Isala

Endocriene functietesten:

Van uitvoering tot interpretatie

dr J.M.M. Rondeel, arts klinische chemie

Isala

Functietesten op het lab

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 2

•150 testen per jaar

•Ervaring met ≈ 1500 testen

•Kleine groep uitvoerders: 2 labartsen en 2 Physician Assistants i.o.

2012

Isala

Zelfstandig uitvoeren van functietesten

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 3

Patiënt krijgt afspraak, incl. patiëntenfolder (www.isala.nl)

Patiënt meldt zich bij KCL, functiekamer

Isala

Receptuur, toediening en bloedafname

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 4

Isala

Diverse pathologie

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 5

Isala

Casus 1: moe

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 6

Vrouw, 23 jaar, altijd zeer actieve student geweest

Sinds enkele maanden erg moe, inactief

Uitgebreid internistisch onderzoek: laag ochtend cortisol

Isala

Synacthen test: rapportage als tekst in EPD.

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 7

Functietest: low dose synacthen test

Indicatie: moeheid; uitsluiten bijnierinsufficiëntie

Medicatie: microgynon (sinds 6 maanden gestopt)

Uitgevoerd door: mw Koekkoek, PA i.o.

Tijdstip en dosis inspuiten (T=0): 9.00u; 0.001 mg synacthen i.v.

Bijzonderheden: geen

Resultaten:

cortisol (umol/L)

T0 : 0.32T30 : 0.88

Referentiewaarden: *cortisol (umol/L): T30 > 0.50 umol/L

Conclusie: voldoende hoge piekwaarde van cortisol; dit sluit bijnierinsufficiëntie uit.

Isala

Casus 2: moe

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 8

Man, 36 jaar, extreem moe, duizelig, lage bloeddruk, salt craving….

Conclusie: M Addison; patiënt direct na test naar endocrinoloog

doorverwezen.

Tijdstip (min) Cortisol (umol/L)

0 <0.03

30 <0.03

Isala

Insuline tolerantietest: GH deficiëntie

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 9

Actrapid oplossing: snel werkend insuline

Glucose daling < 20-30 min, maar zeer onvoorspelbaar

N ≈ 75: veilige test, maar strikte supervisie noodzakelijk

Alternatief: GHRH+Arginine test

Isala

Casus 3: hypofyse na schedeltrauma

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 10

Multicenter studie (Eur J Endocrinol 2011; 165: 225)

Man, 46 jr; contusio cerebri na auto ongeval

Tijd

min

Glucose

mmol/L

ACTH

ng/L

Cortisol

umol/L

GH

mE/L

0 5.4 19 0.35 <0.1

20 2.6 15 0.35 <0.1

30 1.6 23 0.30 <0.1

40 1.4 74 0.31 1.3

60 2.4 264 0.50 30

90 3.1 50 0.57 38

120 3.4 36 0.62 25

Isala

Voordeel zelf uitvoeren

Direct patiëntencontact heeft meerwaarde voor interpretatie en expertise.

Bij relatief geringe werklast…..

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 11

Isala

Een Physician Assistant in het lab??

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 12

Isala

Physician assistant

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 13

Naar Amerikaans model:

• neemt laag-complexe taken over van medisch specialist

• goedkoper

• opleiding 2,5 jaar (intern en extern): instroom HBO

• zeer aantrekkelijk carrière perspectief:

� FWG 60

� BIG geregistreerd

� proactief beleid VWS, KNMG/OMS, NVZ

� Actieve ondersteuning door maatschap/vakgroep

Isala

Een PA op het KCL Isala

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 14

Gerekruteerd uit analistengroep; m.n. consultatieve taken:

1e lijn: antistolzorg

stollingsanamneses

interpretatie anemie analyses

contact huisartsen en patiënten

2e lijn: functietesten

consulentschap

etc. etc.

�Versterkt link tussen lab en kliniek

�Biedt meer continuïteit dan assistent i.o.

Isala

Een PA in het lab: van harte aanbevolen!

Endocriene functietesten: van uitvoering tot interpretatie pagina 15