه مEEورد نظEEر اشEEکال ایجEEاد1

نکند ،تغییر داد .(از پالس های پیش اشباع قبل از حجم تصویر برداری استفاده کرد .2 (خنEEثی سEEازی گشEEتاور بوسEEیله گرادیEEان )اسEEتفاده از گرادیEEان اضEEافی جهت3

همفازی مجدد گشتاور هسته های در حال جریان ( (تصویر برداری موازی :تکنیک استفاده از کویل های چند گانه در ام آرآی باعث4

کاهش زمان تصویر برداری شده است .در این روش ،هر کویل در سیستم آرایه فاز ،داده ها را به طور هم زمان با بقیه کویEEل هEEا در یEEافت می کنEEد.سEEپس بEEا–

18

داشتن موقعیت فضایی و محل هر کویل و نقشه حساسEEیت آنهEEا ،پEEردازش دادهها انجام می شود .

(استفاده از توالی های سریع :توالی های مورد اسEEتفاده در تصEEویر بEEرداری از5 ناحیه قفسه سینه و شکم ،باید سرعت باالیی داشEEته باشEEند .در تصEEویر بEEرداری

استفاده می شود .GRE،HASTE،SS-FSEناحیه قفسه سینه و شکم از توالی های (تکنیک های تصحیح حرکEEات تنفسEEی و قلEEبی :در تصEEویر بEEرداری ام آر آی می6

توان از تکنیک های تصحیح حرکات جهت کاهش آرتیفکت حرکتی ناشی از تنفسو قلب که در زیر شرح داده شده است ،استفاده می شود .

(Respiratory Compensationالف-جبران تنفس ) دور قفسه سینه بیمار و دیافراگم بیمار قرار می گیردBellowدر این روش ، یک

،بEEاعث ایجEEاد مEEوج میBellow.حرکات دیEEافراگم در حین دم و بEEازدم در طEEول شود .سپس سیستم ام آر ،گرادیان های کد گذاری فاز را طوری مرتب می کنEEد که شیب های تند را به حداکثر حرکت قفسه سینه و شیب های کند را به حداقل حرکت قفسه سینه نسبت می دهد .در نتیجه سEEیگنال مEEورد اسEEتفاده در هنگEEام

بی حرکتی قفسه سینه بدست می آید .(Navigator Echoب-اکوهای جستجو گر )

رویROIدر این روش از اکوهای جستجو گر استفاده می شود ،بدین صورت که دیافراگم قرار می گیرد و اکوهای منطبق بر حداکثر قفسه سینه حذف می شود

.(Breath Holdج-حبس تنفس )

ثانیه طول20تکنیک حبس تنفس در هنگام استفاده از پروتکل هایی که کمتر از می کشد ،استفاده می شود .چنانچه با یEEک تنفس نتEEوان کEEار تصEEویر بEEرداری را انجام داد ،از روش حبس تنفس متعدد استفاده می کنیم ،بدین صEEورت کEEه چنEEد مقطEEع می گEEیریم و سEEپس تنفس انجEEام شEEده و سEEپس حبس تنفس و تصEEویر برداری ادامه می یابد تا کل تصاویر بدست می آید .این روش بیشتر در بیمارانی

استفاده می شود که قادر به حبس تنفس برای چندین ثانیه هستند .(Respiratory Triggeringد-تریگر های تنفسی )

سنسورهای حساس به حرکت که روی دیافراگم قرار گرفته و سیکل تنفسEEی را برای اپراتور ترسیم می کنند .بنابراین اپراتور پالس هEEا را فقEEط در سEEیکل هEEای

خاصی از فاز تنفسی )انتهای دم یا بازدم ( اعمال می کند .ه-دریچه بندی قلبی

دریچه بندی قلبی از سیگنال الکتریکی آشکار شده توسEEط لیEEدهای قEEرار گرفتEEه ، می باشEEد ،اسEEتفاده میRFروی قفسه سینه بیمار که برای راه انEEدازی پEالس

کند .در این روش هر تصویر در فEEاز یکسEEانی از سEEیکل قلEEبی اخEEذ می شEEود تEEا نگاشت نابجای فاز بواسطه حرکت قلبی کاهش یابEEد .محEEل قEEرار گEEیری صEEحیح

لیدها برای بهینه کردن کیفیت تصویر بسیار مهم است .محل لیدها

معموالً از چهار لید که برای سهولت استفاده کدبنEEدی رنگی شEEده انEEد ،اسEEتفاده می شود .لیدها می توانند در جلوی قفسه سEEینه بیمEEار یEEا در پشEEت بیمEEار قEEرار

19

گیرند .لیدهای جلویی معموالً بEEه عنEEوان مEEارکر سEEاده تEEر قابEEل قابEEل تشEEخیص هستند .برای قرار دادن لیدها ،بیمار طاقباز روی تخت خوابیده و از گان جلو بEEاز برای سهولت دسترسی استفاده می شود .چهار لید رنگی مورد استفاده به رنگ های مشکی ، سفید ،قرمز و سبز هستند .لید مشکی باال ،سEمت راسEEت قفسEEه سینه و زیر کالویکل قرار گرفته و بعنوان لید زمینه عمل می کند .لید سفید روی مید الین قفسه سینه و باالی استرنوم قرار گرفته و همراه بEEا لیEEد قرمEEز کEEه در فضای بین دنده ای و نزدیک نیپل قرار گرفته در طول قلب بوده تا اختالف ولتEEاژ

را تولید کنند .لیEEد سEEبز نزدیEEک لیEEد قرمEEز قEEرار گرفتEEه و بEEهECGبین دو ردیاب بایEEدECGعنوان لید زمین عمل می نماید .وقتی که لیدها متصEEل شEEدند ،ردیEEاب

چک شود .ردیاب مطابق با ریت ،ریتم و خروجی قلبی تغییر می کند ،کEEه این بEEهنوبه خود بستگی به فعالیت قلب دارد .عالئم یک ردیاب خوب عبارتند از :

ریت منظم ،کمپلکسPQRS. به طور یکنواخت قرار گرفته است موجR بزرگتر از موج T. است کمپلکسPQRS. دامنه خوبی دارد

دریچه بندی قلبی در دو مرحله انجام می شود :(:ECGهماهنگی از طریق الکترو کاردیوگرام )

در این روش لیدهای مخصوص که غEEیر مغنEEاطیس هسEEتند )جنس کلریEEد نقEEره ( نصب می شوند .در این حEEالت زمEEانECGروی دیواره قفسه سینه جهت گرفتن

تهییج هر پالس تعیین شده و هر برش در فاز سیکل قلبی دریEEافت می شEEود .ازاین روش در تصویر برداری از قلب قفسه سینه و شکم استفاده می شود .

