paper Annelies Steel: godsdienst en cultuur in Kameroen
-
Upload
annelies-steels -
Category
Documents
-
view
216 -
download
2
description
Transcript of paper Annelies Steel: godsdienst en cultuur in Kameroen
Annelies Steels:
Bachelor proef: CLUB
174 Evenwicht binnen de godsdienst en cultuur
van Kameroen
Muzo is een hip woord. Iedereen wil muzisch zijn of muzo bevatten. Wij met CLUB
174 gaan hiermee aan de slag…
2011-
2012
Annelies Steels
KAHO Sint-Lieven
2011- 2012
Annelies Steels: Bachelor proef: CLUB 174 2011- 2012
CLUB 174 Pagina 1
CLUB 174
MAAK PLAAT S VOOR MUZO
Muzische vorming is een hip woord. Je hoort het overal en iedereen wil muzisch zijn en muzo bevatten.
Met onze onderzoeksgroep willen wij plaats maken voor muzische vorming. Het is niet evident om steeds
in je lessen muzische vorming in te bouwen. Woorden die je vaak hoort vallen zijn de volgende: “wat
leren de kinderen ermee, zoveel moeite voor niks, ik heb daar geen plaats voor, moet je die resultaten
zien, oei ik moet nog een voorbeeld maken…”. Het doel van dit onderzoeksproject is dan ook het
volgende; we willen een muzische ruimte ontwikkelen. Een ruimte waar kinderen vrij of met begeleiding
muzisch aan de slag kunnen. Het moet een uitdagende ruimte zijn, een ruimte die aanspreekt om aan het
werk te gaan.
Muzische vorming draait om nieuwsgierigheid. Je wilt iets ontdekken. Na de weg van de ontdekking
komt er vaak appreciatie. Deze waarderingen en inzichten zijn van veel groter belang dan het
product. Door deze inzichten hebben wij besloten dat het belangrijk is dat er ruimte wordt gecreëerd
om aan muzische vorming te doen, een ruimte met de juiste prikkels. Elke leerkracht maakt er plaats
voor in de les en in de klas, maar daarbuiten moeten kinderen nog meer kansen krijgen. Kansen die
leerkrachten niet altijd kunnen geven, door gebrek aan ruimte, know how of middelen.
Er zijn heel wat organisaties die daar zo over denken, zo ook het ABC. Het ABC1 wat staat voor Art
Basics for Children is een organisatie die ervan overtuigd is dat we kinderen onbewust kunst
ontnemen. Als je de muzische denkwijze volgt kan je hen alleen maar waardering en begrip doen
opbrengen door ze de kunsten (bewegingsexpressie, beeldende kunst, muzisch taalgebruik, media,
muziek…) te laten beleven en dit met oog op creativiteit en expressiviteit. Je dient hun
nieuwsgierigheid te wekken en dat doet ABC steeds via boeken en beelden.
Met onze onderzoeksgroep is er een grote appreciatie ontstaan voor het ABC. Daarom hebben wij
gekozen om de visie van het ABC te volgen om onze muzische ruimte vorm te geven. Het ABC werkt
altijd in thema’s, wij doen dit ook en dit jaar hebben we gekozen voor ‘evenwicht’. In ons project
gaan wij op zoek naar een aantal antwoorden. Wat is het belang van de architectuur van een
muzische ruimte? Wat is het belang van spelen om zaken te beleven? Hoe zoeken mensen naar
evenwicht? Hoe kunnen we evenwicht bekijken vanuit verschillende intelligenties? Wat kunnen we
1 Art Basics for Children, “ABC ?”, 23 December 2012, (http://www.abc-web.be/nl/art-basics-for-children)
Annelies Steels: Bachelor proef: CLUB 174 2011- 2012
CLUB 174 Pagina 2
met evenwicht doen in muzo en andere leergebieden? Hoe wordt evenwicht ervaren in andere
landen? Hoe kunnen we diversiteit, cultuur, godsdienst en erfgoed mee betrekken in ons thema?
