Programma

www.surf.nl/ozdag

twitter: #ozdag

De SURF Onderzoeksdag is speciaal bedoeld voor onderzoekers en hun ondersteuners.

Op de SURF Onderzoeksdag laten onderzoekers zien hoe ICT-methoden en -hulpmiddelen wetenschappelijk onderzoek, en de presentatie daarvan, kunnen verrijken en vernieuwen. De nieuwste nationale en internationale ontwikkelingen zullen de revue passeren. In keynote speeches en parallelsessies worden de mogelijkheden gepresenteerd. Inspirerende voorbeelden demonstreren de rol die ICT speelt in tekst-, data- en beeldanalyse en –presentatie. Er zijn ook sessies over hoe ICT kan helpen bij het profileren van het eigen onderzoek, en over de link tussen onderzoek en onderwijs.

Programma

9.30 uur Ontvangst met koffie/thee

10.00 Welkomstwoord door Wim Liebrand, directeur SURF

10.05 Keynote Cameron Neylon, senior researcher bij het Britse Science and Technology Facilities Council (STFW): Network Enabled Research: Not just bigger or better, but fundamentally different

10.45 Jos Engelen, voorzitter NWO

11.05 Koffie/thee pauze

11.25 Eerste ronde parallelle sessies

12.05 Tweede ronde parallelle sessies

12.45 Lunch

13.30 Derde ronde parallelle sessies

14.15 Vierde ronde parallelle sessies

15.00 Koffie/thee pauze

15.30 Keynote Richard Zijdeman, onderzoeker Sociologie aan de Universiteit Utrecht: myResearch Portal

16.00 Afsluiting en uitreiking Verrijkte Publicatie van het jaar door Marc Dupuis, programmamanager ICT & Onderzoek SURF

16.30 Borrel

Programma per track

RONDE & TIJD spreker onderwerp/titel

TRACK TEKST 11.25-12.00 Antal van den Bosch (RU) Zwemmen in Tekst Groen/Beam 12.05-12.45 Barend Mons (NBIC) Nanopublicaties

13.30-14.10 Arjan van Hessen (Uwente) HLT-Infrastructure for the Humanities

14.15-14.55 Maarten de Rijke (UvA) information and language processing

DATA 11.25-12.00 Jan Bot (LUMC) Data processing in the Life Sciences, from small jobs to Big Data

Blauw/Glow 12.05-12.45 Marcel Das (CentERdata)

Innovatie in dataverzameling voor wetenschappelijk onderzoek: het MESS project

13.30-14.10 Lars Ridder (NL e-Science Center) Toepassing chemoinformatica

14.15-14.55 Dries Heesakkers (UvA)

Over ervaringen in het CARDS (Controlled Access to Research Data Stored securely) project

BEELD&GELUID 11.25-12.00 Anja Volk (UU) ICT bij musicologie

Oranje/Flash 12.05-12.45 Roy Damgrave (UTwente) Virtual Reality als ondersteuning van samenwerking

13.30-14.10 Yolande Kolstee en Wim van Eck (AR Lab)

Over de ontwikkeling van augmented reality headsets, ‘brillen’ die het mogelijk maken virtuele beelden toe te voegen aan de fysieke wereld

14.15-14.55 Sennay Ghebreab (VU) beeldherkenningsonderzoek

PROFILEREN ONDERZOEK 11.25-12.00

Paul Wouters en Rodrigo Costas (CWTS)

Users, narcissism and control – tracking the impact of scholarly publications in the 21st century

Rood/Spark 12.05-12.45 Jan Gutteling (UTwente) Geen paniek, het is maar een verrijkte publicatie!

13.30-14.10 Jason Wilde (Nature) - Featured Speaker

Nature’s responses to developments in scholarly communication

14.15-14.55 Willem Bouten (UvA)

Virtual labs als infrastructuur voor internationale samenwerking bij biodiversiteits onderzoek

ONDERZOEK IN ONDERWIJS 11.25-12.00 Adam Belloum (UvA) Opleiden van DataScientists

Geel/Fluor 12.05-12.45 Jikke Groot-Adema (UU) Virtual Research Environments (VRE) bij onderwijs

13.30-14.10 Sylvia Moes (VU) Verrijkte Weblectures

14.15-14.55 Annette Langedijk (UvA) Toepassing e-learning techniek voor onderzoekers

Overzicht zalen

Sessies en hoofdprogramma vinden plaats in:

- Auditorium - Fluor (geel) - Beam (groen) - Spark (rood) - Glow (blauw) - Flash (oranje)

Sprekers Hoofdprogramma

Plenair

in Auditorium

Wim Liebrand

Directeur SURF

10.05 – 10.45 uur Welkom

Plenair

in Auditorium

Cameron Neylon

Senior wetenschapper bij de Britse Science and Technology Facilities Council (STFW).

10.05 – 10.45 uur Network Enabled Research: niet alleen groter en beter, maar vooral fundamenteel anders.

Internet heeft net als alle eerdere netwerktechnologie, zoals mobiele telefonie maar ook het schrijven zelf, de potentie om een kwalitatieve verandering teweeg te brengen in onze mogelijkheden als mens, organisatie en samenleving. De eerste contouren van de veranderingen in de ons ter beschikking staande onderzoekscapaciteit zijn zichtbaar. Hoe kunnen we de netwerkcapaciteit die internet ons biedt, gebruiken om wetenschappelijk onderzoek efficiënter en effectiever te maken?

