Paragogi Emporia Medicines

ΜΟΝΑΔΑ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΗΣ ΑΝΑΛΥΣΗΣ ΚΑΙ ΑΓΟΡΩΝ 1

ΚΛΑΔΙΚΗ ΜΕΛΕΤΗ 15

ΠΑΡΑΓΩΓΗ & ΕΜΠΟΡΙΑ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

Ιούνιος 2011

Έρευνα-Σύνταξη: Δρ Δαγκαλίδης Αθανάσιος


ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ 1.Περιγραφή - Ταξινόμηση κλάδου 3 2.Θεσμικό Πλαίσιο 3 3. Συμβολή του κλάδου στην Ελληνική Οικονομία 10 4. Συνθήκες αγοράς - Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση 12 5. Διάρθρωση του κλάδου 14 6. Εξέλιξη της δραστηριότητας 17

7. Οικονομικά στοιχεία του Κλάδου 19 8. Η κατάσταση στον Ευρωπαϊκό και τον Διεθνή χώρο 21 9 . Προβλήματα του κλάδου 25

10. Προοπτικές του κλάδου 36 11. Συμπεράσματα 39 S.W.O.T. Ανάλυση Κλάδου εμπορίας φαρμάκων 41 Βιβλιογραφία-πηγές 42


1. Περιγραφή - Ταξινόμηση κλάδου Ο κλάδος παραγωγής και εμπορίας φαρμάκων είναι από τους πλέον δυναμικούς της Ελληνικής οικονομίας και ένας από τους ελάχιστους που σε περίοδο κρίσης βελτιώνει τα μεγέθη του και πραγματοποιεί παραγωγικές επενδύσεις. Από στατιστική άποψη ο κλάδος παραγωγής και εμπορίας φαρμάκων υπάγεται στους τομείς της Βιομηχανίας και του Εμπορίου και σύμφωνα με την κωδικοποίηση NACE (Rev. 2) περιλαμβάνει τους ακόλουθους κλάδους ή υποκλάδους:

21. Παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων και φαρμακευτικών σκευασμάτων (21.1. Παραγωγή βασικών φαρμακευτικών προϊόντων. 21.2. Παραγωγή φαρμακευτικών σκευασμάτων) 46.46. Χονδρικό εμπόριο φαρμακευτικών προϊόντων 47.73. Φαρμακευτικά είδη σε ειδικευμένα καταστήματα

2. Θεσμικό Πλαίσιο Η παραγωγή και εμπορία φαρμάκων αποτελεί έναν από τους πλέον αυστηρά ρυθμιζόμενους κλάδους της ελληνικής οικονομίας, λόγω ενός θεσμικού πλαισίου που καθορίζει ασφυκτικά την παραγωγή, τη διακίνηση, την αποθήκευση, την διασφάλιση της ποιότητας, τον ανταγωνισμό, την τιμολογιακή πολίτική, την συνταγογράφηση και τις συνθήκες αγοράς γενικότερα. Καθοριστικό ρόλο στην διαμόρφωση του θεσμικού πλαισίου της αγοράς φαρμάκου έχουν οι κανονισμοί και οι αποφάσεις της Ε.Ε. για την ενίσχυση του ανταγωνισμού, την προστασία των καταναλωτών, τη βελτίωση της υγείας του πληθυσμού και την ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας της Ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας. (Η Ελληνική νομοθεσία εναρμονίζεται σχεδόν άμεσα στις ντιρεκτίβες της Ε.Ε.). Υ.Α. Αριθμ. 54582 (4) ΦΕΚ 866/B/16.05.2011: Tιμολόγηση φαρμακευτικών προϊόντων. ΔΥΓ3α/οικ.32294,ΦΕΚ:559/Β/8.4.2011: Κατάλογος φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων που χορηγούνται με ιατρική συνταγή και δεν αποζημιώνονται από τους Φορείς κοινωνικής ασφάλισης. ΔΥΓ3α/Γ.Π. 85037/10,ΦΕΚ 558/B/08.04.2011:Όροι, προϋποθέσεις και διαδικασία προσωρινής άδειας πρώιμης πρόσβασης σε φάρμακα ανθρώπινης χρήσης (παρηγορητική χρήση). Ν. 3918/2011,ΦΕΚ 31/Α/2.3.2011:Διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα υγείας. ΔΥΓ α/οικ.2466/2010,ΦΕΚ 58/Β/26.1.2011:Κριτήρια λίστας συνταγογραφούμενων φαρμάκων. Εγκύκλιος Υπ. Υγείας 3156, 14.1.2011: Προσαρμογή των απαιτουμένων δικαιολογητικών για τη χορήγηση Άδειας Δυνατότητας Παραγωγής ή Συσκευασίας ή Διενέργειας Ελέγχων σε Φαρμακευτικά προϊόντα Ανθρώπινης ή Κτηνιατρικής χρήσης”. Συμπλήρωση – επικαιροποίηση της υπ’ αριθμ. 10962/14.02.07 Εγκυκλίου. Π.Δ. 113/2010,ΦΕΚ 194/Α/22.11.2010:Ληξιπρόθεσμες οφειλές-90 ημέρες (Άρθρο 7 παρ. 6). Υ.Α. Φ80000/ΟΙΚ.22101/2493,ΦΕΚ 1326/Β/27.8.2010:Φάρμακα σοβαρών παθήσεων. Υ.Α. ΔΥΓ3α/Γ.Π.63114,ΦΕΚ 1186/Β/6.8.2010:Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την Κοινοτική οδηγία 2010/4/ΕΕ της Επιτροπής, για την τροποποίηση της οδηγίας 76/768/ΕΟΚ (αριθμ. ΔΥΓ3α/Γ.Π. 132979/2005) του Συμβουλίου σχετικά με τα καλλυντικά προϊόντα. N. 3867,ΦΕΚ 128/Α/ 3.8.2010:Εξόφληση προμηθειών νοσοκομείων και ρυθμίσεις θεμάτων σχετικών διαγωνισμών. ΔΥΓ3α/Γ.Π.63696,ΦΕΚ 740/Β/28.5.2010:Κατάλογος ΜΗ.ΣΥ.ΦΑ. Φ80000/οικ11385/1394,ΦΕΚ 569/Β/30.4.2010:Έγκριση καταλόγου ακριβών φαρμάκων. Υ.Α. Φ80000/ΟΙΚ.8755/892,ΦΕΚ 417/Α/12.4.2010:Καθορισμός κριτηρίων για τον κατάλογο συνταγογραφουμένων φαρμάκων. Ν. 3840,ΦΕΚ 53/Α/31.3.2010:Τιμολόγηση φαρμακευτικών προϊόντων. Ν. 3808/09,ΦΕΚ 227/Α/10.12.2009:Ρυθμίσεις θεμάτων Ιατρών ΕΣΥ. Υ. Α. ΔΥΓ3α/ΓΠ86209/09,ΦΕΚ 2157/Β/2.10.2009:Παρηγορητική χρήση φαρμάκων. Υπ. Απ. Α3-4192,ΦΕΚ 1834/Β/ 3.9.2009:Αγορανομική Διάταξη Αριθ. 8:Καθορισμός των τιμών με βάση το μέσο όρο των τριών χαμηλοτέρων τιμών στην Ε.Ε.. Υπ. Απ. Α2-3391,ΦΕΚ 1388/Β/13.7.2009:Τροποποιήση της Α.Δ για διαμόρφωση των τιμών των φαρμάκων. Υπ. Απ. ΔΥΓ3α/ΓΠ οικ. 59716,ΦΕΚ 871/Β/8.5.2009: Διαδικασία απόδοσης του 3% σύμφωνα με τις διατάξεις του άρθρου 35 του ν. 3697/2008 (Rebate) Υπ. Απ. ΔΥΓ3α/ΓΠ35436,ΦΕΚ 717/Β/16.4.2009:Τεχνικές προδιαγραφές ετικέτας γνησιότητας Ε.Ο.Φ. Απόφαση Δ.Σ ΕΟΦ 0-833/18η/6.10.2008,ΦΕΚ 135/Β/29.1.2009:Καθορισμός των Κατευθυντηρίων Γραμμών της ΕΕ σχετικά με τις «Αρχές και τους Κανόνες Καλής Παραγωγής για τα Φάρμακα και τα δοκιμαζόμενα φάρμακα ανθρώπινης χρήσης» Υπ Απ 69833,ΦΕΚ 459/Β/5.11.2008:Συγκρότηση Επιτροπής Διαφάνειας Αποζημίωσης Φαρμάκων


ΠΔ 121/08,ΦΕΚ 183/Α/3.9.2008:Καθορισμός υποχρεώσεων των ασφαλιστικών οργανισμών των θεραπόντων και ελεγκτών ιατρών και φαρμακοποιών και σχετικών κυρώσεων Υπ Απ Φ4200/14734/632/08,ΦΕΚ 1460/Β/24.7.2008:Απόδοση οφειλόμενου ποσού από φαρμακευτικές εταιρείες σε ασφαλιστικούς οργανισμούς σε εφαρμογή του άρθρου 13 του Ν. 3408/2005 ΦΕΚ/Α/1292 Υπ. Απ. 11475 ΕΦΑ 2388,ΦΕΚ 1165/Β/25.6.2008:Διαδικασία κατάθεση αίτησης στον ΟΒΙ για εξάμηνη παράταση της διάρκειας ισχύος του συμπληρωματικού πιστοποιητικού προστασίας για παιδιατρικά φάρμακα. ΕΓΚΥΚΛΙΟΣ ΕΟΦ 38889/11/062008: Διαδικασία ελέγχου της τήρησης των ουσιαστικών προϋποθέσεων κτήσης και διατήρησης της ιδιότητας του κατόχου άδειας κυκλοφορίας φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση Υπ απ. ΔΥΓ3αΓΠ84921/07,ΦΕΚ 1229/Β/18.07.07:Ενδείξεις για τις οποίες η δαπάνη φαρμάκων δεν καλύπτεται από Ασφαλιστικούς Οργανισμούς Ν. 3557/07,ΦΕΚ 100/Α/14.5.07:Τροποποίηση 96/73. Παράβολο για τιμές φαρμάκων Υπ Απ. ΔΥΓ3α 79602/07,ΦΕΚ 64/Β/25.1.07:Εναρμόνιση με Οδηγία ΕΚ 2005/28 για κατευθυντήριες γραμμές για ορθή κλινική πρακτική σε δοκιμαζόμενα φάρμακα Υπ. Απ. ΔΥΓ3α/ΓΠ 139307/05,ΦΕΚ 1098/Β/10.8.06:Αύξηση του ύψους των τελών (παραβόλων) που κατατίθενται στον ΕΟΦ Υπ. Απ ΔΥΓ3α/Γ.Π.15561/06,ΦΕΚ 212/Β/13.2.06:Συμπλήρωση Αποφ. ΔΥΓ3αΓΠ71559/05 για οριστική κατάταξη φαρμάκων σε θεραπευτικές ομάδες Υπ. Απ. ΔΥΓ3α/83657/06,ΦΕΚ 59/Β/24.1.06:Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας όσον αφορά την παραγωγή και κυκλοφορία φαρμάκων Ν. 3418/05,ΦΕΚ 287/Α/28.11.05:Κώδικας Ιατρικής Δεοντολογίας N. 3402/05,ΦΕΚ 258/Α/17.10.05:Αναδιοργάνωση του συστήματος αιμοδοσίας και λοιπές διατάξεις Υπ. Απ. ΔΥΓ3α/Γ.π 71559/05,ΦΕΚ 1156/Β/19.8.05:Κατάλογος συνταγογραφουμένων ιδιοσκευασμάτων N 3370/05,ΦΕΚ 176/A/11.7.05:Οργάνωση και λειτουργία των υπηρεσιών δημόσιας υγείας και λοιπές διατάξεις Ν 3329/05,ΦΕΚ 81/Α/4.4.05:Εθνικό σύστημα Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και λοιπές διατάξεις Υπ. Απ 1003821/10037/β0012/04,ΦΕΚ 80/Β/25.1.05:Εκπιπτόμενες δαπάνες από τα ακαθάριστα έσοδα των επιχειρήσεων με βάση διοικητικές λύσεις και τη δικαστηριακή νομολογία Y6/75691/04,ΦΕΚ 1533/14.10.04:Κανόνες καλής παρασκευής όσον αφορά τα φάρμακα και τα δοκιμαζόμενα φάρμακα που προορίζονται για τον άνθρωπο ΔΥΓ3/ΓΠ71349/04,ΦΕΚ 1202/Β/4.8.04:Τροποποίηση απόφασης Α6α/1826/28.2.1989 σχετικά με την ταινία γνησιότητας φαρμακευτικών προϊόντων Υπ. Απ. 31637/04,ΦΕΚ 1176/Β/2.8.04:Εναρμόνιση της Εθνικής Νομοθεσίας προς την Οδηγία 2003/63ΕΚ περί κώδικος για τα φάρμακα που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση Υπ. Απ ΔΥ1δ/οικ46575/04,ΦΕΚ 116/ΝΠΔΔ/14.5.04:Δ.Σ ΕΟΦ Υπ. Απ. Υ1/ΓΠ127962/04,ΦΕΚ 395/Β/27.2.04:Εναρμόνιση της Εθνικής Νομοθεσίας προς την αντίστοιχη Κοινοτική ΟΔ/2002/46ΕΚ «σχετικά με τα συμπληρώματα Διατροφής» Υπ. Απ. ΔΥΓ3/127858/04,ΦΕΚ 284/Β/10.2.04:Όροι και προυποθέσεις κυκλοφορίας φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων, για την διάθεση των οποίων «δεν απαιτείται ιατρική συνταγή» (κατηγορία ΜΗΣΥΦΑ) ΔΥΓ3/89292/03,ΦΕΚ 1973/Β/31.12.03:Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την αντίστοιχή Κοινοτική για την εφαρμογή ορθής κλινικής πρακτικής κατά τις κλινικές μελέτες φαρμάκων προοριζομένων για τον άνθρωπο Ν 3204/03,ΦΕΚ 296/Α/23/12/03:Τροποποίηση και συμπλήρωση της νομοθεσίας για το Εθνικό Σύστημα Υγείας και ρυθμίσεις άλλων θεμάτων αρμοδιότητας του Υπ. Υγείας. Άρθρο 18 Λίστα Π.Δ 257/03,ΦΕΚ 234/Α/9/10/03:Κύρωση και θέση του 2ου Συμπληρώματος της Ελληνικής Φαρμακοποιίας έκδοσης V Υπ Απ Υ6/86052/03,ΦΕΚ 1363/Β/23/9/03:Τροποποίηση και συμπλήρωση της Α7α/10821/97/98 υπουργικής απόφασης «Πιστοποίηση συμμόρφωσης προς τις αρχές ορθής εργαστηριακής πρακτικής (Ο.Ε.Π) εργαστηρίων αρμοδιότητας ΕΟΦ Π.Δ 166/03,ΦΕΚ 138/Α/5/6/03:Προσαρμογή της Ελληνικής νομοθεσίας στην Οδηγία 2000/35 της 29/6/2000 για την καταπολέμηση των καθυστερήσεων πληρωμών στις εμπορικές συναλλαγές Υ6α/121863/02,ΦΕΚ 1569/Β/16/12/02:Τροποποίηση και συμπλήρωση της Υ6α/28403/01/02 Κοινής Υπουργικής Απόφασης σχετικά με τις «Δαπάνες Προώθησης φαρμακευτικών προϊόντων» Ν 3043/02,ΦΕΚ 192/Α/21/8/02:Ευθύνη του πωλητή για πραγματικά ελαττώματα Υπ. Απ. Δυ1δ οικ 39606/02,ΦΕΚ 521/Β/29.4.02:Συγκρότηση Ειδικής Επιτροπής κατάρτισης καταλόγου συνταγογραφουμένων φαρμάκων για το Δημόσιο και όλους τους φορείς Υπ. Απ. Υ6γ/οικ 222196/02,ΦΕΚ 284/Β/8.3.02:Διαφήμιση OTC


Υ ΑΔΥ8ΔΓΠοικ2740/02,ΦΕΚ 32/Β/17.1.2002:Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την Οδηγία 2000/70/ΕΚ του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου( Ιατροτεχνολογικά προϊόντα) Υπ. Απ. Υ4α/Γ.Π οικ 40620/01,ΦΕΚ 1643/Β/10.12.01:Απογευματινά ιατρεία νοσοκομείων Υπ.Απ. Υ6α/2977/01,ΦΕΚ 1297Β//8/10/2001:Διαφήμιση φαρμακευτικών προϊόντων που μπορούν να χορηγούνται χωρίς ιατρική συνταγή Υπ. Αρ. Υ5α/οικ 1197/01,ΦΕΚ 1206/Β/17.9.2001:Σύσταση Ειδικών Λογαριασμών Κονδυλίων Έρευνας & Ανάπτυξης στα Περιφερειακά Συστήματα Υγείας Υπ. Αρ. Υ6α/4651/01,ΦΕΚ 1034/Β/6.9.2001:Καθορισμός ύψους τελών αρθ. 48 ν 2519/97 Υπ. Αρ. Υ6/4261/01,ΦΕΚ 992/Β/30/7/2001:Έγκριση συμπληρωματικού Καταλόγου Νόμος 2920/01,ΦΕΚ 131/Α/27/6/2001:Σώμα επιθεωρητών Υγείας & Πρόνοιας Υ6α//6896/01,ΦΕΚ 94/Β/31.1.2001:Τροποποίηση της Υπ. Αποφ. 2989/00 Έγκριση συμπληρωματικού καταλόγου Υ6Α/6447/00,ΦΕΚ 1488/Β/6.12.2000:Τροποποίηση νομοθεσίας περί καλλυντικών (Υ.Α 3320/97). Εναρμόνιση με οδηγία 2000/6 και 2000/11 Υ.Α. Υ6α/3462,ΦΕΚ 966/B/2.8.2000:Διεξαγωγή κλινικών μελετών - Τροποποιήση υπ. Απ. Α6/10983/84 Υ.Α. Υ6α/1163/00,ΦΕΚ 748/Β/16.6.2000:Καθορισμός ύψους τελών ( άρθρο 48 ) για συμπληρώματα διατροφής ΥΑ Α/7765/0/00,ΦΕΚ 31/Β/19.1.2000:Έγκριση συμπληρωματικού καταλόγου συντογραφουμένων ιδιοσυσκευασμάτων N. 2737/99,ΦΕΚ 174/A/27.8.99:Άρθρο 23 Κατάλογος συνταγογραφουμένων Φαρμάκων Υπ. Απ. Ε3/833/99,ΦΕΚ 1329/Β/29.6.1999:Καθορισμός συστήματος ποιότητας για ιατρικά βοηθήματα Y.A. 7/οικ. 809/99,ΦΕΚ 1227/B/16.6.99:Xορήγηση φαρμάκων από τα φαρμακεία των Kρατικών Nοσοκομείων Y.A. A7α/8637/99,ΦΕΚ 607/Β/10.5.99:Aναπροσαρμογή τέλους υποβολής ενστάσεως ενώπιον του ΔEΣ/EOΦ Y. A. A7α/644/99,ΦΕΚ 158/Β/25.2.99:Kαθορισμός της τιμής διάθεσης και δωρεάν διανομής της Eλλ. Φαρμακοποιίας, έκδ. V Π. Δ. 418/98,ΦΕΚ 292/A/31.12.98:Kύρωση και θέση σε ισχύ της Eλληνικής Φαρμακοποιίας Y.A. 9486/98,ΦΕΚ 1223/B/1.12.98:Έγκριση συμπληρωματικού καταλόγου συνταγογραφουμένων ιδ/των για το Δημόσιο κλπ. N. 2623/98,ΦΕΚ 139/A/25.6.98:Προσθήκη και αντικατάσταση διατάξεων Προστασίας Δεδομένων Προσωπικού Xαρακτήρα (άρθρο 11) Α7α/10821/97,ΦΕΚ 398/Β/29/4/98:Πιστοποίηση συμμόρφωσης προς τις αρχές ορθής εργαστηριακής πρακτικής εργαστηρίων αρμοδιότητος ΕΟΦ Y.A. 14275/98,ΦΕΚ 251/B/13.3.98:Συγκρότηση Eιδικής Eπιτροπής κατάρτισης καταλόγου συντ. φαρμάκων για όλους τους ασφαλιστικούς φορείς και το Δημόσιο. Y.A. 11094/98,ΦΕΚ 235/B/11.3.98:Kαθορισμός του ύψους των τελών που προβλέπονται στο άρθρο 48 του N. 2519/97 Y.A. 2030/98,ΦΕΚ 219/B/6.3.98:Όροι λειτουργίας της Eπιτροπής κατάρτισης καταλόγου συντ. φαρμάκων και της Eπιτροπής Eνστάσεων Κύρωση πράξης νομοθετικού περιεχομένου της 7/11/1997,ΦΕΚ 36/Α/25/2/98:Κατάργηση των επιβαρύνσεων υπέρ τρίτων επί της τιμής των φαρμάκων Y.A. 1320/97,ΦΕΚ 99/B/10.2.98:Oρισμός νοσηλίου Nοσοκομείων Υ.Α. 14905/97,ΦΕΚ 1162/Β/30.12.97:Κατάθεση αίτησης στον ΟΒΙ για χορήγηση συμπληρωματικού πιστοποιητικού προστασίας για τα φάρμακα. Πράξη Νομ. Περιεχομένου,ΦΕΚ 226/Α/7/11/97:Κατάργηση των επιβαρύνσεων υπέρ τρίτων επί της τιμής των φαρμάκων N. 2519/97,ΦΕΚ 165/A/21.8.97:Aνάπτυξη και εκσυγχρονισμός του Eθνικού Συστήματος Yγείας. Y.A. Π1/84/97,ΦΕΚ 319/B/21.4.97:Eξαίρεση προμηθειών προμηθευτών από την ένταξη του στο Eθνικό Πρόγραμμα Προμηθειών N. 2469/97,ΦΕΚ 38/A/14.3.97:Περιορισμός και βελτίωση της αποτελεσματικότητας των κρατικών δαπανών και άλλες διατάξεις. Άρθρο 18 Ρύθμιση Χρεών Νοσοκομείων N. 2430/96,ΦΕΚ 156/A/10.7.96:Kαθιέρωση της 3ης Δεκεμβρίου ως Hμέρας Aτόμων με Eιδικές Aνάγκες Π.Δ. 17/96,ΦΕΚ 11/A/18.1.96:Mέτρα για βελτίωση ασφάλειας & υγείας εργαζομένων σύμφωνα με οδηγίες της EOK Υπ. Απ 95267/1893/95,ΦΕΚ 1030/Β/14.12.95:Καθορισμός μέτρων και όρων για την περιορισμένη χρήση γενετικώς τροποποιημένων μικροοργανισμών Π.Δ. 194/95,ΦΕΚ 102/A/6.6.95:Σχετικά με τη χονδρική πώληση φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση σε συμμόρφωση προς την οδηγία 92/25/EOK.


