PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri...

20
AN. XVI. - N. 100 MM. AUGUSTO ET SEPTEMBRI AN. D. MCMXLVI PALAESTRA LATINA SUMMARIUM iiiiiiiiiiiiiiiiiiiiiimiiiimiiiimiMiiiiiimiiiMiiiiiiiiiiiiiiiMiiiiiiiiiiMiii Pío Papae XII O rtega O Navis... Ut latine scribamus et loquamur quae sit veterum inscriptio- num utilitas ClPROTTl De Albino Platonico O rih Lucretania O rth Carmen amoris F anego Comentario al c- VI de la Iliada, RuiZ Nova et Vetera, Mir Animalia SARMIENTO Bibliographia, Tristanius - A P. - . .... Epistolia soluta TfSbiL».^ ‘itl" Exercitationes Scholares, Ca3AIS C orona Martín ... Compositiones vertendae 1' Curiosa et Jocosa, Casais-V alencia G ar- Vi*..*:- cía-Catala-B osor < o./*}»! Ordinarii et Superiorum permissu www.culturaclasica.com

Transcript of PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri...

Page 1: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

AN. XVI. - N. 100 MM. AUGUSTO ET SEPTEMBRI AN. D. MCMXLVI

PALAESTRALATINA

S U M M A R I U Mi i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i i m i i i i m i i i i m i M i i i i i i m i i i M i i i i i i i i i i i i i i i M i i i i i i i i i i M i i i

Pío Papae XII O rtegaO Navis...Ut latine scr ibamus et loquamur

quae sit veterum inscript io­num utili tas ClPROTTl

De Albino Pla tonico O rihLucretania O rthCarmen amoris FanegoComentar io al c- VI de la Iliada, RuiZNova et Vetera, MirAnimal ia SARMIENTOBibliographia, Tristanius - A P.

- . .... Epistolia soluta TfSbiL». ̂‘itl" Exercitationes Scholares, Ca3AIS

Corona Martín

... Composi t iones vertendae1 ' Curiosa et Jocosa, Casais-Valencia G ar-

’ Vi*..*:- cía-Catala-Bosor

<o./*}»!

O rdinarii et S uperio rum perm issu

www.culturaclasica.com

Page 2: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

PIO PAPAE. XII .(Pro pace christiana)

Aeterne saeclis, o Pie, Pontifex,Chrift i redemptum qui moderas gregem,

Ecclesiae Paftor calescens,Grandis honor, columenque, salve!

Probante Jesu, qui nitidam colis Sedem, minacem perfidiam teris

Mundi , tuisque afflante Christo Co nsiliis regis unus orbem:

Tandem superno culmine lumina Benigna fleftas, non secus ac sua

Ol ini Magifter clara divus,Tunc homines miseratus omnes.

Europa saevis caedibus obruta M adet cruore, et turbine ferreo

Obsessa luget, jamque Phaebus Occului t faciem pudicus!

Duro duello corripitur genus Mortale terrae litus ad ultimum,

Vix ulla mens, induta lucis Arma, Deum timet imminentem.

Heu, heu laborum, quos male percita Humana quaerunt peftora sanguine,

Moles quot et duras propago Morte ruens subitura Adami!

Quocumque vertor mortis imaginem Luftro trementem, bellaque matribus

Invisa, sacris comminantur Parta furore focisque templis.

A! tolle sanftam tolle tuam, Pater, Vocem, sacratis foedera dexteris

Firma, quibus nil immorata Pax homini remeetque caelo.

Nunc priftinarum nunc veniat ¿horus Virtutum ab alto quem petiit locum,

Mortal ium solvat catenis Peftora quae scelerum timendis.

Effunde lumen, Sanfte Pater, tuum, Mentis tenebras quod bene dividat,

Blandisque frenis atque pace Composi tum rege mitis orbem.

Celsi Tonan tis percipiant bonae Aures gementum jam miseras vices,

Et Tu, S acerdos summe, noftrum Fer Triadi geniale votum!

A lphonsus O rtega, O. F. M.Alumnus Colegii Seraphici Ceheginensis, in Murcia

XII Kal. septembres.

O Navis!...( H o r a t . O d . i , i<f)

¿ Y volverás, ¡oh Nave!, a ser de nuevas olas at rastrada

al mar? Retorna al suave puerto y , en él anclada,

permanece con fuerza y apresada.

¿No ves cómo desnudo está de fuertes remos tu costado?

¿No ves que al viento crudo el mástil quebrantado

cruje, y la quilla azota el mar airado?

Tu vela no está sana y númenes no tienes protedores;

aunque te jades, vànà, de tus progenitores

y de ser del Euxino tus mayores.

Del navio pintado no fía el marinero, que es experto

y teme al mar airado; tú, esquiva el Ponto incierto,

si juguete no quieres ser del Cierzo.

¡Oh Nave!, causadora de tedio, en otro tiempo, y de pesares

y de cuidado ahora!:Huye, si navegares,

de las brillantes Cicladas los mares.

fVersión de un Alumno del Colegio Preparatorio Teresiano de PP. Carmeli­tas Descalzos de Calahorra).

222

www.culturaclasica.com

Page 3: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

AN. SCHOL. XVI - N. 100 MM. AUGUSTO et SEPTEMBRI AN. D. MCMXLVI

PALAESTRA LATINAPretium subnotationis annuae, solutione antelata, est i¡ pesetarum in Hispania et Lusitania, i6 pes. in America et Philippinis insu­

lis, et 17 pes. in reliquis civitatibus - Pretium mittatur oportet ad Adm iniitraiortm , Lauria, 5 - Barcinone - Apart, i o j

Domus autem vel taberna locanda nunc significari solet vel tabula ad aedium valvas affixa, vel nunt io in diurnis adis evulgato: affittasi... [se alquila...], addito pensionis pretio cetcrisque locationis legibus. Pompejis haec in muro piCta legun­tur: In praediis ‘Ju liae Spurii filiae Felicis locantur balneum venerium et nongentum, tabernae, pergulae, cenacula, ex idibus auguflis primis, in idus auguilas sextas, an­nus continuos quinque (CiL. IV, 1136). Similis eft alia inscriptio pompejana: Insula Arriana Pollia na Cn. Allei N igidii Maji; locantur ex idibus juliis primis tabernae, cum pergulis et cenacula equeilria et domus. Condudor convenito Primum Cn. Allei Nigidii M aji servum (CiL. IV, 138); ubi notetur quomodo rivolgersi a... [dirigirse a...] latine sit d idum. Similem quoque fidum apud Pet ronium Arbi t rum ti tulum legimus: «C. Pompejus Diogenes ex kalendis juliis cenaculum locat; ipse enim domum emit.» (Satyr., 38).

Saepe videmus apud tabernarum poples scripta quibus res venales laudantur , vel modica pretia praedicantur. Elegans exemplum praebet inscriptio scaripbata pompejana de vinaria taberna: Assibus hic bibitur; dipundium si dederis meliora bi­bes; quattuor si dederis, vina falerna bibes (CiL., IV, 1676). Attamen in alia taber­na facetus quidam viator di&icho in pariete scripto quer itur quod vinum aqua per­mixtum caupo praebere soleat: Talia te fa llan t utinam mendacia, copo: tu vendes acuam et bibis ipse merum (CiL. IV, 3948).

6. Spectaculorum fabularumque indices cotidie in diurnis adis nodr is legi­mus, jugiter in muris scriptos videmus, scaenicorum nominibus eorumque praefeCtis indicatis, necnon psaltriarum numero. Quorum exempla latine conscripta si quis conspicere cupiat, haec e pompejanis inscriptionibus excerpta videat (at majores nostri non laniátam vel scaenicorum praefeCtum compellabant, sed magistratum qui speCtacula edenda curaverat): Gladiatorum paria X X Q. Monni Rufi pugnabunt Nolae l^alendis majis, V I -V nonas majas, et venatio erit (CiL. IV, 3881); Gladiatorum paria X X et venatio D. Pompei flaminis augudalis pugnabunt Condantiae Nuceriae III, pridie nonas, nonis, V I I I idus majas (CiL., IV, 3882); Cn. Allei Nigidii M aji 1

(1) Cfr. fasciculum superiorem, p. 307.

