OSMANLIDA SİVİL MİMARİ

SARAYLAR VE KÖŞKLER

İstanbul Topkapı Sarayı 1474

• Topkapı sarayı Fatih Sultan Mehmet tarafından 1474 yılında yaptırtılmıştır.• Saray döneminde 700.000 metrekare alanı kaplarken şimdi 80.000 metrekarelik alanı kaplamaktadır.• Arka arkaya sıralanmış dört avluda 60 yapı yer alır.Bu binalar köşk,divan,harem,işatölyesi,camii ve askeri

yapılardır.• Sarayın çevresi 1400 metre uzunluğunda bir surla çevrilidir.• 28 kule ile desteklenen surda 7 ayrı kapı bulunmaktadır.• 600 yıllık Hanedan hayatının 400 yılı bu sarayda geçmiştir.• Abdülmecit döneminde Dolmabahce sarayına taşınsada sarayda devlet işleri ve kabulleri devam etmiştir.• Saray ilk defa Abdülmecit döneminde hazine dairesi İngiliz elcisine ziyarete açmış daha sonrada yabancı

elcilere gösterilmeye başlanmıştır.• Hazineleri Ampir usulünde yapılmış vitrinlerde sergilemiştir.• 3Nisan 1924 yılında Atatürk’ün emri ile müze olarak halkın ziyaretine açılmıştır.• 1985 Unesco Dünya Mirası Listesine alınmıştır.

Saray 3 ayrı bölümden oluşmaktadır :1-Birün : Hizmet binalarının bulunduğu avlu2-Enderun:Resmi daireler ve okulların bulunduğu bölüm.3-Harem:padişahın özel hayatının geçtiği bölüm.

BAB-I HÜMAYUN KAPISI

BÜRÜN:• Bab-ı hümayun dan Babülselam (Orta kapı ) arasındaki alandır. 1.ve 2. yer diye

adlandırılır.1.yer: alanda maliye nezaretinin binası ve şu anda olmayan çizme kapısından cephane kapısına inilir.Orta kapı ve Çizme kapısı arasında Has Fırın ve Fodla Fırın ,siyaset çeşmesi bulunurdu.• Orta kapının önünde Seng-i ibret denilen ibret taşı bulunurdu.Silah ambarı ve Aya

İrini Kilisesi (Askeri Müze)yanında darpane Deavi Kasrı vardır.Bu kasrda halkın dilekceleri toplanır Divana götürülürdü.• 2.yer:180m uzunlukda 130m genişlikdedir.Bu alanda bayram alayı merasimi

yapılır.Dört tarafı mermer direkli revaklı bir avludur.Bu avludan kubbe altı denen kısma geçilir burada önemli kararlar alındığı yerdir.Buradan Meyit kapısından Hareme gecilir,ancak arada Has ahırmemurlarına ait bina ,harem ağaları hastanesi,bahcıvanlar koğuşu,yakalı baltacılar ocağı bulunmaktadır.

ENDERUN BÖLÜMÜ• Sarayın iç kısmı olup ünüversite mahiyetindeydi.Babüsscade diye adlandırılan Akağalar

kapısı ile başlar mermer situnlu bu alanda padişahın tahtı önemli gün ve törenlerde buraya çıkarılır.Savaşa çıkılırken sancakı-ı şerif sadrazama burada verilirmiş.Babusscade den 3.yer denilen meydana geçilirdi burada Arz odası denilen padişahın vezirleri ile toplandığı yer bulunmaktadır. Sultan III.Mehmet tarafından buraya taht,tunç ocak,ve 2li çeşme yaptırtılmıştır.3.yer alanı dörtbin metrekaredir.Sağ tarafında hazine dairesi vardır.Karşısında kiler odası ve hazine kethüdarlığı odası ,hazine koğuşu bulunur.3.yerin solunda Hırka-i saadet ve diğer mübarek emanetlerin saklandığı kısım Has oda ve koğuşu ile Akağalar koğuşu ile Akağalar mescidi kuşhane mutfağı gibi kısımlar vardır. Hırka-i Saadet odasında 25 Temuz 1518 den halifeliğin kaldırılması 3 Mart 1924 tarihine kadar hiç durmadan kuran okunmuştur.Yaklaşık 406 yıl boyunca.

• 4.yer Boğaz içine bakar burada Sofa camii Sultan abdülmecid han köşkü,lale bahcesi,Hekim başı odası,sofa köşkü,Revan ve Bağdat köşkleri bulunmaktadır.

HAREM BÖLÜMÜ• Harem-i Hümayan Padişahlar zevceleri,cariyeler,şehzadeler,sultanlar anneleri

hizmetkarlar burada kalır.İçinde şehzadeler mektebi bulunur.Hareme Zülüflü baltacılar koğuşu yanından arabacılar kapısından girilir.Buraya arabacılar kapısı denme sebebi sultanlar ve eşleri bu kapıdan arabalar ile çıkmalarıdır.Araba kapısının yanında Ald kulesi vardır,bu kule 42metre yüksekliğindedir.Perde kapısından harem ağalarına ait hamam kızlar ağası köşkü,harem ağalarına ait 3 katlı bina (bu binada rütbelerine göre otururlar)ve Velihat dairesinden çeşmeli sofaya oradan Hünkar sofrasına geçilirmiş.Burası mermer situnlu sedef kakmalı balkonlu çinilerle süslü,üç tarafında üç çeşmesi olan ihtişamlı bir odadır.Burada sultan bayram tebriklerini kabul edermiş.Burada Sultan III Murat Han odasına geçilir bu odayı Mimar Sinan yaptırmıştır.Bu oda baştanbaşa kırmızı çinilerin hakim olduğu bir odadır.Sultan Ahmet Han Kütüphanesi ve III. Ahmet Han kütüphanesi ve III. Ahmet Han Yemişlik odası ,Hünkar hamamı,Valide sultan dairesi gibi haremde pek çok oda vardır.Oda sayısı ortalama 380 kadardır.Ancak günümüze hepsi gelememiştir.

Siyaset Mektebi

Endurun

III.Ahmedin yaptırdığı Endurun Kütüphanesi

İç oğlan (Endurun Mektebine seçilen genç)

Harem

Aya İrini

Babüsselam

Ahırlar

Adalet Kulesi

Divan Odası

Divan Odası

Babüsseade Kapsı (sadece padişahların at ile girebildikleri kapı)

Sefere giderken sancağın teslim edildiği nokta

Harem