PAPER TXORIAK - Ibaizabal · 2016-11-02 · LITERATURA LANTZEKO FITXAK — Hegoaldera ISBN:...
Transcript of PAPER TXORIAK - Ibaizabal · 2016-11-02 · LITERATURA LANTZEKO FITXAK — Hegoaldera ISBN:...
LITE
RATU
RA L
AN
TZEK
O F
ITXA
K
Hegoaldera
Manuel L. AlonsoMarrazkilariaElena Odriozola
PAPER TXORIAK
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 1
Hezkuntza, Unibertsitate eta Ikerketa Saileko hizkuntza-azterketa gainditu du.
Itzulpena: Joxe Antonio Sarasola© Ariketak: Fernando Castillo, Otilia Coronado© Marrazkiak: Elena Odriozola, Max Hierro© Luis Vives© Argitaraldi honena: Ibaizabal argitaletxea, 2012
InprimaketaETG (Edelvives Talleres Gráficos)
ISO 9001 Ziurtagiridun Tailer Grafikoak50012 Zaragoza
LITERATURA LANTZEKO FITXAK — HegoalderaISBN: 978-84-8394-677-0Lege gordailua: BI-992/2012
Eragotzita dago, legeak ezarritako salbuespenetan izan ezik, obra honen edozein eratako berregintza, komunikazio publikoa eta moldaketa, aurrez jabetza intelektualaren titularren baimenaeskuratzen ez bada. Eskubide horien urraketa jabetza intelektualaren aurkako delitu bezala har daiteke (Kode Penaleko 270 eta hurrengo artikuluak). CEDRO erakundeak (Centro Español deDerechos Reprográficos, www.cedro.org) babesten ditu aipatu eskubide horiek.
irakurri aurretik
2
Begiratu arretaz liburuaren azalari, eta erantzun.
• Zer izen jarriko zenioke neskatoari?
• Nolakoa du aurpegia?
• Eta ilea?
• Zer arropa dauzka jantzita?
• Nola dago zerua?
• Zer beste elementu ageri dira paisaian?
Imajinatu zer ari den pentsatzen, eta idatzi.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 2
Heg
oald
era
3
Irakurri atzeko azala, eta erantzun.
• Zenbat urte zeneuzkan lehenbiziko aldiz bidaia luze bat egin zenuenean?
• Norekin egin zenuen bidaia hura? Nora joan zineten?
• Nolakoa izan zen bidaia hura. Marraztu bidaia hartatik gogoratzenduzuna.
Egizu zerrenda bat ezagutzen dituzun garraiobide guztiak aipatuz,eta idatzi bakoitzak dauzkan alderdi onak.
Zein da zure garraiobide gogokoena?
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 3
irakurri bitartean
4
Irak
urri
7. o
rria
ldet
ik 3
5. o
rria
lder
a
Erantzun.
• Zer ohar egin zioten bulego hartan Klararen aitari? Zergatik?
• Zenbat denbora zen elkar ikusten ez zutela?
• Nola tratatzen zuen Klarak bere aita?
• Zer ustekabe zeukan gordeta Klararentzat bere aitak? Zer izen jarrizion Klarak?
• Nola sentitzen zen Klara etxe hartan?
• Nola hasi zuten itsasoranzko bidaia hura? Zergatik? Noraino iritsiziren?
Ordenatu pasarte hauek istorioan gertatutakoaren arabera:
Adopzioz eduki zuten ezein etxetan ez zeukaten diskoa etabera ez zen ausartu eros ziezaioten eskatzera.
—Ez al daukazu kotxerik?—Ez zaizkit gustatzen kotxeak.
—Hegoaldera goaz, hondartzara –erantzun zion aitak, lasai-lasai.
… eta uste dut hobeto aprobetxatu behar genukeela geratzenzaigun denbora.
Baina aitak igarri zion begiradan eta gaia aldatzea erabaki zuen.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 4
Heg
oald
era
5
Deskribatu Salamancarako bidean Klararen oroimenera etorri zenirudia, eta, jarraian, marraztu 32. orrialdean aurkituko duzundeskripzioaren arabera.
Azpimarratu testu honetan jatorrizkoan ez dauden hitzak.
Salamancan ere ibaiak, kasu honetan Tormesek, bere ibilbidean hiriabesarkatzen zuen. Eraikinak harrigarriak ziren, harlanduzkoak, antzi-nako jauregi asko ageri ziren eta, Zamoran bezalaxe, zikoina habiaasko zeuden elizetako kanpandorreetan. Baina han ere ez zuten eginegonaldi luzerik.