223

www.culturaclasica.com

Page 4: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

quinquennalis gladiatorum paria X X X et eorum suppositicii pugnabunt Pompéis V i l i , V II , V I hai. dee. (CiL. IV, 1179); pro salute imperatoris T. Caesaris Auguili liberorumque ejus et ob dedicationem arae familia gladiatoria Cn. Allei Nigidii flaminis T. Caesaris Augusti pugnabit Pompeis sine ulla dilatione l i l i non. jul. •ve­natio et vela erunt (C il. IV, 1180); animadverte quomodo di&um sit [el espeädculo se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X , ex ante diem V l{al. aprii, venatio et vela erunt (N otiz ie degli scavi d ’antiòbità L X I , 1936, 318, n. 97).

7. Res casu amissas qui reperire optat , suum infortunium jugiter evulgat, praemium inventori ac restitutori pollicitus. Eadem pompejani municipes: Urna aenea periit de taberna; siquis retulerit, dabuntur H S X V . . . (CiL. IV, 6q). Al iquando locus quoque significatur quo res, si forte inveniatur, referenda sit: convenito Q. Decium Q uind i libertum Hilarium aut L. Decium Lucii libertum Amphionem citra pontem Sarni fundo Mamiano (CiL. IV, 386^.).

Quas inscriptiones legentibus nonne in mentem venit Mercurius in Apuleji Metamorphosibus (6-8) jocose praedicans: «si quis a fuga retrahere vel occultam demonstrare poterit fugitivam regis filiam, Veneris ancillam, nomine Psy¿hen, con­veniat retro Murtias Mercurium praedicatorem...?» nonne praeco ille in Petronii Sa- tyrico (97) facie fumosa haec proclamans: «Puer in balneo paullo ante aberravit, annorum circa XVI, crispus, mollis, formosus, nomine Giton; si quis eum reddere aut commonStrare voluerit, accipiet nummos mille»?

8. Gratulatorias locutiones, vel e contra, contumeliosas et imprecatorias, non raro etiam in inscriptionibus invenimus.

Ex illis— , quibus de prospero aliquo evento laetos esse nos profitemur [feli­citación], vide: Salvo Auguilo felices Calcarienses (CiL. VI, 9223); ‘Vobis salvis felices sumus perpetuo (C il. IV, 1074). En alia in cotidiano usu loquendi frequens: Bonas vias, viator (C il. III, 1626).

E contumeliosis autem vel deprecatoriis, praeter defixionum tabellas, innume­rae leguntur in sepulcris, ubi mala multa invocantur in eos qui defundtorum cor­pora vel sepulcra ipsa violaverint.

Sed, ut eas omittamus, lepido quodam exemplo delibationem noilram conclu­damus. Ecquis numquam in muro injurias in legentem a puero scriptas viderit? quibus aliquando altera manu injuria in scribentem ipsum additur, generalioribus verbis ita saepius concepta, ut alter se ipsum injuria afficiat. Pompejis autem in­scriptio scariphata ex.ftat, qua noftrae aetatis pusiones facile majores suos, ut ita d i ­cam, recognoscere possint: Qui hoc leget numquam postea aliud legat (quod ne in noftrum scriptum legentes, quaeso, intelligatur); quibus verbis alter, callidior sane quam ut contra seipsum facere videatur, subdidit: Numquam sit salvus qui supra scripsit (C il. IV, 1837). Cui, speramus, le&ores noftri libenter non adsentientur.

Pius C iprotti

224

www.culturaclasica.com

Page 5: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

De Albino PlatonicoAnno 1906 Joannes Weftenberger dissertationem philologicam Marburgi (in

Germania) scripsit, cujus inscriptio cft: «Galeni qui fertur de quali tatibus incorpo­reis libellus». Wcftenberger textum Graceum opusculi nomen Galeni prae se fe­rentis melius edidit et Galeno libellum abjudicavit, ignoto cuidam audiori, minime tamen Albino, attribuens.

Anno 1921 Londini alterum volumen operum San&i Ephraemi Syri editum eil, quod C. W . Mitdhell his verbis ornavit: Prose Réfutations o f Bärdaisan , M a r ­riott and M a n i . Quo in secundo tomo p*ag- III Albinus, philosophus Platonicus, commemoratur audior libelli (conccrtiing thè incorporealj, ubi de quali tatibus incor­poreis agitur. Ibidem ad hunc locum editores adnotant: l ibrum Albini in textu laudatum in praesenti non cxsiilcre. Editores autem qui Mitdhellio mortuo volu­men Ephraemi secundum iu lucem protulerunt , Pseudo-Gaietti l ibrum de eadem materia (i. e. de incorporeis) tradlantern ignoraverunt.

Anno 1945 casu liberalitate professoris Erik Peterson, qui in Inálituto Pon­tificio Ardhaeologíac Christianae Romae docet, locum Ephraemi de Albino cognovi. Eodem momento temporis, ut sum Galeni operum peritus, mihi in mentem venit librum Albini ab Ephracmo allatum eundem esse atque illud opusculum, quod sub Galeni nomine falso etiam nunc fertur et scriptum videtur in Galeni editione Lip-

'siensi — voi. 19, 463-484 K.ÚHN— et in dissertatione Wel lenbergen. Contra hoc Ephraemi teSiimonium dc Albino au&orc evidentissimum ne WeSlenberger quidem quidquam dicere audebit. De inscriptione libelli ho» animadvertendum eSl: titulus Graecus (in editione Wel lenbergen et in Lipsiensi) oxt at xotOTTjTEÇ datopaxoi ad sensum idem significat quod inscriptio ab Ephracmo tradita «conccrning thè in­corporea! ».

Deinde quomodo Albini libellus inter Galeni opera receptus sit, dicamus. Galenus erat ab anno 149 ad annum 151 Smyrnae Albini discipulus. Juvenis Per­gamenus praeceptoris opusculum sibi acquisivit et inter suos libros in propria bi­bliotheca conservavit. Galeno autem mortuo Albini tra&atus in corpus operum ipsius Galeni insertus et nomine Albini deleto injuria, audloritate Galeni ornatus e.ft.

Dispositio autem operis Albini re vera duas partes praecipuas continet, quas Ephraemus quoque indicat: capita 1-4 dodlrinam Albini praebent, capita 5 8 ad ­versariam sententiam Stoicorum evolvunt. Praeterea Ephraemi te&imonium singu­lare et unicum ex omnibus de Albino nuntiis antiquis efl, quo Albinus una cum titulo operis simul manifeste commemoratur. Procli tei i imonium in commentario ad Timaeum — I 219, 2 DtEHL — solum nomen ipsum Albini tradit , cum interpre­tatio demum loci Procliani le&orem ad «didascalicon » Albini investigandum d u ­cat. «Didascalicos» Albini — in appendice Platonica VI 166, 23 Hermann, Teubne- r iana— scribens TtoidiYjTci aatojiaxot ad tradlatum specialem oxt ai roioxvjxeç àatójia- XOt ejusdem Albini alludere videtur. O m nino dodlrina de «incorporci tatc», quae in «didascalico» p. 166, 1-12 (H ermann) legitur, brevis et ¿Iridia comprehensio sen-

225

www.culturaclasica.com

Page 6: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

tent iarum libelli specialis haberi potei!. Itaque ide libellus antidoicus prius scrip­tus eil quam «didascalicos» Platonicus, ut ex comparat ione modi dicendi duorum librorum patet. «Didascalicos» maturum tedamentum dodr inae Albini sese prae­bet. Ephraemus sine dubio teilis sincerus scribendi nominis «Albini» haberi debet. Ita error codicum manuscriptorum, qui audorem «Alcinoum» exarabant, tandem refutatus eil. Hiiloria philosophiae antiquae phi losophum Alcinoum nescit. Q u o ­niam etiam nunc solum duo scripta Albini nota sunt:

1. «In t ro dud io in Platonis dialogos» et2. «didascalicos»; nunc eidem ¿\lbino hunc librum reilituimus, cui titulus eil:3. «de qual itat ibus incorporeis». — Neque vero suspicio abeil, quin Albi ­

nus alia quoque opuscula composuerit , quae ad nos non pervenerunt.Bardaisanes autem (154-222) Albinum ipsum, qui ab anno circiter 100 ad

annum 165 fuisse exii l imatur, audire certo non potuit , quandoquidem hi duo phi­losophi dimidio saeculo inter se d idabant . Verisimile quidem ed illum Syrum sdio- la Antiochiae, capitis Syriae, ex notitiis i ibrisque Albini accepisse.

