OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom...
Transcript of OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom...
![Page 1: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/1.jpg)
OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI
Yrd. Doç. Dr. Ahmet Özer ŞEHİRLİ
![Page 2: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/2.jpg)
OTONOM SİNİR SİSTEMİNE ETKİLİ İLAÇLAR
1) Temel bilgiler/ Genel Özellikler
2) Parasempatik Sinir Sitemi a) Parasempatomimetik İlaçlar (muskarinik, kolinerjik ilaçlar)
b) Parasempatolitik İlaçlar (antimuskarinik)
3) Sempatik Sinir Sistemi
a) Sempatomimetik İlaçlar
b) Sempatolitik İlaçlar
4) Otonomik gangliyonlara etki eden ilaçlar
![Page 3: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/3.jpg)
Sinir Sistemi • Merkezi Sinir Sistemi
-Beyin
-Omurilik
• Periferik Sinir Sistemi
– Somatik
• somatik duyu, özel duyular
• iskelet kaslarının istemli kontrolü
– Otonom
• visseral duyu
• viseral organların istem dışı kontrolü
– Sempatik sinir sistemi
– Parasempatik sinir sistemi
3
•
Kaynak: Sefa Gürler. Otonom Sinir Sistemi
![Page 4: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/4.jpg)
Kaynak: M. İpek Cingi, Kevser Erol. Farmakoloji. Editör. Melih Erdoğan. Anadolu Üniversitesi Yayınları
![Page 5: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/5.jpg)
Temel Bilgiler/ Genel Özellikler
Kaynak: http://www.acilveilkyardim.com/acilbakim/sinirsistemi.htm
![Page 6: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/6.jpg)
Kaynak: http://www.acilveilkyardim.com/acilbakim/sinirsistemi.htm
![Page 7: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/7.jpg)
• Otonom sinir sistemi periferde en yaygın dağılım gösteren eferent (motor) sinir sistemidir.
diğer eferent sinir sistemi;
somatomotor sinir sistemi sadece çizgili kasları innerve eder.
otonom sinir sistemi ise çizgili kasların damar yatakları dahil bütün damar yataklarının, kalbin ve diğer fizyolojik sistemlerin düz kas, myokard, salgı bezi hücreleri vb. gibi efektör hücreleri innerve eder.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 8: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/8.jpg)
• Otonom sinir sisteminin santral ve periferik bölümleri vardır.
• Periferik bölümün çalışmasını kontrol eden santral bölümün çekirdeklerinin bir kısmı beyin sapında yerleşmişlerdir.
• Bunların çalışması beyinin daha yukarı kısımlarında, özellikle hipotalamusta ve limbik sistemde yerleşmiş çekirdekler tarafından düzenlenir.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 9: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/9.jpg)
• Hipotalamusta, sempatik sistem ile ilgili çekirdekler, posterior ve lateral bölgede; parasempatik sistem ile ilgili çekirdekler anterior bölgede ve orta hat üzerinde yerleşmişlerdir.
• Otonom sinir sistemi ilaçları, esas olarak otonom sinir sisteminin periferik bölümünü ve özellikle onların innerve ettikleri efektör organları bu sistemle ilişkili bir şekilde etkilerler.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 10: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/10.jpg)
• Otonom sinir sistemi anatomi ve fizyoloji bakımından sempatik sinir sistemi ve parasempatik sinir sistemi adı verilen iki ana bölümden oluşur.
Parasempatik
• “Dinlen ve sindir "
• Vücudu “yenileyen”sistem
•Sempatik
• “Savaş veya kaç!"
• Enerji gerektiren faaliyetler
Kaynak: Sinan Cam. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 11: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/11.jpg)
Kaynak: Sinan Cam. Otonom Sinir Sistemi
![Page 12: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/12.jpg)
• Sempatik ve parasempatik sistemin ortak özellikleri
1. İstek dışı çalışmaları
2. SSS (santral sinir sistemi) dışında tek bir sinapşlarının olması ve böylece periferik kısımlarının iki sıra nörondan oluşması
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 13: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/13.jpg)
Sempatik ve parasempatik sistemin farklılıkları
• Sempatik bölümün sinirsel kısmı yanında, bu kısmın fonksiyonunu pekiştiren ve adrenal medulladan oluşan endokrin (hormonal) kısmı da bulunur. Bu nedenle sempatik sisteme sempatoadrenal sistem adı da verilir.