Y.A. 7881/94,ΦΕΚ 918/B/14.12.1994:Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την αντίστοιχη Κοινοτική (Οδηγία 92/73) για ομοιοπαθητικά φαρμακευτικά προϊόντα Y.A.Π77/57/94,ΦΕΚ 793/Β/24.10.94:Συμπλήρωση από το IKA του ΠINAKA χορηγουμένων ιδιοσκευασμάτων. Y.A. 2480/94,ΦΕΚ 679/A/13.9.94:Eναρμόνιση ελληνικής νομοθεσίας προς την Oδηγία 93/42/EOK/14.6.93 του Συμβουλίου της Eυρωπαϊκής ΄Eνωσης που αφορά στα Iατροτεχνολογικά Προϊόντα. Π.Δ.156/94,ΦΕΚ 102/A/5.7.94:Yποχρέωση του εργοδότη να ενημερώνει τον εργαζόμενο για τους όρους που διέπουν τη σύμβαση ή τη σχέση εργασίας. N. 2198/94,ΦΕΚ 43/A/22.3.94:Παρακράτηση φόρου στο εισόδημα από εμπορικές επιχειρήσεις. Y.A. 6β/14285/94,ΦΕΚ 27/Β/19.1.94:Καθορισμός φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων που εμπίπτουν στις διατάξεις ναρκωτικών Y.A.Y6/10841/93,ΦΕΚ 784/B/6.10.93:Mετάθεση ημερομηνίας έναρξης ισχύος της Y.A. σχετικά μα την ταινία γνησιότητας. Υ.Α. Υ67250/93,ΦΕΚ 601/Β/9.8.93:Αποθήκευση-Διάθεση-Καταστροφή φαρμάκων Y.A. 776/93,ΦΕΚ 536/B/20.7.93:Εναρμόνιση της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την αντίστοιχη Kοινοτική στον τομέα της κατάταξης ως προς τον τρόπο διαθέσεως των φαρμακευτικών προϊόντων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση Y.A. 7465/93,ΦΕΚ 482/B/1.7.93:Συμπλήρωση της Υπουργικής Απόφασης A6α/10067/89 σχετικά με την ταινία γνησιότητας των φαρμακευτικών προϊόντων. Y.A./11228/92,ΦΕΚ 322/B/6.5.93:Eναρμόνιση της Eλληνικής Nομοθεσίας προς την αντίστοιχη Kοινοτική στον Tομέα του καθορισμού αρχών και κατευθυντηρίων γραμμών που αφορούν τους κανόνες καλής παρασκευής φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση. Y.A.1079647/8351-25/0016/92,ΦΕΚ 607/B/7.10.92:Διαδικασία είσπραξης των πάσης φύσεως εσόδων του EOΦ από τις ΔOY & διαδικασία επιστροφής των αχρεωστήτως εισπραχθέντων εσόδων & λοιπών περιπτώσεων επιστροφών. N. 2072/92,ΦΕΚ 125/A/23.7.92:Άρθρο 27 προστίθεται στο άρθρο 9 του N. 1965/91. Εναποθήκευση εμπορία για λογαριασμό τρίτων Y.A. 7/319/92,ΦΕΚ 273/B/20.4.92:Συμμετοχή ασφαλισμένων 10%. Y.A. Α6/3114/92,ΦΕΚ 220/Β/2.4.92:Νομοθεσίας προς διατάξεις οδηγίας 89/381/EOK που αφορά την παραγωγή εισαγωγή και κυκλοφορία φαρμακευτικών προϊόντων με βάση το ανθρώπινο αίμα ή το πλάσμα ανθρωπίνου αίματος. N. 1969/91,ΦΕΚ 167/A/30.10.91:Άρθρο 90 περί EOΦ.Επαλήθευση των τιμών των φαρμάκων N. 1961/91,ΦΕΚ 132/A/3.9.91:Προστασία του καταναλωτή Y.A./7/1143/90,ΦΕΚ 837/B/31.12.90:Καθορισμός των φαρμάκων που χορηγούνται με συμμετοχή των ασφαλισμένων σε ποσοστό 10%. Y.A.A3/1548/90,ΦΕΚ 317/B/14.5.90:Τροποποίηση A.Δ. 14/89.Ποσοστό κέρδους φαρμακοποιών 35% Y.A Α3/46/90,ΦΕΚ 16/B/18.1.90:Τροποποίηση A.Δ. 14/89.Εναρμόνιση με Οδηγία ΕΟΚ 89/105 Π.Δ. A6/5224/89,ΦΕΚ 493/B/16.6.89:Κυκλοφορία σκευασμάτων που περιέχουν βιταμίνες, μέταλλα Υπ Απ. Α6/1398/89,ΦΕΚ 335/Β/9/4/1989:Διάθεση και χορήγηση φαρμακευτικών ιδ/των που έχουν άδεια κυκλοφορίας μόνο για Ν/Σ χρήση Π.Δ. 142/89,ΦΕΚ 68/A/7.3.89:Περί EOΦ Αρμοδιότητες Στελεχών 1729/88,ΦΕΚ 535/B/1.8.88:Περί ναρκωτικών N. 1733/87,ΦΕΚ 171/A/22.9.87:Μεταφορά τεχνολογίας YA.A6/4171/87,ΦΕΚ 361/B/13.7.87:Παράλληλη εισαγωγή φαρμακευτικών διοσκευασμάτων ή σκευασμάτων από άλλα Κράτη μέλη της EOK. Y.A.A6/4198/86,ΦΕΚ 384/B/10.6.86:Ιατρικά Βοηθήματα N. 279/85,ΦΕΚ 146/B/18.3.85:Ταξινόμηση, συσκευασία & επισήμανση επικινδύνων ουσιών σε συμμόρφωση με τις Οδηγίες του Συμβουλίου αποφάσεων της EOK. A6/10983/1/84,ΦΕΚ 886/B/20.12.84:Διεξαγωγή κλινικών δοκιμών φαρμάκων και προστασία του ανθρώπου. Y.A. A6/4819/83,ΦΕΚ 333/B/10.6.83:Σύνθεση λειτουργία EOΦ N. 1132/81,ΦΕΚ 51/A/27/2/81:Περί υποχρεωτικής πωλήσεως των φαρμάκων δια των φαρμακείων εις σταθεράς λιανικές τιμάς και άλλων τινών διατάξεων. Y.A.A6/8690/80,ΦΕΚ 915/B/16/9/80:Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως της A6/829/78 κοινής αποφάσεως, περί καθορισμού προδιαγραφών παρασκευής & ελέγχου φαρμακευτικών προϊόντων. N. 982/79,ΦΕΚ 239/A/20.10.79:Περί τροποποιήσεως & συμπληρώσεως της “περί Ταμείου Συντάξεως και Αυτασφαλίσεως Υγειονομικών” νομοθεσίας και ετέρων τινών διατάξεων. Υπ. Απ. A6A/9660/79,ΦΕΚ :Οδηγίες για τα στοιχεία που πρέπει να γράφονται στη συσκευασία και στις οδηγίες χρήσεως N. 328/76,ΦΕΚ 128/A/29.5.76:Περί τροποποιήσεως διατάξεων τινών της Φαρμακευτικής Νομοθεσίας.


Y.A.Γ5/9177/73,ΦΕΚ 1137/B/29.9.73:Περί διαφημίσεως φαρμακευτικών εν γένει προϊόντων. ΔΥΓ3α/οικ. 14801,ΦΕΚ 317/Β/25.2.2011:Προμήθεια φαρμάκων φορέων Εποπτευομένων από το Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης και καθιέρωση νοσοκομειακής συσκευασίας ΔΥΓ3α/Γ.Π. 129363/2010,ΦΕΚ 2235/Β/31.12.2010:Τροποποίηση των αδειών κυκλοφορίας φαρμάκων εγκεκριμένων με εθνική διαδικασία Υ.Α. 2/69404/0023A,ΦΕΚ 1673/Β/21.10.2010:Ανάθεση σε πιστωτικά ιδρύματα της εξόφλησης των χρεών των νοσοκομείων με ομόλογα Υ.Α. Α3-2153,ΦΕΚ 1304/Β/19.8.2010:Τροποποίηση αρθρ. 331 και 333 της ΑΔ7/2009 - Καθορισμός τιμής φαρμάκων σοβαρών παθήσεων Υ.Α. ΔΥΓ3α/Γ.Π.63117, Υ.Α. ΔΥΓ3α/Γ.Π.63118, Υ.Α. ΔΥΓ3α/Γ.Π.63115,ΦΕΚ 1283/B/6.8.2010:Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την Κοινοτική οδηγία 2009/164/ΕΕ της Επιτροπής, Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την Κοινοτική οδηγία 2010/3/ΕΕ της Επιτροπής, Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την Κοινοτική οδηγία 2009/159/ΕΕ της Επιτροπής, για την τροποποίηση της οδηγίας 76/768/ΕΟΚ (αριθμ. ΔΥΓ3α/Γ.Π. 132979/2005) του Συμβουλίου σχετικά με τα καλλυντικά προϊόντα Υ.Α. ΔΥΓ3α/Γ.Π.58223,ΦΕΚ 1122/B/23.7.2010:Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς την Κοινοτική οδηγία 2008/112/ΕΚ της Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, για την τροποποίηση της οδηγίας 76/768/εοκ (αριθμ. ΔΥΓ3α/Γ.Π. 132979/2005) ώστε να προσαρμοσθεί με τον κανονισμό (ΕΚ) αριθ. 1272/2008 για την ταξινόμηση και τη συσκευασία ουσιών και μειγμάτων Ν. 3853,ΦΕΚ 90/Α/17.6.2010:Μεταβατικό σύστημα υπολογισμού τιμών φαρμάκων (άρθρο 24) Ν. 3846/10,ΦΕΚ 66/Α/11.5.2010:Τροποποίηση άρθρου 3 ν. 3580/2007 σχετικά με προμήθειες Νοσοκομείων μέσω διαγωνισμών Α.Δ. 3/2010,ΦΕΚ 557/Β/29.4.2010:Τροποποίηση της Α.Δ. 7/09 και αντικατάσταση άρθρου 2 της Α.Δ. 2/2010 Α.Δ. 2/2010,ΦΕΚ 380/Β/1.4.2010:Τροποποίηση Α.Δ. 7/09 και 8/09 Ν. 3816,ΦΕΚ 6/Α/26.1.2010:Άρθρο 12 Επαναεισαγωγή καταλόγου συνταγογραφούμενων φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων και εξορθολογισμός πλαισίου χορήγησης ιδιοσκευασμάτων για σοβαρές ασθένειες Απ. ΔΣ ΕΟΦ αριθ. 69251,ΦΕΚ 2255/B/20.10.2009:Κανόνες καλής παραγωγής για τα φάρμακα σε κλινικές μελέτες (τροποποίηση) Υ.Α. ΔΥ8δ/Γ.Π.οικ./130648,ΦΕΚ 2198/B/2.10.2009:Εναρμόνιση - Ιατροτεχνολογικά προϊόντα Ν. 3790/09,ΦΕΚ 143/Α/7.8.2009:Άρθρο 18 Καθορισμός τιμών φαρμάκων Άρθρο 19 Διυπουργική Επιτροπή για προμήθειες φαρμάκων Υπ. Απ. 46933,ΦΕΚ 1416/Β/15.7.2009:Θεραπευτικές Ομάδες Φαρμάκων Ν. 3763/09,ΦΕΚ 80/A/27.5.09:Άρθρο 36 Προμήθειες Νοσοκομείων Απ. ΔΣ ΕΟΦ αριθ. 23022,ΦΕΚ 779/B/29.4.2009:Κανόνες καλής παραγωγής για τα φάρμακα σε κλινικές μελέτες Υ.Α. 22622/09,ΦΕΚ 623/Β/3.4.2009:Τροποποίηση, συμπλήρωση και κωδικοποίηση των κριτηρίων για τον προσδιορισμό και την κατάρτιση των θεραπευτικών ομάδων και την επιλογή των προς ένταξη φαρμακευτικών προϊόντων Υπ. Απ. ΔΥΓ3α/ΓΠ151509/08,ΦΕΚ 2717/Β/31.12.2008:Καθορισμός καταλόγου φαρμάκων υψηλού κόστους Τροποποίηση και συμπλήρωση Υπ. Αποφ. 10067/1989 σχετικής με ταινία γνησιότητος,ΦΕΚ 2426/Β/1.12.2008:Ταινία γνησιότητας των φαρμακευτικών προϊόντων Ν. 3697/08,ΦΕΚ 194/Α/25.9.2008:Αρθρο 35 Κατάρτιση διαγνωστικών-θεραπευτικών πρωτοκόλλων κατάρτιση θεραπευτικών ομάδων και καθορισμός τιμής αναφοράς = Λιανική τιμή – 3% Υπ Απ 1080606/10335/Β0012,ΦΕΚ 1539/Β/4.8.2008:Συμπλήρωση της ΠΟΛ 1005/2005 σχετικά με εκπιπτόμενες δαπάνες από ακαθάριστα έσοδα Υπ. Απ. Φ42000/14734/532,ΦΕΚ 1460/Β/24.7.2008:Απόδοση Rebate σύμφωνα με παρ. 3 του άρθρου 13 του Ν. 3408/2005 Υπ. Απ. ΑΠ ΔΥΓ3α/145263/07,ΦΕΚ 556/Β/31.3.2008:Τροποποίηση συμπλήρωση Υ.Α ΔΥΓ3α ΓΠ 71525/2005 σχετικά με ταινία γνησιότητας Υπ. Απ. ΔΥΓ15/ΓΠ103144/07,ΦΕΚ 2200/Β/14.11.07:Οργάνωση και λειτουργία Εθνικού Συμβουλίου Ιατρικής Ηθικής και Δεοντολογίας Ν. 3580/07,ΦΕΚ 134/Α/18.6.2007:Προμήθειες φορέων εποπτευόμενων από Υπ. Υγείας. Άρθρο 15 θέματα παράλληλου εμπορίου. Άρθρο 16 – 22 Θέματα ΕΣΥ Ν. 3257/07,ΦΕΚ 25/Α/9.2.07:Κύρωση συμβάσεων υπέρ νομικών προσώπων εποπτευόμενων από το Υπ. Υγείας. Το κεφάλαιο Β αναφέρεται στις επτά νέες Υγειονομικές Περιφέρειες (ΔΥΠΕ). Επίσης το έκτο άρθρο (σελ. 583) αναφέρεται στην αλλαγή της διαδικασίας συγκρότησης Διοικητικού Συμβουλίου του ΕΟΦ και τον ορισμό Προέδρου και Αντιπροέδρου.


Ν. 3518/06,ΦΕΚ 272/Α/21.12.2006:Φάρμακα για χρόνιες παθήσεις Ν. 3457/06,ΦΕΚ 93/Α/8.5.06:Νόμος για την μεταρρύθμιση του συστήματος φαρμακευτικής περίθαλψης. Με την δημοσίευση του Νόμου καταργείται η λίστα και καλύπτονται από την κοινωνική ασφάλιση όλα τα χορηγούμενα με ιατρική συνταγή φάρμακα Υπ. Απ. ΔΥΓ3α/Γ..Π2124/06,ΦΕΚ 150/Β/9.2.06:Τροποποίηση ρύθμισης για ταινία γνησιότητας Υπ. Απ. Α3/3525/05,ΦΕΚ 1869/Β/30.12.05:Τροποποίηση του κεφαλαίου 27 «Φάρμακα ΑΔ 14/89» & Ορισμός μελών της Επιτροπής Τιμών Φαρμάκων Ν. 3408/05,ΦΕΚ 272/Α/4.11.05: Νέος τρόπος καθορισμού των τιμών των φαρμάκων ΔΥΓ3α/Γ.π 71525/05,ΦΕΚ 1342/Β26.9.05:Τροποποίηση απόφασης Α6Α/1826/28.2.89 και Α6/10067/89 σχετικά με την ταινία γνησιότητας των φαρμακευτικών προϊόντων. Υπ. Απ. ΔΥΓ3(α)32583/05,ΦΕΚ 828/Β/14.6.05:Τροποποίηση απόφασης σχετικά με τον καθορισμό του ύψους των τελών που προβλέπονται στο άρθρο 48 του ν. 2519/1997 ΔΥΓ3(α)/132979/05,ΦΕΚ 352/Β/18.3.05:Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις Κοινοτικές οδηγίες στον Τομέα των καλλυντικών N 3301/04,ΦΕΚ 263/23.12.04:Άρθρο 17 Ρύθμιση χρεών νοσοκομείων ΔΥΓ/α/69150/04,ΦΕΚ 1503/7.10.04:Σύσταση και κανονισμός Λειτουργίας της Εθνικής επιτροπής Δεοντολογίας (ΕΕΔ) για Κλινικές Μελέτες Υπ. Απ. ΔΥΓ3/60436/04,ΦΕΚ 1191Β/3.8.04:Τροποποίηση απόφασης Α6/4171/87 για παράλληλες εισαγωγές εκ των 8 από τις 10 νέες χώρες μέλη Υπ. Απ. 30085/04,ΦΕΚ 970/Β/29.6.04:Μεταβίβαση αρμοδιοτήτων στον Αντιπρόεδρο του Δ.Σ/ΕΟΦ Π.Δ 88/04,ΦΕΚ 68/Α/3.3.04:Όργάνωση και προδιαγραφές λειτουργίας φαρμακαποθήκης Υ.Α. ΔΥ8δ/Γ.Π. οικ./1348,ΦΕΚ 32/Β/16.1.2004:Ορθή πρακτική διανομής ιατροτεχνολογικών προϊόντων Ν. 3209/03,ΦΕΚ 304/Α/24.12.03:Ρυθμίσεις θεμάτων αρμοδιότητας Υπουργείου Υγείας και Πρόνοιας Υπ Απ ΔΥΓ3/106769/03,ΦΕΚ 1888/Β/19/12/03:Έγκριση συμπλήρωσης και τροποποίησης του αναθεωρημένου καταλόγου συνταγογραφουμένων ιδ/των Υπ Απ Υ6/75764/03,ΦΕΚ 1403/Β/30/9/03:Έγκριση συμπλήρωσης και τροποποίησης του αναθεωρημένου καταλόγου συνταγογραφουμένων ιδ/των Π.Δ 213/03,ΦΕΚ 172/Α/2/7/03:Προσαρμογή της Ελληνικής Νομοθεσίας προς τις διατάξεις των Οδηγιών 85/432/ΕΟΚ, 85/433/ΕΟΚ, 85/584/ΕΟΚ, 90/658/ΕΟΚ κα της Οδηγίας 2001/19/ΕΟΚ, που αφορούν το επάγγελμα του φαρμακοποιού. Υ6α/116328/02,ΦΕΚ 511/Β/29/4/03:Τρόπος και χρόνος υποβολής από τις επιχειρήσεις των καταστάσεων για τις πωλήσεις φαρμακευτικών προϊόντων που χορηγούνται με ιατρική συνταγή Ν 3068/02,ΦΕΚ 274/Α/14/11/02:Συμμόρφωση της Διοίκησης προς τις δικαστικές αποφάσεις, προαγωγή των δικαστών των τακτικών διοικητικών δικαστηρίων στο βαθμό του συμβούλου Επικρατείας και άλλες διατάξεις. Υπ Απ. Υ6α/28403/01,ΦΕΚ 684/Β//31.5.02:Δαπάνες προώθησης φαρμακευτικών προϊόντων Υπ Απ. Φ7/οικ387/02/,ΦΕΚ 318/Β/20.3.02:Μετατροπή Ευρώ αξίας συνταγής φαρμάκων Υ Α. Υ6α/31953/02,ΦΕΚ 216/Β/22.2.02:Τροποποίηση Υπουργικής Απόφασης Υ6/4261/2001 Έγκριση συμπληρωματικού καταλόγου Υπ.Απ. 1116504/34/0015/02,ΦΕΚ 11/Β/14.1.02:Τήρηση ειδικού βιβλίου διάθεσης φαρμάκων από τα φαρμακεία ΠΔ 321/2001,ΦΕΚ 218/Α/1.10.01:Εναρμόνιση με Οδηγία 98/44 για την προστασία των βιοτεχνολογικών εφευρέσεων Υπ. Αρ. 193/4/2001/01,ΦΕΚ 1062/Β/10.8.2001:Επιτροπή Ανταγωνισμού απόφαση Συνεταιρισμών Φαρμακαποθηκών για παράλληλες εξαγωγές Νόμος 2889/01,ΦΕΚ 37Α/2.3.2001:Βελτίωση εκσυγχρονισμός ΕΣΥ (Πανεπιστημιακοί γιατροί/καθηγητές). ΥΑ/Α3/6023/2001/01,ΦΕΚ 21/Β/16.1.2001:Αντικατάσταση της παρ. 3 του άρθρου 441 του κεφ. 27 της 14/89 Α.Δ. Π.Δ. 235/2000,ΦΕΚ 199/Α/14.9.2000:Ειδικές ρυθμίσεις για ιδιωτικές κλινικές. Y.A. Y6/2989/00,ΦΕΚ 769/B/23.6.2000:Συμπληρωματικός Kατάλογος Συνταγογραφουμένων Iδιοσκευαςμάτων Y.A A7α/οικ 1951/00,ΦΕΚ 408/Β/29.3.2000:Όροι λειτουργίας της Ειδικής Επιτροπής κατάρτισης καταλόγου συνταγογραφουμένων φαρμάκων Ν. 2519/97 Υ.Α. Α7α/7797/99,ΦΕΚ 307/Β/10.3.2000:Φαρμακοεπαγρύπνηση Y.A. A7/5981/99,ΦΕΚ 1858/B/7.10.99:Τροποποίηση Υ.Α. Υ6Α σχετική με ύψος τελών άρθρου 48 Ν. 2519/97 (καθορισμός ύψους τελών ΕΟΦ) Y.A. A7α/3747/99,ΦΕΚ 1522/B/27.7.99:Tροποποίηση εναρμόνισης της Eλληνικής Nομοθεσίας προς την αντίστοιχη Kοινοτική στον Tομέα του καθορισμού αρχών και κατευθυντηρίων γραμμών που αφορούν τους κανόνες καλής παρασκευής φαρμάκων που προορίζονται για ανθρώπινη χρήση. (Οδηγία 93/356)


Y.A. A7α/2413/99,ΦΕΚ 1294/B/24.6.99:Tροποποίηση της κοινής Yπ. Aπ. περί καλλυντικών Y. A. A7α/9967/99,ΦΕΚ 599/B/10.5.99:Eπιβολή κυρώσεων στους παραβάτες των διατάξεων για ιατροτεχνολογικά προϊόντα Y.A. A7α/325/99,ΦΕΚ 194/B/8.3.99:Aναπροσαρμογή πάγιου τέλους υπέρ EOΦ N. 2676/99,ΦΕΚ 1/A/5.1.99:Φαρμακευτική Περίθαλψη Άρθρο 34 Y. A. 10124/98,ΦΕΚ 1293/B/29.12.98:Έγκριση συμπληρωματικού καταλόγου συνταγογραφουμένων ιδ/των για το Δημόσιο κλπ. Y.A. 5639/98,ΦΕΚ 1029/B/1.10.98:Tροποποίηση Eναρμόνισης Eλληνικής Nομοθεσίας περί καλλυντικών με Οδηγίες 97/45 και 98/16 Y.A. 6281/98,ΦΕΚ 810/B/3.8.98:Iατροτεχνολογικά προϊόντα αρμόδια αρχή ο EOΦ Y.A. 11069/98,ΦΕΚ 261/B/18.3.98:Aναπροσαρμογή προκαταβαλλομένων τελών για τη θεώρηση τιμολογίων εισαγωγής προϊόντων αρμοδιότητος EOΦ Y.A. 5497/98,ΦΕΚ 250/B/13.3.98:Eναρμόνιση της Eλληνικής νομοθεσίας προς τις διατάξεις της οδηγίας 96/8/E.K. της Eπιτροπής “σχετικά με τα τρόφιμα για δίαιτες μειωμένων θερμίδων για απώλεια βάρους”. Y.A. 4262/98,ΦΕΚ 234/B/11.3.98:Eπιτροπή Eξέτασης Eνστάσεων καταλόγου συνταγογραφουμένων φαρμάκων Y.A. 11596/97,ΦΕΚ 215/B/6.3.98:Tροποποίηση της Yπουργικής απόφασης Y6α/οικ.3320/97 “Eναρμόνιση της Eλληνικής Nομοθεσίας περί καλλυντικών σε συμμόρφωση προς κοινοτικές οδηγίες Y.A. 1899/98,ΦΕΚ 104/B/12.2.98:Συγκρότηση Eπιτροπής Eξέτασης Eνστάσεων καταλόγου συνταγογραφουμένων φαρμάκων Y.A. Φ. 21/οικ 88/98,ΦΕΚ 24/B/21.1.98:Έγκριση καταλόγου συνταγογραφουμένων ιδ/των για το Δημόσιο και όλους τους φορείς και κλάδους ασφάλισης ασθένειας Υ.Α. Α3/2830/97,ΦΕΚ 1058/B/3.12.97:Aντικατάσταση των παρ. 2 & 3 του άρθρo 437 του κεφ. 27 της 14/89 της Aγορ. Διάταξης 7/97 (καθορισμός τιμών φαρμάκων) Y.A. 2264/97,ΦΕΚ 861/B/29.9.97:Aντικατάσταση του αρ. 437 του κεφαλαίου 27 της 14/89 Aγορανομικής Διάταξης 6/97 (καθορισμός τιμών φαρμάκων) Y6α/οικ.3320/97,ΦΕΚ 329/B/21.4.97:Eναρμόνιση Eλλ. Nομοθεσίας περί καλλυντικών σε συμμόρφωση προς Kοινοτ. Oδηγίες από 76/661 έως 95/34 N. 2458/97,ΦΕΚ 15/A/14.2.97:Σύσταση Kλάδου Kύριας Aσφάλισης Aγροτών και άλλες διατάξεις. Άρθρο 20 καθιέρωσης καταλόγου συνταγογραφουμένων φαρμάκων. Y. A. A3/422/96,ΦΕΚ 281/B/25.4.96:Αντικατάσταση άρθρου 438 Α.Δ. 14/89 (2/96) Τιμές Φαρμάκων – Χαμηλότερη τιμή της Ευρώπης Υπ. Απ Υ6/10170,ΦΕΚ 935/Β/13.11.95:Κυκλοφορία Συμπληρωμάτων διατροφής Y.A.Y6α/5073/95,ΦΕΚ 344/Β/4.5.95:Aναπροσαρμογή του πάγιου τέλους υπέρ του EOΦ. N. 2251/94,ΦΕΚ 191/A/16.11.94:Προστασία των καταναλωτών N. 2239/94,ΦΕΚ 152/A/16.9.94:Περί σημάτων Υπ. Απ. 2351/94,ΦΕΚ 639/Β/26.8.94:Εναρμόνιση της Ελληνικής νομοθεσίας με οδηγία 90/385 για εμφυτέυσιμα ιατρικά βοηθήματα Y.A.Y6α/14290/94,ΦΕΚ 217/B/1.4.94:Παραγωγή, εισαγωγή και γενικά κυκλοφορία φαρμακευτικών προϊόντων φυτικής προέλευσης (δρόγες και μίγματα δρογών). Y.A.11556/93/94,ΦΕΚ 40/B/26.1.94:Aναπροσαρμογή διοικητικών προστίμων για παραβάσεις της φαρμακευτικής νομοθεσίας. Y.A.α/9848/93,ΦΕΚ 857/B/10.11.93:Kαθορισμός διαδικασίας χορήγησης βεβαίωσης από Nοσηλευτικά Iδρύματα σε επιχειρήσεις, για απαιτήσεις από ιατροφαρμακευτικό υλικό. Y.A.7465/δις/93,ΦΕΚ 624/B/16.8.93:Τροποποίηση & συμπλήρωση της Y.A. A6A/1826/28.2.89 σχετικά με την ταινία γνησιότητας των φαρμακευτικών προϊόντων. N. 2161/93,ΦΕΚ 119/A/26.7.93:Tροποποίηση & συμπλήρωση των διατάξεων του N. 1729/1987 “Kαταπολέμηση της διάδοσης των ναρκωτικών, προστασία των νέων και άλλες διατάξεις (βλέπε και ΦEK 144/A/93)”. Υ.Α. Α3/1682/93,ΦΕΚ 502/Β/7.7.93:Τροποποίηση παραγράφου 2 άρθρου 439 Αγορανομικής διάταξης 14/89 Y.A.Y6/2610/93,ΦΕΚ 389/B/28/5/93:Kαθορισμός διαδικασίας μεταφοράς, εισαγωγής και εξαγωγής προϊόντων αρμοδιότητας EOΦ τρίτων χωρών και K-M της EOK. Π.Δ 108/93,ΦΕΚ 50/Β/7.4.1993:Συγκρότηση, Οργάνωση και Λειτουργία του Νοσοκομειακού Φαρμακείου Π.Δ. 312/92,ΦΕΚ 157/A/16.9.92:Οργάνωση και συγκρότηση φαρμακείων Π.Δ. 261/92,ΦΕΚ 141/A/20.8.92:Ελληνική Φαρμακοποιία Y.A.Α3/2718/92,ΦΕΚ 477/B/23.7.92:Τροποποίηση A.Δ. 14/89 (Μέσος όρος τριών χαμηλότερων τιμών της Ευρώπης)


