Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Overprikkeling bij NAH en het ASITT-protocol

Marinka Jansen, ergotherapeut

Ergotherapie Gouda

Hoofddocent post hbo cursus

sensorische integratie bij volwassen

(ASITT)

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Sensorische integratie bij volwassenen

Adult sensory integration timmerman treatment

ASITT

Een intake/observatie- en behandelprotocol gebaseerd op de sensorische integratie (S.I.) principes van A. Jean Ayres

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Inhoud van de presentatie

• Definitie van Sensorische Integratie

• Het ontstaan van de ASITT

• Plek binnen de revalidatie

• Doelgroep

• Het behandelprotocol

• Casus

• Vragen

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Definitie van sensorische integratie volgens A. Jean Ayres

• Het vermogen van mensen om prikkels vanuit de wereld om ons heen en vanuit ons eigen lichaam op te nemen, te verwerken en de informatie met elkaar te verbinden. Dit is nodig om in bepaalde situaties op een juiste manier te kunnen reageren.

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het ontstaan van de ASITT

• Drs. E. Bakker-Timmerman, ergotherapeut en orthopedagoog

Ontwikkelaar van het ASITT protocol

. 1999 vanuit SFG gestart

. 2001 eerste pilot cursus ASITT tot heden

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Plek binnen de revalidatie • ASITT is een behandelprotocol wat gebruikt kan worden bij het

behandelen van volwassenen die problemen hebben met het proces van sensorische informatieverwerking.

• Deze problemen staan voor deze mensen op de voorgrond en leiden tot beperkingen in het functioneren op participatie niveau

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Doelgroepen

• Whiplash Associated Disorder

• Complaints of Neck, Arms and Shoulders

• Niet Aangeboren Hersenletsel

• Sommige mensen met chronisch pijn waarbij de SI klachten duidelijk op de voorgrond staan

• Kennis en onderdelen van de ASITT zijn ook toepasbaar bij andere doelgroepen waarbij er duidelijk sprake is van problemen in het proces van sensorische informatieverwerking: o.a. Multiple Sclerose, klachten na chemokuren, HELPP syndroom.

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het behandelprotocol ASITT schematisch weergegeven

P V

nekreceptoren

visueel/auditief

misselijk/ duizelig

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

De zintuigsystemen

• Proprioceptief

• Vestibulair

• Visueel

• Auditief

• Tactiel

• Geur

• Smaak

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het Filter

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het Filter

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Alertheid/Arousal staat van paraatheid van het CZS om te reageren op de situatie

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het proprioceptieve systeem

• Binnen de SI werkt het proprioceptieve systeem als modulerend systeem bij integratie van andere prikkels en inhiberend bij over registratie van de andere zintuigsystemen

• Doordat dit systeem bij SI-problemen vaak onder registreert, lukt het dempen van de andere prikkels niet of onvoldoende.

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Hoe herken je stoornissen in de propriocepsis?

• Vaker struikelen of vallen (geen feed forward/ slecht lichaamsschema)

• Onhandig, dingen laten vallen (problemen met doseren van bewegingen)

• Onvoldoende samenwerking tussen beide handen en vaak ook voeten

• Problemen in ritme en volgorde in handelen en soms in taal

• Mogelijk emotionele problemen (zelfbeeld/zelfvertrouwen)

• Lage alertheid, beperkte aandacht regulatie

• Moeite met dubbeltaken

• Veel problemen met geheugen; opnemen en onthouden

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het vestibulaire systeem

• Functie van het vestibulaire systeem:

• In balans houden van het lichaam

• Oriëntatie in de ruimte

• Bewegingscontrole van het hoofd en lichaam

• Stabiel blikveld

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Hoe herken je stoornissen in het vestibulaire systeem? • Afkeer, niet verdragen, vermijden van bewegen omdat bewegen

duizeligheid met zich meebrengt

• Rood worden, wit wegtrekken

• Bij omhoog kijken naar/duizelig of misselijk worden

• Bij het opstaan uit bed vervelend worden

• Makkelijk balans verliezen

• misselijkheid

• Vegetatieve reacties

• Zweten

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het Tactiele systeem

• Tactiele systeem ofwel de tastzin is gelokaliseerd in de huid.

