Paul Filipiak - Onderwijs Maak Je Samen€¦ · Paul Filipiak juli 2009. Onderwijs Maak Je Samen -...

Werken met ‘Ondersteboven van lezen’

Paul Filipiak

juli 2009

Onderwijs Maak Je Samen - Mierloseweg 4 5707 AL Helmond T: 0492-881157 E: [email protected] I: www.onderwijsmaakjesamen.nl

Werken met Ondersteboven van lezen

Gebruik de sterke punten van de methode:1. De systematische tips voor samenwerkend leren.2. Verwijzing naar software en materiaal van groep 3.3. De aandacht voor leesbeleving en boekpromotie.4. De formulering van doelen in de werkschriften (het Routeboek) voor de kinderen.5. Het interactieve gebruik van voorkennis en voorspelling in tweetallen.6. Het werken met een vervolgverhaal waardoor kinderen vaak kunnen lezen met voorkennis.7. De aanwijzingen voor het hardopdenkend (voor)lezen.

Bedenk oplossingen voor de volgende kwetsbare punten1. In de bloemrijke lesbeschrijvingen zijn de lesdoelen, de observatiepunten en de reflectie vaak niet duidelijk en scherp op elkaar afgestemd. Hierdoor is de lesvoorbereiding tijdrovend en Directe of Effectieve Instructie niet goed mogelijk. (zie hierna “Leerlijnen en observatieformulieren”)

2. Je krijgt gedurende het schooljaar weinig informatie over wat kinderen kennen en kunnen, mede doordat lesdoel, observatie en reflectie niet op elkaar zijn afgestemd en door een beperkte frequentie van toetsing. In leseenheid 4, groep 4, staat bijvoorbeeld de volgende toetstip: U kunt methodegebonden toetsen afnemen na eenheid 4, en 9 of na 5 en 10. Als u het eerste besluit kunt u in eenheid 5 en 10 extra begeleiden. U kunt toetsen na eenheid 9 en 10 afnemen. Zwakke leerlingen in eenheid 10 extra begeleiden. Na eenheid 9 kunt u een toetsweek inplannen. Er zijn toetsen voor technisch lezen en begrijpend lezen, leesbevordering en informatieverwerving. Men kan natuurlijk ook aansluiten bij de lagere frequentie van toetsing, indien dit een bewuste keuze van het team is. De aansluiting bij de CITO begrjipend lezen is erg matig tot slecht. Vaardigheden die in deze toets worden gevraagd, zijn niet tot matig aangeleerd in de methode.

3. Voor scholen met veel zwakke lezers is er weinig aandacht voor het technisch lezen. Neem dus vooral meer tijd voor het technisch lezen, zeker in groep 4 en laat dat zeker niet achterwege.

4. Er worden regelmatig doelen herhaald en dezelfde doelen worden regelmatig verschillend geformuleerd. Een te regelmatige herhaling voor betere lezers en die herhaling is niet opgenomen in een overzicht en een differentiatie- opzet, zodat de vraag zich opdringt of de betere leerlingen vaak onnodig moeten herhalen. Wel zijn er drie keuzelessen per thema in de leerlijn technisch lezen. Er moet beter gekozen worden uit de leerstof voor betere en zwakkere lezers. Het is voor leerlingen niet echt duidelijk welke leerdoelen bij begrijpend lezen horen. Het is als het ware een brij van doelen.

5. Er is vanaf groep 4 een aandacht voor leesbevordering op een sterk literaire manier, waardoor aandacht voor zakelijke teksten bijvoorbeeld in groep 4 lijkt wordt ondergesneeuwd en er vooral een appèl wordt gedaan op kinderen met een literaire interesse. Regelmatig komen in de leerlijn Leesbevordering abstracte en lastige literaire onderwerpen aan de orde. Ruil dan leesbevordering in voor vrijlezen en het daadwerkelijk uitbreiden van de leestijd. Zie ook het uitgebreide schema op bladzijde 65 van de Wegwijzer over de 10 literaire kenmerken.

6. Kinderen lezen 50 boeken in groep 4 t/m 8. De leerlingen leggen hun eigen leesgeschiedenis vast in het Routeboek. Het werken met (voorlees)boeken moet goed georganiseerd worden, door iemand die daarvoor verantwoordelijk is. Bijvoorbeeld: haal uit de bibliotheek het boek Dora, of de tante van de trollen. Hoe wordt het werken met boekenpakketten georganiseerd? Via de bibliotheek? Hoe? 10 boekenpakketten, 9 boeken op 3 verschillende niveaus? Een boek moet in 3 weken worden gelezen? De boeken waarnaar wordt verwezen in de boekenpakketten zijn niet allemaal meer leverbaar. Verder zijn de kosten van het aanschaffen van boekenpakketten per groep een zeer kostbare aangelegenheid.