Deze onderzoeksresultaten zijn van belang voor de inrichting van onze ruimte en voor het vormen
van een visie bij ons muzisch project. Ook voor studenten van KaHo Sint-Lieven campus Waas is er
een voordeel. Zij kunnen de ruimte gebruiken om zelf op zoektocht te gaan en ze kunnen er zelf in
gaan gidsen. Op deze manier oefenen ze hun eigen muzische vaardigheden. Ook kan de school
klassen ontvangen waar op hun beurt kinderen kunnen genieten van de muzische mogelijkheden. Dit
project zal dan ook in deelfasen verlopen, onze club 174 gaat dit jaar op onderzoek en volgende jaren
gaan nieuwe studenten aan de slag met onze resultaten. We hebben ons gericht op de visie van het
ABC, maar we willen niet kopiëren, onze eigen touch is ook van groot belang.
In dit artikel gaan we verder op een deelaspect van het gehele onderzoek. Namelijk: Wat betekent
evenwicht in Kameroen? Hoe brengt godsdienst en cultuur evenwicht in het leven van een
Kameroener? De verhalen en onderzoeksresultaten waar ik mee terug kom, bieden een bron van
informatie voor de studenten die ons project volgend jaar verder zetten. Verder zal ik ook fiches
ontwerpen over hoe je met deze resultaten muzisch aan de slag kan.
MUZO EN ZIJN AC HT ER GR OND
Wat is muzo nu eigenlijk en wat is het belang, is een eerste belangrijke vraag. Dit is niet wat wij gaan
onderzoeken maar dit hebben we wel nodig om het veldonderzoek goed te voeren.
Volgens Van Ransbeeck (1996: 10-11) is muzo gericht op het eigen maken van creatieve en expressieve
vaardigheden. Op deze manier krijg je meer inzicht in de wereld en kan je het beter verwerken. Toch
krijgen kinderen niet altijd de kans om de wereld op een muzische manier te beleven. Dit is nu net van
groot belang: “BELEVEN”. 2 Alle kinderen hebben andere soorten intelligenties en heel vaak moet een
kind iets doen, beleven om het te kunnen vatten. Hier draait het bij muzo altijd om, je gebruikt niet enkel
je hersenen of het cognitieve om iets te begrijpen maar je gebruikt je hele lichaam. Je beleeft het. Wat
onderwijs Vlaanderen over muzo zegt is heel bruikbaar. Zij proberen duidelijk te maken dat je via muzo de
wereld beter kan leren begrijpen. Door het bewust worden van je eigen bekwaamheden en door plezier
te beleven in zelfexpressie en het verruimen van je vaardigheden, ga je een smaak ontwikkelen en leer je
om een houding aan te nemen t.o.v. de esthetische wereld. Muzisch zijn en worden kan helpen om je te
leren uitdrukken. Het kan mensen de kans geven om te communiceren met de wereld of de ander. Zo
heeft het ook al mogelijkheden gegeven aan mensen die uit de samenleving vallen. Muzo draait niet
alleen om kennis en vaardigheden maar heeft heel veel te zien met attitudes.3
2 Van Ransbeeck, A., (1996) Muzische vorming, gids voor het basisonderwijs, Diegem: Kluwer
3 Departement Onderwijs, “lager onderwijs: uitgangspunten muzische vorming.”, 4 januari 2012
(http://www.ond.vlaanderen.be/dvo/basisonderwijs/lager/uitgangspunten/muzischevorming.htm2)
Annelies Steels: Bachelor proef: CLUB 174 2011- 2012
CLUB 174 Pagina 3
Nu we goed weten wat muzo is en wat het belang ervan inhoudt, is het belangrijk dat we ABC leren
kennen. In ons verkennend onderzoek haalden we heel wat informatie uit de opleidingsdagen. Het ABC
leerde ons hoe krachtig het medium BOEK is. Een boek hoeft maar één knap of inspirerend beeld te
hebben en je kunt er muzisch mee aan de slag. Ook leerden de begeleiders4 van het ABC ons om de
wereld te bekijken door een muzische bril. Zo veranderden de huizen in gezichten met een bepaalde
emotie en kreeg een inktvlek plots een heel verhaal. Zo zagen we dat we creativiteit en expressiviteit bij
iedereen kunnen opwekken, door interesse te laten groeien via een sterk medium. Vervolgens zijn we zelf