ECGدریچه بندی ،هEEر خEEط از کEEد گEذاری فEEاز متEEوالی در زمEEانECGبا اسEEتفاده از دریچEEه بنEEدی

یکسEEانی از سEEیکل قلEEبی بدسEEت می آیEد .در تکنیEEک هEEای مولEتی اسEEالیس نEیز همینطور خواهد بود ،اگر چEEه در هEEر اسEEالیس در فEEاز متفEEاوتی از سEEیکل قلEEبی

بEEا قEEرار گEEیری الکترودهEEا روی دیEEوارهECGبدست می آید .سیگنال دریچه بندی قفسه سینه یا در پشت آن بدست می آید.

(:در این روش با استفاده از یEEک سنسEEور نEEوریPGهماهنگی با عروق محیطی ) که به انگشت بیمار اتصال دارد پالس رگ های محیطی آشکار می شEEود .پEEالس گرفته شده از رگ با پالس تهییج شده هماهنگی داشته ،لذا برش در مدت زمEEان فاز سیکل قلبی دریافت می گردد .این روش برای کاهش برای کEEاهش آرتیفکت

مورد استفاده قرار می گیرد .CSFدر عروق محیطی یا تصویر برداری سینمایی

بEEرای مشEEاهده عملکEEردGREتصEEویر بEEرداری سEEینمایی و تEEوالی هEEای همEEدوس قلب ، جریان خون و حرکت دیواره قلب سودمند است .بEEرای مثEEال ،محEEدودیت جریEEان در محEEل تنگی و یEEا دریچEEه معیEEوب در قلب را می تEEوان بEEا اسEEتفاده از تصویر برداری سینمایی مشاهده نمود .کنتراست بهینه بین خEEون جEEاری و بEEافت

GREهEEای محیطی مثEEل ریEEه یEEا قلب مهم اسEEت .بنEEابراین اسEEتفاده از تEEوالی همدوس که شEEدت سEEیگنال خEون را افEزایش می دهEد ،الزم اسEت .بEا انتخEاب

*T2 طEEوالنی کEEه اثEEر TE که حالت پایEEه را ایجEEاد نمایEEد و یEEک TRزاویه چرخش و

20

راافEEزایش می دهEEد ،می تEEوان این شEEرایط را ایجEEاد نمEEود .بعالوه،اسEEتفاده از (، نه تنها آرتیفکت جریان را کاهش می دهEد بلکEهGMNگرادیان لحظه ای صفر )

افزایش می یابد .کارایی تصEEویربرداریCNRسیگنال خون جاری از طریق بهبود سینمایی اساساً از طریق انتخاب صحیح تعداد فاز های قلبی اخذ شده برای هEEر

به دست می آید.اگر سیستم نتواند هEEر فEEاز را بEEا یEEک نقطEEهTRمقطع در طول داده هماهنگ سازد ،تصویربرداری سینمایی کارایی کمتری خواهد داشEEت .تعEEداد

موثر بدست می آید.TR در طی یک R تا Rفاز های مورد نیاز با تقسیم فاصله - ایمنی بیمار 1-7

تاکنون هیچ آثار زیان بار بیولوژیکی طوالنی مدتی در اثر قرار گرفتن در معEEرض ام آر آی گزارش نشده است .اگر چEEه در بررسEEی جداگانEEه اجEEزاء رونEEد تصEEویر بEEEرداری ام آرآی چنEEEدین اثEEEر کم اهمیت و برگشEEEت پEEEذیر از میEEEدان هEEEای

مغناطیسی ،گرادیان و فرکانس رادیویی مشاهده شده است .بیماران باردار

تاکنون هیچ آثار بیولوژیکی شناخته شده ای از کاربرد ام آرآی بر جEEنین مشEEاهده نشده است .اگر چه مکانیسم هایی مانند تعامل میEEدان هEEای الکترمغناطیسEEی و جنین در حال رشد وجود دارند که به طور بالقوه می توانند اثEEرات زیانبEEار ایجEEاد نمایند .مثالً سEEلول هEEایی کEEه در مرحلEEه تقسEEیم هسEEتند در طی اولین ثلث دوره حاملگی بیشEEتر بEEه این اثEEرات حسEEاس می باشEEند .سEEازمان غEEذا و دارو ایEEاالت متحده عموماً توصیه می نماید که هر آزمایشی از بیمEEاران بEEاردار بایEEد تEEا پایEEان اولین ثلث بارداری به تأخیر بیافتد و پس از این دوره باید قبل از انجEEام آزمEEایش

رضایت نامه کتبی توسط بیمار امضا ء گردد.ایمپلنت و پروتزها

ایمپلنت های فلزی اثرات جدی که شامل گشتاور ،گرما و آرتیفکت در تصاویر ام آرآی می باشد ،ایجاد می نماید .بنابراین قبل از اینکه بیمEEار مEEورد ام آرآی قEEرار گیرد ، هر سابقه جراحی کEه بیمEاران قبEEل از ام آرآی داشEEته انEEد بایEد مشEEخص

گردد. گشتاور و گرما:بعضی ایمپلنت های فلزی در هنگامی کEEه در میEEدان مغناطیسEEی قرار می گیرند گشتاور قابل مالحظه ای ایجاد می نمایند .نیرو یEEا گشEEتاوری کEEه بر ایمپلنت های فلزی کوچک یا بزرگ وارد می گردد می تواند اثرات جEEدی مثEEل حرکت ایمپلنت های ثابت نشده بطور بالقوه و غیر قابEEل پیش بیEEنی را در درون بدن ایجاد کنند .نوع فلزی که در ایمپلنت ها استفاده می گردد ،عاملی است کEEه نیروی وارد شده بر آنها را در میدان مغناطیسی تعEEیین می نمایEEد .ایمپلنت هEEای فلزی غیر آهنی ، انحرافی در میدان مغناطیسی نشان نمی دهنEEد )و یEEا انحEEراف کمی نشان می دهند ( ولی انهEا می تواننEد سEبب گرمEای قابEل مالحظEه ای بEه علت عEEدم توانEEایی در پراکنEEدگی گرمEEای ایجEEاد شEEده بوسEEیله جEEذب فرکEEانس رادیویی ، گردند . اگرچه،ازمایشات،افزایش حرارت قابEEل تEEوجهی را در ایمپلنت

ها نشان نمی دهند.گیره های آنوریسم

21

بعضی گیره ها ی آنوریسEEم داخEEل جمجمEEه ای از مEEوارد جEEدی منEEع اسEEتفاده در تصویربرداری ام آرآی می باشند.حرکت گیره ممکن است به عEEروق آسEEیب زده

و منجر به خونریزی،ایسکمی و یا مرگ گردد. گیره های هموستاتیک باید قبEEل از آزمEEایش ام آرآی ، بEEه صEEورت خEEارج از بEEدن

گEیره هموسEEتاتیک عEروقی کEه درمEEورد6ارزیابی گردند، اگEر چEه هیچ کEدام از ارزیابی قرار گرفت ، انحراف در میدان مغناطیسی ایستا پیدا نکرد.