Plenair

in Auditorium

Jos Engelen

Voorzitter NWO

10.45 – 11.05 uur NWO en ICT en Onderzoek

Plenair

in Auditorium

Richard Zijdeman

Onderzoeker Sociologie aan de Universiteit Utrecht Fellow aan de University of Stirling

15.30 – 16.00 uur myResearch Portal

Lancering van het demonstratiemodel van myResearch Portal Richard heeft als eerste onderzoeker myResearch Portal uitgeprobeerd. Via de portal krijgt een onderzoeker gadgets aangeboden van diensten die tot nu toe op verschillende plaatsen via internet worden aangeboden. Zo kan een onderzoeker de resultaten van zijn of haar onderzoek, zowel publicatie als onderzoeksdata, veilig opbergen. Hij of zij kan vervolgens een Verrijkte Publicatie maken.

Plenair

in Auditorium

Marc Dupuis

Programmamanager ICT & Onderzoek van SURF

15.30 – 16.00 uur Uitreiking van de Verrijkte Publicatie van het jaar en afsluiting

Tracks

Track Tekst Zaal Beam

Trackvoorzitter: Martin Everaert Hoogleraar Syntaxis en Lexicon aan de Universiteit Utrecht en docent bij de opleiding Taalwetenschap

Track Tekst Antal van den Bosch

Hoogleraar Example-based language modelling aan de Radboud Universiteit Nijmegen

11.25 – 12.00 uur Zwemmen in tekst

Zaal Beam Text mining is een combinatie van technieken uit de taaltechnologie en de data mining waarmee op grote schaal data, informatie en kennis uit teksten afgeleid kan worden. Meer dan ooit vullen we onze wereld met communicatie, en ons primaire middel is en blijft taal (tekst en spraak). Wikipedia, nieuwssites, blogs, en sociale media vullen onze schermen. Al dit meertalige en veelvormige communicatiegeweld is schitterend onderzoeksmateriaal voor

communicatiewetenschappers en taalkundigen. De techneuten-tussenlaag, de taaltechnologie, bouwt tools die zowel handig zijn voor de gebruiker (automatisch vertalen, automatische spellingcorrectie) als diepere inzichten geven aan onderzoekers over de bouwstenen van taal en verbale communicatie.

Track Tekst Barend Mons

Scientific Director van het Netherlands Bioinformatics Centre (NBIC), Universitair hoofddocent Biosemantiek aan het Universitair Medisch Centrum van de Erasmus Universiteit en de Universiteit Leiden, initiator van Concept Web Alliance (CWA) en eScience Integrator bij het Netherlands eScience Center.

12.05 – 12.45 uur Nanopublicatie in de context van eScience

Zaal Beam In een wereld met een toenemende complexiteit, speelt de interoperabiliteit van data een sleutelrol en zal ‘data publishing’ de norm worden. Nanopublicatie is een vorm van datapublicatie. Barend beschouwt de toenemende complexiteit en nanopublicatie binnen de levenswetenschappen. Nieuwe technologieën hebben onze mogelijkheden om enorme datasets te creëren veranderd. Meer data wordt erkend als een cruciale bron voor onderzoek. Er zijn methoden ontwikkeld om enorme datasets, afkomstig uit diverse bronnen, te analyseren. De enorme verbeteringen in data mining en de technologie in meetinstrumenten hebben geleid tot een exponentieel groeiende stroom data; de ‘data explosion’ in de levenswetenschappen. De toegenomen complexiteit vraagt ook om samenwerkingsomgevingen om de datasets aan te pakken, de baas te worden en te vertalen in inzichten. Projecten en programma’s in de levenswetenschappen zijn in toenemende mate multidisciplinair en internationaal. Dit maakt samenwerking en data en informatie- en kennismanagement steeds complexer en trekt dit over de grenzen van het eigen lab.

Track Tekst Arjan van Hessen

Onderzoeker Geesteswetenschappen bij Twente Universiteit en Universiteit Utrecht en Lid van Executive Board van CLARIN.nl

13.30-14.10 uur HLT-Infrastructuur voor de Humaniora

Zaal Beam

De Geesteswetenschappen maken zowel voor onderzoek als voor de publicatie/disseminatie van dat onderzoek, steeds meer gebruik van digitale technieken. Het is eigenlijk niet meer goed voorstelbaar dat een onderzoeker maandenlang de archieven induikt op zoek naar ‘data’ als de data al gedigitaliseerd zijn.

Er is wel een aantal potentiële bottlenecks.

Vaak zijn de data op een ‘eigen-wijze’ gedigitaliseerd en van metadata voorzien waardoor een applicatie niet zomaar gebruik kan maken van de data. Veel tools zijn gemaakt door ‘techneuten’ die niet altijd de taal van de onderzoekers spreken waardoor het dikwijls erg moeilijk is om de beschikbare technologie te gebruiken. Tenslotte is er nog veel koudwatervrees cq onbekendheid: men kent elkaars ‘producten’ niet.

Het zes jaar durende Infrastructuur programma CLARIN probeert oplossingen te vinden voor de bottlenecks. Er wordt o.a. gewerkt aan standaardisering, kennisuitwisseling en centraal beheer en updating van tools en services. De nadruk die nu nog ligt op tekst wordt mogelijkerwijze in de nabij toekomst verruimd naar beeld en spraak/geluid.

