T.C.

AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ

EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI

2019-YL-209

ORTAOKULLARDA VELİ-OKUL İŞ BİRLİĞİ: ÇOKLU

DURUM ÇALIŞMASI

HAZIRLAYAN

Berna ERAKIN

TEZ DANIŞMANI

Doç. Dr. Pınar YENGİN SARPKAYA

AYDIN -2019

T.C.

AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

AYDIN

Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Yüksek Lisans Programı öğrencisi Berna ARAKIN

tarafından hazırlanan “Ortaokullarda Veli-Okul İş Birliği: Çoklu Durum Çalışması” başlıklı

tez, 28/08/2019 tarihinde yapılan savunma sonucunda aşağıda isimleri bulunan jüri

üyelerince kabul edilmiştir.

Ünvanı, Adı Soyadı Kurumu İmzası

Başkan

Üye

Üye

Jüri üyeleri tarafından kabul edilen bu Yüksek Lisans tezi, Enstitü Yönetim

Kurulunun ……………. tarih ………..sayılı kararı ile onaylanmıştır.

Prof. Dr. Ahmet Can BAKKALCI

Enstitü Müdür

iv

T.C.

AYDIN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ

SOSYAL BİLİMLER ENSTİTÜSÜ MÜDÜRLÜĞÜNE

AYDIN

Bu tezde sunulan tüm bilgi ve sonuçların, bilimsel yöntemlerle yürütülen gerçek

deney ve gözlemler çerçevesinde tarafımdan elde edildiğini, çalışmada bana ait olmayan

tüm veri, düşünce, sonuç ve bilgilere bilimsel etik kuralların gereği olarak eksiksiz şekilde

uygun atıf yaptığımı ve kaynak göstererek belirttiğimi beyan ederim.

… / … / 2019

Berna ERAKIN

v

ÖZET

ORTAOKULLARDA VELİ-OKUL İŞ BİRLİĞİNİN İNCELENMESİ:

ÇOKLU DURUM ÇALIŞMASI

Berna ERAKIN

Yüksek Lisans Tezi, Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı

Tez Danışmanı: Doç. Dr. Pınar YENGİN SARPKAYA

2019, XVIII + 139 sayfa

Günümüzde çocuğun akademik başarısında okul tüm görevleri tam olarak yerine

getirse bile bu yeterli değildir. Öğrenci davranışlarında, disiplin konusunda, okul sonrasında

evde yaptığı çalışmaların takibinde ailelerin çocuk üzerinde kurduğu kontrol mekanizması

en az okul kadar etkilidir. Hayatı boyunca çocuğu iyi tanımak, ilgi alanlarını keşfedip ortaya

çıkarmak, eksik olduğu yanları tespit etmek ailenin çocuğu bir adım öne çıkarmasını sağlar.

Çocuğun eğitim hayatı boyunca okul ile köprü kurup, ilgi ve yetenekleri okul ile paylaşan

aileler çocuğun eğitiminde sağlam adımlar atmış olur. Aileler hem okulun hedeflediği

amaçlardan, vizyonundan ve akademik kadrosundan hem de okul sonrası yürüttüğü

disiplinli çalışma ve kontrol çalışmasıyla çocuğa destek olarak başarılı bir geleceğe adım

atmasına yardımcı olur.

Bu süreçte ailelerin de istek ve beklentisinin okul tarafından karşılanması okulunda

öğrenciye sağladığı kontrol okul veli iş birliğine bağlıdır. Aile ve okul sürekli iletişim, iş

birliği halinde olduğu takdirde çocuğun eğitim süreci yapıcı, ilerlemeci yönde gelişir ve

öğrencinin sahip olduğu potansiyeli açığa çıkarmasını kolaylaştırır.

Öğrencinin gelişmesinde hem ailenin hem de okulun önemi bilindiği için okul veli iş

birliği, hem okul yöneticileri hem öğretmenler hem de veliler için önemli bir sorunsal

durum olmuştur. Günümüzde eğitim sektörü, sürekli gelişen, değişen bir sektördür, eğitim

sistemindeki değişiklikler, değişen yeni gelişmelerin süreçte vakit kaybetmeden takip

edilmesini de beraberinde getirir. Bu yüzden eğitim sektöründe, eğitim hizmetlerinin

pazarlanması ve özellikle büyük illerde özel okulların büyük bir ilgi görmesine neden

olmaktadır. Günümüzde değişen eğitim sistemi ve sınav sistemi, kaygılar, okulların

merkeziyetçi tutumu ve fiziksel olanaklar beraberinde velileri özel okul arayışına

yönlendirmiştir. Özellikle çocuğunu özel okula gönderen velinin istekleri, hedefleri daha

vi

farklı olabilmekte ve öğretmen ve okulun akademik başarısı okul seçiminde en önemli

faktörlerden biri haline gelmektedir.

Bu yüzden araştırmanın amacı, okul aile iş birliğinin gerekliliğinin vurgulanmasıdır.

Ayrıca ailelerin okul ile kurduğu iş birliğinin özel okul ve kamu okulları arasında görülen

benzerlik ve farklılıkları araştırmak amacıyla hazırlanmıştır.

Okul-veli iş birliğini özel ortaokul ve kamu ortaokulları bağlamında, İzmir ilinde

durum çalışması olarak karşılaştırmalı ele alan bir çalışmaya rastlanmamış olması, bu

çalışmayı alanda önemli hale getirmektedir.

Bu çalışma gerçek yaşamın, güncel bağlam ya da ortamın içinden seçilen bir

durumun araştırmasıdır. Bu yüzden çalışma nitel araştırma desenlerinden, çoklu durum

desenine göre planlanmıştır. İzmir İli merkez ilçelerindeki ortaokullar, 2016 yılı TEOG

sınav verilerine göre özel ortaokullar ve kamu ortaokulları olmak üzere iki liste ayrı

çıkarılmıştır. Sınav sonucuna göre ayrılan özel ve kamu okullarından amaçlı örnekleme

tekniklerinden aykırı durum örneklemesi ile başarılı ve başarısı düşük okullardan birer tane

olmak üzere toplamda 4 ortaokul belirlenmiştir. Araştırma, 4 okuldan 1 yönetici, 1 öğretmen

ve 1 veli olmak üzere toplamda 12 katılımcı ile ayrıntılı görüşme yapılarak yürütülmüştür.

Araştırma verilerini toplamak için öğretmen ve yöneticiler için aynı, veliler için ayrı “yarı

yapılandırılmış görüşme formları” hazırlanmıştır. Verilerin analizinde okulların

benzerlikleri ve ortaya çıkan farklılıkları teker teker ele alınmıştır. Araştırmanın sonucunda,

okul aile iş birliği açısından çalışmaya alınan özel ortaokullar ve kamu ortaokulları değil

başarılı ve başarısız okullar birbirinden ayrışmıştır.

Başarılı okulların okul veli iş birliğinin güçlü olduğu, velinin çok sık okula geldiği

ya da çağrıldığı anlaşılmıştır. Aile bütünlüğü parçalanmış aileler olmasına karşın başarılı

olan ortaokullarda toplantı zamanlarında genel olarak aile üyelerinden en az birinin

toplantıya katıldığı, okul yıl içinde akademik anlamda ek kaynak talep ettiğinde velilerin en

kısa zamanda kaynak temin ettiği belirlenmiştir. Bu okulların, velileri, rehberlik için okula

çok sık davet ettiği (okula uzman çağrılarak veli semineri verme); rehberlik biriminin ve

sınıf öğretmenlerinin aktif çalıştığı (rehber öğretmenlerin veli seminerleri düzenledikleri,

sınıf öğretmenlerinin de belirli zamanlarda öğrenci hakkında veliye bilgi verdikleri)

saptanmıştır. Ailelerin eğitime bakış açılarının da önemli olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Bu

okulların yönetim anlayışının süreklilik gösterdiği, eksiklikler olsa bile öğretim yılı sonunda

vii

ya da başında yapılan öğretmen toplantılarında bunu kendi içinde telafi edebildikleri

anlaşılmıştır. Önemli bir bulgu da bu okullarda okulun işleyişine velinin müdahalesine fazla

izin verilmemesidir. Başarısız okullara bakıldığında ailelerin yıl içerisinde okula ancak

sorun olduğunda ya da yılda bir iki kez sadece veli toplantılarında geldiği, okula gelmeyen

veliler için ayrıca bir yöntem geliştirilemediği, yönetimin de veli ile sadece ihtiyaç

doğduğunda görüştüğü saptanmıştır. Ayrıca bu okullarda velinin okulun yönetimine karşı

söz hakkının olduğu zaman zaman iç işleyişe müdahale ettiği sonucuna ulaşılmıştır.

Okullara bakıldığında hepsinin öğretmene önem verdiği ve velinin karşısında öğretmenini

savunduğu belirlenmiştir. Ancak ailelerin öğrenci ve okula karşı tutumu konusunda ve

okulların ailelerle iletişim kurma çabasında farklılıklar olduğu saptanmıştır. Ayrıca kamu

okullarında ikili öğretim, her anlamda okulu sıkıntıya sokan bir olgu olarak ön plana

çıkmıştır.

ANAHTAR SÖZCÜKLER: Okul Aile Iş Birliği, Özel Okul, Kamu Okulu, Durum

Çalışması.

viii

ABSTRACT

PARENTS-SCHOOL COLLABORATION SURVEY IN MIDDLE SCHOOLS:

MULTIPLE SITUATION STUDY

Berna ERAKIN

Master Thesis, Department of Educational Sciences

Thesis Advisor: Assoc. Prof. Pınar YENGİN SARPKAYA

2019, XVIII + 139 pages

Today if a school fulfills all duties for a child’s academic success, this isn’t even

enough. Parents’ control mechanism on their kids under student attitudes, discipline issues,

after school studies at home fields are as important as school. For the life knowing the kid,

discovering and making out the interests, determining the drawbacks provides putting

oneself forward. During the kid’s education life, parents who have got good communication

with school and sharing interests and talents with school has solid background in education.

Parents help their kids by being supportive in school’s aims, vision, academic personnel and

with the controlled disciplined study after school to let them have a bright future.

In this process, fulfillment of parents’ requests and expectations by school is

depending on parent-school co-operation. If families and school continuously co-operate

and keep in touch with each other, student’s education process improves in progressive way

and it lets uncovering the potential that student have.

As the importance of both school and parents known in student’s improvement, it is

a problematic situation for school administrators, teachers and also parents. Today,

education sector is a continuously developing and shifting sector, changes in education

system also brings the opportunities of following new and shifting developments in the

process without losing any time. Thus, in education sector, marketing of education services

and especially in big cities it makes private schools’ have major importance. In the present

day, shifting education system, examination system, concerns, schools’ centralist stance and

physical facilities bring about the search of a private school for parents. Especially, parents

who registered their kids to a private school has different goals and school’s academic

success, teachers can become the most important factor.

ix

Because of this, the aim of the research is prepared in order to research the

similarities and differences of collaboration between schools by emphasizing the importance

of school-family collaboration, and families’ communication with school.

The lack of having a situation study of school-parent collaboration on private and

state school context which is in a comparative manner in İzmir province makes this study

important in the field.

This study is a situation survey which is chosen among real life, today’s context or

the situation. Thus, the study is planned from qualitative survey pattern to multiple situation

pattern. The middle schools in İzmir province’s central districts are prepared as 2 separate

lists which covers private middle schools and state middle schools according to 2016 TEOG

exam data. Private middle schools and state middle schools which is distinct from exam

results, 4 middle schools are determined contrary to purposive sampling technique.

The survey carried out by 4 situations, 4 schools, 1 administrator, 1 teacher and 1

parent, 12 participants in total with detailed interview. In order to collect survey data,

surveyors prepared “semi-constructed interview forms” which are suitable to sub problems,

parallel to one another but separate to teacher, administrator or parents. In the analysis of

data, interviews with 4 schools’ participants, 4 situations transferred to a computer one by

one and printed out the codes. After getting mutual codes together, similarities and

differences discussed in detail.

As a result of the survey, instead of taking private and state schools’ family-school

co-operation into consideration, successful and unsuccessful schools differentiated.

In successful schools, it is seen that those schools have strong school-parent

collaboration and parents visit schools often or they are being invited to schools. It is

observed that although there are families whose family integrity shredded, they participated

to parents meetings on time and if school asks any extra academic materials, parents provide

them in a very short time. It is seen that these schools are inviting parents for guidance to

school very often (inviting a specialist to give a seminar); school guidance department and

classroom teachers are working actively (guidance teachers’ are conducting seminars,

classroom teachers are giving information to parents about students). It is concluded that

parents point of view to education is also important. It is understood that these schools’

administration mentality is progressive, even I there are some drawbacks they can

x

compensate these drawbacks at the beginning or at the end of the education year. An

important finding is, parents’ intervention to school’s operation is not allowed much.

It is certain that if you take a look at unsuccessful schools, parents are visiting

schools or parents meeting or for a problem for only once or twice a year. Besides, no

methods developed for parents who hasn’t visited school and administration contacted

parents only for necessary needs. Moreover, in these schools, parents have the right to speak

against administration and they can intervene from time to time.

When you take a look at these schools, it’s seen that teachers are important and they

are supported by administrations in front of parents in all of them. However, it is detected

that there are differences in communication between parents-schools and attitudes between

student-school-parents. Furthermore, double shift school system came into prominence as a

distresses or state schools in every way.

KEY WORDS: School-Parent Co-Operation, Private School, State School, Case Study.

xi

ÖNSÖZ

Günümüzde veliler ortaöğretim için sınava girecek çocuklarını, bir üst programa

profesyonelce hazırlayan, akademik ve sosyal alanlara ağırlık veren disiplinli eğitim

göreceği okuldan yana tercihte bulunmak istiyor. Yaşanan hızlı teknolojik değişimler,

ekonomik gelişimler, veli beklentisinin artması öğrencinin okul seçiminde etkili olmaktadır.

Bu durum beraberinde eğitimin niteliğinde çocuk için “özel okul mu kamu okulu mu”

sorusunu getirmektedir. Okul ve veli arasında gerçekleştirilecek bilgi alışverişleri öğrenci

başarısını arttırarak, güven ortamını sağlar. Bu bağlamda bu çalışma, okul aile iş birliğinin

gerekliliğini vurgulayarak, ailenin okul ile kurduğu iletişimin ve iş birliğinin okullar

arasında gösterdiği benzerlik ve farklılıkları araştırmak amacıyla hazırlanmıştır.

Araştırmanın tasarı aşamasından, yazım aşamasına kadar pek çok kişinin katkısı ve

yardımı olmuştur. Bu süreçte en çok yardım aldığım, hiçbir zaman elini üstümden

çekmeyen, ilham ve azmi ile her daim kendime örnek edindiğim o olmasaydı bu çalışma

bitmezdi dediğim canım hocam kıymetli tez danışmanım Doç. Dr. Pınar YENGİN

SARPKAYA’ ya;

Yüksek lisans öğrenimim de bilgilerinden faydalandığım, destekleriyle yolumu

aydınlatan bana umut veren çok kıymetli hocalarım Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA’ ya, Doç.

Dr. Erkan KIRAL’ a, Öğr. Görevlisi Sadi YILMAZ’a ve Arş. Gör. Tahir YILMAZ’a,

yakınlığını bir telefon kadar hissettiğim, beni hiçbir zaman geri çevirmeyen, hep yanımda

olduğunu hissettiğim canım arkadaşım Arş. Gör. Burcu ALTUN’ a;

Tezin son halini almasında eleştirileriyle bana katkıda bulunan kıymetli hocalarım

Doç. Dr. Necla ŞAHİN FIRAT ve Doç. Dr. Bertan AKYOL’ a;

Görüşmeyi kabul ederek araştırmanın yürütülmesini sağlayan, adlarını burada

veremediğim yönetici, öğretmen ve velilere;

Tüm eğitim hayatım boyunca beni her koşulda destekleyen, uzun yorucu ama bana

çok şey kazandırdığını düşündüğüm bu süreçte benimle birlikte olan, fedakarlık yapan

canım annem, babam ve ağabeyime sonsuz teşekkürlerimi sunarım.

Berna ERAKIN

xii

İÇİNDEKİLER

KABUL VE ONAY SAYFASI .............................................................................................. iii

BİLİMSEL ETİK BİLDİRİM SAYFASI ............................................................................... iv

ÖZET ....................................................................................................................................... v

ABSTRACT ......................................................................................................................... viii

ÖNSÖZ ................................................................................................................................... xi

ŞEKİLLER DİZİNİ ............................................................................................................... xv

TABLOLAR DİZİNİ ............................................................................................................ xvi

EKLER DİZİNİ ................................................................................................................... xvii

GİRİŞ ....................................................................................................................................... 1

1. BÖLÜM .............................................................................................................................. 6

1. KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR ................................................ 6

1.1. Çocuğun Öğrenme Çevresi ve Aile ............................................................................. 6

1.1.1. Eğitimde Ailenin Yeri ........................................................................................ 7

1.1.2. Okulun Aileden Beklentileri .............................................................................. 7

1.1.3. Ailenin Okuldan Beklentileri ............................................................................. 8

1.2. Okul Aile İş Birliği ve Aile Katılımı ......................................................................... 10

1.2.1. Okul Aile İş Birliğinde Eğitime Aile Katılımı ................................................ 10

1.2.2. Aile Katılımının Türleri ................................................................................... 12

1.2.3. Okul Aile İşbirliğinin Önemi ........................................................................... 13

1.2.3.1. Öğrenci açısından okul aile iş birliğinin önemi .................................. 14

1.2.3.2. Aile açısından okul aile iş birliğinin önemi ........................................ 14

1.2.3.3. Okul açısından okul aile iş birliğinin önemi ....................................... 15

1.2.3.4. Öğretmen açısından okul aile iş birliğinin önemi ............................... 15

1.2.4. Okul Aile İş Birliğinin Eğitimin Niteliğini Artırmada Öğrenci Başarısına

Etkileri .............................................................................................................. 17

1.2.5. Okul Aile İş Birliğine İlişkin Sorunlar ve Engeller ......................................... 19

xiii

1.2.5.1. Okul aile iş birliğine ilişkin okul kaynaklı engeller ............................ 19

1.2.5.2. Okul aile iş birliğine ilişkin aile kaynaklı engeller ............................. 19

1.2.5.3. Okul aile iş birliğine ilişkin öğretmen kaynaklı engeller .................... 21

1.3. Okul Yöneticisinin Okul Aile İş Birliği Konusundaki Sorumluluğu ........................ 22

1.4. Okul Aile İş Birliğini Geliştirme Etkinlikleri ............................................................ 23

1.5. İlgili Araştırmalar ...................................................................................................... 24

1.5.1. Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar .................................................................... 24

1.5.2. Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar .................................................................. 30

2. BÖLÜM ............................................................................................................................ 32

2 YÖNTEM ........................................................................................................................... 32

2.1. Araştırmanın Modeli .................................................................................................. 32

2.2. Çalışılan Durumlar ve Dokümanlar ........................................................................... 33

2.2.1. Doküman İncelemesi ....................................................................................... 35

2.3. Verilerin Toplanması ................................................................................................. 36

2.3.1. Veri Toplama Araçları ..................................................................................... 37

2.3.2. Araştırmanın Geçerlik ve Güvenilirliği ........................................................... 37

2.3.2.1. Araştırmanın geçerliği ......................................................................... 38

2.3.2.2. Araştırmanın güvenilirliği ................................................................... 38

2.3.3. Aktarılabilirlik ................................................................................................. 39

2.3.4. Araştırmacının Rolü ......................................................................................... 40

2.4. Veri Analizi ................................................................................................................ 40

3. BÖLÜM ............................................................................................................................ 43

3. BULGULAR VE YORUMLAR ....................................................................................... 43

3.1. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorumlar .................................................. 49

3.1.1. Yönetici, Öğretmen ve Velilerin Kamu Ortaokullarındaki ve Özel

Ortaokullardaki Okul-Veli İş Birliğinin İncelenmesi ....................................... 49

3.1.1.1. Okul-veli iş birliği ve iletişimin incelenmesi ...................................... 50

xiv

3.1.1.2. Okul veli iş birliğinde diğer okullardan farklı yapılan çalışmaların

incelenmesi ............................................................................................. 74

3.1.1.3. Okul- veli iş birliğinde kamu ortaokullarındaki ve özel

ortaokullardaki farklılıkların değerlendirilmesi ...................................... 78

3.1.2. Birinci Alt Probleme İlişkin Yorumlar ............................................................ 84

3.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorumlar .................................................... 86

3.2.1. Okul Yöneticisi, Öğretmen ve Velinin Okullarındaki Okul- Veli İş Birliğinin

Güçlü ve Zayıf Yönlerinin İncelenmesi ................................................................ 86

3.2.1.1. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul-veli iş

birliğinin güçlü yönlerinin incelenmesi ....................................................... 86

3.2.1.2. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul-veli iş

birliğinin zayıf yönlerinin incelenmesi ........................................................ 95

3.2.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Yorumlar ................................................................. 103

3.3. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorumlar ..................................................... 104

3.3.1. Okul Yönetici, Öğretmen ve Velinin Okullarındaki Beklenti ve Önerilerin

İncelenmesi.......................................................................................................... 105

3.3.1.1. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğinde

beklentilerin incelenmesi ........................................................................... 105

3.3.1.2. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğinde önerilerin

incelenmesi ................................................................................................ 110

3.3.2. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Yorumlar .............................................................. 112

3.4. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorumlar ................................................. 115

3.4.1. Okul Yönetici, Öğretmen ve Velinin Okul Veli İş Birliğini

Anlamlandırmasının İncelenmesi ........................................................................ 115

3.4.2. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Yorumlar ........................................................... 119

4. TARTIŞMA VE SONUÇ .............................................................................................. 120

4.1. Öneriler .................................................................................................................... 123

4.1.1. Araştırmacılar İçin Öneriler ........................................................................... 123

4.1.2. Uygulayıcılar İçin Öneriler ............................................................................ 124

5. KAYNAKLAR ............................................................................................................... 125

6. EKLER ........................................................................................................................... 131

ÖZGEÇMİŞ ....................................................................................................................... 139

xv

ŞEKİLLER DİZİNİ

Şekil 2.1. 4 Okul (4 Durum) Gösterimi ................................................................................. 34

Şekil 3.1. Okul Veli İş Birliğini Sağlama Yolları ................................................................. 50

Şekil 3.2. Okul Yöneticisi, Öğretmen ve Velinin Okul Veli İş Birliğinde Önerileri .......... 110

xvi

TABLOLAR DİZİNİ

Tablo 2.1. Katılımcı Yöneticilere İlişkin Bilgiler.................................................................. 34

Tablo 2.2. Katılımcı Öğretmenlere İlişkin Bilgiler ............................................................... 35

Tablo 2.3. Katılımcı Velilere İlişkin Bilgiler ........................................................................ 35

Tablo 2.4. Katılımcı Kod Adlarına İlişkin Bilgiler ............................................................... 35

Tablo 2.5. Okullara İlişkin Bilgiler ....................................................................................... 36

Tablo 3.1. Okulların Veli Profiline İlişkin Ortaya Çıkan Sonuçlar ....................................... 46

Tablo 3.2. Okul-Veli İş Birliği ve İletişim ............................................................................ 51

Tablo 3.3. Okul Veli İş Birliğinde Diğer Okullardan Farklı Yapılan Çalışmalar ................. 74

Tablo 3.4. Okul Veli İş Birliğinde Okulun Güçlü Yönleri .................................................... 86

Tablo 3.5. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul veli iş birliğinin zayıf

yönleri ........................................................................................................................ 95

Tablo 3.6. Okul Yöneticisi, Öğretmen ve Velinin Okul Veli İş Birliğinde Beklentileri ..... 105

Tablo 3.7. Okul Yöneticisi, Öğretmen ve Velinin Okul Veli İş Birliğini Anlamlandırması115

xvii

EKLER DİZİNİ

Ek 1. Yönetici/Öğretmen Görüşme Formu 1....................................................................... 131

Ek-2: Görüşme Formu 2 ...................................................................................................... 134

Ek 3. Araştırma İzni............................................................................................................. 138

1

GİRİŞ

Eğitim öncelikle ailede başlayan ve okullarda devam ederek yaşam boyu süren bir

süreçtir. Okulun öğrenme çevresi olarak işlev görmesi için, kendi dışındaki çevreyle ve daha

geniş bir toplumla iç içe olduğunun farkında olup hedeflerine ulaşmada bu çevreyle olan

ilişkilerini geliştirmesi gerekmektedir. Bu çevrelerden birisi de öğrencilerin aileleridir

(Kaysılı,2008).

Çocuk okula gelinceye kadar aile denilen en küçük toplumsal yapının içinde

şekillenir ve orada edindiği ön bilgilerle okula gelir. Aile çocuğun eğitim yaşantısında çok

özel bir konuma sahiptir (Çayak, 2013). Öğrenme çevresi olan okulun işlev görmesi için,

kendi dışında çevreyle ve daha geniş bir toplumla iç içe olduğunun farkına varmalıdır. Okul

hedeflerine ulaşmada çevreyle olan ilişkilerini geliştirmesi gerekmektedir. Bu çevrelerden

en önemlisi öğrencilerin aileleridir (Kaysılı, 2008). Bu açıdan ailelerin çocuğun eğitiminde

okul ile kurduğu iletişim ve iş birliği öğrencinin eğitim sürecinde önemli bir konuma

sahiptir (Tutar, 2003).

Günümüzde ailenin eğitimdeki yeri daha çok anlaşılmış ve bununla ilgili yapılan

çalışmalara ağırlık verilmeye başlanmıştır. Aile ve okul iş birliği çocuğun her döneminde

etkin bir şekilde okuldaki çalışmaları etkilemektedir. Etkili bir okuldan beklenen velinin ilgi

ve ihtiyaçlarına cevap vermesidir. Bunun için de okullar öncelikle veliyi tanımalı ve iş

birliği kurmalıdır.

Son yıllarda değişen sınav sistemi, okulların fiziksel şartları, merkeziyetçi yapısı

velilerin beklentisinin artması velileri farklı arayışlara çevirmiştir. Günümüzde çocuğunun

daha sağlıklı ve verimli bir eğitim sürecinden geçmesini isteyen veliler, çocuğun nitelikli

eğitim göreceği özel ya da kamu okulu arayışına girmektedirler. Çocuğun eğitim sürecinde

söz hakkı olan veliler kendilerine uygun olan okulları süzgeçten geçirmektedir. Günümüzde

yaşanan tüm bu gelişmeler özel okulların sayısını arttırmış, kamu okullarının ise niteliğini

arttırıcı çalışmalar yapması gerektiğini ortaya çıkarmıştır. Aynı zamanda bu durum okullar

arasında rekabet durumunu beraberinde getirmiştir. Özel okulların yabancı dil konusundaki

avantajı, çok dilli bir dünya vatandaşı yetiştirme hedefi, sosyal etkinliklerin çeşitlilik

göstermesi, yurt içi ve yurt dışı projelerle öğrenci değişim programları yürütmeleri, sosyal

ve sportif faaliyetlerde farklılıkların olması velinin özel okul seçiminde kamu okullarına

göre bir adım önde olmalarına neden olmaktadır. Çocuklarının etkinlikte yer almasını

2

isteyen anne ve babalar, hafta sonu bölünme olmadan, çocuklarını kaydettirdikleri okul

bünyesinde hafta içinde sosyal etkinliklere katılmasını istemektedirler. Tüm bu yaşanan

süreçlere bakıldığında, okulların da kendi bünyelerinde geliştirdikleri programlarla en iyi

olma, öğrenciye ve veliye prestij sağlama amacına yöneldiği görülmektedir. Okullar başarılı

öğrenci alarak kendi adını da duyurmak istemektedirler. Başarılı öğrencinin de arkasında

velisinin olacağından ötürü okulun veli ile kurduğu iletişim son yıllarda daha da önemli

görülmektedir. Okullar kendilerini tutundurmak için programlarına farklı etkinlikler

koymakta, özellikle 8.sınıf gibi sınav yılında öğrenciler için farklı program

yürütmektedirler. Bu durum hem kamu okullarında hem de özel okullarda görülen

farklılıkları beraberinde getirmiştir.

Okullar öğrenciye bilgiyi aktaran, süreci öğrenci ile yürüten konumundan çıkmıştır.

Okullar, öğrencinin yanında durmalı ve veli ile iletişim ve iş birliğine girmek zorundadır.

Okulların veli ile kurduğu iş birliği ne kadar kuvvetli ve sağlam olursa bu durum öğrencinin

başarısına da yansımaktadır. Dolayısıyla kamu okulları ve özel okullar veli ile iş birliği

kurma çalışmalarını arttırmış ve buna yönelik geliştirici etkinliklere ağırlık vermeye

çalışmıştır. Bu çalışma, kamu ortaokullarında ve özel ortaokullarda okul veli iş birliğinin

nasıl olduğunu incelemeye odaklanmıştır. Okul veli iş birliğinin gerekliliğine değinerek,

kamu okullarında ve özel okullarda yönetici, öğretmen ve velilerin okul veli iş birliğine

nasıl baktığı ele alınmıştır.

Problem Durumu

Aileler okulla ve öğretmenlerle kurdukları iletişim ve iş birliği sayesinde çocuklarını

daha iyi tanıyarak ihtiyaçları ile daha yakından ilgilenmektedir. Öğretmenler, ailelerden

aldıkları bilgilerle öğrencinin gelişmesine, ilerlemesine anlamlı katkılar da bulunmaktadır

(Balkar, 2009).

Çocuk doğumdan, sonraki yaşamına kadar inanç, tutum ve davranışlarını aile

ortamında şekillendirir. Çocuğa eğitim-öğretim faaliyetlerini ilk defa veren aile ortamıdır.

Çocuğun eğitim faaliyetlerinin başarıya ulaşmasında ailenin eğitim süreç ve faaliyetlerine

katılımının büyük etkisi vardır. Ailenin okul faaliyetlerine katılımı, her öğretim

kademesinde önemlidir. Ancak bu katılım özellikle ilköğretimin ikinci kademesindeki (6. 7.

ve 8. sınıflar) çocuklar için büyük önem taşır (Aydoğan, 2007). Bu yüzden ortaokul

3

sürecindeki okul veli iş birliğinin nasıl sağlandığı, okullar arasında görülen iş birliğinin

benzer ve farklı yönleri araştırılmaya değer bir problem olarak görülmüştür.

Okulların, ailenin ve toplumun beklentilerine cevap vermesi; ancak okul-aile iş

birliği ve etkileşimi ile sağlanır. Aileler toplumsal çevrenin ihtiyaçlarını okul ortamına

taşıyan en etkili köprü görevini üstlenmektedir. Bu nedenle, öğrencinin gelişmesinde hem

ailenin hem de okulun önemi bilindiği için okul veli iş birliği, hem okul yöneticileri hem de

öğretmenler için önemli bir sorunsal durumunda olmuştur.

Günümüzde hem özel okullar hem de kamu okulları eğitimde ve sosyal yaşamda

yaşanan gelişmeler doğrultusunda, farklılaşan ihtiyaç ve taleplere cevap vermek zorundadır.

Özel ortaokullarda ve kamu ortaokullarında okul-veli iş birliğinin nasıl gerçekleştiği, ne tür

özellikler ve benzerlikler taşıdığı, okulların ve velilerin konuya yaklaşımlarının nasıl

olduğu; araştırılmaya değer bir problem olarak görülmüştür.

Problem Cümlesi: Yönetici, öğretmen ve veliler ortaokullardaki okul-veli iş

birliğini nasıl değerlendirmektedirler?

Alt Problemler

1) Okul yöneticisi, öğretmen ve veliler kamu ortaokullarında ve özel ortaokullarda

okul-veli iş birliğini nasıl sağlamaktadır?

2) Okul yöneticisi, öğretmen ve veli; okullardaki okul-veli iş birliğinin güçlü ve

zayıf yönlerini nasıl değerlendirmektedirler?

3) Okul yöneticisi, öğretmen ve veliler; okullarındaki okul-veli iş birliğine yönelik

beklentileri ve önerileri nasıldır?

4) Okul yöneticisi, öğretmen ve veliler okul-veli iş birliğini nasıl

anlamlandırmaktadır?

Araştırmanın Amacı

Eğitim ailede başlar, okulda devam eder. Okul dışı etkenler içinde aile, öğrenci

üzerindeki en önemli belirleyici olarak değerlendirilmektedir. Çocuğun eğitim-öğretim

süresince akademik, sosyal, davranışsal ve duygusal öğrenmesini güçlendirmek ancak

ebeveynin okul sürecine dahil edilmesi ve okul ile kurduğu iletişim, iş birliği ile mümkün

4

olur. Okuldaki eğitimin evde de devam etmesi ve pekiştirilmesi önemlidir (Erdoğan ve

Kasımoğlu, 2010).

Araştırmanın amacı, okul aile iş birliğinin gerekliliğini vurgulayarak, ailelerin okul

ile kurdukları iletişim ve iş birliğinin benzer yönleri ile farklı yönlerini araştırmaktır.

Araştırmanın Önemi

Ailenin ve okulun çocuğun akademik, sosyal ve duygusal eğilimini attırmada fark

yaratması aralarında kurulan iş birliğinin gücüne ve etkisine bağlıdır. Bu araştırma, İzmir

ilinde bulunan özel ortaokul ve kamu ortaokullarındaki velilerin, okul yöneticilerinin ve

öğretmenlerin aralarında kurdukları iş birliği ve iletişim çalışmalarını ele almaktadır. İzmir

ilinde okul-veli iş birliğini özel ortaokul ve kamu ortaokulları bağlamında karşılaştırmalı

olarak durum çalışması halinde ele alan bir çalışmaya rastlanmamış olması, bu çalışmayı

alanda önemli hale getirmektedir.

Okul ve ailelerin arasındaki sağlıklı iletişim ve iş birliği öğrencinin tüm eğitim

hayatını etkiler. Bu araştırma hem özel okul hem de kamu okullarındaki okul yöneticisinin,

öğretmenin ve velinin okul-aile iletişimine ve iş birliğine ilişkin düşüncelere yer

verdiğinden alanda yapılacak olan bu yöndeki çalışmalara ve araştırmalara ışık tutacağı

düşünülmektedir.

Tanımlar

Okul: Bu çalışma için seçilen özel ya da kamu ortaokulu.

Okul Yöneticisi: Okulun hedeflerini gerçekleştirmede en yetkili sorumlu tutulan

birinci kişidir. Bu çalışmada okul yöneticisi ile ortaokullarda görev yapan müdür ve müdür

yardımcısı kastedilmektedir.

Öğretmen: Özel okul ve kamu okulunda öğrenciye bilgiyi aktaran kişidir.

Kısaltmalar:

TEOG: Temel Eğitimden Ortaöğretime Geçiş Sınavı.

Bu sınava bugün karşılık gelen sistemin adı Liselere Geçiş Sınavı olan LGS’ dir.

5

Alt Özel Okul: 2016-2017 TEOG sonucuna göre özel okullar sıralamasında en altta

yer alan 5 okul arasından araştırma için seçilen okuldur.

Üst Özel Okul: 2016-2017 TEOG sonucuna göre özel okullar sıralamasında en

başarılı ilk 5 okul arasından araştırma için seçilen okuldur.

Alt Kamu Okulu: 2016-2017 TEOG sonucuna göre kamu okulları sıralamasında en

altta yer alan 5 okul arasından araştırma için seçilen okuldur.

Üst Kamu Okulu: 2016-2017 TEOG sonucuna göre kamu okulları sıralamasında en

başarılı ilk 5 okul arasından araştırma için seçilen okuldur.

Araştırmanın Sınırlılıkları

Okul aile iş birliğinin öğrenci durumuna olan etkisini inceleyen araştırma İzmir

ilinde çalışma kapsamına alınan dört ortaokulun görüşmeyi kabul eden yönetici, öğretmen

ve veli ile sınırlı kalmaktadır. Araştırma görüşme formunda hazırlanan sorulara verilen

yanıtlarla sınırlıdır. Çalışmanın bulgularından genelleme yapmak için değil bir bakış açısı

kazanmak için yararlanılması beklenmektedir.

Yapılan veli görüşmeleri 5. sınıf velilerinin okula adaptasyon süreçlerinin yeni

olması sebebiyeti, 8. sınıf velilerinin de sınav stresini öğrenci ile birlikte en üst noktada

yaşadığından ötürü yapılan veli görüşmeleri 7. sınıf velileri ile sınırlı kalmıştır.

6

1. BÖLÜM

1. KURAMSAL ÇERÇEVE VE İLGİLİ ARAŞTIRMALAR

Bu çalışmanın kuramsal çerçevesi çocuğun öğrenme çevresi ve aile, eğitimde ailenin

yeri, okulun aileden beklentileri, ailenin okuldan beklentileri, okul aile iş birliği ve aile

katılımı, aile katılımının türleri, okul aile iş birliğinin önemi ve okul aile iş birliğini

geliştirme etkinlikleri olarak belirlenmiş ve bunlara yönelik açıklamalara aşağıda yer

verilmiştir.

1.1. Çocuğun Öğrenme Çevresi ve Aile

Aile bireyi doğduğu ilk andan ölümüne kadar çevreleyen toplumun temel yapı taşı

olması bakımından önemlidir (Adak, 2005). Aile, akraba bağlarıyla kurulan, yetişkin

üyelerin çocuklara bakma sorumluluğunu üstlendiği insanlar topluluğudur (Gıddens, 2008).

Toplumun temeli, geleceğin güvencesi, milli ve manevi değerlerin koruyucusu ve

aktarıcısı olan aile en eski, en sürekli ve en doğal sosyal kurumdur (Genç, 2016). Aile

çocuğun sosyalleşmesi sürecinde birincil derecede öneme sahiptir. Çocuklar hayatın ilk

yıllarında ilgi ve bakım için birilerine muhtaçtırlar. Bu yüzden, güvenli ve uygun bir ortam

sağlanması ailenin en önemli görevidir.

İnsanlık tarihinin başlangıcıyla beraber eğitim işlevi de başlamıştır. İlkel toplumlarda

bile aileler çocuklarını kendileri yetiştirmişlerdir. Avlanmayı, yiyecek teminini, korunmayı,

barınmayı kendi çocuklarına öğretmiş ve hayatta kalmayı sağlayıp, kendi kendine yetecek

duruma gelene kadar bu eğitimi ailede devam ettirmişlerdir. Değişen çağlarla birlikte

toplumsal olayların ardı ardına gelişmesi, bu eğitimlerin ihtiyaçlar doğrultusunda

farklılaşarak toplu halde yapılmasını gerekli kılmıştır. (Aydın, 2015).

Ailenin çocuğuna vereceği eğitim çocuğun ilk aylarından itibaren başlar. Çocuğun

kişiliğinin gelişimi, toplumsal normların öğrenimi, cinsel roller kazanımı, tuvalet eğitimi

ailede başlar. Çocuk ilk ödüllendirilme, cezalandırılma ve kendisi hakkındaki ilk davranış

örneklerini deneyimleme imkanına aile içerisinde sahip olur. Çocuk değerleri, duyguları ve

konum beklentilerini aile bireylerinin ona olan davranışları yoluyla öğrenir (Tezcan, 1999).

7

1.1.1. Eğitimde Ailenin Yeri

İlk yaşlarından başlayarak çocuğun güzellik duygusunu, problem çözme becerisini,

sorumluluk almayı, demokratik yaşama hazırlanmayı öğrendiği ortam ailedir. Çocuğun

öğrenme çevresinde okul eğitimi önemlidir; çünkü çocuğun dünyayı tanımasını, ufkunun

genişlemesini ve meslek ile ilgili bilgi edinmesini sağlar. Ancak aile eğitimi bundan da

önemlidir; kişiliğin temeli aile ortamında atılır ve çocuk ömür boyu kişiliğini bu temelin

üzerine kurar (Başaran, 2000).

Çocuğun öğrenme açısından aile bireylerinin amacı, çocuğa yeteneklerini

keşfedebileceği ortamı hazırlamaktır. Aileler bu amaca uygun ortamı hazırlayabilmek için,

çocuğun düşünmesini, bilgi ve becerilerini geliştirmesini, kendini ifade etmesini

sağlayabilmelidir. Çocuğun yetiştirilmesine ilişkin kararlar aile üyelerince ortaklaşa

verilmelidir. Böylelikle ailede demokratik ortam açığa çıkacaktır (Başaran, 2000). Eğitim-

öğretim süresince aileler ve okul arasında kurulan bağ çocuğun öğrenme yeterliliklerini

geliştirmek açısından etkilidir.

Çocuğun öğrenme çevresinde aile, çocuğu için olabileceğinin en iyisi olmalı, o

amaçla bilgi peşinde koşmalı, kitap okumalı, eğitim seminerlerine katılmalı ve çocuğa her

hafta düzenli zaman ayırmalıdır (Cüceloğlu, 2017). Ailede anne-babanın amacı, çocuğu

hayata hazırlamak; onun yetişkinliğinde güçlü, başarılı, şevkli ve anlamlı bir yaşama sahip

olmasına olanak sağlamaktır.

1.1.2. Okulun Aileden Beklentileri

Eğitim demokratik bir toplumda yurttaşları geleceğe hazırlama sorumluluğunun bir

bölümünü üstlenmektedir. Eğitimin bu görevini gerçekleştirdiği kurum okuldur (Aydın,

2015). Teknolojik gelişmelerin hızlı yaşandığı günümüzde, eğitim sistemi dinamik ve

yenilikçi yapıya sahiptir. Toplumsal sistem olan eğitimin amacını ve sürecini toplumsal

etkenler ve onların gereksinimleri oluşturur. Eğitimin toplumsal dokusunu oluşturanlar:

Öğrenciler, öğretmenler, yöneticiler, veliler ve okuldur (Vural, 2004). Günümüzde eğitim

sistemi göz önünde bulundurulduğunda okulların amacı; düşünen, düşündüğünü

yorumlayan, yargılayan, sorgulayan, kendisine gerekli olan bilgilere ulaşma yollarını bilen

ve bunları gündelik hayatında yaşama dönük kullanabilen bireyler yetiştirmeyi

hedeflemektir (Bayrakdar, 2016).

8

Eğitim kurumu olan okul, kişileri hem yaşadığı toplumun hem de toplumun bağlı

bulunduğu çağdaş dünyanın üyesi durumuna getirmesi ile toplumsal işlevini; yaratıcı, üretici

ve tüketici kişiler yetiştirerek de ekonomik işlevini yerine getirir (Kaya, 1993). Çocuğun

eğitim hayatında da aile ve okulun iş bölümü ortaya çıkmaktadır. Ailenin ve okulun

birbirinden farklı beklentileri oluşmaktadır. Okulun başka örgütlere benzemeyen kendine

özgü yapısı vardır. Okul, bağlı bulunduğu eğitim kurumunda mikro bir sistem, içinde

bulunulan öğretmen, öğrenci, veli gibi sistemlerle bir arada değerlendirildiğinde makro bir

sistemdir (Bayrakdar, 2016).

Okul çağına gelmiş, aile ortamından ilk kez ayrılan çocuğun okul için hazırlanması

ailenin okul için yapacağı önemli sorumluluklar arasında yer almaktadır. Çocuk okul çağına

geldiğinde okula gitmeye hazırlanması gerekmektedir (Genç, 2016). Çocuğun okula teşvik

edilmesinde, okula hazırlanmasında ailenin rolü büyüktür. Bu anlamda okullar, ailelerden

çocuğu okula hazırlamasını ve çocuğun eğitim sürecine anne babanın da dahil olmasını

beklemektedir.

Çocuğun gelişmesi ve kendi yeteneklerinin farkına varabilmesi için, okul ile evde

verilen eğitim birbirini tamamlamalı ve süreklilik sağlamalıdır. Bu sürecin sağlanması

taraflar arasındaki iş birliğinin ortak sorumluluk çerçevesinde örgütlenmesi ve

güçlendirilmesi yoluyla gerçekleşmektedir (Bilgin, 1990). Okulların ailelerden beklentileri,

çocuğun eğitim sürecine katkısı, gün içerisinde çocuğun gördüğü eğitim programlarını eve

gelince tekrar etmesini sağlatmaktır. Ailenin okulu desteklemesi, öğrencinin durumu ile

ilgili öğretmenlerinden bilgi alması yönünde olmalıdır, ödevleri ile ilgili kontrolü veli evde

desteklemelidir.

1.1.3. Ailenin Okuldan Beklentileri

Aile, çocuğun içinde bulunduğu topluma uyumu ve sosyalleşmesi açısından olumlu

veya olumsuz etkileri olan ve bundan dolayı eğitimin istenilen sonucu verebilmesi

konusunda etki sahibi konumunda bulunan ilk ve en önemli çevresidir. Bu çevrenin etkileri,

çocuğun ilk yaşlarından itibaren başlayıp, okul çağından sonraki dönemde de devam

etmektedir (Genç, 2016) Eğitimin temeli ailede atılır, okulda devam eder. Çocuklar yaşamla

ilgili ilk deneyimlerini ailede kazanır ve ilk beş yıldan sonra ailenin eğitim görevlerini okul

üzerine alır (Samancı, 2016). Okul aileden çocuğu ile ilgili sürece katılmasını beklerken aile

de okuldan çocuğun eğitimi ile ilgili bilgilendirme isteği duyar.