فیلتر ها و استنت ها فیلترها و استنت ها در میدان مغناطیسی انحراف می یابند و معموال بعد از چنEEد هفته در داخل دیواره رگ نفوذ کرده و حرکت انها نامتحمEEل می گEEردد. بنEEابراین انجام تصویربرداری آم آر آی برای اکثر بیماران با وسیله های داخEEل عEEروقی در صورتی که دوره زمانی قابل قبولی بعد از کاشت، گذشته باشEEد ایمEEنی در نظEEر

گرفته می شود.

دریچه ها ی قلبی اگر چه کاربرد آم آر آی در بیمEEاران بEEا اغلب ایمپلنت هEEا ی دریچEEه ای ، ایمن در نظر گرفته می شود ولی به علت این که دریچه هایی وجود دارند که آسEEیب می

بینند، بررسی دقیق نوع دریچه توصیه می شود.ایمپلنت ها ی گوش

تمEEام ایمپلنت هEEا ی حلEEزونی در میEEدان مغناطیسEEی جEEذب شEEده و از نظEEر مغناطیسی و الکتریکی فعال می باشند . بنابراین آنها جز موارد عدم استفاده از

آم آر آی شناخته شده اند.ایمپلنت و وسایل مواد دندانی

اغلب ایمپلنت هEEا و وسEEایل مEEواد دنEEدانی بEEرای تصEEویربرداری ام آر آی ایمن در نظر گرفته می شوند.با وجود این که اکثر وسایل دندانی به طور قابEEل مالحظEEه ای تحت تاثیر میEEدان مغناطیسEEی قEEرار نمی گیرنEEد، آرتیفکت هEEای تEEاثیر پEEذیری مغناطیسEEی می توانEEد کیفیت تصEEویر را در آم آر آی خصوصEEا در تصEEویربرداری گرادیان اکو تحت تاثیر قرار دهد. باید توجه داشت که بعضی از وسایل دندانی از نظر مغناطیسی فعال هستند و بنابراین خطرات بالقوه ای برای تصEEویربرداری ا

م آر آی ایجاد می نمایند.پیس میکر

بیمEEاران بEEا پیس میکEEر قلEEبی، مطلقEEا نبایEEد مEEورد تصEEویربرداری ام آر آی قEEرار گیگا ممکن اسEEت بEEاعث انحEEراف ،تغیEEیر10گیرند.حتی میدان هایی که با قدرت

برنامه و مسدود شدن فعالیت آن شده و بEEاعث می شEEود پیس میکEEر در حEEالت غیر هم زمان کار کند . بعالوه بیمارانی که پیس میکEEر خEEود را خEEارج نمEEوده انEEد ممکن است سیم های آن درون بدن آنها باقی مانده باشد که قEEادر اسEEت ماننEEد

یک آنتن عمل نماید و توسط القای جریان سبب فیبریالسیون بطنی گردد. روانی بیمار–جنبه های جسمی و روحی

همکاری بیمار جهت انجام آزمون به هر چه بهتر شEEدن کیفیت تصEEویر کمEEک می کند. عده کمی از افراد در صورت قرارگیری در مکEEان هEEای تونEEل ماننEEد کنEEتری

22

دستگاه دچار احساس ترس،اضطراب و تپش قلب می شوند. راه هEEای مختلفی برای مقابله بEEا این مشEEکل وجEEود دارد کEEه بEEه جهت اهمیت خاصEEی کEه دارد بEEه

صورت کامل مورد بحث قرار می گیرد .الف-استفاده از نور کافی در داخل گنتری می تواند بیمار را آرام نماید.

ب-با استفاده از گوشی ها ی شنا می تواند سوراخ خارجی گوش بیمار را بسEEتهو یا حتی با هدفون موزیک گوش نمایند.

ج-دکمه ای در دست بیمار قرار می گیرد که در هر لحظه که نیاز بود می تواننEEدبا فشار دادن آن با کارشناس دستگاه تماس برقرار نمایند.

د-ابزارهایی که جهت بستن چشم ها در هنگام خواب در هواپیمEEا مEEورد اسEEتفادهقرار می گیرد نیز می تواند سودمند باشد.

ه-قبل از آغاز تصویربرداری بیمار چند نفس عمیق کشیده و در حین انجEEام ام آرآی نفس های آرام و معمولی بکشند تا مزاحم تصویربرداری نشود.

خالصه مطالب فصلایEEEویربرداری ام آر آی ،مگنتهEEEتفاده در تصEEEورد اسEEEای مEEEواع مگنتهEEEان

دایمی،مقاومتی و ابررسانا هستند. کویل هایRFهEEته بEEکه وسیله انتقال و دریافت پالس ها را بعهده دارند بس

ارگان مورد تصویربرداری متفاوت می باشند. کویل های بدن،حجمی،آرایهفازی و سطحی از انواع آن هستند.

یگنالEEل سEEکویل های گرادیان با ایجاد گرادیان در میدان مغناطیسی ، مح دریافتی را مشخص نموده و بنابراین به تشکیل تصویر کمک می کند .

ایEEول هEEتصویر برداری ام آر آی بر اساس تحریک پروتون هیدروژن مولک آب بافت های بدن و سپس دریافت و پردازش سیگنال های بدسEEت آمEEده

از آنها انجام می پذیرد دیمیEرکت تقEک حEا یEارجی ، بEی خEدان مغناطیسEک میEپروتون ها ، در ی

)فرفره ای ( بدور خطوط مغناطیسی خارجی حرکت کEEرده و در راسEEتای میدان قرار می گیرند که فرکانس این حEEرکت تقEEدیمی از معادلEEه الرمEEور

بدست می آید که به آن فرکانس الرمور گویند .اEEون هEEوی ، پروتEEارجی قEEی خEEپس از قرار گرفتن در یک میدان مغناطیس

سعی می کنند خود را در راستای میدان مغناطیسی خارجی قرار دهند . زمانی که امواجRF، با فرکانس الرمور بر هر وکسل در جسم تابیده شود

یک میدان مغناطیسی متناوب بر وکسل مورد نظر اعمال شده و در نتیجه( در آن وکسل منحرف می شود .Mبردار بر آیند )

با قطع امواجRFود راEEبردار بر آیند با یک حرکت تقدیمی )فرفره ای ( خ ، RFدر جهت میدان مغناطیسی خEEارجی )راسEEتای قبEEل از اعمEEال امEEواج (