Kamioi batek Béjar-eraino eraman zituen –han beste parke itzaltsueta zoragarri bat, ogitarteko bana, beste gasolindegi bat–. Lehengokamioizale berak, Béjarren zituen egitekoak amaitu ondoren, El Barcode Ávilaraino eraman zituen eta han agurtu zuten elkar, Klararen aitakbere esker ona adierazi ziolarik.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 5
6
Osatu hitzak falta diren letrak sartuz.
M T ILA A I A IA T O OLAT A
UTO USA IT ALT UA EO RA IA
ILO ET OA IDA IA T AN XA
A ZU EA IN TRU E TUA M S KA
BI LE EA T ON E A K TED A A
EI ATI A E RE I EA O ITA TE OA
TE PE AT RA G SO INA I U KI UNA
Aurkitu letra eta zenbaki multzo berberak, baina alderantzizko no -ranz koan idatziak dituzten bikoteak. Egizu ahalik eta azkarren.
H2U368 863V2K
he55621 12655hh
TT35351 13535TY
T35RE4 4ER53T
jjo3r4y y4r3ojy
hpak365 563kaph
pbe356 653edg
kj89dd pp98jk
qas9764 4676saq
ks87ss ss78ks
k98sss sss88k
098kj98 89jk890
123wd4 4dw312
LKJD78D D87DJML
kljf987 789fjll
er987er re788re
7609df4 4fd9097
dad988h h889ada
lkd988 988dkl
3kj345 543jk2
KJDF765 567FDJK
LKF083 380fkm
87JH87 78HJ77
4KJ34D D43JH4
lkf75jd dkf75jjd
98jdsn nsdl89
jh65hg gh56hj
9sHGD DDHS9
Denbora:
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 6
Heg
oald
era
7
81
710
92
4
5
T R O N P E T A I
R T R O N P E T A
O R R L E H R R O
N O R O I O A O E
P N T A N E D N E
E P R P R P A P S
T E E O F A E E N
A T R O N P E T A
A A D A G O . A A
6
3
Ebatzi hitz gurutzatuak.
HORIZONTALEAN1. Bakoitzak bat.2. Behetik gora joan.3. Borratu.4. Besarkatzearen ekintza.5. Mila gramo.6. Berria ez dena.
BERTIKALEAN 7. Garbitzearen ekintza.8. Problema.9. Borroka gogoko ez duena.
10. Elizbarrutiko eliza nagusia.
Aurkitu letra zopan tronpeta hitza, eta adierazi zenbat bider erre pi -katzen den.
bider errepikatzen da.
Sobratzen diren letrekin istorioan ageri ez den pertsonaia bati buruz-ko aipamen bat irakurriko duzu
• Esaldia:
• Nortaz ari da?
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 7
8
Irak
urri
37.
orr
iald
etik
61.
orr
iald
era
Idatzi E egia bada, eta G gezurra bada.
Klarak urmaelean bainatu nahi zuen.
Bi ordutan kotxe bakar bat ere ez zitzaien gelditu.
Isabelek bazkaltzera gonbidatu zituen Toledoko jatetxe batean.
Okerreko errepide batean jarri ziren auto-stop egiten.
Klarak musu eman zion aitari harria uretara bota aurretik.
Isabelek ziur egon nahi zuen berriro elkar ikusiko zutela.
Elkarrekiko arrotzak balira bezala jokatu zuten hirurek.
Sartu adierazpen hauek irakurgaian, testuak zentzua edukiko dueneran.
1. , kotxeak pasatzen ziren zubi baten ondoan.2. —Hala egin nuen nik ere.3. —proposatu zuen irribarre batekin.4. beste irribarre batekin.
Zingiraren ertzeko harri handi batzuen gainean eseri ziren. Klarak zin-giraren beste ertzean amarraturik zeuden bizpahiru ontzi ikusi zituen.
—Eta txalupa horietako bat hartu eta piratarena egiten hasiko bagina?
—Piratek lapurreta egiten dute —erantzun zion aitak.
—Bai, baina asko daukatenei bakarrik.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 8
Heg
oald
era
9
Lotu esaldi hauek dagokien pertsonaiarekin:
Harri handi baten gainean eseri zen.
—Laster hondartzan izango zara bainatzen.
Zu noren alde zaude?
Ispiluaren aurrean eseri eta orraztu egin zen. Klara
Ez dut behar janzteko.. Aita
… baina berehalaxe oroitu zen aurrekoegunean hartu zituzten gidariez. Jose Eladio
—Horixe dela Ávilako harresia! Isabel
Ordura arte ez zuen sekulaprobatu zapore konbinazio hura.