9

Sosyal sistemin devamı, bilgi birikiminin, becerilerin, değer ve normların gelecek

kuşaklara aktarılmasıyla olur. Toplumda bu görevi eğitim kurumları üstlenir. Bireye,

toplumsal normlar ve değerler aile fertleri tarafından verilir. Ancak günümüzde artan

uzmanlaşma ve farklılaşma ile birlikte aile hayatı içerisinde kişiler belli konuda

uzmanlaşmış olup kadının iş hayatına aktif katılımıyla birlikte de çocuğun eğitimi diğer

kurumlara devredilmiştir (Adak, 2005). Bu durum ailenin çocuğu ile ilgili eğitim durumuna

katılmadığı anlamına gelmemektedir. Çocuğa toplumun değerlerini, kültürünü aktaran ve

çocuğu gelecek rollere hazırlayan, bilimsel, mesleki beceri kazanmasını sağlayan aile ve

eğitim kurumudur.

Çocukların olabilecekleri en iyi şekilde yetişmeleri ekip işidir ve bu ekibin en önemli

üyeleri anne-baba ve öğretmenlerdir. Bir toplumun uygarlığı, çocuklara gösterilen

sorumluluk duygusunda kendini göstermektedir. (Cüceloğlu, 2017). Ailenin de çocuğun

eğitimini sağlama amaçlı okuldan beklentileri vardır. Bu beklentiler; öğrencinin akademik

başarısı, öğrencinin sosyalleşmesi, okulun verdiği, yabancı dil eğitimi, sosyal beceri

kazanmadır.

Çocuğun dürtücü içgücünü harekete geçiren ilgisi yer altından fışkıran suya benzer.

Ailenin ve okulun görevi suyun gözünü çimento döküp kurutmak ya da akışını engellemek

yerine, çocuğun zekasını oluşturan ilgi ve kabiliyetlerinin ürünü ve dürtücü içgüdüsünü

harekete geçirmektir. Çocuğu doğru yere yönlendirerek ona kılavuzluk etmektir (Başaran,

2000). Aileler de bu anlamda okuldan öğrenciye yol göstermeyi beklemektedir.

Özellikle son yıllarda ailelerin eğitim düzeylerinin artması ve ailenin eğitimden

beklentilerinin çocuğun hayatına artı değer katması sonucu çocuklarına nitelikli eğitim

aldırmak istemeleri aileleri farklı öğrenme metodları uygulayan okullara gönderme

eğilimine doğru yöneltmiştir (Bayrakdar, 2016). Ailelerin yapacağı eğitim harcamaları,

bireyin gelecekteki verimliliğini ve kazancını arttırması oranında birer yatırım olarak

görülmektedir (Tezcan,1999).

Eğitimin amaçlarından birisi verimin arttırılmasıdır. Günümüzde de farklı türdeki

okulların verimi en üst düzeye çıkarma isteği onları farklı eğitim anlayışlarına

götürmektedir. Bunlar: teknik eğitim, bilimsel öğretim, STEM eğitimi, kodlama eğitimidir.

Ailelerde çocuğun eğitim sürecinde tercihlerini bu beklentilerini karşılayabilecek okullardan

yana kullanmaktadır.

10

1.2. Okul Aile İş Birliği ve Aile Katılımı

Bireyin eğitimi eğitim kurumları tarafından gerçekleştirilmektedir. Ailenin çocuğun

eğitimi ile ilgili görevinin tamamını okula devrettiği söylenemez. Süreç içerisinde ailenin de

sorumluluklar üstlenmesi gerekmektedir. Çocuğun eğitiminde hem aile hem de okul

sorumlu kurumlardır. Bu nedenle okul ile ailenin iş birliği kaçınılmazdır. Aileleri çocuğun

eğitim sürecinden sorumlu tutmak, okul aile iş birliğini yürütmek aile katılımıyla

sağlanmaktadır. Okulun amaçlarına ulaşabilmesi ve öğrencilerin davranışlarını olumlu

şekilde geliştirebilmesi için eğitim sürecinin her aşamasında aile katılımı gereklidir

(Binicioğlu,2010).

Çocuğun öğrenme çevresinde rol oynayan unsurlardan biri olan okullar (Bursalıoğlu,

2002), sadece öğrenci ile eğitim-öğretim yılını tamamlayan, öğrencilere akademik bilgi

sunan yerler değil, aynı zamanda öğrencinin ailesi ile iş birliği içerisinde ortak bir çalışma

yürüterek öğrenciyi ve veliyi akademik, sosyal, kültürel yönden destekleme gibi görevleri

olan eğitim kurumlarıdır. Okulların öğrencinin ilerlemesini gelişimini en iyi şekilde

tamamlayabilmesi için ailenin okul ile yakın ilgisine ve ailenin okula etkin katılımına

gereksinimleri vardır.

Okul ile ailenin iş birliği kurması okulda disiplin sorunlarının azalmasına neden

olmaktadır. Veliler okula yüksek düzeyde katılımı sağladıkları zaman, çocuklarına evde

daha fazla yardım etmesi gerektiğini hissetmekte, okulda öğretilenlerin ne olduğunu daha

fazla anlamakta, öğretmen ile iletişimde daha olumlu bir tutum içinde olmakta ve

öğretmenin genel öğretim yeterliğini daha yüksek bulmaktadırlar. Aileler okul ile iş birliği

sağladıklarında okula güven duygusu artarken, aynı zamanda velilerin kendi kendilerine

daha fazla güven geliştirmektedir. Okul ve ailenin iş birliği içinde olması ailelerde, okulun

daha etkili olduğu ve öğrenci başarısının artacağı algısına neden olmaktadır (Caplan ve

diğerleri, 1997; Henderson ve Berla, 1994; akt. Aslanargun, 2007).

1.2.1. Okul Aile İş Birliğinde Eğitime Aile Katılımı

Dünya bilgi toplumu olma yolunda ilerlerken nitelikli insan gücüne geçmişe oranla

daha fazla gereksinim duyulmaktadır. Toplumun gereksinim duyduğu nitelikli insan gücünü

yetiştirme sürecinde en fazla sorumluluk eğitim sistemine düşmektedir. Sistemin daha

kaliteli seviyeye ulaştırılması için, öğretmenlerin niteliklerinin yükseltilmesi, okulların fiziki

koşullarının düzeltilmesi, bilgi teknolojisinin getirdiği araç gereçlerle donatılmasının

11

yanında çocukların yetiştikleri çevre ve buna eşlik eden aile de önem kazanmaktadır

(Bayraktar, 2016).

Okul-aile ilişkilerinde ailenin rolü anne-baba katılımı ile ifade edilmektedir.

Ailelerin evde çocukların eğitimine yardım etmeleri ve eğitim durumu ile ilgili düzenli ilişki

içerisinde olmaları çerçevesinde değerlendirilmektedir. Ayrıca anne-babaların çocukların

eğitim dışında da birlikte yapabilecekleri faaliyetler (tiyatro, sinema, kütüphane, sergi vb.)

de çocuğun eğitimine katkı sağlamaktadır (Souto-Manning ve Swick, 2006’dan Akt. İpek,

2011). Böylelikle ailenin çocuğun eğitim durumunu etkilemesi sadece okul ile sınırlı

kalmamakta, okul duvarlarının sınırını aşmaktadır.

Güneş’ e (2016: 85) göre aile katılımı, öğrencilerin eğitimlerine katkıda bulunmaları

için düzenlenmiş etkinliklerin bütünü olarak tanımlanmaktadır. Sosyo-ekonomik özellikler,

öğrencinin kardeş sayısı ve doğum sırası gibi birçok özellik çocuğun davranışlarının

şekillenmesinde ve sınıf içindeki davranış ve tutumlarında dolaylı ya da doğrudan etki

bırakmaktadır. Aile katılımı; öğrencilerin tutumları, okula devamlılığı ve akademik

başarıları üzerinde olumlu etkiler bırakmaktadır.

Çocukların eğitimine katılımı en iyi şekilde aile-okul-topluluk işbirliği yoluyla

sağlanır. Eğitime aile katılımı, öğrencinin okula karşı olumlu tutum geliştirmesine, sınıf içi

etkinliklerde mentor olmasına, sınav puanlarına etkisi gibi birçok kümülatif etki

sağlamaktadır (Christenson, 2002). Şu da bir gerçektir ki, çocuğun eğitim hayatına katılacak

olan aile üyelerinin de kendilerini yetiştirmeleri, sosyal- kültürel açıdan donanımlı, hayata

karşı farkındalık düzeyleri yüksek olan kişiler olmaları beklenmektedir.

Ailenin okula katılım performansını etkileyen unsurlardan biri de sosyo-ekonomik

düzeydir. Ailenin gelir düzeyi, meslekleri, öğrenim düzeyleri, okula karşı tutumları, çocuk

sayıları ailenin eğitime katılımını etkilemektedir (Kılıçcı, 2014). Ayrıca ailenin sosyo-

ekonomik seviyesi çocuğun özel ya da devlet kurumundan ne şekilde yararlanacağını

belirler. Aile çocuğu ile ilgili eğitim hakkında söz sahibidir. Eğitimin niteliğinin- niceliğinin

ne olacağıyla ilgili, hangi mesleği seçeceği gibi eğitim kurumlarıyla ilgili pek çok unsurda

aile belirleyicidir (Adak, 2005).

Ailenin okul ve toplumla ilişkisi üç ilke çerçevesinde ele alınabilir (Genç, 2016).

12

Aile çocukların bakımı, temel ihtiyaçları ve çocuğun toplumda yer edinebilmesi

konusunda sorumluluklara sahiptir. Bu sorumluluklar, üyelerinin ekonomik,

toplumsal, eğitimsel ve kültürel ihtiyaçlarını gidermeyi içerir.

Çocuğun eğitim sürecinden aile sorumludur ancak aile bu sorumluluğu yerine

getirirken süreç içerisinde okul da aile kadar etkindir. Okullar eğitim görevini aile

adına yürütmektedir.

Günümüz okullarının görevi ailelerin yetersiz kaldığı durumlarda aileye yardımcı

olmak ve çocuk eğitiminde aile ile iş birliği yapmaktır.

Eğitimde okulla iş birliği yapmak; öğretmenlerden çocukla ilgili bilgi almak,

çocuğun okul sürecini takip etmektir (Samancı, 2016). Çocukların öğrenmesi için yapıcı bir

aile-okul iş birliği bağlantısı oluşturmak için süreç içerisinde aile ve okul birlikte hareket

etmelidir.

1.2.2. Aile Katılımının Türleri

Fullan’a göre ailelerim eğitime farklı katılım türleri bulunmaktadır. Bunlar, okul

ortamına gönüllü ve yardımcı olarak katılım, ikincisi evdeki öğrenme etkinliklerine katılım

ve ailenin okul kararlarına katılımıdır (Akkök, 2014, s:253).

Mektupla İletişim: Öğretim yılı başında ve yıl içerisinde okulun vizyonunu,

misyonunu veliye aktarmanın en kolay yolu mektupla iletişimdir. Mektupla iletişim

sayesinde öğretmen-aile ilişkisinin oluşumu için gerekli açıklamaları, okul tarafından

gerçekleştirilecek etkinlikleri belirtmelidir (Gelişli,2011).

Ev Ziyaretleri: Öğretmenler, öğrencilerin aileleriyle okulun ilk haftasından velileri

tanımaya başlamalı ve ilerleyen haftalarda da velilerle iletişim kurmalıdır. Gerektiği

durumlarda öğretmenler birkaç hafta ev ziyareti yapmalı, olumlu hava oluşturmalıdır. Amaç

öğrenciyi yaşadığı ortam şartlarında gözlemlemektir. Ailelere öğretmenlerin telefonları,

öğretmen-aile ilişkilerini cesaretlendirmek için verilmeli, ailelerin iletişime geçmeleri teşvik

edilmelidir (Gelişli 2011 s:64).

Aile Eğitim Programları: Okul yöneticileri ve öğretmenler tarafından

gerçekleştirilen etkinliklerden birisi de anne baba eğitim programlarıdır. Aile eğitim

programları aracılığıyla veliler öğrencilerin karşılaştıkları güçlüklerin çözümünde temel

13

görev üstlenir ve böylelikle süreçte etkili rol oynamaktadır (gelişli,2011). Yapılan veli

eğitim programlarında aynı yaş grubuna ait öğrenci velilerinin ortak problemlerini

konuştuklarını ve çözüm yollarını birlikte buldukları gözlemlenmektedir.

Telefon Görüşmeleri: Yaşanan bazı durumlara ilişkin velilere en hızlı yoldan

iletişim kurmak gerekebilir. Bu tip durumlarda veli ile görüşmek için telefon, başvurulacak

ilk yöntemdir. Telefon görüşmesi en kısa sürede veliye ulaşmak, bilgi vermek için tercih

edilmelidir. Öğrencinin okula geç kalması, izinsiz okuldan ayrılma, yaşanan acil durumlar,

veliyi toplantıya çağırmak amacıyla telefon görüşmesi yapılabilir (Coşkun, 2010: 29). Aynı

zamanda öğretmenler yıl içinde aileleri çocukla ilgili sadece olumsuz bir durum karşısında

değil; olumlu bir gelişme karşısında da telefonla aramalıdır (Binicioğlu, 2010).

Veli Toplantıları: Yönetimin, öğretmenin, öğrencinin, velinin birbiri ile görüşüp,

iletişim kuracağı zamanlardır (Kaçar, 2019:4). Eğitim- öğretim yılı içerisinde okullar ihtiyaç

duyduğu her vakit velileri ile toplantı yapmaktadır.

Bireysel görüşmeler: Veliler ile yüz yüze olan toplantılardır. Veliler ve

öğretmenler, öğrencinin okul içerisindeki davranışları, ders başarısı, arkadaş ilişkileri,

öğretmenlere karşı tutumu ile ilgili yaptıkları detaylı ve kişiye özel görüşmelerdir

(Sarpkaya, 2010).

1.2.3. Okul Aile İşbirliğinin Önemi

Okul, çocuğun eğitiminden sorumlu olan aile ile iletişim kurarak çocuğu tanır. Bu

durum aile, okul, öğretmen üçgeni için güvenli bir bağa sebep olurken çocuğun aileye,

öğretmene ve okula olumlu bakmasını sağlar (Binicioğlu, 2010).

Anne-baba ve öğretmenler, çocuklara daha iyi eğitim-öğrenme olanağı

sağlayabilmek ve çocuğun bulunduğu yerden bir adım ileriye gitmesi için ortak çaba

içerisinde olmalıdırlar. Çocuğun gelişim evrelerine bakıldığında ilk öğrenme deneyimleri

evde ailesi ile oluşur. Aileler çocuğun ileriki eğitim hayatında okuldaki öğrenme süreçlerine

destek olarak, öğretmenin sınıf içi uygulamalardaki başarı şansını yükseltir, öğrenci

hakkında öğretmene bilgi vererek öğrencinin daha iyi tanınmasını da sağlar. Bu yüzden

öğretmenlerin çocuğun aile ortamlarını iyi değerlendirmeleri ve onun daha iyi eğitimine

olanak hazırlamak amacıyla aile sorumlularıyla iletişim kurmaları önemlidir (Burns, Roe ve

14

Ross,1992’dan akt. Çelenk, 2003). Ailenin de bu noktada okul ve öğretmen ile iş birliği

kurmada hevesli olması gerekmektedir.

Aşağıda okul aile iş birliğinin öğrenci, aile, okul ve öğretmen açısından önemine

değinilmektedir.

1.2.3.1. Öğrenci açısından okul aile iş birliğinin önemi

Öğrenci eğitim uygulamalarının pasif alıcısı olmak yerine, günlük hayatta

karşılaştığı problemlerin sebebini soran, olaylar arasında sebep-sonuç ilişkisini kurabilen,

olaylara farklı bakış açılarıyla yaklaşabilen, görüşlerini yeniden yapılandıran aktif halde

öğrenen rolündedir. Veliler de eğitim sisteminde aktif rol oynayan, yıl içerisinde öğrenci ile

bilgi ve deneyimlerini paylaşan, uygulanan eğitim programlarında öğrenciye destek olan ve

okul ile iş birliği kurarak süreci en iyi şekilde yöneten kişilerdir (Karataş ve Karaman,

2011).

Çocukların eğitim ortamında ilerlemelerinin en temel unsurlarından biri

öğretmenlerin, öğrencilerin, idarecilerin ve ailelerin eğitim sürecinde iş birliği içerisinde

hareket etmesi ilkesidir. Çocukların okul ortamında kazandıkları becerilerinin ev ortamında

tekrarlanması ve geliştirilmesi, okul-ev tutarlılığının desteklenmesi ve ailelerin okul

ortamının etkin bir öğesi haline gelebilmesi günümüzde eğitim sürecinin temel

hedeflerindendir (Akkök, 2014).

Çocuğun psikolojik durumu okul başarısını etkiler. Psikolojik olarak dengeli ve

herhangi bir psikolojik problemi olmayan çocuk başarılıdır. Önemli olan, çocuğun hangi

durumlarda psikolojik dengeye sahip olabileceğidir. Bunun için ön koşul aile bireylerinin

psikolojik sağlamlığıdır. Mutlu ve huzurlu bir aile ortamında büyüyen çocukların genellikle

ciddi psikolojik problemlerden uzak oldukları tespit edilmiştir. Bunun nedeni, bu aile

üyelerinin birbirleriyle uyum içinde yaşamasıdır (Akıncı, 2015). Bireylerin karşılaşabileceği

dikkat eksikliği, hiperaktivite bozukluğu, davranış bozuklukları, bedensel ve zihinsel

gelişim bozuklukları gibi psikolojik durumlarla karşılaşıldığında ailenin eğitime destek

olması daha da önem arz etmektedir.

1.2.3.2. Aile açısından okul aile iş birliğinin önemi

Okulun aile ve öğrenciye gösterdiği ilgi, öğrencinin moral ve motivasyonunu arttırır.

Diğer taraftan okulun yapısını, değerlerini, standartlarını, beklentilerini iyi bilen veli

15

çocuğunu daha iyi yönlendirir (Sarıtaş, 2015). Anne-babalar çocuklarını en iyi tanıyan

kişilerdir. Bu sebeple çocuklarının ilgi ve ihtiyaçları ile sosyal ve kişisel özelliklerini,

derslerde olan eksiklerini yakından gözlemleyerek öğretmenlere ve okul idaresine bilgi

vermek durumundadır (Genç, 2016).

Ailenin okul yönetimine katılması, ailenin çocuk eğitimi ve çocuğun eğitim süreci

konusunda, bilgilendirilmesini amaçlayan öğretim programlarına katılması, ailelere ihtiyaç

duydukları alanlarda desteklerin sağlanması ailelerin okul yönetimine katılımına ilişkin

modellerdir (Flaxman-Inger Akt. Genç, 2016). Aile katılımında öncelikler, ailenin kendi

çocuklarının eğitimine katılımı, ailelerin birbirlerine katkıları ve ailelerin birbirlerinin

çocuklarına katkıları şeklinde olmalıdır (Sarpkaya, 2010).

1.2.3.3. Okul açısından okul aile iş birliğinin önemi

Okul, veli ve öğrencinin iş birliğinden yararlanmalıdır. Okul ve öğretmenleriyle iş

birliği içinde davranan öğrenciler, istenmeyen davranışlar sergilemekten kaçınırlar.

Öğrencilerin okulda uyulması beklenen kurallara uygun davranması ve başarılı performans

sergilemesi halinde okul yöneticileri uyumsuzluk durumu ve disiplin sorunlarıyla

karşılaşmazlar.

Okul aile iş birliği ile geliştirilmeye çalışılan etkileşimden hem çocuklar hem de

aileler fayda sağlamaktadır. Bu faydalar şu şekilde sıralanabilir (Akkök, 2014):

Çocuğun benlik saygısı olumlu gelişmektedir.

Ailelerin okula ve eğitim sürecine olumlu tutumlar geliştirmesine yardımcı

olmaktadır.

Sınıf ve okul ortamı içinde “ortak bir kültürün” oluşması ailelerin eğitim sürecine

katılmaları, ailelerin bazı etkinlikleri ev ortamına taşımaları çocuğun akademik

performansını ve okulun akademik standartlarının yükselmesine katkı

sağlamaktadır.

1.2.3.4. Öğretmen açısından okul aile iş birliğinin önemi

Sosyal sistem olan okulun en stratejik unsurlarından biri öğretmendir. Öğretmenin

rolü, onun öğretmenlik anlayışına bağlıdır. Öğretmenin eğitim-öğretim yılı içerisinde okul

yönetimi ve ebeveynler ile kurduğu olumlu iletişim okulun havasını, öğrencinin

16

performansını birinci derecede etkiler (Bursalıoğlu,2000). Öğretmenin çevresiyle

oluşturduğu uyum, kendisinin de meslek hayatında mutlu olmasını sağlamaktadır. Eğitim

sisteminin en önemli unsuru öğretmendir. Eğitim sisteminde ailenin öğretmen ile kurduğu

iletişimin niteliği öğrenciyi etkilemektedir. Çocuğun aileden sonra ikinci ebeveyni

öğretmenleridir.

Öğretmen sınıfta gerçekleştirilen eğitsel etkinliklerde, evde yapılacak çalışmalarda

öğrenci kontrolünü sınıfta kendi sağlarken ev ortamında da öğrenci velisinin desteğini veli

iş birliği ile sağlar (Güneş, 2016). Sınıf içerisinde problem ile karşılaştığında tek başına

uğraşmak yerine okul ve ailenin yardım ve desteğini sağlamış olur. Aynı zamanda

öğretmen, velinin bilgi ve becerisinden yararlanarak öğrenci hakkında çok yönlü bilgi elde

eder (Sarıtaş,2015). Öğretmen eğitim sürecinde ve çocuğun gelişim döneminde

ebeveynlerin gözlemlerinden ve görüşlerinden faydalanarak çocuğun gelişimini

kolaylaştırmalıdır.

Öğretmen, öğrencinin ailesinden aldığı bilgiler doğrultusunda, her öğrencinin

zihinsel yetenekleri, ilgileri, gereksinimleri, davranışları, güçlü ve zayıf yönleri konusunda

aile yoluyla bilgi edinir (Bursalıoğlu, 2000). Öğrenciye yönelik davranışlarını, sınıf

içerisindeki tutumlarını aileden edindiği bilgiler doğrultusunda şekillendirir.

Öğretmenin sağlayacağı olumlu tutumlardan biri öğrencinin ailesi ile kurduğu

ilişkiyi düzene sokmaktır. Öğrenci ile yaşayacağı çatışmayı çözmede yetersiz kalan anne

babayı çözüme kavuşturmada yardımcı olan kişi öğretmendir (Tezcan,1999). Problem

davranışın psikolojik yönünü anlayarak sorunu ortadan kaldırabilir.

Öğretmen, ailelerin sosyoekonomik ve kültürel özelliklerini tanımaya yönelik çeşitli

etkinlikler düzenleyebilmelidir. Ailelerle ilişkilerde tarafsız olabilmeli, öğrencinin gelişimi

ve eğitimi ile ilgili doğru, açık ve net paylaşımlarda bulunabilmelidir. Okul aile iş birliğinde

öğretmene düşen görevler;

Aileleri tanımak için, bireysel olarak ya da gruplar halinde velilerle görüşmeler

düzenlemelidir.

Ailelerin sosyoekonomik ve kültürel özelliklerini tanıyabilmek için, öğrencinin

çalışma ortamını gözlemleyebilmek adına mesleki sınırlar doğrultusunda ev

ziyaretleri yapmalıdır.

17

Aileleri okul ve sınıf etkinlikleri ile ilgili karar ve uygulama sürecine katmalıdır

(Bayrakdar, 2016).

Aydoğdu ve Ay’ın (2016) sınıf öğretmenlerinin aile katılımına yönelik görüşleri

üzerine yaptığı çalışma da sınıf öğretmeninin ailelerden sınıf içinde davranış boyutunda

öğretmeni destekleyici tavırlar içinde olmalarına sıcak baktıkları belirlenmiştir. Sınıf içinde

aile katılımına sıcak baktıkları etkinlikler: eğlence amaçlı etkinliklere katılma; sınıf araç-

gereçlerini edinmeye destek sağlama; meslekleri ile ilgili konularda kaynak kişi olma;

serbest etkinlik derslerine katılma; materyal hazırlamada öğretmene yardım etme; hikâye

okuma, şarkı söyleme şeklinde sıralanabilir. Sınıf dışı aile katılımına olumlu bakan

öğretmenlerin okul sonrası öğrencinin yapacağı akademik çalışmalarda aile katılımını

destekledikleri sonucuna ulaşılmıştır.

1.2.4. Okul Aile İş Birliğinin Eğitimin Niteliğini Artırmada Öğrenci Başarısına Etkileri

Eğitim, planlama desteği, eğitim kaynakları ve ilgili destek süreçleri, öğrencinin

yeteneklerinin en iyi şekilde kullanılmasını teşvik eden ortaklıklar gerektirir. Bir misyonu

ifade etmek ve gelişme sağlamak için ailelerin, okul ve öğretmen ile kuracağı bu ortaklıklar

çocukların okul başarısını olumlu yönde etkilemektedir (Gardner, Mayor vd., 1997).

Öğrenme-öğretme sürecine ilişkin olarak okul başarısını artıran faktörler üzerinde

yapılan araştırmalar, okul başarısı üzerinde okul-aile dayanışmasının önemli bir etkiye sahip

olduğunu göstermektedir. Aile içi uyumun, ailenin destekleyici yaklaşımının ve ailenin okul

etkinliklerine katılmasındaki çeşitliliğin, okul başarısı üzerinde önemli etkileri vardır.

Velilerin okula dayalı yönetimde sürecin içine dahil olmaları öğrencilerin akademik alanda

daha başarılı olmalarını, okula karşı daha olumlu davranışlar geliştirmelerini sağlar (Güçlü,

2000). İpek (2011) tarafından ilköğretim öğrenci velilerinin çocuklarının eğitime katılımının

sınav performansını etkilemesi üzerine yapılan araştırmada, ilköğretim öğrenci velilerinin

çocuklarının eğitimine katılım ve okul tutumu düzeyleri ile öğrencilerin sınav puanları

arasında pozitif bir ilişkili olduğu gözlenmiştir. Bu demektir ki yüksek sınav puanına sahip

olan öğrencilerin velilerinin eğitime katılım ve okul tutumu düzeyleri, düşük sınav puanına

sahip olan öğrencilerin velilerinin eğitime katlım ve okul tutumu düzeylerinden daha

yüksektir. Bu sonuçlar okul aile iş birliğinin öğrencilerin akademik başarısı üzerinde etkili

olduğunu ortaya koymaktadır.

18

Ailenin öğretmen ve okul yönetimi ile kurduğu diyalog öğrencinin okula karşı

tutumunu olumlu etkilemektedir. Velinin okula ve öğrenciye gösterdiği ilgi, öğrencinin

motivasyonunu etkilemekte ve öğrencinin başarısını etkilemektedir. Okulda öğretmen, evde

aile tarafından desteklenen öğrencinin okuldaki performansı yüksek olur. Ailenin

büyüklüğü, gelir durumu, çocuğun ailedeki doğum sırası gibi unsurlar öğrencinin okul

başarısına etki etmektedir (Adak, 2005).

Çocuğun okul başarısında; ailenin sosyo-ekonomik statüsü, aile üyelerinin eğitim

düzeyi, ailede çocuğa ayrılan zaman ve gösterilen ilgi, anne-baba ve çocuk ilişkisinin

niteliği gibi etmenler önemli rol oynar. Ayrıca okuldaki eğitim ile aile içindeki eğitimin

birbiriyle paralel özellikte olması gerekir. Bu nedenle okul ile ailenin, yakın çevrenin iş

birliği içerisinde olması gerekmektedir (Bayrakdar, 2016).

Ailenin çeşitli nitelikleri ve ana-babanın çocuğa yönelik tutumları çocuğun kişiliğini

şekillendirerek onun okulda çevresine karşı sergileyeceği tutumları belirler. Çocuk, ailesinin

eğitim ve öğretmen konusundaki düşüncelerini kendisine mal eder ve kendi görüşleri ailesi

ile paralel olur. Eğitimsel süreçlere değer veren, öğretmenin çabasına saygı duyan aileler

çocuğun okula karşı tutumlarının olumlu olmasını etkilerken, öğretmene karşı saygısı

olmayan ya da uzun bir eğitim görmediği halde yaşamda başarılı olan aileler çocuğun okula

karşı tutumlarını olumsuz etkilemektedir. Eğitimin önemli olduğunu iletmesine rağmen

okuma ve öğrenmeye hiçbir kişisel ilgi göstermeyen aileler çocuğun okul başarısını

etkilemektedir (Bayrakdar,2016). Bu yüzden öğrencinin başarısı için okul, aile ve öğretmen

tutumları birbiri ile paralellik göstermeli ve birbirini desteklemelidir.

Metropoliten Yaşam Araştırması'nın bulguları eğitimde aileye katılım konusunda

birçok olumlu öğretmen ve öğrenci algısı ortaya koymasına rağmen öğrencilerin

yanıtlarında okul notlarının bir fonksiyonu olarak dikkate değer farklılıklar bulunmuştur.

Örneğin, 1036 lise öğrencisinin%84'ü ebeveynlerinin okul işlerine yardım edebildiğini

bildirmiştir. Bununla birlikte, çoğunlukla A ve B alan öğrenciler (%87) ailelerinin okulda

yardıma hazır olduğunu bildirirken, C'den düşük not alan öğrencilerin %24'ü ailelerinin okul

işlerinde yardıma elverişli olmadığını bildirmiştir (Christenson, 2002). Bu araştırma da

göstermektedir ki çocuğun okul hayatına katılan ailelerin eğitim sürecinde öğrenci

başarısına etkisi olumlu yönde olmaktadır.

19

Yapılan araştırmalara bakıldığında, evde çocuğa gösterilen eğitimsel uyarı azlığı ve

ailenin çocuğun okuluna karşı göstermiş olduğu ilginin yetersizliği ile okul başarısı

sorunları arasında doğrusal bir ilişkinin varlığı yönündedir (Yavuzer, 2016).

1.2.5. Okul Aile İş Birliğine İlişkin Sorunlar ve Engeller

Okul aile iş birliğine/ katılımına ilişkin sorun ve engeller; okul kaynaklı, aile

kaynaklı ve öğretmen kaynaklı engeller olmak üzere üç başlık altında ele alınmaktadır.

1.2.5.1. Okul aile iş birliğine ilişkin okul kaynaklı engeller

Öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin ailelerle ilişki konusunda bilgili ve istekli

olmaları gerekmektedir. Öğretmenler ve okul yöneticileri ailenin okul ile iş birliğini değerli

görmelidir. Okuldaki uzman personelin velilerle ilişki konusunda olumsuz tutumları,

isteksizliği ve çekingenliği velilerin okul ile iş birliğini engellemektedir. (Güneş,2016 s:46).

Okul ve aile arasında yaşanan iletişimden kaynaklı engeller ailenin eğitim sürecine katkısını

sekteye uğratmaktadır.

Okul kaynaklı engellerin başında okul ve öğrenci ile ilgili bilgilerin veliye eksik

gitmesinden kaynaklı sorunlar yaşanmaktadır (Koçak, 1991). Ayrıca veliler eğitim süreci ile

ilgili kararlarda görüşlerinin alınmadığını, kendilerine toplantılarda yeterince söz hakkına

yer verilmediğini, verilse de bunun belirli velilere tanınan bir hak olduğu düşüncelerine

sahip olduklarında mevcut okul aile iş birliği etkinlikleri yetersiz kalmaktadır (Güneş,

2016).

Porsuk ve Kunt’un (2012) araştırmasına göre; okul aile iş birliğinde okul kaynaklı

engellerden biri okul aile toplantılarının işlevsel olmamasıdır. Okul idaresinin toplantıları

sadece öğrencilerin sorunlarının görüşüldüğü toplantı olarak planlanmaması, velilerin de

okul ve eğitim hakkında bilgilendirme içinde toplantılara katılmayı bekledikleri sonucuna

ulaşılmıştır. Ayrıca velilerin çocuk eğitimi konusunda bilgilendirildiği, velilerin okula sık

çağrıldığı gibi düşünceler velilerin okul idaresinden bekledikleri çalışmalardır. Güneş’ e

(2006) göre okul yönetimi, öğretmenler ve veliler arasında ilişkilerin planlı programlı

olmaması durumu okul kaynaklı veli iş birliğini engelleyen nedenlerdir. Okul ve aile

ilişkilerinin sadece veli toplantıları ve bireysel görüşmelerle sınırlı kalmaması gerekir.

20

1.2.5.2. Okul aile iş birliğine ilişkin aile kaynaklı engeller

Ailenin okula katılımında eğitim seviyesi önemli bir etkendir. Öğretmenden sonra

öğrenciye yardım da bulunacak kişi ailedir. Ailede ki anne baba okula karşı olumlu

yaklaşıma sahip olsa dahi kendi eğitim düzeylerinin düşük olması nedeniyle okul

etkinliklerinde nasıl bir görev alabilecekleri konusunda güvensiz davranmalarına neden

olmaktadır (Güneş,2016 s:46). Bu durum ailenin kendisini yetersiz hissetmesi öğrenme ve

öğretme sürecinde öğrencinin okula karşı duyarsızlaşmasında bir etkendir.

Porsuk ve Kunt’un (2012), belirttiği gibi ailenin sosyal sınıf durumunun okul ile

kurduğu ilişkiye etkisi vardır. Eğitim ve ekonomik düzeyi düşük ya da orta olan velinin

gelirinin düşük olması, ağır iş şartlarında çalışması, çocuk sayılarının çokluğu gibi

sebeplerden dolayı veliler çocuklarının eğitimi ile ilgili yakından ilgilenememektedir.

Eğitim açısından bakıldığında ise ailelerin okul müfredatını bilmedikleri, çocuklarına evde

gereken desteği vermedikleri, gerekli eğitim-araç-gereçlerini sağlayamadıkları, okul ve

öğrencileriyle yeterince ilgilenmedikleri ve bütün sorumluluğu öğretmenlere bıraktığı

görülmüştür.

Anne-babanın kendi eğitim durumu çocuğunun eğitim durumuna katılımını

etkilemektedir. Ailelerin kendi okul hayatında yaşadıkları olumsuzlukları hatırlamaları,

okula karşı olumsuz tutumlar geliştirmelerine yol açmaktadır (Güneş, 2016). Nitekim Özbaş

ve Badavan’ın (2009) yöneticilerin okul-aile ilişkileri konusunda yaptığı araştırmada

velilerin öğrenim durumları ilkokul, ortaokul, lise ve üniversite olmak üzere dört değişkene

ayrılmıştır. Vel lerden lkokul mezunu olanlarla l se ve yüksekokul mezunu olanların

görüşler n n aynı olmadığı ortaya çıkmıştır. İlkokul ve ortaokul mezunu vel ler n

beklentileri lise ve yüksekokul mezunu velilerden daha yüksektir. Bu demektir ki, ilk ve

ortaokul mezunu velilerin çocuklarının okul yaşantılarına ilişkin olarak okullarla daha fazla

etkileşim içerisinde bulunmak istediklerini göstermektedir. İlkokul ve ortaokul mezunu

veliler, çocuklarının eğitimine katılımlarında okulun olanaklarına daha fazla ihtiyaç

duymaktadırlar.

Okul aile iş birliğini engelleyen bir diğer etmen de ebeveynlerin çalışıyor olmasıdır.

Günümüzde anne ve babanın çalışan bireyler olmaları, mesleki sorumlulukları ve

etkinliklerin genellikle gün içerisinde çalışma saatleri içinde düzenlenmesi nedeniyle aileler

21

okula katılım göstermeye yeterince zaman ayıramamaktadır (Güneş, 2016). Bu durum

velinin okulda yaşananlardan uzak kalmasına sebebiyet vermektedir.

Okul aile iş birliğine ilişkin aile kaynaklı engellerden bir diğeri de ailedeki çocuk

sayısıdır. Çocuk sayısının fazla olduğu ailelerde, çocuğun eğitimine anne ve babanın

gösterdiği ilgi ve alaka diğer işlere de bölündüğünden dolayı azalmaktadır. Bu ilgi

eksikliğinin sebepleri arasında ailenin eğitim düzeyi, ekonomik koşulları, çocuğa ayrılan

zamanın azlığı, anne babanın karakter özellikleridir (Bayrakdar&Yiğit, 2016). Kadının iş

hayatına katılımının yoğun olduğu günümüzde bazı anne ve babalar okul ortamını; günün

belirli saatlerinde çocuğun zamanını geçirdiği, iş çıkışı da gelip aldığı gündüz bakımevi,

öğretmenleri de bu anlamda bakıcı veya dadı olarak görmeleri karşımıza sık çıkmaktadır.

Çocuğun hafta sonu da okulun kurslarına gönderildiği, velinin de bu saatlerde dinlendiği,

kendisine vakit ayırdığı gözlenmiştir (Bayrakdar&Yiğit,2016). Kadının iş hayatına

katılımının yoğun olduğu günümüzde bazı anne ve babalar okul ortamını; günün belirli

saatlerinde çocuğun zamanını geçirdiği, iş çıkışı da gelip aldığı gündüz bakımevi,

öğretmenleri de bu anlamda bakıcı veya dadı olarak görmeleri karşımıza sık çıkmaktadır.

Çocuğun haftasonu da okulun kurslarına gönderildiği velinin de bu saatlerde dinlendiği,

kendisine vakit ayırdığı gözlenmiştir.

Aileden ekonomik katkı beklenilen veli toplantıları ekonomik düzeyi düşük ve

geçim sıkıntısı çeken anne-babayı okuldan uzaklaştırmıştır. Öğretim yılı süresince

öğrencilerden ailelerin bütçelerini zorlayacak ya da maddi yönden ailenin

karşılayamayacağı materyalleri istemek bilinçli olarak velinin okula gelmesinin önünü

kesmektedir (Bayrakdar &Yiğit, 2016).

Okul ile iş birliğine yönelik çalışma yürüten velilerin okul üzerinde etkileri ile ilgili

değişik davranış biçimi gösterdikleri görülmektedir. Örneğin: çocuğuna karşı aşırı koruyucu

tutum içerisinde olan velinin kendi çocuğunun diğer çocuklardan farklı olduğunu düşünerek,

sınıf ve okul ortamında öğretmenlerden kendi çocuğuna farklı davranmasını istemektedir.

İlkokul kademesinde yönetimin karşılaştığı bir problemde velilerin çocuğunun sınıfına

girecek öğretmeni belirlemek istemesidir (Bayrakdar &Yiğit 2016). Bu durum aynı okulda

derse giren öğretmenlerin tercih edilen öğretmene karşı tavır göstermelerine neden olabilir.

Sonuç olarak çocuğun eğitim süreci devam ederken ailenin okula katılımı; zaman

azlığı, anne ya da babanın yaşadığı geçim problemleri, okul ortamına veya sisteme karşı

22

geliştirdikleri olumsuz nedenler, aile katılımının önemini bilmemek veya kendilerinden

kaynaklı güvensizlik gibi nedenlerden ötürü aileler okul ile iş birliğini gerektiği gibi yerine

getirememektedir.

1.2.5.3. Okul aile iş birliğine ilişkin öğretmen kaynaklı engeller

Öğretmenler mesleğinin uzmanı kişilerdir. Ancak öğretmen, alan ve sınıf yönetimi

konusunda yetersiz kalabilmektedir. Bu durumda öğretmen hem öğrencinin hem de velinin

güvenini sarsmaktadır. Öğretmene duyulan güvensizlik okul yöneticilerini ve diğer

öğretmenlere duyulan güveni de etkilemektedir. Velilerin ve öğrencilerin öğretmene güven

duymaması okula yabancılaşma ile sonuçlanmaktadır. Öğrencinin öğretmene güvensizliği,

öğrencilerde duygusal çöküntü ve akademik başarısızlığı beraberinde getirmektedir (Güneş,

2016).

Öğretmenlerin çocuğa karşı ya da veliye karşı gösterdiği olumsuz tutumlar da velinin

ve çocuğun okuldan uzaklaşmasına sebebiyet verir. Öğretmenlerin, ailelerin okula katılım

için zamanlarının olmadığı ve bu tür etkinliklere yeterince ilgi duymadıkları zaman

etkinliklere katılım göstermediğinde herhangi bir önlem almamaları okul-aile iş birliğinin en

önemli engellerindendir. Anne ve babalar, süreç içerisinde okula nasıl katkıda

bulunabilecekleriyle ilgili öğretmenlerin yol göstermelerini ve kendilerini somut olarak

yönlendirmelerini beklemektedir (Gül, 2007).

Öğretmen kaynaklı engelleri en az seviyeye indirmek için eğitim kurumlarında

öğretmenlerden beklenen davranış ailelerle sıcak ilişkiler kurmak, güler yüz göstermek,

karşılıklı anlayış ve destek ortamı oluşturmak ve onlara okulun bir üyesi olduklarını her

fırsatta hatırlatmaktır (Işık, 2007)

1.3. Okul Yöneticisinin Okul Aile İş Birliği Konusundaki Sorumluluğu

Eğitim örgütü olan okulun işlevlerini istenen yönde sağlayabilmek için, hizmet

sundukları taraflarla karşılıklı etkileşim çabaları içerisine girmeleri zorunludur. Bu nedenle

okul yöneticileri ve öğretmenler öğrenci aileleriyle demokratik tutuma uygun ilişkilerin

kurulup devam ettirilmesi ve aileler ile iletişimin sağlıklı şekilde ilerlemesi gerekmektedir.

Ailede başlayıp okulda devam eden eğitim etkinlikleri okul aile iş birliği ve olumlu iletişim

yoluyla öğrencinin okul hayatına etki etmektedir (Özbaş&Badavan, 2009).

23

Okullar, ailelere eğitsel anlamda ve diğer kaynaklar aracılığıyla destek sağlayarak

ebeveynlerin çocuklarının eğitimine daha çok enerji harcamalarına fırsat tanımalıdır. Okul

yönetimi ailelere, okul politikasında beklentilerini, yönergeleri aktararak ebeveynin okula

katılım türüne ve sıklığına ilişkin çalışmalar yürütür. Ev-okul iletişim sıklığı ve türü,

ebeveyn-öğretmen konferanslarının süreci ve ebeveynlerin diğer yollarla ilgili beklentileri

için okul yönetimi psikolojik danışmanlık ve rehberlik birimini görevlendirebilir

(Christenson, 2002).

Aile ile kurulan iş birliğinde okul yönetiminden geleneksel veli toplantılarının

yanında beklenen çeşitli sorumluluklar da vardır. Okul yönetimi velilerin okulda kendilerini

rahatça ifade edebilmelerini sağlayan “Veli Görüşme Odası”, öğretmenlerle haftalık

planlanan “Veli Görüşme Saatleri” ve internet üzerinden öğrencinin durumunu yakından

takip ettiği çevrim içi veli uygulama sistemi gibi düzenlemelere yer vermelidir. Ayrıca

“Okul-Veli Sözleşmesi” ile her iki tarafın karşılıklı beklentileri paylaşılmakta ve

aralarındaki iş birliği sağlanmaktadır. Bu açıdan ailelerin, okul yaşamının önemli bir ögesi

haline gelebilmesi, okul ile kurdukları iş birliğinin hedeflerine ulaşması ailelerin

beklentilerinin paylaşıldığı okul ortamı ile gerçekleşecektir (Karataş& Karaman, 2004).

Okulda yapılan etkinliklerden veli desteği alma, öğrencinin evde ve okulda öğrenme

fırsatlarını en üst düzeye çıkarma, aile üyeleri ve eğitim personeli arasındaki iletişimi ve

koordinasyonu arttırmak, evde ve okulda kaynakların bir arada toplanmasını sağlama ve

eğitim programların bütünlüğünü sağlamada sorumluluk okul yöneticisine aittir

(Christenson&Sheridan 2001).

1.4. Okul Aile İş Birliğini Geliştirme Etkinlikleri

Okulla iş birliğini yakın tutan aileler, evde çocukları ile ilgili gözlemlerini

öğretmenlere iletirken, öğretmenlerinde sınıf içerisinde uyguladıkları tekniklerin öğretmen

desteği ile kendileri tarafından da evde uygulanabileceğinin farkına varmalıdır. Veli ile

kurulan olumlu iletişim ve iş birliği sayesinde aileler çocukların gelişimleri ve öğrenme

ortamının oluşmasına destek verebilir. Etkili bir okul-aile iş birliği için öğrenci ile en çok

etkileşim halinde olan öğretmenlerin ailelerle açık bir iletişim ağı kurmaları gerekir. Okul

ile iş birliği yapan anne ve babalar okulun ve öğrencilerin başarıları üzerinde etkileri vardır

(Çınkır&Nayır, 2015).

24

Okullar aileleri okul sürecine dahil etmek için; haftalık bülten gönderiminin

yapılması, aileleri belirlenen aralıklarla sınıfa, okula çağırarak eğitim programlarının

yapılması, süreç ile ilgili bilgi paylaşımında bulunma, veli ile karşılıklı etkileşim içine

girilerek açık sınıf uygulanmasının yapılması gibi etkinlikleri yapmaktadır (Akkök, 2014).

Sarıtaş’a (2015: 212-213) göre, okul aile birliğinin geliştirilmesinde; velilere,

çocuklarına evde yardım etmeleri konusunda bilgi verilmelidir. Okulda yapılacak toplantı ve

etkinlikler önceden duyurulmalıdır. Ailelerin okulda düzenlenecek etkinliklere desteği

sağlanmalıdır. Aileler, okulda katkı ve destek sağlamaya özendirilmelidir. Aile ve öğretmen

görüşmeleri için uygun ortam belirlenmelidir.