قرار می دهند . از سیگنالFID( ونیEEراکم پروتEEت آورد :تEEوان بدسEEر می تEEسه پارامتر زی

PD( زمان آسایش اسپین شبکه ،)T1( و زمان آسایش اسپین اسپین )T2)

23

ارEEدین بEEو چنEEافت اکEEالس و دریEال پEEد ارسEد فرآینEویر بایEEاد تصEEبرای ایج صورت گیرد .زمان بین ارسEEال هEEای متEEوالی پEEالس هEEا را زمEEان تکEEرار )

TR. می نامند و بر حسب میلی ثانیه سنجیده می شود) فاصله زمانی بین اعمال پالسRFتا قله سیگنال القایی )اکو (در سیم پیچ

را زمان اکو می نامند و بر حسب میلی ثانیه سنجیده می شود .تفاده میEEا اسEEالس هEEوالی پEEبرای ایجاد کنتراست تصویر در ام آر آی از ت

کنیم . السEEر پEE90در توالی اسپین اکو ، هنگامی که بردار مغناطش طولی بر اث

منحرف شد ، اسپین ها برای لحظه ای همفاز هسEEتندX-Yدرجه به صفحه ولی با توجه به اثرات غیر همفاز کننده ، اسپین ها شروع به ناهمفاز شدن

90 بعEد از پEالس T1نسبت به یکدیگر می کنند .لذا در یک زمان مشEخص درجEEه اعمEEال می180درجه وقتی اسپین ها ناهمفاز شEEدند ، یEEک پEEالس

کنیم و سپس پالس اکو را دریافت می کنیم . ل از90در توالی اسپین اکوی سریع بعد از پالسEEری کامEEک سEEه ، یEEدرج

درجه داریم که بعد از هر کدام اکوی بعEEدی180پالس های متمرکز کننده را دریافت می کنیم .

السEEود180در توالی بازیافت معکوس ،در ابتدا یک پEال میشEEه اعمEدرج درجه اعمال می شود .بEEه دنبEEال آن90که پس از مدتی تأخیر ،یک پالس

دریافت میگردد.FIDبال فاصله یک سیگنال توالیFLAIRیگنال آب وEEبا استفاده از اصول بازیافت معکوس با حذف س

باعث حذف سیگنال چربی می شوند .SPAIR و SIRوSTIRتوالی های توالی گرادیان اکو از پالس هایRF درجه استفاده30-10 با زوایای متغیر

درجه همفاز کننEEده از180می کند .همچنین به جای استفاده از یک پالس یک گرادیان جهت همفاز کردن مجدد اسپین ها استفاده می کند .

ایEEوالی هEEتTrue FISP،Vibe،FLASH و BLADEوEEان اکEEتقات گرادیEEاز مش هستند .

تصویر برداریEPIازEEورد نیEEای مEEام داده هEEیک توالی ام آرآی است که تم را از یک قطار اکوی منفرد جمع آوری می کند .Kبرای پر کردن فضای

میمEEوعی روش تصEEوژن ، نEEیری دیفیEEتصویر گیری پخش وزنی یا تصویر گ گیری ام آرآی است که در آن ، پالس های تحریکی طوری طEEراحی شEEده است که نسبت به حرکEEات ضEEریب پخش ظEEاهری حساسEEیت نشEEان داده

می شود .امEEوژن ، هنگEEکوپی در پرفیEEیرات میکروسEEتصویر برداری پرفیوژن ، به تغی

عبور ماده حاجب گادلنیوم از مویرگ اشاره دارد.وردEEوژن مEEینتیک پرفیEEابی سEEرای ارزیEEز بEEاین تصویر برداری بیشتر در مغ

استفاده قرار می گیرد .( ویزEEه نEEیگنال بEEبت سEEل ،نسEEأثیر عوامEEویر ام آرآی تحت تEEکیفیت تص

SNR( نسبت کنتراست به نویز، )CNRلEEان کEEقدرت تفکیک فضایی و زم، ) اسکن قرار دارد .

24

ایشEEمواد حاجب مورد استفاده در ام آر آی ،موجب تغییر در زمان آسT1 بEEافت هEEای مختلEEف می گردنEEد و بEEر این اسEEاس دو نEEوع عوامEEلT2و

کنتراسEEت در ام آر آی وجEEود دارنEEد :عوامEEل کنتراسEEت مثبت و عوامEEلکنتراست منفی

دEEEEEEEEرداری ام آر آی عبارتنEEEEEEEEویر بEEEEEEEEای مهم در تصEEEEEEEEآرتیفکت ه از :آالیزینگ ،جابجایی شیمیایی ،بریEEدگی ،ثبت نابجEEای شEEیمیایی ،آرتیفکت حجم جزئی،پذیرفتاری مغناطیسی ،زاویه جEEادویی ،اثEEر جریEEان و نگاشEEت

نابجای در جهت فاز .رداریEEEEویر بEEEEد از :تصEEEEی عبارتنEEEEاهش آرتیفکت تنفسEEEEای کEEEEراهه

موازی ،استفاده از توالی های . سریع و استفاده از تکنیک های تصحیح حرکات تنفسی و قلبی

-مغز2-1توالی های تصویربرداری از مغز

توالی های تصویربرداری از مغز برای بیماران باید مبتنی بر عالیم و پرسش های بالینی بیمار باشد. به عنوان یک قاعده کلی، تصEEویربرداری از مغEEز بایEEد در سEEه سطح ) جهت تشخیص دقیEق محEEل آسEیب در مغEز ( همچEنین دارای حEداقل دو

( باشد. PD یا TI،T2وزن کنتراست )نحوه ایجاد تصاویر آگزیال .

1-FSE،(T2w،PDw)Axial Double Echo برای مشاهده جزئیات ساختار آناتومی نواحی مختلف مغز ،پالک های ام اس در

PDwناحیه حفره خلفی مغز و آسیب هEای پارانشEEیمی مغEز ،از تصEEاویر آگزیEال استفاده می کنیم .

،با توجه به روشن بودن سیگنال ناشEEی ازT2wدر تصاویر بدست آمده از توالی مایعEEEEEEات در این تEEEEEEوالی ،می تEEEEEEوانیم مننژیومEEEEEEا ،ادم عEEEEEEروقی ،ادم

سیتوتوکسیک ،نکروز و کیست در مغز را مشاهده نماییم ..2-SE،Axial T1w

چنانچه بخواهیم یک ارزیابی کلی از ساختار و آناتومی مغز و آسیب هEEایی کEEه در اسEEتفادهT1wقابل تشEEخیص نیسEEتند ،داشEEته باشEEیم ،بایEEد از تEEوالی T2wتصاویر نماییم .