• Functioneel is het te onderscheiden in:

• Beschermende sensibiliteit

Geeft aan dat er iets is

• Discriminatieve sensibiliteit

Geeft aan wat er is

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Hoe herken je stoornissen in het tactiele systeem? • Overgevoeligheid voor aanraking

• Overgevoeligheid voor kleding

• Geen sieraden verdragen

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het Visuele systeem Samen met de propriopcepsis sturen onze ogen onze bewegingen in de ruimte.

Doel van het visuele systeem:

• Waarschuwing

• Ruimtelijke oriëntatie

• Waarneming van tactiele informatie

• Taal ontwikkeling

• Sturen van het motorische systeem

• Oogcontact – emotionele ontwikkeling

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Hoe herken je stoornissen in het visuele systeem? • Dubbel zien

• Wazig zien

• Slecht kunnen lezen

• Dansende letters

• Oogvolg bewegingen

• Veel knipperen

• Overgevoelig voor licht

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Hoe herken je stoornissen in het auditieve systeem? • Geluiden kunnen niet verdragen worden, snel te hard

• Misselijk worden van geluid

• Geen geluid meer kunnen discrimineren, twee geluiden hoor je even sterk

• Kan sterk leiden tot geïrriteerdheid, vergt veel concentratie

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Hoe herken je stoornissen in geur?

• Misselijk worden van geuren

• Eigen parfum niet kunnen verdragen

• Vaak dingen ruiken die anderen niet ruiken

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Hoe herken je stoornissen in smaak?

• Bepaald eten juist niet meer lusten of juist over aandacht voor bepaalde textuur van eten

• Bloed of metaal/ijzersmaak in de mond proeven

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Doelstelling therapie

• Sensorische Integratietherapie leert u door het geven van inzicht en het doen van gewenningsoefeningen, de invloed van deze klachten op uw dagelijkse activiteiten beter te hanteren.

• Het doel is om de regie over het dagelijks handelen weer terug te krijgen

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Opbouw behandel protocol

• Uitleg/inzicht geven

• Compensatie strategieën (SAP/ZAP)

• Gewenning

• Demping

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Het behandelteam

• Revalidatiearts

• Psycholoog

• Ergotherapeut

• Fysiotherapeut

• Maatschappelijk werker

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Exclusiecriteria

• Te veel psychische problemen

• Depressie

• Psychiatrie

• Nederlandse taal niet beheersen

• Lopende letselschade procedure

• Pijn op de voorgrond

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Inclusiecriteria

• Mensen uit eerder beschreven doelgroepen, waarbij het duidelijk wordt uit de intake en observaties, dat het proprioceptieve systeem onder registreert en waardoor het te weinig inhiberend effect sorteert op de andere systemen.

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Behandelopbouw

• Vaste opbouw behandelsessies, verschil in tempo afhankelijk van de categorie.

• ET start evt. met psy/mw

• Als ET aan opbouw toe is, dan FT starten.

• Als ET toe is aan afbouwen, SI principes worden toegepast in huishouden, ADL en vrije tijd en werk, dan FT verder opbouwen in belastbaarheid en uithoudingsvermogen en duurbelasting

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Behandelinhoud ergotherapie

• Zitten proproprioceptief • Diep zitten proprioceptief • Gewicht proprioceptief • Verplaatsen eigen gewicht vestibulair • Borstelen tactiel • Oogbewegingen visueel • Klank cd’s auditief

• Gecombineerd met belasting/belastbaarheid, cognitieve revalidatie,

NRMP, ergonomie

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Casus dhr. M

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Menno (1963)

• >21-11-2011: Afdelingsmanager bij BP Europoort, Gemeenteraadslid, vader van 3 studenten. 20 km week/hardlopen.Knetterdruk, volle hektiek

• 21-11-2011/7-11-2013: CVA rechts, 3 dgn GHZ, 1/11-2012 Sophia ambulant ( fysio, ergo, logo, psycho). Uitval linkerarm/been, neglect, woordvinden etc…en zo heel snel supermoe..