7. Wat zijn leesdoelen en wat leesstrategieën in de methode:

De volgende leesstrategieën komen bij het onderdeel begrijpend lezen aan bod: • Leesdoel bepalen; doelgericht lezen • Manieren van lezen • Thema van tekst bepalen

2


Leerlijnen en observatieformulier; Ondersteboven van lezen - OMJS, P.Filipiak3


• Verwijswoorden begrijpen • Structuur van tekst gebruiken; Tekststructuur en –soort (informatief, verhalend, mengvorm) opsporen • Informatie afleiden en voorspellen • Eigen leesgedrag plannen, sturen, controleren en evalueren. • Thema en hoofdgedachte van de tekst vinden (ook samenvatten) • Samenvatten En ook: • Informatie zoeken, selecteren en gebruiken • Eigen kennis activeren • Verschillende soorten vragen stellen In technisch lezen gaat het om de volgende leerlijnen: • Woordidentificatie • Hardop lezen • Zelf lezen • Voordrachtslezen Informatie verwerven (studerend lezen); studietechnieken • Belangrijkste woorden en zinnen in informatieve teksten vinden

8. Er is weinig aandacht voor verschillende soorten teksten en die aandacht voor diverse teksten komt laat in de methode (de algemene strategie 9). Vang dit op in de aandacht voor meer tijd voor het Vrijlezen en de leesbevordering in de school.

9. De differentiatie is uitgewerkt via het samenwerkend leren waarin betere en mindere lezers samenwerken, bij de verwerking van teksten op twee niveaus en met de tip om teksten voor te lezen in plaats van te laten lezen. Er zijn drie extra lessen per thema voor technisch lezen die wel of niet gedaan kunnen worden. Er is geen convergente differentiatie ten aanzien van basisstof. De teksten zijn beide op een hoog niveau als je echt met zwakke lezers te maken hebt.

10. Het woordenschatonderdeel werkt met een woordkeuze, contexttekening en contextzinnen en uitspelen van woorden. Maak meer werk van de woordenschat-aandacht en de woordenschatdidactiek. De woorden moeten allemaal goed behandeld worden want deze worden ook gebruikt in de woordenschattoetsen van de taalmethode Zin in taal.

In de bijlagen doen we bij 9 eenheden een voorstel van gerichte informatie over Leerlijnen en observatieformulieren met duidelijke lesdoelen, de daaraan te koppelen lesobservatie en de lesreflectie. Daarmee worden de lessen makkelijker voor te bereiden en is effectieve of directe instructie beter mogelijk.

Gebruiksmogelijkheden van “Leerlijnen en observatieformulier”

• Check de voorgestelde lesdoelstellingen, ook met de doelen in de werkschriften.• Stem de gekozen lesdoelstelling af op de lesobservatie en lesreflectie.• Bekijk wat er moet gebeuren met de herhaling van lesdoelen gedurende een leerstofeenheid en gedurende het schooljaar (differentiatie).• Bereid de les dan voor in het kader van Directe of Effectieve instructie.• Krijg een overzicht van de leerlijn van de verschillende leesonderdelen per leerstofeenheid (er zijn 10 leerstofeenheden per schooljaar).• Krijg grip op de doorgaande lijn van de 10 leerstofeenheden per schooljaar, met betrekking tot de diverse leesonderdelen.• Krijg zicht op leerlijnen over de jaargroepen heen.• Gebruik het formulier voor de registratie van de observatie (O, V, G). Pas de lay out dan zo nodig aan.



Leerlijnen en observatieformulier; Ondersteboven van lezen - OMJS, P.Filipiak 2


Leerlijnen en observatieformulier Ondersteboven van lezen, eenheid 1

Observatieformulier groep 4, eenheid 1, Handleiding A

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Kunnen vertellen wat er na elkaar in

een verhaal gebeurt en hebbendaarmee inzicht in de tijdstructuur

2 Begrijpend lezen Bij een titel kunnen zeggen waar eenverhaal over gaat.

3 Technisch lezen,woordidentificatie

Eenlettergrepige woorden met tweemedeklinkers vooraan of achteraangoed en snel kunnen lezen.

4 Technisch lezen,Hardop lezen

Twee tellen wachten na elke zin.Zeggen wat een hoofdletter en eenpunt betekenen.

5 Begrijpend lezen Zie doel 2.6 Leesbevordering Zie doel 1.7 Technisch lezen,

zelf lezen.Een langere tekst zelfstandig en in eenvlot tempo lezen.

8 Technisch lezen,woordidentificatie.

Zie doel 3

9 Begrijpend lezen Zie doel 210 Technisch lezen,

Hardop lezenZinnen tussen aanhalingstekens alsspreektaal lezen.

11 Leesbevordering Zie doel 112 Technisch lezen,

zelf lezen.Zie doel 7





Observatieformulier groep 5, eenheid 1, Handleiding B

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering In een verhaal dingen die vroeger en

die nu gebeuren, kunnen noemen.2 Begrijpend lezen Lezen met drie vragen:

• Waar gaat de tekst over?• Wat voor soort tekst is het?• Wat weet ik al over het

onderwerp?3 Technisch lezen Lezen en noemen van de

grondwoorden in drie- envierlettergrepige woorden.

4 Begrijpend lezen Zie doel 2.5 Leesbevordering Zie doel 1.6 Technisch lezen Lezen van drie- en vierlettergrepige

woorden die niet uit tweegrondwoorden bestaan.

7 Begrijpend lezen Zie doel 2. Plus: het nogmaals lezenvan een deel van de tekst als diemoeilijk is.

8 Technisch lezen Zie doel 3.9 Begrijpend lezen Zie doel 2.10 Informatie ver-

wervenDe volgorde van letters in het alfabetnoemen en gebruiken.