Track Tekst Maarten de Rijke

Hoogleraar Information Processing and Internet bij het Instituut voor Informatica van de Universiteit van Amsterdam

14.15-14.55 uur De volgende zoekmachine

Zaal Beam

Wat gebeurt er in het onderzoek rondom zoekmachines? Waar gaat het heen? Wat kan de zoekmachine van morgen en overmorgen? Lopend onderzoek aan zoekmachine-algoritmes wordt gekenmerkt door een toenemende diversificatie van interfaces, taken, types gebruiker, soorten tekst en andere informatie. Steeds meer, steeds sneller, en steeds meer divers. Interacties met gebruikers worden vastgelegd en leveren zowel ‘computational’ als cognitieve inzichten op over zoeken en zoekgedrag. In toenemende mate worden deze inzichten ingezet zodat de zoekmachine volautomatisch en in real-time zijn gedrag aanpast aan het gedrag en de (vooral impliciete) feedback van gebruikers. Maarten illustreert deze ontwikkelingen aan de hand van enkele voorbeelden en identificeert de onderliggende trends.

Track Data Zaal Glow

Trackvoorzitter: Scott Lusher eScience Integrator eChemistry bij het Netherlands eScience Center

Track Data Jan Bot

Promovendus Universitair Medisch Centrum, Universiteit Leiden en e-Architect bij e-BioGrid

11.25 – 12.00 uur Gegevensverwerking in de levenswetenschappen, van kleine projecten tot Omvangrijke Data

Zaal Glow

Met de komst van nieuwe sequencingtechnieken is het inmiddels mogelijk om het volledige genoom van iemand te ontrafelen. Onderzoekers kunnen zo de genetische oorzaken van ziektes onderzoeken. Aangezien tijdens het sequencen een enorme hoeveelheid data wordt gegenereerd, zijn grote opslag- en rekenfaciliteiten van essentieel belang. Jan Bot geeft een overzicht van de infrastructuur die momenteel gebruikt wordt. Daarnaast zal hij twee voorbeelden geven van de voordelen van deze infrastructuur voor het moleculair biologisch onderzoek.

Track Data Marcel Das

Directeur CentERdata, Instituut voor dataverzameling en onderzoek

12.05 – 12.45 uur Innovatie in dataverzameling voor wetenschappelijk onderzoek: het MESS project

Zaal Glow

MESS is een geavanceerde faciliteit voor dataverzameling binnen de sociale wetenschappen. Kernelement is het LISS panel: een representatief panel bestaande uit ongeveer 5000 huishoudens (en 8000 individuen). Het panel is gebaseerd op een kanssteekproef. Huishoudens zonder computer of internet krijgen apparatuur en een internet aansluiting in bruikleen om mee te kunnen doen. Naast de maandelijkse vragenlijsten en experimenten worden innovatieve meetinstrumenten ingezet om data te verzamelen, zoals geavanceerde weegschalen en versnellingsmeters, maar ook smartphones. MESS is een publiek goed dat gratis toegankelijk is voor wetenschappelijk onderzoek. Het LISS panel kan worden gebruikt voor verzameling van nieuwe gegevens, maar ook bestaande gegevens worden via een op DDI3 gebaseerde data disseminatie tool vrij beschikbaar gesteld voor onderzoek.

Track Data Lars Ridder

Senior eScience engineer bij het Netherlands eScience Center

13.30-14.10 uur Over het gebruik van chemoinformatica bij het in kaart brengen van de metabole processen in biologische systemen.

Zaal Glow

Metabolomica is een techniek waarmee (veranderingen in) de metabolieten van een biologisch monster gedetailleerd in kaart worden gebracht. Dit is van groot potentieel belang voor ons inzicht in de biologische systemen en processen op scheikundig niveau. Vanwege de complexiteit van de datasets die met de huidige metabolomische platforms worden gegenereerd, kan de techniek echter nog niet ten volle worden benut. eScience technology gaat een cruciale rol spelen bij de ‘mining’ en het interpreteren van deze complexe data. Lars illustreert dit aan de hand van een praktische applicatie van een recent ontwikkelde chemoinformatics-based analysis workflow.

Track Data Dries Heesakkers

Projectmanager Universiteitsbibliotheek Universiteit van Amsterdam

14.15 – 14.55 uur Over ervaringen in het CARDS (Controlled Access to Research Data Stored securely) project

Zaal Glow

Welke ondersteuning kunnen instellingen het best bieden aan hun onderzoekers waar het gaat om omgaan met onderzoeksdata, zodat dit aansluit bij de eisen en wensen van onderzoekers, instellingen en subsidiegevers?

In het SURFshare project CARDS (Controlled Access to Research Data, Stored Securely) is onderzocht hoe onderzoekers ondersteund kunnen worden bij omgaan met onderzoeksdata o.a. met zeven pilots bij vijf instellingen. Dit resulteerde onder andere in aanbevelingen aan onderzoeksgroepen, instellingen en subsidiegevers.

De nadruk in deze presentatie is op wat onderzoekers zelf kunnen doen (al dan niet doordat financiers als KNAW en EU er om vragen bij project-voorstellen). En welke vormen van ondersteuning mogen onderzoekers van hun instellingen verwachten c.q. waar kunnen zij om vragen.