Π.Δ. 153/92,ΦΕΚ 73/A/8.5.92:Οργάνωση, λειτουργία και αρμοδιότητες του Ανωτάτου Επιστημονικού Συμβουλίου (A.E.ΣY). Y.A.A6α/9392/91,ΦΕΚ 233/B/7.4.92:Εναρμόνιση Ελληνικής Νομοθεσίας προς Κοινοτική για παραγωγή της εισαγωγής & κυκλοφορίας φαρμακευτικών προϊόντων & επέκταση του πεδίου εφαρμογής της στα ανοσολογικά φαρμακευτικά προϊόντα που συνίσταται σε εμβόλια, τοξίνες, ορούς και αλλεργιογόνα. Εναρμόνιση με κυριότερες οδηγίες ΕΟΚ 65/65, 75/318/75, 75/319, 78/25, 78/420, 81/464, 83/570, 83/571, 87/21, 89/341, 89/342, 91/507 N.1975,1976/91,ΦΕΚ 184/A/4.12.91:Χορήγηση δωρεάν φαρμάκων από το IKA για χρόνιες παθήσεις. N. 1965/91,ΦΕΚ 146/A/26.9.91:Τροποποίηση & συμπλήρωση των κειμένων διατάξεων του EOΦ & άλλες διατάξεις. Y.A./7/280/91,ΦΕΚ 175/B/27.3.91:Καθορισμός φαρμάκων που χορηγούνται με συμμετοχή των ασφαλισμένων N.1902/90,ΦΕΚ 138/A/17.10.90:Συμμετοχή στις δαπάνες φαρμακευτικής περίθαλψης Y.A.A6/10066/89,ΦΕΚ 894/B/14.12.89:Τροποποίηση απόφασης σχετικά με την κυκλοφορία σκευασμάτων που περιέχουν βιταμίνες Α.Δ. 14/89,ΦΕΚ 343/Β/11.5.89:Άρθ. 437-446 διαμόρφωση τιμών φαρμάκων Y.A.A6/A/1826/28.2.89,ΦΕΚ 178/Β/10.3.89:Τροποποίηση-Συμπλήρωση και Κωδικοποίηση Αποφάσεων Υπ. Υγείας Πρόνοιας και Κοινων. Ασφαλίσεων για την Ταινία Γνησιότητας N. 1821/88,ΦΕΚ 271/A/8.12.88:Άρθρο 14 περί εκμετάλλευσης φαρμακείου ή φαρμακαποθήκης. Y.A.A6/11920//88,ΦΕΚ 1/B/7.1.88:Εισαγωγή, αποθήκευση & διάθεση δραστικών ουσιών για φάρμακα - στοιχεία παραγωγής στα παραστατικά διάθεσης ετοίμων προϊόντων. Καταστροφές Φαρμάκων. A6/6667/87,ΦΕΚ 388/B/27.7.87:Εναρμόνιση φαρμάκων υψηλής τεχνολογίας ιδίως με μεθόδους βιοτεχνολογίας με την Οδηγία 87/22. Έχει καταργηθεί Y.A.A6/6304/87,ΦΕΚ 351/B/6.7.87:Εναρμόνιση Ελληνικής Νομοθεσίας με Κοινοτική για κυκλοφορία παραγωγή & εισαγωγή φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων Οδηγία 87/19 L 131/87 Y.A.A6/10395/85,ΦΕΚ 798/B/31.12.85:Εναρμόνιση Ελληνικής Νομοθεσίας με Κοινοτική( Οδηγίες 65/65, 75/318, 75/319, 78/25, 78/420, 81/464, 83/570, 83/571 για κυκλοφορία παραγωγή & εισαγωγή φαρμακευτικών ιδιοσκευασμάτων. Υ.Α.Α6/10983/84,ΦΕΚ 37/Β/24.1.85:Ιατρική ενημέρωση για τα φάρμακα από φαρμακευτικές επιχειρήσεις. N. 1397/83,ΦΕΚ 143/A/7.10.83:Εθνικό σύστημα υγείας. N. 1316/83,ΦΕΚ 3/A/11.1.83:Ίδρυση, οργάνωση & αρμοδιότητες του EOΦ της EΦ της KΦ & τροποποίηση & συμπλήρωση της Φαρμακευτικής Νομοθεσίας & άλλες διατάξεις. N.1132/81,ΦΕΚ 51/A/27.2.81:Επιστροφές φαρμάκων - Ημερομηνία λήξεως. Y.A.A6/829/80,ΦΕΚ 42/B/17.1.80:Περί καθορισμού προδιαγραφών παρασκευής & ελέγχου φαρμακευτικών προϊόντων. N. 784/78,ΦΕΚ 100/Α/20.6.78:Περί τροποποιήσεως των παραγράφων 1 & 3 του άρθρου 17 του N.Δ. 96/1973 Y.A.A6A7115/77,ΦΕΚ 913/B/23/9/77:Περί στοιχείων τα οποία πρέπει να αναγράφονται στην εξωτερική συσκευασία N.Δ. 308/74,ΦΕΚ 35/A/8.2.74:Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως διατάξεων τινών του N.Δ. 96/73 “περί εμπορίας εν γένει φαρμακευτικών N.Δ. 96,97/73,ΦΕΚ 172/A/8.8.73:Περί εμπορίας εν γένει των φαρμακευτικών διαιτητικών & καλλυντικών προϊόντων. N.Δ. 1176/72,ΦΕΚ 110/A/6.7.72:Περί τροποποιήσεως και συμπληρώσεως του N.Δ. 743/1970 “περί τιμωρίας των παραβατών των νόμων περί ναρκωτικών και ουσιών προκαλουσών τοξικομανίας ή εξάρτησιν του ατόμου, ως και περί μεταχειρίσεως των τοξικομανών εν γένει”. A.N. 517/68,ΦΕΚ 188/A/28.8.68:Περί απελευθερώσεως επαγγέλματος φαρμακοποιού και συμπληρώσεως διατάξεων τινών της Φαρμακευτικής Νομοθεσίας.

3. Συμβολή του κλάδου στην Ελληνική Οικονομία

Η παραγωγή και εμπορία φαρμάκων αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο της Ελληνικής Οικονομίας αφού η φαρμακευτική δαπάνη αντιπροσωπεύει περισσότερο από 3% του ΑΕΠ(2,5% κατά τον ΣΦΕΕ), ενώ ο κλάδος συμμετέχει κατά 1% στην συνολική απασχόληση(Το 2007 η φαρμακοβιομηχανία απασχολούσε περίπου 10.000 άτομα και οι φαρμακαποθήκες και τα φαρμακεία περίπου 32.000). Τα φαρμακευτικά προϊόντα συμμετέχουν με 5% περίπου στις συνολικές εξαγωγές της χώρας, με περισσότερο από 6% στις εισαγωγές, ενώ ευθύνονται με 7% περίπου για το για το εμπορικό έλλειμμα.


Φαρμακευτική Δαπάνη σαν % του ΑΕΠ

1,9%2,1%

2,4%2,5%

2,7%2,9%

3,5% 3,4%3,6%

2,9%2,8%

2,5%2,4%

2,1%2,0%2,0%1,9%

1,7%1,6%1,5%1,3%

0,0%

0,5%

1,0%

1,5%

2,0%

2,5%

3,0%

3,5%

4,0%

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Φαρμ.δαπ. κατά ΕΟΦ Φαρμ.δαπ. κατά ΣΦΕΕ

Πηγή: ΕΟΦ, ΣΦΕΕ και Εθνικοί λογαριασμοί

Συμμετοχή του κλάδου στο εξωτερικό εμπόριο και στο εμπορικό ισοζύγιο

1,9%

4,3%

4,9%

6,0%

3,8%

4,8%

6,8%6,6%

4,9%4,8%

5,2%

4,0%3,3%

4,3%

5,0%

4,4%4,4%

2,8%2,0%

3,9%

5,3%

3,6%

1,8%

4,4%

7,3%

5,4%5,1%5,0%

5,1%4,0%

0,0%

1,0%

2,0%

3,0%

4,0%

5,0%

6,0%

7,0%

8,0%

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Εισαγωγές Εξαγωγές Εμπορικό Ελλειμα

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων Eurostat.


4. Συνθήκες Αγοράς-Παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση Η αγορά φαρμάκου (και υπηρεσιών υγείας γενικότερα) είναι ιδιόμορφη διότι η ελεύθερη βούληση του καταναλωτή (ασθενή) είναι ουσιαστικά ανύπαρκτη. Αυτό οφείλεται στην ασύμμετρη πληροφόρηση, στην σχέση αντιπροσώπευσης , στη φύση του προϊόντος(κοινωνικό αγαθό) και στην προκλητή ζήτηση. Ασύμμετρη πληροφόρηση (information asymmetry) είναι η υπεροχή της ιατρικής γνώσης έναντι της γνώσης του ασθενή ο οποίος αδυνατεί να αντιληφθεί ή να διαχειριστεί αυτόνομα την κατάσταση της υγείας του. Σχέση αντιπροσώπευσης (agency relationship) μεταξύ επαγγελματιών υγείας και ασθενών είναι ο έλεγχος της ζήτησης φαρμάκων από το γιατρό (ο οποίος ενεργεί σαν διαμεσολαβητής των ασθενών) ενώ ο ίδιος ο ασθενής(λόγω της ασύμμετρης πληροφόρησης) περιορίζεται απλώς στη διατύπωση της ανάγκης. Το φάρμακο ως κοινωνικό αγαθό (λόγω της αρχής της ισότιμης πρόσβασης των πολιτών στα αγαθά και τις υπηρεσίες υγείας) δεν χρηματοδοτείται άμεσα από τον ασθενή αλλά από τα συστήματα ασφάλισης (που τροφοδοτούνται μέσω φόρων και εισφορών). Τα χαρακτηριστικά αυτά οδηγούν στο παράδοξο της φαρμακευτικής αγοράς, όπου άλλος διατυπώνει την ανάγκη, άλλος τη ζήτηση και άλλος πληρώνει το κόστος αγοράς. Στο παράδοξο αυτό οφείλεται και η προκλητή ζήτηση (supplier- induced demand) φαρμάκων(και υπηρεσιών υγείας γενικότερα), η οποία ζήτηση δεν ανταποκρίνεται στις πραγματικές ανάγκες του ασθενούς αλλά είναι αποτέλεσμα της συμπεριφοράς και της πρακτικής των ιατρών που οδηγεί τελικά σε υπερβάλλουσα κατανάλωση. Το φαινόμενο της υπερβάλλουσας κατανάλωσης (βλέπε υπεσυνταγογράφηση), που είναι ιδιαίτερα έντονο στην Ελλάδα αλλά εμφανίζεται και στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες, οφείλεται σε μεγάλο βαθμό και στις ακολουθούμενες πρακτικές προώθησης των προϊόντων από τις φαρμακευτικές εταιρίες. Εξαίρεση αποτελούν τα Μη Συνταγογραφούμενα Φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ), τα οποία μπορούν να τα προμηθεύονται οι ασθενείς χωρίς ιατρική συνταγή και τα οποία είναι και τα μόνα που δύναται να διαφημίζονται απ' ευθείας στο καταναλωτικό κοινό. Πάντως ακόμη και στην κατηγορία αυτή, τους κύριους ρόλους στη διαμόρφωση της ζήτησης τους έχουν οι γιατροί και σε κάποιο βαθμό οι φαρμακοποιοί παρά την καλύτερη πληροφόρηση των ασθενών μέσω internet. Παράγοντες που Επηρεάζουν τη Ζήτηση Ο σημαντικότερος παράγοντας που επηρεάζει τη ζήτηση, είναι η γενικότερη κατάσταση της υγείας του Ελληνικού πληθυσμού που εξαρτάται από δημογραφικούς παράγοντες (γήρανση, κ.τ.λ.), διατροφικές συνήθειες (παχυσαρκία), τον τρόπο ζωής (κάπνισμα και λοιπές καταχρήσεις), τη φυσική δραστηριότητα, κ.τ.λ. Οι παράγοντες κινδύνου για την υγεία, αν και παραμένουν σε υψηλά επίπεδα σε σχέση με τις λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες, παρουσιάζουν εντυπωσιακή βελτίωση την τελευταία 5ετία.

Παράγοντες Κινδύνου για την Υγεία 2006 2011 Κάπνισμα 46,5% 35,8% Αριθμός Τσιγάρων Ημερησίως 24 19 Καθημερινή Χρήση Οινοπνευματωδών 12,2% 10,1% Κατανάλωση Φρούτων και Λαχανικών (5 μερ. Ημερησίως) 11,9% 6,8% Κατανάλωση Κόκκινου Κρέατος(5-7 φορές εβδομαδιαίως) 8,6% 3,0% Φυσική Δραστηριότητα (5-7 φορές εβδομαδιαίως) 14,6% 27,0% Αυτοαναφερόμενη Κατάσταση Άγχους 33,6% 26,3% Αυτοεκτίμηση Επιπέδου Υγείας 76,7 75,8 Πηγή: ΕΣΔΥ, Τομέας Οικονομικών της Υγείας, 30/5/2011 Από την ανάλυση των στοιχείων ΕΟΠ και από τα συμπεράσματα ερευνών αγοράς, προκύπτει ότι οι παράγοντες που επηρεάζουν τη ζήτηση φαρμακευτικών προϊόντων, είναι τα δημογραφικά χαρακτηριστικά (ηλικία, φύλο, μέγεθος οικογένειας, τόπος κατοικίας κ.τ.λ.),το διαθέσιμο εισόδημα, η κατάσταση της υγείας του πληθυσμού, η οικονομική συγκυρία, τα χαρακτηριστικά των φαρμάκων(αποτελεσματικότητα, παρενέργειες, κ.τ.λ.), το prestige της κάθε μάρκας, η εμπορική πολιτική των εταιριών (προωθητικές ενέργειες, έμμεσες προμήθειες στους γιατρούς μέσω διεθνών συνεδρίων-διακοπών, κ.τ.λ.) και οι κρατικές πολιτικές (τιμολόγησης, περιορισμού της φαρμακευτικής δαπάνης σε περίοδο κρίσης, προστασίας της υγείας του πληθυσμού από επιδημίες, κ.τ.λ.). Σύμφωνα με τα στοιχεία της Έρευνας Οικογενειακών Προϋπολογισμών της ΕΛΣΤΑΤ, ο πλέον καθοριστικός παράγοντας για τη ζήτηση υπηρεσιών υγείας και φαρμάκων ειδικότερα είναι η ηλικία. Αυτό είναι απόλυτα λογικό αφού με τη γήρανση η κατάσταση της υγείας χειροτερεύει και απαιτείται η καθημερινή λήψη πολλών φαρμάκων. Έτσι στα νοικοκυριά με υπεύθυνο ηλικίας 65-74 ετών η αναλογία των δαπανών υγείας στη


συνολική τους δαπάνη είναι 3πλάσια από αυτήν των νοικοκυριών με υπεύθυνο ως 24 ετών, ενώ η δαπάνη τους για φάρμακα είναι 10πλάσια (20πλάσια για τους άνω των 75 ετών). Θετική επίπτωση στη ζήτηση φαρμάκων έχει επίσης και η ύπαρξη μικρών παιδιών σε μια οικογένεια, αλλά η έρευνα Ο.Π. δεν παρέχει επαρκή στοιχεία για τεκμηρίωση.

Καταναλωτική συμπεριφορά ανάλογα με την ηλικία του υπευθύνου νοικοκυριού Ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ά μ ε υ π ε ύ θ υ ν ο :

Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ώ ν

Όλα τα νοικοκυριά Μέχρι 24

ετών 25 - 34 ετών

35 - 44 ετών

45 - 54 ετών

55 - 64 ετών

65-74 ετών

75 ετών και άνω

Δαπάνες Υγείας σε € 128,17 37,38 127,14 148,37 147,41 128,68 123,44 104,3Δαπάνες Φαρμάκων σε € 21,05 2,32 13,26 14,76 14,89 19,74 28,47 34,9Δαπάνες Υγείας/Σύνολο Οικ. Δαπανών 7,2% 3,2% 6,7% 6,5% 6,0% 6,6% 9,1% 12,4%Δαπ. Φαρμάκων/Σύν. Οικ. Δαπανών 1,2% 0,2% 0,7% 0,6% 0,6% 1,0% 2,1% 4,1%

Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ

Το διαθέσιμο εισόδημα φαίνεται να μην επηρεάζει την δαπάνη για φάρμακα, αφού από την Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών προκύπτει ότι τα νοικοκυριά με υψηλότερα εισοδήματα έχουν χαμηλότερη δαπάνη(ακόμη και σε απόλυτες τιμές) από τα φτωχότερα νοικοκυριά. Όμως το παράδοξο αυτό οφείλεται στην καλύτερη ηλικιακή διάρθρωση των εύπορων νοικοκυριών και στην γενικά καλύτερη κατάσταση της υγείας τους (υγιεινή διατροφή, τρόπος ζωής, προληπτική ιατρική, κ.λ.π.).

Καταναλωτική συμπεριφορά ανάλογα με το μηνιαίο εισόδημα του νοικοκυριού Ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ά μ ε μ η ν ι α ί ο σ υ ν ο λ ι κ ό ε ι σ ό δ η μ α

Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ώ ν Όλα Μέχρι

750 € 751-

1100 € 1101-1450 €

1451-1800 €

1801-2200 €

2201-2800 €

2801-3500 €

Ανω των

3501 € Δαπάνες Υγείας σε € 128,17 65,40 92,79 100,11 110,22 118,67 141,54 167,64 230,98Δαπάνες Φαρμάκων σε € 21,05 22,01 23,33 23,31 19,33 17,05 20,60 20,18 21,59Δαπ. Υγείας/Σύν. Οικ. Δαπανών 7,2% 9,8% 10,1% 8,2% 7,3% 6,6% 6,5% 6,5% 6,4%Δαπάνες Φαρμάκων/Σύνολο Οικ. Δαπανών 1,2% 3,3% 2,5% 1,9% 1,3% 0,9% 0,9% 0,8% 0,6%

Καταναλωτική συμπεριφορά ανάλογα με την περιοχή κατοικίας


Α σ τ ι κ έ ς π ε ρ ι ο χ έ ς Χ α ρ α κ τ η ρ ι σ τ ι κ ά ν ο ι κ ο κ υ ρ ι ώ ν

Όλες οι περιοχές Σύνολο

Αστικών περιοχών

Περιφέρεια Πρωτευούσης

Π. συγ/μα Θες/νίκης

Λοιπές αστικές περιοχές

Ημιαστικές περιοχές

Αγροτικές περιοχές

Δαπάνες Υγείας σε € 128,17 134,71 138,84 132,77 129,11 119,18 112,03Δαπάνες Φαρμάκων σε € 21,05 19,72 20,47 17,82 19,25 20,58 25,72Δαπ. Υγείας/Σύν. Οικ. Δαπανών 7,2% 6,9% 6,9% 6,7% 7,1% 7,0% 8,3%Δαπ. Φαρμάκων/Σύν.Οικ. Δαπ. 1,2% 1,0% 1,0% 0,9% 1,1% 1,2% 1,9%


5. Διάρθρωση του κλάδου

Στην Ελληνική αγορά φαρμάκου δραστηριοποιούνται παραγωγικές και εισαγωγικές επιχειρήσεις, συσκευαστές, ενδιάμεσοι μεταπωλητές (φαρμακαποθήκες και συνεταιρισμοί) και επιχειρήσεις λιανικής (φαρμακεία). Συνολικά τον Μάιο του 2011 υπήρχαν 427 επιχειρήσεις-προμηθευτές (φαρμακοβιομηχανίες, εμπορικές θυγατρικές και εισαγωγείς) που διέθεταν στην εγχώρια αγορά περίπου 13.200 φαρμακευτικά σκευάσματα. Στον τομέα της παραγωγής και συσκευασίας δραστηριοποιούνται περί τις 100 εταιρίες πολλές από τις οποίες είναι θυγατρικές πολυεθνικών. Εκτός από τα φαρμακευτικά, αρκετές εταιρίες δραστηριοποιούνται επίσης στα καλλυντικά και τα παραφαρμακευτικά προϊόντα (κυρίως εισαγόμενα). Γενικά ο παραγωγικός κλάδος δεν παρουσιάζει ομοιογένεια αφού συνυπάρχουν θυγατρικές πολυεθνικών(με κύριο σκοπό ύπαρξης την προώθηση πρωτότυπων προϊόντων των μητρικών τους εταιριών), Ελληνικές εταιρίες παραγωγής γενόσημων ή και πρωτότυπων φαρμάκων ξένων εταιριών, συσκευαστές αλλά και παραγωγικές εταιρίες που το μεγαλύτερο μέρος όμως των πωλήσεων τους αφορά εισαγόμενα προϊόντα. Λόγω της ανυπαρξίας εγχώριας παραγωγής δραστικών ουσιών η προστιθέμενη αξία της Ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας είναι χαμηλή.