11 Begrijpend lezen Zie doel 2.12 Leesbevordering Zie doel 1.





Observatieformulier groep 6, eenheid 1, Handleiding C

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering De tijdsprongen in een verhaal

noemen.2 Begrijpend lezen Bij de titel, de tekening en de soort

tekst vragen stellen en daarbijvoorspellen en informatie uit de tekstafleiden.

3 Informatieverwerven

In een woordenboek woorden aan dehand van trefwoorden opzoeken enweten wat trefwoorden zijn.

4 Begrijpend lezen Zie doel 2.5 Leesbevordering Zie doel 1.6 Informatie

verwervenZie doel 3.

7 Begrijpend lezen Zie doel 2 + lezen metverwachtingen/voorspelling.


Zie doel 3.

9 Begrijpend lezen Zie doel 7.10 Technisch lezen Vier- en vijflettergrepige woorden en

leestekens goed, vlot op toon lezen.11 Begrijpend lezen Doel 7 + moeilijke passages in de tekst

kunnen lezen.12 Leesbevordering Zie doel 1.





Observatieformulier groep 7, eenheid 1, Handleiding D

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

* Te moeilijk doel voor de meeste leerlingen, omdat er te veel ineens van de leerlingen wordt gevraagd.

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering In de tekst aanwijzen waar heel veel in

het kort wordt verteld.2 Begrijpend lezen Lezen met vragen al of niet met hulp

van het hulpkaartje:• Vragen bij de titel• Vragen bij het plaatje• Vragen om eigen verwachting

te controleren.• Een moeilijke passage

begrijpen.3 Informatie

verwervenBelangrijke informatie in een tekstvinden door onbelangrijke informatiete schrappen.



7 Begrijpend lezen* Zie doel 2. Plus: de afloop voorspellenen de hoofdgedachte noemen.


Zie doel 3.

9 Begrijpend lezen Zie doel 7.10 Technisch lezen Vlot en nauwkeurig lezen van lange

woorden en van lange zinnen op dejuiste toon.

11 Begrijpend lezen* Zie doel 7.12 Leesbevordering Zie doel 1.





Observatieformulier groep 8, eenheid 1, Handleiding E

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering In een verhaal noemen waar de

tijdsvolgorde wordt doorbroken.2 Begrijpend lezen Voor, tijdens en na het lezen goede

vragen bij een tekst stellen en dezebeantwoorden.


Vluchtig lezen van een tekst, zeggenwaarover het gaat en bepalen of jemet de tekst een onderzoeksvraagkunt beantwoorden.

4 Begrijpend lezen Zie doel 2.5 Leesbevordering Zie lesdoel 1.6 Informatie

verwervenAantekeningen bij een tekst maken ende hoofdgedachte noemen.

7 Begrijpend lezen Zie doel 2.8 Informatie


9 Begrijpend lezen Zie doel 2.10 Technisch lezen Vlot en nauwkeurig lezen van lange

woorden en van lange zinnen op dejuiste toon.








Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Zeggen waar gebeurtenissen in een

verhaal zich afspelen.2 Begrijpend lezen Kenmerken van begrippen noemen.3 Technisch lezen,

woordidentificatieWoorden met open en geslotenlettergrepen goed lezen.

4 Technisch lezen,hardop lezen

Zinnen met en vraagteken op toonlezen.


zelf lezenEen langere tekst zelfstandig en ineen vlot tempo lezen.


Zie doel 3.

9 Begrijpend lezen Zie doel 2.10 Technisch lezen,

hardop lezenZie doel 4. zinnen met eenuitroepteken op toon lezen.

11 Leesbevordering Zie doel 1.12 Technisch lezen,

zelf lezenZie doel 7.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Zeggen waar gebeurtenissen in een

verhaal zich afspelen.2 Begrijpend lezen Kenmerken van begrippen noemen.3 Technisch lezen Woordgroepen en leestekens op toon

lezen.4 Begrijpend lezen Zie doel 2.5 Leesbevordering Zie doel 1.6 Technisch lezen Zie doel 3.7 Begrijpend lezen Zie doel 2. Plus: het hogere

samenvattend begrip noemen.8 Technisch lezen Zie doel 3.9 Begrijpend lezen Zie doel 7.10 Informatie

verwervenDe volgorde van letters in het alfabetnoemen en gebruiken.







Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering De wisselende omgeving in het

verhaal noemen.2 Begrijpend lezen Kenmerken van begrippen vinden,

ordenen en van het begrip eenomschrijving geven.

3 Informatie verwerven Weten op welke manieren jeboeken kunt ordenen.

4 Begrijpend lezen Doel 2 + begrippen vergelijken.5 Leesbevordering Zie doel 1.6 Informatie verwerven Zie doel 3.7 Begrijpend lezen Het juiste woord in een gatentekst

invullen.8 Informatie verwerven Zie doel 3 + werken met het Siso-

systeem.9 Begrijpend lezen Zie doel 7.10 Technisch lezen Woordgroepen als één geheel lezen

en het goed lezen van zinnen op dejuiste toon.







Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Vertellen waar in het verhaal iets wat

ver weg is, dichtbij wordt gebracht.2 Begrijpend lezen Kenmerken van begrippen noemen en

ordenen, bijvoorbeeld m.b.t. hetweer.


Vluchtig lezen van een tekst, zeggenwaarover het gaat en de belangrijkstepunten noemen.