Track Beeld en Geluid Zaal Flash

Trackvoorzitter: Dr. Maurice Bouwhuis Relation & innovation manager SARA

Track Beeld en Geluid

Anja Volk

Onderzoeker Informatica: multimedia en geometrie, Universiteit Utrecht

11.25 – 12.00 uur Over ICT gebruik bij musicologie: het modelleren van muzikale gelijkenis voor muziekzoekmachines.

Zaal Flash Anja laat aan de hand van haar VIDI-project “Modelling musical similarity over time through the variation principle” zien, welke verbanden er tussen muziekonderzoek en ICT bestaan in het nieuwe, snel groeiende vakgebied van Music Information Retrieval (MIR). De afgelopen twintig jaar vond er een enorme digitalisering in muziek plaats. Daarom ontwikkelen MIR onderzoekers zoekmethoden die luisteraars helpen bij het zoeken van muziek op internet. Muzikale gelijkenis is daarbij een belangrijk concept. In het VIDI-project ontwikkelen ze, door muziekwetenschap, cognitiewetenschap en informatica te integreren, een model dat beschrijft hoe luisteraars muzikale gelijkenis ervaren. Typische ICT-uitdagingen zijn de verschillende typen data die voor muziek bestaan en de verschillende implementaties van algoritmes, die op een wetenschappelijk verantwoorde manier vergeleken moeten kunnen worden.

Ook de communicatie tussen mensen die in muziekonderzoek en informatica werken is van groot belang voor een goed resultaat. Typische misverstanden komen vaak voor. In deze presentatie geeft Anja een aantal voorbeelden vanuit haar eigen onderzoek over de uitdagingen van computationeel onderzoek naar muziek.

Track Beeld en Geluid

Roy Damgrave

Onderzoeker in het Virtual Reality Laboratory Twente

12.05 – 12.45 uur Virtual Reality als ondersteuning van samenwerking

Zaal Flash Binnen een gemiddeld productontwikkelingsproces creëert het gecombineerde werk van vele verschillende ontwerpers, ingenieurs en andere belanghebbenden de synergie die nodig is om de kwaliteit van het resultaat te maximaliseren. Ieder teamleden is een expert in zijn expertisegebied, en kan als zodanig een waardevolle bijdrage leveren aan het proces. Om dit volop te benutten is een adequate samenwerking en communicatie tussen de verschillende

belanghebbenden essentieel. Om dit proces te faciliteren en te stimuleren kan er gebruik gemaakt worden van talloze (virtuele) ondersteuningen. Essentieel hierbij is juist de keuze van welke techniek bruikbaar kan zijn op welk moment binnen het project, en hoe deze in te passen is in de bredere context van de betreffende ontwerpfase. Binnen het Virtual Reality Laboratorium in Twente wordt er (mede in samenwerking met het Europese Visionair project) gezocht naar mogelijkheden om de keuze en implementatie van (nieuwe) virtuele technieken te ondersteunen.

Track Beeld en Geluid

Yolande Kolstee en Wim van Eck

Yolande is hoofd van het AR Lab, het Augmented Reality laboratorium en lector innovatieve visualisatietechnieken aan de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag. Wim is 3d-animator/augmented reality ontwikkelaar bij het AR Lab en gastonderzoeker aan de Universiteit Leiden naar hybride biologisch-digitale systemen.

13.30 – 14.10 uur Over de ontwikkeling van augmented reality headsets, ‘brillen’ die het mogelijk maken virtuele beelden toe te voegen aan de fysieke wereld

Zaal Flash Het AR Lab is een samenwerking tussen de Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Den Haag, TU Delft en Universiteit Leiden. Gezamenlijk streven zij ernaar om het samengaan van de fysieke wereld en virtuele wereld te begrijpen, te ontwikkelen, verfijnen en verbeteren. Yolande en Wim gaan we in op de ontwikkeling van augmented reality headsets, ‘brillen’ die het mogelijk maken virtuele beelden toe te voegen aan de fysieke wereld. Studenten en docenten van eerdergenoemde onderzoeksinstellingen werken actief samen om zo hun artistieke, experimentele en wetenschappelijke expertise te combineren.

Track Beeld en Geluid

Sennay Ghebreab

Assistent-hoogleraar bij het Intelligent Systems Lab Amsterdam, Instituut voor Informatica van de Universiteit van Amsterdam

14.15 – 14.55 uur Over beeldherkenningsonderzoek

Zaal Flash Binnen een paar honderd milliseconden vertalen wij de lichtpatronen die op ons netvlies vallen, in percepties van objecten en situaties met een emotionele betekenis. Wat opvalt is de rekenkundige efficiency van dit proces, aangezien de visuele wereld complex and zeer variabel in elkaar zit. Wij vermoeden dat in onze natuurlijke omgeving regelmatigheden zitten verborgen die zorgen voor een snelle perceptuele en emotionele verwerking. Sennay laat zien dat de computationele

response op (bewegende) beelden visuele regelmatigheden aan het licht brengt. En dat op basis van deze regelmatigheden de perceptuele en emotionele response kan worden voorspeld, zowel op neuraal niveau (fMRI, EEG) als gedragsmatig.

Track Profileren van je onderzoek Zaal Spark

Trackvoorzitter: Marco de Vos eScience Integrator Astronomie voor het Netherlands eScience Center

Track Profileren van je Onderzoek

Paul Wouters en Rodrigo Costas

Directeur van het Centrum voor Wetenschaps- en Technologie Studies (CWTS) van de Universiteit Leiden.