Ο τομέας της διανομής είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένος και από τους πλέον άρτιους και αποτελεσματικούς στην Ευρώπη, τόσο από άποψη logistics όσο και γεωγραφικής κάλυψης σε επίπεδο λιανικής. Οι φαρμακαποθήκες και οι συνεταιρισμοί φαρμακοποιών αποτελούν τον ενδιάμεσο κρίκο μεταξύ φαρμακευτικών εταιρειών (Ελληνικές φαρμακοβιομηχανίες, εισαγωγικές εταιρίες) και φαρμακείων ή νοσοκομείων. Το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων τους (85-90%) κατευθύνεται προς τα φαρμακεία και το υπόλοιπο προς άλλες φαρμακαποθήκες, συνεταιρισμούς ή νοσοκομεία. Αρκετές επιχειρήσεις διαθέτουν πανελλαδικό δίκτυο διανομής (μέσω τοπικών χονδρεμπόρων) ενώ υπάρχουν και άλλες που δραστηριοποιούνται μόνο σε τοπικό ή περιφερειακό επίπεδο. Σύμφωνα με εκτιμήσεις οι ιδιωτικές φαρμακαποθήκες καλύπτουν περίπου το 55% της αγοράς, ενώ το υπόλοιπο καλύπτεται από τους συνεταιρισμούς φαρμακοποιών. Η συγκέντρωση της αγοράς είναι υψηλή αφού στις ιδιωτικές φαρμακαποθήκες οι πρώτες 5 επιχειρήσεις καλύπτουν το 30% των πωλήσεων, ενώ οι πρώτοι 5 συνεταιρισμοί καλύπτουν το 44% περίπου της αγοράς τους.

Η κατανομή των επιχειρήσεων κατά περιοχή φανερώνει υψηλή συγκέντρωση του στην Αττική και τα μεγάλα αστικά κέντρα. Το 32% των επιχειρήσεων βρίσκονται στην Αττική το 28% στη Μακεδονία, το 10,5% στη Στερεά Ελλάδα, το 7,4% στη Θεσσαλία, το 6,1% στην Πελοπόννησο, το 5,6% στην Κρήτη και το 3,4% στην Ηπειρο. Διαχρονικά παρουσιάζεται μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων (από 160 το 2006 σε 130 το 2009) αλλά ο αριθμός τους θεωρείται ακόμη υψηλός για τα μεγέθη της χώρας μας. Η συγκέντρωση της αγοράς φαρμάκου είναι υψηλή, αφού το 2009 οι 3 πρώτες εταιρίες κάλυπταν το 20% περίπου της αγοράς και οι 10 πρώτες περίπου το 52%.

Μερίδια φαρμακευτικών επιχειρήσεων (2009) Επωνυμία ΜΕΡΙΔΙΑ Επωνυμία ΜΕΡΙΔΙΑ

ΠΦΑΙΖΕΡ ΕΛΛΑΣ Α.Ε. 6,0%-6,5% ΓΕΝΕΣΙΣ ΦΑΡΜΑ Α.Ε. 3,5%-4,0% SANOFI - AVENTIS Α.E.&B.Ε. ~6,0% ΦΑΡΜΑΣΕΡΒ ΛΙΛΛΥ Α.Ε.Β.Ε. 3,0%-3,5% NOVARTIS (HELLAS) Α.Ε.Β.Ε. ~6,0% ABBOTT LABORATORIES (ΕΛΛΑΣ) Α.Β.Ε.Ε. ~3,0% ΒΙΑΝΕΞ Α.Ε. 5,5%-6,0% BAYER ΕΛΛΑΣ Α.Β.E.E. 2,5%-3,0% ROCHE (HELLAS) Α.Ε. ~5,0% JANSSEN-CILAG ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΗ Α.Ε.Β.Ε. 2,5%-3,0% GLAXOSMITHKLINE A.Ε.Β.Ε. 4,0%-4,5% BRISTOL - MYERS SQUIBB Α.Ε. 2,5%-3,0% ASTRAZENECA Α.Ε. ~4,0% ΟΥΑΙΕΘ ΕΛΛΑΣ Α.Ε.Β.Ε. 2,0%-2,5% BOEHRINGER INGELHEIM ΕΛΛΑΣ Α.Ε. ~4,0% SCHERING-PLOUGH Α.Ε. 2,0%-2,5% Πηγή: Εκτιμήσεις ICAP Group. Ισχυρή συγκέντρωση παρατηρείται και στον έλεγχο των σκευασμάτων που κυκλοφορούν στην αγορά. Οι 10 πρώτες επιχειρήσεις (σε σύνολο 438) ελέγχουν το 22% περίπου των σκευασμάτων σε κυκλοφορία το 2011.


Εταιρίες με τα περισσότερα σκευάσματα σε κυκλοφορία (Μάιος 2011)

Εταιρία ΣΥΦΑ

ΜΗ ΣΥΦΑ

Ν. 3816 Σύνολο Εταιρία ΣΥΦΑ

ΜΗ ΣΥΦΑ

Ν. 3816 Σύνολο

BIANEΞ AE 348 15 3 366 ΠPOEΛ AE 62 6 68 DEMO ABEE 345 10 4 359 S.J.A. PHARM OE 65 2 67 ALAPIS ABEE 318 17 335 GALENICA AE 66 66 NOVARTIS (HELLAS) AEBE 233 54 11 298 JOHNSON & JOHNSON 29 37 66 TEVA PHARMA B.V 267 267 NEXUS MEDICALS A.E. 62 3 65 VERISFIELD UK LTD 255 9 264 ΦΑΡΜΑΤΕΝ ΕΛΛΑΣ ΑΕΒΕ 62 3 65 RAFARM AEBE 242 13 255 ΦΟΙΝΙΞΦΑΡΜ ΕΠΕ 59 1 60 GLAXO SMITHKLINΕ AEBE 231 17 2 250 MED-ONE 56 3 59 PFIZER HELLAS AE 215 12 15 242 NOVARTIS EUROPHARM 56 2 58 HELP ABEE 227 12 239 CANA AE 50 5 55 ΦΑΡΜΑΝΕΛ ΦΑΡΜ/ΚΗ ΑΕ 211 5 3 219 SP EUROPE 23 31 54 UNI-PHARMA ΑΕ 176 40 216 KOΠEP AE 51 1 52 ΦAPAN ΑΒΕΕ 193 21 214 ABBOTT LABOR.ΕΛΛΑΣ 50 1 51 FRESENIUS KABI HELLAS AE 200 200 NYCOMED HELLAS SA 49 2 51 MEDOCHEMIE HELLAS A.E. 183 4 187 VELKA AEBE 45 5 50 IASIS PHARMA HELLAS ABEE 171 10 181 ΦAPMAΣEΡΒ-ΛΙΛΛΥ ΑΕΒΕ 49 1 50 SPECIFAR ABEE 177 177 NI-THE EΠE 31 19 50 SANOFI AVENTIS AEBE 155 11 6 172 N.V.ORGANON HOLLAND 50 50 ELPEN AE 162 162 VELTIPHARM MON. ΕΠΕ 50 50 GENERICS PHAR.HELLAS ΕΠΕ 159 2 161 ELI-LILLY NED B.V. 46 1 47 KLEVA AΦBEE 149 7 156 HOSPIRA UK 33 14 47 P.N. GEROLYMATOS MEDICAL 146 146 LYOFIN LTD GREECE 46 46 GENEPHARM AE 135 7 142 ADELCO AE 41 4 45 ΑΝΦΑΡΜ EΛΛAΣ AE 137 4 141 MEDAC GESELLSCHAFT 45 45 VOCATE AE 133 6 139 LEO HELLAS 44 44 ΒΙΟΣΕΡ ΑΕ 132 1 133 MEDICHROM AE 37 6 43 G.A.P. AE 125 125 BRISTOL MYERS SQUIBB 24 14 4 42 BAXTER HELLAS EΠΕ 123 1 124 A.G.THERAPY ABEE 41 0 0 41 ALET PHARM. 123 123 MEDITRINA ΕΠΕ 40 0 0 40 NORMA EΛΛAΣ AE 119 1 120 ITF HELLAS AE 36 2 0 38 JANSSEN-CILAG ΑΕΒΕ 89 28 117 MEDA PHARM/CALS S.A. 38 0 0 38 BAYER HELLAS ΑΒΕΕ 102 12 114 BRADEX AEBE 38 0 0 38 ROCHE (HELLAS) AE 66 48 114 REMEDINA ΑΒΕΕ 36 1 0 37 BROS EΠE 98 6 104 MEDIMAR (ΜΕΝΤΙΜΑΡ)ΑΕ 28 8 0 36 LAVIPHARM HELLAS A.E. 84 17 101 GE HEALTHCARE AE 35 0 0 35 FARMEDIA AE 96 5 101 Α.ΔΗ.ΦΑΡΜ.ΕΠΕ 33 1 0 34 ΜΙΝΕΡΒΑ ΦΑΡΜ/ΚΗ ΑΕ 95 5 100 GABRIEL HEALTH ΦΑΡΜ. 31 3 0 34 SANTA PHARMA AE 98 98 ALAPIS ABEE 34 0 0 34 BIOSPRAY ABEE 91 6 97 ACTAVIS GROUP PTC EHF 34 0 0 34 ΦΑΡΜΑΤΕΝ ΑΒΕΕ 95 2 97 MENARINI HELLAS ΑΕ 29 4 0 33 MEDICUS AE 85 11 96 Σ.Μ. ΦΑΡΜΑΚΕΥΤΙΚΑ ΠΡ. 29 4 0 33 ΦAPMEΞ AE 83 12 95 ΝΟΒΟΦΑΡΜ 31 0 0 31 TARGET PHARMA ΕΠΕ 84 8 92 PHARMA LINE AE 27 4 0 31 BIOMEDICA-CHEMICA AE 85 5 90 Π.Ν.Γ.ΓΕΡΟΛΥΜΑΤΟΣ. 30 1 0 31 SANDOZ GMBH AUSTRIA 87 87 ΑΛΚΟΝ ΛΑΜΠΟΡΑΤΟΡΙΣ 23 7 0 30 PROTON PHARMA A.E. 84 84 SOLVAY PHARMA Μ.Ε.Π.Ε. 28 2 0 30 BOEHRINGER INGELHEIM ΑΕ 69 13 1 83 HOSPITAL LINE AE 30 0 0 30 ASTRAZENECA ΑE 82 82 ΓΕΝΕΣΙΣ ΦΑΡΜΑ 6 0 23 29 CHEMIPHARM-ΝΤΕΤΣΑΒΕΣ ΕΕ 80 80 LEOVAN Μ.ΛΕΩΝ & ΣΙΑ ΕΕ 27 2 0 29 SCHERING PLOUGH AΦBEE 77 1 1 79 BIOTEST ΕΛΛΑΣ Μ.Ε.Π.Ε. 16 0 13 29 INTERMED 69 9 78 PΕΚΙΤ ΜΠΕΝΚΙΖΕΡ ΕΛΛΑΣ 4 25 0 29 VIOFAR ΕΠΕ 71 3 74 SIEGER PHARMA AE 29 0 0 29 AURORA PHARMACEUTICALS 72 72 ΛΟΙΠΕΣ 2.271 160 117 2.548 COUP-KOYΠAPOYΣOΣ A. OE 60 8 68 ΣΥΝΟΛΟ 12.077 733 333 13.143

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων από το Δελτίο Τιμών φαρμάκων της 17/5/2011

Στον τομέα της λιανικής (φαρμακεία) υπάρχει ένα εκτεταμένο δίκτυο που καλύπτει ακόμη και τις πλέον απομονωμένες περιοχές της χώρας. Το 38,3% του συνολικού αριθμού των φαρμακείων βρίσκονται στην


περιοχή Αττικής και το 13,2% στο Νομό Θεσσαλονίκης. Διαχρονικά παρουσιάζεται αύξηση του αριθμού των φαρμακείων, κυρίως λόγω της ιδρύσεως νέων στην περιφέρεια.

Φαρμακεία κατά Γεωγραφική Περιφέρεια και Νομό και σύνολο φαρμακαποθηκών. ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ 2006 2007 2008 2009 ΦΑΡΜΑΚΕΙΑ 2006 2007 2008 2009 Περιοχή-Νομός Περιοχή-Νομός ΣΥΝΟΛΟ - TOTAL 9.606 9.472 10.265 10.458 ΔΥΤΙΚΗΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 534 541 586 543 ΑΝ. ΜΑΚ/ΝΙΑΣ-ΘΡΑΚΗΣ 471 481 481 508 Ν. Αιτωλίας -Ακαρνανίας 163 165 165 176 Ν. Δράμας 94 95 95 102 Ν. Αχαίας 262 262 307 253 Ν. Καβάλας 133 134 134 143 Ν. Ηλείας 109 114 114 114 Ν. Έβρου 112 113 113 115 Ν. Ξάνθης 65 69 69 75 ΣΤΕΡΕΑΣ ΕΛΛΑΔΟΣ 395 410 415 425 Ν. Ροδόπης 67 70 70 73 Ν. Βοιωτίας 86 93 93 97 Ν. Ευβοίας 160 168 168 172 ΚΕΝΤΡΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 1.785 1.836 2.046 2.101 Ν. Ευρυτανίας 9 9 9 9 Ν. Ημαθίας 130 135 135 139 Ν. Φθιώτιδος 117 117 122 122 Ν. Θεσσαλονίκης 1.115 1.150 1.360 1.380 Ν. Φωκίδος 23 23 23 25 Ν. Κιλκίς 63 63 63 67 Ν. Πέλλης 122 128 128 130 ΠΕΛΟΠΟΝΝΗΣΟΣ 440 439 439 470 Ν. Πιερίας 117 118 118 127 Ν. Αργολίδος 85 79 79 91 Ν. Σερρών 155 155 155 168 Ν. Αρκαδίας 58 59 59 63 Ν. Χαλκιδικής 83 87 87 90 Ν. Κορινθίας 100 103 103 111 Ν. Λακωνίας 67 67 67 66 ΔΥΤΙΚΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΑ 220 221 223 231 Ν. Μεσσηνίας 130 131 131 139 Ν. Γρεβενών 25 25 25 25 Ν. Καστοριάς 42 42 42 45 ΑΤΤΙΚΗ 3.776 3.536 4.006 4.008 Ν. Κοζάνης 127 127 127 132 Νομαρχία Αθηνών 3.216 2.990 3.460 3.458 Ν. Φλωρίνης 26 27 29 29 Νομαρχία Ανατ. Αττικής Νομαρχία Δυτ. Αττικής ΘΕΣΣΑΛΙΑΣ 725 721 750 778 Νομαρχία Πειραιώς 560 546 546 550 Ν. Καρδίτσας 108 98 98 112 Ν. Λαρίσης 277 281 310 310 ΒΟΡΕΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 144 146 146 154 Ν. Μαγνησίας 199 202 202 207 Ν. Λέσβου 81 82 82 87 Ν. Τρικάλων 141 140 140 149 Ν. Σάμου 26 25 25 25 Ν. Χίου 37 39 39 42 ΗΠΕΙΡΟΣ 288 292 294 311 Ν. Άρτας 59 61 61 69 ΝΟΤΙΟ ΑΙΓΑΙΟ 198 197 205 233 Ν. Θεσπρωτίας 37 38 38 38 Ν. Δωδεκανήσου 123 123 123 151 Ν. Ιωαννίνων 145 146 146 154 Ν. Κυκλάδων 75 74 82 82 Ν. Πρεβέζης 47 47 49 50 ΚΡΗΤΗ 472 485 506 518 ΙΟΝΙΟΙ ΝΗΣΟΙ 158 167 168 178 Ν. Ηρακλείου 260 264 280 280 Ν. Ζακύνθου 29 32 33 37 Ν. Λασιθίου 54 54 54 59 Ν. Κερκύρας 82 86 86 92 Ν. Ρεθύμνης 43 55 55 60 Ν. Κεφαλληνίας 27 28 28 28 Ν. Χανίων 115 112 117 119 Ν. Λευκάδος 20 21 21 21

ΦΑΡΜΑΚΑΠΟΘΗΚΕΣ -ΣΥΝΕΤΑΙΡΙΣΜΟΙ 160 132 134 130 Πηγή: ΕΛΣΤΑΤ


6. Εξέλιξη της δραστηριότητας

Μέχρι το 2000 η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία κάλυπτε σημαντικό μέρος της εγχώριας κατανάλωσης αλλά στη συνέχεια λόγω της ένταξης στην ΟΝΕ και της διόγκωσης της φαρμακευτικής δαπάνης το ποσοστό κάλυψης μειώθηκε σημαντικά, ενώ παράλληλα αυξήθηκε η εξωστρέφεια της εγχώριας βιομηχανίας. Το ποσοστό κάλυψης από 55,4% το 1990 μειώθηκε σε 30,9% το 1999 και σε 17,6% το 2004. Από το 2003 μέχρι σήμερα παρατηρείται αξιόλογη ανάπτυξη της εγχώριας παραγωγής η οποία μεταξύ 2003 και 2009 υπερδιπλασιάστηκε (από 416,6 εκ. σε 890,4 εκ. σύμφωνα με τη Eurostat και σε >1 δισ. σύμφωνα με τον ΣΦΕΕ). Σημειώνεται ότι τα στοιχεία του Prodcom (που προέρχονται από τις έρευνες της ΕΛΣΤΑΤ) πιθανόν να είναι υποτιμημένα, αφού σύμφωνα με εκπροσώπους του κλάδου στην στατιστική έρευνα δεν συμμετέχει το σύνολο των επιχειρήσεων, ενώ ορισμένα φαρμακευτικά προϊόντα ίσως καταχωρούνται σε άλλους κωδικούς.

Εξέλιξη της Εγχώριας παραγωγής φαρμάκων(σε εκατ. €) 858,1 890,4

419,6398,7

512,9

693,8673,9793,1

0100200300400500600700800900

1000

2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009

Πηγή:Prodcom

Η εξέλιξη των δεικτών παραγωγής φανερώνει ότι η φαρμακοβιομηχανία είναι ο μοναδικός κλάδος της Ελληνικής βιομηχανίας που σε περίοδο κρίσης παρουσιάζει εξαιρετικές επιδόσεις.

Δείκτες Παραγωγής Φαρμακοβιομηχανίας και Μεταποίησης συνολικά (2005=100)

100,00 101,95 104,19 99,3488,24 84,00 80

100,00111,09

123,14 126,69

149,87155,75 152,9

0,00

20,00

40,00

60,00

80,00

100,00

120,00

140,00

160,00

180,00

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011(1ο3μηνο)

Μεταποίηση Βασικά φαρμακευτικά προϊόντα και σκευάσματα

Στον τομέα του λιανικού εμπορίου οι εξελίξεις δεν είναι το ίδιο ικανοποιητικές, αφού ο δείκτης Κύκλου Εργασιών του λιανικού εμπορίου Φαρμάκων-Καλλυντικών παρουσιάζει μετά το 2005 χειρότερη πορεία από τον Γενικό Δείκτη του λιανικού εμπορίου.


Δείκτης Κύκλου Εργασιών στο Λιανικό Εμπόριο και στα Φάρμακα-Καλλυντικά

100,0

112,3118,6

125,1

112,3 111,0105,8

100,0103,7 106,6

111,6115,8 112,8

100,7

0,0

20,0

40,0

60,0

80,0

100,0

120,0

140,0

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011(1ο 3μηνο)

Γενικός Φαρμακευτικά-Καλλυντικά

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ

Το συνολικό μέγεθος της αγοράς φαρμάκων για το 2010 εκτιμάται από τον Ε.Ο.Φ. - GREDIS II σε 6.696.7 εκ. ευρώ εκ των οποίων το 18% περίπου είναι φάρμακα που διατίθενται από τα νοσοκομεία (νοσοκομειακές τιμές) και το 82% από φαρμακεία και φαρμακαποθήκες (λιανικές τιμές). Οι σημαντικότερες κατηγορίες αφορούν το καρδιαγγειακό σύστημα(17,7%), τα αντικαρκινικά- ανοσορρυθμιστικά (16,3%), το νευρικό σύστημα(13,6%), τα Φάρμακα κατά των λοιμώξεων για συστηματική χρήση(10,9%), τα σχετικά με την πεπτική οδό και το μεταβολισμό(10,0%), το αίμα και τα αιμοποιητικά όργανα(8,4%) και το αναπνευστικό σύστημα(8,3%).

ΠΟΣΟΣΤΙΑΙΑ ΚΑΤΑΝΟΜΗ ΠΩΛΗΣΕΩΝ ΦΑΡΜΑΚΩΝ ΚΑΤΑ ΘΕΡΑΠΕΥΤΙΚΗ ΚΑΤΗΓΟΡΙΑ

10,0%

8,4%

17,7%

2,6%

3,0%

2,1%

10,9%16,3%

3,6%

13,6%

0,1% 8,3% 1,5%

1,9%

Πεπτική οδός και Μεταβολισμός Αίμα και Αιμοποιητικά όργαναΚαρδιαγγειακό σύστημα ΔερματολογικάΟυρογεννητικό σύστημα και Γεννητικές ορμόνες Συστηματικά ορμονικά φάρμακα εξαιρουμένων των Γεννητικών ορμονώνΦάρμακα κατά των λοιμώξεων για συστηματική χρήση Αντινεοπλασματικά και Ανοσορρυθμιστικοί παράγοντεςΜυοσκελετικό σύστημα Νευρικό σύστημαΑντιπαρασιτικά φάρμακα - Εντομοκτόνα και Εντομοαπωθητικά Αναπνευστικό σύστημαΑισθητήρια όργανα Διάφορα άλλα φάρμακα



7. Οικονομικά στοιχεία του Κλάδου

Τα ενοποιημένα στοιχεία των εταιριών του κλάδου παραγωγής φαρμακευτικών σκευασμάτων αφορούν τις χρήσεις 2007-2009 (κοινό δείγμα 70 εταιριών), ενώ για την χρήση του 2010 ενοποιούνται τα στοιχεία 24 εταιριών του δείγματος που είχαν δημοσιεύσει ισολογισμούς μέχρι των Ιούνιο του 2011.

Από την ανάλυση των ισολογισμών του κλάδου της περιόδου 2007-2010 προκύπτει αύξηση πωλήσεων κατά +10,7% το 2008, 7,3% το 2009 και 38,3% το 2010(για τις 24 εταιρίες που έχουν ισολογισμούς συγκριτικά με το ίδιο δείγμα εταιριών του 2009). Οι δείκτες αποδοτικότητας παρά τη βελτίωση του Μικτού Περιθωρίου Κέρδους παρουσιάζουν χειροτέρευση την περίοδο 2007-2009, ενώ μειώνονται σε πολύ χαμηλά επίπεδα το 2010. Η δανειακή επιβάρυνση διατηρείται χαμηλή ενώ ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών παρουσιάζει επιδείνωση τις δύο τελευταίες χρήσεις χωρίς ωστόσο να φθάνει σε ιδιαίτερα ανησυχητικό επίπεδο. Οι λοιποί αριθμοδείκτες (ρευστότητας, κυκλοφοριακής ταχύτητας, κ.τ.λ.) κινούνται σε σχετικά ικανοποιητικά επίπεδα. Το ποσοστό των ζημιογόνων στο σύνολο επιχειρήσεων είναι σχετικά υψηλό καθ’ όλη την εξεταζόμενη περίοδο(38,6% το 2007, 40% το 2008, 34,3% το 2009 και 37,5% το 2010), ενώ το ποσοστό των ζημιογόνων στις συνολικές πωλήσεις που ήταν σχετικά χαμηλό, παρουσιάζει σημαντική χειροτέρευση το 2010 ( από 2,6% το 2007, στο 8% το 2008, στο 11,6% το 2009 και στο 90,2% το 2010).

ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΛΑΔΟΥ 2007 2008 2009 2010

Παραγωγή Φαρμακευτικών σκευασμάτων Κοινό δείγμα 70 εταιριών 24

εταιρίες ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ % 12,90% 10,60% 9,10% 0,33%ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIO % 11,10% 7,20% 6,30% 0,21%ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 30,70% 36,40% 35,80% 24,67%ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 10,40% 10,00% 8,30% 3,07%ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 10,80% 8,10% 7,60% 0,07%ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 1,09 0,93 0,85 3,01ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦ. X 1,26 1,36 1,23 4,80ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 1,34 1,17 1,14 1,54ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,77 1,21 1,31 3,72ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΔΑΠΑΝΩΝ(2) :1 8,86 8,64 3,94 1,08ΣΧΕΣΗ ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,9 0,71 0,72 0,77ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,15 0,98 1 1,18ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,07 0,92 0,94 0,93ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ(σε εκ.) 488,6 365,1 348,0 283,7

ΑΠΑΣΧΟΛ.ΚΕΦΑΛΑΙΟ(σε εκ.) 2.630,4 3.356,8 3.934,9 661,8

Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 160 155 206 184Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 100 108 147 149ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 100 109 115 88

Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισμών

Στο χονδρικό εμπόριο οι δείκτες κινούνται επίσης ικανοποιητικά αλλά παρουσιάζεται σημαντική χειροτέρευση των δεικτών αποδοτικότητας για το 2010. Οι δείκτες ρευστότητας και κυκλοφοριακής ταχύτητας κινούνται σε ικανοποιητικά επίπεδα, αλλά ο δείκτης κάλυψης χρηματοοικονομικών δαπανών χειροτερεύει το 2010. Το ποσοστό των ζημιογόνων στο σύνολο επιχειρήσεων είναι σχετικά χαμηλό αλλά χειροτερεύει διαχρονικά (16% το 2007, 6,1% το 2008, 17,9% το 2009 και 39,4% το 2010), ενώ το ποσοστό των ζημιογόνων στις συνολικές πωλήσεις που ήταν χαμηλό, παρουσιάζει χειροτέρευση το 2010 ( από 5% το 2007, στο 25,7% το 2008, στο 6,8% το 2009 και στο 43,2% το 2010). Για το λιανικό εμπόριο (φαρμακεία) δεν υπάρχουν διαθέσιμα στοιχεία(ισολογισμοί).


ΑΡΙΘΜΟΔΕΙΚΤΕΣ ΚΛΑΔΟΥ 2007 2008 2009 2010

Χονδρικό εμπόριο Φαρμάκων Κοινό Δείγμα 475 εταιριών 124

εταιρίες ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦΑΛΑΙΟΥ % 36,2% 30,9% 30,5% -7,5%ΑΠΟΔΟΤΙΚΟΤΗΤΑ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛAIOY % 21,7% 16,9% 15,7% -3,4%ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΜΙΚΤΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 24,0% 23,4% 23,1% 23,6%ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 6,3% 5,3% 5,5% 1,5%ΠΕΡΙΘΩΡΙΟ ΚΑΘΑΡΟΥ ΚΕΡΔΟΥΣ % 5,8% 5,1% 5,0% -1,0%ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦ. X 3,82 3,35 3,18 3,34ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΙΔΙΟΥ ΚΕΦ. X 6,36 6,11 6,19 7,32ΑΠΑΣΧΟΛΟΥΜΕΝΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ/ΚΑΘ.ΠΑΓΙΑ :1 4,43 4,54 4,05 2,91ΣΧΕΣΗ ΞΕΝΩΝ ΠΡΟΣ ΙΔΙΑ ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 4,29 4,71 5,43 7,61ΚΑΛΥΨΗ ΧΡΗΜΑΤΟΟΙΚ. ΔΑΠΑΝΩΝ(2) :1 4,4 3,28 3,73 0,31ΣΧΕΣΗ ΙΔΙΩΝ ΠΡΟΣ ΑΠΑΣΧ.ΚΕΦΑΛΑΙΑ :1 0,67 0,61 0,58 0,57ΓΕΝΙΚΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,35 1,36 1,33 1,21ΑΜΕΣΗ ΡΕΥΣΤΟΤΗΤΑ X 1,12 1,13 1,13 1,07ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΚΙΝΗΣΗΣ 1.350,4 1.862,9 1.902,2 452,5ΑΠΑΣΧΟΛ.ΚΕΦΑΛΑΙΟ 2.136,2 2.684,7 3.113,9 747,4Μ.Ο.ΠΡΟΘΕΣ.ΕΙΣΠΡΑΞΕΩΣ ΑΠΑΙΤΗΣΕΩΝ ΗΜ. 216 251 278 282Μ.Ο.ΠΡΟΘ.ΕΞΩΦΛ.ΠΡΟΜΗΘ.& ΠΙΣΤΩΤΩΝ ΗΜ. 104 115 122 122ΚΥΚΛΟΦΟΡΙΑΚΗ ΤΑΧΥΤΗΣ ΑΠΟΘΕΜΑΤΩΝ ΗΜ. 64 65 63 59

Πηγή: Piraeus Research - Επεξεργασία ισολογισμών


8. Η κατάσταση στον Ευρωπαϊκό και τον Διεθνή χώρο

Η παγκόσμια παραγωγή φαρμάκων βρίσκεται συγκεντρωμένη στις ανεπτυγμένες χώρες, παρά την πρόοδο που σημειώθηκε τα τελευταία χρόνια από χώρες όπως η Κίνα και η Ινδία. Οι ΗΠΑ ελέγχουν το 38,1% της παγκόσμιας παραγωγής σε αξία, η Ευρώπη το 36,1%, η Ιαπωνία το 7,7% και οι λοιπές χώρες το 18,1%. Οι μεγαλύτεροι καταναλωτές φαρμάκων σε αξία, είναι η Β. Αμερική(ΗΠΑ, Καναδάς) με 39,8%, η Ευρώπη με 30,6%, η Ιαπωνία με 11,2%, η Λατινική Αμερική με 5,7% και οι λοιπές (Αφρική, Αυστραλία και Ασία εκτός Ιαπωνίας) με 12,7%.

Παγκόσμια παραγωγή φαρμάκων κατά περιοχή

Ευρώπη36,1%Ιαπωνία

7,7%

ΗΠΑ38,1%

Λοιπές χώρες18,1%

Κατανομή πωλήσεων φαρμάκων κατά περιοχή (2009)

Β.Αμερική (ΗΠΑ,Καναδά)

39,8%

Ιαπωνία11,2%

Λατινική Αμερική

5,7%Ευρώπη

30,6%

Αφρική, Ασία, Αυστραλία(εκτός Ιαπωνίας)

12,7%

Πηγή: EFPIA Λόγω της γήρανσης του πληθυσμού στις ανεπτυγμένες χώρες, και της αυξανόμενης ζήτησης των αναπτυσσομένων, η παγκόσμια φαρμακοβιομηχανία παρουσίασε κατά την τελευταία 5ετία μέσω ετήσιο ρυθμό ανάπτυξης 6,7%. Στην Ευρώπη ο μέσος ρυθμός ανάπτυξης ήταν 6,6%, στη Βόρεια Αμερική 5,2%, στην Ιαπωνία 4,4%, στην λοιπή Ασία/Αυστραλία/Αφρική 13,9% και Λατινική Αμερική 10,9% Η συγκέντρωση του κλάδου σε παγκόσμιο επίπεδο είναι υψηλή αφού το 2009 οι 20 μεγαλύτερες εταιρίες κάλυπταν περίπου το 50 % περίπου της παγκόσμιας παραγωγής (37,2% οι 10 πρώτες). Στα φάρμακα με πατέντες σε ισχύ επικρατούν σχεδόν μονοπωλιακές καταστάσεις, ενώ υψηλή συγκέντρωση παρατηρείται ακόμη και στα γενόσημα φάρμακα όπου 5 εταιρίες (TEVA, MYLAN, SANDOZ, WATSON et STADA) συγκεντρώνουν περίπου το 40% της παγκόσμιας παραγωγής.

Κύκλος Εργασιών 2009 των μεγαλυτέρων φαρμακευτικών ομίλων(σε δισ. $)

45,440,9

38,5 36,7

31,9

26,922,5

20,6 18,816,5

14,2 14,0 13,8 13,310,5 9,8 8,4 7,7 6,5 5,0

0,0

5,0

10,0

15,0

20,0

25,0

30,0

35,0

40,0

45,0

50,0

Pfizer

Sanofi

-Ave

ntis

Novart

is

GlaxoS

mithKlin

e

AstraZ

enec

a

Merck &

Co.

John

son &

Johns

on

Eli Lilly

& C

o.

Bristo

l-Mye

rs Squ

ibb

Abbott L

aborat

ories

Take

da Chem

. Ind.

Boehr

inger-

Ingelhe

im

Teva

Pha

rma

Bayer

Scheri

ng

Astella

s

Daiich

i-San

kyo

Eisai

Otsuka

Gilead

Scienc

es

Mylan

Πηγή: ContractPharma 2011


Η Ευρωπαϊκή βιομηχανία φαρμάκων είναι εξαιρετικά ανεπτυγμένη ελέγχοντας το 36,1% της παγκόσμιας παραγωγής και πραγματοποιώντας την μεγαλύτερη προσπάθεια Έρευνας-Ανάπτυξης νέων φαρμάκων (Δαπάνες R&D στην Ευρώπη 26.545 εκ. €, έναντι 24.185 εκ. € των ΗΠΑ και 8.499 εκ. € της Ιαπωνίας).

Βασικά μεγέθη της Ευρωπαϊκής Φαρμακοβιομηχανίας (2008). Σε εκ. ευρώ.

Χώρα Αρ.

εταιριών Απασχόληση Παραγωγή Δαπάνες

R&D Εγχώρια Αγορά Εξαγωγές Εισαγωγές

Εμπ. Ισοζύγιο

Αυστρία 121 10.534 2.082 433 2.921 4.970 4.266 704Βέλγιο 146 29.600 5.518 1.884 4.189 33.552 29.743 3.809Βουλγαρία 21 μ.δ. μ.δ. μ.δ. 617 260 553 -293Κροατία 22 μ.δ. μ.δ. μ.δ. 682 μ.δ. μ.δ. μ.δ.

Κύπρος 8 1.140 135 14 188 156 210 -54Τσεχία 32 2.200 0 0 1.832 958 2.577 -1.619Δανία 37 17.019 5.551 1.052 2.006 5.472 2.316 3.156Εσθονία 26 μ.δ. μ.δ. μ.δ. 141 37 243 -206Φινλανδία 64 6.002 987 228 1.978 798 1.668 -870Γαλλία 270 103.384 34.600 5.120 26.196 22.637 17.540 5.097Γερμανία 47 105.843 27.105 4.840 26.523 46.723 32.524 14.199Ελλάδα 66 13.500 825 84 5.573 863 3.653 -2.790Ουγγαρία 27 μ.δ. μ.δ. μ.δ. 2.091 2.272 2.193 79Ισλανδία 17 μ.δ. μ.δ. μ.δ. 101 μ.δ. μ.δ. μ.δ.

Ιρλανδία 56 24.500 17.540 2.500 1.760 16.917 2.867 14.050Ιταλία 202 69.500 22.984 1.200 17.824 11.311 13.626 -2.315Λετονία 21 μ.δ. 123 0 291 212 419 -207Λιθουανία 21 μ.δ. 32 0 436 139 512 -373Μάλτα n.a. 445 34 0 77 166 88 78Ολλανδία 39 16.000 5.664 471 4.680 8.792 9.569 -777Νορβηγία 44 4.630 679 117 1.345 476 1.247 -771Πολωνία 31 23.905 2.501 0 5.014 1.153 4.408 -3.255Πορτογαλία 136 10.244 2.054 71 3.660 406 1.997 -1.591Ρουμανία 26 22.000 280 30 1.914 161 1.815 -1.654Σλοβακία 22 2.000 μ.δ. μ.δ. 1.057 264 1.216 -952Σλοβενία 21 7.100 1.411 100 493 1.568 649 919Ισπανία 211 40.385 14.108 914 13.949 7.734 10.371 -2.637Σουηδία 65 15.725 6.372 811 3.172 6.220 2.879 3.341Ελβετία 61 35.400 22.841 3.500 2.919 34.829 14.965 19.864Η. Βασίλειο 64 72.000 22.857 5.426 12.826 21.659 14.154 7.505

Σύνολο 1.964 633.056 196.283 26.545 146.455 230.770 178.576 52.194

Πηγή: EFPIA 2011


Δαπάνες υγείας ανά κάτοικο σε διάφορες χώρες (2007) Δαπάνες υγείας ανά κάτοικο, 2007

1. Δαπάνες υγείας ασφαλισμένων αντί συνόλου πληθυσμού. 2. Τρέχουσες δαπάνες υγείας.

Μεταβολή δαπανών υγείας ανά κάτοικο, 1997-

2007

USD PPA

Μέση ετήσια αύξηση δαπανών υγείας ανά κάτοικο(%),1997-2007

Μέση ετήσια αύξηση του ΑΕΠ ανά κάτοικο(%)

Μέση ετήσια αύξηση (%)


Μερίδια παγκόσμιας αγοράς ανά κατηγορία φαρμάκων

4,10% 4,30% 3,50% 3,70% 4,50% 4,40%1,80% 1,00% 1,50% 1,30% 1,10% 1,50% 2,40%

50,80%

7,90% 6,30%

0,00%

10,00%

20,00%

30,00%

40,00%

50,00%

60,00%

Αντικαρκινικά

Αντιδιαβ

ητικά

Αντιρευμ

ατικά

Εμβόλια

Αντιβιοτικά

Αντιυπερτα

σικά

Βρογχοδ

ιασταλ

τικά

Αντιυπερλιπιδαιμικά

Φάρμακα για τα

αισθητήρ

ια όργα

να

Αντιπ

ηκτικά

Ρυθμιστέ

ς του

ασβεσ

τίου σ

τα οστά

Αντιιν

ωδολυτικά

Ενισχ

υτικά

Ανοσοποιη

τικού

Κατά της

σκλήρ

υνσης κατ

ά πλάκ

ας

Αντιβακτηρ

ιδιακά

Λοιπά

Τα φάρμακα με τις μεγαλύτερες πωλήσεις διεθνώς (2009 σε εκατ. $)

Φάρμακο Εταιρία Γενική Ονομασία Πωλήσεις1 Lipitor Pfizer + Astellas + Almirall atorvastatin calcium 12,659 2 Plavix BMS + Sanofi-Aventis clopidogrel hydrogen sulfate 9,802 3 Seretide/Advair GSK + Almirall + Others fluticasone propionate 7,994 4 Enbrel Amgen + Pfizer (Wyeth) + Takeda etanercept 6,469 5 Diovan Novartis + Ipsen valsartan 6,091 6 Remicade J&J + Merck & Co + Mitsubishi Tanabe infliximab 5,922 7 Avastin Roche bevacizumab 5,744 8 Rituxan Roche + Biogen Idec rituximab 5,620 9 Humira Abbott + Eisai adalimumab 5,566 10 Seroquel AstraZeneca + Astellas Pharma quetiapine hemifumarate 5,118 11 Epogen/Procrit/ Eprex Amgen + J&J + Kyowa Hakko Kirin epoetin alfa 4,964 12 Nexium AstraZeneca esomeprazole magnesium 4,959 13 Zyprexa Eli Lilly olanzapine 4,916 14 Herceptin Roche trastuzumab 4,862 15 Crestor AstraZeneca + Shionogi + Chiesi rosuvastatin calcium 4,830 16 Singulair Merck & Co montelukast sodium 4,660 17 Lantus Sanofi-Aventis insulin glargine 4,293

18 Actos Takeda + Abbott Laboratories PPAR gamma agonist pioglitazone hydrochloride 4,244

19 Lovenox/Clexane Sanofi-Aventis enoxaparin sodium 4,241 20 Abilify Otsuka Pharmaceutical + BMS aripiprazole 4,022 Πηγή: Evaluate Pharma World Preview 2016


9. Προβλήματα του κλάδου

Τα κυριότερα προβλήματα του κλάδου εντοπίζονται στην προσπάθεια των μεγάλων εταιριών να επιμηκύνουν την εμπορική ζωή των φαρμάκων τους, στις περιορισμένες δυνατότητες διεύρυνσης της εσωτερικής αγοράς, στην ακολουθούμενη τιμολογιακή πολιτική, στις καθυστερήσεις εξόφλησης οφειλών από τα νοσοκομεία, κυρίως όμως στην επιδεινούμενη οικονομική κρίση που πλήττει τη χώρα μας.

Συμπίεση της ζήτησης(σε αξία) λόγω οικονομικής κρίσης και εφαρμογής του μνημονίου:

Το σημαντικότερο πρόβλημα του κλάδου είναι σήμερα οι επιπτώσεις της οικονομικής κρίσης και των προσπαθειών εξορθολογισμού των δαπανών υγείας που επιβάλλονται από το μνημόνιο, που έχουν σαν άμεση επίπτωση μια αυξανόμενη πίεση για μείωση των τιμών και του όγκου της κατανάλωσης. Τον Απρίλιο του 2010 έγινε ανατιμολόγηση 6.383 σκευασμάτων με εκτιμώμενη μείωση δαπάνης -690 εκ. (-14,46%) και τον Φεβρουάριο του 2011 3.437 σκευασμάτων με εκτιμώμενη μείωση δαπάνης -169 εκ. (-11,34%). Με την εφαρμογή των μέτρων λιτότητας , η φαρμακευτική δαπάνη των Ταμείων εκτιμάται ότι μειώθηκε το 2010 κατά 1 δις περίπου, (μέσω της μείωσης των τιμών κατά 16% και της ποσότητας κατά 5%), ενώ για την επόμενη διετία προβλέπεται από το μνημόνιο περαιτέρω μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης κατά 2 δις. Τα μέτρα για την επίτευξη του δημοσιονομικού αυτού στόχου θα είναι η εφαρμογή της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης, η αρνητική και θετική λίστα, η χρήση πρωτοκόλλων συνταγογράφησης, η μείωση των ποσοστών κέρδους και η προώθηση των φθηνότερων γενόσημων φαρμάκων. Στις 30/6/2011 ανακοινώθηκε το νέο Δελτίο τιμών φαρμάκων το οποίο προβλέπει μειώσεις τιμών σε 6.500 φάρμακα(περίπου για 1 από τα 2 φάρμακα σε κυκλοφορία) με τη μεσοσταθμική μείωση για το 3ο και 4ο τρίμηνο του 2011 να ανέρχεται σε 10,23%. Συγκεκριμένα το νέο δελτίο τιμών προβλέπει μειώσεις σε 6.500 φάρμακα από 1%-60%, ενώ για μεγάλο μέρος των σκευασμάτων η μείωση είναι άνω του 30%. Η ανακοστολόγηση των φαρμακευτικών σκευασμάτων αφορούσε 1.200 πρωτότυπα φάρμακα, 3.500 σκευάσματα των οποίων έληξε η ευρεσιτεχνία (off patent) καθώς και 7.000 αντίγραφα (γενόσημα).

Μειώσεις τιμών σκευασμάτων από 1-7-2011(σε αριθμό σκευασμάτων)

287625

319

2.690

761

1.814

6.605

0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

7.000

Ανω το

υ 50%

Μεταξύ

30%-50

%

Μεταξύ

20%-30

%

Μεταξύ

10%-20

%

Μεταξύ

5%-10

%

Μέχρι -5

%

Χωρίς

μεταβολή

Πηγή: Επεξεργασία Δελτίων Τιμών

Η ακολουθούμενη πολιτική συμπίεσης των τιμών των φαρμάκων μεσοπρόθεσμα θα έχει αρνητικές συνέπειες στην εγχώρια βιομηχανία και ενδεχομένως θα οδηγήσει σε αύξηση των παράλληλων εξαγωγών, σε ελλείψεις φαρμάκων και υποκατάσταση φαρμάκων από νεότερα και ακριβότερα. Η ίδια η λογική της πολιτικής συμπίεσης των τιμών είναι αμφισβητούμενη, αφού η αύξηση της φαρμακευτικής δαπάνης των τελευταίων ετών προήλθε κυρίως από την προκλητή ή και εικονική ζήτηση και σε πολύ μικρότερο βαθμό από τις τιμές των φαρμάκων που διαχρονικά παρουσιάζουν μείωση. Από την εξέταση των τιμών καταναλωτή της


τελευταίας 10ετίας προκύπτει ότι ο δείκτης τιμών φαρμάκων παρέμεινε σχεδόν στάσιμος, σε επίπεδα πολύ χαμηλότερα του πληθωρισμού, σε αντίθεση με τον δείκτη τιμών υπηρεσιών υγείας ο οποίος διογκώθηκε.

Εξέλιξη Δεικτών τιμών καταναλωτή Φαρμάκων-Ιατρ. υπηρεσιών-Υγείας-ΓΔ (2000=100)

100,0 100,0 100,9 103,6 103,7 104,5 104,8 105,0 106,1 106,2

96,1

100,0

104,7

110,9

117,0

126,2

133,8

138,0

142,9

148,1

152,8

100,0

117,6

122,3 125,6

129,3

134,0

138,1 140,1

100,0

107,1 110,9

114,1 118,2

121,9 125,5

130,7 132,3

138,5

156,5

112,4

107,7

102,8 103,4

90,0

100,0

110,0

120,0

130,0

140,0

150,0

160,0

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

ΦAPMAKA ΙΑΤΡΙΚΕΣ ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ ΥΓΕΙΑ ΓΕΝΙΚΟΣ Δ.Τ.Κ.

Πηγή: Επεξεργασία στοιχείων ΕΛΣΤΑΤ

Χρέη νοσοκομείων και καθυστερήσεις πληρωμών Τα χρέη των νοσοκομείων και η καθυστέρηση αποπληρωμής τους δημιουργούν σημαντικά προβλήματα στην ρευστότητα και στην αποδοτικότητα των επιχειρήσεων του κλάδου. Στο τέλος του προηγούμενου έτους (18/12/2010) επήλθε συμφωνία Δημοσίου-φαρμακευτικών για την πληρωμή του μεγαλύτερου μέρους του τεράστιου συσσωρευμένου χρέους των νοσοκομείων των ετών 2007-2009, με 3ετή άτοκα ομόλογα. Το σύνολο των οφειλών που πληρώθηκαν με ομόλογα μηδενικού επιτοκίου του Δημοσίου ανέρχεται για τα έτη 2007, 2008 και 2009 σε 5 δισ. ευρώ, αλλά ενώ τα ομόλογα αποδόθηκαν στις ονομαστικές αξίες (face value) των αντίστοιχων χρεών των νοσοκομείων, η ισοδυναμία τους σε σημερινές αξίες είναι κατά μέσο όρο περίπου το 70% των ονομαστικών. Οι εταιρίες ήδη εγγράφουν προβλέψεις για ζημίες από υποτίμηση στοιχείων ενεργητικού( χρήση 2010) ενώ για την τρέχουσα χρήση πολλές εταιρίες με προβλήματα ρευστότητας θα αναγκαστούν να ρευστοποιήσουν ομόλογα με σημαντικές ζημίες. Οι υπάρχουσες επιλογές διαχείρισης που έχουν οι εταιρίες είναι όλες επώδυνες (να εξοφλήσουν άμεσα τα ομόλογα στις τράπεζες στο (65-70%) της συνολικής αξίας τους, να διαθέσουν τα ομόλογα ως εγγυήσεις για τη δανειοδότησή τους ή τέλος, να τα κρατήσουν και να τα πληρωθούν στη λήξη τους ασφαλίζοντας τα με CDS (Credit Default Swap). Σύμφωνα με δημοσιογραφικές πληροφορίες, η Εθνική Τράπεζα που μεσολάβησε για την παροχή των ομολόγων στις φαρμακευτικές εταιρείες ως εξόφληση των οφειλών του Δημοσίου, υπολογίζει ένα «κούρεμα» (hair cut) του τριετούς ομολόγου (που λήγει στις 22 Δεκεμβρίου του 2013, πέντε μήνες μετά την εκπνοή του Μνημονίου) στο 62,80% της ονομαστικής αξίας του. Παρά την «ρύθμιση» αυτή το πρόβλημα του χρέους των νοσοκομείων παραμένει και κατά πάσα πιθανότητα θα οξυνθεί τους επόμενους μήνες, λόγω του δημοσιονομικού προβλήματος της χώρας. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΣΦΕΕ, το συνολικό ύψος των χρεών των δημοσίων νοσοκομείων προς τις επιχειρήσεις μέλη του, ανέρχονταν τον Μάρτιο του 2011 σε €1.171,1 εκατ. € (από πωλήσεις του προηγούμενου 14μήνου 1.408 εκατ.), με ποσοστό αποπληρωμής 20,4% και μέσο χρόνο καθυστέρησης αποπληρωμής των οφειλών 10,9 μήνες(327 ημέρες).