4 Begrijpend lezen Zie doel 2. Nu m.b.t. wolken enbewolking.

5 Leesbevordering Zie doel 1.6 Informatie




9 Begrijpend lezen Zie doel 2 Nu m.b.t.tot de wind.10 Technisch lezen Een tekst op toon voorlezen.11 Begrijpend lezen Zie doel 2. Zelf categorieën en een

schema bedenken.12 Leesbevordering Zie doel 1.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering De kinderen geven aan in welke twee

werelden een verhaal speelt.2 Begrijpend lezen Een schema invullen met informatie

uit de tekst.3 Informatie

verwervenEen uittreksel van een tekst makenmet de belangrijkste punten (indeling)en de hoofdgedachte.

4 Begrijpend lezen Bij een tekst het probleem en deoplossing aangeven en een schemamet een probleem-oplossing correctinvullen.



7 Begrijpend lezen Zie doel 4. Maar nu met betrekking toteen oorzaak en gevolg.


Doel 3 en 7. Een uittreksel maken metbehulp van een oorzaak-gevolg-schema.

9 Begrijpend lezen Zie doel 7.10 Technisch lezen Een tekst op toon voorlezen.11 Begrijpend lezen Doel 3. Maar nu met betrekking tot

een vergelijking in een tekst.12 Leesbevordering Zie doel 1.







Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Het gebruik en de functie van kleuren

in een verhaal aangeven.2 Begrijpend lezen Aan de hand van een illustratie bij een

verhaal aangeven wat je voorkennis isen voorspellen waar het verhaal overgaat.


Eenlettergrepige woorden met driemedeklinkers voor- en achteraan goedlezen.


Leestekens lezen: de komma.


zelf lezenEen langere tekst zelfstandig en in eenvlot tempo lezen.


Tweelettergrepige woorden metsamenstellende delen lezen.Woorden met open lettergrepen vloten goed lezen.

9 Begrijpend lezen Zie doel 2.10 Technisch lezen,

hardop lezenLeestekens lezen: dubbele punt enpuntkomma.

11 Leesbevordering Zie doel 1.12 Technisch lezen,

zelf lezenZie doel 7.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Het gebruik en de functie van kleuren

en vormen in een verhaal aangeven.2 Begrijpend lezen Verschillende betekenissen van

woorden achterhalen.3 Technisch lezen Woorden met de juiste klemtoon

lezen.4 Begrijpend lezen Informatie die niet letterlijk in de tekst

staat afleiden uit de tekst.5 Leesbevordering Zie doel 1.6 Technisch lezen Zie doel 3.7 Begrijpend lezen Woorden in een gatentekst invullen.8 Technisch lezen Zie doel 3.9 Begrijpend lezen Zie doel 4.10 Informatie

verwervenSchatten in welk van drie delen vanhet alfabet een bepaalde letter staat.







Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Vertellen hoe beeld en tekst bij elkaar

passen.2 Begrijpend lezen Voorbeeldzinnen geven van woorden

en zinnen met meer dan éénbetekenis.


Vertellen hoe je een boek in debibliotheek opzoekt.

4 Begrijpend lezen Informatie die niet letterlijk in de tekststaat afleiden.



7 Begrijpend lezen Zie doel 4 + hardopdenkend lezen.8 Informatie

verwervenEen boek met behulp van de Cd-romvan Klassenbieb opzoeken.

9 Begrijpend lezen Het juiste woord in een gatentekstinvullen.

10 Technisch lezen Woorden met de juiste klemtoonlezen.

11 Begrijpend lezen Doel 4 + uit verschillende tekstsoorten+ hardopdenkend lezen.

12 Leesbevordering Zie doel 1.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Foto’s in je hoofd maken bij woorden

en zinnen in de tekst.Weten wat beeldende teksten zijn.

2 Begrijpend lezen Het verschil vaststellen tussen eeneinddoel van de hoofdpersoon enzijn/haar tussendoelen.


Bij een verhaal in een schema kunnenaangeven:

• Hoofdpersoon• Waar?• Wanneer?• Doel?



7 Begrijpend lezen Zie doel 2. Met behulp vanhandelingen en aanwijzingen in detekst het doel van een hoofdpersoonafleiden.


Zie doel 3.

9 Begrijpend lezen Zie doel 2 en 8.10 Technisch lezen Een tekst op toon voorlezen.

Moeilijke woorden nauwkeurig ensnel lezen.

11 Begrijpend lezen Zie doel 7. Bedoelingen van tweehoofdpersonen met tegengesteldebelangen.







Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Een sterk beeld in een verhaal

herkennen en onthouden.2 Begrijpend lezen Vragen bedenken of gebruiken van

het hulpkaartje, voor, tijdens en nahet lezen.


Bij een voorgelezen verhaalaantekeningen maken, een schemainvullen en daarmee een verslagmaken.


verwervenDoel 3. Maar dan van eenvoorgelezen tekst waar eenvergelijking in zit.


verwervenZie doel 3. Maar dan met betrekkingtot een indeling in de tekst.

9 Begrijpend lezen Zie doel 2.10 Technisch lezen Een tekst op toon voorlezen.

Moeilijke woorden nauwkeurig ensnel lezen.






Leerlijnen en observatieformulier Onderstebovenvanlezen; eenheid 4


Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Doel/observatie/Reflectie O V G

1 Leesbevordering Herkennen van herhalingen in

een tekst.