Ex his sequitur illum librum plene veritati non respondere, proindeque sub novis respedibus reformandum esse, quem R. E. Wi t t (Cambridge 1937) sub t itu­lo «Albinus» edidit. Art iculus de Albino, quem Jacobus Frcudenthal in «Realen- cyclopaedie fur das klassiChe Al tertum von Pauli-W issow a» I 1314 nr. 4 compo­suit, prorsus non sufficit; propterea inda r appendicis tedimonia, quae de Albino Platonico exdant , hic propono;

i . G alenus voi. 19, 16 Kuhn: de propriis libris c. c = Galeni scripta mi­nora cd. Iwan Mueller (Teubneriana, Lipsiae 1891) vol. II 97, io.

Tertullianus: de anima 28.Ephraemus: Prose Réfutations o f Bardaisan... ed. C. W . M itchell, vol. II 1921) p. III.Proclus: in Timaeum I 219, 2. 340, 24. III 234, 17 (D iehl) ( Teubneriana) Proclus: in Rempublicam II 96, 12 (Kroll) . (Teubneriana).Priscianus Lydus: Solutiones ad Cbosroëm (versio Latina), ed. Ingram Bywater (Berolini 1886) 42, 9 ubi «Aluini» (i. c. Albini) in

textu ipso scribendum ed.Podremo non casu fadum ed, ut duo philosophi in eadem urbe Smyrna eodem

praeceptoris munere fundi annis ejusdem aetatis continuis c. 120 c. 155 de eodem Platone docerent: Theo Smyrnaeus et Albinus. Sóholam Platonicam tum in museo Smyrnae fuisse putamus; nam uterque philosophus praeter alia opera int rodudio- nem in philosophiam Platonis composuit; sed talia non curavit C. I. Cadoux: An- cient Smyrne (Oxford 1938), qui plus fada quam mentis cogitata contulit.

Podremo adnotandum ed Parisiis 1945 Pierre Louis editionem criticam Albi­ni sub titulo «Albinos epitome» in lucem dedisse. In paginis X 1I-XV egit de Albi ­no audore; sed ne Louis quidem locum Ephracmi dc Albini opusculo cognovit, quo philosophus Platonicus de quali tatibus incorporeis t radat . Louis igitur ipse incompletus et corrigendus videtur. Emil O rth

t

3 -(London

4 -

5 -

226

www.culturaclasica.com

Page 7: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

CARMEN AMORISExmio. a» Rvdmo. Domino Doctori Ferdinando Quiroga Palacios, Mindoniensi Episcopo, dioe- stsis cdput solcmniter ingredienti.

Eja, Mindonì veneranda sedes, lacrimis pridem madefada prorsus, gaudio exsulta, Smptroque gratum

concine cetrmen.\

Ecce quem pedus repetebat ardens Praesul advenit, veluti coruscans lucifer, secum perbibens beata

omina quaeque.

Sibilis Pailor vigilans amicis creditos agnos in ovile ducet, perditum portans humeris, superno

plenus amore.

Dodor in morum fideique rebus, quemque divinis simul imbuendum nuper adsumpsit, populum docebit

auspice Divo,

Diligens, prudens, peramansque juxta cor Dei, natos animo volente prosequi affedu sataget supremo

semper, ubique.

Dulcis Antiiles, decus auriense, spesque Mindonî: Benedic paternus deprecor vatem ßdibus canentem

carmen amoris.

Franciscus F A N E G O L O S A D A

Mindonii, I V Kal. M aj. M C M Ç L V I .

227

www.culturaclasica.com

Page 8: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

LucretianaAd novam editionem Lucretii praeparandam multos codicum principalium lo­

cos corrigere nece.sse cSt, quorum emendationes hoc loco proferre mihi liceat; nu­meri versuum ex editione Teubneriana (Lipsiae 1934) desumuntur.

r, 6: Te dea , defugiunt venti...Scribi oportet «defugiunt», non «te fugiunt»; non ett diacope ut apud Ver­

gilium Georg. 4, 338: «duc age, duc ad nos». Dicimus quoque: «Te Deum lauda­mus», non autem «Te Deum, Te laudamus». «Defugiunt» eSt vehenientissima lo­cutio plenae fugae ventorum. (Cfr. Lucretius 3, 9: tu pater ..).

i , 30: Quod superest, tu [iattt] vacuas auris [animumque] ...

laeographica difficul­tatis metricae videtur esse. Sdholion Veronense fide dignum non eSt, quia scioli a ¿ia aut ipse fingit novas formas versuum aut diversis editionibus ejusdem auttoris utitur.

i , 744: aera , fontem, ignem, terras...Hoc loco quat tuor elementa enumerantur. Ergo ponatur «fontem», non «so­

lem», juxta «ignem». Nam sol et ignis idem elementum exprimunt. «Fons» autem pro aqua exilât.

J, 7 5 # (in fine): habes [nunc].1, 1075 (*n finej : concedere [tendit].2, 210: sol etiam [dominus] de vertice dissipat omnis.

211: ardorem in partes...Nam hic «sol» tanquam rex vel dominus siderum laudibus effertur; cfr. Franz

C umont, La théologie solaire du paganisme Romain (Paris 1913) 447-479. — Ver­tex significat summum caeli polum vel p u n ä u m in circulo O , quo sol symbolice repraesentatur, vel denique metaphorice caput solis, qui eSi deus, unde in omnes partes radii defluunt.

4, 990: aut quasi carceribus patefadis [praecipitari] ..Cfr. locus huic versui similis 2,264. Praeterea versus ita ordinandi sunt 4,990

et deinde 4,989 propter successionem att ionum; nam primo equi se removent ex stabulo et tum summas vires corporum propter vittoriani intendunt.

5,1160: et celata [suu] in media et peccata dedisse. — Cfr. 4,962 965; 985-986.Cfr. etiam S extus Empiricus vol. II pag. 360 linea 22 edit. Fabricius, Lipsiae

1840.3,1442: navibus [altum].6,5^1: volvere v i fludus summersos [vesca] putandumst...Sic propter similitudinem loci 1,326 supplendum eSt.6,355: ut vas interlus ,ton Hult constare... — Cfr. Manilius 1,31.Ea aqua, quae intra vas inicitur, ita facit ut spatium internum ( = vas inte­

rius) consistere et quiescere non possit.6,972: qua nihil est homini quod amarius fronde [acini] extet...

Illud «iam» simplicissima conjunttio et optima solutio pa

Emil O rth

228

www.culturaclasica.com

Page 9: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

1 A 1 A A 0 ï Z

2 6 2 . xùvr,],«tu»; Tu pronunciac ión xou, forma del gr iego común, más la p a r ­t ícula vy¡; cf. II 6 4 , X 1 0 ; la misma part ícula en lac. gyíóvYj y hom. y lcsb. Ifiov; cf. át. — xExpYjxa; àpòvtov], «te c a n s a r e defendiendo»; el ptc. en función decomplemento ; caso d ip i n t o cp 4 2 6 oúx Ixapov xavútov y A 168 iizei xe xáptu TtoXepí- Coiv. — IxYjaiv], «a tus compañe ros» , sent ido algo d i p i n t o de 2 3 9 .

2 6 4 . ctEips], « traigas»; dsípio (át. aipto) = ßaaxa^etv; cf. 2 9 3 . — ¡íelícppova], «que alegra el án imo»; cf. salmo C I II (Sept .) xai oivo; EÚcppaívst xapSíav ávfrpaiTiou.

2 6 3 . àzoyuuóaìr,;], «me debil i tes»; to do lo cont ra r io de lo que la madre creía en 261 ¡jievo; ¡Jiéya oivo; d¿£et.

2 6 6 . ótvtTXXotat], «sin lavar»; lo mismo aconseja Hes io do , O p . 7 2 4 sigs.; cf. V IR G . Aen. 7 1 8 -7 2 0 .

2 6 7 . cé^opai], «temo», con temor o reverencia religiosa; de *ay-yo|iai (crfioç = santo) . — xsXouvEcpst], «de negras nubes»; schc! : [tsXavov£<p7¡;, péXava vscpYj tjv- áytov Tipo; xaxárXrt*;iv; como vscp£XY¡y£p£xy¡;, pertenece a los epí tetos de Zeus, como dios de los fenómenos meteorológicos; cf. Zsò; ú¿t.

2 6 8 . Xúfrptp], « impureza» , la suc iedad que forman el sudo r , la sangre y el po lvo del combate. — rETCaXaypsvov], «manéhado»; ptc. pf. de zaXáaato (<*~a-Xax- yío).