Osatu testua honako hitz hauetako bakoitza dagokion lekuanidatziz.
iturri – Toledon – parkerik – saio – autobiatik – TorrijosKulunkak – Klarak – elkarrekin – Isabelek – Madridejosen
Kontu-kontari bat egin ondoren, jakinarazi zien izeneko herri batean gelditu beharra zeukala zereginen baterako eta ordubete edo beharko zuela.
—Nahi baduzue, itxaron iezadazue eta jarraituko dugu. bazkaltzeko asmoa dut eta arratsaldeko lehen
orduetan izango gara, pauso batera.
—Herri horretan ba al da eta iturririk? –jakin nahi izan zuen .
—Bai, badago parke bat bere eta guzti, baina ura ez da oso ona edateko. eta horrelako gauzak ere badaude, jolaserako.—Orduan, ados.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 9
10
Erlazionatu zerrendako hitzak beren esanahiarekin, eta idatziesaldi bat hitz horietako bakoitzarekin.
Sentibera Arazo edo buruhauste txikiak.
Igaroezin Noraezean dabilena.
Larridura Kezka, estutasuna.
Gorabeherak Ura gordetzeko egin ohi den presa.
Urtegia Bertatik pasatzerik edo ibiltzerik ezdagoen bidea, zubia.
Ibildaun Sentimenduak erraz hunkitzen duena.
Idatzi hitzak goitik behera eta ezkerretik eskuinera dagozkienlaukitxoetan.
GEZAESKEKLARAAUZOAAMETSABIDAIAAUTOBIAORRIKARAERREPIDEAAUTOZALEAHARRESIAKAHOLKULARITZA
H
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 10
Heg
oald
era
11
Aurkitu zutabe bakoitzean errepikaturik dauden hitzak, eta adierazizenbat bider dauden errepikatuak. Egizu ariketa hau ahalik etadenbora laburrenean.
autopista seguru gazteluaegiteko sentitu goraelementua saldu gidatu autobia seiehun gaizkiaukera soinua gazteluaeguna suerte gogoaadiskidetasuna sinetsi gustuaaukera sentitu gazteluaautobia saldu gorrotoasfalto sobera gizonaeguna sentitu goazenaukera saltoki goraekin soinua gidatu autobia soka gazteluaarrazoia sentitu goraeguna sua galduelkarrekin saldu gidatu
Denbora:
Zabaldu liburua 48. orrialdean, eta adierazi zenbatgarrenerrenkadan dauden hitz hauek. Egizu ariketa hau ahalik eta denboralaburrenean.
zergatik
sekula
euro
orkestra
aukera
erostea
itsasoa
gustatzen
aurrera
pozarren
lapurreta
soinuari
tronpeta
errepidearen
mila
suerte
Denbora:
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 11
12
Irak
urri
63
. orr
iald
etik
89
. orr
iald
era
Erantzun.
• Zergatik ezin zuten jarraitu bidean aurrera Klarak eta haren aitak?
• Juani oso ondo iruditu zitzaion Linarestik pasatzea. Zergatik?
• Nolakoa zen Fernandoren andrea? Zer moduzko harrera egin zien?
• Nola erantzun zuen Juanek eskaleak eraso zienean?
• Zer sentitu zuen Klarak aita errepidearen ertzean auto-stop egiten ikusita?
Aurkitu testuan oker dauden hitzak. Gero, idatzi dena behar bezala.
Hondar pilla baten ganean eseri zen pausu bat geiago emateari uko egin-go balio bezela. Aitak tristuraz begiratu zion, buruari alde batera etabestera eraginez. Azkenean, alabarengana urbildu eta, kontu handiz,esku bat jarri zion zorbaldan.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 12
Heg
oald
era
13
Lotu esaldi hauek dagokien pertsonaiarekin.
Atzera itzuli behar dugu?
Denbora ez dago guk egiten dugunaren menpe. Juan
Taberna batera joatea proposatu zuen. Fernando
Eta zer nahi du orain zure anaiak? koinata
—Ezin diogu hori egin nire anaiari. Klara
Denbora luzea zeraman itxaroten etakezkatzen hasia zen.
Adierazi komiki baten bidez 77. orrialdetik 82.era gertatzen dena, etadeskribatu bineta bakoitzean zer gertatzen den.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 13
14
Osatu beheko taula sinonimo eta antonimo hauekin.