2 Begrijpend lezen Kunnen lezen met een

voorspelling, bijvoorbeeld het

verloop van gebeurtenissen.

3 Technisch lezen

Woordidentificatie

Eenlettergrepige woorden met

drie medeklinkers achteraan

lezen (-cht, -rst)

4 Technisch lezen

Hardop lezen

Woordgroepen vloeiend lezen.

5 Begrijpend lezen Zie doel 2.

6 Leesbevordering Zie doel 1 + herkennen van

verhalen van dezelfde schrijver.

7 Technisch lezen

Zelf lezen

Een langere tekst in vlot tempo lezen,

met een goed gebruik van leestekens.

8 Technisch lezen

Woordidentificatie

Tweelettergrepige woorden

Met voorvoegsels ge-, be-, ver- en

met een gesloten en open

lettergreep lezen.


10 Technisch lezen

Hardop lezen

Woordgroepen vloeiend lezen.

11 Leesbevordering Zie doel 1 + praten over wat er

in het boek gebeurt.

12 Technisch lezen

Zelf lezen

Zie doel 7.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….


1 Leesbevordering Herhaling van een belangrijk

onderwerp in het verhaal

herkennen.

2 Begrijpend lezen Zeggen hoe en een hoofdpersoon

in een tekst kunt herkennen.

3 Technisch lezen Zonder spellinguitspraak lezen

van vier- en vijflettergrepige

woorden, die uit twee grond-

woorden bestaan.

4 Begrijpend lezen Hoofdpersoon, tijd en plaats aan

het begin van een verhaal

herkennen.




woorden, die uit niet twee grond-

woorden bestaan.

7 Begrijpend lezen Hoofdpersoon en het doel van de

hoofdpersoon vinden.

8 Technisch lezen Zie doel 3 en 6.


10 Informatieverwerven De plaats van letters in het alfabet scha


12 Leesbevordering Zie doel 1





Observatieformulier groep 6 , eenheid 4, Handleiding C

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….


1 Leesbevordering Herhaling van een belangrijk

onderwerp in het verhaal

herkennen.

2 Begrijpend lezen Plaats, tijd, hoofdpersoon, doel

en plan in een verhaal vinden

3 Informatieverwerven Inhoudsopgave van een

encyclopedie gebruiken.



6 Informatieverwerven Zie doel 3.

7 Begrijpend lezen Zie doel 2 + het probleem in de

tekst vinden.

8 Informatieverwerven Zie doel 3 + de inhoudsopgave vaneen boek gebruiken.

9 Begrijpend lezen Zie doel 2 + het resultaat van de

handelingen van de hoofdpersoon.



woorden, waaronder

samenstellingen.

11 Begrijpend lezen Zie doel 2 + het slot van de tekst

noemen.






Observatieformulier groep 7 , eenheid 4, Handleiding D

Groep:…………………………………………..

Kind:…………………………………………….

Les Doel/Observatie/Reflectie/ O V G

1 Leesbevordering Een voorbeeld geven hoe een

probleem in het verhaal stap voor

stap wordt opgelost.

2 Begrijpend lezen Een schema invullen m.b.t. de

overeenkomsten en verschillen

(vergelijking) in het verhaal met

gebruik van signaalwoorden.

3 Informatie verwervendoor lezen

Zie doel 2.

4 Begrijpend lezen Een schema invullen m.b.t.

probleemoplossing in het verhaal

met gebruik van signaalwoorden.



Zie doel 4.



Zie doel 7.


10 Technisch lezen Een tekst goed voorlezen

(melodisch accent) en je daar

zelf op beoordelen.

11 Begrijpend lezen Een schema invullen m.b.t. een

opsomming en gebruik van

signaalwoorden.






Observatieformulier groep 8 , eenheid 4, Handleiding E

Groep:…………………………………………..

Kind:…………………………………………….

Les Doel/Observatie/Reflectie/ O V G

1 Leesbevordering Herhaling in een verhaal

herkennen.

2 Probleemgestuurd

lezen

Kenmerken van gedichten

noemen: woordgebruik en klank

3 Probleemgestuurd

lezen

Probleem en deelproblemen van

de eenheid noemen.

4 Probleemgestuurd

lezen

Aangeven welke onderwerpen/

gedichten binnen een thema

passen voor een bloemlezing.


6 Probleemgestuurd

lezen

Op een goede manier bronnen

raadplegen voor het kiezen van

gedichten.

7 Probleemgestuurd

lezen

Herkennen van klank, rijm en

ritme in gedichten.

8 Probleemgestuurd

lezen

De herkenbare en verassende

dingen in een gedicht noemen.

9 Probleemgestuurd

lezen

In een gedicht aangeven dat met

weinig woorden veel wordt

gezegd.

10 Probleemgestuurd

lezen

De bijzonder taal in een gedicht

aangeven: zelf verzonnen

woorden, uitdrukkingen,

vergelijkingen.

11 Probleemgestuurd

lezen

Zeggen waarom een gedicht jeaanspreekt.






Leerlijnen en observatieformulier; eenheid 5


Groep:…………………………………………..

Kind:…………………………………………….Les Doel/Observatie/Reflectie/ O V G1 Leesbevordering De kenmerken van een sprookje noemen,

bijvoorbeeld de rollen in een sprookje.