25

سروگردن

Axial T2w turbo FLAIR3-

و کاهش کنتراست ماده خاکستریCSF.به واسطه فرونشانی سیگنال مایعات ،آسیب های پری ونتریکوالر ،کالوسوم و کورتیکالFLAIRبه سفید در تصاویر

بهتر مشخص می شود .

4-Axial DWI استفاده از این توالی در تشخیص زود هنگام سکته مغزی مفید می

باشد .استفاده از این روش برای بررسی اثرات کاهش اکسیژن مغز به کار می 1000mm2/S-800 باید بین bرود .برای انجام این آزمون در مغز مقدار

،دامنه و مدت زمان گرادیان دیفیوژن را کنترل می کند .bباشد.مقدار نحوه ایجاد تصاویر کرونال از سالتورسیکا و هیپوفیز

برای ایجاد تصاویر کرونال از سال تورسیکا و هیپوفیز ،روی تصویر لوکال ساجیتال ،برش ها را عمود بر سالتورسیکا تنظیم کرده سپس روی دو تصویر

لوکال آگزیال و ساجیتال زاویه آن را چگپک می کنیم .محدوده برش ها باید کل سالتورسیکا و هیپوفیز ، از کناره قدامی سینوس اسفنوئید تا کنار قدامی پل

مغزی را شامل شوند .Coronal T1w،fat sat،SE5-

جهت ارزیابی کلی هیپوفیز و تشخیص آسیب هایی همانند عدم وجود ساقه همراه با تکنیک اشباع چربی استفادهT1wهیپوفیز ، باید از توالی کرونال

نماییم .تصاویر کرونال به خوبی می توانند ارتباط بین هیپوفیز ،آدنومای هیپوفیز ،سینوس کاورنوس و کیاسمای اپتیک را نمایان سازند .همچنین بهترین

نما برای نمایش میکرو آدنومای هیپوفیز ،تصاویر کرونال است .Sagittal T1w،fat sat،SE6-

جهت بررسی گسترش تومورهای هیپوفیز به سالتورسیکا و نابجایی لوب خلفی همراه باT1wهیپوفیز که منجر به دیابت بی مزه می شود از نمای ساجیتال

استفاده می نماییم .این نما برای مشاهده لوب های قدامی و خلفی وSEتوالی همچنین ساقه هیپوفیز الزم است .-

7-Axial FLAIR

با توجه به این که بسیاری از اختالالت شنوایی مربوط به آسیب وارد به اعصاب شنوایی است ، در بررسی ها ابتدا باید مسیر های اعصاب را بررسی نماییم با

، جهت بررسی اعصاب زوجCSFتوجه به سیگنال کم اعصاب در مقایسه با استفاده می کنیم .FLAIRهفتم و هشتم ، از توالی آگزیال

Sagittal T1w ، SE-4

26

با استفاده از این توالی می توانیم تومورهای بطن چهارم مغز و تومورهای اطراف آن از جمله مدوالبالستوما و اپاندیوما و همچنین آسیب های شبکه

.کوروئید رت به خوبی مشاهده کنیم

Axial T1w، FSE، fat saturated2-

،تصاویری هستند که برای مشاهده آناتومی اربیت ،آسیبT1wتصاویر آگزیال های اعصاب اپتیک و ماهیچه های نگه دارنده چشم استفاده می شوند .لنز و

زجاجیه با استفاده از این تصاویر از یکدیگر تفکیک می شوند .تومورهای بدخیم سیگنال باالییT1wمثل مالنوما ،رتینوبالستوما،و مننژیوما در تصاویر

دارند .الزم به ذکر است چنانچه بیمار مشکوک به التهاب اعصاب اپتیک وکیاسما باشد ،باید کل مغز را تصویر برداری کرد .

Sagittal Obliquo T1w ، SE، fat saturation+Gd7-

برای تشخیص تومورهایی که ماهیچه نگهدارنده چشم را درگیر می کنند ،از همراه با تکنیک اشباع خارجی چربی استفاده می شود .T1wتصاویر ساجیتال

توالی تصویر برداری از حلق )نازو فانکس ،اوروفارنکس ،غدد بزاقی و حفرهدهان (

سی تی اسکن مدالیته انتخابی جهت مرحله بندی تومورهای ناحیه حلق و حفره دهان است ،اما از ام آرآی جهت حصول اطالعات تکمیلی در رابطه با گسترش

تومورهای موضعی و نوع تومور استفاده می شود .مزیت ام آرآی بر سی تی اسکن ،کنتراست عالی بافت های نرم در این ناحیه ،قدرت تفکیک باال و تصویر برداری از چندین نما است که نتیجه آن افزایش حساسیت و دقت در تشخیص

آسیب ها می باشد .عیب ام آر آی در تصویر برداری از این ناحیه ،زمان طوالنی تصویر برداری و در نتیجه آرتیفکت های ناشی از عمل بلع آب دهان و همچنین تنفس و جریان خون عروق کاروتید ،ورتبرال و ژوگوالر در این ناحیه است .با توجه به وجود این عوامل ،استفاده از پالس های پیش اشباع فضایی در پائین ناحیه تصویر برداری الزم است .همچنین با توجه به وجود هوا در این ناحیه و همچنین دندان های پر شده در بعضی بیماران ،لذا در تصویر برداری از این

استفادهGREناحیه به علت وجود آرتیفکت حساسیت مغناطیسی ،از توالی نخواهد شد .باید به بیمار آموزش داده شود تا از عمل بلع در حین اخذ تصاویر

جلوگیری شود . TMJنحوه ایجاد تصاویر ساجیتال ابلیک از

،همانند اوستئوما و اوستئو کوندروما وTMJبرای بررسی تومورهای مفصل همچنین اختالالت داخلی مفصل همانند جابجایی قدامی دیسک و همچنین بیماری

استفاده میPDwهای تخریبی مفصل ، از توالی پاراساجیتال و پاراکرونال شود .

Sagittal Oblique،T2w،STIR،(CIOSe mouth(5-

27

برای بررسی برخی دیگر از ناهنجاری های داخلی مفصل ،همانند افیوژن مفصل کوندیل مندیبل و تومورهایی مثل کوندروAVN،ادم مغز استخوان ،نکروز

استفاده می شود .T2wماتوسیس سینوویال ،از توالی پاراساجیتال -با توجه به نزدیکی سینوس اسفنوئید به سالتورسیکا و به دلیل وجود آرتیفکت

استفاده کرد .GRE به جای توالی SEهای پذیرش مغناطیسی ، باید از توالی -جهت مشاهده ساختار آناتومیکی هیپوفیز و پاتولوژی های احتمالی آن ،بهترین

نماها ،نماهای کرونال و ساجیتال می باشد و نمای آگزیال از هیپوفیز ارزشتشخیصی کمی دارد .