Aileler ile iş birliği sağlanırken okul merkezli katılım ve ev merkezli katılım olmak

üzere ikiye ayrılabilir. Akkök’e (2014) göre, okul merkezli katılım, ailelerin konferans ve

toplantılara çağrılması ve katılması, öğretmenle yazılı iletişim içinde olma, kütüphane,

akademik etkinliklerine isteklilik, okul aile birliği ve benzeri organizasyonların yaptığı

etkinlilere dahil olmadır. Ev merkezli katılım, ailelerin çocukları ile evde yapabilecekleri

eğitim etkinlikleri sağlama ve öğretmenin ev ziyaretleri uygulamasıdır.

1.5. İlgili Araştırmalar

Araştırma sürecinde alanda daha önce yapılmış yurt içi ve yurt dışı çalışmalara

aşağıda yer verilmiştir.

1.5.1. Yurt İçinde Yapılan Araştırmalar

Yasemin Arslan ‘ın (2018) “Özel Okul Yöneticilerinin Veli Katılım Süreci ve Bu

Süreçte Yaşanan Okul-Veli Uyuşmazlıklarına Yaklaşımı” adlı araştırmasında çalışmanın

amacı özel öğretim kurumlarında görev yapan yöneticilerin aile katılımı sürecine ilişkin

görüşlerini ve veli katılım sürecinde okul ile aile arasında ortaya çıkan uyuşmazlık

alanlarına ilişkin yaklaşımlarını ortaya koymaktır. Nitel araştırma deseninde tasarlanan bu

çalışmaya orta ve yüksek sosyoekonomik statüye sahip ve dünya görüşü açısından farklı

(liberal ve muhafazakar) ebeveyn profilini temsil eden 23 özel okul içerisinden maksimum

örnekleme metodu ile seçilmiş yedi özel okulda görev yapan yedi yönetici dahil edilmiştir.

Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre, özel okul yöneticileri aile katılım sürecinde

en etkili katılım gönüllülük boyutunda gerçekleştiğini düşünmektedir. Okullar daha çok veli

toplantıları, bireysel görüşmeler ve teknolojik araçlar yoluyla veliler ile tek yönlü veya çift

25

yönlü, dolaylı ve doğrudan iletişime geçmektedirler. Yöneticilere göre, aile katılımının ev

odaklı öğrenme boyutunda, özel okul velisi genel olarak katılım göstermek istememektedir

ve eğitim işini okula bırakma eğilimindedir. Yöneticiler, velinin kararlara katılacak kadar

yetkin olmaması ve okulun merkezden yönetimli yapısı gibi nedenlerle velinin okuldaki

kararlara katılımına sıcak bakmadıklarını belirtmişlerdir. Ancak velinin akademik başarıyı

artırmaya ilişkin bazı taleplerinin dikkate alındığı görülmektedir. Yapılan analiz sonucunda,

veli katılım sürecinde veli-öğretmen ve veli-yönetici arasında zaman zaman uyuşmazlıkların

yaşandığı ortaya konmuştur.

Esin Metlilo’ nun (2017) “ Öğretmen ve Veli Görüşlerine Göre Ailelerin Eğitime

Katılımı” adlı araştırmasında, çalışmanın amacı ailelerin eğitime katılım düzeyini öğretmen

ve veli görüşlerine göre belirleyebilmektir. Araştırmanın evreni 2015-2016 öğretim yılında

Kosova’nın Prizren şehrinde resmi okullarda görevli 1953 öğretmenden oluşmaktadır.

Örneklemi ise araştırmaya gönüllü olarak katılan Türkçe, Boşnakça ve Arnavutça eğitim

veren 300 öğretmenin ve 2015-2016 öğretim yılında Kosova’nın Prizren şehrinde devlet ilk

ve orta okullarında Türkçe, Boşnakça ve Arnavutça öğrenim gören toplam 105 öğrenci

velisi oluşturmaktadır. Elde edilen sonuçlara göre; ailelerin eğitime katılımı öğretmen

görüşlerine göre yüksek düzeyde, veli görüşlerine göre orta düzeyde olduğu belirlenmiştir.

Rasim Önder’in (2016) “2014-2015 TEOG Sınavına İlişkin Paydaş Görüşleri ile

Öğretmen Yapımı Testlerle Olan İlişkisi” adlı araştırmasında, sınav paydaşları olan öğrenci,

öğretmen, veli ve yöneticilerin TEOG ’a geçiş amaçları hakkındaki görüşleri ile öğretmen

yapımı sınavlarla merkezi yapılan sınavlar arasındaki ilişki ele alınmıştır. Çalışmanın amacı

MEB tarafından belirlenen amaçlar doğrultusunda merkezi olarak uygulanan Temel

Eğitimden Ortaöğretime Geçiş (TEOG) Sınavının amaçlarına ne derece ulaştığını ortaya

çıkarmaktır. Sınav paydaşları olan öğrenci, veli, öğretmen ve yöneticilerden oluşan 51

kişilik örneklem grubu ile görüşmeler yapıldığından ve çalışmaya dâhil olan okulların

8.sınıf öğrencilerinin tamamının TEOG puanları ile öğretmen yapımı sınav puanları

arasındaki ilişki incelendiğinden araştırma da karma yöntem kullanılmıştır. Çalışma 51

kişilik amaçsal ölçüt örneklemini devlet başarılı, devlet başarısız ve özel ortaöğretim

okullarında bulunan toplam 15 öğrenci, 15 veli, 18 branş öğretmeni ve 3 yönetici

oluşturmaktadır. Araştırma sonucuna göre sınav sisteminin kaygıya neden olduğu sınav

sayısının iki defa oluşunun iki defa kaygıya neden olduğu ve okul-veli arasındaki ilişkinin

26

değişmediği, öğrencilerin ders çalışmaktan kendilerini tanıma fırsatı bulamadığı bundan

dolayı sportif faaliyetlere vakit ayıramadığı görülmüştür.

Arman Yavuz’un (2014) “Meslek Liselerinde Okul Aile İş Birliğini Arttırmada Bilgi

Teknolojisi Kullanmanın Etkisi: Karşılaştırmalı Bir Araştırma” adlı araştırmasında, meslek

liselerinde okul aile iş birliğini güçlendirmede bilgi teknolojisi kullanımının katkısını

incelemektir. Araştırmada üzerinde çalışılan grup 2013-2014 eğitim-öğretim yılı Manisa ili

Salihli ilçe merkezindeki Salihli İMKB Teknik Lise ve Endüstri Meslek Lisesi Anadolu

Teknik Lise 10/A ve Anadolu Teknik Lise 10/B sınıflarına devam eden 33 öğrenci velisidir.

Araştırma sonucunda; okul aile iş birliğini güçlendirmede bilgi teknolojisi kullanımının

öğretmen, veli, okul yönetimi ve öğrenci başarısına pozitif yönde bir katkısı olduğu;

özellikle velilerdeki okul yönetimine karşı olan önyargıları ortadan kaldırdığı ortaya

çıkmıştır.

Bayrakçı ve Dizbay (2013) ”Ortaöğretim Kurumlarında Okul Aile Birliklerinin Okul

Yönetimine Katılım Düzeyleri” adlı çalışmasında yöneticiler, okul-aile birliklerinin eğitim-

öğretim ve öğrenci işlerine katkısının okulda öğretim materyallerini (ders kitabı, eğitim araç

gereçleri) seçme yönünde olduğunu aktarmıştır. Veliler okulda uygulanan eğitim

programlarında hangi konuların yer alması gerektiğine ve öğrencilerin gelişimleri açısından

hangi seminerlerin düzenlenmesi gerektiğine ve öğrencilerin oryantasyon çalışmaları

konusunda daha az görüş bildirdikleri sonuçlarına ulaşılmıştır. Okul-aile birliğinin personel

işleri ve okul işletmesinin yönetimine katkısına yönelik ise, velilerin milli bayramlar, anma,

kutlama törenleri ve toplantı giderlerine yönelik katkılarının olduğu ancak okulun idari

işlerine karışmadıkları sonucuna ulaşılmıştır.

Argon ve Kıyıcı (2012) ”İlköğretim Kurumlarında Ailelerin Eğitim Sürecine

Katılımlarına Yönelik Öğretmen Görüşleri” adlı çalışmasında sınıf ve branş öğretmenlerin

çocukların başarısı, sağlıklı gelişimi ve okula uyumunu sağlamak için ailenin eğitim

sürecine katılması yönünde belirtikleri görüşte eğitim-öğretim sürecinde aile ve okul

arasında sağlanan etkili bir iletişim -etkileşim süreci ile ailenin eğitim sürecine katılmasının

hem öğrenci başarısı hem de okul başarısı açısından pek çok getirisini ortaya koymuştur.

Araştırmadan şu sonuçlar da elde edilmiştir: Ailenin eğitime katılımı öğrencinin gelişimi ve

akademik başarısını artırırken, veli katılımının istenen düzeyde olmadığı görülmüştür. Bu

durum öğretmenin performansını ve motivasyonunu olumsuz etkileyip öğrencilerde

davranış bozuklukları, disiplin sorunları, akademik başarısızlık, isteksizlik, yalnızlık ve

27

güvensizlik gibi sorunları ortaya çıkmıştır. Ailelerin eğitim sürecine katılımını engelleyen

unsurların eğitim, kültür ve ekonomik düzeylerinin düşük olması, yoğun iş temposu, aile içi

sorunlar vb. nedenler olduğu saptanmıştır.

Şaban’ın (2011) “İlköğretim Okullarında Velilerin Eğitime Katılım Düzeyleri ve

Tercih Ettikleri Katılım Türleri” başlıklı çalışmasında velilerin çocuklarının eğitimine

katılım düzeylerinin yüksek olduğu ve velilerin en çok ebeveynlik, iletişim kurma ve evde

öğrenme türlerini tercih ettiği görülmüştür. Çocuklarının sınıf seviyesi yüksek olan velilerin

çocuklarının sınıf seviyesi düşük olan velilere göre, üniversite mezunu olan velilerin

ilköğretim okulu mezunu olan velilere göre, bir çocuğa sahip olan velilerin birden fazla

çocuğa sahip olan velilere göre, genç yaştaki velilerin orta yaştaki velilere göre çocuklarının

eğitimine daha fazla katılmaktadır.

Ceylan ve Akar’ın (2010) “Ortaöğretimde Okul- Aile İşbirliği ile İlgili Öğretmen ve

Veli Görüşlerinin İncelenmesi” adlı araştırması durum saptamaya yönelik betimsel bir

çalışmadır. Bu araştırmada amaç, okul-aile iş birliğinin etkinliğine ilişkin öğretmen ve veli

görüşleri, öğretmen ve veli açısından okul-aile iş birliğini engelleyen etkenler, okul-aile iş

birliğinin geliştirilebilmesi için öğretmen ve velilerin önerileri nelerdir, sorularına cevap

arama amaçlı öğretmen ve veli görüşlerinin belirlenmesidir. Çalışma grubu araştırmanın

yapıldığı okulda görevli 25 öğretmen ile okulda öğrencisi bulunan 287 veli oluşturmuştur.

Araştırmanın sonuçlarına göre hem öğretmenlerin hem de velilerin mevcut okul- aile iş

birliğinin geliştirilmesi ile ilgili olarak görüş birliği içerisinde olduğu ortaya çıkmıştır.

Velilerin ekonomik ve ulaşım sorunları, çalışma saatlerinin uygun olmaması, öğrencilerin

okuldaki haber ve istekleri velilere iletmemesi, öğretmen- veli görüşmelerinin düzenli bir

şekilde planlanmaması, velilerin okula sağlayabilecekleri yardımlar konusunda yeterli bilgi

sahibi olmamaları öğretmen ve veliler tarafından okul- aile iş birliğini engelleyen etkenler

olarak belirtilmiştir.

Özgan, ve Aydın’ın (2010) “Okul Aile İş Birliğine İlişkin Yönetici, Öğretmen Veli

Görüşleri” adlı araştırmasının amacı okul-aile iletişimi konusunda yönetici ve öğretmen

görüşleri doğrultusunda mevcut durumu betimlemek ve okul-aile iş birliğinin sağlanmasına

yönelik öneriler geliştirmektir. Araştırma örneklemi Şanlıurfa ili Halfeti ilçesinde görev 120

öğretmen ve 20 yöneticiden oluşmaktadır. Araştırma sonuçlarına göre yönetici ve

öğretmenlerin okul-aile iş birliğine ilişkin olumsuz düşüncelere sahip oldukları görülmüştür.

Yönetici ve öğretmenler velilerin ilgisizliğinden şikâyetçi iken, öğretmen-veli ilişkisine

28

sekte vuran en önemli etkenlerin rehber öğretmen eksikliği ve maddi sorunlar olduğunu

düşünmektedir. Okul-aile iş birliğinin yetersiz olmasının sebepleri arasında velilerin çocuk

eğitimi konusunda yeterince bilgi sahibi olmamalarının da önemli bir etken olduğu

görülmüştür. Yönetici ve öğretmenler ailelerin okulu ve öğretmenleri desteklemesi

gerektiğini düşünmektedir. Elde edilen bulgular incelendiğinde yönetici, öğretmen ve veliler

okul-aile iş birliğinin sağlanabilmesi için sağlıklı bir iletişim gerçekleştirilmesi gerektiğini

bunun için de en önemli görevin okul-aile birliklerine düştüğünü ifade etmiştir.

Erdoğan’ın, (2010) “Ailelerin Eğitim Sürecine Katılımına İlişkin Öğretmen ve

Yönetici Görüşleri” adlı çalışmasında amaç öğretmen ve yöneticilerin, ailelerin eğitim

sürecine katılımına ilişkin görüşlerinin belirlenmesidir. Araştırmanın çalışma grubu,

Ankara’daki kamu ilköğretim okullarında görev yapan 10 öğretmen ile 10 yöneticiden

oluşmuştur. Araştırma sonuçlarına göre öğretmen ve yöneticilerin ailelerin eğitim sürecine

katılımının gereği konusunda hemfikir olduğu, ancak çoğunun uygulamada aynı hassasiyeti

gösteremediği anlaşılmaktadır. Ailelerin çoğunun eğitim sürecine katılım konusunda

isteksiz ve pasif olduğu görülmektedir. Katılım ise çoğunlukla ailenin okula gelip bilgi

alışverişi yapması, öğretmenlerin tavsiyelerini alması, çağrıldığında toplantılara katılması

gibi etkinliklerle sınırlıdır. Ailelerin sürece katılımının engelleri arasında ilk başta ailelerin

ve eğitimcilerin olumsuz tavırları yer almaktadır. Okullarda aile katılımını engelleyen

etkenlerin giderilmesine veya katılımı artırmaya yönelik çalışmaların yeterince yapılmadığı

anlaşılmaktadır.

Balkar’ın (2009), “Okul-Aile İş Birliği Sürecine İlişkin Veli ve Öğretmen Görüşleri

Üzerine Nitel Bir Çalışma” adlı araştırmasının amacı, okul-aile iş birliği sürecine ilişkin veli

ve öğretmen görüşlerinin belirlenmesidir. Çocukları ilköğretim ikinci kademe düzeyinde

eğitim gören 25 veli ve 25 ilköğretim okulu ikinci kademe öğretmeni olmak üzere 50

katılımcı ile standartlaştırılmış görüşmeler yapılmıştır. Araştırmanın sonucunda, okul-aile iş

birliği sürecindeki eksiklikler ve geliştirilmesi için yapılması gerekenler konusunda

öğretmen ve veli görüşlerinde farklılıklar tespit edilmiştir. Öğretmenler ve velilerin

memnuniyet durumları karşılaştırıldığında, öğretmenlerin velilere göre okul-aile iş birliği

sürecinden, daha fazla memnuniyetsizlik yaşadığı görülmektedir. Öğretmenlerin okul-aile iş

birliği konusundaki şikayetleri; okul-aile iş birliğinin sadece velilerden beklenmesi, yeterli

sayıda toplantı yapılmaması, yetersiz iş birliği ve etkileşim, toplantıların sadece not

öğrenme amaçlı olması ve öğretmenlerin görüşmeleri şikayet amaçlı kullanmasıdır.

29

Velilerin görüşlerine göre okul aile iş birliğinin düzenlenen toplantılar sayesinde geliştiği,

ancak toplantıların da yetersiz olduğu fikirlerinin çok sayıda olduğu sonucuna ulaşılmıştır.

Özdemir’in, (2009) “Ailelerin İlköğretimde Aile Katılımı ile İlgili Görüşleri” ne

yönelik yaptığı çalışmada amaç ilköğretim devlet okullarında uygulanan aile katılımı

çalışmalarının durum tespitini yapmaktır. Çalışmanın katılımcıları 2008- 2009 öğretim

yılında Ankara’da bir ilköğretim okuluna devam eden çocukların velileridir. 501 aile

çalışmaya katılmıştır. Araştırma sonucuna göre, okul dışında ailelerin eğitim adına en çok

yürüttükleri etkinlik çocukları ile birlikte ödev yapmasıdır. Ancak eve, okulun eğitim

programı ve günlük planlarını içeren notlar, öğrencinin sınav notları ve öğretmenler

tarafından hazırlanan bültenler gönderilmemektedir. Bunun yanı sıra aile ziyaretleri, telefon

konuşmaları ve ödev imzalama gibi faaliyetlere yer verilmemektedir. Ailelere okulda karar

verme sürecine katılma, dilek kutusunun kullanılması gibi etkinlikler hiç

uygulanmamaktadır. Aileler sadece veli toplantıları ve öğretmenin okula çağırması

durumundaki etkinlere katılmaktadırlar. Zaman sorunu ve iş yerinden izin alınamaması

aileler için etkinliklere katılım açısından engel oluşturmaktadır. Veliler daha çok konferans,

aile eğitim çalışmaları ve veli toplantısı organize edilmesini istemektedirler. Katılımcılara

göre aile katılımının en önemli işlevi ailelerin çocuk gelişimi ve eğitimi ile ilgili ihtiyaç

duyulan konularda eğitilmesi olarak belirtilmiştir.

Kaysılı’nın (2008) “Akademik Başarının Arttırılmasında Aile Katılımı” adlı

araştırması, çocukların başarılarının arttırılmasını amaçlayan aile katılımı, ailelerin konuya

özgü becerileri öğrenmelerinden aile içinde uygun ilişkilerin geliştirilmesine kadar pek çok

becerinin kazandırılmasını kapsamaktadır. Bu araştırma aile katılımının öğrencilerin

akademik becerilerini artırıp arttırmadığını göstermek üzerine kurgulanmıştır. Araştırma

bulgularına göre erken dönemde başlatılan aile katılımı programlarının, çocukların

akademik başarısını yordadığı ve anne babaların ebeveynlik becerileri üzerinde etkili

olduğunu göstermiştir. Araştırmada ailelerin, erken çocukluk ve ilköğretim döneminde,

ortaokul ve liseye göre daha çok katılımda bulundukları, sosyo-ekonomik düzey, eğitim

düzeyi ile aile katılımı arasında doğrusal bir ilişki olduğu bulunmuştur.

Dam’ın, (2008) “Öğrencinin Okul Başarısında Aile Faktörü” adlı çalışmasının

amacı, öğrencinin okul başarısı üzerinde ailenin oynadığı rolü araştırmaktır. Araştırmaya

2007-2008 öğretim yılında Samsun Ahmet Sarı Lisesi’nde okuyan 284 öğrenci katılmıştır.

Ailevi bir sorunu olduğu belirlenen 140 öğrenci ile ailesiyle herhangi bir sorunu olmadığını

30

bildiren 144 öğrenci olmak üzere toplam 284 öğrenci örneklem olarak alınmıştır. Araştırma

sonucunda ailenin çocuğun okul başarısını etkilediği; ailevi sorunları olan öğrencilerin okul

başarılarının ailevi bir sorunu olmayan ve ailesinden destek gören öğrencilerin okul

başarılarından daha düşük olduğu ortaya çıkmıştır.

Gül’ün (2007) gerçekleştirdiği “Eğitimde Çocuk Başarısı İçin Okul-Aile İş Birliği”

adlı çalışmanın amacı, okul aile dayanışmasının öğrenci başarısı üzerindeki etkisini

incelemek ve okul aile birliğinin geliştirilmesi amacıyla öneriler sunmaktır. Araştırmanın

evrenini; İstanbul ili Ümraniye ve Kartal ilçesinde yer alan devlet okulları oluşturmuştur.

Araştırmanın örneklemi; Ümraniye ve Kartal ilçesinde yer alan devlet okullarından 5 okul

seçilerek oluşturulmuştur. Araştırma sonunda şu bulgulara ulaşılmıştır: Okulda verilen

eğitimi destekleyici tutum içinde olan ailelerin çocukları daha başarılıdır. Okul ile sürekli

iletişim içinde olan, öğrenci sorunlarını paylaşan, öğretmen ile sürekli iletişimde olan,

öğretmen ve yöneticilerle görüş birliği içinde çalışan velilerin çocukları daha başarılıdır.

Velilerin eğitim düzeyi arttıkça, çocuğun okul başarısı ve velilerin okul ile olan ilişkisi

artmaktadır. Çocuğun başarısında temel gereksinimler olan değerli olma duygusu, güven ve

yakınlık ortamı ve en önemlisi sorumluluk duygusunu iyi aşılayan ailelerin çocukları okulda

daha başarılı olmaktadır.

1.5.2. Yurt Dışında Yapılan Araştırmalar

Bailey, (2017) “Öğrenci Başarısı Üzerine Aile Katılımının Etkisi: Okul ve

Öğrenciler Açısından Aile Ortaklığı” adlı araştırması, okul-aile ilişkilerinin öğrenci başarısı

üzerindeki etkisini incelemiştir. Öğrencilerin akademik, sosyal ve duygusal yaşamlarına

ebeveyn katılımına bakıldı. Araştırma sonucunda dört yatırım alanı belirlenmiştir;

öğretmenler ve velilerle sorumluluk, motivasyon, iletişim ve öğrenci ilişkileri. Tanımlanan

bu alanlar öğrenci başarısı ve ebeveynlerin nasıl olduğu konusunda çok yönlü bir bakış açısı

oluşturdu.

Martinez, (2015) “Akademik Başarıya Veli Katılımının Öğrenci Üzerindeki Etkisi”

adlı araştırmasında amaç aile üyelerinin okula dahil olan dördüncü sınıf öğrencileri ile aile

üyelerinin okula dahil olmayan dördüncü sınıf öğrencileri arasındaki akademik başarıyı

tespit etmektir. Örneklem, aile üyeleri okula yüksek oranda dahil olan 30 dördüncü sınıf

öğrencisi ve aile üyeleri dahil olmayan 30 dördüncü sınıf öğrencisinden oluşmaktadır.

Araştırma sonucunda, yüksek oranda dahil olan aile üyelerinin öğrencilerinin, 4. sınıf için

31

akademik puanlarının, aile üyelerinin okula dahil olmayan öğrencilere göre daha iyi

performans gösterdiğini ortaya koymuştur.

Michelle LaRocque, Ira Kleiman ve Sharon M. Darling, (2011) “Ebeveynlerin

Katılımı: Okul Başarılarında Eksik Bağlantı” adlı araştırma da ebeveyn katılımının değeri

yaygın olarak kabul edilir, ancak katılımın tanıtılması ve sürdürülmesi zordur. Başarı

açığının kapatılması ve öğrenci öğreniminin arttırılması, başta ebeveyn olmak üzere, çeşitli

ilgili grupları ile iş birliğini gerektirir. Aileler, çocuklarının ihtiyaçlarını karşılayan bir okul

yaratmada önemli bir rol oynar, ancak öğretmenler, çeşitli ebeveynlerle etkili bir şekilde

nasıl çalışacakları konusunda çok az bilgiye sahip olduklarını veya eğitim aldıklarını kabul

etmiştir. Bu çalışma, okula katılım ve katılımın önündeki engelleri aşmak için çeşitli

stratejiler sunmakta ve ailelerin kültürlerini ve deneyimlerini kullanma yöntemleri yeni

öğrenme ve anlama için bir temel olarak incelemek amacıyla yapılmıştır.

Brooks, (2009) “Öğrenci Başarısına İlişkin Veli Katılımı Ölçümü” adlı

araştırmasında amaç ebeveyn katılımının ülkedeki rolünü incelemekti. Aile katılımının okul

topluluğundaki öğrencilerin okul başarısı üzerindeki ilişkisini araştırmaktır. Bu çalışma,

ebeveynlerin okuldaki rolünün anlaşılması için çalışıldı. Sonucunda öğrencinin akademik

başarısı daha fazla ebeveyn katılımının, ebeveyn katılımı çok az veya hiç olmadığı öğrenci

başarısına göre daha yüksek çıkmıştır. Olumlu bir yapı oluşturmak için ebeveynleri okul ile

diyaloga dahil etme gereğini yansıtıyor.

32

2. BÖLÜM

2 YÖNTEM

Bu bölümde, araştırmanın yöntemiyle ilgili bilgiler yer almaktadır. Araştırmada

kullanılan model, araştırmanın çalışma grubu, araştırmada kullanılan veri toplama araçları

ve özellikleri, verilerin toplama süreci ile verilerin analizi ve yorumu sürecine ilişkin bilgiler

bulunmaktadır.

2.1. Araştırmanın Modeli

Bu araştırmanın amacı; okul aile iş birliğinin gerekliliğini vurgulayarak, ailenin okul

ile kurduğu iletişimin ve iş birliğinin okullar arasındaki benzerlik ve farklılıkları

araştırmaktır. Bu amaçla, çeşitli disiplinlere dayanan ve sağlam kuramsal temelleri olan,

nitel araştırma modeli seçilmiştir.

Bu araştırmada, nitel araştırma desenlerinden biri olan durum çalışması seçilmiştir.

Durum çalışması, olayı derinlemesine, doğal ortamında, karmaşıklığını ve bağlamını

dikkate alarak anlamayı hedef alır. Bir olayın uygun gelebilecek yöntemle ayrıntılı biçimde

ele alınmasıdır (Glesne, 2012). Durum çalışması, olgu ve içinde yer aldığı içerik arasındaki

sınırların net ayrım ile belli olmadığı, birden çok veri kaynağına sahip olunduğu durumlarda

ele alınan, görgül bir araştırma yöntemidir (Yin, 1984’ ten akt. Yıldırım& Şimşek, 2016).

Durum çalışmasını diğer araştırma türlerinden ayıran farklılık ‘nasıl’ ve ‘niçin’

sorularını esas alan araştırmacının kontrol edemediği bir olguyu ya da olayı derinliğine

araştırmasına imkan tanıyan araştırma yöntemidir (Yıldırım& Şimşek, 2008). Bu çalışmada

da yönetici, öğretmen ve velilerin ortaokullardaki iş birliğine ilişkin düşüncelerinin nasıl

olduğu araştırılacağı için durum çalışması kullanılmıştır.

Çalışmada durum çalışması desenlerinden çoklu durum desenine göre planlanmıştır.

Çoklu durum deseni, birden fazla kendi başına bütüncül olarak algılanabilecek durumların

karşılaştırılmasıdır. Her bir durum kendi içerisinde bütüncül olarak ele alınır ve daha sonra

birbirleriyle karşılaştırılır (Yıldırım& Şimşek, 2008). Bu çalışmada da ele alınan dört okul

ayrı birer durum olarak kendi özelliklerine göre birer bütün olarak ele alınmıştır. Her okulun

başarı düzeyi farklı olduğundan okulların ayrı durum olarak ele alınması uygun

görülmüştür.

33

Bu çalışma gerçek yaşamın, güncel bağlam ya da ortamın içinden seçilen özel

ortaokullar ve kamu ortaokullarındaki okul-veli iş birliğinin nasıl sağlandığına ilişkin 4

durum 4 okul yönetici, öğretmen ve velilerin görüşlerinden yararlanılarak derinlemesine

inceleyen çoklu durum çalışmasıdır. Ele alınan 4 okul kendi özelliklerine göre birer bütün

olarak kabul edilmiştir. Bu bağlamda araştırma 2016 TEOG verilerine dayanarak belirlenen

başarı sıralaması yüksek özel ortaokul ve başarı sıralaması yüksek kamu ortaokulu ile başarı

sıralaması düşük özel ortaokul ve başarı sıralaması düşük kamu ortaokulunun okul veli iş

birliğini nasıl yürüttükleri üzerinde durmaya çalışmıştır.

Durum çalışmasında izlenen sekiz aşama şu şekildedir: “Araştırma sorularının

geliştirilmesi, araştırma alt problemlerinin geliştirilmesi, analiz biriminin saptanması,

çalışılacak durumun belirlenmesi, araştırmaya katılacak bireylerin seçimi, verinin

toplanması ve toplanan verinin alt problemlerle ilişkilendirilmesi, verinin analiz edilmesi ve

yorumlanması, durum çalışmasının raporlanması” (Yıldırım & Şimşek, 2008).

2.2. Çalışılan Durumlar ve Dokümanlar

Araştırmanın çalışma grubunu belirlemek için amaçlı örnekleme tekniklerinden

aykırı durum örneklemesi yapılmıştır. Aykırı durum örneklemesi, örneklemin problemiyle

ilgili olan birbirine aykırı durumlardan, örneklerden oluşturulmasıdır (Büyüköztürk, 2012:

90). Bu çalışmada incelenen okullar, 2016 yılında yapılan TEOG başarı sıralamasına göre

en yüksekten en düşüğe doğru sıralanıp sırların başından ve sonundan okul seçildiği için bu

çalışma aykırı durum örneklemesidir. Bu araştırmada amaç, uçlarla ilgili olarak

değişkenliğin doğasını, genelleme kaygısı olmadan (Büyüköztürk, 2012), ayrıntılı olarak

incelemektir. Bu yüzden bu çalışma sıralanan verilerden en üst özel ve kamu

ortaokullarından birer, en alt özel ve kamu ortaokullarından birer okul almak kaydıyla 4

okul olarak (4 durum) üzerinden planlanmıştır.

Bunun için önce İzmir Merkez ilçelerindeki ortaokullar, TEOG puan ortalamalarına

göre, özel okullar kendi içinde, kamu okulları kendi içinde olmak üzere sıralanmış ve iki

liste elde edilmiştir. İkinci olarak, her iki listenin başındaki (en başarılı) 5’er okul ve

sonundaki (başarısız) 5’er okul belirlenmiştir. Üçüncü aşamada başarılı özel ortaokul,

başarılı kamu ortaokulu; başarısız özel ortaokul, başarısız kamu ortaokulu gruplarından birer

okul seçilmiştir. Bu seçim sırasında, başarılı okulların büyüklüklerinin birbirine yakın

olması, başarısız okulların büyüklüklerinin birbirine yakın olması hedeflenmiştir. Dördüncü

34

aşamada ise belirlenen okullardan birer yönetici, birer öğretmen ve birer veli ile

görüşülmüştür. Böylece çalışma 4 ortaokuldan 12 katılımcıyla ayrıntılı görüşmeler yapılarak

yürütülmüştür.

Şekil 2.1. 4 Okul (4 Durum) Gösterimi

Şekil 2.1.’de okul veli iş birliği 4 duruma ayrılmıştır. I. durum alt özel okul, II.

Durum üst özel okul ve III. durum alt kamu okulu ve IV. durum alt kamu okuludur.

Katılımcı okul yöneticisi, öğretmen ve velilere yönelik belirlenen değişkenler ve

bunlardan elde edilen sonuçlara aşağıda yer verilmiştir.

Tablo 2.1. Katılımcı Yöneticilere İlişkin Bilgiler

Katılımcı

Yönetici

I. Durum

AÖO

II. Durum

ÜÖO

III. Durum

AKO

IV. Durum

ÜKO

Cinsiyet Kadın Kadın Erkek Erkek

Yaş 40 46 59 30

Eğitim Durumu Lisans Lisans Lisans Lisans

Branş Rehber Öğrt. Almanca Fen Bilgisi Matematik

Okuldaki görevi Müdür Yrd. Müdür Yrd. Müdür Yrd. Müdür

Meslekteki hizmet 20 21 34 8

Okuldaki hizmet 5 18 7 5

Yöneticilikteki hizmet 3 10 17 1

Tablo 2.1.’de katılımcı yöneticiler, cinsiyet, yaş, eğitim durumu, branş, okuldaki

görevi, meslekteki, okuldaki ve yöneticilikteki hizmet sürelerine göre incelenmiştir.

OKUL-VELİ

İŞ BİRLİĞİ

I. Durum:

Alt Özel

Okul (AÖO)

II. Durum:

Üst Özel

Okul (ÜÖO)

III. Durum:

Alt Kamu

Okulu (AKO) IV. Durum:

Üst Kamu

Okulu (ÜKO)

35

Tablo 2.2. Katılımcı Öğretmenlere İlişkin Bilgiler

Katılımcı

Öğretmen

I. Durum

AÖO

II. Durum

ÜÖO

III. Durum

AKO

IV. Durum

ÜKO

Cinsiyet Kadın Kadın Kadın Kadın

Yaş 41 36 37 44

Eğitim Durumu Lisans Lisans Lisans Y.Lisans

Branş Fen Bilgisi İngilizce Matematik PDR

Meslekteki Hizmet 18 13 16 20

Okuldaki Hizmet 4 5 8 5

Tablo 2.2.’ de katılımcı öğretmenler, cinsiyet, yaş, eğitim durumu, branş, meslekteki

ve okuldaki hizmet sürelerine göre incelenmiştir.

Tablo 2.3. Katılımcı Velilere İlişkin Bilgiler

Katılımcı

Veli

I. Durum

AÖO

II. Durum

ÜÖO

III. Durum

AKO

IV. Durum

ÜKO

Cinsiyet Kadın Erkek Kadın Kadın

Yaş 39 45 38 39

Eğitim Durumu Üniversite Üniversite Lise Lise

Meslek Muhasebe Turizm Ev hanımı Ev hanımı

Çocuk Sayısı 1 1 2 1

Sınıf Seviyesi 7 7 7 7

Aylık Gelir 2.500 TL - 10.000 TL Orta

Tablo 2.3. ’ de katılımcı veliler, cinsiyet, yaş, eğitim durumu, meslek, çocuk sayısı,

sınıf seviyesi, aylık gelirlerine ilişkin temel bilgiler yer almaktadır. Katılımcı velilerden II.

durum ÜÖO’ unun velisi aylık gelirini belirtmek istememiştir.

Tablo 2.4. Katılımcı Kod Adlarına İlişkin Bilgiler

Katılımcı

Adları

Müdür

Müdür Yrd. Öğretmen Veli

I. Durum (AÖO) Zeynep Hanım Ezgi Hanım Nurten Hanım

II. Durum (ÜÖO) Özge Hanım Şeyma Hanım Yusuf Bey

III. Durum (AKO) Berk Bey Yağmur Hanım Seda Hanım

IV. Durum (ÜKO) Burak Bey(müdür) Aslı Hanım Duygu Hanım

Tablo 2.4. ’de görüşme yapılan yönetici, öğretmen ve velilerin bu araştırma için

verilen kod adları yer almaktadır.

2.2.1. Doküman İncelemesi

Araştırılması hedeflenen olgu veya olgular hakkında bilgiye yer veren yazılı

kaynakların analizini içerir (Yıldırım ve Şimşek, 2008,s:187). Bu çalışmada içerik analizi

doküman incelemesi ile birlikte kullanılmıştır. Bu çalışmada doküman analizi olarak,

belirlenen dört okulun bilgi içeren internet sayfaları incelenerek yazılı materyal analizinde

36

bulunulmuştur. Okulların web sayfalarında vizyon, misyon, diğer okullardan farklı olarak

yapılan çalışmalar ile okulun rehberlik anlayışına bakılmıştır.

Tablo 2.5. Okullara İlişkin Bilgiler

Okulun Kuruluş

Yılı Öğretmen Sayısı Öğrenci Sayısı Şube Sayısı

AÖO 1950-1960 arası 38 250 9

ÜÖO 1980-1990 arası 79 460 23

AKO 2010-2019 arası 71 1039 20

ÜKO 2009-2019 arası 73 688 22

Tablo 2.5.’ de okulların kuruluş yılı, öğretmen sayısı, öğrenci sayısı ve şube sayıları

yer almaktadır. Buna göre ÜÖO, AKO ve ÜKO’ unun öğretmen sayılarının ve şube

sayılarının birbirine yakın olduğu görülmektedir. Okulların açığa çıkmaması için kuruluş

yılları belirlenen aralık olarak gösterilmiştir.

2.3. Verilerin Toplanması

Verilerin toplanmasında öncelikle okul-veli iş birliğine yönelik görüşme formunu

uygulayabilmek için İzmir İl Milli Eğitim Müdürlüğünden gerekli izinler alınmıştır (EK-3).

Belirlenen 4 okulun yönetici ve öğretmenleriyle araştırmacı tarafından ilk olarak tanışma

görüşmesi gerçekleşmiş, katılımcılara açıklama ve bilgilendirme yapılmıştır. İkinci görüşme

için kendilerinden randevu alınmıştır. Bu süreçte II. durum üst özel okul yöneticisinin önce

sekreteri ile görüşülmüş ardından araştırmacı müdür yardımcısına yönlendirilmiştir. Bu

çalışmanın bir de veli ile görüşmenin yapılması gerektiği ve bunun için kendilerinin

görüşme için aracı olması rica edilmiş; ancak bunun sonucunda araştırmacıya herhangi bir

geri dönüş sağlanmamıştır. Gönüllülük esasına dayalı bu çalışmada belirlenen 3 okulun

yönetici, öğretmen ve velilerinin çalışmaya istekli olduğu, soruları detaylı bir şekilde

açıklamaya dönük hevesli olduğu gözlemlenirken üst özel okulun sorulara cevap verme

konusunda isteksiz olduğu gözlemlenmiştir.

Yapılan görüşmelerde özel okulların çalışmalarının kamu okullarına göre daha

detaylı olduğu görülmüş, yönetimin öğretmenlerden öğrenci ve veli ile iş birliği yapmaları

ve sık iletişim kurmaları yönünde güçlü beklentilerinin olduğu görülmüştür. Görüşmelerin

bu nedenle, devlet okullarında yapılan görüşmelerden daha ayrıntılı olduğu ve uzun sürdüğü

düşünülmektedir. Kamu okullarındaki görüşmeler 30-45 dakika arasında sürerken özel okul

öğretmen görüşmeleri 60 dakikaya yakın sürmüştür. Bunun sebebinin özel okulların öğrenci

ve veliye dönük yaptıkları çalışmaların daha fazla olmasıyla ilgili olduğu düşünülebilir.

37

2.3.1. Veri Toplama Araçları

Durum çalışmalarında veri toplama, bir durumun kesin, net ve daha detaylı

tanımlamaların yapılmasıdır (Büyüköztürk, 2012) Bu çalışmada da derinlemesine bilgi

toplayabilmek için birden fazla veri toplama aracından yararlanılmıştır.

Çalışmanın veri toplama kaynakları yönetici, öğretmen ve velilere ilişkin yarı

yapılandırılmış görüşme formu, doküman analizi ve okulların internet sitelerinin

incelenmesidir. Ayrıca araştırmacının okullardan randevu alma ve görüşme yapma

sürecindeki gözlemleri de değerlendirilmiştir.

Araştırmada verileri toplamak için kişisel bilgi formu ve okul-veli iş birliğine

yönelik yönetici/öğretmen/veli formu kullanılmıştır.

Kişisel Bilgi Formu: Araştırmacı tarafından hazırlanan kişisel formda ortaokulda

görev yapan yönetici ve öğretmenlerin cinsiyeti, yaşı, eğitim durumu, branşı, meslekteki

hizmet süresi, okuldaki hizmet süresi ve yöneticiler için yöneticilikteki hizmet süresine

ilişkin sorular yer almaktadır. Velilere yönelik hazırlanan kişisel formda cinsiyet, yaş,

eğitim durumu, meslek, çocuk sayısı, çocuğun sınıf bilgisi ve aylık gelire ilişkin sorular yer

almaktadır.

Yarı Yapılandırılmış Görüşme Formu: Araştırmada yer alan alt problemlere

ilişkin yöneticilerin, öğretmenlerin ve velilerin görüşlerini almak amacıyla iki ayrı yarı

yapılandırılmış görüşme formu hazırlanmıştır. Yönetici, öğretmen ve velilere, okullarındaki

okul veli iş birliğinin nasıl sağlandığı (3,4,6,7), okullarındaki okul veli iş birliğinin güçlü ve

zayıf yönlerini nasıl değerlendirdikleri (8,9), okullarındaki okul veli iş birliğine yönelik

beklentilerin ve önerilerin nasıl olduğu (5,10), okul veli iş birliğini nasıl anlamlandırdıkları

konusunda soruların yer aldığı yarı yapılandırılmış görüşme formu kullanılmıştır.

2.3.2. Araştırmanın Geçerlik ve Güvenilirliği

Bir bilimsel çalışmanın anlam kazanması, çalışmaya uygun ölçmenin yapılmasıyla

sağlanır. Ölçme süreci, geçerlik ve güvenilirlik ile ilgili verilerin toplanması ile açıklanır

(Büyüköztürk, 2012). Geçerlik ve güvenilirlik sonuçların inandırıcılığı açısından bir

bilimsel çalışmada önem taşır (Yıldırım& Şimşek, 2008). Aşağıda araştırmanın geçerliği ve

güvenilirliğinin nasıl sağlandığı açıklanmıştır.

38

2.3.2.1. Araştırmanın geçerliği

Nitel bir çalışmada geçerlik araştırmacının araştırdığı konuyu, olduğu biçimde ve

elinden geldiğince yansız gözlemesi anlamına gelmektedir (Kirk ve Miller, 1986’dan akt.

Yıldırım ve Şimşek, 2008 s:255). Geçerliği oluşturmayı sağlayan en önemli özellikler,

araştırma alanına yakınlık, yüz yüze görüşmeler yoluyla ayrıntılı bilgi toplama, gözlem

aracılığıyla doğrudan olayın yaşandığı doğal ortam içinde bilgi toplama, uzun süreli bilgi

toplama elde edilen bulguların teyit edilmesi için alana geri gidebilmedir (Yıldırım&

Şimşek, 2008). Bu çalışmada görüşmeler belirlenen 4 okulun yönetici ve öğretmenleriyle

doğrudan okul içinde yönetici odasında ya da görüşme odasında yapılmıştır.

Araştırmanın geçerliği için toplanan veriler ayrıntılı olarak yazıya aktarılmış, rapor

edilmiş ve bulgulara dayalı olarak sonuca nasıl ulaşıldığı açıklanmaya çalışılmıştır.

Geçerliği arttırmak için katılımcılardan doğrudan alıntılara yer verilmiş ve bunlardan yola

çıkarak sonuç ifade edilmiştir. Aynı şekilde geçerliği arttırmak için çalışılan araştırma

problemine yönelik okulların internet adreslerine bakılarak görsel materyallerden ve okulun

kurumsal bilgilerinden yararlanılmıştır.

İçerik geçerliği, ölçme aracında yer alan soruların ölçme amacına uygunluğuna

bakarak, ölçülmek istenen durumu temsil etmesine göre uzman görüşüne başvurmadır

(Karasar, 2016). Bu araştırmada da yönetici, öğretmen ve velilerin ortaokullardaki okul-veli

iş birliğinin nasıl değerlendirdiklerine ilişkin bütüncül bir resim oluşturulabilmesi için elde

edilen verilerin ve ulaşılan sonuçların kontrolüne yardımcı olacak uzman görüşüne

başvurulmuştur. Görüşme formu tez danışmanının ve Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim

Fakültesinde Eğitim Yönetimi alanında görevli üç uzmanın görüşüne sunulmuş ve yapılacak

çalışma için görüşlerinden yararlanılmıştır.

Sonuç olarak araştırmanın geçerliğini sağlamak için elde edilen veri kaynaklarıyla

uzun süreli etkileşim halinde olunmuş, detaylı veri toplama ve uzman incelemesi

gereklilikleri sağlanmaya çalışılmıştır.

2.3.2.2. Araştırmanın güvenilirliği

Güvenilirlik, bir testin ölçmek istediği özelliği ne derece doğru ölçtüğü ile ilgilidir

(Büyüköztürk, 2012). Güvenilirlik, aynı durumun bağımsız ölçümleri arasındaki

kararlılıktır, ölçülmek istenen belirli bir şeyin, devamlı aynı sembolleri almasıdır; aynı takip

39

edilmesi ve aynı ölçütlerin kullanılması ile aynı sonuçların alınmasıdır (Karasar, 2014,s:

148).

Yarı yapılandırılmış görüşme formunda bulunan sorular eğitim yönetimi alanında

çalışan öğretim elemanlarına kontrol ettirilmiş ve gerekli görülen yerlerde düzeltmelere

gidilmiştir. Buna bağlı olarak, elde edilen verilere dayalı her bir görüşmede yöneltilen

sorulardan alınan cevaplara ilişkin ortak kodlardaki tutarlılık, her bir görüşmede aynı

özelliklere sahip soruların sorulması, geri bildirim olarak yönetici, öğretmen ve velilerden

ortalama benzer yanıtlar alınması çalışmanın güvenilirliğini ortaya koymaktadır.

İç güvenilirliği arttırmak için katılımcıların düşüncelerini ifade ettiği alıntılar

doğrudan alınmıştır. Araştırmada var olan süreçler desteklenmiştir.

Dış güvenilirliği, arttırmak için ise veri toplama ve analiz yöntemleri ile ilgili

ayrıntılı açıklamalar yapılmıştır.

Güvenilirliği artırmak için tek bir kodlayıcı cevapları üç hafta arayla iki kez kodlayıp

güvenilirlik hesaplanmıştır.

Sonuç olarak çalışmada kullanılan yarı yapılandırılmış görüşme formundan elde

edilen veriler incelendiğinde üst özel ve kamu ortaokulları ile alt özel ve kamu

ortaokullarında yapılan veli, öğretmen, yönetici görüşmelerinin araştırmanın problemlerine

cevap vermesi açısından uyumlu olduğu saptanmıştır.