• Parasempatik sistem, sadece sinirsel bir şebekeden ibarettir ve hormonal bir komponenti bulunmaz. Bu sistem koşullara göre lokal ve seçici bir şekilde aktive edilir.
.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 14: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/14.jpg)
• Parasempatik sistem nisbeten bağımsız fonksiyonel komponentlerden oluşur ve nisbeten bağımsız birimler gibi hareket ederler.
• Sempatoadrenal sistem çoğu zaman tek bir birimmiş gibi çalışır ve çeşitli yapıların sempatik innervasyonu aynı zamanda etkinliğe sokulur.
• Sempatik sistemin bu şekilde çalışması hormonal bir komponentle pekiştirilmiş olma özelliği ile bağdaşır.
• Parasempatik sistem özellikle istirahat ve uyku sırasında etkinlik kazanır; sindirimin ve metabolik olayların düzenlenmesi, atık ve artıkların boşaltılması gibi olaylarda rol oynar
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 15: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/15.jpg)
Kaynak: Hakan Karadağ. Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi
![Page 16: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/16.jpg)
• Otonom sinir sisteminin sempatik ve parasempatik alt- bölümlerinin ikinci sıra nöronların nörokimyasal niteliği farklıdır. Noradrenerjik nöronlardan oluşan sempatik alt- bölüme, adrenerjik alt-bolüm, bu nöronları kolinerjik olan parasempatik-alt bölüme, kolinerjik alt-bolüm adı verilir.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 17: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/17.jpg)
• Gerek sempatik ve parasempatik sinir gövdeleri ve gerekse gangliyonlar veya pleksuslar içinde ne adrenerjik ve ne de kolinerjik olan sinir lifleri de bulunmuştur; bunlara non-adrenerjik non-kolinerjik (NANK) sinir lifleri denilir.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 18: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/18.jpg)
• İmpuls iletimi ve impuls aşırımı
• Sinir hücresi somasında ve liflerinde (akson ve dendritlerde) ve diğer eksitabl hücrelerde membranın bir yerinde elektriksel uyarı sonucu veya postsinaptik membranda nörotransmiterin eksitator postsinaptik potansiyel (EPSP) oluşturması sonucu meydana getirilen lokal depolarizasyon, bütün hücre membranı boyunca yayılır. Bu olaya iletim adı verilir.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 19: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/19.jpg)
• Sinaps ve kavşaklarda presinaptik uç ile postsinaptik membran arasında kalan sinaptik aralık ("gap"), iletim için engel oluşturur. Burada impulsun bir taraftaki membrandan diğer taraftakine aktarılması söz konusudur ve impulsun aktarımını, salıverilen nörotransmiter sağlar; bu olaya sinaptik aşırım adı verilir.
• İnhibitör nöromodülatörler postsinaptik veya kavşak- sonrası membranda hiperpolarzasyona bağlı inhibitör postsinaptik potansiyel (İPSP) meydana getirirler ve membranın eksitatör uyaranlara cevabını güçleştirirler.
İmpuls iletimi ve impuls aşırımı
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 20: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/20.jpg)
Kaynak: Sinan Cam. Otonom Sinir Sitemi
![Page 21: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/21.jpg)
• Ko-transmiterler: otonom sinir sistemini oluşturan adrenerjik ve kolinerjik sinirlerin ucundan, sırasıyla sadece noradrenalin veya asetilkolin( Esas nörotransmiter) salıverildiği kabul edilirdi. Söz konusu uçlardan esas nörotransmiterlerle birlikte onların sinaps veya kavşak düzeyindeki etkilerini modifiye eden ve sinir uçlarında daha büyük granüller içinde depolanan maddeler de salıverilir; bunlara ko-transmiter adı verilir.
• Gerçekte impuls aşınırımdan (transmisyondan) sorumlu değildir ve eğer tek başına salıverilirse genellikle belirgin bir etkinlik göstermez.