muzische ateliers gaan uitwerken, deze probeer ik nu uit tijdens mijn keuzestage in het ABC. Een volgende
stap in ons verkennend onderzoek is de benadering van ons thema evenwicht. Godsdienst en cultuur zijn
ook begrippen die evenwicht in zich hebben. Toch is het zeer moeilijk om in boeken terug te vinden hoe
godsdienst en cultuur evenwicht brengen in Kameroen. Met onze onderzoeksgroep zijn wij ervan
overtuigd dat iedere cultuur en godsdienst bepaalde tradities, gewoonten, boeken, gedragingen in zich
draagt die zorgen voor evenwicht. In de buitenlandse stage hopen we om hierop een antwoord te vinden
op de betekenis van evenwicht in Kameroen.²
CONC EPT IN KAM ER OEN
Het was de bedoeling om een antwoord te vinden op volgende onderzoeksvraag: Hoe brengt godsdienst
en cultuur evenwicht in Kameroen en hoe kan ik hier muzisch mee aan de slag in onze muzische ruimte?
Tijdens het project zou ik een antwoord proberen vinden op deze vraag door deel te nemen aan
misvieringen, feestdagen, traditionele gewoontes. Verder zou ik interviews afnemen van mensen uit
Kameroen uit verschillende standen en met verschillende leeftijden. Ik heb hierin peilen naar de intentie
van hun geloof, de beleving van hun geloof, de kracht van gewoontes, de structuur van de dag…
Vervolgens ging ik zelf ateliers rond evenwicht geven en kijken hoe zij hier op inspeelden. Wat betekent
balanceren voor hen? Kunnen zij filosoferen over kunst en daar evenwicht in betrekken? Hoe definiëren
zij evenwicht? Ik ben ook letterlijk een evenwichtsparcours gaan opbouwen met materialen van
Kameroen, ook hier haalde ik kennis uit voor onze muzische ruimte. Dit door te gaan experimenteren met
hun materialen. Met deze resultaten, beelden, kennis ben ik muzische activiteiten gaan ontwerpen voor
onze ruimte, verder hoop ik dat anderen met mijn materialen nieuwe ideeën, inputs krijgen om opnieuw
muzisch aan de slag te kunnen.
RESUL T AT EN/ BEVIND INGEN
Na het zoeken van mijn eigen evenwicht in Kameroen, ben ik gaan zoeken naar de balans in het leven van
mijn gastgezin. Ik voerde gesprekken over geloof, waarden en normen, de plaats van God en hun visie op
het leven… Dit was niet eenvoudig een cultuur leer je niet zomaar kennen op enkele weken. Dit was een
4 Begeleiders: Janne Daeveloose en Flore Deprez
Annelies Steels: Bachelor proef: CLUB 174 2011- 2012
CLUB 174 Pagina 4
aspect van de cultuur. Als je enkele kilometers verder zou rijden, zou alles kunnen veranderen. Dat heb ik
dan ook gedaan; ik bezocht de dorpjes naast Mokolo en deze waren nog veel traditioneler. Dit heeft
waarschijnlijk te maken met de afstand van de stad. Als ik nu de Zuidelijke steden, Noordelijke steden,
dorpjes en verre dorpjes met elkaar vergelijk, krijg ik een iets vollediger beeld. De zuidelijke steden zijn
voornamelijk Katholiek en Protestants en westerser terwijl de armere verdere steden veel animisten5,
katholieken en moslims hebben. Stilaan nemen de moslims hier de bovenhand. Men zegt dat de
Katholieke groeperingen steeds toleranter worden, waardoor er vaak animisten zijn de een combinatie
van de twee godsdiensten beleven. Ook zijn er vaak animisten die zich bekeren tot een andere godsdienst
maar uiteindelijk weer terugkeren naar hun traditie. Dit vaak om een geschil op te lossen waar het
katholicisme of een ander godsdienst geen antwoord op biedt. Ook het aantal vrouwen dat een man bezit
is heel belangrijk in het leven van een Noordelijke Kameroener, heel vaak stappen ze af van het
Katholicisme om er nieuwe vrouw bij te nemen voor aanzien of rijkdom. Hun traditioneel geloof en de
islam staat meerdere vrouwen toe en moedigt het nog steeds aan. Omdat het katholicisme polygamie6
ziet als een beperking voor ontwikkeling zie je heel vaak missionarissen en zusters die leven in de dorpen.