2.3.3. Aktarılabilirlik

Aktarılabilirlik ölçütü kapsamında araştırmada elde edilen verilerin detaylandırılarak

sunulmasına özen gösterilmiştir. Verilerin analizi sonucunda elde edilen bulgular,

katılımcıların ifade ettikleri görüşlerden doğrudan alıntılara yer verilerek detaylı betimleme

çalışmasına gidilmiştir.

Araştırmanın yöntem kısmında araştırma sürecine ilişkin ayrıntılı açıklamalar

yapılmıştır. Çalışma ilgili her bölüm kendi içinde ayrıntılı biçimde ele alınmış ve

gerekçeleriyle açıklanmaya çalışılmıştır.

40

2.3.4. Araştırmacının Rolü

Nitel bir çalışmada görüşmenin başarıya ulaşabilmesi, araştırmacının sağladığı

motivasyon ile soruların, içerik ve biçim yönünden bir örnekliğinin korunabilmesine ve

ortamın iyi bir kayıt sisteminin oluşabilmesine imkan tanımasına bağlıdır (Karasar, 2014).

Görüşmede önemli olan katılımcıların yeterince güdülenebilmesi ile alınmak istene verilerin

eksiksiz alınabilmesidir (Kahn ve Cannell, 1957’den akt. Karasar,2014)

Görüşülen kişilerin düşüncelerini rahatça ifade etmeleri ve aktardıklarını

genişletmelerini sağlayan bazı temel yöntemler ve durumlar araştırmacıya yardımcı olur (

Berry, 1999’dan akt. Büyüköztürk, 2012). Bu çalışmada da görüşülen kişilere önce çalışma

ile ilgili açıklama yapılmış, özellikle özel okul öğretmenlerine gerektiği durumlarda neden

?daha çok bilgi verir misiniz? diyerek katılımcının düşüncelerini sürdürmesi için

cesaretlendirme çalışması yapılmıştır. Bunun sebebi özel okul öğretmeninin özel sektörde

çalışmasından ötürü kaygı durumunun kamu da çalışan öğretmenlere göre daha yüksek

olduğu söylenebilir. Ayrıca araştırmacının da bir özel okulda çalışıyor olması özel okul

öğretmenlerini görüşmede sorulara yanıt verirken teşvik etmiştir.

Özetle araştırmacı bu çalışmada, yarı yapılandırılmış görüşme formundaki sorular

katılımcılar tarafından cevaplandırılırken tarafsız rol üstlenmiştir. İlk olarak katılımcıların

görüşmede sorulara rahat cevap verebilmesi için kendini tanıtmış, araştırmanın amacından

bahsetmiş ve çalışma uygun bir dille anlatıldıktan sonra görüşmeye kişisel bilgi formundaki

sorular ile başlanmıştır. Verilerin sağlıklı analiz edilebilmesi ve veri kaybının yaşanmaması

için görüşmenin başında araştırmacı, katılımcılara ses kaydının yapılacağı bilgisini

vermiştir. Katılımcılara görüşme esnasında ihtiyaç halinde sonda soruları yöneltilmiştir.

Yapılan görüşmeden sonra ses kayıtları tek tek dinlenip analiz edilmiş ve kodlanmıştır.

2.4. Veri Analizi

Nitel bir araştırmada veri analizi çeşitlilik, yaratıcılık ve esnekliktir. Bir veri

analizinde üç yol önerilmektedir. Birinci yol, toplanan verilerin orijinal formda değişiklik

yapmadan ve gerektiğinde araştırmaya katılan bireylerin ilettiklerinden doğrudan alıntılar

yapmaktır. İkinci yol nedensel ve açıklayıcı sonuçlar elde edebilmek için sistematik analiz

yapmaktır. Verilerden temalar çıkarılır ve temalar arası ilişkiler belirlenir. Üçüncü yol ise

araştırmacının kendi yorumlarını da çalışmaya dahil etmesidir (Wolcott, 1994’ten, akt.

Yıldırım ve Şimşek, 2008).

41

İçerik analizi, belirli kurallara dayalı kodlamalarla bir metnin bazı sözcüklerinin

daha küçük içerik kategorileri ile özetlendiği sistematik, yinelenebilir bir teknik olarak

tanımlanır” (Büyüköztürk, 2012).

Analiz sürecinin temel işlevi, kavramsal kodlama ve sınıflama aracılığıyla temaların

ve temalar arası anlamlı ilişkilerin ortaya çıkarılmasıdır. “Neden” ve “Nasıl” sorusuna cevap

aranır (Yıldırım& Şimşek, 2008). Bu çalışmada da yönetici, öğretmen ve velilerin

ortaokullardaki okul-veli iş birliğini nasıl değerlendirdiklerine ilişkin soruya cevap

aranmaktadır.

Nitel araştırmada gözlem, görüşme, ve doküman analizi gibi farklı kaynaklardan

ulaşılan veriler ilk olarak incelenir, kodlanır ve sonra kodlamalar sentezlenerek bulgulara

geçilir (Büyüköztürk, 2012) . Bu çalışmanın da veri analizini içerik analizi ve doküman

analizi oluşturmaktadır. Ayrıca belirlenen 4 okul ile sadece görüşme yapılmamış ondan

önce okullar hakkında belge analizine gidilmiştir. Belge analizi olarak internet sayfaları

incelenmiş okullar hakkında bilgi alınmış, okulların misyon ve vizyon durumları incelenmiş

ve yaptıkları çalışmalar detaylı incelenerek okullar hakkında ön bilgi sahibi olunmuştur.

Bu çalışmada toplanan veriler içerik analizi ve doküman incelemesi yapılarak analiz

edilmeye çalışılmıştır.

İçerik analizi, toplanan verilerin detaylı analiz edilmesini ve önceden belirgin

olmayan temaların ve boyutların aktarılmasını sağlar. Temel amaç, toplanan verilerin

anlamlı bir bütün oluşturmasını sağlayıcı kavramlara ve ilişkilere ulaşmaktır (Yıldırım ve

Şimşek, 2008,s: 227). Bu kapsamda araştırma belirlenen üst özel ve kamu ortaokulları ile alt

özel ve kamu ortaokullardan bir yönetici, bir öğretmen ve bir veli olmak üzere toplamda 4

okul, 12 kişi ile yüz yüze görüşme gerçekleştirilerek yapılmıştır. Araştırmada veri toplama

titizlikle yapılmaya çalışılmış araştırmaya katılan katılımcılardan alınan izin doğrultusunda

görüşmelerde ses kayıt cihazı kullanılmıştır. Bu sebepten ötürü çalışmada veri kaybına yol

açıcı unsurlar en aza indirilmiştir. Ses kayıt cihazındaki tüm görüşmeler tek tek dinlenerek

el ile yazıya aktarılmıştır. El ile kodlanan veriler, doğrudan görüşmede ifade edilen verilerin

yan tarafına kağıdın sağ kenar bölümüne yazılmıştır. Yazıya aktarma işlemi tamamlandıktan

sonra kodlamalara geçilmiştir. Tüm veriler kodlandıktan sonra probleme yanıt verecek

soruların altına kod listesi oluşturulmuştur. Oluşan bu kod listesi verilerin incelenmesinde

ve düzenlenmesinde araştırmacıya kolaylık sağlamıştır. Yapılan görüşme sonrasında

42

birbirine benzeyen veriler için ortak kod kullanılmış ve bu kodlar temalar çerçevesinde bir

araya getirilerek bir tablo halinde bulgularda ifade edilmeye çalışılmıştır. Anlam

bakımından birbirine benzemeyen farklı kodlar okullarda görülen farklılıklar olarak ayrı

tabloda gösterilmiştir.

“Nitel araştırma veriler dört yolla analiz edilir: verilerin kodlanması, temaların

bulunması, kodlama ve temaların düzenlenmesi ve bulguların tanımlanması ve

yorumlanması“ (Yıldırım& Şimşek, 2008). Bu araştırmanın içerik analizinde bu dört aşama

izlenmiştir.

43

3. BÖLÜM

3. BULGULAR VE YORUMLAR

Bu bölümde, araştırma probleminin çözümü için toplanan verilere ve bu verilerin

analizi sonucunda önceden belirlenen alt problemlere yanıt oluşturabilecek şekilde elde

edilen bulgulara ve bulgulara dayalı yorumlara yer verilmiştir. Bulgular, alt problemlerin

sırasına bağlı kalınarak verilmiş ve yorumlanmıştır.

Araştırmadaki ilk alt probleme ilişkin bulgular ve buna ilişkin yorumlara geçmeden

önce okulların tanıtılması üzerinde durulmuştur. Okulların tanıtılmasında ele alınan konular;

öğrencinin okula kaydettirilme ölçütü ve okulun veli profiline (sosyo-ekonomik durumu,

aile bütünlüğü, öğrenci ilgisi ve velinin beklenti düzeyi) bakılmıştır.

Okulların tanıtılmasına ilişkin ortaya çıkan bulguların ardından araştırmada

belirlenen 4 alt probleme ilişkin yanıt oluşturabilecek bulgulara ve buna ilişkin yorumlara

geçilmiştir.

Okulların tanıtılmasının incelenmesi

Bu başlık altında okula öğrencinin kaydettirilme ölçütüne ilişkin ortaya çıkan

bulgular ve okulların veli profiline (sosyo-ekonomik durum, aile bütünlüğünün olup-

olmaması, eğitim düzeyleri ve veli beklentisi) ilişkin bulgulara yer verilmiştir.

Okula öğrencinin kaydedilme ölçütünün incelenmesi

Öğrencilerin kamu okula ya da özel okula kaydettirilirken okul yönetiminin ve

velinin göz önünde bulundurduğu bazı kriterler vardır. Bunlar kamu okulu ve özel okul

arasında görülen farklılıklara göre aşağıda ele alınmıştır.

Özel okula öğrenciler kaydettirilirken bakılan ölçütler, öğrenciye test ve envanter

uygulama ile okulun belirlediği politika doğrultusunda öğrenci almadır. Özel okul müdür

yardımcısı ve öğretmeninin ilettiği ifadeler şöyledir:

“Öğrencilerimizi hem davranış anlamında hem de akademik anlamda mutlaka

değerlendirdikten sonra kurumumuza kabul ediyoruz. Okulumuzun eğitim politikası,

akademik-sosyal hedeflerimize uyacak öğrencileri almaya çalışıyoruz”. (Okul politikası,

Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

44

“ Öncelikle okulumuzda öğrenci ile yüz yüze görüşme gerçekleştiriyoruz. Bu

görüşme rehber öğretmen tarafından sağlanıyor. Görüşme her sınıf düzeyinde rehber

öğretmenimizin kendi kriterlerine uygun olarak uyguladığı birtakım testlere göre ve öğrenci

hangi sınıfta ise bir yıl öncesinin kazanımlarını ne kadar alabilmiş diye küçük bir sınav

uyguluyoruz. Tüm bunlar olumlu ise öğrencinin kaydını okula alıyoruz “.(Öğrenciye test ve

envanter uygulaması, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Okulumuzda öncelikle belirlenen tarihte bursluluk sınavı yapıyoruz. Her sene

bursluluk sınavında sıralamaya giren öğrenciler arasından seçim yapılıyor daha sonradan

başvuru yapanlar da sonradan yine sınava tabi tutuluyor. Okula belli bir puanın üstünde olan

öğrencilerin alındığı biliyorum”. (Akademik seviyenin ölçüldüğü sınav uygulaması, Ezgi

Hanım, öğretmen, AÖO)

Kamu okullarına ise öğrencileri almada belirli bir kriterin olmadığı, öğrencilerin

adrese dayalı e-okul sistemi üzerinden atama işlemlerinin gerçekleştiği görülmüştür. Buna

yönelik iletilen ifadeler şöyledir:

“Okulda belirlenmiş kriterimiz yok e-okul kayıt sistemine göre öğrencileri alıyoruz.

Adrese dayalı kayıt sistemimiz var”.( Adrese dayalı e okul sistemi, Berk Bey, müdür

yardımcısı, AKO)

“Okulumuza öğrenciyi adrese dayalı olarak kayıt yapıyoruz. Adres kayıt bölgesinde

yer almayan öğrenciler bizim okulumuza kaydedilemiyor. Nüfus bölgesine göre bizim

okulumuza kaydı tutuyorsa kaydedilebiliyor elektronik ortamda çıkıyor yoksa kayıt

yaptıramıyor”.(Adrese bağlı kayıt, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Bizim okul çevredeki okullara göre orta ve düşük seviyede olduğu için genel olarak

veliler adresleri tuttuğu için gönderiyorlar”. (Adres zorunluluğunun olması, Yağmur Hanım,

öğretmen, AKO)

Velilerin ise öğrenciyi okula kaydettirirken baktıklarının eğitimin niteliği ve

akademik başarı olduğu anlaşılmıştır. Okulun verdiği eğitim kalitesi ve akademik başarının

önemli olduğu ortaya çıkmıştır. Velilerin öğrenciyi okula kaydettirirken göz önünde

bulundurdukları bir başka unsurun da okulun eve yakın olması ve okulun çevresine önem

vermeleridir. Okulun fiziki imkanlarının (okul bahçesi, sınıf sayıları, laboratuvarların

olması) veli için önemli olduğu da edinilen bulgulardandır.

45

“Okulun öğrenciye iyi bir eğitim vermesi, evime ve iş yerime yakın olması, bağlı

bulunduğum yaşam alanıma yakın olmasına dikkat ederim. Okul bahçesinin ağaçlık olması

da hoşuma gitti. Yeşil alan fiziki şartları yeşilliğin olması böyle havadar okul. Bir okulu

beğenmişti. Orası da böyle yeşillik çimenlik ağaçlıktı ama orada da yol çok uzundu. 1 saat

kadar sürüyordu bir şeye ihtiyaç olsa çocuğa ulaşım imkanı çok sınırlıydı. Öyle durumlar

olduğu gördük. Düştüğü durumlar rehberlikten hemşire filan aradı taksiye atlayıp 5 dk da

okula geldik. Yakınlık olması tercih ettiğim konuydu”. (Eve yakınlık durumu ve eğitimin

niteliği, Nurten Hanım, veli, AÖO)

“Okulun evime yakın olması, sürekli gelip gitme durumundan ötürü okulda bir

problem olduğunda kolay ulaşabilir olmasına dikkat ettim. Evime mesafesi azdır. Derler ya

eve yakın olan okul en iyi okuldur diye o yüzden yakın okul seçtik. Öğretmenleri

tanımıyordum çevrede de çok bir şey yok”.(Çevre/ eve yakınlık, Seda Hanım, veli, AKO)

“Okulun akademik başarısı, kampüs özellikleri sonuçta şehir içindeki çoğu

kampüslere göre daha korunaklı, sonrasında da S… ‘da oturuyoruz okul evimize çok

yakın”.(Başarı durumu, fiziki imkanlar, yakınlık)

“İyi bir eğitim almasını istediğim için iyi bir okul olmasını istedim. Çevresel

faktörler daha nitelikli bir eğitim alması için önemliydi. Aileler önemli mesela daha önceden

B…’da oturuyordum G….’e taşındım. Kırsal kesimden gelenler vardı, sınıflar kalabalıktı 45

kişi bir sınıfta eğitim görüyordu. Bir tane çocuğum var onun da en iyi şekilde eğitim

almasını hayata hazırlanmasını istiyorum.”. (Eğitimin niteliği, çevre, sınıf sayısı, diğer veli

profili, Duygu Hanım, ÜKO)

Okulların veli profilinin incelenmesi

4 okul (4 durum) veli profiline ilişkin belirlenen değişkenlere göre; velilerin sosyo-

ekonomik düzeyi, okula karşı ilgi düzeylerine, aile bütünlüğünün olup-olmamasına, eğitim

düzeylerine ve beklenti durumlarına aşağıda yer verilmiştir.

46

Tablo 3.1. Okulların Veli Profiline İlişkin Ortaya Çıkan Sonuçlar

Veli Profiline

İlişkin

Değişkenler

I. Durum AÖO II. Durum ÜÖO III. Durum AKO IV. Durum ÜKO

Sosyo-ekonomik

düzey Orta Yüksek

Ortanın altı ve

düşük Orta ve yüksek

Okula karşı ilgi

düzeyi Orta Yüksek

Düşük(veli

kontrolsüzlüğü) Yüksek

Aile bütünlüğü

Sorunlu aile az,

çoğunlukla aile

bir arada ama

parçalanmış aile

de var

Modern aile

kavramı(parçalan

mış dahi olsa

ilgililer)

Tek ebeveynli

çocuk(anneanne-

babaanne yanında

kalma durumu)

Modern aile

kavramı(parçalan

mış dahi olsa

ilgililer)

Eğitim düzeyi Orta ve yüksek Yüksek Düşük Orta ve yüksek

Beklenti Durumu Orta Bilinçli

veli/yüksek Orta ve düşük Yüksek

Tablo 3.1.’de veli profili değişkenlerinden sosyo-ekonomik düzeyin okullarda farklı

düzeyde olduğu; buna göre AÖO ve ÜKO’ unun gelir seviyelerinin orta ve biraz üstü

olduğu ortaya çıkarken ÜÖO ‘un gelir seviyenin ortalamanın üstünde ve yüksek olduğu

AKO‘ unun gelir seviyesinin ise ortalamanın altında hatta düşük olduğu anlaşılmıştır. AKO’

da velileri okula karşı ilgilerinin düşük olduğu hatta öğrencileri kontrol etmediği

anlaşılırken, eğitim düzeyleri düşük olan bazı ailelerin okuma-yazma bilmediği ve okulda

buna yönelik kurslar açıldığı yapılan görüşmede ortaya çıkan bulgulardandır. Ayrıca III.

durum AKO’ unun veli beklenti düzeyinin de ortanın altında ve düşük olduğu saptanmıştır.

“Okulumuzun veli profili genelde anne babanın çalıştığı memur ailedir. Çevreden

öğrenci bize gelir ama genelde kendi muhitimizden gelen öğrenci ve orta düzeyde olan veli

profilimiz var. Eğitim durumları genelde lise ve üniversite mezunu olan çalışan kişilerden

oluşur. Velilerin okula karşı ilgisi vardır. Okulumuzun en önemli unsuru aile gibi yapının

olmasıdır.”.(Memur kesim aile, çevreden gelen öğrenci profili, orta düzeyde veli profili,

eğitim durumları orta, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Okulumuzun aile yapısı daha çok orta düzeydedir. Doktor, mühendis, öğretmen de

var daha çok kendi iş yerlerini işletenler de var. Anne baba çalışan kitleler çoğunlukta.

İlgisiz bir kesim olsa belki de daha zorlanabilirdik diye düşünüyorum”. (Aile yapısı orta,

okula ilgi orta düzey, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

Velilerin eğitim düzeylerinin, beklenti durumlarının ve okula karşı ilgilerinin ÜÖO’

da ve ÜKO’ da yüksek olduğu, velilerin bilinç düzeylerinin yüksek olduğu ortaya çıkmıştır.

Velinin eğitim düzeyinin, beklenti durumlarının ve okula karşı ilgilerinin ÜÖO ve ÜKO’

47

unda ortak olduğu görülmektedir. Okula karşı ilginin, eğitim seviyesinin ve beklenti

durumunun AÖO’ da orta seviyede olduğu anlaşılmıştır. Buna yönelik aktarılan ifadeler

şöyledir:

“Eğitim düzeyi olarak yüksek olan bu doğrultuda da akademik ve öğrencisinin

sosyal gelişimsel beklentisi yüksek olan veli profili ile çalışıyoruz. Sosyo-ekonomik

düzeyleri olarak ailelerin gelirleri ortanın üzerinde ve yüksektir. Velilerin okula karşı

ilgileri, çok güzel tamamen veli iş birliği ile yürütüyoruz çalışmalarımızı. Çok ilgili

velilerimiz vardır. Öğrenciyle ilgilenme durumları, her davete mutlaka yüksek oranda

katılım göstererek katılırlar. Okulumuzda veli toplantılarına katılım oranı çok

yüksektir”.(Eğitim düzeyi, beklenti durumu, okula karşı ilgi durumu yüksek okul profili

hakim, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Sosyo-ekonomik açıdan okulumuzun seviyesi çok yüksektir. Genelde savcı, doktor,

işadamının ağırlıklı olduğu bir okuldur. Sosyo-ekonomik açıdan baya kuvvetli bir okul

bununda hem artılarını hem eksilerini yaşıyoruz. Anne babanın da çoğu üniversite

mezunudur. Bu da beraberinde bilinçli veli profilini getiriyor. Okulumuz ücret olarak diğer

okullardan fazla olduğu için velilerin beklentisi çok yüksektir. Velilerimiz beklentisini

günden güne arttırarak devam ettiriyor okuldan beklentileri çok yüksek”. (SED, eğitim

durumları ve beklenti yüksek, Şeyma hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Veli profili olarak eğitim düzeyi orta seviye ve orta seviyenin biraz üstünden

oluşmaktadır. Sosyo-ekonomik olarak da orta seviyenin üstünde yer alıyor. Emniyet

mensubu, asker, öğretmen ya da mühendis velilerin öğrencilerine hitap ediyoruz. Bu durum

onların okula karşı olan tutumunu ve öğrencilerin okumaya karşı isteklerini göstermektedir.

Sadece veli toplantılarında değil, genel olarak okul ile irtibat halindedirler sürekli gelip

gidiyorlar, bizle ve öğretmenlerle sürekli irtibat halindeler. Okula gelmeseler bile whatsapp

grubu var teknolojik oradan sürekli irtibat halindeler”.(Eğitim düzeyi orta ve üstü, veli ilgisi

yüksek, okul ile iletişim halinde olma, Burak Bey, müdür, ÜKO)

Tablo 3.1.’deki 4 okul (4 durum) aile bütünlüğünün olup-olmamasına günümüz

şartları çerçevesinde bakıldığında eskiye göre okullarda parçalanmış ailelerin daha fazla

olduğu yapılan görüşmede ortaya çıkmıştır AÖO, ÜÖO ve ÜKO’ unun parçalanmış aileler

olsa dahi sorunlu ailelerin az olduğu ve modern aile kavramında olduklarını ifade

etmişlerdir. Modern aile, bir sorun olduğunda ya da çocukları ile ilgili karar verme

48

aşamalarında bir arada olduklarını ifade etmişlerdir. Ancak AKO’ unun parçalanmış

ailedeki çocukların tek ebeveynli oldukları bazı çocukların da anneanne ya da babaannede

kaldıkları aktarılmıştır.

“Velilerimizin aile bütünlüğüne bakarsak eğer boşanmış aileler var tabii ki geçmiş

yıllara nazaran artık boşanmış aile çiftlerimiz daha fazla oluyor ama genelde kavgalı

uyumsuz çok fazla anne baba profilim yok. Aileler ayrılmış olsalar bile yine öğrenci ile

karar verme aşamasında birlikte olan velilerimiz var”.(Boşanmış aileler var, çocuk ile ilgili

karar aşamasında bir araya gelme, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Okulda aileler çoğunlukla bir arada ama tabii ki anne baba ayrı olan çocuklarımızda

var. Ama çok sorun yaratan anne baba ayrı ama sorunlu dediğimizde yok. Bazen anne baba

ayrı olur çok sorun olabiliyor öyle bir sorunla karşılaşmadık bu zamana kadar. Ebeveynlik

görevini yapıyorlar en azından biri ilgileniyor”.(Parçalanmış ailelerin olması, sorunlu aile

yok, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“Onların gözlemlediği olumlu ya da olumsuz herhangi bir durum söz konusu

olduğunda mutlaka bizimle paylaşırlar. Aile bütünlüğünün bulunup bulunmaması açısından,

tabii ki her okulda olduğu gibi burada da boşanmış aile çocukları da var, normal anne baba

çocukları da var ama bu durum kurum için önem teşkil etmiyor. Bizim velilerimizin eğitim

düzeyi yüksek olduğu için boşanmanın sadece eşten boşanmak olduğunu ama evladından

boşanmadığını anlayacak kadar eğitim düzeyi yüksek olan ve bu anlayışta olan velilerimiz

vardır”.(Parçalanmış aile var ama karar aşamasında ortak olma, katılım oranı yüksek, Özge

Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Velilerimizin gelir seviyesi orta ve ortanın altındadır. Velilerimiz ilkokul mezunu

ortaokul mezunu da var bazıları okuma yazma bilmiyor. Okula karşı ilgileri normal

seviyededir. Üst seviye bir ilgileri yoktur. Normal seviyeden de kasıt veli toplantıları

yapıyoruz yaklaşık yarıya yakını toplantılara katılıyor. Veli olarak da daha çok kadın veliler

katılım gösteriyor. Onlarda hafta içi yapılan toplantılara katılabiliyorlar. Genel olarak

katılım % ‘nin altında kalıyor”.(SED ortanın altı ve düşük, eğitim durumları düşük, okula

karşı ilgileri orta ve ortanın altı, Berk Bey, müdür yardımcısı, AKO)

“Aile bütünlüğü olarak da parçalanmış aileler bulunuyor okulumuzda ebeveynlerin

bir tanesi var bir tanesi yok mesela. Onlarda tek ebeveyn olmasına rağmen ilgileniyorlar. Bu

oran da % 50 oranındadır”. (Tek ebeveynli öğrenci, Berk Bey, müdür yardımcısı, AKO)

49

“Bizim velilerimiz okumuş ilgili çocuğunu destekleyen son dönemin modern ailesi

dolayısıyla pimpirikli her şeyi didikleyen bir veli profilimiz var. Pozitif tarafları da var

negatif tarafları da var. Velilerin sosyo-ekonomik düzeyleri oldukça iyi. Velilerin okula

karşı ilgisi yüksek çocuklarının eğitimlerine karşı ilgililer. Aile bütünlüğünü % olarak

söyleyemeyeceğim ama G…. Bölgesinde boşanmış aile çocuğu çok fazla dolayısıyla bizim

okulumuzda da parçalanmış aile çocuğu çok fazladır”.(Modern aile kavramı eğitimli olma,

SED yüksek, parçalanmış aileler yüksek, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Veli profilinin eğitim düzeyi düşük, sosyo-ekonomik olarak askeri ücretli

çalışıyorlar maddi olarak düşük gelirli velilerden oluşuyor. “Aile bütünlüğü olarak

boşanmışlar var. 30 kişide 4-5 veli de var boşanma durumu. Öyle olunca da çocuğu kontrol

eden kimse yok boşanmış çiftler çocukla doğru düzgün ilgilenmiyorlar ki. O çocuklar

anneanne ya da babaannede kalıyor kontrolünü kimse yapmıyor. Öyle çocuklar tamamen

sorun olarak algılanıyor”. (Eğitim düzeyi düşük veli, SED düşük, parçalanmış aile yapısı

hakim, ilgisiz veli profili, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

3.1. Birinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Okul yöneticisi, öğretmen ve veliler kamu ortaokullarında ve özel ortaokullarda okul

veli iş birliğini nasıl sağlamaktadır? Birinci alt probleme yönelik başlık altında; yönetici,

öğretmen ve velilerin kamu ortaokullarındaki ve özel ortaokullardaki okul-veli iş birliğini

nasıl sağladığına yönelik görüşlere yer verilmiştir. Buna göre; okul-veli iş birliğinin

sağlanması (okul ve veli iş birliği kurma durumları, yolları ve kurulan iş birliğinin süresi),

okulların diğer okullardan farklı yaptığı çalışmalar, ulaşılamayan veliye dönük yapılan

çalışmalar ve kamu ya da özel okul arasındaki farka yer verilmiştir.

3.1.1. Yönetici, Öğretmen ve Velilerin Kamu Ortaokullarındaki ve Özel

Ortaokullardaki Okul-Veli İş Birliğinin İncelenmesi

Yönetici, öğretmen ve velilerin kamu ortaokullarındaki ve özel ortaokullardaki okul-

veli iş birliğini sağlamasına ilişkin temalar 3 başlık altında aşağıda ele alınmıştır. Bunlar;

okul veli iş birliği ve iletişim (okul -veli iş birliğini kurma durumları, yolları, kurulan

iletişimin süresi/sıklığı, ulaşılamayan yönetici/ veli ve bunlara yönelik çalışmalar), diğer

okullardan farklı yapılan çalışmalar, kamu-özel okul arasındaki fark durumlarına

değinilmiştir.

50

Şekil 3.1. Okul Veli İş Birliğini Sağlama Yolları

3.1.1.1. Okul-veli iş birliği ve iletişimin incelenmesi

Okul-veli iş birliği ve iletişime ilişkin belirlenen 4 duruma ait bulgular tablo 3.2.’de

ele alınmıştır. Bunlar; okul-veli iş birliği kurma durumları ve yolları, kurulan iletişimin

sıklığı ile ulaşılamayan yönetici / veliye dönük yapılan çalışmalardır.

Okul-veli iş

birliğinin

sağlanması

Okul-veli iş

birliği ve

iletişim

Ulaşılamayan,

iletişim

kurulamayan

veliye yönelik

çalışmalar

Okul-veli iş

birliği kurma

durumları

Kurulan

iletişim

yolları

Kurulan

iletişim

süresi/sıklığı

Diğer okullardan

farklı yapılan

çalışmalar

Kamu

ortaokullarındaki

ve özel

ortaokullardaki

fark durumu

51

Tablo 3.2. Okul-Veli İş Birliği ve İletişim

Okul-Veli İş Birliği

ve İletişim I. Durum AÖO II. Durum ÜÖO III. Durum AKO IV. Durum ÜKO

Okul-veli iş birliği

kurma durumları

(ortak durumlar)

Veli toplantıları, yaşanılan problem durumları, başarı durumları (yükselme ya da düşme ile ilgili), sosyal etkinlikler, arkadaş ilişkileri

Okul-veli iş birliği

kurma durumları

(farklı durumlar)

Öğretmen araması, olumlu durum

paylaşımı, öğretmen-veli

anlaşmazlığı

Bireysel görüşmeler, planlama

toplantıları, enformasyon

sisteminden veliye her durumu

bilgilendirme

Yaptırım durumu

Bireysel görüşmeler, gelişim

dönemi ile ilgili görüşme,

davranış durumu, veliye özgü

kurslar

Kurulan iletişim

yolları

Yüz yüze görüşme, internet,

Messenger, okula gelme, mail,

telefon, okul portalı

Yüz yüze görüşme, telefon, mesaj,

okulun kendi iletişim ağı, bülten,

mail

Birebir görüşme, telefon, web sitesi,

dilekçe, mektup, 20whatsapp

Yüz yüze görüşme, whatsapp,

web sitesi, e- okul sistemi

Kurulan iletişim

sıklığı

Her ay veli semineri düzenleme,

yılda iki veli toplantısı, ihtiyaç

durumunda yapılan görüşme,

öğretmen araması

Okul enformasyon sistemi

üzerinden çok sık (hafta da en az

bir) veli iletişimi sağlama, yılda en

az dört veli toplantısı, sınav grubu

öğrenci ve velileriyle daha sık

görüşülme

Dönemde bir veli toplantısı, ilgisiz

veli kaynaklı iletişim kuramama,

ihtiyaç durumunda iletişime geçilme

Yılda en az iki veli toplantısı

(katılım yüksek), okul veli

sürekli irtibatta olma, okula

sık gelip giden veli profili

hakim

Ulaşılamayan veli-

yönetici çalışmaları

Ulaşılamayan velilere yönelik

uzman ve rehber öğretmen

desteği alma, parçalanmış aile

kaynaklı ulaşılamama, Yönetim

ve öğretmene ulaşılabilirlik

Her veliye ulaşılabilirlik sonucunda

çözüme kolay varma,

Yönetim ve öğretmene

ulaşılabilirlik hakim

Velinin gündelik işlerde

çalışmasından dolayı ve

parçalanmış aile yapılarından

kaynaklı ulaşılamama, okula

duyulan güven eksikliği,

Öğrenci ile haber kağıdı mektup

yollama, ev ziyaretleri

Yönetime ve öğretmene

ulaşılabilirlik

Numara değişikliğinden

dolayı veliye ulaşılamama,

veliye etkinlik düzenleyerek

aktif tutma, olumsuz

öğrencinin velisine

ulaşılamama

Yönetim ve öğretmene kolay

ulaşılabilirlik

52

Tablo 3.2.’ de görüldüğü gibi okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okul veli iş birliği

kurma durumlarında 4 durumda da benzer görüşlerin ifade edildiği ve bunların bir arada

gösterildiği anlaşılmaktadır. Okul veli iş birliği kurma durumlarına ilişkin ortaya çıkan

farklılıklar ayrı olarak 4 durum içinde ele alınmıştır. Yönetici, öğretmen ve velinin okul veli

iş birliğini kurma yolları ve kurulan iletişimin sıklığına ilişkin ortaya çıkan farklılıklar

okullardan elde edilen görüşlere göre ayrı olarak gösterilmiştir. 4 okul ile yapılan

görüşmede ulaşılamayan yönetici, öğretmen ve veliye dönük elde edilen sonuçlar farklı

olduğundan dolayı okullar ayrı olarak ele alınmıştır.

Okul- veli iş birliği kurma durumlarının incelenmesi

Okul veli iş birliği kurma durumları benzer ve farklılık gösteren yönler olmak üzere

iki farklı şekilde gösterilmiştir. Çalışmada ilk olarak yönetici, öğretmen ve velilerin okul

veli iş birliği kurma durumlarına yönelik ortak görüşlere yer verilmiştir. Ardından yönetici,

öğretmen ve velilerin okul veli iş birliği kurma durumlarına yönelik farklılıklara yer

verilmiştir.

Okul veli iş birliği kurma durumlarının okullarda en sık rastlanılanın ve tüm

okullarda ortak görülen unsurun veli toplantıları ve seminerlerin olduğu görülmüştür.

Okullardan buna ilişkin aktarılan düşünceler aşağıda yer almıştır.

“Geleneksel veli toplantılarımız var her yıl bireysel veli toplantılarımız var öğretim

yılı başında planlama toplantılarımız var planlama ve paylaşım toplantılarımız her yılın

başında bu yılki süreçlerimizle ile ilgili akademik ve sosyal süreçlerle ilgili

bilgilendiriyoruz”. (Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

Dönemde bir kez 5,6,7 ve 8 lerin iki kere olmak üzere veli toplantısı yapıyoruz.

Velilerle çok detaylı olarak burada görüşüyoruz. Veliye fazlasıyla zaman ayrılıyor. Veli

istediği zaman bizim randevu saatlerimiz var zaten uymasa bile sistemimiz üzerinden bizden

randevu alıp görüşebiliyorlar”. (Veli toplantısı, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Veli toplantıları gayet güzel ve verimli geçiyor bizi daha çok bilgilendiriyorlar.

Velinin ya da öğrencinin eksiği varsa toplantıda öğreniyoruz birebirde görüşme yapıyoruz.

Çocuklarımızın genel beslenme alışkanlığı ile ilgili bazı çocuklar abur cabur getiriyormuş

uyuma saatleri ile ilgili, ödev yapmalarıyla ilgili konuşuyoruz”.(Veli toplantıları, Duygu

Hanım, veli, ÜKO)

53

“Seminer çalışmaları yapılmakta hem velilere hem çocuklara bu durumda irtibata

geçiyoruz”.(Veli semineri, Burak Bey, müdür, ÜKO)

Okulun veliler ile öğrencinin başarı durumu ile ilgili irtibata geçtiği aktarılmıştır.

Öğrencinin notları düştüğü zaman veli ile iletişime geçildiği iletilmiştir. Buna yönelik

belirtilen ifadeler şöyledir:

“Yönetim olarak bizler daha çok başarı durumunda devredeyizdir”.( başarı durumu,

Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Çocukta belli bir düşüş yaşanıyorsa o durumda iletişime geçiyorum. Başka da pek

geçmiyorum. Yükselme durumunda toplantılarda veliye dile getiriyorum ama özel olarak

veliyi arayıp söylemiyorum”. (başarı durumu, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Önemli sınavların sonucunda beklenti düzeyinin altında net gelirse mutlaka veli

bizimle iletişime geçiyor. En sıklıkla değerlendirdikleri şey “neden böyle oldu?” sorusu not

kaygısı diyelim buna genel anlamda okula gelemeyeceği durumlarda bize ulaşıyorlar

ilgilenebilir misiniz? Diyerekten. Sınav durumlarında özellikle netlerini çok önemsiyorlar”.

( başarı durumu, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Akademik eğitim durumu ile ilgili bizden bir şey talep ederlerse yardımcı oluyoruz.

Genel durumu, ders çalışması soru çözmesi kaç tane soru çözdü kaç tane daha çözmesi

gerekiyor hepsi hakkında okul tarafından bilgilendiriliyoruz. Çünkü onların haftalık genel

bir geri dönüt raporu var. Her öğrencinin de bir danışman öğretmeni var. O danışman

öğretmen çocuğum hakkında sürekli bir geri bildirim yapıyor zaten arada bir müdür mavini

de geri bildirimde bulunuyor özel bir durumda”.(Akademik durum, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

Okul açıldıktan sonra sınavlar başladıktan sonra sınavlarla ilgili çocuğun ders

işleyişine göre öğretmenlerle iletişime geçiyoruz öğretmen bu anlamda çağırıyor.

Çocuğunuz bu konuda dersi anlamadı, sınavdan düşük aldı ya da çok başarılı bu konuda

daha fazla çalışması gerekiyor diye öğretmen benimle iletişime geçiyor. Sonuç olarak

sınavlardan sonra ilk sınavları olduktan sonra akademik durumuyla ilgili görüşüyoruz”.(

başarı durumu, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

Velilerin okulla bir sorun olduğunda problem durumunda ve ihtiyaç duyduğu zaman

okul ile iletişime geçtikleri aktarılmıştır. Buna yönelik okul yöneticisi, öğretmen ve velinin

aktardığı ifadeler şöyledir:

54

Bir problem olduğunda okuldan çağırmışlardı o zaman gitmiştim. Bir sorun

olduğunda, sıkıntım olduğu zamanlar öğretmenlerle görüşüyorum onun haricinde

öğretmenleri de boşu boşuna meşgul etmenin anlamı yok bir sorun olduğu zaman ya da

onların bir sorunu olduğu zaman görüşmeleri yapıyoruz”.(Problem durumu, Nurten Hanım,

veli, AÖO)

“Velilerin okula uğraması ya başarı ya da problem durumludur. İki durum vardır

zaten okulda ya problem varsa irtibata geçer ya başarı varsa irtibata geçer. Başarısını

engelleyen bişi varsa geçer çoğunlukla nottur kaygısı, sözlüden düşük almıştır yazıda

konular zor gelmiştir düşük almıştır. Bunun için çözüm üretmeye geliyorlar bizim okulda

başarı odaklı olduğu için çoğunlukla bu problemlerde geliyorlar”. (Başarı ve problem

durumu, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Ben rehber öğretmen olduğum için bir sorun oldu mu benimle iletişim kuruyorlar.

Her şey yolundayken velilerle merhaba merhaba sorun olduğunda mutlaka bize ulaşıyorlar.

Rehberlik servisine gelmeleri sadece problem halindedir.”.(Problem durumu, Aslı Hanım,

öğretmen, ÜKO)

“Bir sorun olduğu zaman direk iletişime geçiyoruz rehber öğretmenle. Okul ile bir

sıkıntı yaşarsa benimle paylaşan bir çocuk ne sıkıntı yaşarsa akşam eve geldiğinde oturup

bana anlatan bir çocuk okulda bunları yaşadım, öğretmenle böyle bir sıkıntı yaşadım ben de

direk öğretmenle iletişim kurabiliyorum. Bir sıkıntı yaşarsam rehber öğretmenle

görüşüyorum O anlamda okulumuz çok iyi güzel bir okul”.(problem durumu, Duygu

Hanım, veli, ÜKO)

“En ufak bir durumda örneğin evde anahtarı unuttu, akşam teyzesine gidecek, bugün

para almayı unuttu, öteki servise binecek şeklinde zaten gün içerisinde iç içeyiz”.(İhtiyaç

anında veli ulaşıyor, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Okul bizi ihtiyaç halinde çağırıyor. Oğlumun ihtiyacı oluyor bazen gidiyorum

gittiğimde de merhabalaşıyoruz. Bende gerekmedikçe konuşmam düşüncesi de var galiba ne

kadar doğru ne kadar yanlış bilmiyorum ama. Öğretmenin zamanını almak istemiyorum

onlar da lüzumlu görmüyor herhalde”.( ihtiyaç halinde ulaşma, Nurten Hanım, veli, AÖO)

“Çocuğun hastalığı olursa bildiriyorlar. Kafalarına takılan bir şey olduğunda bize

dönüyorlar. Talihsiz durum olur, çocuk eve gider durumu farklı yansıtır öğretmen herkesin

55

içinde bana kızdı gibi bu 5.sınıflarda zorlandığımız bir konu yaş grubu olarak çocuk olduğu

için tam ergenlik sınırında gidiyor 7 ve 8 ler farklı bir grup. 5 ve 6. Sınıflarda veli ile

iletişim daha fazla oluyor”. (İhtiyaç halinde ulaşma, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Veli daha çok çocuktan eve yansıyan ve çocuğun tam anlamlandıramadığı

durumlarda iletişim kuruyor. Örnek veriyorum bir gezi oluyor gezinin tarihi ya da derste

anne baba çocuğun ödev alma alışkanlığını çözemediyse oluyor. Eve hiç ödev getirmiyor

sorun mu var ya da ödevini yapıyor mu yapmıyor mu diye tam takip edemediğinde”.(İhtiyaç

anında veli ulaşması, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“İhtiyaç duyduğu an servis değişikliği olabilir o gün öğrencinin okula gelemeyeceği

olabilir, okuldan erken ayrılmasını istediği olabilir, bununla ilgili ihtiyaç duyduğu her an

ulaşabilir”.(İhtiyaç halinde veli ulaşıyor, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

Okulun veliler ile sosyal etkinlikler olduğu zaman iletişim kurduğu aktarılmıştır.

Velilerin faaliyet zamanlarında (kermes, gezil, kulüp vb.) okula geldiği iletilmiştir.

Yapılacak sosyal etkinliklerin velilere duyurulması kısmında okul aile birliklerinin düzenli

çalıştığı belirtilmiştir. Buna ilişkin belirtilen ifadeler şöyledir:

“Faaliyetlerde üzerime bir görev düştüğü zaman oluyor. Şimdi lego kulübü var

onunla ilgili para toplantısı gerekiyormuş geziye gidilecekmiş. Yani sosyal etkinliklerde,

kulüp etkinliklerinde okulla iş birliği kuruyorum”. (Sosyal etkinlikler durumu, Nurten

Hanım, veli, AÖO)

“Aile birliğinin grubu var okulda oraya yazıyorlar yardımcı olabilecekler diye

etkinliklerde yemek yapabilecekler vs. Biz bir grup kurduk orada ne yapılacaksa birbirimize

duyuruyoruz kim ne yapmak istiyorsa yardımcı oluyor. Okul aile birliğine bildiriyor aile

birliği de velilere duyuruyu geçiyor. Okulda ilgi çok az. Sınıf annelerinde bile çalışan var

çalışan annenin zaten ilgisi çok azdır. Elimizden geldiğince düzenleme yapıyoruz. Ama

sosyal etkinliklere duyarlılık çok azdır”.(Sosyal etkinlikler, Seda Hanım, veli, AKO)

“Etkinliklerde veli ile görüşüyoruz bundan kasıt velilerinde katılabileceği örnek

veriyorum bir okul gezisidir, okul gezilecektir. Velilerle bir etkinlik yapılacaktır kermes

çalışması yapılacaktır ya da kardeş okul çalışması yapılacaktır bunlara velilerinde destekleri

gerekiyor bu durumlarda yer alıyor onda da teşekkür ediyoruz gereken özeni gösteriyor

velilerimiz”.(kermes, gez10i, Burak Bey, müdür, ÜKO)

56

“Takım maçları olduğunda biz onları desteklemeye gidiyoruz. Ailecek tüm veliler

beraber gidip takımı destekliyoruz maçlarda. Hafta içi etkinlik olacakmış mesaj geldi herkes

ikram yapacakmış. Tüm sınıf arkadaşlarına yetecek şekilde ikramlar yenecekmiş diye. Kitap

okuyorlar kitapta geçen kurabiyeyi yapıp sınıfta anlatıyorlar birbirlerine”. (Sosyal

etkinlikler durumu, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

Okulun veliler ile iletişime geçtikleri bir durumunda arkadaş ilişkileri ile ilgili

olduğu görülmüştür. Buna ilişkin paydaşların aktardığı ifadeler şöyledir

“Geçen sene arkadaşıyla tartışmışlar. Arkadaşınla tartışınca rehberlikte çağırdılar

kavga ettiler diye onunla ilgili gidip görüşmüştük arkadaş problemiyle ilgili

olarak”.(Arkadaş ilişkileri, Nurten Hanım, veli, AÖO)

“Okulda mesela merdivenlerden inerken bir arkadaşı çocuğumu iktirmiş benimki ön

tarafta duran çocuğa çarpmış o çocukta benimkine iki yumruk atmış veli geliyor benim

çocuğum yapmaz diye bu seferde okul müdürü kamerayı açmış göstermiş. . Kamera

kayıtlarının açılmasına ben çok sevindim çocuğumu orada ben yokken bile desteklenmesi

beni mutlu etti”. (Arkadaş ilişkileri, Seda Hanım, veli, AKO)

Bu yıl oğlumla birisi okulda dalga geçmiş ismi ile ilgili alay etmişler o da kız

arkadaşlarının yanında rencide olmuş diye tartışma yaşamışlar. Ergenlikten kaynaklanan

arkadaş sorunu yüzünden bu yıl bir kere çağrıldım. Bu seneye gelinceye kadar iki yıldır

okuldan hiç çağrılma olmamıştı”.(Arkadaş ilişkileri, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

“Bu sene rastladığım sınıfta bir arkadaşı diğerine akran zorbalığı yapmış. Arkadaşına

sosyal medyadan fake hesap açmış arkadaşlarını eklemiş ve sürekli tacizde bulunmuş daha

sonra bunu yapanın onun en yakın arkadaşı olduğunu öğrenmişler kızda baya bir olumsuz

durumlar ortaya çıkmaya başlamıştı. Anne okula telefon edip böyle bir şey var bizde tam

anlamlandıramadık çözmeye çalışıyoruz ama sizin desteğinize ihtiyacımız var okulda bilgi

sahibi olun istedik dediler. Böyle durumlarda veli bize ulaşabiliyor”.(Akran zorbalığı, Ezgi

Hanım, öğretmen, AÖO)

Tablo 3.2.’de görüldüğü gibi 4 okulda okul-veli iş birliği kurma durumlarına yönelik

okulların kendine özgü farklılıklarının olduğu görülmüştür. Aşağıda 4 okulda ortaya çıkan

farklılık durumlarına yönelik okul yöneticisi, öğretmen ve velinin görüşlerine yer

verilmiştir.

