Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała...
description
Transcript of Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała...
![Page 1: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/1.jpg)
Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową:
glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe
![Page 2: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/2.jpg)
Cukrzyca
to grupa chorób metabolicznych o różnej etiologii, charakteryzująca się przewlekłą hiperglikemią
spowodowaną zaburzeniami wydzielania lub działania insuliny
![Page 3: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/3.jpg)
Prawidłowy poziom glukozy na czczo w surowicy:
dzieci-3.5-5.6 mmol/ldorośli-4.5-5.9 mmol/l
![Page 4: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/4.jpg)
Kryteria diagnostyczne cukrzycy obejmują:
1.Glikemia na czczo (osocze krwi żylnej)> 7,0 mmol/l (126 mg/dl)
2.Glikemia przygodna oznaczona w osoczu> 11,0 mmol/l (200mg/dl)
3.OGTT po 2h > 11,0 mmol/l
![Page 5: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/5.jpg)
Badania laboratoryjne w cukrzycy
# Badania przesiewowe (dzieci, przyszli rodzice)
# Diagnostyka w kierunku potwierdzenia cukrzycy
# Diagnostyka w kierunku ustalenia typu cukrzycy
# Badania w fazie ostrej cukrzycy
# Monitorowanie leczenia osób z cukrzycą
# Badania przesiewowe w kierunku powikłań cukrzycy
# Diagnostyka w powikłaniach
![Page 6: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/6.jpg)
Rola laboratorium w cukrzycyFaza przedkliniczna:
# Markery genetyczne HLA# Markery immunologiczne przeciwciała przeciwko GAD, IAA, fosfatazie tyrozyny
# Stężenie glukozy (metoda zautomatyzowana)# Stężenie insuliny (na czczo, OGTT)
Faza kliniczna:# Stężenie glukozy
# OGTT# Ciała ketonowe (krew, mocz)
# Insulina, peptyd C, testy stymulacyjne
Leczenie – faza ostra:# Stężenie glukozy (krew, mocz)# Ciała ketonowe (krew, mocz)
# równowaga kwasowo-zasadowa# mleczany
Leczenia – faza przewlekła:# Stężenie glukozy (krew, mocz)
# Białka glikowane – HbA1c# Białka w moczu – wydalanie albumin mikroalbuminuria, proteinuria
# Lipidy, kreatynina
![Page 7: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/7.jpg)
Metody oznaczania glukozy
![Page 8: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/8.jpg)
Metoda z heksokinaząGlukoza pod wpływem heksokinazy ulega fosforylacji przy udziale ATP do glukozo-
6-fosforanu i ADP. Glukozo-6-fosforan jest utleniany do 6-fosfoglukonianu przy jednoczesnej redukcji NAD do NADH. Powstaniu NADH towarzyszy wzrost
absorbancji przy długości fali 340nm, który jest proporcjonalny do stężenia glukozy w badanej próbce. Metoda pozwala na oznaczanie jej stężenia w surowicy krwi, osoczu i
moczu.