SINONIMOAK ANTONIMOAK
hurbildu, alaitasuna, ederra,indartsua, sarbidea, hezea,txiroa, onuragarria, erratu,
kontra, behargina, amodioa,zoria, ugari
itsusia, urrundu, alde, eskas,irteera, ahula, tristura, lehorra,aberatsa, zuzendu, zoritxarra,kaltegarria, gorrotoa, alferra
HITZA SINONIMOA ANTONIMOA
sarrera
huts egin
fortuna
aurka
gerturatu
poza
oparo
maitasuna
osasungarria
langilea
behartsua
sendoa
dotorea
bustia
Egiaztatu zer moduz zabiltzan oroimenez. Irakurri, eta ikasi buruzbost esaldi hauek 30 segundotan. Gero, saia zaitez denak, akatsikgabe eta ordena berean, orri batean idazten.
1. Ez duzu ba egun guztian oinezibiltzeko asmoa izango!
2. Zergatik egin zenuen lapurreta?3. Urmael bat besterik ez da.
4. Itxaron egingo dut hondartza-ra heldu arte.
5. Hau ez da Cádizerako bidea.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 14
Heg
oald
era
15
Markatu errepikatuak ez dauden hitz bikoteak.
hezetasuna hezetasuna etorri etorri ahizpa ahizpa anaia amaiaorduak orduak beharra beharragizona gizena hondartza hondartzaerreka erreka garatu garaitu txamarra txamarra kirtena kirtenaerratza orratza zaldia zaldia erlojua erlojua oilarra oilarralaguna lagina mendia mendeabeldurtu baldartu balorea babalorea xehetasuna xehetasuna arrautza arrautzaarraina erraina arbia ardia zelaia zelaia zubia zubiaikuzi ikusi zorra zerraurtegia urtegia otsoa atsoa
Denbora:
Erabili hitz hauen letrak, eta osatu hitz berriak. Alda dezakezuletren ordena, eta erabil ditzakezu behar dituzun letrak bakarrik,baina ez hitz horietan ez dagoen letrarik.
LIBURUTEGIA
Urtea
EZINBESTEKOA
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 15
16
Irak
urri
91.
orr
iald
etik
114
. orr
iald
era
Azaldu.
• Zergatik iruditu zitzaion Klarari aita hunkitu egin zela?
• Miguelitoren etxean, zer ikusten zuen Klarak gelako leihotik?
• Zer egin zuen aitak joan aurretik?
• Zer sentitu zuen Klarak hondartzan, eskuan harea hartzean? Zergatik?
• Zer egin zuen Klarak azkenean?
Osatu testua hitz bakoitza dagokion lekuan sartuz.
gogaikarria – handia – zurekin – igitaia – esan – banku – ilargiadistiratsu – diot – Klarari – Nahiago – logela– nirekin
—Ez dut gaua pasa nahi batean neuk bakarrik. Nahiagodut egon, honetan bada ere. Bankuona da, eta...
—Esan berriro oraintxe duzun hori.
— banku hau...
—Ez, bestea, egon nahiago duzula.
irten berria zen, bezain mehea, eta argitasun hartan aitari begiratzean, begiak zeuzkala iruditu zitzaion emozioagatik.— dut zurekin egon —esan zuen berriro—. Eta orain ixoeta egin lo, .
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 16
Heg
oald
era
17
Ordenatu pasarte hauek istorioan gertatutakoaren arabera.
—Zer duzu? Hain barregarri al nago?—Ez, oso guapo zaude —erantzun zion Klarak, oheaneserita eta barre egiteari utzi gabe.
Eta aitak, esaneko, askatu egin zuen.
Erantzi zituen praka urdin zikinak eta Donald Ahatea zeukanniki ez askoz txukunagoa eta dutxa bero eder bat hartu zuen.
—Ondo iruditzen zait, baina bost egun barrualabarekin itzuli beharra daukat.
—Lo egin nahi dudala —erantzun zuen Klarak, orduantxeoharturik kamisoia beste jantzirik gabe zegoela.
Osatu puzzlea, eta irakurgai liburuan agertzen den hurrengo esaldihau osatzeko aukera izango duzu.
♦ K ♦
R X ♦ ♦
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦ ♦ ♦ ♦
♦ ♦
♦
♦ ♦ ♦
♦ ♦ ♦
Sentsazio hura hain izan zen atsegina ezen…
♦R♦
K
LHA♦
EJN
A
EZZ
UTB
EUIG♦
RLI♦
AAN
K
AK♦L
AOIZ
KZU
♦♦♦
X♦♦♦
TT
♦E♦♦ E Z
B♦Z
E♦U
AEA
HR♦
AE♦♦N
BZI A
♦♦
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 17
18
Osatu taula adibideari jarraituz.