57

AÖO’ un okul veli iş birliği kurma durumlarına ilişkin farklılıkların sınıf

öğretmenlerinin veliyi belirli periyotlar da araması, olumlu durumlarda veliye tebrik amaçlı

dönüt verme, veli-öğretmen çatışmasında devreye yönetimin müdahale etmesi gibi durumlar

olduğu anlaşılmıştır. Buna yönelik belirtilen ifadeler aşağıda yer almaktadır.

“Veliler sınıf öğretmenleri tarafından sürekli aranıyor. Rehber öğretmenleri sınıf

öğretmenleri sık sık veliyi ararlar”.(öğretmen araması, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı,

AÖO)

“Hep şöyle bir algı var bir sorun olduğunda veliye ulaşsak ama veli her zaman sorun

duymak istemiyor. Olumlu gelişmelerden de haberdar olmak istiyor. Sınıf rehber

öğretmenliği yapan arkadaşlardan yönetim veliye bilgi vermemizi istiyor. …..arayıp bilgi

verdiğimizde veliyi memnun eden bir davranış, biz böyle yaptığımızda olumlu sonuçlar

doğuruyor. Bazen çocuğun sıkıntısını gördüğünüzde anlayamıyorsunuz ama veli ile

konuştuğunuzda demek ki böyle bir sıkıntı varmış bu yüzden durgunmuş bu yüzden

haşarıymış diyorsunuz empati yapabiliyorsunuz çözüme yönelik daha çok şey

yapıyorsunuz”.( olumlu durumda arama, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“Derste hiç kimsenin yapamadığı bir şey yaptı, denemelerde üst üste başarı gösterdi

ya da sınıfta örnek bir davranışta bulunuyor, takımda başarı elde etti yarışmaya katıldı tebrik

etmek adına öğrencinin velisine olumlu dönüşler yapıyoruz”.(Olumlu geri bildirim verme,

Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“Yönetim açısından öğretmen ya kendi sınıfı ile ilgili ya da öğrencinin

çözemeyeceğini düşündüğü durumlarda bizim devreye girmemizi istiyor. Bizimle iletişim

kuruyorlar. Öğretmen öğrenci sorun yaşamış olabilir öğretmenini yanlış anlayabilir daha

küçük yaş grubu olduğu için ortaokul, velilerimizle öğretmen arasında ufak bir anlaşmazlık

olduğunda devreye biz giriyoruz. Genelde karşılıklı konuşarak her iki tarafı da dinleyerek

sorunlarımızı çözme yoluna gidiyoruz”.(Anlaşmazlık durumunda, Zeynep Hanım, müdür

yardımcısı, AÖO)

ÜÖO’ unun okul veli iş birliği kurma durumlarına ilişkin farklılıkların dönemin

başında veli ile yapılan planlama toplantıları, yönetimin özel olarak veli ile yaptığı bireysel

görüşmeler, çocuğun akademik durumunu sosyal gelişimini iletişim ağı üzerinden veli ile

düzenli olarak paylaşma gibi durumlar olduğu anlaşılmıştır. Buna yönelik belirtilen ifadeler

aşağıda yer almıştır.

58

“Bireysel görüşmeye davet ediyoruz. Planlama veli toplantıları var bunun haricinde

bizde okul yönetimi olarak velileri davet ederiz. Dönem sonunda öğrencimizin bireysel

gelişimi ile ilgili akademik ve sosyal tutumları ile ilgili rehberlik servisi ve müdür

yardımcılarının düzenlediği veli toplantıları var”.(Planlama toplantıları- yönetimin bireysel

veli görüşmeleri, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Okulumuzun güçlü enformasyon ağı var orası sadece iletişim için değil öğrencinin

akademik ve sosyal gelişimi içinde oluyor. Eğer öğrencimiz okul dışında bir kursa gidiyorsa

bunu bile veli sizinle ağ üzerinden paylaşabiliyor. Öğrencinin sağlık durumunda sosyal

gelişiminde akademik durumundan velinin iletmek istediği mesaja kadar her şeyi paylaştığı

bir bilişim ağımız var en çokta oradan veli ile görüşüyoruz”(Akademik durumu, sosyal

gelişimi iletişim ağı üzerinden paylaşma, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Sınav sonuçlarımızı, analizlerimizi, öğrencimizin bireysel karnesi, öğretmen

görüşlerimiz, bizim veliye göndermek istediğimiz e-maillerimiz, bunların hepsi kendi

enformasyon sistemimiz üzerinden oluyor”.(Akademik durumu enformasyon ağı üzerinden

paylaşma, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“…..mesela çocuğun okuması gereken bir kitap varsa biz bunu sadece çocuğa

söylemiyoruz çocuğunuza bu kitabı söyledik bilgilerinize diyerek mesaj atıyoruz veliye bu

da bir iletişim yolu onlar oradan haberdar oluyor ya da ek ödev yapıyoruz onu da sisteme

yükleyerek veliye haber veriyoruz”. (Çocuğa verilen her bilgiyi veli ile paylaşma, Şeyma

Hanım, öğretmen, ÜÖO)

AKO’ unun okul veli iş birliği kurma durumlarındaki farklılığın öğrenci yaptırımı ile

ilgili veliyi okula çağırdıkları ve birlikte çözüm arandığı belirtilmiştir. Buna yönelik müdür

yardımcısının aktardığı ifade şöyledir:

“Öğrencinin yaptırım gerektirici hareketleri varsa veli okula çağrılıyor

bilgilendiriliyor. Bazı öğrencilere yaptırım uygulanması gerekiyor bu durumlarda rehberlik

servisi tarafından veli okula çağrılıyor”.(Yaptırım durumu, Berk Bey, müdür yardımcısı,

AKO)

ÜKO’ un okul veli iş birliği kurma durumlarına ilişkin farklılıkların veli ile yapılan

bireysel görüşmeler, öğrencinin gelişim dönemleri ve davranış durumlarıyla ilgili veliyi

59

bilgilendirme ve velilere özgü okulda düzenlenen kurslar gibi durumlar olduğu anlaşılmıştır.

Buna ilişkin müdür ve velinin aktardığı ifadeler şöyledir:

“Velilerle toplu değil bireysel irtibatımız oluyor. Bireysel dediğimiz öğrenci ile ilgili

öğrencinin yaşadığı bir sıkıntıyı birebir çözüm üretmek için hem rehberlik okul olarak

ilgileniyoruz”.(Veli bireysel görüşmeleri, Burak Bey, müdür, ÜKO)

Çocuğun daha çok psikolojik ya da sosyal arkadaşlarıyla olan uyumu davranışları

konusunda geçiyor. Bu dönemde daha çok iletişim kuruyor sınıf içinde ergenlikten

kaynaklanan olumsuz davranışlar konusunda iletişime bir kez geçti. Ergenlikten

kaynaklanan sorun yüzünden iletişime geçti bizimle”.(Gelişim dönemi-davranış durumu ile

ilgili, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

“Bu yıl bir arkadaşıyla sözlü temasta bulunduğu için idare oğlumu çağırdı. ben

neden 99 aldım da o 100 aldı benim ondan daha iyi olmama gerekiyor okul müdürü de

Efe’nin bu hırsını başka yöne çevirmemiz lazım dedi. Okul ile iş birliğine girdik oğlum

öfkesini kontrol etsin diye. Dersteki hırsı davranışlarına da yansımıştı. Yerlere atılan çöpleri

topluyordu”. (Davranış durumu, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

“Dönem dönem okulumuzda veliye yönelik kurslar oluyor. Ahşap boyama ile ilgili

uzman kişiler geliyor okulumuza veliler çağrılıyor(Veliye özgü kurslar, Duygu Hanım, veli,

ÜKO)

Okul- veli iş birliğinde kurulan iletişim yollarının incelenmesi

Tablo 3.2.’de görüldüğü gibi 4 durumda okul-veli iş birliği kurma yollarına yönelik

okulların kendine özgü farklı sistemlerinin olduğu görülmüştür. 4 okulda ortaya çıkan iş

birliği kurma yollarına ilişkin okul yöneticisi, öğretmen ve velinin görüşlerine aşağıda yer

verilmiştir.

AÖO’ unun okul veli iş birliğini sağlama yollarının yüz yüze görüşmeler, internet,

messenger, okula gelme, mail atma, telefon ve portal üzerinden mesaj yoluyla iletişim

kurma olduğu görülmüştür. Ayrıca müdür yardımcısının görüşmede belirttiğine göre

velilerin okula gelirken randevu almalarına gerek duyulmamakta, velinin istediği zaman

kendilerine ulaşabilmesi mümkün olmaktadır. Okul-veli iş birliği iletişim kurma yoluna

yönelik müdür yardımcısı, öğretmen ve velinin belirttiği ifadeler aşağıda yer almaktadır.

60

“Rehber öğretmenleri, sınıf öğretmenleri sık sık veliyi ararlar. Ayrıca okulun internet

adresi de var buradan da onlıen olarak bize ulaşıyorlar, telefon veya okula gelerek yine

Messenger üzerinden de ulaşabiliyorlar bizler oradan da geri dönebiliyoruz. Sürekli oradan

da iletişim halindeyiz”.(İnternet, Messenger, telefon, okula gelme yolu, Zeynep Hanım,

müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Veliler bize yüz yüze görüşmeye gelebiliyorlar, görüşme saatlerimizde önceden

arayıp şu öğretmene şu saatte geleceğiz diye bilgi veriyorlar. Telefon yoluyla düzenli olarak

portal üzerinden çocuğunun durumu hakkında mesaj gönderen velim var. Haftalık sürekli

bilgi alıyor. Herkesin farklı farklı kendine göre ulaşma yolları vardır. Telefon portal ya da

yüz yüze oluyor”.(Telefon, okul portalı, yüz yüze, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“Öğretmen ile bir sorun olduğu zaman yüz yüze konuşup ya da telefonla bile

konuştuğunuz zaman derdinizi anlatmanız çok güzel. Her zaman ulaşabiliyor olmak iyi.

Öğretmenlerde zaten telefonum var öğretmenlerde geri dönüş olarak arıyor. Memnunum bu

konuda”.(yüz yüze görüşme ve telefon, Nurten Hanım, veli, AÖO)

ÜÖO’ unun okul veli iş birliğini sağlama yollarının yüz yüze görüşmeler, bülten,

mail atma, telefon, randevu alarak okula gelme, mesaj ve okulun kendine özgü enformasyon

sistemi üzerinden iletişim kurma yolları olduğu aktarılmıştır. Okul veli ile iş birliğinde,

kurulan en güçlü yönlerinin kendilerine özgü kurduğu enformasyon bilişim sistemi olduğu

görülmüştür. Buna yönelik müdür yardımcısı, öğretmen ve velinin belirttiği ifadeler aşağıda

yer almaktadır.

“Yüz yüze görüşmeler, bültenlerimiz, bizim kendi okulumuzun içinde mesajlaşma

sistemimiz var sosyal ağ üzerinden kendi enformasyon bilgilendirme sistemimiz var.

….adını verdiğimiz o bizim velimizle aramızdaki öğrencimizin notlarını davranışlarını

değerlendirdiğimiz rubinglerimiz buna benzer yollarla iletişim kurarız”.(Yüz yüze görüşme,

veli toplantıları, bültenler, okulun kendine özgü enformasyon ağı, Özge Hanım, müdür

yardımcısı, ÜÖO)

“Dolayısıyla en güçlü iletişim yolumuz okul enformasyon sistemimizdir. Velimiz

bize yazabiliyor servis değişikliğinden tutun o gün öğrencimizin okula gelmeyeceğini ya da

gelmediğine dair bizim bilgilendirmede bulunduğumuz velinin bize ulaştığı her tür önerisini

sorununu dile getirebildiği ya da desteğe ihtiyacı varsa destek alabildiği bir sistemimiz,

iletişim ağımız var. Mesaj atıyoruz şu şu saatte uygunsanız bekliyoruz diye veli zaten

61

uygunsa uygunum geleceğim diyor ya da değilse şu gün olabilir diye bize yazıyor.

Okulumuzda kime sorsanız en güçlü iletişim aracınız ne? Diye ….diyecektir size”.(Okulun

kendine özgü veli ile kurduğu güçlü iletişim yolu, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

Veliler bizimle okulun enformasyon ağı üzerinden iletişim kurarlar. Çok nadir belki

telefon ama telefonu çok tercih etmiyoruz çünkü telefonda neyi ne kadar konuşabilirsiniz.

Telefonu sadece asistanlarımız veliyi okula davet edecekse randevulaşmak için kullanır ama

onda bile çoğu zaman ….. sistemini kullanıyoruz zaten okulumuzda randevusuz görüşme

yapmadığımız için çok olağanüstü durumlar haricinde mutlaka velimiz ya ….üzerinden ya

da telefonla randevu alarak gelir. Telefon en son kullandığımız iletişim aracı diyebilirim.

Çat kapı bizim velimiz hiçbir zaman gelmez olağanüstü bir durum söz konusu değilse

eğer”.(Telefon ve randevu ile okula gelme, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Veliler önce bize sistemden mesaj atmak zorundalar. Detaylı görüşme taleplerini

bildiriyorlar, beni arayabilir misiniz diye not bırakıyorlar ya da bizim bölüm odamızı

arıyorlar bizi o şekilde bulup iletişim kuruyorlar genelde sistemden mesaj atmak zorundalar

randevu ya da yazı diliyle halledilebilecek bir şeyse bize yazıyorlar bizde hemen dönütü

yapıyoruz”.(Mesaj atma, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Bize mail geldiği zaman sistemden mesajınız var diye bildiri geliyor çok sık kontrol

etmekten ziyade ileti mesajları alıyoruz. Okulumuz mail sistemi ile çalışıyor ciddi oturmuş

bir düzeni var. Mailleri takip etmeme gibi bir durum söz konusu olmaz okulda çalışan için

anlık isteklerde mail yoluyla bildiriliyor. Whatsap grubu okulda yoktur mail sistemi vardır.

Ortaokul sınıf öğretmenleri de whatsap grubu söz konusu bile değildir”.(mail sistemi,

Şeyma hanım, öğretmen, ÜÖO)

AKO’ unun okul veli iş birliğini sağlama yollarının öğrenci ile haber yollama,

telefon, whatsapp, yüz yüze görüşme, web sitesini kullanma, dilekçe ve mektup ile iletişim

kurduğu görülmüştür. Buna yönelik müdür yardımcısı, öğretmen ve velinin belirttiği

ifadeler aşağıda yer almaktadır.

“Telefon ile birebir görüşerek, web sitesi yoluyla, toplantılarla iletişim kuruyoruz.

Toplantı yapacağımız zaman öğrencilerle veliye dilekçe yolluyoruz. . Mektup yoluyla

iletişim kuruyoruz örneğin devamsızlık mektubu gönderiyoruz. Öğrenci aracılığıyla haber

yolluyoruz”.(Telefon, dilekçe, birebir görüşme, öğrenci aracılığı, web sitesi, mektup, Berk

Bey, müdür yardımcısı, AKO)

62

“Telefonla arayıp veliyi okula çağırıyoruz. Sınıf öğretmenlerinin whatsapp grupları

var. Diğer öğretmenlerin iletmemi istediklerini ben oradan veliye iletiyorum. Ayrıca veli

tarafından yüz yüze gelip görüşme tercih ediliyor”. (Telefon- whatsapp, yüz yüze görüşme,

Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Akademik durumları ile ilgili çocuğun öğretmenleriyle yüz yüze görüşüyorum beni

okula çağırıyorlar. Çağırmalarına bile gerek duymuyorum bazen ben de hepsinin numaraları

var zaten okul müdürüne kadar. Ayrıca davranışları ile ilgili de sık sık aranıyorum”.(Yüz

yüze görüşme, Seda Hanım, veli, AKO)

ÜKO’ unun okul veli iş birliğini sağlama yollarının telefon, whatsapp, yüz yüze

görüşme, web sitesi, idare ya da sınıf öğretmeni yönlendirmesi, randevu alarak gelme, e-

okul ile iletişim kurduğu görülmüştür. Buna yönelik müdür, öğretmen ve velinin belirttiği

ifadeler aşağıda yer almaktadır.

“Teknoloji çağında olduğumuz için whatsapp kuruyoruz ya da attığımız bir mesajla

tüm veliler okula geliyor (maşallahları var o konuda) whatsapp ve okulun kendi sistemleri

var e-okul üzerinden eğer kendileri almak isterlerse buna kayıt olurlarsa da oradan da

gelebilir. Okulumuzun web sayfasından da duyuru yapabiliyoruz”.(whatsapp, mesaj, web

sitesi, e-okul, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Okulda görev yılım çok olduğu için çoğunda benim telefon numaram vardır. 7/24

arayabilirler beni. Bir problem varsa her zaman aranabilir her zaman da geri dönüş yapılır.

5.yılımın olması ve buna bağlı olarak da okuldaki velilerin % 70’ini tanımış olmamın etkisi

vardır”.(Telefon, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Veli kendisi geliyor bir seçenek, bir diğer seçenekte sınıf öğretmeni yönlendiriyor.

Sınıf öğretmeni aracılığıyla randevu alabilir, kendisi okulu arayarak randevu talep edebilir,

bizzat rehberlik servisine gelip görüşme talep edebilir uygunsak hemen alıyoruz uygun

değilsek randevu veririz. Okul idaresi bazen yönlendirir, bazen öğretmen yönlendirir

özellikle sınıf toplantılarından sonra bir gidin rehberlik ile görüşün diye toplantılardan sonra

çok fazla oluyor”. (Velinin randevu alarak gelmesi, idare ya da sınıf öğretmeni

yönlendirmesi, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

63

Okul- veli iş birliğinde kurulan iletişim sıklığının incelenmesi

Tablo 3.2. ’de görüldüğü gibi 4 durumda okul-veli iş birliğinde kurulan iletişim

sıklığına ilişkin her okulun kendine özgü süre farklılıklarının olduğu görülmüştür. Aşağıda 4

okulda ortaya çıkan okul- veli görüşme sürelerindeki farklılık durumlarına yer verilmiştir.

AÖO’ unun okul veli iş birliğinde kurdukları iletişim sıklığının veliye yönelik her ay

seminer çalışmalarının yapılması ve sene de iki defa veli toplantısının yapıldığı

aktarılmıştır. Veli seminerleri ve toplantısına yönelik ifadelere aşağıda yer verilmiştir.

“Ayda bir rehberlik biriminin düzenli olarak yaptığı rehberlik servisi vardır. Mutlaka

her ay veliye yönelik seminer yapılıyor”. ( her ay veli semineri, Zeynep Hanım, müdür

yardımcısı, AÖO)

“Senede iki defa veliye yönelik veli toplantısı yapılıyor”. (Zeynep Hanım, müdür

yardımcısı). “Veli toplantılarında görüşüyoruz yılda iki defa olmak üzere. I. ve II. Dönem

olmak üzere yılda iki kez görüşüyoruz”.(yılda iki veli toplantısı, Ezgi Hanım, öğretmen,

AÖO).

Yapılan görüşmede velilerin okula ihtiyaç durumunda ulaştıkları belirli periyot da

görüşme sıklığının olmadığı belirtilmiştir. Buna ilişkin ifadeler şöyledir:

“İhtiyaç duyduğum zamanlar deyim. Bunun belirli bir aralığı yok ama her veli

toplantısına gitmeye çalışıyorum”. (ihtiyaç durumu, Nurten Hanım, veli, AÖO)

“Gün içerisinde çok sık konuşuyoruz, biz aramasak bile bizi arayan ihtiyaç halinde

ulaşan velilerimiz de oluyor. Her veli için bu durum değişir, her gün yanımıza uğrayan

velide var sadece yılda iki kez veli toplantısına gelen velide var. Genelde bu çevreden çok

fazla veli olduğu için sıklıkla görüşürüz”.(ihtiyaç durumu, Zeynep Hanım, müdür

yardımcısı, AÖO)

“Velinin bizimle iletişim kurma da duruma göre değişiyor belirli bir aralığı yok

ihtiyaç duydukların da oluyor. Daha çok telefon yoluyla interaktif olarak ulaşabildikleri için

yüz yüze görüşmeler daha azaldı eski dönemlerde daha sık yüz yüze gelinebiliyordu. İş

tempo yoğunluğu var her ay biz arıyoruz zaten ya da okuldan bilgi sahibi oluyorlar”.(ihtiyaç

durumu, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

64

“Çok gerekli olduğu durumlarda, velinin görüşme talep ettiği durumlarda ya da

bizim veliyi görme talep ettiğimiz durumlarda görüşme saatlerimiz var haftalık belirli

günlerde boş derslerimizin olduğunda o saatlere veliyi davet ediyoruz. Belirli periyodu yok

ama aylık aramalar yaparsak ayda bir kere ya da iki ayda bir kere mümkün olduğunca

olumlu olumsuz dönüt vermeye çalışıyoruz”.(Belirli periyotun olmaması, Ezgi Hanım,

öğretmen, AÖO)

“İş imkanımdan dolayı okul aile birliğine çok katılım sağlayamıyorum ama üzerime

düşen bir görev olduğunda yapabileceğim bir faaliyet olduğu zaman okula destek olmaya

çalışıyorum”. (Görev olduğunda okula gitme, Nurten Hanım, veli, AÖO)

“Veliler sınıf öğretmenleri tarafından sürekli aranıyorlar yani sürekli iletişim

halindeyiz”. (Sınıf öğretmeni araması, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

AÖO’ unun okul veli görüşme sıklığının her ay yapılan veli seminerleri, sınıf

öğretmenlerinin belirli periyotlar da veliyi araması ve senede iki defa yapılan veli

toplantılarına bağlı olduğu saptanmıştır. Özellikle velilerin ihtiyaç durumunda okula

ulaştıkları ve görevleri varsa şayet gittikleri anlaşılmıştır. Buna göre okulun veli ile görüşme

sıklığında belirlenen bir sürenin net olarak ifade edilmediği anlaşılmaktadır. Ayrıca

okuldaki velilerin çoğunluğu iş hayatında olduğundan dolayı ve telefonla öğretmenlerin

veliyi aramasından kaynaklı son yıllarda görüşme sıklığının azaldığı elde edilen

bulgulardandır.

ÜÖO’ nun okul-veli iş birliğinde kurulan iletişim sıklığının fazla olduğu

görülmüştür. Veli iletişimin sık yapıldığı ve okulun veliler ile kayıt esansında durumu

paylaştıkları anlaşılmıştır. Kurulan iletişim sıklığına ilişkin paydaşların ifadeleri aşağıda yer

almaktadır.

“Biz çok sık iletişim kuruyoruz. Velimiz okula kayıt yaptırırken bunu çok çok iyi

bilir. Biz deriz ki sizi sık sık rahatsız edeceğiz ve mutlaka toplantılara davet edeceğiz bu

toplantılara da katılımlarınızı bekliyoruz diye konuşuyoruz. Toplantılara katılımda da hiçbir

zaman hayır cevabı almadık ya da bir velimiz o gün çok yoğundur programına uygun

değildir mutlaka bir başka gün için randevulaşır”.( sık iletişim kurma, Özge Hanım, müdür

yardımcısı, ÜÖO)

65

“…… düşünürseniz her gün mutlaka okulumuzdan veliye bir bilgi gidiyordur

öğrencisi ile ilgili. Ama en en uzun periyot bir haftadır. Çünkü bizim her hafta izleme

sınavlarımız var veliye her hafta bunun raporu gidiyor. İzleme sonuçlarını her hafta

paylaştığımız için minimum her hafta iletişim kuruluyor. Velilerin bizimle iletişim

kurmasına gerek kalmıyor neredeyse her hafta mutlaka okulumuz öğrenciyle ilgili veliye

bildirim gittiği için zaten otomatik olarak bilgi gitmiş oluyor. Çokta sık okula geleyim diyen

veli grubumuz yoktur. (her hafta en az bir kere iletişim kurma, Özge Hanım, müdür

yardımcısı, ÜÖO)

“Bilgi ve iletişim dersek veliyle çok sık görüşüyoruz zaten onlarda kafasına takılan

en ufak şeyi bize sistemden sorabiliyorlar. 2 gün içerisinde dönme zorunluluğumuz var

dönmezsek okulla sıkıntı yaşıyoruz yani mutlaka dönüyoruz. Öyle sistemde çalıştığımız için

veliden kopma gibi bir şansımız olmuyor. Veli ile mecburen iletişim halindeyiz sürekli”.

(Veli ile sürekli iletişim halinde olma, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Veli toplantısı dönemde bir kez dediniz diğer türlü iki haftada bir ek ödev

yüklüyoruz iki haftada bir mutlaka mesaj atıyoruz. Sıklık veli profilimize, girdiğimiz

kademeye, bizden beklentiye, işlerin iyi gidip gitmemesine göre değişiyor. Ne sıklıkla

dersek bizim çağırmamızla olursa iki keredir. Tabii onlar daha sık geliyorlar çağırmak

olsun, çocukları hastalandıkları olsun”.(Duruma göre değişen görüşme sıklığı, Şeyma

Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Özel bir şey konuşacağım zaman gidiyorum ama sık sık çocuğum okulda basket

oynadığı için uğruyorum. İdmanıydı derken hafta da bir iki defa uğruyorum ama öğretmen

görüşmeleri için derseniz yılda toplasanız 5-6 defa uğramışımdır”.(Velinin okula sık

gitmesi, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

Okulun velileri ile iletişim kurma sıklığının yıl içerisinde dört defa yaptıkları veli

toplantısı ile sağlandığı belirtilmiştir. Buna ilişkin öğretmen ve velinin aktardığı ifadeler

aşağıda yer almaktadır.

“Sıklık değişiyor ancak sabit sıklık dersek veli toplantısı diyebiliriz. Veli toplantısı,

okulun sistemi kullanılıyor. Çok sık geliyorlar mı dersek değil zaten onlarda çalışıyor.

Toplantılara geliyorlar”.(Şeyma Hanım, öğretmen). “Yıl içerisinde de sürekli toplantılar

oluyor zaten. Veli toplantıları iki birinci dönem iki ikinci dönem olmak üzere dört defa

toplamda oluyor bir yıl içerisinde. Bir genel oluyor her dönem bir tane de öğretmenlerle

66

oluyor her dönem öğretmenlerin hepsiyle iki defa görüşmüş oluyorsunuz bilgilendirme

amaçlı. Onun dışında da genel değerlendirme için uğruyorum bazen”. (yılda dört defa

yapılan veli toplantıları, Yusuf Bey, veli, ÜÖO).

Okulun veli ile iletişim kurma sıklığında, ÜÖO’ unu diğer okullardan ayıran en

önemli unsurun okula özgü kurulan enformasyon sistemi olduğu aktarılmıştır. Sistem

üzerinden veli ile sürekli irtibatta kalındığı belirtilmiştir. Paydaşlardan aktarılan ifadelere

aşağıda yer verilmiştir.

Okul zaten bize sistem üzerinden sürekli geri bildirim veriyor hala daha yaz da olsa

geliyor..…… sistemi veliler için acayip bir şey oradan her şeyi takip edebiliyorsunuz

dolayısıyla onu takip ettiğimiz içinde okula gitme sayımız azalıyor. Çünkü öğretmenlere de

oradan özel mesaj yazıp anında oradan bireysel geri bildirim alabiliyorsunuz dolayısıyla bu

çok büyük bir şey dolayısıyla da okula gitme sayısını azaltıyor. Çünkü genel durumunu

sormak için okula gideceksin ona da sistem üzerinden halledebiliyorsun zaten”.(Okulun

enformasyon sistemi üzerinden iletişim kurma, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

ÜÖO’ unun veli ile iletişim kurma sıklığının sınav grubu öğrenci ve velisi ile daha

fazla olduğu aktarılmıştır. Öğrencilere yönelik yapılan çalışmalar fazla olduğu için kurulan

iletişim sıklığının da arttığı belirtilmiştir. Buna ilişkin ifade aşağıda yer almaktadır.

“8.sınıflarımız için ayrıyetten ofis programı kullanıyoruz bireysel çocuklarla ilgili

tek tek görüş yazıyoruz her ay danışman öğretmenleri de bunları toparlayarak

raporlaştırıyor. Her ay veliye çocuğun durumunu yazılı olarak biz bildiriyoruz. Bu da veli

ile iletişimi bir tık azaltmaya yol açıyor bunun üzerine de zaten dönüşler olabiliyor”.(Sınav

grubuna yönelik artan iletişim sıklığı, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

ÜÖO’ unun okul- veli görüşme sıklığında, veliye düzenli bilgi akışının yapıldığı,

öğretmen tarafından öğrenciye ne yapıldıysa veliye de bunun bilgisinin verildiği(veliye

hemen geri bildirim verme zorunluluğu), en uzun sürenin haftada bir olduğu aktarılmıştır.

Velinin okula sık sık uğradığı, okulun kendine özgü enformasyon sistemi üzerinden veliyle

sürekli irtibatta kalındığı paylaşılmıştır. Ayrıca sınav grubu öğrenci velileriyle okulun ayrı

bir programı olduğu ortaya çıkan bulgulardandır.

AKO’ nun okul-veli iş birliğinde kurulan iletişim sıklığının dönemde bir defaya

mahsus yapılan veli toplantısı ile olduğu anlaşılmıştır. Velinin okul ile iletişim kurma

67

sıklığının çok az olduğu görülmüştür. Buna yönelik belirtilen ifadeler aşağıda yer

almaktadır.

“Her dönem bir genel veli toplantısı yapılıyor. I. dönem okul aile birliği toplantısı

yapılıyor. Her dönem bir kez şube rehber öğretmenleri toplantı yapıyor ayrıca her dönemde

bir kez genel toplantı yapılıyor”. (Dönemde bir veli toplantısı, Berk bey, müdür yardımcısı,

AKO)

“Dönemde bir veli toplantısına gelirlerse geliyorlar. O kadar ilgisizler işte o yüzden

böyle oluyor”.(Yağmur Hanım, öğretmen). “Veli toplantılarında 30 öğrencide 8 veli

katılıyor veliler çok duyarsızdır. Okul bu noktada bir şey yapamıyor. İstediğiniz kadar yazı

gönderin gelmeyenlere şöyle yapacağız sözlü notu düşük vereceğiz deseniz de veli

duyarsızdır”. (ilgisiz veli, Seda Hanım, veli, AKO)

“Whatsapp grubuna hemen hemen her gün yazılıyor. İletişim kurma artık daha da

hızlandı. Eskiden dönemde iki kere toplantı yapıyorduk aramazsan anca o dönemde iletişim

kuruyordun. Onlarda gelip görüşme işini yapmıyorlar yani bizim bu çevre iletişim

kurmuyor. Gelip öğrencinin durumunu soran veli çok azdır. Belki dönemde bir kez kendi

isteği ile geliyor. Kontrol eden veli çok azdır”.(İletişim kurulamayan veli profili, Yağmur

Hanım, öğretmen, AKO)

“Onun dışında ihtiyaç oldukça veliyi okula çağırıyoruz ihtiyaç doğrultusunda veli

okula geliyor”.(İhtiyaç durumunda kurulan iletişim, Berk Bey, müdür yardımcısı, AKO)

AKO’ unun okul- veli görüşme sıklığının, dönemde bir yapılan veli toplantıları ki

bunda da katılımın düşük olduğu ve iletişim kurulamayan velinin olduğu anlaşılmaktadır.

ÜKO’ nun okul-veli iş birliğinde kurulan iletişim sıklığının veli toplantıları olduğu

ve toplantılara katılımın yüksek bulunduğu aktarılmıştır. Okul veli iletişim, iş birliği

çalışmalarının fazla ve öğrenci takip çalışmasının yüksek olduğu anlaşılmıştır. Buna yönelik

paydaşların belirttiği ifadeler aşağıda yer almaktadır.

“Yılda iki kez veli toplantısı yapılıyor bazen üçte olabiliyor. İhtiyaç duyduğumuzda

zaten gidip görüşme yapıyoruz”. (yılda en az iki veli toplantısı, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

68

“Veli toplantısı yapıp sınıflara girdiğimizde %90’dan fazlası veli toplantısına

katılmaktadır. Onların okula karşı tutumu ve öğrencilerin okumaya karşı isteklerini

göstermektedir”. (Veli toplantılarına yüksek katılım, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Sadece veli toplantılarında değil genel olarak okul ile irtibat halindedirler sürekli

gelip gidiyorlar, bizle ve öğretmenlerle sürekli irtibat halindeler. Okula gelmeseler bile

whatsapp grubu var teknolojik oradan sürekli irtibat halindeler”.(Burak Bey, müdür).

“Benim işim rehberlik olduğundan her gün mutlaka veli görüşmem var. Sıklıkla veli ile

temasım var. Çocuğun durumunu sormak amaçlı geliyor, bir projede görevliyse geliyor sınıf

annesi okulda, ilgili anne baba olduğu için çoğu veli okuldan çıkmaz”.( Okul-veli sürekli

irtibatta kalma Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Ortalama ayda bir iki ayda bir ya da bir buçuk ayda bir etkinlik ya da toplantı

olduğu için her dönemde ortalama bir buçuk ay diyebilirim. Bunu tüm veliler için

söyleyebiliriz ama bazı velilerimiz iki haftada bir de okulda yer alabiliyorlar. Çocuklarının

durumlarını görüşmek için sıkı takipte olan velilerde var”.(Bir buçuk ayda bir görüşmeye

gelen ve sıkı takip eden veli profili, Burak Bey, müdür). “Bu seneye kadar haftada her gün

gidiyordum 6.sınıfa kadar. Haftada bir deyim. Bazen 15 günde bir gidiyordum ama bu sene

ayda bir gidiyorum büyüdüğü için çok fazla sıkıntı yaşamıyoruz okul ile alakalı”.(Okula sık

giden veli profili, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

ÜKO’ nun okul- veli görüşme sıklığının, veli toplantılarıyla yılda 2-3 kez sağlandığı

ve katılımın da çok yüksek olduğu, okulu ve öğrenciyi çok sıkı takip eden veli profilinin

okula hakim olduğu aktarılmıştır. Velilerin okulla sürekli irtibatta kaldıkları elde edilen

bulgulardandır.

Okul- veli iş birliğinde ulaşılamayan okul yöneticisi ve veliye ilişkin yapılan

çalışmaların incelenmesi

Tablo 3.2. ’de görüldüğü gibi 4 durumda okul-veli iş birliğinde ulaşılamayan veliye

ilişkin okullarda farklılıklarının olduğu görülmüştür. Okullarda ortak olan, velilerin okula

gittiklerinde yönetici ve öğretmene ulaşabilir olduklarıdır. Okulların veliye ulaşmalarında

farklılık olduğu ve buna getirdikleri çözüm arayışlarının sonuçsuz kalabildiği elde edilen

bulgulardandır. Buna göre aşağıda 4 duruma yönelik ortaya çıkan ifadelere aşağıda yer

verilmiştir.

69

AÖO’ unun okul-veli iş birliğinde ulaşılamayan velinin olduğu bu durumda rehber

öğretmen ve uzman desteği alarak duruma çözüm arandığı belirtilmiştir. Buna ilişkin

belirtilen ifadeler aşağıda yer almıştır.

“Bazen olabiliyor evet, insan ilişkileri bunlar. Benim 200 öğrencim 200 velim

olduğunu düşünürsek 200’ün 200 ile de aynı şekilde anlaşamayabiliyoruz. Karşı taraf sizin

tarzınızı beğenmeyebilir ama benimle iletişim kuramayan velim olabilir ya da rehber

öğretmenimle ya da müdürümle… Elbette olabilir insanız çünkü sürtüştüğümüz noktalar

olabiliyor”.(Ulaşılamayan velinin olduğu, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Herhangi bir olumsuz bir durum olduğunda veliye aktarımda sıkıntı yaşayabiliyoruz

çünkü kabullenme aşamasında zorlanan velilerimiz oluyor, zorlandığımız zaman psikolog

ya da rehber arkadaşlarımızdan destek alıyoruz”. (Zeynep Hanım, müdür yardımcısı).

“Rehber öğretmenleri ulaşılamayan veli için verimli çözümler üretmeye çalışıyor. Ama

ulaşamadığımız noktada çokta fazla bir şey yok aslında”. (ulaşılamayan veliye rehber

öğretmen ya da uzman desteği, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

Okulun parçalanmış aile profilinden dolayı az da olsa ulaşamadıkları velilerin

olduğu belirtilmiştir. Buna ilişkin belirtilen ifade şöyledir:

“Ulaşılamaz veli olabiliyor yüzdeye vuracak olursak %1 oranındadır. O da

parçalanmış aile olabiliyor veya çok ilgisiz ebeveyn olabiliyor çocuğunu artık buraya

yazdırdı Allah a emanet ne olursa olsun diye bakıyor. Bunlar azda olsa var tabi”.

(Parçalanmış aile kaynaklı ulaşılamayan veli, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

AÖO’ unun veli ile yapılan görüşmede okulda ulaşılamadığı yönetici ve öğretmenin

bu zamana kadar olmadığı belirtilmiştir. Buna yönelik aktarılan ifade şöyledir:

“Genelde hepsine ulaştım. Müdür yardımcısı ile konuşurum her şey olmuş

olabiliyor. Öğretmen derste olabiliyor ama sonradan telefonla görüştüğüm oldu. Bu zamana

kadar ulaşamadığım okul yöneticisi olmadı. Sorunun kaynağına inmek açısından bu durum

çok iyi”.(Ulaşılabilir yönetim-öğretmen, Nurten Hanım, veli, AÖO)

Buna göre AÖO’ unun okul-veli iş birliğinde ulaşılamayan veliye ilişkin yapılan

çalışmalarla ilgili ortaya çıkan sonuçlara bakıldığında zaman zaman veli ile okulun

sürtüşmesinden kaynaklı ulaşılamayan velilerin olduğu görülmüştür. Ancak iki tarafın da

ortak amacının çocuk olduğu düşünüldüğünde veli ve yönetimin bir noktada birleştiği

70

aktarılmıştır. Ayrıca özel okul oldukları için velilere çocuğu ile ilgili olumsuz durum

aktarmada sıkıntı yaşadıkları belirtilmiştir. Ulaşılamayan veliye dönük olarak okul yönetimi,

konuyla ilgili uzmanlardan destek aldıklarını ve okul rehber öğretmeninden çözüm

beklediklerini ifade etmiştir.

ÜÖO’ nun okul-veli iş birliğinde ulaşılamayan veli, okul yönetimi ve öğretmenin

olmadığı görülmüştür. Buna yönelik paydaşların ifadeleri aşağıda yer almıştır.

“Velilerimiz okula çok etkin katılım içerisindedir. Boşanmış aile bile olsa boşanmış

ailelerde anne babayı birlikte toplantıya davet ettiğinizde anne baba birlikte gelir çocuğu

için iş birliği içinde birlikte çalışma yürüte bilen insanlarla çalışıyoruz. Ben duyuyorum

başka eğitimci arkadaşlarımdan parçalanmış ailelerde anneye ulaşılamadı ya da babaya

ulaşılamadı. Bizde o tür sorunlar olmuyor”.( Özge Hanım, müdür yardımcısı) “İlk önce veli

okula güveniyor. Ortaokul süreci başlangıcında 4 yıl boyunca neler ile karşılaşacaklarını

açık ve net bir şekilde iletiyoruz. Akademik olsun, öğrencinin rehberlik anlamındaki

gelişimsel düzeydeki anlatımları olsun, veliye bunu anlattığın zaman velinin zaten birçok

şeyi kafasında önceden o şablonu oluşturmuş oluyorsun. Bundan dolayı da iş birliği istemiş

olduğunuz konularda velileriniz bu iş birliğinin öğrenciniz için olduğunu bildiğinden dolayı

herhangi bir şekilde ulaşamadığınız ya da çok zorlandığımız velimiz olmuyor”. (ulaşılabilir

veli, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Öğretmen ve yöneticilere ne zaman istersem ulaşabiliyorum”. (Ulaşılabilir yönetici

ve öğretmen, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

“Bizim için iyi bir şey aklımıza takılan bir şey olduğunda kolaylıkla sorabiliyoruz.

Bu sistem üzerinden de onlara kolaylıkla ulaşabildiğimiz için çözümlerde hızlı oluyor. Geri

dönüşlerde hızlı oluyor bu da iletişimi kolaylaştırıyor iletişim anlamında çok güçlü bir

okuldur. Çalışanları yöneticileri direk çözüme odaklı insanlardır”(Çözüme kolay

ulaşılabilirlik, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

Buna göre ÜÖO’ unun okul-veli iş birliğinde velilere ulaşılabilirlik konusunda okul

yönetimin ve öğretmenlerin sıkıntı yaşamadığı görülmüştür. Kayıt esnasında veliye yönetim

tarafından sıkı bir iş birliğinde olunacağının bilgisinin verildiği ve bunu kabul eden velilerle

yola devam edildiği vurgusu yapılmıştır. Okulda velilerin sürece aktif katılımlarının olduğu

ve okula karşı güven duydukları aktarılan bilgiler arasındadır. Aynı şekilde velinin de okul

71

yönetimine ve öğretmene kolay ulaşılabildiği ortaya çıkmıştır. Veli bu durumu çözüme

kolay ulaşma olarak değerlendirmektedir.

AKO’ nun okul-veli iş birliğinde velilerin okula güven duymadığından, kimi

ailelerin gündelik işlerde çalıştığı için çocuğa vakit ayıramadığından kaynaklı ulaşılamayan

velilerin olduğu görülmüştür. Velilerin okula karşı ilgisiz olduğu ve sürekli rahatsız edilmek

istemeyen veli ile karşılaştıkları belirtilen ifadelerdir.

“Bizimle biraz daha iletişim halinde olsalar güvenseler bizlere. Bence bize

güvenmiyorlar okula olan güvenleri eksik”.(Güven eksikliği, Yağmur Hanım, öğretmen,

AKO)

“Burada çalışan velilerin çoğu gündelik işlerde çalışmaktadır. Bazı ailelerde de hem

anne hem baba çalışıyor bunlar kolay kolay iş yerlerinden izin alamıyorlar. O yüzden de

okula katılım oranı velilerin düşüktür”.(gündelik işte çalışma, Berk Bey, müdür yardımcısı,

AKO)

“Ailede eşi başka bir insanla gitmiş kadın tek başına kalmış kendi de sorunla

ilgilenmek istemiyordu. Kendi sorunları da var. Çocuğa soruyorum sohbet ediyor musun

baban ile dediğimde de bütün gün telefon elinde diyor konuşma iletişim yok. Çocuk gece

dışarılarda neredesin diye çocuğa soran yok. Kendi sorununa dalmış çocukları hiçbir şekilde

görmüyor. Böyle veli aranıp çağırıldığında gelmiyor iletişimde kurulamıyor

zaten”.(Parçalanmış aile kaynaklı iletişim kurulamama, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Ulaşamadığımız oluyor. Beni onun için rahatsız etmeyin diyen veliler vardır.