11.25 – 12.00 uur Gebruikers, narcisme en controle – het traceren van de effecten van wetenschappelijke publicaties in de 21e eeuw

Zaal Spark

Wat is het wetenschappelijke en maatschappelijke effect van mijn onderzoekspublicaties? Deze vraag houdt wetenschappers en onderzoekers al bezig sinds het begin van de moderne wetenschap 400 jaar geleden. Een vraag die moeilijk te beantwoorden is. Heel lang in de geschiedenis van de moderne wetenschap hadden onderzoekers geen idee wie hun werk las. Ook was het moeilijk om na te gaan of - en hoe - hun werk praktisch werd toegepast. Hierin lijkt nu verandering te komen.

Paul en Rodrigo gaan in op de snel groeiende hoeveelheid tracking tools die gepaard gaat met de opkomst van webgebaseerde informatie-instrumenten. Is het mogelijk om ‘real-time’ te volgen hoe nieuwe onderzoeksuitkomsten gelezen, geciteerd en gebruikt worden en vertaald worden naar praktische resultaten en applicaties? Op welk niveau kunnen deze nieuwe tools worden gebruikt? Zijn ze nuttig voor de onderzoekers zelf? Is er kans dat ze worden opgenomen in universiteitsbrede of misschien wel landelijke impact measurement-systemen? En wat zijn de mogelijke risico’s en nadelen van de nieuwe tracking tools? In welk opzicht fungeren ze als een waardevolle indicator van het wetenschappelijke, academische of maatschappelijke belang van de onderzoekers? Kunnen deze metingen op elk gebied worden toegepast of zijn ze per definitie beperkt tot bepaalde onderzoeksdisciplines?

Track Profileren van je Onderzoek

Jan Gutteling

Onderzoeker sociale psychologie aan de Universiteit Twente

12.05 – 12.45 uur Geen paniek, het is maar een verrijkte publicatie!

Zaal Spark

Jan gaat kort in op de achtergronden van de ESCAPE-tool, die gebruikt kan worden om verrijkte documenten te genereren van ‘traditionele’ wetenschappelijke output. En hoe je deze verrijkte documenten op een aantrekkelijke en toegankelijke wijze op het web kunt publiceren. In een verrijkte publicatie kunnen onderzoekers antwoord bieden aan geïnteresseerden op vragen als: Wie citeert en hoe? Wie verwijst? Wordt onderzoek toegepast in beleidscontext? Welke onderliggende gegevens worden gebruikt in een publicatie?

Jan toont enkele voorbeelden van verrijkte documenten waarbij een wetenschappelijk artikel, of een hoofdstuk in een boek als uitgangspunt dient, maar de tool kan ook worden gebruikt om scripties van studenten meer zichtbaar en toegankelijk neer te zetten.

Track Profileren van je Onderzoek

Featured Speaker: Jason Wilde

Business Development Director bij Nature Publishing Group (NPG)

13.30 – 14.10 uur De aard van wetenschappelijke communicatie

Zaal Spark

De wetenschappelijke uitgeverswereld is bezig met een snelle transformatie, niet alleen wat bedrijfsmodel betreft, maar ook vanwege de toenemende roep om het vrij beschikbaar stellen van informatie en met name ook van onderzoeksgegevens. Jason geeft een kort overzicht van de activiteiten van Nature Publishing Group op het gebied van Open Access en laat zien hoe NPG met auteurs samenwerkt om de almaar groeiende hoeveelheid gegevens die in supplementaire databases en databases van derden is opgeslagen, bruikbaar te maken.

Track Profileren van je Onderzoek

Willem Bouten

Hoogleraar aan het Instituut voor Biodiversiteit en Ecosysteem Dynamica, Universiteit van Amsterdam en eScience Integrator Ecologie bij het Netherlands eScience Center

14.15 – 14.55 uur Virtual labs als infrastructuur voor internationale samenwerking bij biodiversiteits onderzoek

Zaal Spark

In het onderzoek van Willem en collega’s ontwikkelen zij virtual labs om de internationale samenwerking in het biodiversiteitsonderzoek te bevorderen. De hoeveelheid gegevens in de ecologie neemt hand over hand toe door satellietbeelden, sensor netwerken en het uitwisselen van gegevens over internet. Hierdoor zijn de bestaande methodieken en instrumenten waarmee ecologen zijn opgeleid vaak niet geschikt. LifeWatch heeft als doel om een eScience onderzoeksomgeving (virtueel laboratorium) aan te bieden, die onderzoekers in staat stelt hun onderzoek efficiënter uit te voeren. Het blijkt dat een dergelijke technische faciliteit onderzoekers bovendien bij elkaar brengt zodat internationale samenwerking beter verloopt.

Track Onderzoek in Onderwijs Zaal Fluor

Trackvoorzitter: Christien Bok Programmamanager ICT & Onderwijs, SURFfoundation

Track Onderzoek in Onderwijs

Adam Belloum

Assistent-hoogleraar aan het Instituut voor Informatica van de Universiteit van Amsterdam

11.25 – 12.00 uur Naar een nieuw curriculum voor eScience

Zaal Fluor

Ruim tien jaar na de eerste toepassing is eScience een gangbare werkwijze geworden voor het uitvoeren van zeer complexe wetenschappelijke experimenten, vaak door onderzoekers uit verschillende disciplines. De voortgang van dit soort samenwerkingsverbanden ondervindt dikwijls hinder van een gebrek aan algemene kennis naast de traditionele wetenschappelijke expertise die binnen de diverse vakgroepen van een universiteit onderwezen wordt.