2 6 9 . «'(eXeí^ ; ] , «la que t rae o recoge el bot ín de guer ra» ; séhol.: Vj ’Afbjvcc, y¡ áypEÓouaa Xsíav àxò xibv roXEpubv i saxi Xacpipcqtoyo;; cf. A 128 y K 4 6 0 : ’Aörjvarß XyjixiSi.

2 7 0 . fruésaatv], «con sacrificios», con ofrendas; de 8úo ; «incienso» (significa­ción poSthom.) lat. tbus, tburis ; cf. hom. Duoei; «oloroso» xsDuiojxévov «per fuma do». — aoXXíaaaaa], «después de reuni r» .

2 7 1 -2 7 8 = 9 0 -9 7 .2 8 1 . eitovxo; áxouspsv], «escuéhar lo que yo le diga», es decir, seguir mi

invi tación a que vue lva al c am po de batal la. — oí;], ¡así! ¡ojalá! in t ro duce y re ­fuerza el op ta t iv o de deseo.

2 8 2 . -¡ala yávoi], «se abr iera la t ier ra»; eSta explosión de ira de Héétor se explica, p o r q u e la ausencia de Paris en el combate desmora liza a los t royanos . Mien t r as Par is eStá jun to a Helena, lud ían por su causa los t royanos en la l l anura; yaívto aor. i y avov; de la misma raíz yá0; «espacio vacío, abismo».

2 8 4 . "A1S0; siaui], «a lo p ro fu n d o del Ha des» ; yAiSo; gen. p ropio , que noexige supl i r n ingún sustant ivo, Sopo; por e jemplo.

2 8 3 . cppáva], acus. de relación, refer ido a éx^EXaftéaltai. — sxXsXa&safrai], aor. con reduplicac ión de éxXavftávto.

2 8 6 . tuoxí péyapa], «al palac io» , psyctpa (p lu ra l poético) se tom a aqu í por todo el palacio (Sopo;); nótese la p ro longac ión roxi psyapa como la o rd in a r ia de évi

psyápoiai.2 8 8 . fráXapov], «la recámara» o tesoro cons tru ido bajo t ier ra (de ahí xax£ßrr

229

www.culturaclasica.com

Page 10: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

osto) en que se guardaban las cosas preciosas y las provisiones; cf. ß 3 37'347* —— XY](Ó£Vxa], «oloroso, perfumado»; cf. F 382.

290. HiÖovicov], «sidonias», de Sidón, la famosa ciudad fenicia, que sucedió a Biblos. El texto prueba el comercio que debió exigi r entre aqueos y fenicios.

291. rjorfe], «trajo»; séhol.: llaptcov (Paris) <$¿ §id xÿjç Xrôîovoç xdxEtfft *fuvaì- xetí £^(o Tr¡z aaxsoí (nótese el femenino!) eúptóv, ILaßs xpoxo) A.y¡iaxix<j>. — Éxix/aó;j, «navegando»; de exixXoko.

292. xr(v ó^ov], «expedición», no propiamente camino. Paris sale con sus na­ves piratas; recorre las collas fenicias y luego visita Esparta, donde rapta a Helena. Así se deshace el caramillo que Heródoto levanta a Homero (II, 116), comparando un dato de los poemas Ciprios con elle pasaje de la Ilíada. Heródoto es un lejano precursor de la crítica moderna. — dvrjcqsv], «la trajo en su nave», de Esparta a Troya; ává‘(£iv conserva aquí su sentido de hacerse a la mar, suponiendo que Paris zarpa del Pcloponeso con rumbo a Troya. Ella fue la última etapa de su ó^o'í o ex­pedición. — sùxaxépEiav], «de iluHre padre» como hija que era de Zeus.

294. xoixíXpasiv], «por sus labores»; cf. 289 xctjLXoixiX« ép'fa‘pvaixcov; cf. F 126, sgs.

295. vEÍaxos], «el último», en el fondo; cf. vsio'ç ("f' )̂ originariamente «de­presión», tierra de labor, campo; át. veaxo? «el más profundo»; hom. VctoffEV «del fondo de»; vetoO-t «en el fondo».

301. ¿LoLt/pÄ «con gritos»;¿XoXó£ eiv es término ritual, diého de los gritos con que se acompañaba la maélación de las víélimas; Herod. IV 189 dice: Sox££t

£¡10rfe xcú r, fj'ko\'jyri axi íepooai évffañxa (en Libia) xptoxov fEvEaffai cf. 450 y lat. ululatus , ululare.

303. ¡5uaíxxoA.u;], «defensora de la ciudad», Patrona urbis; de épòto «salvar».— Sìa iI eouov]. «divina entre las diosas»; modo de superlativo que recuerda el giro hebreo de benedica in mulieribus.

306. d~ov ör( Sfyocj, «rompe por fin la lanza»; cf. V erg. Aen. XI, 484: fran­ge manu telum Phrygii praedonis et ipsum/pronum Herne solo pórtisque effunde sub altis; y 11 801 en que Apolo, dios tutelar de Troya, quiebra la lanza de Patroclo al atacarla.

3 1 1. Úvevege], «abnuit»; cf. V erg. Aen I, 436: Diva solo fixos oculos aversa tenebat. Todo el pasaje de Aen. I, 479-482 es imitación o recuerdo de elle pasaje de la Ilíada.

312 - 368. Encuentro de Heüor y Paris.

313. Stójiaxa], pi. por sing, por exigencia métrica. Paris habita casa propia, que se conl lruyó por su cuenta (aùxoi;) por medio de los mejores artesanos (xsxxoveí dvSpE;) que había en Troya. Ellos le conliruyeron un tiáXapov «tesoro» o recámara, un 0(o¡ia «palacio» y una aú*A.r(v «patio» (316). — ßEßyjxEiv], «se maréhó»; plus. pf. de ßatvo) que presenta la acción en su ellado pasado. El mejor ejemplo caHellano es el de S. Juan de la Cruz: «salí tras ti clamando y va eras ido».(Cántico Espiritual, I).

D aniel R uiz Bueno, C. M. F.

230

www.culturaclasica.com

Page 11: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

N O V A ET V E T E R A

PICTURA 12.a SCAENA II, VENATIO-VINDEMIA-PISCATIO1. — Sub fine mensis augufti aut medio Septembri — juxta locorum regiones —

facultas venandi t ribui tur . Vixdum primi solis radii lacertos 3 ex latebris eduxe­runt, eum v en a to r5 cum c a n ib u s 4 viae se committit .

2. — Vefte indutus cft spissa crassioris panni, ocreas coriaceas sibi aptavit , quibus per umidam herbam — ubi bufones* latent— incedat ; sclopct um 6 et reticu­lum IO assumpsit, jamque proficiscitur.

3. — Studio adus venationis insc&andae in vineam, ubi vindemia a&uose agitatur, ingredi tur. Vinitoris filii, qui in via capreas custodire solent, eas hodie

231

www.culturaclasica.com

Page 12: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

l ibenter pascere sinunt, ac poftquam vetulum hircum 3 ad paxillum alligarunt, ne libertate nafta aufugiat, ipsi quoque jucunditati 'se dare volunt. Alter [enim] uva­rum racemum ex vindemiae cophino 13 colligit atque muftum 18 in poculo '3 expr i ­mens gaudet ut dulce vinum conficiat. Alter [verol foliorum serta J5 capiti imponit, quae modo contexuit. Juxta eos, audaces passeres ’6 accedunt ad torcular ut uva­rum grana pabulcntur.

q. — Dum pueri animo relaxantur, viri laborant. Vindemiatores ,8 ex cella vinaria fiscinis 17 uvas asportant. Cuparius cupas 30 reficit; utrum laminae 33 et imi fundi 31 incorrupta sint, inveftigat, atque circulos *3 cònfraftos permutat. Ipse in­gentes fabricat cupas, 35 ubi infunduntur «vae 36 ut effervescant.

5. — Cum muftum deferbuit, el iquatur vinum; vinacea sub p r e lo 38 immitti­tur atque, paulatim coftileam3̂ comprimendo, muftum exprimitur, quod in lacum 3* manat atque sic vinum efficitur.

6. — Per cellae v inar iae37 parietem ramus lupi saliftari¡3° reptat. Hic eft planta ornatus causa, sed in aliis locis ubi vitis haud frequens eft, lupus colitur ad cerevisiam conficiendam.

7. — Malus 33 oneratur malis, quae, cum maturitate mitigaverint, exquisitam siceram, proment. In cavea 34 fringilla canaria 35 ct carduelis, 36 passeres, qui liber­tate geftiunt, aegris oculis inspiciunt.