Çocuğu için diyor bunu. ve o çocukta en son baya bir sorun yarattı. Beni onun için aramayın

rahatsız etmeyin diyor”. (Rahatsız edilmek istemeyen veli, Yağmur Hanım, öğretmen,

AKO)

“Velinin duyarsızlığından ötürü ailelerin katılımları düşüktür. Çocuklarını

önemsemedikleri için oluyor. Bazı veliler var öğretmenlerin bir tanesini tanımıyor. Okula

uğramıyorlar. Velinin ilgisizliği duyarsızlığıdır. Mesela 30 kişilik sınıfta toplam 8 veli

katılım gösterdi”. (İlgisiz veli profili, Seda Hanım, veli, AKO)

Okulun ulaşılamayan veliye yönelik yaptığı çalışmalar; öğrenci ile haber kağıdı

yollama ve ev ziyaretleri olduğu aktarılmıştır. Haber kağıdının aileye ulaşıp ulaşamadığını

72

kontrol edemedikleri belirtilmiştir. Yapılan ev ziyaretlerinde de evine kabul etmeyen veli ile

karşılaştıkları aktarılmıştır. Buna ilişkin ifadeler aşağıda belirtilmiştir

“Gelmeyen velilere yönelik öğrenci ile veliye haber kağıdı yolluyoruz. Öğrencinin

bunu veliye ulaştırıp ulaştırmadığı konusun da bilgimiz olmuyor. Bunu denetlememiz

mümkün değil”.(öğrenci ile haber kağıdı yollama, Berk Bey, müdür yardımcısı, AKO)

“Bu sene 3 tane velinin evine gittik veli ziyaretlerine başladık. Benim kendi

sınıfımda sorun olmadı mesela direk gitmek istediğim veliler evlerine davet ettiler. Ama

diğer arkadaşların sınıflarında evlerine gidecek veli bulamadılar. Aradıklarında olumsuz

yanıt verdiler evlerine gelinmesini istemiyorlar. Altında bir neden arıyorlar. Neden geliniyor

ne oldu diyerekten. 6. Aramadan sonra anca gidilecek veli buluyorlar”. (ev ziyaretleri,

Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

AKO’ unun veli ile yapılan görüşmede okulda ulaşılamadığı yönetici ve öğretmenin

bu zamana kadar olmadığı belirtilmiştir. Buna yönelik aktarılan ifade şöyledir:

“Okula gittiğimde bütün öğretmenlerle görüşebiliyorum müdürden tut

öğretmenlerine kadar hepsine ulaşabiliyorum. Öğretmenler öğrencilerine karşı ilgili. Daha

verimli olmak için çalışıyorlar hep okuldalar yani. Çocukları destekliyorlar”. (Yönetime-

öğretmene ulaşılabilirlik, Seda Hanım, veli, AKO)

Buna göre AKO’ unun okul-veli iş birliğinde ulaşılamayan veliye ilişkin yapılan

çalışmalarla ilgili ortaya çıkan bulgulara bakıldığında veli profilinin çok ilgisiz olduğu,

öğrenciyi ve okulu takip etmediği ortaya çıkmıştır. Okulun buna karşı aldığı önlem olarak

ev ziyaretleri düzenlediği ancak onda da çoğu velinin okula güven duymadığından ötürü

evlerine kabul etmedikleri ve ret cevabıyla karşılaştıkları aktarılmıştır. Ayrıca ulaşılamayan

veliye öğrenci aracılığıyla mektup gönderdikleri ancak öğrencinin kağıdı ailesine ulaştırma

durumu hakkında yönetimin bilgi edinmediği elde edilen bulgulardandır. Velinin okuldaki

yönetime ve öğretmene ulaşılabilirliği konusunda bir sıkıntısı olmadığı yapılan görüşmede

iletilmiştir.

ÜKO’ unun okul-veli iş birliğinde ulaşılamayan velinin numara değişikliğinden

dolayı olduğu aktarılmıştır. Belirtilen ifadeler aşağıda yer almıştır.

“Ulaşamadığımız veli oluyor çünkü sisteme kaydettiğimiz telefonlar bazen

değişebiliyor velide bunu bize bildirmiyor söylemiyor değiştirdiğini sene başı veli

73

bilgilendirme güncellemesi yapıyoruz orada da çocuk telefonunu vermezse o zaman sıkıntı

yaşıyoruz”.(Numara değişikliğinden dolayı ulaşamama, Burak bey, müdür, ÜKO)

Okulun veliye yönelik çok sık etkinlikler düzenleyerek aktif tuttuğu görülmüştür.

Ulaşılamayan veli profili ile çok karşılaşmadıkları belirtilmiştir. Ulaşılamama durumunun

öğrenci başarısızlığından kaynaklı velinin olumsuz durum ile karşılamamak istemediği için

okula uğramadığı aktarılmıştır. Buna ilişkin belirtilen ifadeler aşağıda yer almıştır.

Okulda etkinlik yaparak veliyi sürekli aktif tutmaya çalışıyoruz. Veliye bir şekilde

ulaşıp sürekli buraya gelsinler bir şey öğrensin sürekli bir istek oluşsun okulda bir şey var

bu ne acaba dedirtmeye çalışıyoruz. Etkinlik dediğim okula yazar-şair çağırma gibi Türkçe

öğretmenlerinin katkısı ile olan ulaştıkları yazar ya da şair okula davet edilip çağırılıyor.

Örnek veriyorum kan bağışı kampanyası yapılıyor burada aslında hem veliye iyilik

yaptırmak hem de çocuğa babasının annesinin yaptığı iyiliği göstermektir amaç”.(Veliye

yönelik etkinlik düzenleme, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Ulaşamadığımız veli çok nadir o da veli çalışıyorsa koşulları zor ise, mesai saatleri

uygun değilse, ancak yine de veli bir şekilde de olsa okula geliyor. Ya da çocuk bir

problemliyse ve devamlı problemi için veli ile temasa geçilmişse bir süre sonra veli

gelmemeye ayak diretebiliyor ama çok nadir bu oran bizim okulda % 1 gibi bi şeydir”.

(Ulaşılamayan veli azlığı, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Problemli çocuk olduğundan veli sürekli okula gelip eleştiri duymak istemiyor

sürekli azar işitmek istemiyor o durumda da okula gelmeyerek savunuyor kendisini”.

(Olumsuz öğrencinin velisine ulaşılamama, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

ÜKO’ unda velinin okulda okul yöneticisi ve öğretmenlere kolay ulaştığını sorun

yaşamadığını ve bu durumunda onu mutlu ettiğini, okulda kendisine değer verildiğini

hissettiğini belirtmiştir. Buna yönelik aktarılan ifade şöyledir:

“Genelde ulamadığım yönetici/öğretmen olmuyor, olmadıkları zaman zaten

bekliyorum. Diyelim ki molaya çıkmış oluyor öğretmen ya da derste oluyor bekliyorum.

Oradaki görevliler zaten söylüyor bir yarım saat bekler misiniz diye bekliyorum.

Öğretmenle görüşüp gidiyorum ya da görüşemediğim zaman başka bir gün geliyorum tekrar

görüşmek için”. (yönetici/öğretmene ulaşılabilirlik, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

74

“Ulaşılabilir olmaları bence çok güzel veli ile okulun disiplinli olduğunu veli ile iş

birliği içinde olduğunu gösteriyor. Veliye değer verdiğini gösteriyor veliye geri dönüş

yapması da çok güzel. Sema hanım geçen gelmişsiniz görüşemedik kusura bakmayın ama

çok önemli biri işim vardı diye dönüş yapıyor. Geri dönüş yapması çok güzel”(veliye değer

verildiğini hissettirme, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

3.1.1.2. Okul veli iş birliğinde diğer okullardan farklı yapılan çalışmaların incelenmesi

Okul veli iş birliğinde okulların diğer okullardan farklı yaptığı çalışmalara yönelik 4

duruma ait sonuçlar tablo 3. 3.’da ele alınmıştır. Okulların diğerlerinden farklı olarak yaptığı

çalışmalar; okulun düzenlediği öğrenci ve veliye yönelik etkinlikler olarak ele alınmıştır.

Tablo 3.3. Okul Veli İş Birliğinde Diğer Okullardan Farklı Yapılan Çalışmalar

Diğer

Okullardan

Farklı

Yapılan

Çalışmalar

I. Durum AÖO II. Durum ÜÖO III. Durum AKO IV. Durum ÜKO

Pazar yürüyüşü,

kahvaltı, okul

gezileri, gün batımı

kokteyli, balo,

bilim şenliği

Veli bireysel

görüşmeler, dönem

başı seminerleri,

oryantasyon

çalışmaları,

mezuniyet yemeği,

çocuk festivali,

veliye mangal günü

düzenleme, bahar

kampı, okula özgü

enformasyon

sistemi

Sergi, bilim şenliği,

törenler, geziler,

sinema etkinliği,

rehberlik

çalışmaları

Açev ile ortak

çalışma yürütme,

veli psiko-drama

çalışması, okul

gezileri

Tablo 3.3. ’ de görüldüğü gibi her okulun kendine özgü belirlediği öğrenci ve veliye

yönelik farklı etkinlik çalışmalarının olduğu aktarılabilir. Okulların müdür, müdür

yardımcısı, öğretmen ve velilerin farklı olarak yaptığı çalışmalara yönelik ifadelere aşağıda

yer verilmiştir.

AÖO’ unun okul-veli iş birliğinde diğer okullardan farklı olarak yaptıkları sosyal

etkinliklerin pazar yürüyüşü, kahvaltı, geziler, geleneksel günbatımı kokteyli, özel gün

balosu, bilim şenliği olduğu anlaşılmıştır. Buna ilişkin paydaşların ifadelerine aşağıda yer

verilmiştir.

“Veli tanışma toplantısı yapıyoruz. Beden eğitimi öğretmenlerinin organize ettiği

pazar yürüyüşü+ kahvaltı etkinliğimiz var, okul aile birliğinin yaptığı günü birlik ya da

kalmalı okul gezilerimiz var, kokteyllerimiz oluyor. Geleneksel bir koktelylimiz vardı,

okulun günbatımı kokteyli eylül ayında”.( Zeynep Hanım, müdür yardımcısı). “ Bizim

75

okulumuzun geleneksel bir bilim şenliği vardır. Nisan mayıs aylarında gerçekleşiyor her

kademenin her yıl düzenli yaptığı etkinler vardır. Örnek veriyorum 5.sınıflar 23 Nisan

balosu gibi. Velilerle okul aile birliğinin düzenlediği hafta sonu kahvaltı etkinlikleri oluyor”.

(Ezgi Hanım, öğretmen). “Okul aile birliği ile kahvaltı yapma. Ocak ayında otel gezisi

düzenlendi”. (Sosyal etkinlikler, Nurten Hanım, veli, AÖO)

“Bütün özel günlere veliler davetlidir. Öğrencileri ile sanat tiyatro gösterileri oluyor

velilerimiz onlara davetlidir orada da beraberiz. Bahar ve bilim şenliğimiz var, mezuniyet

gibi bütün bu etkinliklere veliler davetlidir. Bilim şenliği, kokteyl, mezuniyet balosu

8.sınıflar için, 1. Sınıflar için okuma bayramı gibi çok çeşitli sene sonunda sanat gecesi

tiyatro gecesi Türkçe gecesi gibi durumlarda velilerle görüşüyoruz”. (Özel günlere veli

daveti, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“Bahar şenliği birkaç tane şenlik düzenlendi ben seyirci olarak katılıyorum elimden

geldiğince. Okul aile birliği, kahvaltı, otel gezileri, bahar şenliklerini sayabilirim”. (Özel

gün etkinlikleri, Nurten Hanım, veli, AÖO)

ÜÖO’ unun okul-veli iş birliğinde diğer okullardan farklı yapılan çalışmaların veliye

yönelik bireysel görüşmeler, dönem başı seminerleri, oryantasyon çalışmaları, şenlikler,

çocuk festivali, veliye yönelik mangal partisi olduğu belirtilmiştir. Yapılan görüşmelerde

buna ilişkin belirtilen ifadelere aşağıda yer verilmiştir.

“Diğer okullardan farklı olarak yaptığımız çalışmalar birebir görüşmelerimiz

oluyor”.(Veli bireysel görüşmeler, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Veliler direk okul açıldıktan bir ay sonra yaptığımız çalışmalardan bir tanesi burada

4 ana ders öğretmenimizin katıldığı ortaokula başlıyoruz adlı seminerdir”. Okullar

açılmadan önce 5.sınıflarımıza ortaokula başlamadan önce “ortaokula başlıyorum” adlı sene

başı sistem tanıtım toplantımız oluyor. Yine okul açıldıktan hemen sonra diğer gruplarla 6.,

7. ve 8.sınıflarda ki velilerimize yönelik o sene öğrencilerimize neler yapacağız programı

anlattığımız toplantılarımız oluyor bunu tamamen okul yönetimi velilerimize sistemi

anlatıyorlar”.( (Dönem başı semineri, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

Oryantasyon çalışmalarımız oluyor velilerimizle yapmış olduğumuz çalışmalara

örnek olarak. Şenliklerimiz oluyor öğrenci ve velilerimizi bir araya getirdiğimiz,

partilerimiz oluyor”.(Oryantasyon çalışması, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

76

“Resmi törenlerimizin hepsi velilerimize açıktır. Velilerimiz katılabiliyorlar çokta

keyif alıyoruz gelmelerinden velilerimiz kutlamalarımıza katılıyorlar. 8.sınıflarımızın

mezuniyet yemekleri var onları da velilerimiz ile birlikte yapıyoruz”. (mezuniyet yemeği,

Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Diğer okullarda şenliktir eğlencedir yapıyor ama bizim ritüelimiz var okulumuzda

festival oluyor ünlü bir şarkıcı geliyor. O gün tüm gün okulda yeme içme eğlence küçük

çocuklar için oyunlar, …… çocuklar ile oyunlar oynuyoruz”.(çocuk festivali, Şeyma

Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Velilerle mutlaka mangal günleri oluyor, okuma bayramları oluyor mayıs ayında

yabancı diller zümresinin kulüp gecesi var velilere özel oraya geliyorlar. Ayrıca okul aile

birliğinin düzenlediği konserler de var”. (Veliye yönelik etkinlikler, Şeyma Hanım,

öğretmen, ÜÖO)

ÜÖO ‘ unu diğer okullardan ayıran en önemli çalışmanın sene de bir yapılan bahar

mevsimindeki kamp etkinliği olduğu anlaşılmıştır. Öğrencilerin okul bahçesine çadır

kurarak en sevdiği arkadaşıyla bir gece birlikte kaldığı ve sosyal etkinliklerle dolu dolu

geçirdiği hafta sonu kamp faaliyeti olduğu paylaşılmıştır. Okulun yaptığı kamp etkinliğinin

bahar mevsiminde öğrencinin merakla beklediği ve sosyalleşme yönünün yüksek bir

çalışma olduğu gözlemlenmiştir. Buna ilişkin öğretmenin aktardıkları şöyledir:

“Her sınıfın okulda kampı var. Kampta kalıyoruz okula çadır kuruluyor İzmir’in en

büyük kampüsü zaten bütün herkesin görevi oluyor. Tüm kampüsü çadırla düşünün akşam

eğlence mangal onun arkasından oyunlar istasyon halinde oynanıyor sosyal bilgilerin

yaptığı etkinlik bitiyor İngilizceye geliyor akşam nöbetleşe olarak uyuyoruz aslında

uyumuyoruz bütün görevli öğretmenler o gün okulda kalıyor. Çocuklar için ciddi çekici veli

için ciddi çekici hepsi veliye farklı gösteriyor tabi okulu. Katılım durumu çok yüksek bayıla

bayıla geliyorlar. Çocuklar için ciddi bir eğlence en yakın arkadaşı ile çadırın içinde uyuyor

çünkü. Onun için öyle kolay kolay elde edebileceği bir imkan değil bu da onlara çok çekici

geliyor”.(Kamp etkinliği, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

ÜÖO’ unu diğer okullardan farklı gördüğü çalışmaların veli ile iletişimi, iş birliğini

sağlamaya yönelik kurulan enformasyon ağının olduğu aktarılmıştır. Buna ilişkin velinin

aktardığı ifadeler şöyledir:

77

“Okul iletişim ağından mesaj geliyor cep telefonuna da mesaj atıyorlar. Orada

herkese ulaşıyorlar bütün veliler oraya kayıtlıdır. Bana geldiğine göre herkese gidiyordur.

Neyi yapmadığını bilmiyorum başka özel olarak”. (Okula özgü iletişim ağı, Yusuf Bey, veli,

ÜÖO)

AKO’ unun okul-veli iş birliğinde diğer okullardan farklı yapılan çalışmaların; sergi,

bilim şenliği, milli bayram kutlamaları, geziler, sinema günleri ve rehberlik çalışmalarının

yapıldığı iletilmiştir. Buna ilişkin ifadelere aşağıda yer verilmiştir.

“Okulumuzda şenlikler oluyor örneğin; 23 Nisan şenliği gibi, teknoloji tasarım

sergisi, TUBİTAK sergisi, milli bayram törenleri gibi. Bunlara velileri davet ettik, veliler

katılıyor”. (sergi, bilim şenliği, törenler, Berk Bey, müdür yardımcısı, AKO)

“Özel olarak bizde bir çalışma yapmıyoruz açıkçası”. (Okul olarak özel bir çalışma

yapılmadığı, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Okul gezilerimiz vardır. Bu sene piknik düzenleyelim dedik yakın olsun herkes

gelsin ama yine 20 kişi gittik isterdik ki herkes gelsin etkinliklere bile katılmıyorlar. Bazıları

sinemaya gitti. Onlara da katılım azdı”.(geziler, sinema, Seda Hanım, veli, AKO)

“Velilere yönelikte çalışmalar vardır. Seminerler var aile ile ilgili şiddetle çocuklarla

ilgili bu sene 7-8 tane seminerler düzenlendi rehberlik çalışmaları ile ilgili. Ona katılımda

çok fazla değil daha çok sınıf anneleri geliyor. Başka çok bir şey yapılmıyor o yapılıyor bu

yapılıyor katılım az olunca çokta bir şey yapılması gelmiyor”.(Rehberlik çalışmaları, Seda

Hanım, veli, AKO)

Buna göre AKO ‘ unun diğer okullardan farklı gördüğü çalışmaların sosyal

etkinliklerin sinema, piknik, özel gün kutlamaları ve rehberlik biriminin veli seminerlerinin

olduğu aktarılmıştır. Ancak bu okulu diğer okullardan ayıran en önemli farkın yapılan

faaliyetlere veli katılımının yetersiz olduğu anlaşılmıştır. Okulun yetersiz veli katılımından

dolayı sosyal etkinliklerinin çokta farklı olmadığı ve bu yönde veli beklentisinin de okulda

görülmediği aktarılmıştır.

ÜKO ‘ unun diğer okullardan farklı gördüğü çalışmaların; AÇEV ile ortak veli

semineri düzenleme, veliler ile psiko-drama çalışmaların yapılması, proje çalışmaları ve

okuldaki eğitim farklılığı olduğu aktarılmıştır. Bu aktarımlara yönelik belirtilen ifadeler

aşağıda yer almıştır.

78

“AÇEV eğitimlerinin MEB ile ortak protokolleri vardı, aynı zamanda AÇEV

eğitmeniyim velilerimize eğitim seminerlerine geliyorlardı seminer grubu

açıyorduk”.(AÇEV ile ortak çalışma, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Psiko-drama çalışmasını velilerle geçen yıl 5.sınıfa başlayanlarla çalıştık. Ortaokula

uyum ile çalıştık çocuklarına nasıl destek olabilecekleriyle ilgili, başka bir grup çocuğu

TEOG sınavına girecek velilerdi sınavın verdiği stresle ilgili çalıştık. Velilerin okula

bağlılığı, benim onlarla yakınlığım daha fazla artıyor, okula bakış açıları değişiyor, daha

kalıcı beceriler geliştirmelerini sağlıyor hala daha velilerle irtibat halinde kalıyorum.

Velilerle psiko-drama çalışması yapıyor olmam bu diğer okullardan farklı yapılan bir

uygulamadır”.(Veli psiko-drama çalışması, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Okulda projeler yapılıyor ‘Yaşamda Bana da Bir Şans Ver’ adı altında yıl boyunca

veliler süreç içerisinde okuldaydılar onlarında görevleri vardı. Bunlar her okulda olanlar

projeler kısımları farklı oluyor”.(Proje çalışmaları, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Okulumuzu diğer okullardan eğitim açısından her zaman farklı görüyorum. Çocuk

öğretmen ilişkisi olarak farklı görüyorum. Çocuklar yaklaşımları çok güzel hem yakınlar

hem de aralarında bir mesafe var. Çocuklar o mesafeyi öğretmenle kendi arasındaki

mesafeyi koruyabiliyorlar. Saygı da var artı öğretmene karşı”.(Eğitim farklılığı, Duygu

Hanım, veli, ÜKO)

ÜKO’ unda belirtilen sosyal etkinliklerin okul gezileri olduğuna yönelik öğretmenin

aktarımı şöyledir:

“Okulda şenlikler kutlamalar lise gezilerinde de veli katılımı var. Okul genelinde

yapılan çalışmalar okul gezileri, lise gezileri yapılıyor, mesleki rehberlik amaçlıdır”.(okul

gezileri, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

3.1.1.3. Okul- veli iş birliğinde kamu ortaokullarındaki ve özel ortaokullardaki

farklılıkların değerlendirilmesi

Kamu ortaokullarındaki ve özel ortaokullardaki farklılıkların değerlendirilmesinde

ortaya çıkan müdür, müdür yardımcısı, öğretmen ve veli görüşlerine ve bunlara ilişkin

bulgulara aşağıda yer verilmiştir.

79

Özel okulda yapılan her çalışmanın veliye haber verildiği özellikle üst özel okul

velisinin yıl boyunca öğrenci ile ilgili yapılan çalışmalardan haberdar edildiği belirtilmiştir.

Veliye yönelik eğitim seminerlerinin düzenlendiği katılım gösteremeyen velilere yönelik

onlıne eğitimler düzenledikleri aktarılmıştır. Bu ifadelere yönelik düşünceler aşağıda

belirtilmiştir.

“Veliler okuldaki çalışmaların her yerindedir. Biz burada okulda öğrenciye ne

yapıyorsak veliye de bunun bilgisini veriyoruz. Sanatla ilgili ne yaptıysak velilerimiz bunu

bilirler daha sene başındayken velinin eline bir takvim verilir. Bu takvim içerisinde tüm

faaliyetleri, sınavları, etkinlikleri her şeyi veli görür. Velilerimiz okulda öğrenciyi bir yıl

boyunca nelerin beklediğini bilir”. (Veli bilgilendirilmesi, Özge Hanım, müdür yardımcısı,

ÜÖO)

“Bu sene onlıen rehberlik eğitimlerimiz vardı. Velimiz çok yoğun çalışıyor okula

gelemiyorsa anne-baba okulu ya da rehberlik birimi çocuğun dönemsel özellikleri ile ilgili

aktarmak istediklerini direk stüdyo ortamında rehberlik birimimiz bunları kayda aldılar

velinin istediği her ortamda bunu dinleme, izleme şansına sahip olabilirler”.(Veliye özgü

rehberlik semineri, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

Özel okul velisinin beklenti düzeyinin yüksek olduğu, iş birliği ve veli

görüşmelerinin fazla yapılmasını istediği belirtilmiştir. Özellikle üst özel okulda veliye

yönelik çalışmaların yoğun olduğu aktarılmıştır. Öğrencilerin bireysel farklılıklarına

yoğunlaşmaları gerektiği iletilmiştir. Buna ilişkin ifadeler şöyledir:

“Biz de kamu okullarına göre daha fazla iş birliği ve veli görüşmesi vardır”. (Veli

görüşmeleri, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

Başta velinin beklentisi özel okula vermesinin artı bir sebebi eğitim dışında

çocuğunun ayrı görülmesi bir veli çocuğunu neden özel okula yolluyor daha özel ilgi

görmesi için bir devlet okulunda belki gereken ilgiyi göremeyecek. Özel okula gelen velinin

özel bir beklentisi var çocuğumla daha fazla ilgilenilsin (özel ilgi bekleme, Ezgi Hanım,

öğretmen, AÖO)

“Velilerimizin bugün portföyüne baktığınız zaman %90’ını eğitimli insanlar hatta

%99’u eğitimli kişilerden oluşuyor ve bir beklenti içindeler bilinçli veli kitlesi ile

çalışıyoruz. Bu durumda tabi devlet okullarında bu defa çok farklı oluyor farklı düzeyde

80

insanlar karşınıza çıkabiliyor bizdekinden. Devlet okulları ile özel okullar arasında bence

veli portföyü açısından ciddi bir fark var”.( veli portföyü, Özge Hanım, müdür yardımcısı,

ÜÖO)

“Özel okula öğrenci geldiğinde akademik anlamda iyi bir eğitim almasını istiyorlar.

Yabancı dil konusunda, iyi bir yabancı dil eğitimi almasını istiyorlar. Hatta bir değil iki

yabancı dil eğitimi istiyorlar tabi ki bu anlamda sanatta, sporda başarılı olsun istiyorlar

yetenekleri keşfedilsin isteniyor bu anlamda onlara destek olmamızı bekliyorlar. Bizim

okulun girişinde görmüşsünüzdür ……. gibi bir eğitim felsefemiz var. …..burada tek bir

alanda öğrencinin güçlü olması yeterli değildir, biz her alanda güçlü olmasını istiyoruz.

Bunun içinde destekleyici çalışmalar yapıyoruz”.(Bireysel farklılıkları açığa çıkarma, Özge

Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

Özel okulların öğrenci sayılarını arttırma amaçlı kendilerini yenileme durumlarının

olduğu vurgulanmıştır. Buna ilişkin alt özel okul müdür yardımcısının ifadesi şöyledir:

“Kendimizi sürekli yenileyip bir şeyler katmalıyız mesela ulaşamadığımız veli

olamaz. Öğretmen de olsanız idareci de olsanız veli ile iletişim halinde

olmalısınız”.(Yenilenme ihtiyacı, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

Üst kamu okulu velisinin akademik anlamda öğrenciyi sıkı bir kontrol altına aldığı,

eğitim anlamında başarılı olan kamu okulları ile özel okul arasında fark olmadığı düşüncesi

aktarılmıştır. Buna ilişkin üst kamu okulu velisinin aktarımı şöyledir:

Bugün hangi konuyu işlemiş sen okulda ne yaptın bu konuyu işlediğin zaman testini

çözdün mü kaç yanlışın var kaç doğrun var. Devlet okulunda da durum aynıdır. Ben bunu

özel okulda da soracağım devlet okulunda da soracağım çocuğumu sorgulayacağım

arkasında duracağım bir sorun yaşadığında. Bence fark yok akademik anlamda”.(Akademik

anlamda fark olmadığı düşüncesi, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

“Devlet okulunda olması fark yaratmıyor çocuk bir birey onu ele aldığınızda onun

içinde varsa zaten devlet özel her yerde aynıdır. Veli boyutunda da veli çocuğun

arkasındaysa zaten ben çocuğumu özel okula gönderdim her şey bitti yok öyle bir şey bazı

veliler öyle düşünüyor. Ben çocuğumu özel okula göndereyim her şey bitsin özel okulda her

şey var nasılsa. Özel okulda her şey var ama özel okulda her şeyi alması için onu bir şekilde

evde de ailenin çocuğun arkasında olması gerekiyor. Benim çocuğum devlete de gitse özele

81

de gitse ben çocuğumun her zaman arkasındayım”. (Veli ilgisi, veli takip çalışması, Duygu

Hanım, veli, ÜKO)

Alt kamu okulunu diğer okullardan ayıran en önemli farklılığın veli ilgisizliği, veli

kontrolsüzlüğü, öğrenci takibinin yetersiz olduğu görülmüştür. Öğretmenden sert tutum

beklendiği iletilmiştir. Buna yönelik belirtilen ifadeler şöyledir:

“Bizim okuldaki veliler ilgisiz, bizim çevredeki veli profili ile ilgili bir durum bu.

Bizim okulda öyle, biz kermes düzenlenecek diyoruz mesela kaç kişi yiyecek yapabilir 3-4

veliden geri dönüt alıyoruz. Bizde yardıma gelen kimse yok fark bu oluyor”.(İlgisiz veli

profili, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Devlet okulunda da sıra dayağı olsa keşke bir öğretmenin elinde sopa oldu mu o

çocuk daha başarılı olur bence öğretmenden korkacaktır”. (Öğretmenden sert tutum

bekleme, Seda Hanım, veli, AKO)

Özel okul ile devlet okulu arasındaki farklılığın maddi açıdan olduğu ve sosyal

etkinlikler bakımından olduğu görülmüştür. Özellikle yıl içerisinde öğrenciye düzenlenecek

sosyal etkinliklerin özel okullarda daha fazla olduğu buna yönelik çeşitliliğinde daha çok

gözlemlendiği aktarılmıştır.

“Özel okullarla kıyasladığımızda maddi olarak veli bize ne kadar verirse biz o

kadarız. Onlar sene başında aldıkları bütçe ile her şeyi planlayabildiği için veliye yapılacak

her veli etkinliği baştan belli. Bizimki baştan belli olmuyor veli ne kadar katılırsa tabiri

caizse ne kadar ekmek o kadar köfteye dönüyor. Özel okullarda sene başında alınan para ile

her şey planlanmıştır bizde öyle değil”.(Maddi imkanlar, sağlanan veli desteği, Burak Bey,

müdür, ÜKO)

“Veli için 200 TL verip bir geziye götürmek istediğinizde veli ben 200 TL’ye bir

aylık mutfak masrafını veririm diyor. Bu durumda nasıl yapacaksınız? Bunun sebebi de

ekonomik. Yapılacak bir etkinlikte hep parayla oluyor. Örnek veriyorum sınıf öğretmenleri

kendi sınıfları ile etkinlik yapıyor kahvaltıya götürüyor velileri şimdi parası yoksa veli nasıl

gelebilir?”(Maddi imkanlar, Burak Bey, müdür, AKO)

“Özel okulda velinin okula ilgisi beklentisi daha fazla oluyor. Veli okula para verdiği

için okulu öğretmeni çalışanları denetliyor tabi burada o özellikler yok”. (maddi durum,

Berk Bey, müdür yardımcısı, AKO)

82

“Zaman zaman okuldan diyorlar şu şu eksik biz ne gerekiyorsa onu tamamlıyoruz.

Bizim okul bile yıl içerisinde zaman zaman giderleri karşılayamayıp bizden destek

istiyorlar”.(Maddi açıdan veli desteği, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

“Sosyal etkinlikler anlamında bir fark yaratıyor olabilir. Benim okulumda bir yüzme

havuzu yok bir basketbol sahası yok kapalı spor salonum yok. Birçok alanda etkinlikler

anlamında eksiklikler var. Sosyal etkinlikler konusunda eksiklik var ama bu okulla da

alakalı değil MEB verdiği bütçe ile alakalıdır. Okulumuzda etkinlik salonu yeri yok fiziksel

anlamda kışın sıkıntı oluyor mesela yaz döneminde de sıcağın altında zor kapalı alan

sıkıntısı var. Fark sosyal etkinlikler konusunda var”.(Sosyal etkinlikler farkı, Duygu Hanım,

veli, ÜKO)

“Seminerler var, aileleri işin içine çekecek organizasyonlar var. Okulun büyük bir

tiyatro salonu var seminer salonu var gelen konuklarda ben biliyorum ki belirli bir ücret

karşılığında oraya geliyorlar. Ama devlet okullarının bunları sağlayabileceğini de çok

düşünmüyorum açıkçası çünkü bunların hepsi bir maliyet içeriyor”.(Veliye yönelik farklı

etkinlik düzenleme, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

Özel okul ve kamu okulu arasında görülen farklılığın, karşılaşılan olumsuz bir

durumun veliye aktarımına yönelik olduğu paylaşılmıştır. Olumsuz bir durum karşısında

özel okul çalışanlarının veliye bu durumu direkt söyleyemedikleri iletilmiştir. Kamu

okullarına bakıldığında olumsuz durum ile karşılaşıldığında veliye bunun bilgisinin hemen

aktarıldığı iletilmiştir. Buna yönelik aktarılan ifadeler şöyledir:

“İletişim dili farklı olabilir devlet okulları bazen olayı çok daha sert söyleyebilir özel

sektör çok daha farklı. Diyelim ki öğrenci de bir teşhise vardık birkaç uzmanla da görüşüp

problem olduğunu düşünüyoruz bunu veliye aktarırken gayet kibar onun tarafından bakarak

empati yaparak konuşuyoruz mesela bir devlet okulu bunu hiç olmadık şekilde

söyleyebiliyor”.(İletişim dili farklılığı, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Kendimi devlet okulunda daha rahat hissediyorum. Branş öğretmenleri de rahat

hissediyor. Bir özel okulda olsak okulun belirlediği olanakların dışına çıkmak olanaksız veli

para veriyor paranın karşılığında sizin gerçekten söylemeniz gereken geri dönütleri kolay

kolay veremiyorsunuz. Bizim parasal hiçbir çıkarımız olmadığı için veli ile çocuğun çıkarı

ne ise konuşabiliyorum. Kendi tutumunda yanlış varsa veli ile net konuşabiliyorsun”.(Çıkar

ilişkisinin olmaması, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

83

“Daha mutlu hissediyorum burada ama özel okulda olsam muhtemelen okulun çok

para vereni olsa rahatlıkla veliye gerçekçi geri dönüş sağlayamayabilirdim. Devlet okulunda

veliden korkmuyorsun parası ile seni ya da okulu satın almıyor. Özel okul ile devlet okulu

arasındaki en net ayrım budur. Zaten burada bir iki yardım yapan çıksa diğer veliler hemen

tepki verirler. O çocuğun velisi okula para veriyor o yüzden ona böyle davranılıyor diye

hemen tepki verirler. Öyle bir lüks burada yok.”.(Öğretmen mutluluğu, Aslı Hanım,

öğretmen, ÜKO)

Kamu okulu ve özel okul arasında görülen farklılığın, özel okulda çalışan

öğretmenin her yılsonu performans değerlendirmesinden kaynaklı duyduğu kaygı durumu

olduğu anlaşılmıştır. Buna ilişkin belirtilen ifadeler şöyledir:

“Burası özel sektör bura da ne yaparsanız yapın diye anlayış yok kalamazsanız aksi

takdirde. Her yıl performans değerlendirmeniz yapılır kuruma herhangi bir katkınız yoksa

barınabilme şansınız yoktur”.(Her yıl yaşanan performans değerlendirilme durumu, Zeynep

Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Devlet okulundakiler kaygısız çalışıyor bizde işten atılma kaygısı, uyarılma kaygısı

bir kere anksiyeteli çalışıyorsun. Sürekli bu algı bilincini açık tutmanı sağlıyor hata yapma

oranını bazen düşürürken bazen arttırıyor tabi. Stres, baskı veli gütme

oluşabiliyor”.(Performans değerlendirilmeden kaynaklı anksiyete durumu, Şeyma Hanım,

öğretmen, ÜÖO)

Buna göre başarılı olan kamu ortaokullarındaki ve özel ortaokullardaki ailelerin

okula karşı gösterdikleri ilgide fark durumunun olmadığı anlaşılmıştır. Aile ilgisinin başarılı

görülen özel okulda ve kamu okulunda olması gerektiği konusunda fikir birliğine

varılmıştır. Yapılan görüşmelerde akademik anlamda başarı durumu yüksek olan okul

velilerin aktardıklarına bakıldığında, çocuğu okula giden her anne babanın çocuğunun

eğitim durumu ile ilgilenmesi gerektiği yönündedir. Ortaya çıkan farklılık alt kamu

okulundaki veli profilinin okula gelmediği/ okulla ilgilenmediği ve çocuğunun akademik

durumu ile ilgilenmediği yönünde ortaya çıkmıştır. Alt kamu ortaokulu velisinin diğer

yapılan görüşmelerden farklı olarak öğretmenlerden sert tutum beklediği hatta öğretmenin

gerekirse sıra dayağı atabileceği yönünde ifadesine ulaşılmıştır. Öğrencinin öğretmenden

korkması yönünde ifadesi vardır. Ayrıca özel okulların sürekli kendilerini yenilemeleri

gerekirken devlet okulunda böyle bir zorunluluğun olmadığı tespit edilmiştir. Kamu

84

okullarında ise veliye rahatça her şeyin söylenebilmesinden ötürü kişilerin daha rahat ve

özgür oldukları ortaya çıkmıştır.

3.1.2. Birinci Alt Probleme İlişkin Yorumlar

Çocuğun eğitim hayatında okul ve aile önemli görülmektedir. Çocuğun gelişimi ve

eğitiminde okul ve aile bir bütündür; ayrı düşünülemez. Dolayısıyla aileler eğitim içerisine

katıldığı ölçüde çocuğun eğitimi anlamlı bir hale gelir. Çocukların mutlu ve başarılı bireyler

olarak hayatlarına devam etmeleri için, eğitim dönemlerinde aile üyeleri ve okul arasında

sağlam bir iş birliği kurulmalıdır. Bu çalışmada da okul veli iş birliğinin sağlanabilmesi için

aile bireylerinin okul ile veli toplantıları, çocuğun akademik durumu, ihtiyaç anında okula

gelme, sosyal etkinlikler gibi durumlarda bir araya geldiği söylenebilir. Veli ile belirli

periyotlar da kurulan iletişimin olumlu sonuçları beraberinde getireceği çıkarılabilir.

Bu araştırmaya benzer nitelikte Üstübal’ın (2015) okul öncesi eğitim kurumlarında

uygulanan aile katılım çalışmalarının aile- öğretmen arasındaki iletişim ve iş birliğine

etkisini incelemek amacıyla yaptığı çalışmanın sonucunda veli toplantısı, grup toplantısı,

bireysel görüşme, eğitim panosu, haber mektupları, broşür, fotoğraf, internet, yıl sonu

sergisinin aile ile okul-öğretmen arasındaki ilişkiyi güçlendirdiği, aile-okul arasındaki

iletişim ve iş birliğini olumlu yönde etkilediği sonucuna ulaşılmıştır. Bu çalışmada da veli

toplantılarının, bireysel görüşmelerin okul veli iş birliğinde önemli olduğunun bilgisi

verilebilir. Özellikle veli toplantılarının veliyi okula getirmede önemli olduğu ve

toplantıların fazla olmasının öğrencinin akademik durumunda etkisinin olduğu söylenebilir.

Binbir’in (2018) aile- öğretmen iletişim ve iş birliği ile çocukların sosyal becerileri

arasındaki ilişkisinin incelendiği araştırmasında öğretmenlerin aile ile kurduğu iletişim ve iş

birliği çalışmaları ile çocukların sosyal becerileri arasında anlamlı ilişkiler olduğu sonucu

çıkmıştır. Aile ve öğretmen arasındaki ilişkinin niteliğinin çocuğun sosyal becerileri

üzerinde etkisinin olduğu anlaşılmıştır. Bununla beraber, öğretmenlerin ailelere çeşitli

iletişim kanalları yoluyla ulaşarak sürekli iletişim halinde görüşmeleri, çocuğun gelişimi ve

birlikte yol aldıkları konusunda bilgi vermesi, aileyi bu süreçte yüreklendirerek çocuğun

eğitimine katılımına devam etmesini sağlaması ve çocuğundan gelişimsel olarak gerçekçi

beklentiler içinde olması yönünde rehberlik etmesi önerilebilir. Yapılan bu çalışmada da

okulların ailelere telefon, mail ya da okulun kendine özgü kurduğu iletişim sistemleri ile

veliye çocuğu ile ilgili bilgi verilmesinin aileleri memnun ettiği söylenebilir. Aileler çocuğu

85

ile ilgili düzenli aralıklarla okul ile bilgi alış verişinde bulunmak istediği iletilebilir.

Binicioğlu (2010) “İlköğretimde Okul-Aile İletişim Etkinlikleri: Öğretmen ve Veli

Görüşleri” adlı çalışmasında çoğu öğretmenin, okul-aile iletişimini; eğitim-öğretimle ilgili

sorunların öğretmen-veli iş birliği ile beraber çözüm yolu aranarak bulunması olarak

tanımlamıştır. Öğretmenler aile katılımını; velinin sürekli okul ile düzenli iletişim halinde

olarak okuldan uzaklaşmaması, ailenin çocuğun her şeyiyle ilgilenmesi, çocukla ilgili bilgi

paylaşımın sürekli yapılması, eğitim sürecine veliyi katmak biçiminde tanımlamışlardır.

Binicioğlu’nun yaptığı bu çalışmadaki bu tanımlar bizim çalışmamız ile paralellik

göstermektedir.

Canpolat (2001) öğretmen aile iş birliği ile ailelerin eğitim ihtiyaçlarının

belirlenmesine ilişkin yaptığı çalışmasında çocukları özel okulda okuyan aileler, okula

gittiklerinde öğretmenlere rahat ulaştıklarını, görüştüklerini, okulların aile iş birliğini

sağlamak amacıyla çalışmalar yaptığını ve rehberlik birimi ile sık sık görüştüklerini

belirtmiştir. Çalışmamızda görüşme yapılan kişilerin öğretmene ve yönetime ulaşılabilirliği

konusunda sıkıntı yaşamadığı belirtilmişlerdir. Yönetime ve öğretmene ulaşılabilirlik

konusunda bu çalışma da özel okul ya da kamu okulu diye ayrım yapılmayabilir.

Ulaşılabilirlik konusunda sıkıntı yaşanan kısmın veli boyutunda alt kamu okulunda

olduğunun bilgisi verilebilir.

Sonuç olarak kamu ortaokullarındaki ve özel ortaokullarda görülen okul- veli iş

birliğinin sağlanmasında veli ile kurulan iletişimin ve veliyi de işin içine dahil etmenin

önemli olduğu görülmüştür. Veli eğitim- öğretim sürecinde kendini de gördüğünde okula

karşı güveninin arttığı kendisine iletilebilir. Velinin sadece bir problem yaşandığı zaman

değil olumlu durumlarda da okuldan, öğretmenden geri bildirim beklediği tespit edilmiştir.

Velinin ilk olarak önem verdiği unsurun akademik durumda yaşanan düşüş olduğu ifade

edilebilir. Genel olarak okullarda veli toplantılarının dönemde bir olmak üzere yılda iki defa

yapıldığı tespit edilirken üst özel ve kamu okullarının veli ile görüşme durumlarının sadece

toplantılardan ibaret olmadığı ortaya çıkmıştır. Alt kamu okulunun veli kontrolünün yetersiz

olduğu tespit edilmiştir. Okulların veli ve öğrenci sosyal etkinliklerine önem verdikleri, her

okulun kendine özgü belirledikleri çalışmaların olduğu anlaşılmaktadır.

86

3.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Okul yöneticisi, öğretmen ve veli; okullardaki okul- veli iş birliğinin güçlü ve zayıf

yönlerini nasıl değerlendirmektedirler? İkinci alt probleme yönelik başlık altında; okul

yöneticisi, öğretmen ve velilerin; okullarındaki okul-veli iş birliğinin güçlü ve zayıf

yönlerini değerlendirmelerinden elde edilen bulgulara yer verilmiştir. Buna göre; okulların

iş birliği yapma konusunda avantaj olarak görülen, okulun güçlü yanları ile okulların iş

birliği yapma konusunda dezavantaj olarak görülen okulun zayıf yanları ve iş birliğini

zorlaştıran etmenlere değinilmiştir.

3.2.1. Okul Yöneticisi, Öğretmen ve Velinin Okullarındaki Okul- Veli İş Birliğinin

Güçlü ve Zayıf Yönlerinin İncelenmesi

Okul yöneticisi, öğretmen ve velilerin okullarındaki okul- veli iş birliğinin güçlü ve

zayıf yönlerini değerlendirmelerine ilişkin bulgulara aşağıda yer verilmiştir. Buna göre ilk

olarak okul yöneticisi, öğretmen ve velilerin okul veli iş birliğinde avantaj olarak gördükleri

okullarındaki güçlü yönlere ilişkin bulgulara ve paydaşların düşüncelerine yer verilmiştir.

Ardından okul yöneticisi, öğretmen ve velilerin okul veli iş birliğinde dezavantaj olarak

gördükleri okullarındaki zayıf yönleri ve iş birliğini zorlaştıran etmenlere ilişkin bulgulara

yer verilmiştir.

3.2.1.1. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul-veli iş birliğinin güçlü

yönlerinin incelenmesi

Tablo 3.4.’ de okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul-veli iş

birliğinin okullardaki güçlü yönlerin değerlendirmesine yönelik düşüncelere yer verilmiştir.

Tablo 3.4. Okul Veli İş Birliğinde Okulun Güçlü Yönleri

Okul-veli iş

birliğinde

okulun

güçlü

yönlerinin

incelenmesi

I. Durum AÖO II. Durum ÜÖO III. Durum

AKO IV. Durum ÜKO

Okul tarihsel geçmişinden

kaynaklı güven duyma,

öğretmen devir hızı

düşüklüğü, yönetimin veli

aramalarında öğretmene

baskı yapmaması,

yönetime ve öğretmene

kolay ulaşılabilirlik, veli

görüşmeleri

Yüksek akademik

ve sosyal başarı,

öğrenci takibi,

okul veli iş birliği,

yüksek öğretmen

memnuniyeti,

fiziki şartlardan

dolayı memnun

olma, sosyal

etkinlik yönü

kuvvetli

Proje

çalışmaları,

veliye yönelik

okuma-yazma

kursları,

görülen

bireysel öğrenci

başarıları,

öğretmen veli

iletişimi

Güçlü okul veli iş

birliği, yüksek

akademik başarı,

bilinçli veli

profili, yüksek

öğretmen

memnuniyeti,

güçlü öğretmen

kadrosu

87

Tablo 3.4.’de okul veli iş birliğinde okulların kendilerinde güçlü buldukları yönlere

ve bunlara ilişkin bulgulara aşağıda yer verilmiştir.

AÖO’ unun okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul veli iş birliğinde

okul yöneticinin güçlü yönleri ifade etmesine ilişkin, İzmir’in en eski okullarından biri

olduklarını belirterek okulun tarihsel geçmişine değinmiştir. Buna ilişkin okul müdür

yardımcısının belirttiği ifade şöyledir:

“Güçlü yanımız var tabi. İzmir gibi bir şehirde en eski kurumlardan biriyiz. …. ve

biz….. yıllık bir kurum …. ten beri ayaktayız zaten bu kadar yıl ayakta kalabilmek bir

şeylerin yolunda gittiğinin kanıtıdır. Çünkü …. yıldır hele şu piyasada çok kolay değil. Tabi

ödün vermediğimiz ilkelerimiz bizi ayakta tutar”.(Okulun tarihsel geçmişi, Zeynep Hanım,

müdür yardımcısı, AÖO)

Okulda öğretmenlerin çok sık değişmediği, şayet öğretmenle bir sorun yaşanıyorsa

bununla ilgili çözüm yoluna gittikleri okulun güçlü yanı olarak belirtilmiştir. Buna ilişkin

AÖO’ unun müdür yardımcısının belirttiği ifade şöyledir:

“Çok sık kadro değiştiren okul değiliz. Öğretmen sorun yaşadığında bu gitsin yenisi

gelsin diyen bir kurum değiliz bir problem de yaşayabiliriz öğretmenle ancak herkes hata

yapabilir düşüncesiyle deneyimleyerek öğretmeni gözden çıkarmak yerine öğretmeni

yetiştiren bir kurumuz aslında. Burası bir okul gibidir öğretmen yetiştirir”.(Öğretmen devir

hızı düşük, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

AÖO’ unun öğretmenin ifade ettiği okulun güçlü yanının üzerlerinde veli aramaları

konusunda yönetim tarafından baskı hissedilmemesinin olduğu aktarılmıştır. Ayrıca okul

veli iş birliğinin iyi kurulmasının, veli ile iletişimin sağlam olmasının öğrencinin başarısında

etkisi olduğu elde edilen bulgulardandır. Buna ilişkin öğretmenin aktardığı ifadeler şöyledir:

“Veli görüşmelerini bazı okulların veli için mutlaka aranacak dendiğini biliyorum

her hafta ya da iki hafta da bir arama yapılacak gibi durumlar olduğunu biliyorum.