2 Begrijpend lezen Antwoord kunnen geven op de vraag hoeje een verhaal kunt lezen:Wat weet je van het onderwerp?Wat zal er gaan gebeuren?


Drielettergrepige woorden met een openen gesloten lettergreep vlot ennauwkeurig lezen.

4 Technisch lezen,hardop lezen.

Woordgroepen als één geheel lezen.



7 Technisch lezen,Zelf lezen

Een langere tekst zelfstandig en in eenvlot tempo lezen.


Vlot en nauwkeurig lezen van woordenmet achtervoegsels –es, -n, -ig, -lijk + deopen lettergreep.



Zie doel 4.


12 Technisch lezen,Zelfstandig lezen

Zie doel 7.






Groep:…………………………………………..

Kind:…………………………………………….Les Doel/Observatie/Reflectie/ O V G1 Leesbevordering De kenmerken van een sprookje noemen:

zeggen wat er anders is in het sprookje.

2 Begrijpend lezen Antwoord kunnen geven op de vraag hoe jeeen verhaal kunt lezen:Wat voor soort tekst is het?Wat weet je van het onderwerp?Waar gaat de tekst over?Wat doe je bij een moeilijk stukje?


Leenwoorden rustig, zonder fouten en metde juiste intonatie uitspreken.


Zie doel 2

5 Begrijpend lezen Zie doel 1


7 Technisch lezen,Zelf lezen

Weten waarom je belangrijke zinnen uit detekst hebt gehaald.


Zie doel 3



Van woorden de betekenis geven en ze ineen alfabetische volgorde plaatsen.







Groep:…………………………………………..

Kind:…………………………………………….Les Doel/Observatie/Reflectie/ O V G1 Probleemgestuurd

lezenVerschillende verhaalsoorten noemen eneen eigen verhaalvoorkeur noemen.

2 Probleemgestuurdlezen

Probleem in het verhaal vaststellen enuitwerken in deelproblemen of vragen.


Zie doel 2.


Kennis aan de hand van onderzoeksvragenordenen.



Efficiënt zoeken van informatie.


Zie doel 6.


Een opzet maken voor het schrijven vaneen tekst.


Zie doel 8.


Een werkstuk maken en eeneindpresentatie voorbereiden.


Een werkstuk presenteren.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Iets in een verhaal noemen dat je ook kent

van een ander verhaal.


Een personage uit een boek beschrijven.


Zie doel 2. Weten hoe je informatie overeen personage kunt vinden in de tekst.


Zie doel 2. Onderzoeksvragen bedenken omeen personage te beschrijven.



Zie doel 2 + Gebruik maken van:de achterflap, eerste bladzijden,hoofdstuktitels, tekeningen, de naam vanhet personage.


Zie doel 6 + Het ordenen van informatieover het personage.


Een geschreven portret van het personagemaken met een goede opzet met kopjes.


Een beschrijving van het personageverbeteren op basis van commentaar vananderen.


Een presentatie over een personage in eengroepje voorbereiden.


Een presentatie over een personage meteen groepje uitvoeren.






Observatieformulier groep 8, eenheid 5, handleiding E

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Een verhaalsoort herkennen, bijvoorbeeld

een scheppingsverhaal.


Een bloemlezing van gedichten maken, meteen goede volgorde en titel.


Zie doel 2.


Een plan maken voor het voordragen van debloemlezing.



Voordragen van je bloemlezing.


Het favoriete gedicht uit een bloemlezingkiezen.Meedoen aan de voorbereiding van eenklassikale bloemlezing.


Zelf een voorlopige versie van een gedichtschrijven.


Zie doel 8. Het herschrijven van het eigengedicht.


Meedoen aan het maken van eengedichtenposter.


Kunnen zeggen wat je van het project overgedichten in eenheid 4 en 5 hebt geleerd.





Leerlijnen en observatieformulieren, eenheid 6


Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Kunnen vertellen wat het spannende in het

verhaal is.

2 Begrijpend lezen Verwijswoorden ik en ze begrijpen.


Goed en vlot lezen van auw-, -ouw –eeuw-,ieuw- woorden, woordstam enverkleinwoorden.


Woordgroepen herkennen ensamenhangend lezen.

5 Begrijpend lezen Zie 2. Verwijswoord hem begrijpen.

6 Leesbevordering Zie 1.

7 Technisch lezen,zelf lezen

Verhalen goed en in en vlot tempo lezen

8 Technisch lezen,woordidentificatie.

Goed en vlot aai-, ooi-, oei- woorden endrielettergrepige woorden met openlettergreep lezen.

9 Begrijpend lezen Zie 2. Verwijswoorden begrijpen.


Zie 4.



Het alfabet opzeggen.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Begrijpen hoe het verhaal van Johan in

elkaar zit.

2 Begrijpend lezen Waar en wanneer in de tekst kunneninvullen.

3 Technisch lezen Op een goed leestempo lezen en rekeninghouden met leestekens en woordgroepen.

4 Begrijpend lezen De betekenis van verwijswoorden kunnenaangeven.

5 Leesbevordering Zie 1. Begrijpen hoe het verhaal van Jojjo inelkaar zit.

6 Technisch lezen Zie 3

7 Begrijpend lezen Zie 4

8 Technische lezen Zie 3



Een woord in een woordenboek opzoekenen daarbij de goede stappen gebruiken.