• Birlikte salıverilen esas nörotransmiterin etkinliğini modüle eder.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 22: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/22.jpg)
• Ko-transmiterler:
• Gerçekte impuls aşınırımdan (transmisyondan) sorumlu değildir ve eğer tek başına salıverilirse genellikle belirgin bir etkinlik göstermez.
• Birlikte salıverilen esas nörotransmiterin etkinliğini modüle eder.
• Ko-transmiterlerin başlıca örnekleri tükrük ve ter bezlerinde kolinerjik uçlardan asetilkolinle birlikte salıverilen vazoaktif intestinal peptid (VÎP) ve çeşitli yerlerde adrenerjik uçlardan noradrenalin ile birlikte salıverilen nöropeptid Y (NPY).
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 23: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/23.jpg)
• Ko-transmitterlerin sinaptik aşırımı modüle etme
yolları
Postsinaptik membranın potansiyelini değiştirerek
Aksiyon potansiyellerinin zamana göre seyrini
değiştirerek
Esas nörotransmiterin miktarını (salıverilme hızını)
presinaptik etkileriyle değiştirerek
Postsinaptik reseptörlerin esas nörotransmitere
duyarlığını değiştirerek
Esas nörotransmitere karşı desensitizasyon
gelişmesini geciktirmesi de olasıdır.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 24: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/24.jpg)
Otonom Sinir Sisteminin Anatomik Yapısı
• Birinci sıra nöronlar santral sinir sisteminde yerleşmiştir. Bunlardan çıkan lifler (pregangliyoner lifler) gangliyonlarda 2. sıra nöronlar ile sinaps yaparlar. İkinci sıra nöronların aksonları (postgangliyoner lifler) efektör organda (düz kas, kalp kası ve egzokrin bezler) sonlanır.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 25: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/25.jpg)
Otonom Sinir Sisteminin Anatomik Yapısı
• Parasempatik sistemin 1. sıra nöronları III., VII., IX. ve X. kafa çiftlerinin çekirdeklerinde ve sakral 2., 3. ve 4. segmentlerde yerleşiktir. Pregangliyoner lifleri uzundur. Gangliyonları efektör organa yakın yerleşimlidir.
• Parasempatik sistemin 1. sıra nöronları kolinerjiktir 2. sıra nöronları da kolinerjiktir.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 26: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/26.jpg)
Otonom Sinir Sisteminin Anatomik Yapısı
• Sempatik sistemin 1. sıra nöronları medulla spinalisin torakal 1.-12. ve lomber 1.-3. segmentlerinde, intermediyolateral gri maddede yerleşmiştir; intermediyolateral sütunu oluştururlar.
• Pregangliyoner lifleri kısadır; ön köklerle medulla spinalisten çıkarak büyük bir kısmı vertebral kolonun her iki tarafında bulunan paravertebral gangliyonlarda, bir kısmı da vertebral kolonun önünde yer alan prevertebral gangliyonlarda sonlanır. Postgangliyoner lifleri uzundur.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 27: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/27.jpg)
• ADRENERJİK SİSTEM
• Nöral ve endokrin (hormonal) iki bölümü vardır (sempatoadrenal sistem).
• Nöral bölümü, sempatik sistemin ikinci sıra nöronlarından oluşur; bu nöronların nöroefektör kavşaklardaki akson uçlarından salıverilen ve aşırımdan sorumlu olan nörotransmiter noradrenalin’dir.
• Endokrin bölümünü, sempatik gangliyon eşdeğeri bir yapı olan adrenal medulla temsil eder; oradaki kromafin hücrelerde ve kolinerjik sinir uçlarında sırasıyla ko-hormon ve ko-transmiter olarak enkefalin peptidler (pro-enkefalin A sistemi) bulunur.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 28: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/28.jpg)
• Noradrenalin'in Biyosentezi, Depolanması ve Salıverilmesi
• Noradrenalin, adrenerjik akson uçlarında L-tirozin'den başlayarak sentez edilir.
• Adrenal medullada ve, dağınık ve daha az sayıda olmak üzere, diğer yerlerde bulunanan kromafin hücrelerde de noradrenalin sentez edilir fakat bu hücrelerde feniletanolamin N-metiltransferaz (FNMT) enzimi tarafından noradrenalin adrenaline dönüştürülür.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 29: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/29.jpg)
SEMPATİK SİNİR SİSTEMİNİN FONKSİYONLARI
– Kalp hızı artar, kan basıncı yükselir
– Enerji depolarından enerji açığa çıkmasına neden olur
– Kan glikoz düzeyleri yükselir
– Kalp ve iskelet kaslarına giden kan akımı artar, cilt ve iç organlara giden kan akımı azalır.