• Re-integratie: functieloos, arbeidsdeskundige, ARBOdienst etc…stressloos, ondersteunende klusjes…en zo heel snel supermoe... UWV-> WIA/IVA. Nooit meer betaald werken dus.

• 6/2012: Sluiten PFO met parapluutje in St. Antonius Nieuwegein. Eindelijk warme handen…en zo heel snel supermoe..

• 12/2012-5/2013: Aanvullende fysio. Kracht li/re weer gelijk, afwikkeling etc goed. Na 7,5 km hardlopen drie dagen hersteltijd nodig – moe hoofd.

• 11/2013 – nu: vrijwilligerswerk: stressless, in mijn tempo, op mijn manier. Paar uurtjes op locatie, paar uur thuis, afhankelijk van de vorm van de dag.

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Overprikkeld

• Zeer geluidgevoelig ( alles wat zoemt of bromt hoor ik direct, vergaderingen en feestjes zijn een enorme straf, TV en flims kijken zonder geluid)

• Zeer lichtgevoelig ( zonlicht, verlichting)

• Heel veel rust nodig ( terugtrekken in donkere gesloten slaapkamer)

• Temperatuurwisselingen zijn een aanslag ( winterkou, wind, regen, hitte)

• Geen horloge om, geen trouwring, alle labels uit kleding geknipt, zachte kleding

• Smaaksensaties zijn overdonderend ( laat de mosterd en de sambal gerust staan)

• Zeer beperkt in dagelijkse activiteiten, rust, reinheid en regelmaat helpen om een soort stabiel schema te hebben.

• Ik kan 20 kilometer op mijn geveerde fitness-hybride fiets rijden, dan is mijn accu echt leeg.

• Nou ja, je snapt het wel…het is geen feest.

• En de bijwerkingen van die drie soorten ^$#$^#@ pillen helpen ook niet

• Er kan veel niet meer…maar wat kan er nog wel? Hoe dan? Wat helpt? Wie helpt?

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Ergo Gouda / ASITT

• 6/2016: Sensorische Integratie Problematiek ofwel Verstoorde Prikkelverwerking bij Volwassenen – nooit van gehoord, klinkt aannemelijk. Overprikkeld aan de ene kant, onderprikkeld aan de andere kant. Aanvallen dus.

• Doelen: langer aan sociale activiteiten meedoen, sneller herstellen, sneller alarmsignalen oppakken, activiteiten opnieuw wegen

• Andere loophouding, drie keer per dag loop ik minimaal 20 minuten, vaak meer.

• Nieuwe hulpmiddelen werken: Backjoy zitkuipje, IKEA voetenplankje, PC scherm anders ingesteld, F.lux daglichtprogramma. Pepermuntje zuigen, wortels knabbelen ( of Japanse Mix )

• Andere niet: gewicht op knieën, en dat drukvestje…

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

En nu?

• Al met al en tot nu toe: veel betere resultaten als ik dacht…

• Hou activiteiten langer vol, die wandelmomenten zijn een ‘knip in de dag’.

• Meer energie, beter humeur, meer optimisme, meer zelfvertrouwen

• Rust = Rust momenten, offline niks doen met een bakkie thee of koffie

• Superstille sportfiets gekocht: dag record nu 75 km, dit jaar 101 km? ( en daarna alleen vermoeid lijf hebben, geen gesloopt hoofd)

• Bromscooter ingeruild voor motorscooter, waar ik heerlijk op rondrij.

• En sommige dagen zijn gewoon, net als anders, totaal knudde. Jammer dan, niks doen, morgen beter…

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Vragen?

Sen

sori

sch

e In

tegr

atie

bij

volw

asse

nen

(A

SIT

T)

Post HBO cursus

Bedankt voor jullie aandacht

• Voor informatie over de cursus:

Sensorische integratie bij volwassenen/ASITT

Kijk op www.ergotherapiegouda.nl/ASITT