12 Leesbevordering Zie 1. Begrijpen hoe het verhaal van Emmain elkaar zit






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Open plekken in een verhaal invullen

2 Begrijpend lezen De betekenis van verwijswooordenvaststellen door (ver genoeg) terug te lezen


De opzet en kenmerken van tijdschriftenkennen.




Reclameteksten herkennen en een kenmerknoemen.

7 Begrijpend lezen Gebeurtenissen uit een tekst op een rijtjezetten met behulp van geschikte woorden.


Zie doel 6


10 Technisch lezen Vlot lezen door woordgroepen te lezen.








Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie. O V G1 Leesbevordering Een open einde herkennen en een vervolg

aan het verhaal bedenken.

2 Begrijpend lezen Signaalwoorden van opsomming herkennenen het opsommingsschema invullen.


Signaalwoorden van oorzaak-gevolgherkennen en het oorzaak-gevolg-schemamaken.

4 Begrijpend lezen Zie 3.



Een schema van een indeling in een tekstmaken.



Zie 3 en 6. Een schema maken vaneen indeling en oorzaak-gevolg.


10 Technisch lezen Goed voorlezen.







Observatieformulier groep 8, eenheid 6, Handleiding E (nog zelf maken)

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

L es D oel/observ atie /R eflectie O V G123456789101112





Leerlijnen en observatieformulier eenheid 7


Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Fantasie in een verhaal herkennen.

2 Begrijpend lezen Moeilijke zinnen begrijpen door langzamerte lezen.


Samengestelde woorden endrielettergrepige woorden met een openlettergreep goed en vlot lezen.


Zinnen met het juiste melodische accentlezen, bijvoorbeeld iets spannend voorlezen.


6 Leesbevordering Zie 1


Zelfstandig een tekst vlot lezen.


Ge-, be-,ver- woorden goed lezen. De stamvan het werkwoord lezen.



Zie 4.



Het alfabet opzeggen en de plaats vanletters in het alfabet aanwijzen.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G

1 Leesbevordering Herkennen van veranderde werkelijkheiddoor fantasie in het verhaal over Willem.

2 Begrijpend lezen Bij moeilijke passages stoppen en ietsherlezen.

3 Technisch lezen Langere woorden lezen door tweegrondwoorden in het woord te herkennen.

4 Begrijpend lezen Pauzeren na een alinea en navertellen watje hebt gelezen.


6 Technisch lezen Zie 3. Langere woorden in lettergrepen,verdelen en vervolgens vlot lezen.


8 Technisch lezen Zie 3. Woorden bestaande uit tweegrondwoorden en vier- of vijf lettergepen,verdelen en vlot lezen.



Met behulp van trefwoorden woorden ineen woordenboek snel vinden.








Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Realiteit en fantasie in een verhaal

onderscheiden.

2 Begrijpend lezen Moeilijke zinnen begrijpen door nog eenslezen, zin in stukjes lezen of terug of doorlezen.


Gegevens over televisie- enradioprogramma’s opzoeken.




Een krant met een eigen leesdoel kunnenlezen

7 Begrijpend lezen Alinea’s begrijpen en het belangrijkste puntaangeven.


Weten hoe een krant wordt geschreven


10 Technisch lezen Vier- en vijflettegrepige woorden eninterpunctie vlot lezen.








Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Aangeven waar in het verhaal over het

meel, de schrijver met de werkelijkheid’speelt’.

2 Begrijpend lezen Vóór het lezen goede vragen bedenken endie beantwoorden.


Vlug en vluchtig lezen en de belangrijkstepunten van de tekst vinden.

4 Begrijpend lezen Tijdens het lezen vragen bedenken en diebeantwoorden.



Aantekeningen bij een tekst maken insteekwoorden of korte zinnen.

7 Begrijpend lezen Na het lezen vragen bedenken enbeantwoorden.


Zie 6.


10 Technisch lezen Vlot, nauwkeurig en op toon lezen van eentekst met moeilijke woorden.

11 Begrijpend lezen Voor, tijdens en na het lezen vragenbedenken en beantwoorden.

12 Leesbevordering Zie 1, met betrekking tot het verhaal overMichael.





Observatieformulier groep 8, eenheid 7, Handleiding E (nog zelf maken)

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G123456789101112





Leerlijnen en observatieformulier, eenheid 8

Observatieformulier groep 4, eenheid 8 , Handleiding A

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Gevoelens in een verhaal

herkennen.

2 Begrijpend lezen Het thema in een verhaal vinden.

3 Technisch lezen,woordidentficatie

Grondwoorden en de stam van hetwerkwoord herkennen.

4 Technisch lezen, hardoplezen

Zinnen zonder spellinguitspraaklezen.



7 Technisch lezen, zelf lezen Een tekst in een vlot tempo lezen.


Zie 3.


10 Technisch lezen, hardoplezen

Zie 4.


12 Informatie verwerven Alfabet opzeggen en de volgordevan tenminste 3 letters bepalen.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering In een verhaal herkennen dat

mensen anders doen dan ze zijn.

2 Begrijpend lezen Het thema noemen.

3 Technisch lezen Het lezen en begrijpen vanleenwoorden.



6 Technisch lezen Zie 3.


8 Technisch lezen, Zie 3


10 Informatie verwerven Woorden m.b.v. trefwoorden ineen woordenboek opzoeken.


12 Leesbevorderiing Zie 1.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Kunnen vertellen over hoe mensen

in het verhaal met elkaar omgaan.