– İdrar atımı azalır
– GI sekresyon azalır
– Papil ve bronşiyoller dilate olur. (Midriyazis, bronkodilatasyon)
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 30: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/30.jpg)
1) Kolinerjik Sistem
• Sempatik ve parasempatik sistemin birinci sıra nöronlarından ve parasempatik sistemin ikinci sıra nöronlarından oluşur.
• Bu nöronların gangliyonlardaki veya nöroefektör kavşaklardaki akson uçlarından salıverilen ve sinaptik aşırımdan sorumlu olan nörotransmiteri asetilkolindir.
• Ekrin ter bezlerine giden ikinci sıra sempatik nöronların tümü ve çizgili kasların damarlarına gidenlerin bir kısmı da kolinerjik nöronlardır. Ter bezlerine, tükrük bezlerine ve bronş ve barsak salgı bezlerine giden kolinerjik sinir uçlarında asetilkolin yanında ayrı veziküller içinde vazoaktif intestinal peptid de bulunur ve salıverilir.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 31: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/31.jpg)
PARASEMPATİK SİNİR SİSTEMİNİN FONKSİYONLARI
• Kalp hızı azalır
• İdrar atımı ve defekasyon artar.
• GI sekresyon ve motilite artar.
• Papil ve bronşiyollerde konstrüksiyon (Miyozis, bronkokonstrüksiyon)
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 32: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/32.jpg)
PARASEMPATİK SİNİR SİSTEMİ
• Reseptör tipi: muskarinik, nörotransmiter ise asetil kolin’dir.
– Parasempatomimetik İlaçlar (muskarinik, kolinerjik):
• Asetilkolin ve benzerleri (Asetilkolin, Karbakol, Betanekol, Metakolin)
• Kolinerjik alkaloidler (Pilokarpin, muskarin, nikotin)
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 33: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/33.jpg)
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• Farmakolojik Etkileri:
• Kalbin kasılma gücünde azalma
• Bradikardi
• Vazodilatasyon, hipotansiyon
• Sindirim kanalı salgıları ve hareketlerinde artma
• Uterus, üreter, idrar kesesi ve solunum yolu düz kaslarında kasılma
• Ter, tükrük ve göz yaşı salgılarında artma
• Miyozis
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 34: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/34.jpg)
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• ENDİKASYONLARI GI kanal ve mesane tonusunu artırılması (postoperatif ileus ve mesane atonisi)
• Glokom
• Bazı kas gevşetici ilaçların etkisinin sona erdirilmesi
• Atropin, trisiklik antidepresanlar ve antikolinerjik ilaç zehirlenmeleri
• Myeastenia Gravis tedavisi
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 35: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/35.jpg)
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• YAN ETKİLERİ
• Bulantı, kusma, karın ağrısı, diyare
• Aşırı terleme, burun akması
• Görme bozukluğu
• Solunum güçlüğü
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 36: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/36.jpg)
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• KONTRENDİKASYONLARI
• GI kanal ve üriner sistemde ki mekanik tıkanıklıklar
• Hipertiroidizm
• Bronşiyal astma
• Peptik Ülser
• Koroner Kalp Hastalıkları
• Asetilkolinin ilaç olarak kullanımı yoktur. Kolinesterazlar tarafından çabuk yıkımlanır. Karbakol cerrahi girişimden sonra idrar atımını uyarmak için verilir. Pilokarpin miyozis yapar ve glokomda kullanılır.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 37: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/37.jpg)
PARASEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• KOLİNESTERAZ İNHİBİTÖRLERİ: Fizostigmin, neostigmin, piridostigmin, edrofonyum, organofosfatlı bileşikler
• Asetilkolinin metabolize olmasını önleyerek etkisini artıran ilaçlardır. Bu ilaçlarla zehirlenmelerde iv veya im atropin verilir ve kolinestera enzimini reaktive eden ilaçlar kullanılır (obidoksim, pralidoksim).