heksokinaza
Glukoza +ATP G-6-P +ADP G-6-PDH (Dehydrogenaza G-6-P)
G-6-P +NAD 6-PG +NADH +H
![Page 9: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/9.jpg)
Metoda z oksydazą glukozypolega na przekształceniu glukozy przez oksydazę glukozową w kwas glukonowy przy
jednoczesnym utworzeniu nadtlenku wodoru, a następnie, redukcji H2O2 przez peroksydazę w obecności o-dianizydyny (DH2), która ulega
utlenieniu tworząc barwny produkt końcowy (związek D):
oksydaza glukozy
glukoza + H2O + O2 kwas glukonowy + H2O2peroksydaza
H2O2 + DH2 2H2O + D
![Page 10: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/10.jpg)
Metoda z dehydrogenazą glukozy
Dehydrogenaza glukozy
glukoza+NAD D-glukozo-delta-lakton+NAD+H
![Page 11: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/11.jpg)
Metoda o-toluidynowa
gorący kw. octowy
O-toluidyna+glukoza kompleks chromogenowy
![Page 12: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/12.jpg)
CZUJNIK TEN STANOWI ELEKTRODA TLENOWA ZAWIERAJĄCA ODPOWIEDNI ENZYM W CZĘŚCI RECEPTOROWEJ. ENZYMEM TYM JEST -OKSYDAZA GLUKOZOWA, KTÓRA KATALIZUJE REAKCJĘ UTLENIANIA GLUKOZY. TAK
SKONSTRUOWANĄ ELEKTRODĘ TLENOWĄ UCZULONĄ ENZYMATYCZNIE ZANURZA SIĘ W ROZTWORZE NASYCONYM TLENEM Z POWIETRZA I REJESTRUJE PRĄD
POCZĄTKOWY. PO WPROWADZENIU DO BADANEGO ROZTWORU GLUKOZY CZĘŚĆ TLENU DYFUNDUJĄCEGO DO KATODY JEST ZUŻYWANA W REAKCJI UTLENIENIA
GLUKOZY Z WYKORZYSTANIEM IMMOBILIZOWANEGO ENZYMU ZGODNIE Z REAKCJĄ. W WYNIKU TEGO PROCESU ZMNIEJSZA SIĘ KONCENTRACJA TLENU W
ROZTWORZE I MALEJE STRUMIEŃ JEGO DYFUZJI W KIERUNKU POWIERZCHNI KATODY. GDY PROCESY NA ELEKTRODZIE OSIĄGNĄ STAN USTALONY, WÓWCZAS REJESTRUJE SIĘ PRĄD KOŃCOWY. OBSERWOWANY SPADEK NATĘŻENIA PRĄDU
JEST WPROST PROPORCJONALNY DO STĘŻENIA GLUKOZY.
Elektrochemiczny czujnik glukozy
![Page 13: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/13.jpg)
PRZEPROWADZENIE POMIARU POLEGA NA POBRANIU KROPLI KRWI (NAJCZĘŚCIEJ Z PALCA), NANIESIENIU JEJ NA TEST PASKOWY UMIESZCZONY W APARACIE I ODCZYTANIU WYNIKU. DOSTĘPNE NA RYNKU GLUKOMETRY MIERZĄ STĘŻENIE GLUKOZY ZA POMOCĄ JEDNEJ Z
DWÓCH METOD: FOTOCHEMICZNEJ I ELEKTROCHEMICZNEJ. METODA FOTOCHEMICZNA, NAZYWANA RÓWNIEŻ REFLEKTOMETRYCZNĄ, POLEGA NA REJESTROWANIU ILOŚCI ODBITEGO ŚWIATŁA, ZALEŻNEGO OD ZMIANY ZABARWIENIA POLA TESTOWEGO,
NATOMIAST METODA ELEKTROCHEMICZNA MIERZY NATĘŻENIE MIKROPRĄDU ELEKTRYCZNEGO PRZEPŁYWAJĄCEGO PRZEZ POLE REAKTYWNE TESTU PASKOWEGO (POD
WPŁYWEM GLUKOZY ZACHODZI TAM ENZYMATYCZNA REAKCJA CHEMICZNA)
CELEM GLUKOMETRII JEST MONITOROWANIE STOPNIA WYRÓWNANIA GLIKEMII U CHORYCH NA CUKRZYCĘ, A NIE
DIAGNOSTYKA !!!
Glukometr
![Page 14: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/14.jpg)
1 etap – reakcja enzymatyczna
2 etap – pomiar fotometryczny lub elektrochemiczny
![Page 15: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/15.jpg)
Hemoglobina glikowana
![Page 16: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/16.jpg)
Hemoglobina glikowana - mieszanina kilku różnych pochodnych powstających w wyniku reakcji
glukozy lub innych węglowodanów z wolnymi grupami aminowymi dostępnymi na powierzchni makrocząsteczki Hb;
glukoza przyłącza się do waliny N-końcowego fragmentu łańcucha β.
HbA1c służy do oceny poziomu glikacji w celu monitorowania leczenia cukrzycy.