Εξέλιξη χρεών νοσοκομείων από πωλήσεις προηγουμένου 12μήνου (σε εκ. € )

672,1

1.171,101.115,20

948,7

1.142,10

0

200

400

600

800

1000

1200

1400

30.06.2010 30.09.2010 31.12.2010 31.01.2011 31.03.2012

Πηγή: ΣΦΕΕ Η πολυετής συσσώρευση χρεών των νοσοκομείων πλήττει το σύνολο των φαρμακευτικών επιχειρήσεων, ιδιαίτερα όμως αυτές που έχουν παραγωγή στην Ελλάδα και μάλιστα τις Ελληνικές που είναι πιο εύθραυστες διότι δεν έχουν την υποστήριξη μιας μητρικής ή ενός πολυεθνικού ομίλου. Η διόγκωση των απαιτήσεων σε καθυστέρηση δημιουργεί σοβαρά προβλήματα ταμειακών ροών και υποχρεώνει τις επιχειρήσεις σε αύξηση του δανεισμού τους ή σε αδυναμία υλοποίησης των παραγωγικών ή και των επενδυτικών τους προγραμμάτων Σημειώνεται ότι οι επιχειρήσεις έχουν ήδη αποδώσει τον ΦΠΑ, τον φόρο εισοδήματος και την προκαταβολή φόρου για το επόμενο έτος για τις πωλήσεις τους στα νοσοκομεία.

Προβλήματα από τη Διαμόρφωση τιμής φαρμάκων

Με τον νέο τρόπο τιμολόγησης αναμένεται μείωση των περιθωρίων κέρδους όλων των εμπλεκομένων, παρόλο που φαινομενικά εμφανίζεται βελτίωση τους λόγω της μείωσης του ΦΠΑ από 11% σε 6,5%. Η μείωση των περιθωρίων κέρδους οφείλεται κυρίως στη διαμόρφωση χαμηλότερων τιμών παραγωγού(συνολικά περίπου 24,5% το 2010 και 2011), στην παροχή μεγαλύτερων εκπτώσεων, στη αύξηση του αριθμού των μη συνταγογραφούμενων φαρμάκων, στο rebate και σε λοιπά μέτρα. Σύμφωνα με την “Ενδιάμεση ΄Εκθεση της Ανεξάρτητης Ομάδας Εργασίας Ειδικών Εμπειρογνωμόνων στον Τομέα της Υγείας” η εξοικονόμηση του 1 δις.€ για το 2011 υπολογίζεται ότι θα γίνει κατά 500 εκατ. ευρώ από την επίπτωση της μείωσης των τιμών με βάση το νέο σύστημα υπολογισμού της τιμής των φαρμάκων που βασίζεται στις τιμές 22 χωρών της ΕΕ και κατά 500 εκατ. ευρώ από συνδυασμό πολιτικών όπως:

• Μείωση του ΦΠΑ των φαρμάκων από 11% σε 6.5%. • Μείωση του ποσοστού κέρδους των φαρμακοποιών (μέση σταθμική μείωση κατά 4.5%). • Μείωση του ποσοστού κέρδους των εμπόρων χονδρικής πώλησης από 7.8% σε 5.4%. • Rebate των φαρμακευτικών εταιρειών (4% των πωλήσεων με βάση την χονδρική τιμή). • Περαιτέρω μείωση των τιμών με την εφαρμογή της θετικής λίστας φαρμάκων. • Μείωση της νοσοκομειακής τιμής (κατά 2.4%) λόγω μείωσης του ποσοστού κέρδους των εμπόρων

φαρμακευτικών προϊόντων χονδρικής πώλησης. Το μέτρο όμως αυτό πρέπει να θεσπισθεί με αγορανομική διάταξη.

• Κατάργηση του ανώτατου και κατώτατου ποσοστού μεταβολής της τιμής των φαρμάκων που είχε εισαχθεί τον Σεπτέμβριο του 2009.

• Επέκταση και την ουσιαστική λειτουργία της ηλεκτρονικής συνταγογράφησης σε όλα τα ταμεία. • Εφαρμογή των θεραπευτικών πρωτοκόλλων.


Η τιμή των πρωτότυπων φαρμακευτικών προϊόντων διαμορφώνεται με βάση τον μέσο όρο των τριών χαμηλότερων τιμών των 22 χωρών της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Μέχρι τον Ιούλιο 2011 η τιμή για τα γενόσημα φάρμακα διαμορφώνονταν στο 72% της τιμής των πρωτοτύπων με πατέντα σε ισχύ και στο 80% της τιμής των πρωτοτύπων που η πατέντα τους είχε λήξει. Οι τιμές αυτές είναι οι χονδρεμπορικές δηλαδή αυτές στις οποίες οφείλουν να πωλούν οι φαρμακοβιομηχανίες στους χονδρέμπορους. Στην χονδρεμπορική τιμή προστίθεται το ποσοστό μικτού κέρδους των χονδρεμπόρων που είναι 5,4%, το μεικτό ποσοστό κέρδους λιανικής (φαρμακεία) που είναι 35% της χονδρικής ( ή 24,34% της λιανικής) και ο ΦΠΑ που είναι 6,5%. Σύμφωνα με την Υ.Α. Αριθμ. 54582 (4): «Tιμολόγηση φαρμακευτικών προϊόντων», ως καθαρή τιμή παραγωγού ή εισαγωγέα, ορίζεται η τιμή πώλησης από τους εισαγωγείς, συσκευαστές, παρασκευαστές προς τους Φαρμακέμπορους. Η καθαρή τιμή καθορίζεται με βάση την χονδρική τιμή μειωμένη α) για τα συνταγογραφούμενα φάρμακα κατά 5,12 % και β) κατά 7,24 % για τα μη συνταγογραφούμενα φάρμακα (ΜΗΣΥΦΑ). Για τους Φαρμακέμπορους το ποσοστό μικτού κέρδους καθορίζεται σε 5,4 % επί της καθαρής τιμής για τα συνταγογραφούμενα φάρμακα και σε 7,8 % για τα μη συνταγογραφούμενα (ΜΗΣΥΦΑ.). Οι παρασκευαστές, συσκευαστές και εισαγωγείς μπορούν να παρέχουν πρόσθετη έκπτωση μόνο επί της νοσοκομειακής τιμής και μόνο στους κάτωθι φορείς: Το Δημόσιο, τα Κρατικά Νοσοκομεία, Μονάδες Κοινωνικής Φροντίδας του άρθρου 37 του ν.3918/2011, Φαρμακεία ΙΚΑ και στα Φαρμακεία των Ιδιωτικών Κλινικών. Στο γράφημα που ακολουθεί επιχειρείται μία σύγκριση του παλαιού και του νέου τρόπου διαμόρφωσης της τιμής που τέθηκε σε ισχύ στις 16-5-2011. Διευκρινίζουμε ότι οι εκτιμήσεις για τον νέο τρόπο διαμόρφωσης των τιμών ενδέχεται να μεταβληθούν αφού στηρίζονται στις μέχρι σήμερα σχετικές υπουργικές αποφάσεις ή ανακοινώσεις.

Διαμόρφωση τιμής φαρμάκου

8,20% 6,50%

23,80% 24,34%

5,30% 3,76%

62,70% 65,40%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

Πρίν Σήμερα

ΦΠΑ Φαρμακοποιός Χονδρέμπορος Παραγωγός

Πηγή: ΙΟΒΕ και εκτιμήσεις βάσει των τελευταίων ρυθμίσεων. Παρεμβάσεις προωθούνται και για τη μείωση των τιμών των γενοσήμων. Ο νόμος 3984/2011 περιλαμβάνει άρθρο με το οποίο η τιμή των φαρμάκων όταν λήξει η πατέντα τους(off patent) ορίζεται στο 70% της αρχικής τιμής (έναντι 80% που ίσχυε έως σήμερα) και των γενοσήμων στο 63% του πρωτοτύπου (έναντι του 72% σήμερα).

Αδυναμία διεύρυνσης της εγχώριας αγοράς λόγω υψηλής Φαρμακευτικής δαπάνης

Τα περιθώρια διεύρυνσης της εγχώριας αγοράς είναι περιορισμένα διότι η φαρμακευτική δαπάνη στην Ελλάδα είναι εξαιρετικά υψηλή, τόσο σε απόλυτα μεγέθη, όσο και σαν ποσοστό του ΑΕΠ. Σύμφωνα με τα στοιχεία του


ΟΟΣΑ η χώρα μας βρίσκεται τρίτη μεταξύ των ανεπτυγμένων χωρών στην κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη (σε ισοδύναμες μονάδες αγοραστικής δύναμης) και πρώτη στην φαρμακευτική δαπάνη σαν ποσοστό του ΑΕΠ(2,4% του ΑΕΠ έναντι μέσου όρου ΟΟΣΑ 1,5%). Ένα άλλο χαρακτηριστικό της Ελληνικής φαρμακευτικής αγοράς είναι η υψηλή συμμετοχή της δημόσιας δαπάνης στη συνολική φαρμακευτική δαπάνη (79% στην Ελλάδα έναντι 60,2% στο σύνολο των χωρών του ΟΟΣΑ). Το επίπεδο της φαρμακευτικής δαπάνης στη χώρα μας δεν δύναται να αιτιολογηθεί από την γήρανση του πληθυσμού αφού χώρες όπως η Γερμανία και η Ιταλία με οξύτερο δημογραφικό πρόβλημα από τη χώρα μας παρουσιάζουν χαμηλότερα μεγέθη. Με δεδομένη την οξύτητα και τη διάρκεια της οικονομικής κρίσης στη χώρα μας, είναι λογικό ότι τα μεγέθη αυτά πολύ δύσκολα θα διατηρηθούν.

Κατά κεφαλήν φαρμακευτική δαπάνη (σε USD PPP), 2007

Φαρμακευτική δαπάνη σαν % του ΑΕΠ (2007)

Ηνωμένες Πολιτείες Καναδάς Ελλάδα Γαλλία Βέλγιο Ισπανία Γερμανία Ιταλία Ιαπωνία (2006) Αυστρία Ιρλανδία Πορτογαλία (2006) ΟΟΣΑ Ελβετία Ισλανδία Σουηδία

Δημοκρατία της Σλοβακίας

Ουγγαρία Αυστραλία (2006/07) Ολλανδία Κορέα Φινλανδία Νορβηγία

Δημοκρατία της

Τσεχίας Λουξεμβούργο Δανία Πολωνία Νέα Ζηλανδία Μεξικό

Πηγή: OECD Health Data 2010 Η υψηλή φαρμακευτική δαπάνη οφείλεται κυρίως στην προκλητή ζήτηση που οδηγεί σε υπερκατανάλωση φαρμάκων και πολυφαρμακία και στη σπατάλη που οδηγεί σε εικονική ζήτηση. Εκτός από την εκτεταμένη σπατάλη στο σύστημα υγείας και τις πρακτικές υπερσυνταγογράφησης ή προώθησης συγκεκριμένων ακριβών φαρμάκων που υιοθετούν πολλοί ιδιώτες γιατροί, ευθύνες θα πρέπει να αποδοθούν στις αδυναμίες του συστήματος υγείας και στην νοοτροπία μεγάλου μέρους του πληθυσμού(ιδιαίτερα των ηλικιωμένων). Λόγω έλλειψης οικογενειακού ιατρού (που αποτελεί θεσμό σε άλλες χώρες), η προσφυγή του ασθενούς σε γιατρούς διαφορετικών ειδικοτήτων, γίνεται σχεδόν πάντα από δική του πρωτοβουλία, με αποτέλεσμα την αυξημένη συνταγογράφηση μεγάλου αριθμού και ποικιλίας φαρμάκων που συχνά δημιουργούν ένα «φαρμακευτικό

USD PPP % ΑΕΠ


κοκτέιλ» επικίνδυνο για την υγεία. Επίσης, πολύ συχνά, ο καθορισμός της φαρμακευτικής αγωγής γίνεται από γιατρούς ειδικοτήτων χωρίς πλήρη γνώση και συνεκτίμηση των λοιπών προβλημάτων υγείας του ασθενούς και της ακολουθούμενης γι’ αυτά φαρμακευτικής αγωγής, με αποτέλεσμα την αύξηση του αριθμού των προτεινόμενων προς κατανάλωση φαρμάκων. Το φαινόμενο της πολυφαρμακίας είναι ιδιαίτερα έντονο σε ορισμένες ομάδες φαρμάκων όπως τα αντιβιοτικά που χορηγούνται (συνήθως κατ’ απαίτηση του ασθενούς) σε περιστατικά π.χ. συνήθων ιογενών λοιμώξεων για τα οποία δεν είναι καν απαραίτητα ή τα μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη φαρμάκα που χορηγούνται ως αναλγητικά. Σύμφωνα με τα στοιχεία του ΟΟΣΑ η χώρα μας κατατάσσονταν στις πρώτες θέσεις διεθνώς στην κατανάλωση φαρμάκων όπως τα αντιβιοτικά, τα αντιδιαβητικά, τα αντιφλεγμονώδη ή τα αντιχοληστερινικά .

Κατανάλωση αντιδιαβητικών, DQD* για 1 000 κατοίκους ανά ημέρα, 2000 et 2007

Κατανάλωση αντιβιοτικών, DQD* για 1 000 κατοίκους ανά ημέρα, 2000 et 2007

* DQD: Ημερήσια καθορισμένη δόση (Dose quotidienne définie). Πηγή: Eco-Santé OCDE 2009.

Προβλήματα βιωσιμότητας πολλών επιχειρήσεων: Ο μεγάλος αριθμός επιχειρήσεων ιδιαίτερα στην αγορά χονδρικής και σε κάποιο βαθμό στη λιανική (φαρμακεία), αποτελεί ένα από τα σοβαρότερα διαρθρωτικά προβλήματα του κλάδου. Οι περισσότερες επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στον κλάδο εμπορίας είναι μικρού μεγέθους, με τεχνικές, οργανωτικές ή οικονομικές ανεπάρκειες που υπό τις παρούσες συνθήκες περιορίζουν τη βιωσιμότητα τους. Η μείωση της ζήτησης σε αξία, σε συνδυασμό με τα προβλήματα ρευστότητας και αποδοτικότητας που δημιουργεί η καθυστέρηση πληρωμών από τα δημόσια νοσοκομεία θα θέσει την ύπαρξη τους σε σοβαρό κίνδυνο. Προβλήματα ενδέχεται να δημιουργηθούν και στις φαρμακαποθήκες ή και στους συνεταιρισμούς ο αριθμός των οποίων θεωρείται υψηλός για τα μεγέθη της χώρας μας (130 στη χώρα μας έναντι 9 στη Γαλλία και 16 στη Γερμανία) που ενδέχεται να πληγούν και από τη μείωση των παράλληλων εξαγωγών που ενδεχομένως θα προκληθεί με διοικητικά μέσα σε περίπτωση που υπάρξει έλλειψη φαρμάκων στην εγχώρια αγορά λόγω του καθορισμού νέων χαμηλότερων τιμών(νέο δελτίο τιμών σε ισχύ από 1/7/2011). Στα φαρμακεία αναμένεται επίσης μείωση των πωλήσεων και της κερδοφορίας τους, αλλά λόγω του οικογενειακού τους χαρακτήρα, έχουν μεγαλύτερη ικανότητα επιβίωσης. Ο αριθμός των φαρμακείων στη


χώρα μας θεωρείται υπερβολικός, αφού αντιστοιχούν μόλις 1.026 κάτοικοι/φαρμακείο έναντι 21.177 στη Δανία, 9.872 στη Σουηδία, 8.466 στην Ολλανδία, 6.716 στην Αυστρία, 3.489 στην Ιταλία, 3.792 στη Γερμανία και 2.880 στη Γαλλία. Ο αριθμός αυτός δικαιολογείται σε κάποιο βαθμό από τη μεγάλη γεωγραφική διάσπαση του πληθυσμού (νησιά, απομακρυσμένες ή ορεινές περιοχές), αλλά είναι αυτονόητο ότι επηρεάζει αρνητικά την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων (εκτιμάται ότι το καθαρό έσοδο του μέσου Ελληνικού φαρμακείου είναι μόλις το 20-25% του μέσου Ευρωπαϊκού).

Αριθμός φαρμακείων και κάτοικοι ανά φαρμακείο

1.24

6

5.22

2

4.22

7

1.10

0

440

2.63

8

260 80

7

22.4

62

21.5

80

2.42

9

1.39

4

17.3

01

825

87 210

1.95

0

630

10.6

28

2.66

4

7.60

0

2.00

0

1.72

1

302

21.1

65

946 1.

699

850

23.1

24

12.8

98

6.71

6

2.06

4

1.78

9

4.03

2

1.92

3

3.98

1

21.1

77

6.61

2

2.88

0 3.79

2

4.12

9

3.20

1

3.48

6

2.77

5

5.55

2

1.95

2

8.46

6

7.64

3

3.59

2

4.01

9

2.82

9

4.92

6

3.14

6

6.77

2

2.20

9

9.87

8

4.53

3

2.40

6

3.19

7 4.78

9

11.00

01.

026

0

5.000

10.000

15.000

20.000

25.000

Αυστρία

Βέλγιο

Βουλγαρία

Κροατία

Κύπρος

Τσεχία

Δανία

Φινλανδία

Γαλλία

Γερμανία

Ελλάδα

Ουγγαρία

Ιρλανδία

Ιταλία

Λετονία

Λουξεμβούργο

Μάλτα

Ολλανδία

Νορβηγία

Πολωνία

Πορτογαλία

Ρουμανία

Σερβία

Σλοβακία

Σλοβενία

Ισπανία

Σουηδία

Ελβετία

ΠΓΔΜ

Τουρκία

Ην.

Βασίλειο

Φαρμακεία Κάτοικοι/φαρμακείο

Πηγή: PGEU data 2010

Αμυντική στρατηγική των μεγάλων εταιριών με δυσμενείς επιπτώσεις στην αγορά των γενόσημων φαρμάκων

Το σημαντικότερο πρόβλημα της παγκόσμιας φαρμακοβιομηχανίας είναι η εκθετική αύξηση του κόστους ανάπτυξης νέων δραστικών ουσιών. Τα υψηλά ποσοστά αποτυχίας, το σημαντικό κόστος των ολοένα και πιο μακροχρόνιων κλινικών δοκιμών και το ύψος των πόρων που απαιτούνται για έγκριση από τις ρυθμιστικές αρχές είναι οι κύριοι λόγοι για αυτήν την εκθετική αύξηση των δαπανών R-D. Ελπιδοφόρες νέες ουσίες έφτασαν συχνά σε προχωρημένο στάδιο κλινικής έρευνας πριν τα αποτελέσματα δείξουν ότι έπρεπε να εγκαταλειφθούν. Οι πιθανότητες των νέων ουσιών να γίνουν εμπορεύσιμα προϊόντα εξακολουθούν να είναι εξαιρετικά μικρές(περίπου 1 με 2 στις 10.000). Η αύξηση του κόστους, η επιμήκυνση του απαιτούμενου χρόνου εισαγωγής μίας νέας δραστικής ουσίας στην αγορά και η μείωση του αριθμού τους έχει σημαντικές επιπτώσεις στη στρατηγική των μεγάλων εταιριών με δυσμενείς έμμεσες επιπτώσεις και στις εταιρίες παραγωγής γενόσημων φαρμάκων. Με δεδομένο ότι η ανάπτυξη νέων πρωτοποριακών φαρμάκων στηρίζεται στην χρήση νέων δραστικών ουσιών, η χρηματοδότηση των τεράστιων δαπανών R & D προϋποθέτει την ύπαρξη συνεχιζόμενων υψηλών ταμειακών ροών ώστε οι μεγάλες φαρμακευτικές εταιρίες να δημιουργήσουν νέα φάρμακα που θα αντικαταστήσουν αυτά που λήγουν οι πατέντες τους. Με την μείωση όμως των περιθωρίων κέρδους λόγω του περιορισμού των blockbusters (πατενταρισμένα φάρμακα με πωλήσεις >1 δις.) στα οποία στηρίζεται το μεγαλύτερο μέρος των πωλήσεων και της κερδοφορίας τους, οι μεγάλες εταιρίες αναγκάζονται να ακολουθήσουν αμυντικές στρατηγικές που έχουν δυσμενείς επιπτώσεις στους παραγωγούς γενόσημων φαρμάκων. Τα κύρια χαρακτηριστικά των στρατηγικών αυτών είναι η αυξανόμενη προσπάθεια επιμήκυνσης της εμπορικής ζωής των blockbusters, η παρεμπόδιση με θεμιτά ή και αθέμιτα μέσα της


παραγωγής τους ως γενόσημων, ή δημιουργία παράγωγων προϊόντων και η εξαγορά ή η ίδρυση εταιριών παραγωγής γενόσημων ώστε να διατηρήσουν (οι μεγάλες εταιρίες) τα μερίδια τους στην παγκόσμια αγορά. Υπό τις συνθήκες αυτές η δραστηριοποίηση στην αγορά γενόσημων φαρμάκων μικρών ανεξάρτητων εταιριών όπως οι Ελληνικές, καθίσταται δυσκολότερη.

R-D: Εκτιμώμενο κόστος εισαγωγής στην αγορά μιας νέας δραστικής ουσίας (χημικής ή βιολογικής) σε εκ. $ US

802

1.318

318

138

0

200

400

600

800

1.000

1.200

1.400

1975 1987 2001 2006

Κυκλοφορία νέων δραστικών ουσιών(1990-2009)

Ευρώπη

; 88

ΗΠΑ

; 49

ΗΠΑ

; 77

ΗΠΑ

; 70

ΗΠΑ

; 66

Ιαπωνία;

74

Ιαπωνία;

36

Ιαπωνία;

17

Λοιπ

οί; 4

Λοιπ

οί; 5

Λοιπ

οί; 1

0

Ευρώπη

; 52

Ευρώπη

; 57

Ευρώπη

; 89

Ιαπωνία;

75

Λοιποί;

11

0

10

20

30

40

50

60

70

80

90

100

1990-1994 1995-1999 2000-2004 2005-2009

Πηγή: EFPIA

Φάσεις της διαδικασίας Έρευνας- Ανάπτυξης(R-D) σε διάρκεια

Πηγή: EFPIA


Ανεπαρκής προσπάθεια Έρευνας-Ανάπτυξης στη χώρα μας

Η βιομηχανία φαρμάκων είναι κλάδος έντασης έρευνας και η ανάπτυξη της προϋποθέτει σημαντικούς οικονομικούς και επιστημονικούς πόρους οι οποίοι αν και υπάρχουν στη χώρα μας, η αξιοποίηση τους καθίσταται δύσκολη λόγω γραφειοκρατικών και οργανωτικών προβλημάτων. Εκτιμάται ότι η φαρμακευτική βιομηχανία επενδύει σε έρευνα ανάπτυξη περίπου το 18% των πωλήσεών της. Κατά μέσο όρο το 27% των επενδύσεων σε R&D αφορά την προκλινική φάση(σύνθεση ή απομόνωση νέων ουσιών, φαρμακολογικές δοκιμές, μελέτες τοξικολογίας, ασφάλειας. δοσολογίας, κ.τ.λ.), το 53,6% κλινικές δοκιμές (φάση Ι, ΙΙ και III) που απαιτούνται για την έγκριση του φαρμάκου, το 14,4% επιπλέον δοκιμές (φαρμακοεπαγρύπνηση, κ.τ.λ.) και το 4,7% την διαδικασία έγκρισης. Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία το 2009 η Ελληνική φαρμακοβιομηχανία επένδυσε σε έρευνα - ανάπτυξη μόλις 84 εκ. ευρώ που αντιστοιχεί σε 10,2% των πωλήσεων της, ποσοστό αξιοπρεπές αλλά πολύ χαμηλότερο από τον μέσο όρο της Ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας.

5.120

3.500

2.500

1.884

1.2001.052 914 811

471 433117 100 84 7114,8% 17,9% 15,3% 14,3% 34,1% 12,7%

228

5.426

1430

4.840

20,8%6,5% 8,3%19,0%5,2%

3,5%10,2%7,1%23,1% 17,2%

23,7%

10,4%10,7%0

1.000

2.000

3.000

4.000

5.000

6.000

Η. Βασίλειο

Γαλλία

Γερμανία

Ελβετία

Ιρλανδία

Βέλγιο

Ιταλία

Δανία

Ισπανία

Σουηδία

Ολλανδία

Αυστρία

Φινλανδία

Νορβηγία

Σλοβενία

Ελλάδα


Ρουμανία

Κύπρος

Δαπάνες R&D (Σε εκατ. €) R&D/Πωλήσεων (σε %)

Πηγή: EFPIA

Αθέμιτες πρακτικές και προβλήματα ανταγωνισμού μεταξύ πρωτοτύπων και γενόσημων.