Er is behoefte aan scholing van studenten en onderzoekers, zodat zij inzicht krijgen in de complexiteit van de omgeving waarin ze komen te verkeren wanneer ze aan een eScience-experiment deelnemen. Onderzoekers die in het eScience-veld werken, hoeven niet op elk aspect van eScience deskundig te zijn. Wel moeten ze over de juiste kennis beschikken om binnen een multidisciplinaire omgeving efficiënt met hun collega’s te kunnen communiceren en van de complexe e-infrastructuur te kunnen profiteren.

Er is behoefte aan een curriculum dat voorziet in vakoverstijgende ondersteuning van de wetenschappelijke opleiding. Studenten dienen methoden en technieken aan te leren waarmee ze domeinspecifieke wetenschappelijke problemen op het gebied van de alfa-, bèta- of gammawetenschappen kunnen oplossen aan de hand van een moderne eScience aanpak. Daarnaast dienen ze een basaal begrip te hebben van computer- en informatiewetenschappen en van de onderliggende

infrastructuur. Adam put uit zijn ervaringen als hoofd van het Virtual Laboratory for e-Science (2004-2009).

Track Onderzoek in Onderwijs

Jikke Groot-Adema

Projectleider in de sector Innovatie en Ontwikkeling bij de Universiteit Utrecht

12.05 – 12.45 uur Virtual Research Environments (VRE) bij onderwijs

Zaal Fluor

De Universiteitsbibliotheek Utrecht ondersteunt sinds 2006 wetenschappers met VREs. In Utrecht heten deze collaboratories VKC's: virtuele kennis centra. Per januari 2012 zijn er 34 VKC's.

Binnen het SURFshare programma is in 2008 een aparte module gemaakt voor het ondersteunen van onderwijs bij het maken van Evidence Based Critical Reviews. Deze EBCR-module is in 2009 t/m 2011 in drie aparte VKC's ingezet. Daarnaast worden sinds 2009 ook standaard VKC's ingezet voor specifieke onderwijsdoeleinden, en dan met name op het grensvlak tussen onderwijs en onderzoek.

In 2010 is er een gebruikersonderzoek gedaan onder de kernleden van 21 VKC's, waaronder 1 VKC dat primair voor een masteropleiding is gestart. Ook is in 2011 de EBCR-module geëvalueerd. Jikke deelt de lessons learned wat betreft de inzet van een virtuele onderzoeksomgeving voor onderwijsdoeleinden in het algemeen, en de inzet van de EBCR-module in het bijzonder.

Track Onderzoek in Onderwijs

Sylvia Moes

Programma- en innovatiemanager Media aan de Vrije Universiteit Amsterdam

13.30 – 14.10 uur Verrijkte Weblectures

Zaal Fluor

In het kader van het SURFshare programma heeft de VU de eerste technologische stappen in gang gezet om ‘verrijkte weblectures’ te gaan koppelen aan ‘(verrijkte) publicaties’ en vice versa.

Voor de VU kon dit het best gerealiseerd worden door de bestaande database van de VU, die is gebouwd om weblectures te verrijken met content, verder uit te bouwen. Doel is om semantische relaties te leggen tussen verrijkte weblectures en relevante wetenschappelijke (verrijkte) publicaties die bijvoorbeeld in NARCIS

ontsloten zijn.

Sylvia toont, aan de hand van een case studie bij de Faculteit Sociale Wetenschappen, de methode hoe docenten hun weblecture(s) kunnen verrijken. Ook laat zij het resultaat zien van de visualisatie van de semantische relaties, en worden de kansen die hierdoor ontstaan met elkaar besproken.

Track Onderzoek in Onderwijs

Annette Langedijk

Medewerker Onderwijs- en Onderzoeksdienstengroep (ODG) van de Universiteit van Amsterdam.

14.15 – 14.55 uur eLearning versus eScience: Hoe versterken ze elkaar?

Zaal Fluor Vanaf halverwege de jaren negentig nemen de toepassingen van ICT (met name Internettechnologie) voor het onderwijs in sneltreinvaart toe. Vandaag is e-learning geïntegreerd in het curriculum, en een vast onderdeel in de universitaire organisatie. Ook het wetenschappelijk onderzoek is in deze periode steeds data-intensiever geworden. Om dit onderzoek te ondersteunen en te versterken is vorig jaar het nationale eScience Center opgericht.

Wat kunnen eLearning en eScience van elkaar leren? En waar kunnen zij elkaar versterken?

Aan de hand van praktijkvoorbeelden van de Universiteit van Amsterdam illustreert Annette hoe eLearning in de organisatie verankerd is en wat eScience daarvan kan leren. En via de huidige trendrichting ‘socialer’, ‘persoonlijker’ en mobiele ICT, belicht zij hoe beide gebieden elkaar kunnen versterken in bijvoorbeeld Virtual Learning Environments en Research Based Teaching.