8. — Ultra hominis visum, acclivibus locis, adminicula*0 reftis lineis ordi ­nantur, quae vites gravibus racemis onuftas suftinent. Toto anni tempore vitis cul tor*3 curas in vineam 38 contulit, modo autem ejus labor magna fruftuum per­ceptione remuneratur. Vindemiatrices ** fiscellas replent positas super ploftellum, a mulis veftum, omnesque gaudio geftiunt.

9. — Idem piscatoribus*7 [cum arundine] evenit qui primo mane ad aquae ripam cum arundinibus *5 se collocarunt. Pisces, *7 cum piscatores lineam *6 in aquam injicerunt, hamum mordent iique vix escam immutare possunt, cum recens viftima in extremo filo leves dat saltus. Qui tamen in piscando rete*8 adhibet e navicula *9 [et] in medio rivo 5° jaculum conjeftat, plures numero pisces captat.

10. — Autumnal i tempore ambulationes conficere juvat: pedibus [aut] e q u o 53 insidentes, biröta 53 [aut] automolo. 54 Itinera munda sunt atque extremi boni dies aucupantur, nam en hirundines quae jam in teftis congregantur ut volatu celeri avolent. Folia vetuftae arboris juglandis flavescunt, nuces juglandes decidunt et magnae arbores, quae in tumulo silvulam efficiunt, cito foliis nudabuntur.

i t . — Sol serius oritur, dies decrescunt, mane vis frigoris acrior afflat, rus­ticularum agmina, quae caelum noiirum inhospitum relinquunt, conspiciuntur.

232

www.culturaclasica.com

Page 13: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

V O C A B U L A R IUM

2 lacertus, i, m., (-ta, ae, f.), lagarto, lézard, latebra, ae, f., escondite, trou, ocrea, ae, f., polaina, guêtre,

i bufo, onis, m., sapo, crapaud.6 *sclopetum, i, n., escopeta, fusil,

i o re ticulum, i, n., morral, carnier.vindemia actuose agitatur, se coge abundante

vendimia, la vendange bat ion plein, vinïtor, vitis cultor, oris, m., viñador, vigneron, jucunditate se dare volunt, toman ellos también

su parte en la diversión, ils se donnent eux aussi leur part de plaisir,

cophinus, i, m., ceña, panier.14 m uitum, i, n., sucus, i, m., zumo (moño), jus.15 serta, o rum , n. pl., ( um, i, n.), guirnalda, co­

rona, couronne.torcular , aris, n., lagar, pressoir.

17 fiscina, ae, f., banaila, hotte.19 ciiparius, ii, m., tonelero, tonnelier.20 cupa ,ae , f., barril, barrica, tonel, barrique.2 2 lamina tabula, ae, f., duela, douve.2 i fundus, i, m., fondo, fond.

23 circulus, i, m., aro, cercle,

elitjuare, trasegar, soutirer.

vinacea, ae, f., (-ceum, i, n., -ceus, i, m.), oru­jo, marc.

32 lacus, i, m., cubeta, baquet.

30 lupus saliftarius (m ulus lupulus , L inn.), lúpu­lo, houblon.

cerevisia, ae, f., cerveza, bière,

sicera, ae, f., sidra, sidre.

33 fringilla canaria (¿bloris, idi », f.), canario, serin.

36 carduelis, is. f., jilguero, cardelina, chardon­neret

libertate geíi ire, juguetear en libertad, gozar de libertad, s’ébattre en liberté,

aegris oculis inspicere, contemplar con ojos lle­nos de envidia, contempler d’un oeil d’envie,

ultra hominis visum, a lo tejos, à perte de vue. acclivibus locis, per declive, en la pendiente de

las colinas, sur le penchant des collines, adminicula, orum, n. pl., rodrigones, échalas, redis lineis ordinari , alinear, eñar pueño en

hilera, s’aligner.ploftcllum, i, n.. carro, charrette.

46 linea, ae, f., sedal, ligne.hamus, i, m., hanzuelo, hameçon, jaculum, i, n., esparavel, épervier.

* biröta, ae, f., bicicleta, bicyclette.

«¡q*automolus, i, m., *diga, ae, f., automóvil, co&e, automobile.

celeri volatu, perniciter, a ala tendida, a tire d’aile.

37 a rbor juglans, dis, f , nogal, noyer, nux juglans, dis, f., nuez, noix, dies decrescunt, m inuuntur , los días van men­

guando, les jours diminuent, vis frigoris acrior afflat, un frío bañante fresco

se deja sentir, un petit froid assez vif se fait sentir.

rupicola, ae, f., eboéha, gallineta, bécasse, agmen, inis, n., bandada, vol.

EXE R O T

M a g i s t e r . — Q u a e m a g i s i n p i c t u r a v o - • b i s p l a c e n t , p u e r i ?

PETRUS. — Mihi quidem solis ortus, qui suis radiis lumine et splendore o m ­nia perfundit ac replet.

A n t o n i u s . — Mihi autem magnopere arridet in illo placido fluvio scapha navigare vel ad r ipam sedere et cum

ATIONES

a r u n d i n e p i s c a r i .JOHANNES — N i h i l m i h i a d e o g r a t u m

q u a m v i n d e m i a t o r i b u s c o n s o c i a r i , u v a s c a r p e r e , i i s d e l e c t a r i , c u m p u e ­r i s . q u i i n p o c u l o m u s t u m e x p r i m u n t , r e l a x a r i , a u t i n s p i c e r e q u o m o d o i n t o r c u l a r i v i n u m e x p r i m i t u r a t q u e i n c u p a s a s s e r v a t u r .

Josephus M, MIR, C. M. F.

Vcrsio latina opusculi Livret explicatif dee Tableaux Delmai, editorum licentia prodit: jura proprietatis vindieantur

233-

www.culturaclasica.com

Page 14: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

A N I M A L I A1.0 AVES

abejaruco: a p i a s t r a , a e f , m e r o p s , o p i s f.abubilla: u p u p a , a e f.águila: a q u i l a , a e f.ala: a l a , a e f.alción: a l c y o n , o n i s f.alondra: a l a u d a , a e f . , c a s s i t a , a e f.ánade: a n a s , a t i s f.avestruz: s t r u t h i o c a m e l u s , i m .avutarda: o t i s , i d i s f.becada: r u s t i c u l a , a e f.becafigo: f i c e d u l a , a e f.buho: b u b o , o n i s m . , a s i ó , o n i s m .buitre: v u l t u r , u r i s m .calandria: a l a u d a , a e f.canario: c h l o r i s , i d i s f.cigüeña: c i c o n i a , a e f.cisne: c y g n u s , i i n . , o l o r , ö r i s i n .codorniz c o t u r n i x , i c i s f.corneja: c o r n i x , i c i s f.cuclillo: c u c u l l u s , i m . , c u c u l u s , i m .cuervo: c o r v u s , i m .estrige: s t r i x , s t r i g i s f.estornino: s t u r n u s , i mfaisán: p h a s i a n u s , m , p h a s i a n a , a e f.fraucolin: a t t a g e n , i n i s m .gallina: g a l l i n a , a e f.gallo: g a l l u s , i m .ganso: a n s e r , e r i s m .garza: a r d e a a e f.gavilán: a c c i p i t e r , t r i s m .gaviota: g a v i a , a e f.golondrina: h i r u n d o , i n i s f.gorrión: p a s s e r , e r i s m .grajo: g r a c u l u s , i m .grulla: g r u s , g r u i s f.halcón: a c c i p i t e r , t r i s , f a l c o , o n i s m .

hornero: f u r n a r i a , a e . jilguero: c a r d u e l i s , i s f. , a c a l a n t h i s ,

i d i s f.lechuda: n o c t u a , a e f.loro: p s i t t a c u s , i m .milano: m i l v u s , i m .mirlo: m e r e l u s , i m . , m e r u l a , a e f.mochuelo: u l u l a , a e f , , a s i o , o n i s m .murciélago: v e s p e r t i l i o , o n i s .onocrótalo: t r u o , o n i s m .oropéndola: g á l b u l a , a e f.paloma: c o l u m b a , a e f.papagayo: p s i t t a c u s , I m .pardillo: l o x i a , a e f . , p y r r u l a , a e f,pato: a n s e r , e r i s m .pava: g a l l i n a i n d i c a , n u m i d i c a , a e f.pavo real: p a v o , o n i s m .pelicano: p e l i c a n u s , i m .perdiz: p e r d i x , i c i s f. m .periquito: c o n o r u s , i m .pespita: m o t a c i l l a , a e f.picaflor: t o d u s , i m , , a n t h o p h ï l u s , 1 m .picoverde: p i c u s , i m .polio: p u l l u s , i m .reyezuelo: r e g u l u s , i m . , t r o c h i l u s , i m . ruiseñor: a è d o , o n i s m . , l u s c i n i a , a e f.

p h i l o m e l a , a e f tordo: t u r d u s , i m ’. torcaz: p a l u m b e s , i s f. tórtola: t u r t u r , u r i s m . urraca: p i c a , a e f. vencejo: a p u s . a p o d i s f verderón: v i r e o , o n i s m .Zarzal: t u r d u s i n d i c u s , i m . purità: p a l o m b e s v. s i l v e s t r i s c o l u m b a

a e f.