-بهترین نماها برای بررسی گوش داخلی ، نمای آگزیال و کرونال است . -برای مشاهده برخی آسیب های اربیت از جمله نوریت اپتیک باید سیگنال ناشی

از چربی اربیت حذف شود .

نحوه تنظیم بیمار برای تصویر برداری از فقرات گردنی ،بیمار طاقباز روی کویل فقرات گردنی

)کویل خلفی گردنی ،کویل حجمی یا کویل آرایه فازی مهره ها ( می28

ستون فقرات

خوابد .کویل باید از قاعده جمجمه تا مفصل استرنو کالویکوالر را پوشش دهد.سر باید صاف و طوری باید تنظیم شود که خط بین مردمکی موازی با

تخت باشد .همچنین می توانیم از لیزرهای متقاطع طولی و عرضی استفاده کرده و محل تقاطع آنها را روی استخوان هیوئید )باالی غضروف تیروئید (قرار

دهیم .نحوه ایجاد تصاویر ساجیتال از ستون فقرات گردن

برای ایجاد تصاویر ساجیتال از فقرات گردن ، از تصویر لوکال کرونال استفاده می کنیم .بدین منظور روی تصویر لوکال کرونال برش ها را در امتداد طناب

نخاعی تنظیم می کنیم .روی تصویر لوکال آگزیال نیز چک می کنیم که برش ها را پوشش دهد .برش ها باید کل مهره ،از کنارT4( تا مهره Ponesباید از پونز )

راست زائده خاری تا کنار چپ آن را شامل شود .برای جلوگیری از آرتیفکت بلع از باندهای پیش اشباع در ناحیه مری استفاده می کنیم .همچنین برای اجتناب از

در ناحیه گردن ،جهت فاز را از سر بهCSFآرتیفکت های حرکتی ناشی از حرکت پا قرار می دهیم .

Sagittal T2Wt، FSE،fat saturation3-

با استفاده ازT2wبرای تشخیص بیماری های مغز استخوان ، استفاده از توالی FSEبه تنهایی کافی نیست ،بلکه باید با تکنیک های اشباع چربی ع

همراه باشند .Coronal T2w، FSE5-

Foraminaبرای ارزیابی اسکولیوز فقرات پشتی، ناهنجاری های مادرزادی و neurinomas از تصاویر کرونال T2w.استفاده می کنیم

نحوه ایجاد تصاویر ساجیتال از فقرات کمری برای ایجاد تصاویر ساجیتال از فقرات کمری از تصویر لوکال کرونال استفاده

می کنیم . بدین منظور روی تصویر لوکال کرونال ، برش ها را در امتداد طناب نخاعی تنظیم می کنیم . روی تصویر لوکال آگزیال نیز چک می کنیم برش ها در

تا کوکسیکس را پوشش دهد.T11وسط بادی مهره ها باشد . برش ها باید از برش ها باید کل مهره، از کنار راست زائده خاری تا کنار چپ آن را شامل شود . برای جلوگیری از آرتیفکت حرکات شکم از باندهای پیش اشباع در ناحیه شکم

درCSFاستفاده می کنیم. همچنین برای اجتناب از آرتیفکت های حرکتی حرکت ناحیه فقرات کمری، جهت فاز را از سر به پا تنظیم می کنیم.

Sagittal T2w،FSE 1-

29

همچنین برای مشاهده نخاع ، ریشه های عصبی، تنگی کانال نخاعیT2wتصاویرو فشار روی ساک دورال عالی هستند.

:توالی های تصویربرداری ستون فقرات Sagittal T2w،FSE Sagittal T1w،FSE Sagittal T2w،FSE،fat sat Axiai T2*،medic Coronal T2w،FSE Myelogram (Sagittal، Coronal)

استفاده از عوامل کنتراست در تصویربرداری ستون فقرات در موارد تومور و التهاب الزم می باشد.

نحوه ایجاد تصاویر آگزیال از قفسه سینه برای ایجاد تصاویر آگزیال از قفسه سینه ، از تصویر لوکال کرونال استفاده

می کنیم . بدین منظور ، روی تصویر لوکال کرونال ، برش ها را از میانه گردن تا زاویه کوستوفرنیک قرار داده و سپس روی تصویر لوکال ساجیتال ، زاویه آن را تنظیم می کنیم . استفاده از تکنیک اخذ موازی داده ها می تواند برای کاهش

آرتیفکت ناشی از عروق و تنفس می توانیم از باندهای پیش اشباع در باال وپائین ناحیه تصویربرداری استفاده نمائیم.

Axial T1w، 3D Vibe ، Breath Hold3-

،تصاویرT1wبا توجه به این که تصاویر بدست آمده با استفاده از توالی باعث ایجاد برش های3Dآناتومیک هستند و همچنین این که استفاده از تکنیک

ظریف می شود، بنابراین می توانیم ساختار اعضاء مدیاستن و همچنین پاتولوژی هایی همانند مزوتلیوما را به خوبی مشاهده نماییم. همچنین با استفاده

از این تصاویر می توانیم اطالعاتی در مورد حرکات ریه در سیکل تنفسی ،اندازه ،شکل و عروق ریوی نیز بدست آوریم .

Axial T2w ،FSE،Breath Hold4-

نه تنها برای بررسی برونش ریوی ، بلکه برای مشاهدهT2wتصاویر آگزیال مسیرهای هوایی محیطی و عروق کوچک درون پارانشیم ریه رزولوشن فضایی

بهتری ارائه می نماید. برای مشاهده افیوژن ریوی ، ندول های ریوی و ایجاد استفاده می کنیمT2wافتراق بین دیواره عروق و غدد لنفاوی ، از توالی آگزیال

Axial T2w،FSE،fat saturation or HASTE،Breatt Hold5-

30

برای تشخیص تومورهای ریه که به خلف گسترش یافته ریشه های عصبی را استفاده می شود T2wتحت فشار قرار می دهد از تصاویر آگزیال

نحوه ایجاد تصاویر ساجیتال یک طرفه از قفسه سینه برای ایجاد تصاویر ساجیتال یک طرفه از قفسه سینه ، از تصویر لوکال کرونال

استفاده می کنیم . بدین منظور ، روی تصویر لوکال کرونال ، برش ها را از میانه گردن تا زاویه کوستوفرنیک و فقط روی یک سمت قرار داده و سپس

روی تصویر لوکال آگزیال ، زاویه آن را تنظیم می کنیم . استفاده از تکنیک اخذ موازی داده ها می تواند برای کاهش زمان استفاده می شود . همچنین برای کاهش آرتیفکت ناشی از عروق و تنفس می توانیم از باندهای پیش اشباع در