Deelnemerslijst Roepnaam Tussenvoegsel Achternaam Organisatie Patrick

Aerts Netherlands eScience Center

Inge

Angevaare NCDD Theo

Bakker Universiteit van Amsterdam

Kurt De Belder Leiden University Adam

Belloum Universiteit van Amsterdam

Frank

Benneker Universiteit van Amsterdam Wouter van Bennekom Universiteit Utrecht Maarten van Bentum Universiteit Twente Marnix

Berchum SURFfoundation

Axel

Berg SARA Marc van den Berg Universiteit Tilburg Gerard

Bierens Radboud Universiteit Nijmegen

Magchiel

Bijsterbosch SURFfoundation Ivo de Boer Hogeschool Inholland Christien

Bok SURFfoundation

Lex

Bontjes Erasmus Universiteit Rotterdam Antal van den Bosch Radboud Universiteit Nijmegen Jan

Bot Technische Universiteit Delft

Willem

Bouten Universiteit van Amsterdam Remco van Brakel Wageningen Universiteit and Research Centre Renze

Brandsma Universiteit van Amsterdam

Leen

Breure Data Archiving and Networked Services (DANS) Daan

Broeder Max Planck Institute for Psycholinguistics

Hans de Brouwer Saxion Marie-Joëlle

Browaeys Nyenrode Business Universiteit

Ron

Buijs Erasmus MC Rene

Butter

Tim

Cardol Science Guide Steven

Claeyssens Koninklijke Bibliotheek/ NIWI

Michiel

Cock Leiden University Jan

Companjen De Haagse Hogeschool

Bas

Cordewener SURFfoundation Rodrigo

Costas CWTS

Peter

Daalmans Utwente Roy

Damgrave Universiteit Twente

Ron

Dankers Fontys Hogescholen Marcel

Das Universiteit van Tilburg

Lisanne

Davids SURFfoundation Paul van Dijk SURFnet bv Hans

Dijkman Universiteit van Amsterdam

Sietske

Dijkstra Ingrid

Dillo Data Archiving and Networked Services (DANS)

Paul

Doorenbosch Koninklijke bibiliotheek John

Doove SURFfoundation

Robert van der Drift NWO Yvonne

Drost Trimbos-instituut

Niels

Drost Vrije Universiteit Amsterdam Marc

Dupuis SURFfoundation

Anne

Dykstra Fryske Akademy Wim van Eck Koninklijke Academie van Beeldende Kunsten Lianne van Elk SURFfoundation Anita

Emans Fontys Hogescholen

Jos

Engelen NWO Willem van Engen Nationaal instituut voor subatomaire fysica Thecla

Ettema Radboud Universiteit Nijmegen

Martin

Everaert Universiteit Utrecht Roel

Faber Erasmus MC

Martin

Feijen SURFfoundation Femke

Francissen NBIC

Saskia

Franken Universiteit Utrecht Matto

Fransen Rijksuniversiteit Groningen

Hans

Fransen Leiden University Henk

Frencken Leiden University

Sven

Gabriel NIKHEF Hans

Gankema Rijksuniversiteit Groningen

Ton

Gerritsen Erasmus MC Sennay

Ghebreab Vrije Universiteit Amsterdam

Arthur

Gieles Hogeschool der Kunsten Den Haag Annuska

Graver NHTV internationaal hoger onderwijs Breda

Jikke de Groot-Adema Universiteit Utrecht Universiteitsbibliotheek Paul

Groth Vrije Universiteit Amsterdam

Christophe

Guéret Vrije Universiteit Amsterdam

Iwona

Gusc NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genoci Jan

Gutteling Universiteit Twente

Jeannette

Haagsma KNAW Roland

Haffmans

Frank van Harmelen Vrije Universiteit Amsterdam Okke

Harsta SURFnet

Driek

Heesakkers Universiteit van Amsterdam Liesbeth van der Heide Universiteit Leiden Marianne van der Heijden Nederlands Instituut vor Ecologie, NIOO-KNAW Arjan van Hessen Universiteit Twente Maarten

Hillebrandt Universiteit Utrecht

Frans van Hoesel Rijksuniversiteit Groningen Patrick

Hoetink Universiteit Twente

Henk van den Hoogen Universiteit Maastricht Arjan

Hoogenaar DANS

Krijn

Hoogendorp Michiel

Hootsmans KWR Watercycle Research Institute

Alexander van Ittersum Wageningen Universiteit and Research Centre Francesco

Izzo Haagse Hogeschool

Nick

Jankowski KNAW Arie

Jansen Christelijke Hogeschool Windesheim

Rik

Janssen KNAW Eva

Jaspers Universiteit Utrecht

Alan

Kabki Politieacademie Roy

Keesenberg OCW

Jan Just

Keijser NIKHEF Max

Kemman Erasmus Universiteit Rotterdam

Menno

Kiel Hogeschool Rotterdam Harrie

Knippenberg Radboud Universiteit Nijmegen

Wim

Kok Leiden University Yolande

Kolstee Hogeschool der Kunsten Den Haag

Lieuwe

Kool AMC Universiteit van Amsterdam Hans

Koolmees Hogeschool Zuyd

Ulrike

Koot Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Maarten

Kremers SURFnet bv

Pieter-Gerrit

Kroeger Science Guide José de Kruif Universiteit Utrecht Martijn

Kuijper Erasmus MC

Annemiek van der Kuil SURFfoundation Cees de Laat Universiteit van Amsterdam Annette

Langedijk Universiteit van Amsterdam

Jeroen

Langestraat Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Annemarie

Laport Saxion

Josephine

Lappia Hogeschool Rotterdam Wim

Liebrand SURFfoundation

Walter

Lioen SARA Scott

Lusher

Jason

Maassen Vrije Universiteit Amsterdam Ana van Meegen Silva Vrije Universiteit Amsterdam