Ένα σημαντικό πρόβλημα της Ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας είναι τα εμπόδια που θέτουν οι εταιρίες παραγωγής αρχέτυπων φαρμάκων μέσω στρατηγικών ή αθέμιτων πρακτικών που έχουν σαν στόχο την καθυστέρηση εισόδου των γενόσημων φαρμάκων στην αγορά. Σύμφωνα με έρευνα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής οι πρακτικές αυτές είναι οι ακόλουθες: Κατάθεση πολλαπλών διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας για το ίδιο φάρμακο. Σύμφωνα με την έρευνα ένα αρχέτυπο φάρμακο στην Ευρώπη προστατεύεται κατά μέσον όρο από μία «δέσμη» περίπου 100 διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας ενώ παρατηρήθηκε και δέσμη 1300 δ.ε.. Κύριος στόχος της πρακτικής αυτής είναι να εμποδιστεί η εισαγωγή γενόσημων φαρμάκων, αφού ελλείψει κοινοτικού διπλώματος ευρεσιτεχνίας, απαιτείται η ανάλυση και αντιπαραβολή του συνόλου των υφιστάμενων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας και των


εκκρεμουσών σχετικών αιτήσεων σε όλες τις αγορές στις οποίες επιθυμεί να εισέλθει η εταιρία παραγωγής του γενόσημου φαρμάκου. Κατάθεση τμηματικών αιτήσεων διπλωμάτων ευρεσιτεχνίας. Η πρακτική αυτή έχει σκοπό τη δημιουργία μεγαλύτερης νομικής αβεβαιότητα στις εταιρείες παραγωγής γενόσημων. Δημιουργία δικαστικών διενέξεων και πρόκληση επαφών με τις εταιρίες γενόσημων ώστε να αποτραπεί ή να καθυστερήσει η είσοδος γενόσημων στην αγορά.(ο αριθμός των διενέξεων τετραπλασιάστηκε μεταξύ 2000 και 2007 και η μέση διάρκεια των δικαστικών διαδικασιών ήταν 2,8 έτη). Αιτήσεις λήψης ασφαλιστικών μέτρων από τις εταιρείες παραγωγής αρχέτυπων(μέση διάρκεια καθυστέρησης 18 μήνες). Ενστάσεις και προσφυγές κυρίως για παράγωγα διπλώματα ευρεσιτεχνίας(μέση διάρκεια περίπου 2 έτη). Διακανονισμοί και άλλες συμφωνίες ( κυρίως στο πλαίσιο δικαστικών διαφορών ή λοιπών διενέξεων) μεταξύ εταιρειών παραγωγής αρχέτυπων και γενόσημων σκευασμάτων. Με τις συμφωνίες αυτές τίθενται περιορισμοί στη δυνατότητα διάθεσης του προϊόντος στις αγορές (γεωγραφικοί ή ποσοτικοί) ενώ συνήθως καταβάλλονται και ανταλλάγματα όπως απευθείας πληρωμές, άδειες εκμετάλλευσης, συμφωνίες διανομής ή παρεπόμενες συμφωνίες (side deal). Άλλες πρακτικές που εμποδίζουν την είσοδο γενόσημων στην αγορά. Συμφωνίες ταχείας εισόδου, παρεμπόδιση έκδοσης άδειας κυκλοφορίας και τιμολόγησης ή ασφαλιστικής κάλυψης για τα γενόσημα(με τον ισχυρισμό ότι αυτά είναι λιγότερο ασφαλή, μη αποτελεσματικά ή κατώτερης ποιότητας φάρμακα), παρεμβάσεις στους χονδρεμπόρους ή στους προμηθευτές δραστικών φαρμακευτικών ουσιών, κ.τ.λ..

Λοιπά προβλήματα

Εκτός των άλλων προβλημάτων οι φαρμακευτικές επιχειρήσεις αντιμετωπίζουν προβλήματα όπως η διαδικασίες και οι χρόνοι έγκρισης των σκευασμάτων, οι δυσκολίες πραγματοποίησης κλινικής έρευνας, η διαδικασία επιστροφής ληγμένων ή ληξιπρόθεσμων φαρμακευτικών προϊόντων, κ.τ.λ.. Τα γραφειοκρατικά εμπόδια και η επιμήκυνση της διαδικασίας έγκρισης προκαλεί απώλεια εσόδων στις εταιρίες αφού οι τιμές των γενόσημων φαρμάκων και τα μερίδια αγοράς τους εξαρτώνται από την έγκαιρη εισαγωγή τους στην Ελληνική και τη διεθνή αγορά. Σύμφωνα με την «Έρευνα και Εκπόνηση Χάρτη διαδρομών Σχέσεων Επιχειρήσεων-Δημόσιας Διοίκησης, στα σημαντικότερα πεδία παροχής δημοσίων υπηρεσιών διοικητικής φύσης» που εκπονήθηκε στα πλαίσια του Προγράμματος “Διοικητική Μεταρρύθμιση 2007-2013” και αναλύει τα στάδια έγκρισης άδειας κυκλοφορίας και τιμής φαρμάκων, υπάρχει προβληματικότητα σε όλα τα στάδια εγκρίσεων στα οποία εμπλέκεται ο ΕΟΦ(έκδοση αδείας κυκλοφορίας, αμοιβαίας αναγνώρισης, τιμοδότησης, κ.τ.λ.). Η διαδικασία έγκρισης μίας αίτησης άδειας κυκλοφορίας φαρμάκου με εθνική διαδικασία (για ουσιωδώς όμοια φάρμακα) υπερβαίνει πάντα τις 210 μέρες που ορίζονται από τη νομοθεσία, με το συνολικό χρόνο να φτάνει και σε αρκετές περιπτώσεις να ξεπερνά τα 2 χρόνια. Η διάρκεια της διαδικασίας έγκρισης μιας αίτησης άδειας κυκλοφορίας πρωτότυπου φαρμάκου (Branded) εκτιμάται ότι μπορεί να φτάσει τα 3 χρόνια (καθώς περιλαμβάνει και το στάδιο έγκρισης των κλινικών μελετών). Προβλήματα υπάρχουν επίσης και στη διαδικασία τιμοδότησης (μέχρι πρόσφατα από τη Γενική Γραμματεία Εμπορίου) η οποία είναι αρκετά πολύπλοκη και χρονοβόρα, ώστε οι επιχειρήσεις να αναγκάζονται να λειτουργούν ειδικό τμήμα Τιμολόγησης ή να αναθέτουν τις σχετικές εργασίες σε εξειδικευμένες εταιρίες. Το μέσο κόστος για τη σύνταξη ενός πλήρους φακέλου για γενόσημο φάρμακο εκτιμάται σε 300.000 ευρώ (από 100.000 μέχρι 800.000 ανάλογα με τον τύπο φαρμάκου), ενώ το κόστος «αγοράς» ενός έτοιμου φακέλου από άλλη εταιρία κυμαίνεται από 50.000 μέχρι 100.000. Σημειώνεται ότι στα κόστη αυτά δεν περιλαμβάνονται τα κόστη διεξαγωγής και τεκμηρίωσης της μελέτης βιοϊσοδυναμίας (από 100.000-300.000),παραγωγής των πιλοτικών παρτίδων, κ.τ.λ.. Το συνολικό διοικητικό κόστος των φαρμακευτικών επιχειρήσεων για τις αιτήσεις έγκρισης και τροποποίησης γενόσημων φαρμάκων που κατατέθηκαν το 2009, εκτιμάται σε 216 εκ. ευρώ και το συνολικό κόστος των τελών που καταβλήθηκαν σε 48 εκατομμύρια. Το έμμεσο / ευκαιριακό κόστος των επιχειρήσεων από τις καθυστερήσεις στις διαδικασίες έγκρισης κυκλοφορίας είναι επίσης σημαντικό (αν και δύσκολα υπολογίσιμο) αφού μετατοπίζεται χρονικά η εισαγωγή του φαρμάκου στην αγορά, με αποτέλεσμα την απώλεια εσόδων ή και προγραμματισμένων πωλήσεων λόγω κάλυψης της ζήτησης από τον ανταγωνισμό. Στο διάγραμμα που ακολουθεί παρουσιάζεται η δραστηριότητα των Διευθύνσεων του ΕΟΦ συνολικά για το 2009, με τους εκτιμώμενους χρόνους για την ολοκλήρωση κάθε σταδίου της εγκριτικής διαδικασίας.


Έγκριση Αδείας γενόσημου φαρμάκου ,απαιτούμενοι χρόνοι και αριθμοί αιτημάτων

Πηγη: Deloite και TREK Consulting: Διαδικασία έγκρισης διάθεσης φαρμακευτικών προϊόντων, Μάϊος 2011. Οι αδυναμίες που υπάρχουν στον τομέα της κλινικής έρευνας (κυρίως προβλήματα οργάνωσης και γραφειοκρατίας) έχουν σαν επιπτώσεις την καθυστέρηση έγκρισης νέων φαρμάκων και την απώλεια εσόδων για τις εταιρίες. Σήμερα, πραγματοποιούνται στη χώρα μας μόλις 250 κλινικές μελέτες με συνολικό προϋπολογισμό 40 εκατ. ευρώ, κυρίως από μεγάλες διεθνείς φαρμακοβιομηχανίες, ενώ σύμφωνα με εκπροσώπους του κλάδου το ποσό αυτό θα μπορούσε τουλάχιστον να τετραπλασιαστεί αν διεκπεραιώνονταν εγκαίρως οι εγκρίσεις από την πλευρά του ΕΟΦ. Λόγω του μεγέθους της αγοράς, του ανεπτυγμένου συστήματος υγείας και του επιστημονικού δυναμικού υψηλού επιπέδου που διαθέτει, η χώρα μας θα μπορούσε να έχει πολύ καλές επιδόσεις στον τομέα της κλινικής έρευνας με πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα για την οικονομία της χώρας (δημιουργία νέων φαρμάκων, ταχύτερη εισαγωγή στην αγορά, αξιοποίηση επιστημονικού δυναμικού, δημιουργία τεχνογνωσίας, ταχεία πρόσβαση των ασθενών σε νέες θεραπείες, κ.τ.λ.). Η απόσυρση των ληγμένων ή ληξιπρόθεσμων φαρμάκων γίνεται ακολουθώντας την οδό προμήθειας τους αλλά προς την αντίθετη κατεύθυνση, δηλαδή φαρμακεία- φαρμακαποθήκες- φαρμακευτικές εταιρείες και ενεργούνται οι ανάλογες κατά στάδια πιστωτικές πράξεις. Η διαδικασία αυτή, σύμφωνα με την εκτίμηση εκπροσώπων του κλάδου, δημιουργεί προβλήματα στην ομαλή λειτουργία της αγοράς, καθώς οι φαρμακευτικές εταιρείες, οι οποίες δεν είναι σε θέση να γνωρίζουν αν υπάρχουν στα φαρμακεία και τις φαρμακαποθήκες ληγμένα ή ληξιπρόθεσμα φαρμακευτικά προϊόντα, υποχρεώνονται από την νομοθεσία να τα αποσύρουν.


10. Προοπτικές Θετικές προοπτικές της Παγκόσμιας και της Εγχώριας ζήτησης Η αυξανόμενη γήρανση στις ανεπτυγμένες χώρες αναμένεται να συνεχίσει να ασκεί θετική επίδραση στην παγκόσμια κατανάλωση φαρμάκων. Τα τελευταία 40 χρόνια οι δαπάνες υγείας ως ποσοστό του ΑΕΠ, διπλασιάστηκαν στη Δυτική Ευρώπη και την Ιαπωνία, ενώ τριπλασιάστηκαν στις Ηνωμένες Πολιτείες. Τα επόμενα 30 χρόνια προβλέπεται συνέχιση της αυξητικής τάσης της ζήτησης, καθώς ο πληθυσμός άνω των 60 ετών θα αυξηθεί κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες, δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερες ανάγκες θεραπείας ασθενειών που σχετίζονται με το γήρας. Σύμφωνα με τις προβλέψεις της Euler Hermes, τα επόμενα 25 χρόνια, η ζήτηση φαρμάκων από τα άτομα ηλικίας άνω των 60, θα συμβάλει από μόνη της σε ετήσια μεγέθυνση της αγοράς από 2,4% μέχρι 3,2%. Η ζήτηση από τις αναδυόμενες αγορές(Βραζιλία, Ρωσία, Ινδία και Κίνα) είναι επιταχυνόμενη, αλλά όχι καθοριστική αφού ακόμα και σήμερα αντιπροσωπεύει ποσοστό μικρότερο του 15% της παγκόσμιας ζήτησης. Παρά το δημογραφικό τους βάρος (41% του παγκόσμιου πληθυσμού) και την ισχυρή αύξηση του ΑΕΠ και της φαρμακευτικής τους δαπάνης, οι χώρες αυτές προβλέπεται να αντιπροσωπεύουν το 2012 μόνο το 16% της παγκόσμιας φαρμακευτικής αγοράς. Οι λοιπές αναπτυσσόμενες χώρες, παρά τις τεράστιες ανάγκες και τους υψηλούς ρυθμούς αύξησης της ζήτησης για φάρμακα, δεν αναμένεται επίσης μεσοπρόθεσμα να καταλάβουν κάποιο αξιόλογο μερίδιο της παγκόσμιας αγοράς. Η αυξανόμενη δημογραφική γήρανση αποτελεί ένα παγκόσμιο κοινωνικό φαινόμενο που ιστορικά εμφανίζεται ιδιαίτερα έντονο στις αναπτυγμένες χώρες, αλλά με την βελτίωση της υγειονομικής περίθαλψης και τη μείωση της γεννητικότητας θα απασχολήσει τα επόμενα χρόνια και τις αναπτυσσόμενες χώρες. Εκτιμάται ότι ο παγκόσμιος πληθυσμός με ηλικία μεγαλύτερη των 60 ετών ήταν το 2010 περίπου 759 εκ.( εκ των οποίων περισσότεροι των 103 εκ. ήταν άνω των 80 ετών). Το ποσοστό των ατόμων άνω των 60 εκτιμάται σε 11% του παγκόσμιου πληθυσμού, αλλά σε 23,5% στην Ευρώπη και 24,3% στην Ελλάδα η οποία είναι μία από τις πιο γερασμένες χώρες του κόσμου. Σύμφωνα με τις προβλέψεις του ΟΗΕ το 2015 θα υπάρχουν στον κόσμο περίπου 900 εκ. άτομα 3ης ηλικίας, ενώ το 2025 αναμένεται να υπερβούν το 1,2 δισεκατομμύρια. Στην Ελλάδα ο πληθυσμός των ατόμων άνω των 60 εκτιμάται το 2010 σε 2.919.000 άτομα, το 2015 προβλέπεται να ξεπεράσει τα 3.112.000 και το 2025 θα προσεγγίσει τα 3,6 εκ.. Οι επιπτώσεις των εξελίξεων αυτών στην φαρμακοβιομηχανία θα είναι θετικές λόγω της σημαντικής αύξησης της ζήτησης, αλλά παράλληλα θα αυξηθούν οι πιέσεις κυρίως στις ανεπτυγμένες χώρες για περιορισμό της φαρμακευτικής δαπάνης. Στη χώρα μας οι πιέσεις θα είναι εντονότερες λόγω της μεγαλύτερης γήρανσης του πληθυσμού και της οικονομικής κρίσης, αλλά οι επιπτώσεις στον κλάδο αναμένονται θετικές, διότι μακροπρόθεσμα η μόνη αποτελεσματική πολιτική συγκράτησης των δαπανών θα είναι η στροφή προς τα γενόσημα φάρμακα που αποτελούν και την κύρια δραστηριότητα της Ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας.

Εξέλιξη και προβλέψεις γήρανσης του πληθυσμού(% άνω των 60 ετών)

8,1 7,9 7,9 8 8,3 8,5 8,6 8,9 9,2 9,5 10 10,3 1112,3

13,515

16,618

19,220,4

21,816,3 17,4 17,5 17,820

21,422,7 23,2 24,3 25,4

26,928,4

30,732,8

34,936,1 36

15,5 16,5 16,1 16,918,2 19

20,3 20,621,8

23,525,4

27,329

30,431,6

32,7 33,6

10 10,813,212,1

12,1 12,514,2

13,1

0

5

10

15

20

25

30

35

40

1950

1955

1960

1965

1970

1975

1980

1985

1990

1995

2000

2005

2010

2015

2020

2025

2030

2035

2040

2045

2050

Κόσμος Ελλάδα Ευρώπη

Πηγή: UN-Department of Economic and Social Affairs, World Population Prospects: The 2010 Revision


Προβλέψεις ΟΗΕ για τον αριθμό ηλικιωμένων στον κόσμο(σε εκατομύρια)

103 124 145 160 191 250 293

524 605720

974759

8961.034

1.2001.381

1.5501.704

1.8582.029

346400

840

1.5081.3841.269

1.128

0

500

1.000

1.500

2.000

2.500

2010 2015 2020 2025 2030 2035 2040 2045 2050

>80 ετών >65 ετών >60 ετών

Πηγή: UN-Department of Economic and Social Affairs, World Population Prospects: The 2010 Revision

Σημαντική ανάπτυξη της αγοράς γενόσημων φαρμάκων

Τα τελευταία χρόνια παρατηρείται διεθνώς σημαντική αύξηση της κατανάλωσης γενόσημων φαρμάκων, τα οποία είναι φθηνότερα από τα πρωτότυπα, αλλά αποτελούν εξίσου αξιόπιστες και αποτελεσματικές επιλογές. Τα γενόσημα φάρμακα(ή ουσιωδώς όμοια) είναι παρόμοια με τα πρωτότυπα φάρμακα, αφού περιέχουν την ίδια δραστική ουσία και έχουν παρόμοια θεραπευτικά αποτελέσματα. Τα φάρμακα αυτά κυκλοφορούν νόμιμα μετά τη λήξη ισχύος του διπλώματος ευρεσιτεχνίας (πατέντας) των πρωτοτύπων φαρμάκων αναφοράς, είτε με την διεθνώς εγκεκριμένη μη ειδικευμένη επιστημονική ονομασία (International Non-proprietary Name-ΙΝΝ) είτε με εμπορικό σήμα και ονομασία ως Branded Generics (ουσιωδώς όμοια με εμπορική ονομασία).

Η πορεία και οι προοπτικές της παγκόσμιας αγοράς γενόσημων φαρμάκων 2008 2010 2014 Σε δισ. $ % Generics Σε δισ. $ % Generics Σε δισ. $ % Generics Βόρεια Αμερική 35 11% 42 12% 70 19%Ευρώπη 22 10% 27 12% 44 17%Ιαπωνία 5 7% 6 8% 10 12%Λοιπές χώρες 16 11% 22 12% 42 14%Κόσμος 78 10% 97 11% 165 17%

Πηγή: EULER HERMES

Στην εσωτερική αγορά η προσπάθεια εξορθολογισμού των δαπανών υγείας αναμένεται να οδηγήσει σε υποκατάσταση μεγάλου αριθμού πρωτότυπων από γενόσημα φάρμακα. Λόγω της επιβαλλόμενης στροφής προς τα γενόσημα φάρμακα αναμένονται εξαιρετικά θετικές επιπτώσεις για την Ελληνική φαρμακοβιομηχανία που δραστηριοποιείται κυρίως στα Branded Generics. Το σημερινό χαμηλό ποσοστό χρήσης των γενόσημων φαρμάκων στο δημόσιο σύστημα υγείας (μόλις 14% το πρώτο 4μηνο του 2011) υπολείπεται σημαντικά από τον στόχο του 50% που είχε θέσει αρχικά το υπουργείο Υγείας(αν και αναθεωρήθηκε σε 30% μέχρι το τέλος του έτους), αφήνει τεράστια περιθώρια ανάπτυξης τους για τα επόμενα χρόνια. Εκτός αυτού, το υπουργείο υγείας σχεδιάζει περιορισμό του αριθμού των φαρμάκων με την ίδια δραστική ουσία, που οφείλουν να διαθέτουν τα φαρμακεία των νοσοκομείων σε δύο (έναντι τεσσάρων που ίσχυε μέχρι σήμερα) ώστε να προωθηθεί η αύξηση της χρήσης γενόσημων.

Το μερίδιο των γενόσημων στη συνολική εγχώρια κατανάλωση φαρμάκων θεωρείται χαμηλό για τη χώρα μας, αν ληφθεί υπόψη ότι η Ελληνική βιομηχανία ειδικεύεται στα ουσιωδώς όμοια και στα Branded generics. Από τα στοιχεία της EFPIA για το έτος 2008 προκύπτει ότι στις χώρες με σημαντική παραγωγή πρωτότυπων


φαρμάκων το μερίδιο των generics είναι χαμηλό(με εξαίρεση τη Γερμανία) ενώ αντίθετα σε χώρες με λιγότερο ισχυρή εθνική φαρμακοβιομηχανία (όπως η Ελλάδα) το μερίδιο τους είναι πολύ υψηλότερο.

Μερίδια των Generics το 2008 στις εσωτερικές αγορές (σε τιμές Ex-factory)

19,5%

10,1%

10,5%

17,7%

10,2%

31,1%

14,1%

8,2%

27,1%

14,0%

14,6%

66,0%

17,9%

45,0%

7,1%

14,2%

18,1%

28,5%

29,0%

9,1%

9,1%

0,0% 10,0% 20,0% 30,0% 40,0% 50,0% 60,0% 70,0%

Αυστρία

Βέλγιο

Δανία

Φινλανδία

Γαλλία

Γερμανία

Ελλάδα

Ισλανδία

Ιρλανδία

Ιταλία

Ολλανδία

Νορβηγία

Πολωνία


Ρουμανία

Σλοβακία

Σλοβενία

Ισπανία

Σουηδία

Ελβετία

Ηνωμένο Βασίλειο

Πηγή: EFPIA

Ενδεικτική των δυνατοτήτων που υπάρχουν για υποκατάσταση των branded από generics είναι η Αμερικανική αγορά (η πλέον ανεπτυγμένη του πλανήτη) όπου το ποσοστό των Brands στις συνταγογραφήσεις μειώθηκε από 39,9% το 2005 σε 22,6% το 2010 και σε αξία από 81% σε 74,7%. Σημειώνεται ότι στις ΗΠΑ η μέση τιμή των generics είναι 4 φορές χαμηλότερη από τα πρωτότυπα που καλύπτονται με πατέντες.

Generic Pharmaceutical Association Annual Report 2010

Μερίδια αγοράς βάσει συνταγογραφήσεων

50,30% 54,20% 58,10% 62,90% 65,90% 69,80%

9,80%9,20%

9,30%8,90% 8,50%

7,60%39,90% 36,60% 32,60% 28,20% 25,50% 22,60%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010

ΟυσιωδώςΌμοια ΟυσιωδώςΌμοιαμεΕμπορικήΟνομασία BrandsΜερίδια αγοράς βάσει αξίας πωλήσεων

8,80% 10,00% 10,00% 10,10% 10,60% 12,50%

10,10% 10,00% 10,80% 11,80% 12,50% 12,80%

81,00% 80,00% 79,20% 78,10% 76,90% 74,70%

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

2005 2006 2007 2008 2009 2010

ΟυσιωδώςΌμοια ΟυσιωδώςΌμοιαμεΕμπορικήΟνομασία Brands


Θετικές προοπτικές στην εγχώρια βιομηχανία αναμένεται να έχει μεσοπρόθεσμα και η λήξη πατεντών σε πολλά φάρμακα ευρύτατης κατανάλωσης (blockbusters) που προβλέπεται για το 2011-2013, στην παραγωγή των οποίων μπορεί να δραστηριοποιηθεί.