باال و پایئن ناحیه تصویربرداری استفاده نماییم .Sagittal T2w ،FSE، affected side ،Breath Hold6-

برای تشخیص تومورهای مدیاستن و دیواره قفسه سینه و گسترش آن به ریه از استفاده می شود.T2wتصاویر ساجیتال توالی های مکمل

3D-Perfusion (Breath Hold)1-

استفاده می3Dبرای بررسی پرفیوژن پارانشیمال ریه ها ، از توالی پرفیوژن کنیم . بدین منظور ، از مواد کنتراست زا که اسپین ها را نشان دار می کند

استفاده می کنیم .T1w ،3D GRE، Angiography (Breath Hold)3-

برای ارزیابی پاتولوزی های جامد ریه ، بیماری های مدیاستن و پرده جنب ، از. تکنیک آنژیوگرافی استفاده می کنبم

توالی های تصویربرداری از قلب در بررسی بیماریهای قلبی ، استفاده از روش های تشخیص غیر تهاجمی

مطلوب می باشد . طی ده سال گذشته ، ام آر آی بعنوان یک روش تشخیصی جهت بررسی های قلبی معرفی شده است. این بدلیل غیر تهاجمی بودن ،

رزولوشن عالی بافت های نرم و تصویربرداری آناتومیکال در هر سطحی می باشد . همچنین ام آر آی یک رزولوشن عالی جهت بررسی دینامیک بیماری های

تصاویر ام آر آیECG Gating عروقی فراهم کرده است. قبل از معرفی –قلبی از قلب بخاطر وجود آرتیفکت حرکتی ، ارزش تشخیصی کمی داشت . از این

تکنیک به حذف این آرتیفکت کمک زیادی می کند . ارتباط بین پزشک ارجاع دهنده و رادیولوژیست ، بسیار ضروریست ، زیرا که توالی های متفاوت ،

اطالعات متفاوتی از آناتومی مقطعی قلب فراهم می کنند.

31

به حرکاتSEتوالی های تصویربرداری از مورفولوژی قلب که برای توالی تنفسی بسیار حساس هستند، بنابراین آرتیفکت حرکتی در این توالی زیاد می

، کاهش می دهند . درNEX\NSA،زمان اسکن را با افزایش FSEباشد. در توالی همراه با حبس تنفس ،نسبت سیگنال به نویز بهتری درT1wاین توالی ، تصاویر می دهد هرچند به پاتولوژی ها حساسیت کمی نشان میT2wمقایسه با تصاویر

با حبس تنفس بیماران مبتال به انفارکتوسturbo FLASHدهد . استفاده از تکنیک کهSE ،FSE،STIR،turbo،FLASHمیوکارد استفاده می شود، ترکیبی از توالی های

برای محورهای کوتاه یا بلند قلب به دست می آید ، استفاده می کنیم . این توالی ها در جدول زیر همراه با پارامترهای مربوطه آورده شده است نیز با

، اجازه ایجاد تصاویر با رزولوشن باال و تصویر خون روشن راNEX\NSAافزایش به دلیل پنجره کوتاه مورد استفاده عالوه بر این کهHASTEمی دهد. توالی

آرتیفکت تنفسی را نشان نمی دهد تصویر خون را تیره نمایش می دهد. توالیSTIR، با نمایش خون تیره،SNR پایئنی نسبت به توالی T2، با حبس تنفس دارد

اما به آدم و التهاب حساس تر است .شریان های کرونری

حرکت فیزیولوژیک و سایز کوچک عروق کرونری ، یک چالش برای تصویربرداری با استفاده از تکنیک های معمولی ام آر آی می باشد. چندین تکنیک جدید فوق سریع برای ارزیابی شریان های کرونری بکار گرفته شده

است . ام آر آنژیوگرافی دو بعدی با یک بار حبس تنفس و البته همکاری خوب درصد از استونزهای همودینامیک در درخت شریان کرونری76بیمار می تواند

پروگزیمال را آشکار نماید. کیفیت تصویر با حبس ناکافی تنفس ، آرتیفکت شبح و سرکوب ناقص چربی خراب می شود. بهترین کیفیت تصویر را می توان از

شریان کرونری راست و شریان نزولی قدامی چپ بدست آورد . در صورتیکه شاخه محیطی چپ شریان کرونری بدترین کیفیت تصویر را دارد . تشخیص

شریان های کرونری از وریدهای قلبی و پریکارد مشکل می باشد. تکنیک های سه بعدی آنژیوگرافی با تزریق عوامل کنتراست ، برای ارزیابی عروق توراسیک

و شکم استفاده می شود . این تکنیک بخوبی شریان پستان داخلی چپ را آشکار می کند و یک تکنیک مفید غیر تهاجمی برای بررسی پیش از عمل

بیماران با بیماری شریان نزولی قدامی چپ می باشد .توالی های تصویربرداری از پستان

و همچنین توضیحاطالعاتی از سابقه بیمار قبل از شروع تصویربرداری ، گرفتن روش کار الزم است. تصویربرداری ام آر آی از پستان باید هم آسیب های

مورفولوژیک و هم سینتیک افزایش کنتراست آسیب را نمایش می دهد. با توجه به این که در تصویربرداری از پستان ها ، قدرت تفکیک تصویر باید باال

استفاده می نماییم ، زیرا با استفاده از این توالیSFEباشد ،بنابراین از توالی می توانیم ماتریس های کوچک را که به افزایش قدرت تفکیک تصویر کمک می

، چربی داخل پستانT1wکند ،در زمان نسبتاً کوتاه جمع آوری کنیم .در تصاویر

32

کوتاه ، سیگنال باالیی را نشان می دهد. در حالی کهT1به علت داشتن زمان طوالنی تر ، سیگنال کمتر دارد . بطور کلی ، بافتT1بافت غددی به علت

قابل تشخیص نیستند . در تصاویرT1فیبروزی و غددی با استفاده از فاکتور T1wکه همراه با تکنیک پیش اشیاع چربی باشد ، با توجه به حذف سیگنال باالی

چربی ، سیگنال بافت پارانشیم و پوست پستان بهتر قابل تشخیص خواهند بود . استفاده از تکنیک اشباع چربی همچنین باعث افزایش سیگنال آسیب ها

، بافت غدد،T2wمتعاقب تزریق عوامل کنتراست خواهد شد . در تصاویر سیگنال متوسطی دارد. در حالی که بافت عضالئی سیگنال زیاد و مایعات ،

سیگنال پائینی از خود نشان می دهند. در بیشتر کاربردهای کلینیکی از تصاویرT2w همراه با FSE استفاده می شود . در تصاویر T2wهمراه با تکنیک پالس

پیش اشباع چربی ، بافت غددی ،سیگنال نسبتاً باال دارد و با توجه به حذف سیگنال چربی ، بافت های حاوی آب مثل کیست و مجازی شیری بهتر قابل

تشخیص خواهند بود.