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 38: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/38.jpg)
PARASEMPATOLİTİK İLAÇLAR
– Atropin, skopolamin, oksifensiklimin, propantelin, Hyosin N-metilbromür.
• FARMAKOLOJİK ETKİLERİ
• Taşikardi
• Kan basıncını pek fazla etkilemezler
• GI kanal, üreter, idrar kesesi, düz kaslarda gevşeme
• Ter, tükrük, gözyaşı, solunum ve sindirim salgılarında azalma
• Midriyazis
• Bronkodilatasyon
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 39: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/39.jpg)
PARASEMPATOLİTİK İLAÇLAR
• ENDİKASYONLARI
• Göz muayenelerinde midriyazis oluşturmak amacıyla
• Solunum yolu salgılarını azaltmak amacıyla (preanestezik medikasyon)
• Taşıt tutması
• Peptik ülser
• Gece işemelerinin (enürezis nokturna) önlenmesi
• Diyare ve karın krampları (spazm ve hipermotilite durumları)
• Mantar ve kolinerjik ilaç zehirlenmeleri
• Diş hekimlerinde tükrük salgılarının azaltmak amcıyla
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 40: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/40.jpg)
PARASEMPATOLİTİK İLAÇLAR
• YAN ETKİLERİ
• Taşikardi
• Ağız, boğaz kuruluğu
• Midriyazis ve ışıktan rahatsız olma
• Ciltte kızarıklık ve vücut sıcaklığında artma
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 41: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/41.jpg)
SEMPATİK SİNİR SİSTEMİ
• a) Sempatomimetik İlaçlar: Sempatik sinir siteminin etkilerini taklit eden ilaçlardır.
• Katekolaminler: Adrenalin, Noradrenalin, Dopamin, İzoproterenol
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 42: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/42.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• Adrenalin: Oral yoldan etkisizdir. Sc veya im enjeksiyon şeklinde hazırlanır.
• FARMAKOLOJİK ETKİLERİ
• Kalp hızında ve kasılma gücünde artma
• Kan basıncında artma
• Bronş düz kaslarında dilatasyon
• Kan şekerinde artma
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 43: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/43.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (ADRENALİN)
• FARMAKOLOJİK ETKİLERİ
• Kalp hızında ve kasılma gücünde artma
• Kan basıncında artma
• Bronş düz kaslarında dilatasyon
• Kan şekerinde artma
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 44: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/44.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (ADRENALİN)
• ENDİKASYONLARI
• Astım ataklarının tedavisinde injeksiyon ya da inhalasyon şeklinde
• Ürtiker
• Anaflaktik şok
• Glokom
• Kalp durması sırasında kalbin aktivitesini düzenlemek için
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 45: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/45.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (ADRENALİN)
• YAN ETKİLERİ
• Anksiyete
• Tremor
• Baş ağrısı
• Taşikardi
• Kardiyak aritmiler
• Pulmoner ödem
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 46: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/46.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (NORADRENALİN)
• ENDİKASYONLARI
• Kan basıncını düşük olduğu şok durumlarında
• Anestezi sırasında gelişen hipotansiyon durumlarında kullanılır.
• YAN ETKİLERİ
• Adrenalin’e benzer.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 47: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/47.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (DOPAMİN)
• FARMAKOLOJİK ETKİLERİ
• Kalbin kasılma gücünü artırır
• Düşük dozlarda böbrek ve iç organların damarlarını genişletir. Yüksek dozlarda daraltır.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 48: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/48.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR (DOPAMİN)
• ENDİKASYONLARI
• Kardiyojenik şok ve septik şokta
• Kalp yetmezliklerinde
• YAN ETKİLERİ
• Anjinal ağrı
• Bulantı ve kusma
• Hipertansiyon
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 49: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/49.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• Dobutamin: iv uygulanır. Kalbin kasılma gücünü ve atış hızını artırıcı etki gösterir. Kalp yetmezliğinde kullanılabilir.