PROVERBIAS i n g u l a g r a n a l e g e n s , v e n t r e m g a l l i n a r e p l e b i t ;

grano a grano, hincha la gallina el papo.

A u d i s t i g a l l u m a t n e s c i s q u a s e d e c a n e n t e m :oyó el gallo cantar y no supo en qué muladar.

D a t v e n i a m c o r v i s , v e x a t c e n s u r a c o l u m b a m : pagan la pena los justos por los pecadores.

234

www.culturaclasica.com

Page 15: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

In m a n i b u s po t iu s pa sse r q u a m vu l tu r in al to:más vale pájaro en la mano que buitre volando.

U nic a non ce r t a est p r a e n u n t i a veris h i rund o :una golondrina no hace verano.

S t r e p u i t a n se r inte r olores:habló el buey'y dijo mit.

PSITTACI FUNEBRIS CONTIOPs i t t a ce , dux vo luc rum, d o m in i fa c u n d a vo luptas ,

h u m a n a e sol le rs im i t a t o r , ps i t tace, l inguae, qu is tu a ta m su b i t o praec lus i t m u r m u r a fa to? (1)Hes t e rn as , mi se ra nde , da pes (2) m o r i t u r u s inist i n o b is c u m , et g ra tae c a r p e n t e m m u n e r a m e n s a e e r r a n te m q u e tor is (3) me d ia e plus te m p o re noc t i s v id i mus . Affatus e t iam m e d i t a t a q u e verba reddi de ra s . At n unc ae te rn a si lent ia Lethes ille c a n o r u s h a b e t . C e d a t P h a e t o n t i a vulgi fabula : non soli ce lebren t sua funera cygni.At t ibi q u a n t a d o m u s ru t i l a t t e s tu d in e fulgens, c o n n e x u s q u e ebor i v irgarum (4) a rgen te us ordo, a r g u t u m q u e tuo s t r ide n t ia l im ida cornu! (5)En que ru la e ja m s p o n te fores (6). V a c a t ille bea tus carcer, et a ngus t i n u s q u a m convic ia tecti .H u c d oc ta e s t i p e n t u r aves, qu is nobi le fandi jus n a t u r a dedi t : p la n g a t P h o e b e i u s ales (7), a u d i t a s q u e m e m o r pe n i tu s d im i t t e r e voces s tu r n u s et Aonio versae c e r t a m i n e picae, q u iq ue refert ju n g e n s i t e ra ta voc abula perdix, et q u a e B is to n io q u e r i t u r so ro r orba cubil i (8): ferte s imu l g e m i t u s c o g n a t a q u e du c i te f lammis fune ra et hoc c u n c t a e m i s e r a n d u m addisc i te carme n:«Occid i t aer iae ce leber r ima gloria gent is p s i t t a cus , ille p lagae vir idis re g n a to r Eoae; q u e m n o n g e m m a t a , volucr is J u n o n ia c a u d a (9) v incere t a sp e c tu , gel idi non P h a s i d is a les (10). nec q u a s u m e n t i n u m i d a e rapu e re s ub an t r o .Tile s a l u t a t o r regum n o m e n q u e locutu s C a e s a r e u m et querul i q u o n d a m vice func tus amic i, n u n c conviva levis m o n s t r a t a q u e reddere verba ta m facilis! Q u o tu, mel ior di lecte, rec luso n u n q u a m so lus e ras . At non inglor ius u m br is mi t t i tu r : as syr io c ineres a d o l e n t u r a m o m o , (11) et t enu es a r a b u m re sp i r an t g r am in e p lu m ae .

Statius, Silvarum, I, II, 4

NOTAE: (1) muerte, hado; (2) manjar; (3) (6) puerta; (7) cuervo; (8) lecho; (9) co-cama; (4) varilla, vara, látigo; (5) pico; la; (10) faisán; (11) amomo.

235

www.culturaclasica.com

Page 16: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

VOLUCRUM CONCENTUS

B krnarduS. — Divina , sodés , quid me magis de lec tet t e m p o r e veris,

ANTONIUS — Utiq ue n o n d iv in a rem , e- t i am si v ider im a n n o s Nes tor i s . Q u i d ? P r a t o r u m v e r n a n t i u m vi ridi ­tas, n e m o r u m a m o e n i t a s , a tqu e t r e ­p i dant i s l iquidi rivuli, f lorum va r io­r u m a d sp ec tu s , arbo<rum p ro ce r i ss i ­m o r u m u m b r a ?

B, — U n u m est q u o d e n u m e r a n d o pra#- te rvolas t i ,,

A. — Nivei pecori s in pra t i s lux ur ian t i s a t q u e ludent i s?

B. — Minime, rem n o n tangis ,A. — V ic ta s do m a n u s ,B. — Aviculae e a r u m q u e co n c e n tu s s u a ­

ves, Q u id , quaeso, u n u m reper ies in mi l l ibus suavius a tq u e ju cun d iu s q u a m cum, ut a i t Vergi l ius nos te r , av ibus r e s o n a n t v i rgu l ta canor i s?

A. — T ecum sum a tq ue ego v eh em en te r de lec to r av iu m con cent i bus .

B. — Te m p o re verno nullus est sensirs qui non egregia a l iq ua vo l up ta te frua- tur; p r i m u m oculi ut in a rce c o n s t a n t et to t ius cor por i s duces et caput . Deinde aures : qui c o n c e n tu s av ium et p o t i s s i m u m lusciniae! Q u a e var ie­tas vo cum ac l in gua ru m , qui p e n n a ­ru m ni tor (brillo), qui a la r u m lapsus a tq u e l ibramen! ( suspensión).

A, — V e n iu n t n unc mihi in m e n t e m quae legi c a r m i n a Lucesol is poe tae , amic i juc un di ss i mi .

B. — Incredibi l i et ego dulced ine perfu­sus sum tal is carm ini s . In prae sent ia pagel lam referre cupio, m o d o id per te libeat.

A. — Libenti ss ime au res erigo.B. — Audi Vivetem lo quen tem: auscul t a

lusc in iam a sal ice a qua (ut ai t P l i ­nius) per fectae m us i cae sc ient iae m o d u l a t u s ed i tur so nus A n im a d v e r ­te accura t e et a d n o ta b is varie ta tes o m n i u m so n o r u m : n unc non in t e r ­

quiescit, sed cont inuo spiritu in lon­gum aequabiliter , sine mutat ione; nunc flectitur; jam minut ius et co n ­cisius canit; nunc in torquet et quasi crispant vocem; nunc extendit , jam revocat; alias longos concinit versus, quasi heroicos; alias breves ut saphi- cos; interdum brevissimos ut adoni- cos.

A. — Meministine phi lomelae fetus suos querentis ut est apud Vergilium? Ani­mum vialssim et aures adhibe ad ea quae legi uspiamcLaetus villarum titiat per culmina passer

in nidum volitans trisat h i rundo suum sibilat hic tu rdus, merula hic zinzilat ulmo:

jurgia te t volucrum quaercus amica tegit. Quis numeret cantus avium, quis nomina dicat?

mille ferunt citharae, p e âo re mille canunt. A t pia dum cantat juxta matercula cunas

lusciniae dulci dulcius ipsa canit.

B. — Mirum! Permul ta alla de volucri bus deque volucrum cantibus cecine­re poëtae. Tot carmina memini, tot etiam oblita mihi, ut prius vires defi­ciant quam aliquot ex his queam re­citare.

B. — Mlhl visum est talia de aëdone praedicasse latinos, quia nulli eorum ejus aemulam "fas fuit cognoscere a laudam indicam.