33

توالی تصویر برداری شکم در تصاویر شکم به علت دانسیته ذاتی پروتون بسیار خوبSNRمقدار

را نیز افزایش میSNRاست .استفاده از کویل های آرایه فازی این مقدار دهد .عامل اصلی آرتیفکت در تصویر برداری از احشا ء شکمی ،حرکات

تنفسی ،جریان و پریستالتیس می باشد .برای کاهش حرکات تنفسی می توان از روش های مختلفی )حبس تنفس ،اکوهای جستجوگر ،جبران

تنفس ،تریگرهای تنفسی (که در بخش اول توضیح داده شد ،استفاده می FOVشود .همچنین برای کاهش آرتیفکت جریان ناشی از عروق ،در باال و پائین

NEX/NSAاز پالس های پیش اشباع فضایی استفاده می کنیم .استفاده از نسبت زیاد ،نه تنها آرتیفکت های حرکتی ناشی از تنفس را )به علت متوسط گیری

تصویر را نیز افزایش می دهد .اما عیبSNRسیگنال ها (کاهش می دهد .بلکه این روش زمان طوالنی اسکن است .هرچند می توان این عیب را با استفاده از

FOV.مستطیلی نامتقارن تا حدی کاهش داد Coronal T1w، 3D VIBE ، fat saturation –Breath Hold6-

جهت مشاهده آسیب هایی همچون توده های چرب کبدی و توده های جامد از بدست می آیدVIBE و با استفاده از توالی 3D که به صورت T1wتصاویر کرونال

، استفاده می کنیم .Coronal T2w ، FSE ،BLADE، Respiratory triggeing7-

von Gierke diseaseجهت مشاهده کیست ها و همچنین بعضی بیماری ها مانند که به صورت توده روشن در زمینه تیره کبد مشاهده می شود ، از توالی

استفاده می شود .T2wکرونال Coronal T2W، STIR،Respiratory triggering8-

جهت مشاهده توده های کیستیک و انسEEداد مجEEاری صEEفراوی از تEEوالی کرونEEالSTIR.استفاده می شود

کاربرد کنتراست در تصویربرداری کبد تصویربرداری دینامیک از کبد

34

شکم

تشخیص آسیب های هایپوواسکوالر قابل مشاهده هستند. در فEEاز سEEوم کEEه فEEاز بعEEد از تزریEEق بدسEEت می آینEEد و بEEرای2minتعEEادلی نEEام دارد،تصEEاویر بعEEد از

تشخیص آسیب های همانژیوم و التهابات کبدی استفاده خواهد شد.توالی های تصویربرداری از پانکراس

اسEEت. سEEیگنالT1wبهترین توالی برای مشاهده آناتومی بافت پانکراس ،تEEوالی پانکراس ممکن است به علت آتروفی ،پانکراتیت ، نئوپالس و تجمع آهن کEEاهش پیدا می کند . تکنیک های اشباع چربی باعث افزایش سینگال پارانشیم پانکراس

، بEEرای نمEEایشT2wو آسEEیب هEEای موضEEعی پEEانکراس می شEEود . تصEEاویر ساختارهای مEEایع در پEEانکراس مفیEEد اسEEت . نحEEوه تنظیم و آمEEادگی بیمEEارجهت

آزمون های پانکراس ،همانند تنظیم و آمادگی بیماران روتین شکم می باشد .Coronal T2w،True FISP،Breath Hold1-

، پانکراس نرمال نسبت به عضله روشن تر است و کنتراستT2wدر تصاویر بین پانکراس نرمال و چربی اطراف خداقل است . برای تشخیص اندازه کیست

استفاده می کنیم که بهT2wها و آسیب ها ی حاوی مایع ، از تصاویر کرونال صورت روشن دیده خواهند شد.

Coronal Oblique T2w،3D، FSE،fat saturation،Respiratory triggering4-

T2wبرای مشاهده هرچه بهتر انسداد مجاری صفراوی ، از تصاویر کرونال ابلیک و با استفاده از تکنیک اشباع چربی بدست آمده است ،3Dکه به صورت

استفاده می کنیم.ام آر ارور گرافی

کاربردها ارزیابی سیستم جمع کننده ادرار تشخیص و بررسی انسداد یا تنگی حالب ها( تشخیص سرطان های مثانهTCC1 )تشخیص کیست های کوچک کلیه

انواع روش های ام آر ارور گرافی (Static MRU-استاتیک ام آر ارور گرافی )1(Dynamic MRU-داینامیک ام آرارور گرافی )2(Excretory MRU-ام آر ارور گرافی ترشحی )3

هرکدام از این روش ها آمادگی خاص خود را دارند که در مورد هرکدام درذیل بحث خواهد شد .

(Static MRU-استاتیک ام آر ارور گرافی )135

جهت تشخیص کیست های کوچک که در کلیه و مجاری ادراری تشکیل میشود از روش استاتیک ام آر ارور گرافی استفاده می کنیم .

خالصه مطالب فصلبه منظور مشاهده عروق کبدی ،از عوامل کنتراست مثبت و

تصویربرداری دینامیک از کبد استفاده می شود که در سه فاز انجاممی شود .

یرای انجام آن از عوامل گادلنیوم که به صورت بولوس کنتراست تزریق می شود ، استفاده خواهد شد.

20-30در فاز اول که فاز شریانی نام دارد ، بعد از گذشتSبعد از تزریق تصویر گرفته می شود تا آسیب های هایپرواسکوالر)ندولهای

کبدی و متاستازهای پری وسکوالر(HCCهایپرپالری موضعی ، آدنوما، مشاهده شوند.

دقیقه بعد از تزریق1فاز دوم که فاز پورتال نام دارد ، تصاویر بعد از بدست می آینذ و با افزایش کنتراست پارانشیم برای تشخیص آسیب

هایپوواسکوالر قابل مشاهده هستند. دقیقه بع از تزریق2فاز سوم که فاز تعادلی نام دارد ، تصاویر بعد از

بدست می آیند و برای تشخیص آسیب های همانژیوم و التهابات کبدیاستفاده خواهد شد .

پانکراس بهترین توالی برای مشاهده آناتومی بافت پانکراس ، توالیT1w

است. تصاویرT2w.برای نمایش ساختارهای مایع در پانکراس مفید است،نحوه تنظیم و آمادگی بیمار جهت آزمون های پانکراس ، همانند تنظیم

و آمادگی بیماران جهت تصویربرداری از کبد می باشد.

36