Ze zijn graag gezien. Vaak richten ze er scholen en een Katholieke gemeenschap op. Als er Kameroeners
zich bekeren beleven ze de godsdienst wel vaak extreem en gaan vaak 3 keer per week naar een viering
van gemiddeld 4 uur. Over wat er nu het beste geloof is spreek ik mij niet uit, ik kan enkele zeggen dat alle
godsdiensten of religies extreem beleefd worden.
Verder ben ik me ook gaan verdiepen in de cultuur; godsdienst en cultuur hangen heel sterk samen. Hun
godsdienstbeleving bepaald grotendeels het ritme van hun leven. Een cultuur is zeer moeilijk te
doorgronden. Je kunt of mag niet gauw zeggen dat je een cultuur door hebt of begrijpt. Ik zeg daarom dit
is mijn beleving of mijn verhaal. Ik ga heel kort enkele eigenschappen geven van een doorsnee
Kameroener. Heel bepalend vind ik de werkeloosheid, dit zorgt ervoor dat de mensen vaak thuis zijn. Dit
kan leiden tot armoede, verveling en ook vaak disputen met buren of familie … Wel leven de
godsdiensten of religies meestal in vrede naast elkaar. Er worden wel banden doorbroken als
verschillende godsdiensten met elkaar huwen. Ook dat tekent Kameroen. Er is weinig genegenheid en
liefde. Je zoon of dochter jaren niet zien omdat die elders werk vindt of door de regering elders werk
kreeg is heel normaal. Dat je daardoor elkaar niet meer te zien krijgt en de zoon of dochter alles moet
achterlaten is voor hen dagelijkse kost. Een leven, een persoon heeft schijnbaar minder waarde. Ook
leerde ik veel bij over de indeling van hun dag. Ook dat behoort tot een cultuur. Iedereen ontwaakt rond 6
uur in de ochtend en gaat slapen rond 9 uur. De dag dient voor huishoudelijk taken wassen, eten maken.
5 Het woord ‘animisme’ komt van het Latijnse woord anima, dat ‘ziel of ‘adem’ betekent. Het wordt meestal
gebruikt voor die religies, die geesten of een geestenwereld erkennen die onafscheidelijk verbonden zijn met
de reële wereld. OMF, “Animisme.” Time 31 mei. 2012,
(http://www.omf.org/omf/nederland/azie_info/godsdiensten/animisme)
6 Massado, R., (2005) De vierde vrouw, Arena Amsterdam,
Annelies Steels: Bachelor proef: CLUB 174 2011- 2012
CLUB 174 Pagina 5
Eigenlijk is dit niet veel werk, gekuist wordt er amper en wassen en koken neemt niet veel tijd in beslag.
Als de man geen werk heeft doet hij ook niks. De meeste mannen werken op de markt werk als verkoper,
ook heel veel jongeren stappen vanaf hun 14de op een motortaxi. Door de verveling en armoede slagen
er veel mensen aan het drinken, ze geven er niet alleen veel te veel geld aan ze lopen ook vaak bezat
rond, waardoor huiselijk geweld vaak voor komt.