Πατέντες που λήγουν το 2011 Φάρμακο Χρήση Εταιρία Πωλήσεις 2010 (ΗΠΑ) Lipitor Αντιχοληστερινικό Pfizer $5.329.000.000Zyprexa Αντιψυχωτικό Eli Lily $2.496.000.000Levaquin Αντιβιοτικό Johnson & Johnson $1.312.000.000Concerta ADHD/ADD Johnson & Johnson $929.000.000Protonix Αντιόξινο Pfizer $690.000.000

Πατέντες που λήγουν το 2012 Φάρμακο Χρήση Εταιρία Πωλήσεις 2010 (ΗΠΑ) Plavix αντιαιμοπεταλιακό Bristol-Myers/Squibb /Sanofi-Aventis $6.154.000.000Seroquel Αντιψυχωτικό AstraZeneca $3.747.000.000Singulair Αντιασθματικό Merck $3.224.000.000Actos Αντιδιαβητικό τύπου 2 Takeda $3.351.000.000EnPrel Αρθρίτις Am gen $3.304.000.000

Πηγή: Pharmactua Mars 2011

11. Συμπεράσματα Η παραγωγή και εμπορία φαρμάκων αποτελεί έναν σημαντικό κλάδο της Ελληνικής Οικονομίας αφού η φαρμακευτική δαπάνη αντιπροσωπεύει σημαντικό ποσοστό του ΑΕΠ(2,5% κατά τον ΣΦΕΕ, περισσότερο από 3% κατά τον ΕΟΦ), ενώ ο κλάδος συμμετέχει κατά 1% στην συνολική απασχόληση (Το 2007 η φαρμακοβιομηχανία απασχολούσε περίπου 10.000 άτομα και οι φαρμακαποθήκες και τα φαρμακεία περίπου 32.000). Τα φαρμακευτικά προϊόντα συμμετέχουν με 5% περίπου στις συνολικές εξαγωγές της χώρας, με περισσότερο από 6% στις εισαγωγές, ενώ ευθύνονται με 7% περίπου για το για το εμπορικό έλλειμμα. Μέχρι το 2000 η εγχώρια φαρμακοβιομηχανία κάλυπτε σημαντικό μέρος της εγχώριας κατανάλωσης αλλά στη συνέχεια λόγω της ένταξης στην ΟΝΕ και της διόγκωσης της φαρμακευτικής δαπάνης το ποσοστό κάλυψης μειώθηκε σημαντικά, ενώ παράλληλα αυξήθηκε η εξωστρέφεια της εγχώριας βιομηχανίας. Το ποσοστό κάλυψης από 55,4% το 1990 μειώθηκε σε 30,9% το 1999 και σε 17,6% το 2004.

Εξέλιξη Ανταγωνιστικότητας Ελληνικής παραγωγής (Δείκτης Balassa)

-0,482

-0,523 -0,529-0,513

-0,485 -0,480-0,508 -0,514 -0,508

-0,441

-0,549

-0,498

-0,538-0,519

-0,476

-0,514-0,547

-0,603 -0,601

-0,527

-0,700

-0,600

-0,500

-0,400

-0,300

-0,200

-0,100

0,000

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010

Σύνολο Προϊόντων Φάρμακα

Πηγή:Επεξεργασία στοιχείων EUROSTAT


Την τελευταία 5ετία ο κλάδος φαρμάκου παρουσίασε ικανοποιητικές επιδόσεις και είναι από τους λίγους κλάδους της Ελληνικής βιομηχανίας που παρουσιάζει αξιόλογες αντιστάσεις στην επιδεινούμενη οικονομική κρίση. Σήμερα όμως βρίσκεται σε μία κρίσιμη καμπή, αφού αντιμετωπίζει τις επιπτώσεις της δημοσιονομικής κρίσης( ιδίως τη μείωση της δημόσιας φαρμακευτικής δαπάνης) αλλά ταυτόχρονα έχει και σημαντικές ευκαιρίες ανάπτυξης λόγω της προωθούμενης αύξησης της χρήσης γενόσημων φαρμάκων από το δημόσιο σύστημα υγείας και της λήξης των πατεντών πολλών επιτυχημένων πρωτότυπων φαρμάκων. Παρά την οικονομική κρίση η ζήτηση φαρμάκων σε ποσότητα, θα συνεχίσει να αυξάνεται τόσο στη χώρα μας όσο και διεθνώς. Η γήρανση του πληθυσμού στην χώρα μας και στις λοιπές ανεπτυγμένες χώρες και η αυξανόμενες ανάγκες των αναπτυσσομένων χωρών για υψηλοτέρου επιπέδου υπηρεσίες υγείας αποτελούν τους κύριους ενισχυτικούς παράγοντες. Τα επόμενα 30 χρόνια προβλέπεται συνέχιση της αυξητικής τάσης της ζήτησης, καθώς ο πληθυσμός άνω των 60 ετών θα αυξηθεί κατά 9 ποσοστιαίες μονάδες, δημιουργώντας ακόμα μεγαλύτερες ανάγκες θεραπείας ασθενειών που σχετίζονται με το γήρας.

Στην εσωτερική αγορά η προσπάθεια εξορθολογισμού των δαπανών υγείας θα έχει διαφορετικές επιπτώσεις ανάλογα με τον υποκλάδο. Λόγω της επιβαλλόμενης στροφής προς τα γενόσημα φάρμακα αναμένονται εξαιρετικά θετικές επιπτώσεις για την Ελληνική φαρμακοβιομηχανία που δραστηριοποιείται κυρίως στα Branded Generics. Το σημερινό χαμηλό ποσοστό χρήσης των γενόσημων φαρμάκων στο δημόσιο σύστημα υγείας (μόλις 14% το πρώτο 4μηνο του 2011) υπολείπεται σημαντικά από το στόχο του 50% που είχε θέσει αρχικά το υπουργείο Υγείας(αν και αναθεωρήθηκε σε 30% μέχρι το τέλος του έτους) και αφήνει τεράστια περιθώρια ανάπτυξης τους για τα επόμενα χρόνια. Θετικές προοπτικές στην εγχώρια βιομηχανία αναμένεται να έχει μεσοπρόθεσμα και η λήξη πατεντών σε πολλά φάρμακα ευρύτατης κατανάλωσης (blockbusters) που προβλέπεται για το 2011-2013, στην παραγωγή των οποίων μπορεί να δραστηριοποιηθεί.

Οι προοπτικές της Ελληνικής βιομηχανίας φαρμάκων είναι σημαντικές υπό την προϋπόθεση ότι θα γίνει αξιοποίηση των ευκαιριών που παρουσιάζονται στον τομέα των γενόσημων. Η διαθέσιμη υποδομή και τεχνογνωσία της χώρας μας είναι επαρκής για μία επιτυχημένη δραστηριοποίηση στον συγκεκριμένο χώρο, αλλά απαιτείται μια βιομηχανική πολιτική ενίσχυσης του κλάδου μέσω απλοποίησης των διαδικασιών έγκρισης, ενίσχυσης της έρευνας και επενδυτικών κινήτρων. Λόγω του ικανοποιητικού μεγέθους της εγχώριας αγοράς, των μεγάλων περιθωρίων υποκατάστασης εισαγωγών και των εξαγωγικών ευκαιριών που δημιουργούνται λόγω αύξησης της ζήτησης γενόσημων τόσο στην Ευρωπαϊκές όσο και στις αναπτυσσόμενες χώρες, το εγχείρημα μπορεί να είναι επιτυχές. To ενδιαφέρον πολυεθνικών για Ελληνικές εταιρίες του χώρου (βλέπε πρόσφατη εξαγορά της Specifar από την Watson) ή για άμεσες επενδύσεις σε παραγωγικές μονάδες δεν είναι τυχαίο αλλά φανερώνει τις υπάρχουσες δυνατότητες. Το παράδειγμα του Ισραήλ που μέσα σε μερικά χρόνια δημιούργησε μια ισχυρότατη εθνική βιομηχανία γενόσημων με εταιρίες παγκοσμίου μεγέθους (όπως η TEVA) δείχνει ότι το εγχείρημα είναι εφικτό και για χώρες μικρού μεγέθους όπως η Ελλάδα.

Στο χονδρικό εμπόριο οι επιπτώσεις των μέτρων μείωσης της φαρμακευτικής δαπάνης θα είναι αρνητικές και αναμένεται μείωση του αριθμού των επιχειρήσεων που ασχολούνται με την εισαγωγή πρωτότυπων φαρμάκων(εισαγωγικές) ή με τη διανομή (φαρμακαποθήκες).

Στο λιανικό εμπόριο οι επιπτώσεις θα είναι επίσης αρνητικές λόγω της μείωσης των συνταγογραφούμενων φαρμάκων, του περιορισμού των περιθωρίων κέρδους και ενδεχομένως λόγω απελευθέρωσης του επαγγέλματος του φαρμακοποιού.


S.W.O.T. ΑΝΑΛΥΣΗ ΚΛΑΔΟΥ ΠΑΡΑΓΩΓΗΣ ΚΑΙ ΕΜΠΟΡΙΑΣ ΦΑΡΜΑΚΩΝ

ΕΥΚΑΙΡΙΕΣ (OPPORTUNITIES) ΑΠΕΙΛΕΣ (THREATS) Εξαιρετικές προοπτικές ανάπτυξης της αγοράς γενόσημων φαρμάκων, τόσο στην Ελλάδα όσο και διεθνώς.

Στασιμότητα ή μείωση του μεγέθους της εγχώριας αγοράς και όξυνση του ανταγωνισμού που ενδεχομένως να οδηγήσει τον κλάδο σε ακόμη μικρότερα περιθώρια κέρδους και υψηλότερη συγκέντρωση.

Θετικές επιπτώσεις στη ζήτηση φαρμάκων από τη γήρανση του πληθυσμού στην Ελλάδα και διεθνώς.

Πιθανή επιδείνωση της οικονομικής κρίσης και των επιπτώσεων της στην Ελληνική οικονομία.

Λήξη πατεντών από πολλά φάρμακα ευρύτατης κατανάλωσης (blockbusters) τα επόμενα χρόνια. Δυνατότητα δραστηριοποίησης των Ελληνικών εταιριών στην παραγωγή αντιγράφων τους.

Σοβαρά δημοσιονομικά προβλήματα που επιβάλουν σημαντική μείωση στη δημόσια χρηματοδότηση της φαρμακευτικής δαπάνης.

Εξορθολογισμός του συστήματος υγείας της χώρας, με περιορισμό της διαφθοράς, μείωση της προκλητής και πιθανόν εξάλειψη της εικονικής ζήτησης, υποκατάσταση πρωτοτύπων από γενόσημα.

Σημαντική αύξηση του κόστους Έρευνας-Ανάπτυξης, περιορισμός της δημιουργίας νέων δραστικών ουσιών, επιμήκυνση του απαιτούμενου χρόνου για την εισαγωγή νέων φαρμάκων στην αγορά.

Δυνατότητα εξαγωγών μεγάλου μέρους της παραγωγής στην Νοτιοανατολική Ευρώπη και τις λοιπές Ευρωπαϊκές χώρες, υπό την προϋπόθεση βέβαια ανάπτυξης της έρευνας και της έγκαιρης εισαγωγής στις αγορές νέων γενόσημων φαρμάκων.

Περιορισμός των περιθωρίων κέρδους των εταιριών, λόγω της ανακοστολόγησης των φαρμάκων και του περιορισμού της ζήτησης.

Δημιουργία ευκαιριών για εντονότερη δραστηριοποίηση στην κλινική έρευνα, τομέα στον οποίο η χώρα μας διαθέτει συγκριτικά πλεονεκτήματα. (ανεπτυγμένο σύστημα υγείας, μέγεθος αγοράς, υποδομές, επιστημονικό δυναμικό).

Καθυστερήσεις εξόφλησης οφειλών από το δημόσιο σύστημα υγείας με δυσμενείς επιπτώσεις στη ρευστότητα και την αποδοτικότητα των επιχειρήσεων.

Ηλεκτρονικό Σύστημα Συνταγογράφησης, απλοποίηση διαδικασιών, βελτίωση διαδικασίας επιστροφών, κ.τ.λ..

Έλλειψη σταθερού θεσμικού πλαισίου, συχνές αλλαγές στον τρόπο τιμολόγησης και καθυστερήσεις στη λήψη αποφάσεων.

ΙΣΧΥΡΑ ΣΗΜΕΙΑ (STRENGTHS)

ΑΔΥΝΑΤΑ ΣΗΜΕΙΑ (WEAKNESSES)

Ικανοποιητικό μέγεθος εγχώριας αγοράς που παρά την μείωση της φαρμακευτικής δαπάνης μπορεί να απορροφήσει το μεγαλύτερο μέρος της εγχώριας παραγωγής.

Διαμόρφωση των τάσεων και των συνθηκών λειτουργίας της εγχώριας αγοράς από θυγατρικές πολυεθνικών. Η εφαρμογή λογικής ομίλου (παγκόσμια στρατηγική) έχει δυσμενείς επιπτώσεις στα περιθώρια κέρδους ορισμένων κατηγοριών φαρμάκων και του κλάδου συνολικά.

Εξαιρετικά ανεπτυγμένα και εδραιωμένα δίκτυα διανομής (φαρμακαποθήκες, συνεταιρισμοί, φαρμακεία).

Καθορισμένα ποσοστά κέρδους, για όλους τους εμπλεκόμενους και θεσμικά προκαθορισμένες τιμές.

Καλή γνώση των ιδιαιτεροτήτων της αγοράς και υψηλή ευελιξία και προσαρμοστικότητα των εταιριών Ελληνικών συμφερόντων.

Έλλειψη εγχώριας παραγωγής πρώτων υλών και δραστικών ουσιών. Χαμηλός βαθμός καθετοποίησης της Ελληνικής φαρμακοβιομηχανίας. Μεγάλος αριθμός μικρών επιχειρήσεων στο χώρο της χονδρικής.

Σημαντικές δυνατότητες υποκατάστασης εισαγόμενων φαρμάκων από εγχωρίως παραγόμενα.

Χαμηλές τιμές στην εγχώρια αγορά, λόγω του τρόπου τιμολόγησης, που έχουν σαν αποτέλεσμα την διόγκωση των παράλληλων εξαγωγών και τη δημιουργία ελλείψεων φαρμάκων.

Ύπαρξη αρκετών εγχώριων εταιριών με ικανοποιητικές ερευνητικές, παραγωγικές και εξαγωγικές δυνατότητες.

Υπερδανεισμός και χρηματοοικονομικά προβλήματα ορισμένων εταιριών λόγω της απαξίωσης των ομολόγων που έλαβαν ως αποπληρωμή των καθυστερημένων οφειλών των νοσοκομείων.


Βιβλιογραφία-πηγές: Deloite και TREK Consulting: Διαδικασία έγκρισης διάθεσης φαρμακευτικών προϊόντων, Μάϊος 2011. EFPIA: The Pharmaceutical Industry in Figures, Annual repport 2010. Euler Hermes SFAC:La pharmacie mondiale, 2009. La pharmacie mondiale: une industrie sur la défensive,2011 European Observatory on Health Systems and Policies: Greece Health system review, Health Systems in Transition Vol. 12 No. 7 2010 EUROSTAT:Στατιστικά στοιχεία. Evaluate Pharma®: World Preview 2016, May2011. Fédération Internationale de l’ Industrie du Médicament(FIIM):Plateforme d’ innovation pharmaceutique,2007. Generic Pharmaceutical Association: 2010 Annual Repport. ICAP: Κλαδικές Μελέτες "Φαρμακευτικές Εταιρίες", 2010 και "Φαρμακαποθήκες, 2009. Ηλεκτρονική Βάση Ισολογισμών. Institute for Pharma-economic Research: The European Pharmaceutical Wholesale Industry. OECD: Health Data 2010. Eco-Santé OCDE 2009 OMS: Rapport sur la santé dans le monde, 2009 PGEU: Annual Repport 2010. Data 2010 Pharmaceutical Research and Manufacturers of America: Drug Discovery and Development: Understanding The R&D Process,2007. Pharmaceutical Industry 2011 profile. The Biopharmaceutical Industry, 2010. UN-Department of Economic and Social Affairs, World Population Prospects: The 2010 Revision Urch Publishing: Generic Competition 2009 to 2013:The impact of patent expiries on sales of major drugs,2010. Εθνική Σχολή ΔημόσιαςΥγείας: Αποκωδικοποιώντας τα Μηνύματα που Στέλνουν οι αριθμοί,2011. Πανελλαδικη Ερευνα Κοινης Γνωμης: Διερευνηση του ΕπιπεδουΥγειας και Αξιολογηση των Υπηρεσιων Υγειας στην Ελλαδα. ΕΛΣΤΑΤ: Στατιστικά στοιχεία. Έρευνα Οικογενειακών Προϋπολογισμών. ΕΟΦ: Ανακοινώσεις, άρθρα, στατιστικά στοιχεία, νομοθεσία. Συγκριτικός κατάλογος κατανάλωσης φαρμάκων ανά μήνα,2000-2011. Ευρωπαϊκή Επιτροπή: Pharmaceutical Sector Inquiry, Final Report, 2009. 1st Report on the Monitoring of Patent Settlements (period: mid 2008 - end 2009), 5 July 2010. ΙΟΒΕ: Η Αγορά φαρμάκου στην Ελλάδα, Ετήσια Έκθεση 2009. Η Δομή, τα Προβλήματα και οι Προοπτικές των Φαρμακευτικών Επιχειρήσεων,2005. Διαχρονική Ανάλυση της μεταβολής της τιμής των φαρμάκων, την περίοδο 1998-2008. Νέα Δεδομένα για τις Δαπάνες Υγείας και Φαρμάκου στην Ελλάδα,2008. Κέντρο Μελετών Υπηρεσιών Υγείας Εργαστηρίου Υγιεινής Και Επιδημιολογίας Ιατρικής Σχολής Πανεπιστημίου Αθηνών: Οι Υπηρεσίες Υγείας στην Ελλάδα, 2008. H σπατάλη στο δημόσιο νοσοκομειακό τομέα, 2010. Πανελλήνια Ένωση Φαρμακοβιομηχανίας: Διάφορα άρθρα και ανακοινώσεις, νομοθεσία. Πανελλήνιος Φαρμακευτικός Σύλλογος: Άρθρα και ανακοινώσεις. ΣΦΕΕ: Ανακοινώσεις, στατιστικά στοιχεία, νομοθεσία. Πωλήσεις, εισπράξεις και χρέη από 01.01.2010 έως 31.03.2011. Ανακοινώσεις Pharma Conference 2011. Θέσεις ΣΦΕΕ 2010. Η Φαρμακευτική Αγορά στην Ελλάδα, Γεγονότα & Στοιχεία, 2008 Υπουργείο Περιφερειακής Ανάπτυξης και ανταγωνιστικότητας: Μειώσεις στις τιμές φαρμάκων από ανατιμολόγηση 2010-2011,22/2/2011 Υπουργείο Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης: Αιτιολογική Έκθεση «Διαρθρωτικές αλλαγές στο σύστημα Υγείας και άλλες διατάξεις». Εθνικό Σχέδιο Δράσης για τη Δημόσια Υγεία 2008 - 2012. Ενδιάμεση Έκθεση της Ανεξάρτητης Ομάδας Εργασίας Ειδικών Εμπειρογνωμόνων στον Τομέα της Υγείας, Απρίλιος 2011.


Disclaimer: To παρόν ενημερωτικό σημείωμα συνιστά διαφημιστική ανακοίνωση ενημερωτικού περιεχομένου και δεν αποτελεί σε καμία περίπτωση επενδυτική συμβουλή ούτε υποκίνηση ή προσφορά για συμμετοχή σε οποιαδήποτε συναλλαγή. Καμία πληροφορία που εμπεριέχεται σε αυτό, δεν θα πρέπει να εκληφθεί, σε καμία περίπτωση, ως κατάλληλη επένδυση για τον παραλήπτη, ούτε μέσο επίτευξης των συγκεκριμένων επενδυτικών στόχων ή κάλυψης οποιωνδήποτε άλλων αναγκών του παραλήπτη, ούτε υποκατάστατο τυχόν συμβατικών κειμένων που αφορούν τις περιγραφόμενες σε αυτό συναλλαγές. Για τους λόγους αυτούς, κάθε επενδυτής θα πρέπει να προβεί στη δική του αξιολόγηση οποιασδήποτε πληροφορίας παρέχεται στην παρούσα επικοινωνία και δεν θα πρέπει να βασίζεται σε οποιαδήποτε τέτοια πληροφορία ως εάν αυτή αποτελούσε επενδυτική συμβουλή. Το παρόν δε συνιστά, επίσης, έρευνα στον τομέα των επενδύσεων και, συνεπώς, δεν καταρτίσθηκε από την Τράπεζα Πειραιώς σύμφωνα με τις απαιτήσεις του νόμου που αποσκοπούν στη διασφάλιση της ανεξαρτησίας της έρευνας στον τομέα των επενδύσεων. Οι πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν βασίζονται σε πηγές που διατίθενται στο κοινό και που θεωρούνται αξιόπιστες. Η Τράπεζα δεν φέρει καμία ευθύνη ως προς την ακρίβεια ή πληρότητα των πληροφοριών αυτών. Οι απόψεις και εκτιμήσεις που εκτίθενται στο παρόν αφορούν την τάση της εγχώριας και των διεθνών χρηματοοικονομικών αγορών κατά την αναγραφόμενη ημερομηνία και υπόκεινται σε αλλαγές χωρίς ειδοποίηση. Η Τράπεζα ενδέχεται, ωστόσο, να συμπεριλαμβάνει στο παρόν έρευνες στον τομέα των επενδύσεων, οι οποίες έχουν εκπονηθεί από τρίτα πρόσωπα που δεν ανήκουν στον όμιλο της. Η Τράπεζα δεν τροποποιεί τις ως άνω έρευνες, αλλά τις παραθέτει αυτούσιες, και, συνεπώς, δεν αναλαμβάνει οποιαδήποτε ευθύνη για το περιεχόμενο αυτών.Ο όμιλος της Τράπεζας Πειραιώς είναι ένας οργανισμός με σημαντική ελληνική, αλλά και αυξανόμενη διεθνή παρουσία, και μεγάλο εύρος παρεχόμενων επενδυτικών υπηρεσιών. Στο πλαίσιο των επενδυτικών υπηρεσιών που παρέχει η Τράπεζα ή/και άλλες εταιρείες του ομίλου της ενδέχεται να ανακύψουν περιπτώσεις σύγκρουσης συμφερόντων σε σχέση με τις παρεχόμενες στο παρόν πληροφορίες. Σχετικά επισημαίνεται ότι η Τράπεζα και οι εταιρείες του ομίλου της μεταξύ άλλων: α) Δεν υπόκειται σε καμία απαγόρευση όσον αφορά τη διαπραγμάτευση για ίδιο λογαριασμό ή στο πλαίσιο διαχείρισης χαρτοφυλακίου πριν από τη δημοσιοποίηση του παρόντος φυλλαδίου, ή την απόκτηση μετοχών πριν από δημόσια εγγραφή.β) Ενδέχεται να παρέχει έναντι αμοιβής σε κάποιον από τους εκδότες, για τους οποίους παρέχονται με το παρόν πληροφορίες, υπηρεσίες επενδυτικής τραπεζικής. γ) Ενδέχεται να συμμετέχει στο μετοχικό κεφάλαιο εκδοτών ή να έλκει άλλα χρηματοοικονομικά συμφέροντα από αυτούς. δ)Ενδέχεται να παρέχει υπηρεσίες ειδικού διαπραγματευτή ή αναδόχου σε κάποιους από τους αναφερόμενους στο παρόν εκδότες. ε)Η Τράπεζα Πειραιώς ενδεχομένως να έχει εκδώσει σημειώματα διαφορετικά ή μη συμβατά με τις πληροφορίες που εκτίθενται στο παρόν σημείωμα. Ρητά επισημαίνεται ότι: α)τα αριθμητικά στοιχεία αναφέρονται στο παρελθόν και ότι οι προηγούμενες επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. β) τα αριθμητικά στοιχεία αφορούν προσομοίωση προηγουμένων επιδόσεων και ότι οι προηγούμενες αυτές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. γ) οι προβλέψεις σχετικά με τις μελλοντικές επιδόσεις δεν αποτελούν ασφαλή ένδειξη μελλοντικών επιδόσεων. δ) η φορολογική μεταχείριση των αναφερόμενων στο παρόν πληροφοριών και συναλλαγών εξαρτάται και από τα ατομικά δεδομένα εκάστου επενδυτή και ενδέχεται να μεταβληθεί στο μέλλον. Ως εκ τούτου ο παραλήπτης οφείλει να αναζητήσει ανεξάρτητες συμβουλές ως προς τη φορολογική νομοθεσία που τον διέπει. ε) Η Τράπεζα Πειραιώς δεν υποχρεούται να ενημερώνει ή να κρατά επίκαιρες τις πληροφορίες που εμπεριέχονται στο παρόν.

Paragogi Emporia Medicines

Documents

Transcript of Paragogi Emporia Medicines