B — Luce clarius liquet in omnibus .A. — De hac quippe dictum est, ut mea

fert opinio:Laudat alauda Deum, dum sesc tollit in altum,

dura cadit in terram, laudat alauda Deum.

B. — Facilem nacti sumus, si saplmus volucres, magist rum sive ad vitam discendam sive ad mort s rite Insti tuendos aut gratias facti Deo referen­das. Haec pot issimum me delectant, quae Ignari homines attingere ple­rumque dedignantur.

R a i m u n d u s S a r m i e n t o , C. M. F.

Villae Rosarii , in Argentina.

236

www.culturaclasica.com

Page 17: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

BIBLIOGRAPHEE d elv íves. — Lengua L aiina, 2 ° curso

et curso j .° . Edit . Luis Vives, Zarago- za, 13-12 p tas.

In te r p r aecept o re s et a l u m n o s c o m ­m e n d a t i o n e non ind ig en t m a n u a l i a scholar ia D o m u s Edit r ic is Lud. Vives. H o r u m m a n u a l i u m dos est p raec ip ua i n te g ra m g r a m m a t i c a m singul is annis, sed gr ad a t i m . edocere: cui n o r m a e p r a e ­sens m a n u a l e a c c o m m o d a t u r . In vo lu ­m in e se cu n d i cu r su s ag i t u r p r im o de re g r a m m a t i c a , rel ict is ad te r t ium cu r su m difficil iora q u a e d a m m o rp h o lo g ia e et s y n ta x e o s qua e a l u m n o r u m m en te s i m ­pedi ren t . Exirci t ia versionis , varietate et a m o e n i t a t e praedi ta , add i t i s p rae te rea im a g in ib u s p ic tor ic i s ad r o m a n o r u m c u l t u r a m et h i s t o r i a m vivide in te l le gen­d a m : a u c t o r u m exce rp ta c u m not i s et v o c a b u la r iu m .

Non al u m n is t a n t u m sed et p r a e c e p ­to r ib u s haec v o lu m in a m a g n o e m o l u ­m e n t o fore p u t a m u s .

J. V an O otegh em , S. J. — Bibliotheca Graeca et Latina, deux ième éd i t ion , Les E tu d e s Cl a ss i qu es , N a m u r (Bél­gica).

I l lustr is Prof. Van O o t e g h e m . ín te r b o n a r u m l i t t e ra ru m cul to re s o p t i m e n o ­tus , et c o m m e n t a r i i Les Études Classi gués m o d e r a t o r , c o r o n a e s t u d i o r u m de sc r ip to r ibu s class ici s g e m m a m addi d i t p re t io sa m , seu ind i cem b ib l io gr aph ic um c o m p l e t u m ad n o s t r o s u squ e dies p r o ­t r a c tu m . In p r im a par te s tu d i a gene ra ­lia n u m e r a n t u r de geog raph ia , h i s to r ia , g r a m m a t i c a , me t r ica , l e x icog raphi a et g raeca et l a t ina . In a l t e r a et t e r t ia par te auc to re s graeci et l a t in i r e c e n s e n t u r et b ib l iog raphia de illis un iversa .

P raec ip ui sc r ip to re s «partes leonis o b t i n u e ru n t» , ut ait au c to r , se cund i o r ­dinis m in o re s . A c nesc io cur nec m i n i ­m a pars de tu r c h r i s t ia n i s auc to r ib u s , p r ae se r t im P r u d e n t i o , qu i in lyrica la t i ­

na, H ora t i o excepto, p r inc ip em l ocum ob t ine t .

H e n r i c u s M a r u j a , C. M. F.

J. A. U rq u io la , O. F. M.f — Sanctae Clarae Assisiensis laus, Be rmei , 1946, pp. 31.S a n c t a e C la rae v i tam hoc v e n u s t u ­

lum c a r m e n sci te, poëtice, j u c u n d e ena r r a t a tque co m ple c t i t u r . Et p r aec la ra vita et n a r r a t i o n is e legant ia et col loqui i suavi ta s , si legeris, g r a t i s s i m a erunt .

J. T oldró . — El gran renacentista espa­ñol l). Antonio Agustín Albanell, uno de los principales filólogos del S. X V I , Bibl io teca « A n to n io Agust ín», T a ­r ragona . pp. 50.V i t a m a tq ue o p e r a m nobi l i s s imi

il l ius viri Antoni i Augus t in i d u m lege­rem, s u m m a s u m et vo lu p ta te et d o c t r i ­na recrea tus . Ejus vi ta p ie ta t i s insign i fulgore, d o c t r in a e a s s id u o labore claret . O m n i b u s l ibera l ibus l i t te ris e ra t e r u d i ­tus, l a t ino ac graeco s e rm o n e a p p r im e versa tu s , ve te res scr iptores , V a r r o n e m , F es t um , P a u l u m D i a c o n u m , leges ac s e n a tu s con su l t a , legesque in XII t a b u ­lis sc r ip ta s a c c u ra t i s s im e e m end av i t , e d e n d a q u e curavi t . Jus q u o q u e civile et e cc le s i a s t ic u m im p e n s i s s i m e colui t ; e m e n d a t i o n e s p ro tu l i t in P a n d e c t a s , in G r a t i a n u m , ind ices sc r i p t o r u m c o m p o ­suit : a lia cas t igavi t op e ra ju r id ica , ec ­c les ias t ica . p h i l o k g i c a et quae ad n u ­m i s m a t a et e p ig ra p h ia m Spectant . Co- lendus D o c to r et C a n o n i c u s D nu s . J. Toldrá , «B ib l io t hecam A nto n i i A u g u s t i ­ni» m o d e r a t u r ut , quae h ic l i t t e r a rum s t ud i a pro pagav i t , novo i t e r u m vigore s p le n d e a n t ,

J. M . T r i s T a n i u s

P r o fes . d e l Col. T e r e s ia n o de PP. C arm elitas Des. de C alah orra . —Técmca de las Oraciones latinas. Edit . «El Mo nt e Carmelo» , Bu rg os , 1946, 196 pág-, 9 p ta s .

237

www.culturaclasica.com

Page 18: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

C r . E s e v e r r i , P b r o . — Diccionario Eti­mològico de helenismos españoles. (Pani' pi lon ens ia , S. B. V. 1), pp, 727 Alde- coa Burgos, 1945. — 18 pts.Liber, q u e m le c to r ibus of fe rimus,

17.000 voces h i s p á n ic a s ex graeca l ingua d edu c ta s veteres ac p o p u la r e s —vel a pr im a origine a l i q u a t e n u s a l i e n a s — et hybr ida s , et in pr im is no v a ta s a r t i u m ac d i s c ip l in a ru m voces c o m p le c t i tu r c u m elencho p r o p r i o r u m n o m i n u m . E x­o r n a n t p r a e te r ea lexicon scr ip t i on is g raecae, c um h is pá n ic a , ra t io ac c o n s o ­n a n t i a ; p r inc ip ia , b revi te r p e r t r ac ta ta , de der iva t ione et p h o n e t ì c a , de vocali- bus c o n s o n i s q u e , de sp i r i tu et g e m i n a ­

EpistoliF, F. (M indonium) T a n d e m c a rm en

t u u m edere l icuit . Misi aci te decem fasc iculos , quos pos tu l averas .

A. G. fin Seminario M. B.). A l u m n o ­r u m ve s t r orum ex erc i ta t iones exspec­t am us , qu as l ib en te r P a l a e s t r a e ins e­re m us . S upe r iores , q u a s misis t i , casu no n inv ene ra m .

X X. (0 ) . Sa lva pace et musa tu a d ixerim; c a r m i n a la t ina no n t a n t u m q u o d a m n u m e r o seu r h y t h m o con s ta n t , sed et syl labis longis ac brevibus , cae­suris , cet. P r o s o d i a m et me t r ic am per le­ge ve rs us que inc ud i radde.

F r. J. S. T. ( X ). F a sc icu lu m 99 r u r ­sus ad te misi . Q u i d accider it , nescio. Alii s u b n o t a t o r e s c o m m e n t a r i u m t e m ­pore acc ip iunt ; e r i tne pub l i co ru m c u r ­so rum incuria? —Paucis ad tua quaes i t a re sp on de o: H a u d facile est PALAESTRAM fixis d iebus prodi re, sed fere s ecun do q u o q u e mense edi tur . Gyr i pos ta les non n u n t i a m u s , qu ia o m n i b u s fere subno ta- to r ib us m edi o a n n o fasc icu lum in a c ­cept ione so lv en d u m (contra reembolso)

t ione a tq ue accen tu , de c o m p o s i t io n e , de s ine nt i i s a tq u e suffixis.