Verder zou ik graag nog ingaan op de beleving van het animisme. Dit is ten slotte wat hun cultuur bepaald
heeft en wat voor mij echt cultureel erfgoed is. Heel kort kan ik vermelden dat er heel wat traditionele
feesten zijn met elk hun specifieke gewoonten. Een geboorte heeft een feest namelijk het naamfeest, ook
bepaalde dieren hebben een feest en wijze waarop ze geslacht worden. Hoe beter je positie hoe beter het
stukje vlees dat je dan krijgt. Ook heb je een traditionele beleving bij een begrafenis. Hierbij hebben wij
“het genoegen” gehad dit van dichtbij te mogen meemaken. Verder heb ik ook in de dorpen horen speken
over aloude straffen. Heel vaak zijn er nog martelingen en wordt de doodstraf nog toegekend. Meestal is
dit een heel gruwelijke straf (verbanding). 7
Nu kan ik nog uren doorgaan over wat ik allemaal over de cultuur en godsdienst heb bijgeleerd. Ook over
de evenwichtsparcours, evenwichtsspelen is nog heel wat te vertellen. Maar ik heb genoeg informatie
verzameld om hiermee muzisch aan de slag te gaan of bevindingen uit te schrijven om anderen de kans te
geven met mijn gegevens te gaan werken.
Verdere uitwerking
De resultaten omzetten in muzische activiteiten en dit binnen het thema evenwicht is alles behalve
evident. Toch is dit aardig gelukt. Ik wou de kinderen kennis laten maken met typische dag uit het leven
van een meisje uit Mokolo. Daarom heb ik een kamishibai verhaal ontworpen over het leven van dit
meisje. Hier hangen dan heleboel vragen aan vast. Dit zou voor de sfeerschepping en beschouwing
moeten zorgen. Nadien is het aan hen om een muzisch verhaal te maken over hun evenwichtige dag. Dit
kan door beeldend aan de slag te gaan maar ook met media kan je de leerlingen creatief aan het werk
zetten. Vervolgens heb ik heel wat inleefactiviteiten uitgewerkt. Waardoor de leerlingen zelf op zoek gaan
naar de balans in het leven van een Kameroens kind. Hierin betrek ik vaak de traditionele beleving van de
cultuur omdat dit het verst van hun bed is en het moeilijkste om te vatten. Vervolgens heb ik ook
activiteiten rond bewegingsexpressie, hoe feesten ze, hoe dansen ze, hoe komen ze tot rust? Deze
activiteiten heeft elk lid van de club voor zijn of haar thema uitgewerkt. Wij hebben deze gebundeld net
zoals ABC dit doet. Nu hebben wij een eigen publicatie met allerlei activiteiten rond evenwicht. Volgend
jaar gaat er een nieuwe groep aan de slag met ons eindwerk. Het jaar daarop wordt er weer een nieuw
thema uitgebracht.
7 Terlingen, S., (2010) Kameroen, KIT Publishers,
Annelies Steels: Bachelor proef: CLUB 174 2011- 2012
CLUB 174 Pagina 6
CONC L USIE
Dit avontuur of dit innoverend project is alles behalve afgerond. Het is opgestart en het beloofd iets
groots en prachtig te worden. Wij zijn fier op de eerste stappen in de goede richting en op onze eigen
publicatie. Een thema bekijken uit heel verschillende en diverse contexten nodigt uit tot creativiteit en
inleving en dat is belangrijk bij muzo. Het oprichten van een ruimte rekening houdend met alle
psychologische aspecten om je ook goed te voelen in die ruimte is hierbij van groot belang.
Bronnen
BOEKEN:
- Van Ransbeeck, A., (1996) Muzische vorming, gids voor het basisonderwijs, Diegem: Kluwer,
- Terlingen, S., (2010) Kameroen, KIT Publishers,
- Massado, R., (2005) De vierde vrouw, Arena Amsterdam,
Editorial
SITES:
- Art Basics for Children, “ABC ?”, 23 December 2012, (http://www.abc-web.be/nl/art-basics-for-children)
- Departement Onderwijs, “lager onderwijs: uitgangspunten muzische vorming.”, 4 januari 2012
(http://www.ond.vlaanderen.be/dvo/basisonderwijs/lager/uitgangspunten/muzischevorming.htm2)
B I JL AGEN
- Verslagen bijeenkomsten
- Samenvatting: Kameroen Sanne Terlingen
- Documenten meervoudige intelligentie
- Interessante sites
- Boeken om met kinderen aan de slag te gaan