Çalıştığımız kurumda öyle bir baskı şeklinde yok ama olumlu yanlarını gördüğünüzde zaten

sizde arama ihtiyacı duyuyorsunuz. Çünkü sınıf hakimiyetinde de etkili olduğunu

düşünüyorsunuz veli ile iletişimin. Bu yüzden yönetimin velilerle görüşme konusunda baskı

yapmaması bir avantaj”. (Veli ile iletişim kurma zorunluluğun olmaması, Ezgi Hanım,

öğretmen, AÖO)

88

“Veli ile iş birliği ne kadar güçlü olursa çocuğunda bağı o kadar güçlü oluyor. Çocuk

bir şeylerden haberdar olduğunuzu biliyor onunla ilgili bir problemin farkına varmanız ona

yaklaşmanızı da sağlıyor bazen. Sorunlu diye adlandırıp o çocuk sorunlu diye bir kenara

itmiyorsunuz gidip ilgileniyorsunuz. Bu da çocukta fark yaratabiliyor. Çok öğrenciyle yol

kat ettiğimi biliyorum bu sayede. Güçlü yan olarak düzenli görüşmelerin etkili olduğunu

düşünüyorum”. (düzenli veli görüşmesi, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

AÖO’ unun velisi okulun güçlü yanı olarak öğretmenlerin ilgili olduklarını ve

yönetime kolay ulaşabildiklerini iletmiştir. Buna ilişkin velinin ifadesi şöyledir:

“Yöneticiye ulaşmada rahat oluyoruz. Örnek; yaşadığımız bir sorun olduğunda

rahatlıkla konuşabiliyoruz öğretmen ile de müdürle de. Herkesle rahatlıkla konuşabiliyoruz.

Şikayetlerimizi dinleyip ona göre bizim şikayetlerimizi gidermeye çalışıyorlar”.(Yönetime

ve öğretmene kolay ulaşılabilirlik, Nurten Hanım, veli, AÖO)

“Öğretmenler daha çok ilgiyi öğrencilerine vermeye çalışıyor. Çocukların üzerine

çok düşüyorlar. Örnek sınav durumları, ek dersler, testlerde yanlış cevap çok çıkarınca ek

ders vermeleri. Bu durumdan memnunum”.(İlgili öğretmen profili, Nurten Hanım, veli,

AÖO)

ÜÖO’ unun paydaşlarının okul veli iş birliğinde okulun güçlü yönleri ifade etmesine

yönelik, akademik ve sosyal başarının yüksek olduğu, sıkı öğrenci takibinin yapıldığı ve

veli ile kurulan iş birliğinin kuvvetli olduğu aktarılmıştır. Sosyal etkinlikler yönünden de

okulun kendine özgü çalışmalarının olduğunu ve bunlara önem verdiklerini belirtmiştir.

Buna ilişkin aktarılan ifadeler aşağıda verilmiştir.

“Akademik anlamda İzmir’de son 8 yıldır sınav türü ne olursa olsun hep ilk üçte yer

alan okuluz bu lise düzeyinde üniversite yerleştirme sonuçları içinde öyle ortaokul

yerleştirme sonuçlarında da böyledir. Akademik anlamda güçlü bir okuluz”.(Akademik

başarı yüksek, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Akademik anlamda okul çok başarılı ama sportif sosyal etkinliklerde de okulun

başarılı yönleri var, Türkiye dereceleri var. Okul sadece TEOG başarısından ibaret değildir

bunun yanında sosyal başarıda önemlidir. Okulda önem veriyor esasında sadece ben değil.

Sporda başarılı sosyal etkinliklerde başarılı birçok çocuk var okulun”. (sosyal başarı yüksek,

Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

89

“Öğrencilerimiz rahatlıkla kafalarına bir sor takıldığı zaman derste anlamadıkları

şeyleri öğretmenleri fırsat bulup sorabilme imkanlarına sahipler. Öğrenci anlamadığını

söylediği zaman öğretmenimizle bire bir çalışma yapma imkanına sahipler. Burada öğrenci

herhangi bir alanda doyurulmadan bırakılmaz”.(Akademik çalışma yüksek, Özge Hanım,

müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Veli bu okulda öğrencisinin takip edildiğini biliyor. Öğrencinin başarılı olması için

her şey yapılıyor. Diyelim ki öğrencinin danışman öğretmeni öğrencimize haftalık çözmesi

gereken soru sayılarını verdiği zaman velide evde oturup onunla birlikte soruları tabi ki de

çözmüyor; ama öğrencinin hangi alanda zorlandıysa öğretmenimize yazıyor diyor ki bu

konuda zorlandığını gördüm bu konuda desteğinize ihtiyacım var. Bu hafta soruları şu kadar

zamanda bitirdi gibi dönütleri verebiliyorlar”. (Okul- veli iş birliği, öğrenci takibi, Özge

Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Okulda her 15 öğrencinin bir danışman öğretmeni vardır, o öğretmen öğrencinin tek

tek her şeyini günlük olarak takip ediyordur. Günlük çözmesi gereken soruyu çözdü mü

çözmedi mi normal öğretmen genel olarak kontrol ederken bireysel öğretmen tek tek kontrol

ediyor bir de haftada bir de onunla ilgili velilere rapor yazıyor. Diyor ki veliye bu hafta

öğrencinin şu kadar soru çözmesi lazımdı esasen bu kadar çözmüş şu derste şu eksiği var

gibi her hafta mutlaka genel bir değerlendirme veriyor. O anlamda sıkıntı yoktur. Öğrenci

takip ediliyor o konuda”. (Öğrenci takibi, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

“Okulun veli ile kurdukları iletişim ağı çok iyi bu sistemde. Velilerin ilgisi de okula

karşı çok iyi herkes gelip gidiyor. Öğretmenlerle iletişim iyi çünkü sistem oturmuş her

öğretmen ile sistem üzerinden konuşabiliyorsunuz. Veli olarak istediğiniz zaman

ulaşabiliyorsunuz tabi hemen gittim ulaştım diye bir şey yok buradan bir şey yazdığınızda

derstedir hemen cevap veremez ama ilk boşlukta hemen cevap veriyorlar. Geri dönmeyen

öğretmen yoktur cevap almadığınız yoktur mutlaka gerçekçi bildiğini kanıtlayan cevaplar

veriyorlar”. (Okul, öğretmen, veli iletişim ağı güçlü, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

“Kütüphane ya da sosyal tesis anlamında çocuklarımıza çok farklı seçenekler

sunabiliyoruz. Bizler daha farklı spor dallarıyla öğrencilerimize bu hizmeti veriyoruz.

Bugün öğrencilerimiz eskrim oynayabilir okulumuzda farklı tarzdaki ya da daha zor

ulaşabilecekleri sporları öğrencilerimize uygulayıp bunları getirmek bence çok daha fazla

avantaj. Ikıdo, eskrim gibi. Ayrıca burada robotik dersleri alıyorlar onlara ait

90

laboratuvarlarımız var farklı atölye çalışmalarını yaptıkları alanlarımız var. Müzik için, dans

için her türlü imkanları, çalışma alanlarını öğrenci bulabiliyor”. (Sosyal etkinlik yönü güçlü,

Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Okulda lego atölyeleri var birçok okulda olmayan, kulüpler çok iyi işliyor dışardan

çok fazla öğretmen getirtiliyor. Branşında öğretmenler getirtilip kukla gibi drama gibi

eskrim gibi her türlü jimnastik, zumba gibi çok ciddi yelpaze var o yelpazeyi çok iyi

dolduran bir okuluz. Kapalı spor salonumuz var kocaman soyunma odaları çocukların bir

sürü oyun alanları var bu anlamda okul çok güçlüdür. Müzik atölyeleri, resim atölyeleri çok

fazla öğrenciler ciddi anlamda fiziksel enerjilerini burada sarf edebiliyor. Okul çok büyük

okulun içi de sırf etkinlik dolu olduğundan bir şekilde geçiyor”. (Sosyal etkinlik yönü güçlü,

Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

ÜÖO’ unun müdür yardımcısının okuldaki öğretmenlerden kaynaklı memnuniyetin

yüksek olduğu buna karşılıkta öğretmenlerin devir hızının düşük olduğu ve sorun halinde

çözüm odaklı davranış sergilediklerini aktarmıştır. Buna ilişkin müdür yardımcısının

aktardığı ifade şöyledir:

“Okuldaki en güçlü yanımız öğretmenlerimizdir. Öğretmenlerimizle uzun sürelerdir

çalışıyoruz. Uzun soluklu çalıştığımız içinde öğretmenlerimiz okulumuzda hangi eğitimi

almak isterlerse istesinler yurt içi ya da yurt dışı hiç fark etmez kendilerini geliştirmek

istedikleri her alanda onların önünü açıyoruz. O eğitimleri alalarını sağlıyoruz.

Öğretmenlerimiz bizden ve velilerimizden hangi alanda iş birliği isterse o alanda seve seve

yapıyoruz”. (Öğretmen devir hızı düşük, öğretmen memnuniyeti yüksek, Özge Hanım,

müdür yardımcısı, ÜÖO)

ÜÖO’ unun fiziki olanaklarının çok iyi olduğu ve bu durumun veliyi memnun ettiği

iletilmiştir. Buna ilişkin belirtilen ifadeler şöyledir:

“Kampüsümüz çok büyük öğrenciler teneffüste 10 dk lık arada istedikleri alanda

oynayarak değerlendirebiliyorlar doğayla iç içeler. Şehir merkezinden gürültüden ve şehrin

stresinden uzak bir alandayız”.(Okulun fiziki şartları yüksek, Özge Hanım, müdür

yardımcısı, ÜÖO)

“Fiziksel anlamda çok güçlüyüz. Okulun hiçbir eksiği yok. Yüzme havuz yok ama

bu değil güçlü taraf tören alanımız var tepede ısıtmalı, açık alanda tören yapabiliyoruz.

91

Okulumuz laik okuldur bayramlar her zaman gününde kutlanır. Soğuk kar kış bizi

etkilemiyor okulun şartlarından dolayı”. (Okulun fiziki şartları yüksek, Şeyma Hanım,

öğretmen, ÜÖO)

ÜÖO’ unun yönetim biriminin okulda güçlü olduğu aktarılmıştır. Alanında uzman

kişilerin seçildiği iletilmiştir. Veliden gelen dönütlerin dinlendiği ancak son sözün yine de

okul yönetime ait olduğu anlaşılmıştır. Velinin okulun iç işleyişine katılamadığı

görülmüştür. Buna ilişkin belirtilen ifadeler aşağıda aktarılmıştır.

“Yönetim açısından okulun yöneticileri iyidir, hep alanında seçilmiş insanlardır.

Hem okul adına hem öğrenci adına başarılı insanlar o da bazı şeyleri kolaylaştırıyor.

Tecrübeli kişiler olduğundan bir şeyleri hemen çözüyorlar”. (Güçlü yönetim profili, Yusuf

Bey, veli, ÜÖO)

“Bir sorun olduğunda dile getiriyoruz ama tabi ki çok karışamıyoruz iç işleyişlerine.

Yönetiminde tabi kendilerine göre kurdukları bir sistem var o kuralların dışına pek

çıkmıyorlar. Kendinizce çözüm üretebiliyorsunuz ancak diyorlar ki bizim yapımız tarzımız

düşüncemiz bu yönde biz zaten başarılı okuluz, bizde ancak ufak tefek müdahale

edebiliyoruz”.(Dik duruşa sahip yönetim anlayışı hakim, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

AKO’ unun okul yöneticisinin, öğretmen ve velinin okullarındaki okul veli iş

birliğinde okul yöneticisinin güçlü yönleri ifade etmesine ilişkin, okuldaki proje

çalışmalarının olduğu, okuma yazma bilmeyen veliye dönük kurs açıldığını ifade etmiştir.

Buna yönelik okul müdür yardımcısının ifade ettikleri aşağıda yer almıştır.

“Bizim okulumuz proje gerçekleştirmekte. Erasmus projesi gerçekleştirdik

öğrencilere İngilizce öğretmenlerimiz öğrencilerle çalışmalar yaptı, yurt dışlarına gittikleri

ülkeler oldu, yurt dışından da okulumuza gelenler oldu”.(Proje çalışması, Berk Bey, müdür

yardımcısı, AKO)

“Hafta içi kurs ve etkinlikler yapılır. Bu yıl okuma yazma kursu açıldı velilere 25-30

a yakın öğrenci velisine bundan katkı sağladı. Halk eğitimden öğretmenler geliyor biz fiziki

şart sağlıyoruz velilerimize”.( Veliye yönelik okuma-yazma kursu, Berk Bey, müdür

yardımcısı, AKO)

AKO’ un da görülen akademik başarısızlığa karşın okulda sosyal başarının olduğu

aktarılmıştır. Öğrencilerin derste gösterdiği disiplinsizliğe, düzensizliğe karşın spor

92

faaliyetlerinde disiplinli oldukları ve spor öğretmenlerinin bundan duyduğu memnuniyet

aktarılmıştır. Öğrencilerin sporda başarı elde ettikleri iletilmiştir. Buna yönelik öğretmenin

ifadeleri şöyledir:

“Sosyal başarısı konusunda okul zaten başarılıdır. Futbolda, jimnastikte, bocce de o

konularda başarılılar. Paraları olmadığı için veli dışarıda kurslara gönderemiyor, onlar için

tek kurs bunlar. Okulda egzersiz çalışması yapıyor öğretmenler oraya geliyorlar. Orada da

gerçekten başarı elde ediyorlar. Geçen sene futbolda birincilikleri vardı. Bu sene de 3.

Oldular mesela. Sosyal başarı da çok yüksekler”.(Sosyal etkinliklerde başarı, Yağmur

Hanım, öğretmen, AKO) sosyal başarısı yüksek eklenecek

“İlgi alanları biraz farklıdır. Matematik değil de futbol. Kendilerini o alanda başarılı

görüyorlar. Öğretmenleri o çalışmaları hiç aksatmadıklarını söyledi. Çok memnun

olduklarını söylediler biz o kadar şikayet ederken onlar memnunlarmış. Hiç çalışmayı

aksatmıyorlar düzenli geliyorlar diyerekten. Ama orada kurulan disiplin bizim derslerimizde

yoktur. Keşke bizimkilerde de olsa.”(Sosyal etkinliklerde başarı, Yağmur Hanım, öğretmen,

AKO)

AKO’ unda öğretmen okulun güçlü yanı olarak çok fazla unsurun olmadığını başarı

anlamında yetersiz kalındığını sadece bireysel başarı, öğrencinin bireysel gayreti ile

karşılaştıklarına değinmiştir. Veli ise okul veli iş birliğinin güçlü yanı olarak öğretmen

ilgisine vurgu yapmıştır. Buna yönelik öğretmen ve velinin aktardığı ifadeler şöyledir:

“Başarıda bireysel başarılar var. Gerçekten çabalayanlar var. Geçen sene teneffüs

aralarında bile sorun çözen öğrencilerim vardı. Beni hiçbir teneffüse çıkarmayan

öğrencilerim vardı. Güzelleri de vardı. Her teneffüs sorularını biriktirmiş soruyor bende

çözüyordum. Bende onlar için kalıyordum derste de sormuyorlardı. Derste çünkü

başkalarının hakkı yenmez teneffüste gelip direk soru çözüyorduk”. (Bireysel başarı,

Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Öğretmenlerle iletişimde sıkıntı yoktur. Mesela S… hocamız bir şey olsa danışır.

Ben de fikrimi söylerim”. (Öğretmen-veli iletişimi, Seda Hanım, veli, AKO)

ÜKO’ nun okul yönetici, öğretmen ve velinin okullarındaki okul veli iş birliğinde

okul yöneticinin güçlü yönleri ifade etmesine ilişkin, okulun veli ile iletişimin, iş birliğin

sağlam olduğu ve okulda bilinçli veli profilinin hakim olduğu belirtilmiştir. Okulda

93

sağlanan veli ile güçlü iş birliğinin öğrencinin başarısına da yansıdığı ve akademik odaklı

bir okul olduğu ifade edilmiştir. Buna yönelik aktarılan ifadelere aşağıda yer verilmiştir.

“Okulda başarı olduğu için veli her şeye varız diyor. Her şeye katlanıyor bu yüzden.

Çünkü gereken çaba öğretmende fazlasıyla sağlandığı için ve onlarda bunu gördüğü için

gereken desteği biz istemesek de vermek zorunda kalıyor. Bakıyor bir çaba var gayret var

öğretmenler canla başla mücadele ediyor o zaman o da bakıyor ki bir çalışma var bende

ortak olayım diyor. Çünkü başarı geldiğinde buna ortak olmak istiyor. Benimde desteğim

vardı, burada bende yer aldım burada benim de çocuğum vardı. Genel olarak bu vardır zaten

başarıya ortak olmak kötü olduğunda da kaçmak”. (Okul-veli iş birliği, Burak Bey, müdür,

ÜKO)

“Öğrenci profili açısından okulumuzun başarı düzeyi yüksek. Her sene aslında bu

durum değişiyor mahalli aldığımızdan ötürü”.(Akademik başarı, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Burası genel olarak memur kesime hitap ediyor bu yüzden de veliler lisans mezunu

çocuğunu nereye yönlendirmesi gerekiyor biliyor. Örnek veriyorum bir enstrüman çalması

gerektiğini biliyor nereye yönlendireceğini biliyor sana bağlı kalmıyor sadece. Sınavda bile

şu sorular çıkacakmış doğru mu diye sana gelebiliyor. Gereğinden fazla bilinçli velidir”.

(Bilinçli veli profili, Burak Bey, müdür, ÜKO)

ÜKO’ unda öğretmenlerin öğrenci ve veliye karşı ilgi düzeylerinin yüksek olması

okulun güçlü yönü olarak ifade edilmiştir. Okulda görülen öğretmen memnuniyeti ve

yönetimden memnuniyetin yüksek olduğu veli tarafından aktarılmıştır. Buna yönelik müdür,

öğretmenin ve velinin aktardığı ifadeler şöyledir:

“Bir öğretmen derse girdiğinde o dersin hakimidir. Öğretmene iyi veya kötü

diyebileceğimiz durum yoktur öğretmenin en iyisini yapacağına inanıyorum. Öğretmenlik

vicdan muhakemesidir vicdanlı olan her insan derse girdiğinde gerektiğini verecektir biz

bundan tamamen eminiz tereddütümüz yok o yüzden”.(Öğretmenin çabası, Burak Bey,

müdür, ÜKO)

“Çok iyi bir öğretmen kadrosu var. Öğretmenlerimizin iletişim becerileri de iyi.

Karşımızda zor bir veli profili var eğitim düzeyi yüksek, dolayısıyla öğretmenlerden çok

öğretmenlik yapan tarz veliler var buna rağmen öğretmen arkadaşlar alanlarına hakimler

iletişim becerileri yüksek. Veli ile karşılaştıklarında elleri ayakları birbirine dolaşmıyor,

94

tecrübeliler tüm bunlar avantajdır. Rehberlik servisine bu durum daha az problem halinde

geri dönüyor. Çocuğa davranma ile ilgili vs biz o sorunları yaşamıyoruz”. (Güçlü öğretmen

kadrosu- iletişim becerileri yüksek öğretmen profili, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Öğretmenlerle iletişim çok daha iyidir. Okulun müdürden daha çok öğretmen veli

iletişimi çok güzeldir. Türkçe öğretmenimiz mesela çok iyidir bir kez arasam hemen dönüş

yapar. Çocuğumla ilgili sıkıntı olduğunda bilgi veriyor”.(Güçlü öğretmen-veli iletişimi,

Duygu Hanım, veli, ÜKO)

Yıl içerisinde bilinçli veli profili ile karşılaştıklarını ancak bu durumun veli

tarafından sürece dahil olmak istenmesi ve kendilerine verilen söz hakkının fazlasıyla talep

etmelerine yol açtığına değinilmiştir. Velinin bu isteğine karşılık yönetimin bu konuda dik

bir duruş sergiledikleri müdürün ilettikleri ifadelerden elde edilen bulgulardır

“Veli öğretmenlere karışıyor yani tereciye tere satmaya çalışıyor. Bu da ister istemez

öğretmene ve idareye yansıyor. Ben daha iyi biliyorum pozisyonuna giriyor veli öğretmeni

sıkıştırmaya başlıyor şöyle yapılsa ya da böyle yapılsa diyerek. En mükemmelini yaparım

dediğimiz veliyi bile sınıfa koyduğumuzda en kötü dediği öğretmen kadar dersi anlatacağına

inanmıyorum çünkü kapı kapandığında işler değişiyor işin içine girdi mi iş değişiyor herkes

şöyle yapsak yapalım hadi aa yok buraya geldi mi iş değişiyor”. (Sürece dahil olmak isteyen

veliye karşın yönetimin dik duruş sergilemesi, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Yönetim açısından, veli ne kadar ısrarcı olur yönetimin üstüne giderse yönetimde

karşıya o şekilde dönüş yapar. Müdür de çok önemli güçlü olması gerekiyor. Okulumuz

iletişim anlamında, okul müdürü anlamında çok iyidir”. (Okul yönetiminden memnun olma,

Duygu Hanım, veli, ÜKO)

ÜKO’ unun velisinin okulun güçlü yanı olarak, öğretmenlerin öğrencinin akademik

durumu ile ilgili yönlendirme yapıp ek kaynak belirttiklerini, gerekli durumlarda okula

maddi destekte bulunduğunu aktarmıştır. Buna yönelik velinin aktardığı ifadeler şöyledir:

“Okula çocuğumla ilgili bilgi almaya giderim korkularım vardır onla ilgili giderim.

Olumlu bir durum olduğunda da dönüyorlar. Seneye benim oğlum LGS’ ye girecek ben

oğlum için en iyisini istiyorum diyerek öğretmene telefon açtım dershane olarak nereye

göndereyim benim bu anlamda korkularım var acaba başarabilir mi? O da bana dedi ki o her

yerde yapar. Onun için program önemli isim önemli değil ben size buraya gönderin

95

diyemem yani sıkıntı olduğunda değil ben her konuda öğretmenimize danışabiliyorum.

Öğrencisinin arkasında duran öğretmenlerdir, hepsine gittiğimde görüşme yapmaya boş

döndürmüyorlar bana yol gösteriyor rahatlıyorum onlarla konuşunca.”.(Öğretmenin veliyi

yönlendirmesi, Duygu Hanım, veli, AKO)

“Okulu çok seven veliler var. İlgili velilerde var diyelim ki sınıfın sıraları eski

sıraları değiştiren veliler var. Okula güneş çok geliyor diye camlara film kaplatanlarda var

ilgili veliler çok destek oluyorlar”.(Velinin maddi desteği, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

3.2.1.2. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul-veli iş birliğinin zayıf

yönlerinin incelenmesi

Okul yönetici, öğretmen ve velinin okullarındaki okul-veli iş birliğinin zayıf

yönlerini değerlendirmesine ilişkin bulgulara ve buna ilişkin düşüncelere aşağıda yer

verilmiştir.

Tablo 3.5. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul veli iş birliğinin zayıf yönleri

Okul-veli iş

birliğinde

zayıf

yönlerin

incelenmesi

I. Durum AÖO II. Durum ÜÖO III. Durum

AKO IV. Durum ÜKO

Fiziki şartlar (park

sorunu), veliye fazla

söz hakkı tanıma,

değişikliğe kapalı

yönetim, veli ile

görüşmeyen öğretmen,

öğretmenler

arasındaki rekabet,

olumsuz durumu veli

ile paylaşamama,

sorun halinde velinin

lehine karar verme,

öğretmenden tek

taraflı çözüm

bekleme, veli etkinlik

azlığı

Yönetimin

dezavantaj olarak

bir durum

görmemesi,

öğretmenin velinin

lehine alınan karar

sonucu işe

yabancılaşması,

başarı sonrası

öğrenciye gösterilen

motivasyon

eksikliği

İkili eğitimden

dolayı

zorluklar, düşük

veli katılımı,

okulun fiziki

yetersizliği, veli

ilgisizliği,

görülen bireysel

başarı

İkili eğitimden

dolayı zorluklar,

veli iletişimsizliği

(zamana zaman),

veli

toplantılarındaki

plansızlık, velilerin

maddi yardım

konusundaki

duyarsızlıkları,

okulun fiziki

imkanları

Tablo 3.5.’de görüldüğü gibi okul yönetici, öğretmen ve velinin okullarındaki okul-

veli iş birliğinin okullar açısından zayıf yönlerinin, okulun fiziki imkan yetersizliği, devlet

okullarında ikili eğitimden kaynaklı yaşanan zorluklar, değişikliğe kapalı yönetim anlayışı,

sorun halinde yönetimin velinin lehine karar alması ve motivasyon eksikliği gibi okulların

yapılarına göre değişiklik gösteren ifadelerde bulunmuşlardır. Buna göre 4 durumun, okul

veli iş birliğinde okullarında zayıf buldukları yönlere ilişkin düşüncelere aşağıda yer

verilmiştir.

96

AÖO’ unda görülen zayıf yanlarına ilişkin müdür yardımcısı okulun fiziki

şartlarından olan park sorunundan kaynaklı olumsuz yaşadıklarını belirtmiştir. Müdür

yardımcısının bu konuda belirttiği ifade şöyledir:

“Okul çok merdivenli ve bina olarak zorlayıcı oluyor park yeri bulmada buraya

gelirken zorlandıklarını ifade ederler. Bize ulaşmakta merdiven sayısı fazla olduğundan

dolayı eleştiri alıyoruz”.(Park sorunu, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

Okulun eski tarihinin olmasından kaynaklı değişmeyen kalıp yargıların olduğu,

yönetim tarafından geçmişten günümüze getirildiği ve değiştirilmediği iletilmiştir. Ayrıca

okulun geçmişinin eski olmasından kaynaklı fiziksel şartların yetersiz olduğu belirtilmiştir.

Buna yönelik aktarılan ifadeler şöyledir:

“Bizim okulumuz eski bir okul bu anlamda özeleştiride yaparsam kendi çalıştığım

kurum adına kendini çok değiştirmeye geliştirmeye çalışmıyor çok kalıp bir yargı var

yönetimsel boyutta”. (Değişikliğe kapalı yönetim, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“Köklü bir kurum olduğu imajı var ama etraftaki birçok farklı okula baktığımızda

fiziksel koşulları daha iyi olması sebebiyle öğrenci kayıtlarına sebep olabiliyor. Bir özel

okula yolladığın zaman iyi bir spor salonu olsun güzel bir bahçesi olsun kantini olsun gibi

noktalara dikkat edildiğini düşünüyorum veli olarak. Verdiği belli bir ücretin karşılığını

bekliyor. Bazı noktalar eksik kaldığında fiziki olarak bu kayıt boyutunda olumsuz

yansıyabiliyor. İki şeyi dengelemek önemli, daha iyi laboratuvarlar, daha iyi sınıf ortamı

düzenlenebilirse belki daha etkili olabilir diye düşünüyorum”.(Okulun fiziki şartları, Ezgi

Hanım, öğretmen, AÖO)

AÖO’ unun okul yöneticinin okullarındaki zayıf yönlerinin veliye fazla söz hakkı

tanıdıklarını ve velinin sürece müdahale edebildiği belirtmiştir. Buna yönelik müdür

yardımcısının aktardığı ifadeler şöyledir:

“Çok insani taraflarımız olduğunu düşünüyorum karşı tarafa söz hakkı tanıyoruz.

Veli de bizi çok rahat eleştirebilir. Biz buna belki dezavantaj olarak bakabiliriz veliye de

çok fazla söz hakkı veren demokratik bir yer burası. Okul ile fikrini açık net ifade ederler

biz de doğrudur değildir diye iletiriz. Çok net kuralları vardır bazı okulların veliye dur der

biz daha çok işin içine katarız. Bizde fazla müdahale vardır”.(Veliye fazla söz hakkı tanıma,

Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

97

“Bazı veliler iş birliğinden çok duruma müdahil olacak şekilde davranabiliyor o

samimiyeti sizin bir eksikliğiniz olarak ya da bir hatanız olarak görebiliyorlar. O zamanda

eleştirel yaklaşıp okulun eksik kaldığını düşünerek duruma dahil oluyorlar işte şöyle yapın

böyle edin gibi tavsiyelerde bulunmaya çalışıyorlar. Sizin işinizi size öğretmeye çalışan

cümlelere dönüşebiliyor bazen olaylar”.(Velinin fazla söz hakkının olması, Ezgi Hanım,

öğretmen, AÖO)

AÖO’ u öğretmenin okullarındaki zayıf yönlerinin, bazı öğretmenlerin veli ile

görüşme yapmadığını ve bunun olumsuz sonuçları beraberinde getirdiğini iletmiştir. Buna

yönelik öğretmenin aktardığı ifadeler şöyledir:

“Yönetimin velilerle görüşme konusunda baskı yapmaması bir avantaj ama hiç

yapmayan arkadaşlarda oluyor. Bir bakıyorsunuz siz arama yapmışsınız ama bir diğeri ben

ona zaman ayıramam deyip aramayanlar oluyor ama bunun da olumsuz dönütleri oluyor o

öğretmen adına. Ben zümre başkanıyım aynı zamanda zümremizden aramayan olduğu

zaman başka velilerden arandığını duyduğu zaman bizim öğretmenimiz aramadı bizim

öğretmenimiz ilgilenmedi oluyor ama onun adına olumsuz bir durum oluyor”.(Veli ile

görüşmeyen öğretmen, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

Öğretmenlerin kendi aralarında yaşadıkları rekabet durumunun olduğu ve

öğretmenin öğrenci ile yaşadığı olumsuz duruma başka öğretmeninde aynı durumu yaşamış

olmasına rağmen karşı tarafa sorun yokmuş gibi yansıtması okulun öğretmenler açısından

zayıf yönü olarak belirtilmiştir. Buna yönelik öğretmenin aktardığı ifade şöyledir:

“Bazı öğretmen arkadaşlar arama konusunda ya da aktif sorun kronikleştiğinde

öğretmenler odasında konuşuyorsunuz diyorsunuz ki a çocuğu ya da a kişisi benim

dersimde çok konuşuyor ya da ödev yapmıyor. Öğretmenlerde a ben de hiç öyle değil deyip

üstünü örtme de var. Kendi eksikliği görülmesin diye aslında var olan sorunu yokmuş gibi

hani ben iyi bir öğretmenim bana yapmıyor sana yapıyor moduna da girebiliyor. Bak ben

şöyle yapıyorum ve bende yapmasını sağlıyorum sende böyle yap demek yerine ben iyiyim

sen kötüsüne getiriyor. İki öğretmen iş birliği yapması gerekirken birbirleriyle rekabet

durumu ortaya çıkıyor. Aynı iş ortamında olmaması gerekiyor ama bireysel hırslar

girebiliyor bende iyi sende kötü o zaman sen iyi öğretmen değilsin imajı iması oluyor”.

(Öğretmenlerin arasındaki rekabet durumu, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

98

AÖO’ unda öğretmen-veli arasında yaşanan problem halinde okul yönetiminin

velinin lehine karar verdiği gerekirse öğretmenin okuldan ayrılmasının istendiği

aktarılmıştır. Özel okulda bulunuyor olmaktan dolayı veliye çocuğu ile ilgili olumsuz her

bilginin paylaşılamadığı iletilmiştir. Ayrıca velilerin bazı durumlarda öğretmeni yetersiz

gördüğü ve öğrenciden kaynaklı olumsuzluklarda öğretmenden tek taraflı çözüm bekleme

anlayışında olduğu görülmüştür. Buna yönelik belirtilen ifadeler şöyledir:

“…..sorun duymak istemeyen veliler benim öğretmenim çözüm üretmek için aradı

diye düşünmeyip benim çocuğumun sorunlu olduğunu dile getirmeye çalışıyor deyip

savunmaya geçip sizi aciz gösteriyor. O zaman sizin otoritenizin yerinde olmadığını ya da

sizin dersi dinletemediğinizi ya da çocuğuna söz dinletemediğinizi düşünebiliyor bu da

dezavantaj oluyor. Sizin orada ki hakimiyet kurma çabanızı yanlış anlayıp ya da bundan

destek alma çabanızı yanlış anlayıp sizin bir eksikliğiniz olarak görebiliyor bu da bir

dezavantajdır diye düşünüyorum”.(Olumsuz durumun veli ile paylaşılamaması, Ezgi Hanım,

öğretmen, AÖO)

“…..geçen sene bir öğretmen çocuklara biraz sert davranmış birkaç veliden şikayet

gelmiş. Örnek, kötü ama öğretmen meselesinde şikayet ettiğimizde, çocukların velilere

şikayette bulunması, velilerinde okul yönetimine şikayette bulunması. Beş altı velinin

şikayette bulunması yönetimi harekete geçirmiş durumda. Bir durum karşısında veliler

organize olabiliyor. Sonucunda da yönetim velinin şikayetleri doğrultusunda kararlar

alabiliyor. Burada müdüre şikayet ettiğin zaman sözleşmesi yenilenmeye biliyor

öğretmenin”.(Sorun halinde yönetimin velinin lehine karar alması, Nurten Hanım, veli,

AÖO)

“Veli kendisinin de işin içine girmesi yönünde bir beklentiyi değil öğretmenin

yetersiz kaldığını düşünüyor. Siz ona ödevini yaptıramadınız noktasında karşınıza çıkıyor ya

da ben bunu burada sağlayamam siz orada sağlayın gibi noktalara gelebiliyor. Derste dikkati

bugün çok dağınıktı etrafıyla çok ilgilendi dediğinizde e siz sustursaydınız siz yok

muydunuz noktalarına gelebiliyor”.(Öğretmenin veli tarafından yetersiz görmesi, Ezgi

Hanım, öğretmen, AÖO)

“Veliyi arama sebebiniz aslında bilgi vermek ve yardımcı olmasını sağlamak ama

yardımcı olmaktan çok size işinizi öğreten noktalara gelebiliyor. Örnek vereyim Ali düzenli

olarak ödev yapmıyor arıyorsunuz e ben ne yapabilirim bu noktada siz bir ceza verin diyor.

99

Veli bu noktada ya sizin eksik kaldığınızı düşünüyor çocuğunda kusur aramak yerine ya da

çocuğuna evet öğretmenin beni ödevlerini düzenli yapmadığın konusunda aradı artık buna

daha dikkatli olman gerekiyor demek yerine siz yaptırın ya da bir ceza verin hani tek taraflı

çözüm bekliyor”. (Tek taraflı öğretmenden çözüm bekleme, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

Okuldaki veli etkinliklerin yetersiz olması velinin okuldaki zayıf yön olarak belirttiği

ifadedir. Buna yönelik aktarılan ifadede şöyledir:

“Okul aile birliği okul yönetimi velilerin bir araya getirme imkanlarını biraz daha

fazlalaştırsalar daha iyi olur diye düşünüyorum. Orada eksik var. Daha fazla bir araya

gelinebilir. Okulun özel günlerdeki veli etkinliklerini biraz daha çoğaltmaları gerekir diye

düşünüyorum”.(Veli etkinliklerinin azlığı, Nurten Hanım, veli, AÖO)

ÜÖO’ unun okul yöneticinin okullarında okul-veli iş birliğinde zayıf yönlerinin

bulunmadığını yapılan toplantılarda kendilerini yenilemeye dönük düşüncelerinin olduğunu

ve velinin de düşüncelerini ifade edebileceği ortamların sunulduğu aktarılmıştır. Buna

yönelik müdür yardımcısının aktardığı ifade şöyledir:

“Okulumuzun dezavantaj olarak bir yanı yoktur. . Bizim ortak amacımız çocuksa

eğer herkes bu yönde çalışma yapıyorsa ve buradaki çalışmanın sonucunda karşılıklı her iki

tarafta çıkan üründen mutlu oluyorsa dezavantaj olarak durum yaşamanız söz konusu

değil”.(Yönetimin dezavantaj durum bulamaması, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

ÜÖO’ da öğretmen ile veli arasında yaşanılan bir problem halinde yönetimin velinin

lehine karar verdiği, bunun sonucunda da öğretmenin okuldan uzaklaştığı ve işine

yabancılaşması öğretmenin okulun zayıf yönüne yönelik ifadedir. Öğretmenin buna ilişkin

aktarımı şöyledir:

“Yönetim, öğretmenin yanında hareket etmeli önce öğretmenini dinlemeli. Bizde

veliye biz bu işi çözeriz aman siz merak etmeyin dedikleri içinde veli bizde kendini çok

güçlü ve hakim hissediyor. Bunun aşılması gerekiyor okul bu anlamda zorluyor”.(Sorun

halinde yönetimin velinin lehine karar alması, Şeyma hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Problem halinde yönetim eğer veliye inanırsa bizi sorgulama yoluna gidiyor. Bu

bizi okuldan uzaklaştırıyor yaptığımız işten uzaklaştırıyor”.(Öğretmenin işine

yabancılaşması, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

100

ÜÖO’ unda öğrencinin kazandığı başarı sonrası yönetim tarafından gerekli manevi

desteğin görülememesi ve motivasyon düşüşünün yaşanması velinin okulun zayıf yönü

olarak belirttiği ifadedir. Ayrıca veliye göre okulun bir zayıf yönü de sosyal başarıların

akademik başarının gerisinde kaldığıdır.

“Akademik anlamda okul çok başarılı, Türkiye dereceleri var ama bununla ilgili

hiçbir bakış açıları yok. Çocuklara karşı hiçbir destekleri yok manevi anlamda velilere olan

destekten bahsetmiyorum. Burstan filan bahsetmiyorum o zaten yok. Bence en önemli eksik

yönleri o okul sahibinin mantalitesi mi deyim ondan kaynaklı okula yerleşmiş düşünce mi

deyim. Çok ciddi başarılar olmasına rağmen onları yok görüyorlar. Okulun tek eksiği bu

bence”.( başarı sonrası manevi destek eksikliği, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

“Kendi adıma söyleyim benim çocuğum basketbol oynuyor iki sene önce ikinci bu

sene Türkiye 3.sü oldular ama hiçbir söz bile yok değerlendirme yok başarılı çocuklara burs

filan vermeyi iki çift söz bile yok. Ben olsam mesela en azından bir kalem alıp üzerlerine

isimlerini yazıp hediye derdim. Motivasyon düşünceleri sıfır”.(Okulun motivasyon

eksikliği, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

“Okul, başarılı ama onları yok sayıp biz akademik anlamda başarılıyız diyen bir

okuldur. Türkiye 3.sü olmuş bir takıma şu yapılmaz geldikten sonraki pazartesi bu çocuklar

derece almıştır diyerekten geçiştirilmez. Bu gibi eksikleri var. İnternet sitesinde görüyorum

hep sadece orada yazıp geçiliyor o aşamaya getiren çocuğa gerçek değer verilmiyor ama

okul onları çok güzel kullanıyor. Bence o çocuklar hak ettikleri değeri almıyorlar sadece

sporda değil diğer branşlarda da öyle. Okulun bir sürü milli sporcusu var okul kaynaklı değil

kulüp kaynaklı ama sonuçta okul adına yarışıyorlar ve okul adına Türkiye dereceleri elde

ediyorlar sürekli. Ama okul diyor ki bizim için onlar önemli değil söylerken ama reklam

yaparken hep en önde bunlar var. Tek eksikleri okulun budur”. (Başarılar sonrasındaki

motivasyon eksikliği, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

AKO’ unun okul yönetici, öğretmen ve velinin okuldaki okul veli iş birliğinde zayıf

kalınan noktalarla ilgili ortak düşüncelerinin olduğu belirlenmiştir. Buna göre okulda zayıf

kalınan yönler; veli ilgisizliği, ailevi sebeplerden dolayı velinin okula katılım düşüklüğü,

okulun fiziki yetersizliği, okuldaki donanım eksikliği aktarılmıştır. Tüm bunlara

bakıldığında okulda öğretmen motivasyonunun düşük olduğu ve öğrencinin başarısının

101

geride kaldığı söylenebilir. Ayrıca devlet okullarında yaşanan ikili eğitimin beraberinde

getirdiği olumsuzluklar iletilmiştir. Buna yönelik paydaşların aktardığı ifadeler şöyledir:

“Okulda veliden kaynaklanan durumlar oluyor; ailenin iş durumu, anne babanın

çalışıyor olması, bu bölgedeki aileler fazla çocuk sahibi çocuklarını bırakacak kimse

olmadığı için toplantılara gelemedikleri oluyor. Küçük çocuklarından ayrılamıyor eve

bağımlı hale geliyor. Biz veliden daha fazla katılım bekleriz”.(Ailevi sebeplerden dolayı

düşük veli katılımı, Berk Bey, müdür yardımcısı, AKO)

“Okulun bahçesine yeni bina yapılmak isteniyor. Onun için okulumuz son halini

almış durumda değil, toprak alanımız var yağmurlu havalarda çamurlu oluyor okula toprak

taşınıyor. Ek bina yeni okul yapılması planlanan bir okul bu durum dezavantaj oluyor.

Okula son şekli verilemiyor”.(Okulun fiziki yetersizliği, Berk Bey, müdür yardımcısı,

AKO)

“Çok eksiğimiz var okul olarak. Laboratuvarların baya eksiği var. Kütüphanemiz

yok mesela. Spor salonu yok. Teknoloji tasarım odaları yok. Çocukların soyunup

giyinebilecekleri odalar yok. Laboratuvarda aşağı katta bir odayı su basıyor arada. Bilişim

sınıfında da bilgisayarlar eski baya. Fiziki anlamda pek bir şey yok açıkçası”.(Okulun fiziki

yetersizliği, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Okulumuz küçük spor salonumuz yok mesela. Daha büyük temiz bir yer olsa benim

imkanım olsa ben okulu büyüteceğim”.(Okulun fiziki yetersizliği, Seda Hanım, veli, AKO)

“Genelde iyi olan öğrencilerin velileri toplantılara katılıyor diğer öğrenci velileri

daha az katılıyor. Velilerde öğrencinin durumunu bildikleri için toplantılardan uzak

kalıyor”. (Başarısı düşük öğrenci velilerin okula ilgisizliği, Berk Bey, müdür yardımcısı,

AKO)

“Veli çalışmalara katılmıyor 3-5 veli ile yürütülüyor. Velilerimizin doyumsuz olup

bahaneler üretmesi Yok efendim okul küçük okul yetersiz 3 yıldır okula gelmeyen veli gün

gelir okula geldiğinde de yok efendim siz benim çocuğuma şunu yapmadınız diyebiliyor

okulun kapısından girmemiştir. Karşı ev mesela veliye sorun bakalım? Kaç kere gitmiştir

çocuğunun okuluna durumunu sormak için, yakın olmasının da bir faydası olmuyor”. (Veli

ilgisizliği, Seda Hanım, veli, AKO)

102

“Öğretmen olarak burada çalışmak kolay değil. Olay yaşanıyor çocuk gözünün

önünde küfür ediyor sana da tersleniyor veliye diyorsun gelmeniz lazım görüşülecek

anlatılacak ve bu veli okula gelmiyor. Bizlerde belki gidip yerlerinde sıkıştırabiliriz ama biz

de onu yapmıyoruz. Gelmeyen veliyi de nasıl getireceksiniz gidip evine öyle bulmam lazım.