• İzoprenalin (İzoproterenol): β-reseptörleri aktive eder. İnhalasyonla verildiğinde bronkodilatasyon. Kalbin kasılma gücünü, atış hızını ve kalp debisini artırır. Astım tedavisinde kullanılır. Yan etkileri: Adrenalin’e benzer.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 50: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/50.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• Katekolamin olmayanlar: (Diğer sempatomimetik aminler)
• Alfa reseptöre etkili olanlar: Efedrin, fenilefrin, metaraminol, metoksamin, etilefrin, norfenefrin, heptaminol. Antihipotansif olarak kullanılırlar. Nafazolin, Tetrahidrazolin, ksilometazolin, oksimetazolin; nazal dekonjestan olarak kullanılır.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 51: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/51.jpg)
SEMPATOMİMETİK İLAÇLAR
• Beta reseptöre etkili olanlar: Orsiprenalin, salbutamol, terbutalin (bronkodilatör etki belirgindir). Daha çok bronşiyal astma ve bropnkospazm tedavisinde kullanılır. Ancak KVS hastalığı olanlarda ve hipertiroidililerde dikkatle kullanılmalıdır. Ritodrin’de uterus gevşetici olarak erken doğumu durdurmak amacıyla parenteral veya oral yolla kullanılmaktadır.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 52: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/52.jpg)
SEMPATOLİTİK İLAÇLAR
• Adrenerjik nöron blokörleri: Rezerpin, Guanetidin, Bretilyum, Debrizoksin, MAO inhibitörleri (Pargilin). Bu ilaçlar KVS’de ki sempatik tonusu ortadan kaldırdıklarından antihipertansif olarak kullanılırlar.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 53: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/53.jpg)
SEMPATOLİTİK İLAÇLAR
• Alfa adrenerjik reseptör blokörleri: Fenoksibenzamin (periferik damar hastalıkları), fentolamin (feokromasitoma), ergot alkaloidleri (ergotoksin, ergotamin, ergonovin), piperoksan, tolazolin, prazosin (selektif a-1 blokör)antihipertansif), yohumbin. En önemli etkileri damar yataklarında vazodilatasyon yaparak, kan basıncını düşürürler. Klinikte: Sempatomimetik ilaçlara bağlı kan basıncı yükselmesi, periferik damar hastalıklarında kullanılır.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 54: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/54.jpg)
SEMPATOLİTİK İLAÇLAR • Beta adrenerjik reseptör blokörleri: Propranolol,
pindolol, metoprolol, oksprenolol, asebutalol, nadolol.
• Negatif inotrop, kronotrop ve dramotrop
• Renin salgısında azalma
• Farmakolojik Etkileri
• Kalbin atış hızı ve kasılma gücü azalır
• Solunum yolu düz kaslarını kasar.
• Karbonhidrat ve yağ metabolizmasını (azaltır) etkiler.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 55: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/55.jpg)
BETA ADRENERJİK RESEPTÖR BLOKÖRLERİ
• Klinikte Kullanımları
• Angina pectoris nöbetlerinin önlenmesi (Kardiyoselektif)
• Hipertansiyon
• Taşiaritmi
• Akut miyokar infarktüsü (kardiyoselektif)
• Anksiyete
• Tirotoksikoz
• Glokom (Timolol)
• Migren profilaksisi Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 56: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/56.jpg)
BETA ADRENERJİK RESEPTÖR BLOKÖRLERİ
• Yan Etkileri • Kalp yetmezliği eğilimini artırırlar. • İlaç birden kesilmemelidir. (Anjina, aritmi ve
miyokard infarktüsü riski artabilir) • Bronkospazm • İnsülinin hipoglisemik etkisini güçlendirir. • Alerjik cilt döküntüsü • Yorgunluk • Depresyon • Psikolojik ve seksüel bozukluklar
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 57: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/57.jpg)
OTONOMİK GANGLİYONLARA ETKİLİ İLAÇLAR
• Nikotin: SSS’ni uyarır.
• Hekzametonyum ve Trimetafan: Otonom gangliyonları bloke eder. Hipertansif kriz tedavisinde ve kontrollü hipotansiyon oluşturmak ve cerrahide kanamaları azaltmak için kullanılır. Konjestif kalp yetmezliği sırasında gelişen akciğer ödemini de azaltabilir.
Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 58: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/58.jpg)
58
Göz Parasempatik Sempatik
* İrisin radyal kası - Büzülme
= midriazis
İrisin sfinkter kası Büzülme -
= miyozis
Silier kas yakını görmek hafifçe gevşetir
için büzülme Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi
![Page 59: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/59.jpg)
59
Kalp Parasempatik Sempatik
SA düğüm kalp hızı kalp hızı
Kasılma gücü
(yalnız atriumların)
AV düğüm & His ileti hızı ileti hızı
Purkinje sisteminde
Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 60: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/60.jpg)
60
Parasempatik Sempatik
* Arterioller
Deri, abdom. visera Kasılma
İskelet kası Kasılma
Gevşeme
Gevşeme (kolinerjik)
Tükrük bezleri Gevşeme Kasılma
= sekresyon = sekresyon
Pulmoner Gevşeme Kasılma
* Venler Kasılma
Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 61: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/61.jpg)
61
Parasempatik Sempatik
* Akciğerler
Bronşial kas Kasılma Gevşeme
Bronşial bezler Sekresyonu Sekresyonu
Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 62: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/62.jpg)
62
Parasempatik Sempatik
* Mide & Barsak
Motilite ve tonus
Sfinkterler Gevşeme Kasılma
Sekresyonu
* Safra kesesi Kasılma Gevşeme
ve kanalları Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 63: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/63.jpg)
63
Parasempatik Sempatik
* Mesane
Detrusor kası Kasılma Gevşeme
İnternal sfinkter Gevşeme Kasılma
Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 64: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/64.jpg)
64
Parasempatik Sempatik
* Genital organlar
Uterus Değişken Kasılma (gebe)
Gevşeme (gebe & gebe-
olmayan)
Erkek cinsiyet
organları Ereksiyon Ejakülasyon (a1)
Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 65: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/65.jpg)
65
Parasempatik Sempatik
* Deri
Pilomotor kaslar Kasılma
Ter bezleri sekresyonu (kolinerjik)
(muskarinik reseptör)
Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 66: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/66.jpg)
66
Parasempatik Sempatik
* KC Glikojenoliz
Glukoneojenez
* Yağ dokusu Lipoliz
* Gözyaşı bezleri Sekresyonu
* Böbrekten Renin sekresyonu
* Pankreastan İnsulin & glukagon İnsulin & glukagon
sekresyonu sekresyonu
Kaynak: Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi.
![Page 67: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/67.jpg)
3. NON-ADRENERJİK NON-KOLİNERJİK (NANK) SİNİR SİSTEMİ
Bu sistem, aminerjik (dopaminerjik), purinerjik, peptiderjik ve nitrerjik sinir liflerini içine alır.
Peptidlerin başlıcaları: VİP, nöropeptid Y, P maddesi ve diğer taşikininler, somatostatin, kolesisistokinin/gastrin, enkefalinler, nörotensin, bombezin-benzeri peptidler, galanin, LHRH, anjiotensin, ACTH ve vazopresin-benzeri peptid'dir.
Kaynak: Kaynak: S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Yönden Tıbbi Farmakoloji.
![Page 68: OTONOM SİNİR SİSTEMİ VE İLAÇLARI - docs.neu.edu.trdocs.neu.edu.tr/staff/ahmet.ozer/Otonom Sinir Sistemi İlaçları_5.pdf · Otonom Sinir Sistemi Farmakolojisi •Otonom sinir](https://reader030.fdocuments.net/reader030/viewer/2022040117/5e0fdef55b6d8269012f6c17/html5/thumbnails/68.jpg)
Kaynaklar:
• Prof. Dr. S. Oğuz Kayaalp. Rasyonel Tedavi Yönünden
Tıbbi Farmakoloji, 10. Baskı, Hacettepe Taş, 2002.
• Dr. Sinan Cam. Otonom Sinir Sistemi
• Prof. Dr. Hakan Karadağ. Otonom Sinir Sistemi
Farmakolojisi
• Prof. Dr. M. İpek Cingi, Prof. Dr. Kevser Erol.
Farmakoloji. Editör.Prof. Dr. Melih Erdoğan. Anadolu
Üniversitesi Yayınları
• Yrd. Doç. Dr. Sefa Gültürk. Otonom Sinir Sistemi
• http://www.acilveilkyardim.com/acilbakim/sinirsistemi.h
tm