Metodą referencyjną oznaczania glikowanej HbA1c jest metoda HPLC (wysokosprawna chromatografia cieczowa)
![Page 17: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/17.jpg)
Metody oznaczania
![Page 18: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/18.jpg)
Metodą referencyjną oznaczania glikowanej HbA1c jest metoda HPLC (wysokosprawna chromatografia cieczowa)
Wykonanie:
1. rozpuszczoną próbkę w rozpuszczalniku nakłada się na kolumnę wypełnioną żelem krzemionkowym
2. zachodzą oddziaływania pomiędzy próbką a wypełnieniem kolumny i następuje rozdział
![Page 19: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/19.jpg)
Inne metody:
# izoelektroogniskowanie
# spektrofotometria
# spektroskopia masowa
# met. immunochemiczne
![Page 20: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/20.jpg)
Czynniki interferujące z metodami oznaczania glikowanej Hb:
# HbS, HbC, HbF
# pH, molalność, temperatura
# mocznica, żółtaczka, lipemia, niedokrwistość, ciąża
# penicylina, aspiryna, witamina C
# Wiek
# Rasa
![Page 21: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/21.jpg)
Ocena wartości HbA1:
norma / cukrzyca wyrównana 5,5 – 8%
dobrze wyrównana cukrzyca 8 – 10%
częściowo wyrównana cukrzyca 10 – 12%
niewyrównana cukrzyca 12%
![Page 22: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/22.jpg)
Ciała ketonowe
aceton kwas acetylooctowy
kwas β-hydroksymasłowy (stanowi najwyższą frakcję)
![Page 23: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/23.jpg)
W przypadku cukrzycy, gdy wystąpi brak insuliny, jako alternatywne źródło energii rozkładane są
tłuszcze, a efektem ubocznym tego jest nadmierne gromadzenie ketonów we krwi. Nadmiar ketonów
we krwi jest przyczyną kwasicy ketonowej. Organizm próbuje pozbyć się ich przez intensywne wydalanie z
moczem lub przez płuca
![Page 24: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/24.jpg)
Metody oznaczania
![Page 25: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/25.jpg)
Ciała ketonowe w moczu oznacza się przy użyciu pasków testowych, metodą opartą na reakcji acetonu i kwasu acetooctowego z nitroprusydkiem sodu i
glicyną w środowisku alkalicznym, w wyniku której powstaje barwne kompleksowe połączenie. Ma ona charakter półilościowy, ze wzrokową lub reflektometryczną (czytniki pasków) oceną zmiany barwy pola reakcyjnego.
Metoda ta nie pozwala na wykrycie kwasu beta-hydroksymasłowego, stanowiącego największą frakcję ciał ketonowych. Badanie powinno się
wykonywać w niedawno oddanej próbce moczu. Wyniki fałszywie dodatnie mogą wystąpić u chorych zażywających leki zawierające grupy
sulfhydrylowe.Na wyniki fałszywie ujemne może wpływać obecność w dużych stężeniach kwasu askorbinowego w moczu.
![Page 26: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/26.jpg)
Podstawą ilościowego oznaczania stężenia kwasu beta-hydroksymasłowego w osoczu lub w pełnej krwi włośniczkowej jest
reakcja utleniania kwasu beta-hydroksymasłowego do acetooctowego, katalizowana przez swoisty enzym, dehydrogenazę kwasu beta-
hydroksymasłowego (beta-HBDH), z odczytem spektrofotometrycznym lub amperometrycznym. Badanie to ma przewagę nad oznaczaniem kwasu acetooctowego w moczu w rozpoznawaniu i monitorowaniu
przebiegu cukrzycowej kwasicy ketonowej.
![Page 27: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/27.jpg)
Albumina w moczu
Pojawia się, gdy u osób chorujących na cukrzycę dochodzi do uszkodzenia nerek
Mikroalbuminuria jest wczesnym markerem nefropatii cukrzycowej i nadciśnieniowej niestety
jest ona niewykrywalna rutynowym paskiem testowym (próg detekcji ok. 200-250 mg/l)
Albuminę w moczu można zmierzyć metodą RIA alboHPLC
![Page 28: Oznaczenia oceniające gospodarkę węglowodanową: glukoza, HbA1c, albumina w moczu, ciała ketonowe](https://reader035.fdocuments.net/reader035/viewer/2022062813/568164b6550346895dd6c015/html5/thumbnails/28.jpg)
Dziękuję