2 Begrijpend lezen Het thema of de hoofdgedachtevinden.

3 Informatieverwerving Plaatsen opzoeken op eentopografische kaart.



6 Informatie verwerven Het lezen van een plattegrond.


8 Informatie verwerven Zie 3.


10 Technisch lezen Het lezen en begrijpen vanleenwoorden.








Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….



Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Vertellen over het karakter van een

persoon uit het verhaal.

2 Begrijpend lezen Het thema of de hoofdgedachtevinden.

3 Informatie verwerven Een kaart m.b.v. een legenda lezen.

4 Begrijpend lezen Zie 2. m.b.t. oorzaak-gevolg.


6 Informatie verwerven Een register gebruiken.

7 Begrijpend lezen Zie 2. m.b.t. probleem-oplossing.

8 Informatie verwerven Zie 3 en 6. (legenda en registergebruiken)

9 Begrijpend lezen Zie 2. m.b.t. vergelijkingen in detekst.

10 Technisch lezen Een tekst goed voorlezen.

11 Begrijpend lezen Zie 2. m.b.t. beschrijving enopsomming.




Observatieformulier groep 8, eenheid 8 (handleiding E) (nog zelf maken.)

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….






Leerlijnen en observatieformulier, eenheid 9


Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….


1 Leesbevordering Werkelijkheid en fantasie in een verhaalonderscheiden.

2 Begrijpend lezen Onderscheidende kenmerken vaninformatieve en verhalende tekst kunnennoemen en de manier van lezen aanpassen.


Drie- en meerlettergrepige woorden metopen lettergrepen en met open i en u goeden vlot lezen.


Teksten rustig, zonder fouten, metleestekens en op toon lezen.

5 Begrijpend lezen Zie doel 1 + gebruiksaanwijzingenherkennen en de manier van lezen daaropaanpassen.



Zie doel 3.


Tegenwoordige, verleden en voltooide tijdvan sterke werkwoorden kunnen noemenen dit gebruiken om de stam van hetwerkwoord te vinden.

9 Begrijpend lezen Zie doel 1 en 5.


Zie doel 4.



Woorden op basis van beginletter inalfabetische volgorde plaatsen.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….


1 Leesbevordering Werkelijkheid in een verhaal onderscheidenin beschrijvingen van situaties,gebeurtenissen en gevoelens.

2 Begrijpend lezen Onderscheidende kenmerken vaninformatieve, verhalende tekst en eengebruiksaanwijzing (handleiding) kunnennoemen.

3 Technisch lezen Vijf- of meerlettergrepige woorden goedvlot en melodisch lezen.

4 Begrijpend lezen De belangrijkste kenmerken van eenreclametekst noemen.


6 Technisch lezen Zie doel 3.


8 Technisch lezen Zie doel 3 en 6.

9 Begrijpend lezen De belangrijkste kenmerken van een fabelnoemen.


Namen van mensen met huntelefoonnummers opzoeken.


12 Leesbevordering Zie doel 1 en 5.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Herkennen van meerder betekenissen in

een verhaal.

2 Begrijpend lezen Onderscheidende kenmerken vaninformatieve, verhalende tekst en eenhandleiding kunnen noemen.


Met een spoorkaartje je treinreis bepalen.

4 Begrijpend lezen Kenmerken van een verslag noemen.



Vertrektijden van treinen op eenvertrekbord en op Internet lezen.

7 Begrijpend lezen Kenmerken van een beschouwende tekstnoemen in verband met feiten enmeningen.


Borden van een bushalte lezen.

9 Begrijpend lezen Kenmerken van een betogende tekstnoemen in verband met meningen.

10 Technisch lezen Vijf- of meerlettergrepige woorden mettwee grondwoorden goed vlot enmelodisch lezen.

11 Begrijpend lezen Van een verslag, beschouwing en betoog deverschillen noemen.

12 Leesbevordering Zie doel 1 en 5.






Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….

Les Doel/observatie/Reflectie O V G1 Leesbevordering Herkennen van meerdere betekenissen in

een verhaal.

2 Begrijpend lezen Een aantal kritische vragen bij een verhaalstellen en beantwoorden.


Onderwerp en belangrijke punten uit eentekst halen door vluchtig te lezen.




Met je aantekeningen de hoofdgedachte uitde tekst halen.

7 Begrijpend lezen Zie doel 2 en 4.


Zie doel 6.

9 Begrijpend lezen Zie doel 2, 4 en 7.

10 Technisch lezen Moeilijke woorden nauwkeurig, snel enmelodisch lezen.

11 Begrijpend lezen Zie doel 2, 4, 7,9 + een beschouwendetekst.

12 Leesbevordering Zie doel 1 en 5 + een verborgen betekenisvinden.





Observatieformulier groep 8, eenheid 9, Handleiding E, (nog zelf maken)

Groep:………………………………………………………..

Kind:………………………………………………………….




Paul Filipiak - Onderwijs Maak Je Samen€¦ · Paul Filipiak juli 2009. Onderwijs Maak Je Samen -...

Documents

Transcript of Paul Filipiak - Onderwijs Maak Je Samen€¦ · Paul Filipiak juli 2009. Onderwijs Maak Je Samen -...