Sonja

Meeuwsen Erasmus Universiteit Rotterdam Peter

Michielse

Maarten

Miner Trimbos instituut Olga

Missioura

Sylvia

Moes Vrije Universiteit Amsterdam Jan-Arjen

Mondria Rijksuniversiteit Groningen

Barend

Mons Netherlands Bioinformatics Centre Wilma

Mossink SURFfoundation

Cameron

Neylon Science and Technology Facilities Council (STFC) Ed

Noyons Universiteit Leiden

Peter van Ooijen Center for Medical Imaging North East Netherlands Leon

Osinski Technische Universiteit Eindhoven

Marco

Otte Wageningen Universiteit and Research Centre Michel

Paardekooper Vrije Universiteit Amsterdam

Ietje

Pauw Ronald

Piebes

Hinke

Piersma KNAW NIOD Leo

Plugge SURFfoundation

Jan

Polman Matthijs

Pontier

Esther van Popta Hogeschool van Arnhem en Nijmegen Alenka

Princic Technische Universiteit Delft

Gera

Pronk SURFnet bv Saskia

Rademaker De Haagse Hogeschool

Roel

Rexwinkel SURFnet bv

Kees

Ribbens NIOD Instituut voor Oorlogs-, Holocaust- en Genoci Lars

Ridder Netherlands eScience Center

Laurens

Rietveld Vrije Universiteit Amsterdam Maarten de Rijke Universiteit van Amsterdam Marieke van Rijs Erasmus MC Kenneth

Rijsdijk Universiteit van Amsterdam

Ton

Risse Wageningen Universiteit and Research Centre Ivonne

Ruijter Vrije Universiteit Amsterdam

Keith

Russell SURFfoundation Mischa

Salle NIKHEF

Rene van Schaik Netherlands eScience Center Arjen

Schalken Vrije Universiteit Amsterdam

Wybren

Scheepsma Hogeschool Leiden Mark

Schenk TU Delft

Roger

Schmitz Universiteit van Tilburg Sylvia

Schoenmakers Hogeschool Zuyd

Michaela

Schok Veteraneninstituut Henk

Schut Vrije Universiteit Amsterdam

Frank

Seinstra Vrije Universiteit Amsterdam Martin

Slabbertje Universiteit Utrecht

Madeleine de Smaele TU Delft Viola

Spek Avans Hogeschool

Wouter

Spek T.I.B. Development Sicco

Spermon Universiteit Utrecht

Spruit Universiteit Utrecht

Adri

Storm Fontys Hogescholen Mirjam

Struijk Erasmus

Jacqueline van Swet Fontys Hogescholen Jeff

Templon NIKHEF

Robert

Tijssen Leiden University Jaap van Till

Bas

Toeter Universiteit van Amsterdam Yvette

Tuin NWO

Taeke

Tuinstra NHL Hogeschool Gepke

Uiterdijk

Lilian van der Vaart

Maurice

Vanderfeesten SURFfoundation Jan Herman

Veldkamp Rijksuniversiteit Groningen

Ellen

Verbakel TU Delft Peter

Verhaar Universiteit Leiden

Nol

Verhagen Universiteit van Amsterdam Lieke

Verhelst Wageningen Universiteit and Research Centre

Ernst-Jan

Verhoeven Universiteit van Amsterdam L.

Verkooijen Windesheim Flevoland

Marja

Verstelle Universiteit Leiden Renée

Verwey Maastricht University

Edwin de Vet Universiteit van Tilburg Johan de Visser Erasmus MC Anja

Volk Universiteit Utrecht

Marco de Vos NFRA/Astron Sabrina

Vredenberg SURFfoundation

Leo

Waaijers Hans van der Wal Saxion

Coen

Wartenhorst Vrije Universiteit Amsterdam Ben van Werkhoven Vrije Universiteit Amsterdam Aljona

Wertheim

Wilma van Wezenbeek Technische Universiteit Delft Frans

Wiering Universiteit Utrecht

Paulien

Wiersma Universiteit Utrecht Iris van Wijk Hogeschool van Amsterdam Hilde van Wijngaarden Hogeschool van Amsterdam Rien

Wijnhoven SURFfoundation

Jason

Wilde Nature Publishing Group Roel

Willems Radboud Universiteit Nijmegen

Astrid de Willigen Hogeschool van Amsterdam Hayco

Wind MSc Rijksuniversiteit Groningen

Pia

Wolters SURFfoundation Paul

Wouters Leiden University

Saskia

Woutersen-Windhouwer Universiteit van Amsterdam

Anna van der Zalm Universiteit Utrecht Bert

Zeeman Universiteit van Amsterdam

Woutje de Zeeuw NHTV internationaal hoger onderwijs Breda Richard

Zijdeman Universiteit Utrecht

Freek

Zuidweg Hogeschool Utrecht Regina

Zwarthoed Netherlands eScience Center

De SURF onderzoeksdag 2012 is mogelijk gemaakt door

en

Over SURF

In SURF werken universiteiten, hogescholen en onderzoeksinstellingen samen aan grensverleggende ICT-innovaties, met als doel de kwaliteit van hoger onderwijs en onderzoek te verhogen.

Over Netherlands eScience Center

SURF en NWO hebben samen het Netherlands eScience Center opgezet The Netherlands eScience Center supports and reinforces multidisciplinary and data-intensive research through creative and innovative use of ICT in all its manifestations (eScience).