BIDAIATU BIDAIA BIDAIARIA
irakurri
abestu
entzun
erosi
arrantzatu
egin
ikasi
saldu
itzuli
idatzi
margotu
garbitu
konpondu
zuzendu
Aurki ezazu zenbat bider dauden errepikatuak hitz hauek:
hondartza: harea: musika: malkoa:
malkoa harea malkoa harea malkoamusika malkoa hondartza hondartza malkoa harea
hondartza hondartza harea musikaharea musika malkoa hondartza harea
harea musika hareamusika malkoa harea malkoa musika hondartza
harea harea hondartza musika malkoahondartza malkoa harea musika
harea malkoa musika hondartza hondartza musikaharea musika musika
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 18
Heg
oald
era
19
Lehen lerroko laukitxo bakoitzean hitz bat dago, bina letrako laumultzotan banatua, ez beti silabaka; bilatu hitz horiek, eta idatzi.Bigarren lerroko laukitxo bakoitzean, aldiz, bi hitz daude.
AZ NA LA KA AK AN GE AE KE RR EN ILEB PE RT ZE TX TX RA RT AK ES GA DU
LU TU UR UR IZ ZA EZ AT AR BE IN IAKA IS AG RA KI IN ZE PA HO TO DE HOPI NE RO TE DU GA TA RA RA TX OA LA
Aurki litzazu kateaturiko hitzak, eta idatzi.
EBAZPENA
NEKATU
ISPILU
E
G U T I B I L
U R B
N R U T I
S R E D
E N T E R
I P A
A S G O
K E N A
A R N
Z
P
E
T K L A A
U R I K
Ordena itzazu alfabetikoki aurreko ariketako hitzak.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 19
irakurri ondoren
20
Adierazi mapan Klarak eta aitak Leóndik Cádizeraino egin zutenibilbidea. Begira dezakezu liburuan, zein hiri eta herri aipatzen direnikusteko.
Margotu goiko mapan zeu jaio zinen probintzia, eta ezagutzendituzun gainerakoak, kolore desberdinak erabiliz.
Aztertu, eta erantzun.
• Zenbat kilometro daude zure jaioterritik hurbileneko hondartzara?
• Norantz jo behar duzu zeure herritik hondartzara joateko: iparralde-ra, hegoaldera, ekialdera ala mendebaldera?
• Zenbat kilometro daude zure jaioterritik Cádizera?
• Cádizera joan beharko bazenu, zenbat denbora beharko zenuke?Zein garraiobide aukeratuko zenuke?
• Ezagutu dituzun lekuetatik, zein da bereziki gustatu zaizuna?
Cádiz•
León•
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 20
Heg
oald
era
21
Deskribatu pertsonaia hauek.
KLARA:
MIGUELITO:
JUAN:
ISABEL:
Nolakoa imajinatzen duzu Isabel?Marraztu ezazu.
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 21
22
Adierazi zure iritzia.
• Klara harrera familietan bizi izan da. Zer dakizu harrera familiei buruz?
• Zein ziren protagonistaren sentimenduak istorioaren hasieran, etazein amaieran?
• Nola deskribatuko zenuke itsasoa lehenbiziko aldiz ikusten deneko sentsazioa.
Imajinatu Klara zarela, eta gutun bat idazten diozula Isabeli,bidaiaren akabera kontatuz eta eskainitako laguntza eskertuz.
Imajinatu istorio hau ez dela hemen amaitzen. Zer gertatuko zaiehurrengo asteetan Klarari eta bere aitari?
Isabel maitea:
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 22
23
irakurketa-fitxaLiburuaren izenburua:
Idazlea:
Marrazkilaria:
Orrialde kopurua:
Biduma:
Saila:
Argitaletxea:
Argitalpen urtea:
Edizioa:
Istorioari buruz
Nor da narratzailea?
Noizko gertaerak kontatzen dira?
Non gertatzen da istorioa?
Pertsonaiei buruz
Pertsonaia nagusiak:
Pertsonaia nagusien deskripzioa:
Fisikoa:
Izaera:
Bigarren mailako pertsonaiak:
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 23
irakurketa-fitxaArgudioari buruz
Istorioaren hasieran aurkezten den egoera:
Nola ebazten den arazoa:
Istorioaren akabera:
Zure iritzia
Gehien gustatu zaizuna:
Gutxien gustatu zaizuna:
Gehien gustatu zaizun pertsonaia:
Gutxien gustatu zaizun pertsonaia:
Liburuaren irakurketatik ondorioztatzen diren balioak:
Ikasi duzuna:
Gomendatuko al zenieke liburu hau zeure lagunei? Azaldu zergatik.
Irakurketaren data: Sinadura:
24
int_HEGOALDERA.qxp:74189_Rumbo sur 28/5/12 16:06 Página 24