H u ju s libri p r ae s t an t ia ac necess i tas ex eo efficitur quod vocabula , in dict io- na r io A cad e m ia e H is pani cae n o n c o n ­te n ta , recensea t b rev i te rque cum pe rsp i ­cu i ta te definiat ; a tqu e ut i l i tas quod r a ­t ione seu m e t h o d o p roceda t a p t i s s i m a ad vocabula r ium graecutn ed is cendum a tqu e inde ad n o s t r a m l in guam pen i tu s ca l lendam

Pe rg ra tu m nobis est l ec tor ibus n u n ­t iare ex imi um h u j u s m o d i opus cum pr i ­m u m ap u d no s t r a te s prodieri t .

A P. C. M F

solutaad m in is t r a to r mi t t i t . In b ib l i og raph ia saepe n u m e r o l ib ro ru m pretium deest , qu ia nec in ipsis p ro recens ione missi s p ros ta t . Voces quae cruce s igna ntu r , lati nae sunt , qu ibus ta m e n recens a d d i t u r nos t rae ae ta t i s sensus . . . , quae vero a s ­ter i sco p r a e n o t a n t u r nova o m n i n o v o ­c a b u l a sun t , r o m a n i s ign ota q u a m ­q u a m rad ix vel ex graeco vel ex la t ino fon te p r o m a n a i .

Jos. C. ET Ale O ( Ceheginium). Nunc ad vos, o boni . Li t teras vest ras valde amo. Alfonsi legetis carmen; a lia . exspecto, quae o p p o r t u n o tem pore edentu r . S t r o p h a s apphi ca saep iss im e a p u d H o r a t i u m s e n s u m perfectum con t inet , q u a m v is non n u n q u a m pu n c to non f iniatur adoniu s ; est sa l tem o m ­n iu m o p t i m a conc lus io : sic et peri t i sen t iu n t . Salvere jubebi t i s no vum Col le ­gii R ec tor em e u n d e m q u e c l a r i ss im um docto rem. Nisi ergo al iud significaveris ad te et ad Collegium Ceheginense P a LAHSTRAM m i t t e m u s . T u a vota for tune t Deus.

238

www.culturaclasica.com

Page 19: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

Exercitationes Scholares

sed Dionysius qui habet auditus in pedibus.

Franciscus C orona , C. M. P.III cursus alumnus, Cervariae

A ristippi acumen

Interpellans quadam occasione Aris­t ippus pro amico suo apud Dionysium regem atque cum is preces ejus admittere nollet, ad pedes ipsius se provolvit, in- cepitque osculari eos ac amplexari dum obtineret quod rogabat. Cum aliqui fac­tum reprehendissent, respondit: «In cul­pa ego non sum, sed Dionysius cui sunt in pedibus auditus».

Johannes C asais, C. M. P.II cursus alumnus, Segoviae

Cum quondam Aristippus interpel­lavisset pro amico regem Dionysium et hic noluisset admittere preces, AriStippus sese provolvit in pedes regis et incepit eos amplexari et deosculari, usque dum consecutus eét quod rogabat.

Cum aliqui eum reprehendissent fa£ti, respondit: ego non in culpa sum,

Irrisio T himonis

Thimon quadam dic processit in ros­tra ut proferret sermonem. Cont icuere omnes praesentes, aliquid magni momen­ti didturum esse cogitantes, nam rarissi­me contionari solebat; et tunc Th imo: « Athenienses, inquit; poSt meam domum eSt hortus et in eo heus, cujus in ramis multi se laqueo suspenderunt . Et nunc in eo Stru&uram ponere duxi. Ideo id vobis nuntiare mihi visum eSt, ut si quis se laqueo suspendere velit, id ante sec­tionem arboris facere properet».

Irenaeus M artín, C. M . P.Ic. alumnus, Segoviae, Quinto Kal.junii, 1946

Compositio vertendaDolor de Augusto por la derrota de Q. Varo

Graves ignominias cladesque 1 duas omnino, nec alibi quam in Germania, accepit AuguStus, alteram Lollianam * majoris infamiae quam detrimenti, Var ia­nam 3 alteram paene exitiabilem, tribus legionibus cum duce legatisque caesis. Hac nuntiata, excubias per urbem indixit, ne quis tumultus exiSlerct. Vovi t et 4 magnos ludos Jovi O . Max., si res publica in meliorem ¿latum vertisset. Adeo denique consternatum ferunt, ut per continuos menses barba capilloque summisso5 caput foribus interdum illideret vociferans: «Quindlili Vare, legiones redde!» diemque cladis quotannis maeStum habueri t ac lugubrem.

N o t u l a e : 1. Graves et ignominiosas Quinctilii Vari vencido por Arminio elclades (Endiadis). — 2. Lollianam = M. año 9 de la era crist iana. — 4 el = quo-Lollii Paulini. derrotado por los germa- que. — 5. summisso = summissis. nos el año 16 antes de C. — 3. sel. P.

239

www.culturaclasica.com

Page 20: PALAESTRA LATINA - culturaclasica.com · se celebrará sin falta el día...J D. Lucreti Satri ‘Valentis flaminis Neronis Auguili filii perpetui gladiatorum paria X, ex ante diem

CURIOSA ET JOCOSA157. - I

Tu Ire Nero Terni Cicero In tuere O r i e n t u r C e n tu r io T u t e n t u r Cucurr i Tu r tur Inter Rete Ero In

74 5

7 6 2 3 2 6 8

4 2 6 3 71 7 1 2 6 8

7 3 4 5 2 6 28 6 7 2 3 4 5 6 1 2 3 4 5 6 7 8 4 5 4 2 3 4 5 61 5 1 5 6 6 74 5 6 4 5 67 3 4 2 66 2 4 22 6 87 35R

IUXTA FLUMEN158. — Q u i d piscari s , An ton i? —«Pulices»— Et cu ju sn am speciei su n t pisces

ist i?— Ignoro. Nul lu m a d h u c p isca tus

sum,J o h a n n e s C a s a i s , G . M . P .

IIc. alumnus, Segoviae

IN AULA159. — M a g i s t e r . — C u r se rus ad a u ­

la m venis? Johannel le .D i s c i p u l u s . — Q u i a me pa te r i n d i ­

gebat .M a g i s t e r — Poteratne alio uti.D i s c i p u l u s . — Non potera t . Q u o ­

n iam acr i te r me verberabat .T h o m a s V a l e n c i a . C. M P.

160. — Dic nobis , Francisce , quid fecerunt hebrae i p o s t ex i tum e mar i Ru bro ?

—S e d e ru n t ut sole s iccarentur .Is i d o r u s G a r c í a , C. M. P.

Barbastri

161. — J o se phus p r i m u m ad po r tu m accedi t , et. cum m a g n a m c y m b a m vi­det, exc lamat: Pater , adsp ice vapori t ra - h a m se ab lu en te m .

G e o r g i u s C a t a i .áBarbastri

INTELAIENTI PA U C A

162. — G raecu lu s qu id am , q u o t i e s ­c u m q u e de au la regia Augus t us d e s c e n ­deba t , ei e p ig ra m m a honor if icum por r i ­gere soleba t.

Hoc cum saepiss ime f rust ra graecus fecisset ne id ru rsus faceret, Augustus e p ig r a m m a breve in ch i rographo s c r ip ­sit . C u m i te rum graeculus Augus tu m convenisse t. Augus t i ep ig ram na accepi t , legensque laudare coepi t , et verbis et vultu et ges t ibus mirari ; de inde cum ad i m p e ra to re m accesisset , d em is sa m a n u in c rume na , a l iquos dedux i t denar ios ut princ ipi da re n tu r ; a tque a r rogans , se plus d a tu ru m , inqui t , si p lus habere t .

O m n i u m cum risus sequere tur , grae- cu lum Augus tus arcessivi t et ei m a g n a m pecuniae s u m m a m , qua cer to indigebat , dari jussi t .

F. B o s o r . C. M. P.II c alumnus Barbastri

CHOCOLATES ORÚS - ZARAGOZALOS MEJORES DEL MUNDO

Marca de la Casa: Escudo de la Virgen del Carmen

No busque otros. Los mejores del mundo

C H O C O L A T E S O R Ú S - Z A R A G O Z A

Typographia — F. Camps C a lm e l .— Teleph. 5^. — Tarregae in Prov. Ilerdensi

www.culturaclasica.com