En son onu yapacağız zaten evlerine gidip toplayacağız”.(Öğretmenin motivasyon

düşüklüğü, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Öğrenci kötü zaten. Başarıda bireysel başarılar var”.(Düşük öğrenci başarısı,

Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Fiziksel koşullar olarak, sabahçı öğlenci eğitimin olması bir dezavantajdır. Tam gün

olsa daha iyi şartlara sahip olunur, öğrenci ve veli açısından”.(İkili eğitimin zorluğu, Berk

Bey, müdür yardımcısı, AKO)

“Okulun saatleri çok sıkıntıdır. İkili eğitim hakikatten de çok zor bir şey. Tek eğitim

olacak çocuklarımız 13.40 ta giriyor derse 19.30 da çıkıyor mesela. Çocuğun eve gelmesi

20.00 i buluyor eve gelecek yemek yiyecek anne yorgunum bu saatten sonra ders çalışamam

ki diyor. Beyin doluyor 20.00’den sonra çalışmak istemiyor sabahta uyuyayım diyor rahat

olayım diyor baskı da kuramıyorsunuz 2 ye 20 kala ne demektir. İkili eğitim çocuğun

performansı açısından dezavantajlıdır”.(İkili eğitimin zorluğu, Seda Hanım, veli, AKO)

ÜKO’ da ki okul yöneticinin okul veli iş birliğinde okulda gördüğü zayıf yönlerin

veli ile yanlış anlaşılmadan kaynaklı iletişimsizliğin görülebildiğidir. Okulun fiziki anlamda

yetersiz olduğu noktaların ve veli toplantı planlamalarında eksik kalındığı yönler

öğretmenin okul veli iş birliğinde gördüğü zayıf yönlerdir. Her velinin okula maddi destek

konusunda duyarlı olmaması velinin okulda zayıf bulduğu yönlerdir. Ayrıca kamu

okullarındaki ikili eğitimden kaynaklı yaşanan zorluklar okulun zayıf yönleri olarak

iletilmiştir. Buna yönelik aktarılan ifadeler şöyledir:

“Zorlaştıran etmen veli bazı prosedürleri yanlış anlıyor. Bazen öğrenci veli irtibatı

yanlış anlaşılıyor. Veli çocuk yüzünden birbiriyle tartışıyor daha sonra yapılacak etkinlikte

sıkıntı çıkartıyor. Şöyle olmaz böyle yapılmaz böyle yapılırsa bu suç hata gibi mevzular

döndüğü için irtibatı koparıyor bizimle. Bu veli kaynaklı oluyor daha çok bizde”. (Veli

iletişimsizliği, Burak Bey, müdür, ÜKO)

103

“Daha fazla okulumuzda konferans salonu olabilir fiziki şartlar konusu olabilir. O

tarz yerler olsaydı öğretmen arkadaşlar veli ile daha rahat konuşabilirlerdi. Veliye ulaşma

konusunda herkes kendi cep telefonları ile ulaşıyor kendi imkanlarıyla bunun sekreterliğini

yapan belki bir kişi olsaydı iyi olabilirdi”.(Okulun fiziki imkanları, Aslı Hanım, öğretmen,

ÜKO)

“İkili eğitim yapan bir okul sabahçı-öğlenci kavramı irtibatı zorlaştıran bir şey

öğretmen dersini veriyor çıkıyor hemen diğer öğretmen geliyor. Zaman mekanla ilgili daha

iyi koşullar olsaydı veli ile daha rahat iletişim iş birliği kurulabilirdi”.(İkili eğitimden

kaynaklı sorunlar, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Veli öğretmen görüşme zamanları sıkıntı olabiliyor. Veli toplantılarında sınıfta veli

oluyor öğretmen sınıfları değiştiriyor genel konulara değiniliyor. Bireysel olmuyor. Her bir

öğretmene ayrı sınıf verilse kuyruklar oluyor akşamlara gecelere kadar sürüyor. Daha fazla

imkan olsaydı veli toplantısı şubeler bazında, sınıf bazında bölünebilirdi. O zaman daha çok

zaman ayrılabilirdi her bir çocuk ve veli için”. (Veli toplantı plansızlığı, Aslı Hanım,

öğretmen, ÜKO)

“Okulu taşlayan veliler var iyi de var kötüde var. Para toplama konusunda veliler

istemiyor yoksa başka sıkıntı olmuyor”.(Velinin maddi yardıma karşı çıkması, Duygu

Hanım, veli, ÜKO)

3.2.2. İkinci Alt Probleme İlişkin Yorumlar

Özel okullarda velinin okula belli bir maddi kaynak sağlamasından ötürü okullar

kendilerini her anlamda geliştirmek ve iyileştirmek zorundadır. Bu okulların maddi kaynağı

veli olduğu için yıl içerisinde veliler okulun işleyişine müdahale edip yönetimde söz

haklarının olduğunu düşünebilir. Bu noktada özel okul yönetiminin velinin karşısında dik

duruş göstermesi beklenir. Özellikle yaşanabilecek öğretmen -veli probleminde yönetimin

duruma karşı tarafsız halde bakması beklenir.

Günümüzde bazı özel okul politikalarının veliyi kaybetme korkusundan ötürü hatta

bir velinin diğer velileri de etkileyebileceği düşüncesi ile kayıp yaşanacağından ötürü ilk

vazgeçilen tarafın öğretmen olduğu ve işten çıkarıldığı ile karşılaşılmaktadır. Bu durum ile

biz de çalışmamızda karşılaştığımızı söyleyebiliriz. Özellikle alt özel okulda veli buna

yönelik bir öğretmenle velinin sıkıntı yaşadığını ve olayın yönetime intikal ettiğinin bilgisini

104

vermiştir. Birkaç velinin bu olayı birleşip tekrardan yönetime bildirmesi ile de yönetim

yılsonunu beklemeden öğretmen ile yollarını ayırdığını iletmiştir. Bu nedenle özel okullarda

velinin kendinde fazla söz hakkının olduğunu düşünerek mühale etmeye çalışmasının

günümüzde bir sorun olarak algılanabileceği söylenebilir. Aynı durum üst özel okulda

karşılaşıldığında yönetimin veliyi iç işleyişe karıştırmamaya özen gösterdiğine ve dik duruş

sergilediği yönünde bilgi aktarıldığı iletilebilir. Yönetimin haksız yere öğretmeni

dinlemeden velinin lehine karar vermesi halinde görüşme yapılan öğretmenin bu duruma

karşı verdiği tepki işine yabancılaşma olduğu görülmüştür.

Genç’in (2006) özel okul ve kamu okulu öğretmenlerinin iş doyumlarına yönelik

yaptığı çalışmasında kamu okullarının, fiziki imkanlar ve ilerlemeci anlayış açısından

değerlendirildiğinde özel okulun gerisinde kaldığı sonucuna ulaşılmıştır. Kamu okullarında

teknik imkanlar, fiziki şartlar açısından özel okullara kıyasla daha olumsuz koşullara sahip

oldukları bilinmektedir. Özel okullar, velilerden sağladıkları maddi destek ile imkanlarını

kamu okullarına göre daha iyi hale getirmektedir. Bir özel okul, diğer özel okullarla rekabet

ve yarış halindedir. Dolayısıyla, öğrenci velilerinden aldığı ücretin belli bir kısmını kendini

yenilemek, yeni eğitim teknolojilerini takip etmek, öğretmenlerini istediği gibi seçmek,

öğrencilere en iyi eğitim ve öğretimi vereceği ortamları sunmak için çalışma yapmak

zorundadır. Kamu okullarına baktığımızda onlar arasında böyle bir rekabet ortamı yoktur.

Kamu okulları bütçelerini devletten beklediği için devletin de okullara ayırdığı kısıtlı miktar

olmasından kaynaklı ve bu durumun özel okulların yaptıkları harcamalara kıyasla daha

düşük olması, devlet okullarının daha yetersiz olmasına yol açmaktadır. Yapılan

çalışmamıza göre yetersiz fiziki imkanlarla özel okullarda da karşılaşılabileceğine yönelik

olduğu söylenebilir. Tarihi geçmişi eskiye dayanan ve maddi açıdan orta seviyede yer alan

bir özel okulunda fiziki imkanları yetersiz olabilir ya da veliler okulun konumundan dolayı

park sorunu ile karşılaşabilir. Orta seviyede bir özel okul şayet kendisini idare ettirecek

düzeyde kayıt alıyor, bunun daha fazla üzerine çıkamıyorsa okulun fiziki donanımlarını

arttırıcı çalışmalarda bulunamayabilir.

3.3. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Okul yöneticisi, öğretmen ve velilerin; okullarındaki okul veli iş birliğine yönelik

beklentileri ve önerileri nasıldır? üçüncü probleme yönelik bu başlık altında okul yönetici,

öğretmen ve velinin okul veli iş birliğinde beklentilerinin neler olduğuna ve beklentilerinin

okullarda karşılanma durumu ile okuldaki okul veli iş birliğinin daha fazla güçlenmesi

105

konusunda yönetici, öğretmen ve velinin önerilerine ve bu konuda yapılabilecek çalışmalara

yer verilmiştir.

3.3.1. Okul Yönetici, Öğretmen ve Velinin Okullarındaki Beklenti ve Önerilerin

İncelenmesi

Okul veli iş birliğinde okul yönetici, öğretmen ve velinin beklentilerine yönelik

bulgulara ve bunlara ilişkin belirttikleri ifadelere aşağıda yer verilmiştir. Yönetici, öğretmen

ve velinin okullarındaki öneriler konusunda ise ilettikleri ifadelerin benzer olduğu

anlaşıldığından dolayı bu ifadeler bir şemada gösterilmiştir. Okul yönetici, öğretmen ve

velinin okullarındaki okul veli iş birliğinde belirttikleri farklı öneriler ise 4 okul (4 durum)

için de ayrı başlık altında paydaşların aktardıkları düşünceler incelenerek ortaya konmaya

çalışılmıştır.

3.3.1.1. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğinde beklentilerin

incelenmesi

Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okullarındaki okul veli iş birliğinde

beklentilerine yönelik ortaya çıkan bulguları ve bunlara ilişkin belirttikleri ifadeler 4 durum

için ayrı başlık altında ele alınmıştır.

Tablo 3.6. Okul Yöneticisi, Öğretmen ve Velinin Okul Veli İş Birliğinde Beklentileri

Okul-veli iş

birliğinde

beklentilerin

incelenmesi

I. Durum AÖO II. Durum ÜÖO III. Durum

AKO IV. Durum ÜKO

Okul, öğretmen, veli

iş birliği, akademik

takviye, yönetimden

disiplin anlayışı

bekleme, sosyal

etkinliklere veli

daveti

Veli desteği, velinin

öğrenci takibi ve

okul veli iş

birliğinin beklenme

durumunun okulda

sağlandığı

Velinin okula

gelmesi,

velinin öğrenci

takibi

Hatalara karşılık

veliden anlayış

bekleme, velinin tüm

öğrenciler için

bütüncül bakış

açısına sahip olması,

sorgulayıcı veli

AÖO’ da ki okul yönetici ve öğretmenin okul veli iş birliğinde ortak beklentilerinin

öğrencinin akademik başarısını arttırmak için veli ile ortak çalışma içine girerek okul veli iş

birliğini okullarında daha fazla güçlü hale getirmek olduğu aktarılmıştır. Buna yönelik

aktarılan ifadeler şöyledir:

“Hepimizin ortak niyeti var çocukların daha iyi olması, daha başarılı olması velinin

ve bizim ortak niyetimiz bu dur. O yüzden çocuğun başarısı için beklentimiz veli ile ortak

payda da buluşmaktır”. (Okul- veli iş birliği, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

106

“Maalesef hepimiz dıştan denetimliyiz öyle yetiştik öyle büyüdük içten denetimli

olan çocuk sayısı parmakla gösterilecek sayısı kadar az 300 400 kişilik okulda 5 öğrenci

çıkmaz bu nokta da beklentim veli ile başarı için iş birliği yapmak, veli-öğretmen iş birliği

çok önemlidir. Öğretmenden aldığı donelerle veli evde de bir şekilde dıştan denetime bir

şekilde yardımcı olacağını düşünüyorum”. (Öğretmen- veli iş birliği, Ezgi Hanım,

öğretmen, AÖO)

AÖO’ u öğretmeninin ve velinin yönetimden beklentilerinin disiplin anlamında ve

organizasyon becerisinde daha güçlü tavır sergilemelerinin beklendiği aktarılmıştır. Buna

yönelik öğretmenin ve velinin aktardığı ifade şöyledir:

“Okulumuzda çift çocuklar var koridorda görüyorum uyaran öğretmen olmak

istemiyorum. Koridorda çocukları samimi görüyorum hoş görünmüyor buradan başka çiftler

var onlara da söyleyin onlara da söylüyoruz diyorum. Bence öğrenciyle ben birebir

muhattap olmamalıyım. Yönetim burada dahil olmalı, uyaran onlar olmalıdır. Öğretmen

dersini de girdiği için çocukla yüz yüze geldiğinde bazı özel noktalarda sıkıntı

olabiliyor”.(Yönetimden disiplin beklentisi, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“Çocuğun test sonuçlarını görüp de düşme varsa ek ders vermeli, takviye yapmalı,

anlamadığı konuları varsa anlatmalı. Bunları organize etmede yönetime düşüyor. Bunlar hep

yönetimin görevi. Öğretmen tek başına ben bunları yapacağım diyemez. Buna yönetimin

karar vermesi gerekiyor veli bir şey istediği zaman yönetim onay vermezse yine hiçbir şey

olmaz. Öğretmenler bir sorun olduğunda yönetime söyleyip yönetimin velilere haber

vermesi gerekiyor. Öğretmenler pek bir şey yapamaz ……. büyük iş yönetime düşüyor”.

(Yönetimden organizasyon beklentisi, Nurten Hanım, veli, AÖO)

Veli beklentisinin ayrıca öğrencilerin akademik durumu ile ilgili daha fazla çalışma

yapılması yönündedir. Veliye yönelik yapılan sosyal etkinliklerin daha fazla arttırılmasının

beklendiği açıklanmıştır. Buna yönelik velinin aktardığı ifadeler şöyledir:

“Okuldan beklentim, çocukların akademik alanına yönelik Türkçe ise Türkçe

matematikse matematik bu konulara daha çok eğilmeleri, sosyal becerilerini geliştirmeleri,

bazı şeyleri görsellikle daha fazla kafalarında tutacaklarını düşünüyorum. Bir konu

işlediklerinde o konuyla ilgili bir yere gitmeleri okulun bağlantısında tarihle ilgisi örneğin

İzmir ile bir şey olduğu zaman o konu işleniyorsa oraya gezi düzenlenmesi gerekir”.

(akademik takviye, Seda Hanım, veli, AÖO)

107

“Okuldan veli olarak beklentim çocuklarla beraber geziye çağrılmak. Öğrenci veli

etkinliği olabilir hem öğretmen ve yönetim kaynaşması da olur. Etkinliklere daha fazla veli

çağrılabilir uygun olan gider”. (Sosyal etkinliklere veli daveti, seda hanım, veli, AÖO).

ÜÖO’ unun okul yönetici, öğretmen ve velinin okul-veli iş birliğine yönelik

beklentilerinin ortak olduğu görülmektedir. Öğrencinin akademik başarısında olmazsa

olmaz unsurun okul veli iş birliği olduğu konusunda fikir birliğine vardıkları görülmüştür.

Buna göre okulun öğrenciye gerekli kazanımları vermesi velinin ise bunun takibini yapması

beklenmiştir. Velinin ifade ettiği düşünceye göre okulun bu iş birliği sistemini tam olarak

uyguladığı yönündedir. Buna yönelik aktarılan ifadeler şöyledir:

“Okul veli iş birliği bizim için çok önemli mutlaka başarıya katkısı vardır. Velinin iş

birliğini almak zorundasınız veli bizim evdeki gözümüz kulağımız öğrencimizin evdeki

çalışma sisteminden tutun evdeki yaşantısı her şeyi aslında okul hayatına yansıyor.

Beklentimiz her türlü yapılacak veli desteğine ihtiyacımız var. Öğretmen öğrenci veli ve

okul idaresi ayrılmaz bir bütündür”. (Veli desteği, Özge Hanım, müdür yardımcısı, ÜÖO)

“Ders anlatımının iyi dinlenmesi bir kere dersi iyi öğretendir. MEB ….. soru

soruyoruz çok basit 100 alsınlar diye çocuk 100 alıyor bu sefer bizim okulun sınavımızda

düşük aldığında karneye geçmediği için çokta önemli değil mantığıyla baktığı için de çocuk

kendi borusunu öttürüyor. Beklentim olumlu yönde veli gelirse tabii ki de başarıyı etkiliyor.

Çocuğu veli ile kontrol edebilirsek çok iyi oluyor ama çocuğu beraber kontrol edemezsek o

zamanda olumlu etki yok”. (Veli takibi, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Ne velilerin bildiği her şey doğru ne de okulun bildiği her şey doğru o noktada

beklentim okul ile velinin birlikte hareket etmesi. İş birliği olması lazım çocuk kalıp değil

çocuklara özelde davranmak lazım o noktada okul, aile ile iş birliği yapmalıdır. Ailenin

görmediği bazı şeyleri okul çıkarıyor. Okulun yetemediği eksik kaldığı yerlerde veliler

destek oluyor. Veli ile mutlaka iş birliği olup iletişimi doğru kurmaları bence çok önemlidir.

Bizim okulumuzda var ama olmayan okulların bu sistemi inceleyip bu tür velilerle nasıl iş

birliği kurmalı diye öğrenmemeliler. Ben okuldaki kurulan iletişimden iş birliğinden

memnunum sistemi çok güzel kurdular okuldaki iletişim sistemi ile velilere anından dönüt

sağlıyorlar”.( Okul- veli iş birliği, Yusuf Bey, veli, ÜÖO)

“Veliler beklentilerimizi karşılıyor çünkü biz ne organize edersek edelim katılım

genelde % 90 ‘nın üzerinde oluyor. Velilerimiz iş birliğine çok açıklar genelde yapmış

108

olduğumuz toplantılardır, şenliklerdir, etkinliklerdir, velilerin katılım oranı oldukça

yüksektir, iş birliğine çok açıktır. O yüzden de bizler beklentilerimizin karşılığını alıyoruz

diyelim. Velilerin katılımında hiçbir zaman hayır cevabı almadık”.(Velinin okul ile sık

bağlantı kurması, Özge Hanım, Müdür yardımcısı, ÜÖO)

Yapılan görüşmelerde diğer tüm okulların okul veli iş birliği beklentisinin

öğrencinin akademik sosyal başarısı için okul veli iş birliğinin mutlaka olması gerektiğidir.

Ancak AKO’ unun okul yönetici ve öğretmenin beklentisine bakıldığında öncelikle velinin

okula gelmesi yönünde olduğudur. Veliden ayrıca öğrenci takibi beklenmektedir.

Öğrenciden ise beklenilen sorumluluklarının farkına varmasıdır. Yönetimden de

beklenilenin daha disiplinli duruş sergilemesi yönünde olduğu iletilmiştir. Buna yönelik

ifadeler şöyledir:

“Velinin okul ile daha fazla ilgilenmesini isteriz. Veli katılımı istenen seviyede değil

daha yoğun katılım beklerdim”.(Velinin okula gelmesi, Berk Bey, müdür yardımcısı, AKO)

“Beklentim okulun sürekli toplantı düzenlemesidir. Gelmiyorsa veli tekrar

düzenleyecek ta ki gelinceye kadar. 3-5 kişi toplantıyı bitiriyoruz. Gelmeyen için tekrar

toplantı koyacak. Öğretmeni hiç görmeyen veliler var. Okul bıkmadan usanmadan gelinceye

kadar toplantı koyacaktır. Gerçi şu da var bizim insanımız rüşvetçi insanlar hediye vereceğiz

derlerse belki gelirler”. (Velinin okula gelmesi, Seda Hanım, veli, AKO)

“Veli ile iş birliği içerisinde olursak zaten çocuğun takibini daha güzel yapıyoruz.

Veli hele ki çocuğun eksiklerini tespit edip anlayabiliyorsa o zaman daha da ileriye

gidiyoruz”. (Velinin öğrenci takibi, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Daha büyük toplantılar yaparak daha fazla velinin katılımını sağlamak lazım.

Veliden beklentimiz, öğrenci ile daha fazla ilgilenmesidir. Hem kendileri için hem

öğrencileri için uygun davranış olur”. (Velinin öğrenci takibi, Berk Bey, Müdür yard.,

AKO)

“Öğrenciler düzenli çalışıp tekrar yapsalar şuan ki olduğu noktanın çok daha

ilerisinde olacaklardır. Onlardan beklentimiz düzenli olarak çalışmalarıdır. Benim sınıfta

çözdüğüm soruları kitaba geçirmiyorlar bile. Ben kontrol edince ya da arada tek tek

dolaşıyorum anca o zaman anlıyorum yapmadıklarını. Defterlerini kontrol ediyorum yarım

109

yamalak. Üzerlerinde çok fazla kontrol istiyorlar”.(Öğrencinin sorumluluklarının farkına

varması, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Yönetim, daha disiplinli olması gerekiyor. Bizde disiplin konusunda açık var. O da

baya etkiliyor. Yönetim öğretmenin arkasında durup daha sert olsa daha iyi

olacak”.(Yönetimden disiplin eksikliği, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

ÜKO’ unun okul veli iş birliğinde okul yöneticinin beklentisinin yapılan

çalışmalarda aksaklık yaşandığında velinin bu durumu tolere edebilmesi ve veliden saygı

beklendiği aktarılmıştır. Okuldaki öğretmen beklentisinin ise barışçıl ortam için velinin

sadece kendi öğrencisi için değil okuldaki tüm öğrencileri düşünerek davranmasıdır.

Bireysel öğrenciye odaklanmak yerine tüm çocuklar için çalışma yapmanın sonucunda

okulda toplu ilerlemenin olacağıdır. Buna yönelik paydaşların aktardığı ifadeler şöyledir:

“Veliden beklentimiz tüm idarecilerin tüm okulların bize destek olmasıdır köstek

değil destektir. Bundan kastımız bir etkinlik yapılıyorsa bu etkinlikte yer alıp gereken

çabayı göstermesidir. Etkinlikte oluşabilecek bir hatayı elage etmesidir. Bizde hemen hata

arayıp bunun üzerine giderek okulu öğretmeni yıpratacaklar var. Tamamen iş birlikçi

olmasını isteriz başka bir istediğimiz yoktur veliden”. (hatalara karşılık veli toleransı, Burak

Bey, müdür, ÜKO)

“Burada veliler kendi çocukları merkezli olaylara yaklaşıyorlar biraz daha geniş

perspektiften bakmalarını isterdim. Sadece benim çocuğum değil de tüm çocuklar için ya da

okulun geneli nasıl daha iyi olabilir diye geniş bir bakış açısına sahip olmalarını dilerdim. O

zaman daha barışçıl ortam olurdu. Bencilce bireysel düşünüyorlar, kendi çocuklarına bir şey

olursa hemen buradalar”. (bütüncül bakış açısına sahip olma, Aslı Hanım, öğretmen, ÜKO)

“Veliler okul ile iletişime geçmeli. Okulla iletişime geçmezsem, sorgulamazsam,

toplantılara katılmazsam çocuğum sınıfta problem çıkarıyorsa, arkadaşlarıyla geçinemiyorsa

onların ders dinlemesini engelliyorsa ve ben bunu sorgulamıyorsam ilgisiz veliyimdir.

Beklentim veliler ilk önce kendilerini sorgulayacaklardır. Velinin her şeyi sorgulaması

gerekiyor. Çocuğum varsa ve okuyorsa velinin her şeyi sorgulaması gerekiyor”. (sorgulayıcı

veli, Duygu Hanım, veli, ÜKO)

“Okulda güven ve saygıyı elden bırakmamak lazım. Biz seviyemizi koruyacağız

onlar seviyesini koruyacaktır. Seviye saygı olmayınca başarı ve özgüven kayboluyor. Bizim

110

hepimizin yaptığı saygı duymak. Yapılan işe saygı duyulacak, öğretmene saygı duyulacak.

Saygı duyulunca birçok kapı açılıyor”.(Veliden saygı beklentisi, Burak Bey, müdür, ÜKO)

3.3.1.2. Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğinde önerilerin

incelenmesi

Okul yönetici, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğinde önerilere yönelik ifadeler

aşağıda yer almaktadır.

Şekil 3.2. Okul Yöneticisi, Öğretmen ve Velinin Okul Veli İş Birliğinde Önerileri

Okul yöneticisi, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğinde önerilere yönelik ifade

ettiği benzer bulguların; devletin öğretmenin özlük haklarını koruması, devletin okullara

finansal desteği ve iyileştirme çalışmaları, öğretmen motivasyonu attırıcı çalışmalar yapma,

öğretmene güven duyma ve velilere yönelik etkinlikleri arttırıcı çalışmaların önerildiği

görülmüştür. Ayrıca ulaşılamayan, iletişim kurulamayan velilere yönelik ev ziyaretlerinin

düzenlenmesi önerilmiştir. Bunlara ilişkin okul yönetici, öğretmen ve velinin ifade ettiği

düşünceler aşağıda yer almaktadır.

“Özel okulculukta devlet öğretmenleriyle aynı kategoride olmamak sıkıntıdır. Özlük

haklarımızın tam anlamıyla karşılanmaması veya bunun denetiminin devlet tarafından

yapılmaması. Ancak şikayet vs. öyle muhattap olunuyor. Bunu da kimse çalıştığı kurumla

Önerilerin

İncelenmesi

Kamu

okullarına

devlet desteği

sağlama

Velilere yönelik

etkinlik arttırma

Öğretmene

güven duyma

Devletin

öğretmenin

özlük

haklarını

koruması

Öğretmen

motivasyonunu

arttırıcı çalışma

yapma

Devletin Finansal

Desteği -Okulları

İyileştirme

Çalışmaları

Ulaşılamayan

veliye ev

ziyareti

düzenleme

111

ilgili yapmayı tercih etmiyor. Sonuçta biz özel sektöre devam edeceksek böyle nam ile

anılmak istemiyoruz. Ben bu kurumdan özlük haklarımı alamadım ve şikayet ettim nam ı

yayıldığı zaman başka kurumlarda çalışma şansınız azalıyor. Kendimizi daha güvende

hissetmek adına devletin böyle bir hakkı olabilir”. (Devletin öğretmenin özlük haklarını

koruması, Ezgi Hanım, Öğretmen, AÖO)

“Devlet, kamu okullarını bu kadar serbest bırakmasın, bizi de bu kadar sıkmasın.

Bizim de güçlü olduğumuzu, haklarımızın olduğu konusunda biraz daha bilinçlendirme

yapmalılar. …..devlette bu noktada biraz daha desteklerse kafasına göre öğretmen atamazsa

ya da öğretmene de haklar verilebilirse devletteki gibi tabii ki daha farklı olur”. (Devletin

öğretmenin özlük haklarını koruması, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Devletin katkısı finansal açıdan olabilir. Organizasyon düzenlense okul aile birliği

veli öğretmen karşılaşması nereden baksanız bir külfet getiriyor. Hem veliye getiriyor hem

okula getiriyor. Bu konuda devletin özel okullara -devlet okullarına yardımı olabilir. Her

türlü okula yardım edebilir”.(Devletin finansal desteği, Nurten Hanım, veli, AÖO)

“Devletten önerim maddi anlamda olur anca. Eğitim ücretsiz para vermeyin diyorlar

ama devletten okula verilen elektrik su parası. Bu okula temizlik malzemesi alınacak çalışan

kişi alınacak. Bu okula ayrıca işler yaptırılacak bunları hep kendi imkanlarınızla yaptırın

deniyor. Bize kendi imkanlarınızla yaptırın deyip de veliye eğitim ücretsiz hiçbir şey

vermeyin deyince bu iş olmuyor. Okula yardımcı olun birlikte yapın dense bence daha etkili

olunacaktır”. (Devletin finansal desteği, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Devlet, özel okullardan ziyade bize daha çok destek olmalıdır. Bize daha çok destek

verse okullar daha donanımlı olur. Okulların çok eksiği var sınıflarımız özel okul sayısında

ama 40-45 kişilik olan sınıflarımız var. Hayata nasıl hazırlanabilir ki o çocuk dersi nasıl

anlayacak o yüzden devlet okula fiziksel imkan daha fazla tanınmalıdır. Ayrıca akademik

imkanda sağlanmalı. Özel okullar sınava hazırlarken çocukları sınav yapıyor. 5.sınıftan 6, 7,

8’ e kadar okulistik sınavlar parasını ödeyemeyen veliler var devlet bu şekilde parasız

sınavlar yapsa çocuklarımız daha başarılı olur”. (kamu okullarına devlet desteği, Duygu

Hanım, veli, ÜKO)

“Bir buçuk ayda bir veli görüşmesi yapılıyor aslında ayda bir sınıf sınıf toplanıp

kahvaltı olabilir, bir yerde çay içme olabilir muhabbet etme amaçlı veli ile iletişim içinde

olunabilir. Sadece çocuğu konuşmak değil okul olarak ne yapabiliriz çocuklara etkinlik

112

açısından insanlık açısından ne kazandırabiliriz”. (Okul veli etkinliklerinin artışı, Burak

Bey, müdür, ÜKO)

“Devlet okullarında öğretmenler çok kalitelidir. Öğretmenlere biraz daha destek

verilmesi gerekir. Öğretmenlerinde öğrenciye destek vermesi gerekiyor. Öğretmenleri hoş

tutarsan öğretmende öğrenciyi hoş tutar”. (Öğretmen motivasyonunu arttırma, Seda Hanım,

veli, AKO)

“Bir kere motive çok önemlidir. Kendini iyi ve mutlu hissedersen yaptığın işi daha

keyifli yaparsın verimli hissedersin yalnız hissetmezsin. Devlet olsun yönetim olsun

öğretmeni desteklemelidir”.(Öğretmen motivasyonu, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

“Öğretmene biraz daha güvenilmesi gerektiğini düşünüyorum. Öğretmene

güvenilecek ve öğretmenin yanında durursa yönetim, başarı kaçınılmazdır” (Öğretmene

karşı güven duyma, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

Ulaşılamayan, iletişim kurulamayan velilere yönelik getirilen önerilerin ev

ziyaretlerinin düzenlenmesi önerilmiştir. Buna yönelik ifade şöyledir:

“Bu sene 3 tane velinin evine gittik veli ziyaretlerine başladık. Ama diğer

arkadaşların sınıflarında evlerine gidecek veli bulamadık. Aradıklarında olumsuz yanıt

verdiler evlerine gelinmesini istemiyorlar. 6. Aramadan sonra anca gidilecek veli buluyorlar.

Gittiklerimizin sonrasında da amacınız neydi ziyaretlerinizin diyorlar. Bence veli

ziyaretlerine alıştırılabilir daha fazla veliye ulaşabiliriz”. (Ev ziyaretinde bulunma, Yağmur

Hanım, öğretmen, AKO)

3.3.2. Üçüncü Alt Probleme İlişkin Yorumlar

Eldeki çalışmaya benzer nitelikte sonuç elde eden Özkan (2015) okul öncesi

eğitimde değerlendirme sürecine yönelik aile öğretmen görüş ve beklentilerinin incelediği

çalışmasında ailelerin okuldan etkinliklere yönelik beklentilerine bakmış ve ilk sıralarda

sosyal etkinliklerin yer aldığı sonucunu elde etmiştir. Tiyatro, gezi ve sergiler gibi

etkinliklerde aileler çocuklarını aktif olarak görmek istediklerini ve geziler sayesinde de

bilgilerin kalıcı olacağını düşündüklerini belirtmişlerdir. Bizim çalışmamızda da velilerin

okuldan sosyal etkinlikler konusunda daha aktif olmasını istedikleri söylenebilir. Özellikle

özel okul velilerinin sosyal etkinlikler konusundaki bu beklentilerinin kamu okulu velileri

113

ile kıyaslandığında daha yüksek olduğu söylenebilir. Ayrıca çalışmada 4 okuldan çıkan

ortak beklentinin sosyal etkinliklere veli daveti yönünde olduğu söylenebilir.

Çetinkaya’nın (2017) çalışmasında öğretmenlerin, aile katılımından beklentilerinin

etkinliklerin ailelerin ilgisine ve yeteneklerine göre planlanması, sanatsal ve kültürel

faaliyetlerin olması, ailelere ve çocuklara yeterli zaman ayırılması, seminer vb. eğitim

toplantılarının düzenlenmesi, okulun ilk günlerinde ailelerin bilgilendirilmesi gerektiği,

bütün ailelere aile katılımı çalışmalarının zorunlu olması gerektiği yönünde olmuştur. Bizim

çalışmamıza bakıldığında başarı anlamında üst seviyede yer alan okulların yönetici ve

öğretmenlerin velilerine dönemin başında yılbaşı ve dönemin sonunda yılsonu toplantısı

yaparak velileri süreçten haberdar ettiklerini bildirdikleri söylenebilir. Çalışmamızdan çıkan

sonuca göre üst özel okulun eksikliklerini fark ettikleri anda çözüm arayışına girdiği ve bu

eksiklikleri giderme yoluna dönük çalışmalar yaptığı söylenebilir.

Özçelik’in (2014) yatılı bölge ortaokullarında ailenin eğitim sürecinden uzak

olmasının eğitime etkisine ilişkin öğretmen ve okul yönetici görüşlerinin

değerlendirilmesine ilişkin yaptığı çalışmada ailenin eğitim sürecinden kopuk olmasının

öğrenci başarısını etkilediğine ilişkin sonuçlara ulaşılmıştır. Ailenin süreçten kopuk

olmasının dezavantaj olduğunu düşünen okul yönetici ve öğretmen görüşlerine daha sık

rastlanmıştır. Bu durumu dezavantaj olarak gören okul yöneticileri ve öğretmenler bu

durumun sebeplerini; çocuğun aile sevgisinden uzak olması, aile desteğinin olmaması,

çocukta yaşanan motivasyon düşüklüğü, ailenin çocukları ile yeterince ilgilenememesi, aile

kontrolünün olmaması, ailenin yol gösterici yönünün olmaması, çocukların özgüvenlerinin

olumsuz yönde etkilendiği ve sürekli devamsızlık yaptıkları şeklinde sıralamışlardır.

Yapılan çalışmamızda okula veli katılımının düşük olduğu alt özel okulda velinin

kontrolsüzlüğü ve öğrenci takip çalışmasının yapılmaması akademik başarısızlığı getirdiği

görülmüştür. Özellikle alt özel okul ve alt kamu okulunun okul yöneticilerinin seminer, veli

toplantısı gibi çalışmalarda veli katılımının beklenilenden daha düşük düzeyde gerçekleştiği

söylenebilir.

Oğan (2000), okul aile birliği-veli iletişimi, velilerin eğitim beklentileri, aile eğitiminde

okul aile birliğinin işlevi ve önemi konusunda yaptığı çalışmasında velilerin, okul-aile iş birliğinin

geliştirilmesi konusunda etkili çalışma, kararlara katılım, iletişim ve güç olma bilincinin

gelişmesine ilişkin önerilerde bulundukları belirtilmiştir. Bu önerilerin velilerin cinsiyetine

göre değişebildiğine ulaşılmıştır. Oğan’ın yaptığı bu çalışmanın bizim çalışmamızla benzer

114

olduğu söylenebilir. Okullarda genelde öğretmen ile iletişimlerin annelerle yapıldığı ve

seminer, sunum gibi çalışmalara annelerin katıldığı görülmüştür.

Ailelerin okuldan ve öğrenciden beklentilerine ilişkin Cabar’ın (2016) yaptığı

çalışmada ailelerin öğretmenden beklentilerinin en çok sınıfta yeterli eğitim-öğretim

aracının bulunmasına ve derslerde sınavlara yönelik test çözülmesine, akademik

çalışmaların yapılmasına önem verdiğine ilişkin sonuçlara ulaşılmıştır. Ailelerin en az önem

verdiği beklentinin ise; öğrencilerin seviyelerine uygun izletilen filmlerin olduğu

yönündedir. Eldeki bizim çalışmamıza bakıldığında da bu çalışmayı destekler niteliktedir.

Yapılan görüşmelere baktığımızda veliler çocuk 8. Sınıfa doğru seviyesi ilerledikçe okuldan

ve öğretmenden akademik anlamda farklı beklentiler içine girdiği aktarılabilir.

İlköğretim öğrenci velilerinin okuldan beklentilerinin karşılanma düzeylerinin

incelenmesine ilişkin Akbıyıkoğlu’nun (2011) yaptığı çalışmada özel okul ve kamu okulu

öğrencinin ailesinin okulun fiziksel şartlarına, araç gereçlere ve donanıma ilişkin

beklentilerinin olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Okul türüne göre okulun fiziki şartları ve

donanımdan beklentinin karşılanma oranının ortalamaları incelendiğinde özel okul

öğrencilerin ailelerinin beklentilerinin daha fazla olduğu ve bunların karşılandığı, kamu

okulu ailelerinin beklentilerinin ise daha az olduğu sonucuna ulaşılmıştır. Ancak bu çalışma

bizim çalışmamız ile karşılaştırıldığında akademik anlamda üst seviyede yer alan kamu

okulu velilerinin de beklenti düzeylerinin yüksek olduğu söylenebilir. Kamu okulunda da

veli ilgisi, öğrenci takibi yüksekse öğrencinin notu düştüğünde velinin ertesi günü okula

gelip öğretmenle görüştüğü anlaşılmaktadır. Bu yüzden velilerin yüksek beklentisinin özel

ve kamu okullarındaki başarı durumları da göz önünde bulundurularak ele alınabilir.

Aslan (2017) yaptığı çalışmaya ilişkin okul psikolojik danışmanlarının ailelerle

birlikte yaptığı çalışmalarla ilgili kullandıkları yöntemlerin, bireysel görüşmeler, seminer

çalışmaları, ev ziyaretleri ve grup çalışmaları olduğu anlaşılmıştır. Yapılan çalışmada

ailelerin çocuğu eğitim sürecinde aktif tutma amaçlı veliye dönük seminer çalışmalarının

yapıldığı, veliye dönük okuma yazma kursların açıldığı, psiko-drama çalışmalarının olduğu

görülmüştür. Ulaşılamayan veliye dönük okullar ev ziyaretlerinde bulunmuştur. Yapılan

çalışmamızda ulaşılamayan veliye yönelik özellikle alt kamu okullarındaki öğretmenlerin

getirdiği öneriler veliye ev ziyaretlerinin yapılması gerektiğidir.

Öztopalan (2007) ilköğretim düzeyindeki özel okullar ile devlet okullarının

115

öğrencilerin akademik başarıları arasındaki ilişki üzerine yaptığı çalışmasında özel

okullarda öğrenim gören öğrencilerin ailelerinin gelir seviyeleri kamu okullarında öğrenim

gören öğrencilerin gelir seviyelerine göre daha yüksektir. Özel okullara yapılan maddi

imkanların fazla olması nedeniyle çocukların her türlü etkinliklerde aktif rol almaktadır.

Sosyal etkinliklere ve derslere fazlaca ağırlık vermeleri onların derslere karşı doyum

seviyelerinin yüksek olması sonucunu doğurmaktadır. Ancak bizim çalışmamızda bu

çalışmanın sonucundan farklı olarak okul veli iş birliğinin sağlam olduğu kamu okulunda da

öğrencilerin akademik başarılarının yüksek olabileceğini söyleyebiliriz. Akademik başarının

yüksek olması sadece özel okullarla sınırlı olmayabilir. Başarıda velinin takibinin, okulla ve

öğretmenle iletişimin, iş birliğinin de önemli olduğu söylenebilir. Veli kontrolsüzlüğünün

olduğu özel okulda da öğrenci başarısı sanıldığı kadar yüksek olmayabilir. Bu noktada

sürece veli katılımının önemli olduğu belirtilebilir. Okul ve veli arasında kurulan iş

birliğinde öğrencinin akademik durumu ile ilgili kamu okulunda da şayet öğrenci sınavdan

düşük aldıysa velinin ertesi günü okula geldiği aktarılabilir.

3.4. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Bulgular ve Yorumlar

Bu başlık altında okul yönetici, öğretmen ve velilerin okul veli iş birliğini nasıl

anlamlandırdıklarına ilişkin bulgulara ve bunlara ilişkin düşüncelerine yer verilmiştir.

3.4.1. Okul Yönetici, Öğretmen ve Velinin Okul Veli İş Birliğini Anlamlandırmasının

İncelenmesi

Okul yöneticisi, öğretmen ve veliler okul veli iş birliğini nasıl

anlamlandırmaktadırlar? Dördüncü probleme yönelik okul yönetici, öğretmen ve velinin

okul- veli iş birliğini anlamlandırmasının somut ya da soyut ifadeleri ilk olarak şema ile

gösterilmiş olup ardından 4 okuldaki okul yönetici, öğretmen ve velinin buna yönelik

düşüncelerine yer verilmiştir.

Tablo 3.7. Okul Yöneticisi, Öğretmen ve Velinin Okul Veli İş Birliğini Anlamlandırması

Okul-veli iş

birliğinin

anlamlandırılması

I. Durum AÖO II. Durum ÜÖO III. Durum

AKO

IV. Durum

ÜKO

Aile

Zincir halkası

Elma

Aile –Zincir halkası

Kış

Canlı, insan

Bacak

Çiçek

3’ lü saç ayağı

İp/urgan

Ağaç-çiçek

116

AÖO’ unun okul yönetici, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğini

anlamlandırmasına ilişkin bulguları ve bunlara ilişkin belirtilen ifadeler aşağıda yer

almaktadır.

“İlişki modeli olarak aile ama daha çok hayatımıza aldığımız arkadaş gibi. Ailede

çok fazla çıkar olmaz yaşanılan ilişkide; ama arkadaş sevgili vs. ilişkide çıkar vardır, sen

beni seveceksin ben seni seveceğim çıkarı vardır en azından. Veli ile bizim aramızda çıkar

tabi ki söz konusu o öğrencisinin en iyi şekilde yetişmesini ister ben öğrenci sayımın ve

başarımın artmasını isterim ortak paydamız öğrencidir ama çıkar ilişkisi de mevcuttur”.

(Aile, Zeynep Hanım, müdür yardımcısı, AÖO)

“Aslında bir zincirin halkaları gibi diyebiliriz. Biri eksik olduğu zaman zinciri

tamamlayamayıp dolayısıyla da zincir halkalarına benzetebilirim. Halkalardan biri zayıf

olduğunda o zincir güçsüz olur”.(Zincir halkaları, Ezgi Hanım, öğretmen, AÖO)

“Elma iki yarısı bir bütün oluyor bir taraf okul bir taraf veli bir araya gelince ikisi bir

bütün oluyor. Öteki türlü eksik yarım kalıyorsunuz. Öğrenci de çekirdek oluyor ortada

kalıyor tam”.(Elma, Nurten Hanım, veli, AÖO)

AÖO’ unun okul yöneticisinin okul veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin

karşılıklı sevgi, saygının olduğu aile ilişkisine benzettiği görülmektedir. Öğretmenin okul

veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin zincir halkaları gibi somut nesneye benzettiği

anlaşılmaktadır. Zincir halkaları nasıl birbirine bağlı ve sağlam olduğunda kopma zor ise

okul veli iş birliğinde okul ve ailenin de bağlarının kuvvetli olması gerektiği üzerinde

durulmaktadır. Velinin ise okul veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin elma benzetmesi

yaptığı görülmektedir. Elmanın bir yarısı okul bir yarısı veli çekirdek kısmının da öğrenci

olduğu ifade edilmiştir. Bunların hepsi bir araya geldiğinde anlamlı bir bütün oluştuğu

belirtilmiştir.

ÜÖO’ unun okul yönetici, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğini

anlamlandırmasına ilişkin bulguları ve bunlara ilişkin belirtilen ifadeler aşağıda yer

almaktadır.

“Aile ilişkisine benzetirdim. Biz bir aileyiz diye düşünüyorum okul veli iş birliği

ayrılmaz bir parçadır hiçbir şekilde birbirinden ayrılamaz ayrı düşünemem bunları hep

birlikte ve aynı şeyi düşünen aynı şeyden zevk alan aynı hedefe doğru koşan kişiler olarak

117

düşünürüm. Ayrılmaz bir parçadır veli iş birliği olmazsa okulda yaptığımız birçok şeyin

anlamı olmayacaktır. Mutlaka veli iş birliği olmak zorundadır. Somut nesne olarak

benzetsem herhalde zincirin bir halkası olurdu diye düşünüyorum”. (Aile-zincir halkası,

Özge Hanım, müdür, ÜÖO)

“Okul veli iş birliğini kışa benzetiyorum aslında. Kış en zorlu zaman bir insanın

ısınması dert, giyinmesi kuşanması dert, şemsiyesi dert, hastalığı ayrı dert en zorlu koşuldur.

Biz zorlu koşuldayız özel okul öğretmeni olarak söylüyorum bunu devlet okulları bizden

çok farklıdır. Onlar öğretmense biz işçi öğretmeniz çok farklı iki kavram biz kıştayız onlar

değil. Özel sektörde çalışan öğretmenler kışın içindeler okul veli de bize şemsiye, kazak,

atkı, ilaç olmalı diye düşünüyorum”.(Kış, Şeyma Hanım, öğretmen, ÜÖO)

ÜÖO’ unun okul yöneticisinin okul veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin aile ve

zincir halkalarındaki gibi bağların kuvvetli olduğu yönünde yaptığı benzetmenin olduğu

görülmektedir. Öğretmenin okul veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin kış gibi soyut bir

kavrama ilişkin benzetme yapmıştır. Kışın nasıl zorlu koşullar hakim ise özel okulda da

öğretmenin onun gibi zor şartlarda olduğu ifade edilmiştir. ÜÖO velisi herhangi bir

benzetmede bulunamamıştır. Buna karşılık cevabı yaratıcı olmadığı yönündedir.

AKO’ unun okul yönetici, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğini

anlamlandırmasına ilişkin bulguları ve bunlara ilişkin belirtilen ifadeler aşağıda yer

almaktadır.

“Okul öğrenci ile, velisi ile, öğretmeni ile canlı bir ortam. Ortalama güzellikte,

ortalama iyilikte olan bir ortam. Canlı bir şeye benzetirdim, sebebi canlıların kullanmış

olması okulu okul yapan içindeki araç gereçler değil o okulu kullanan öğrenci ve velilerdir.

Canlıdan kasıt insana benzetilebiliriz, ana sınıfında olan öğrenciler var, 10 yaşından

başlayıp 14 yaşına kadar değişik yaşta çocuklar ve yöneticiler var”.(Canlı, insan, Berk Bey,

müdür yardımcısı, AKO)

“İkisi de birer bacaktır. Yürüyebilmek için ikisi de lazımdır. Öğretmen bir bacaksa

veli ise diğeridir. Tam yürüyüş olması için ikisi de lazımdır. Biri olmayınca aksak oluyor.

Sakat sakatta anca yarım oluyor”.(Bacak, Yağmur Hanım, öğretmen, AKO)

“Okul çiçektir en basitinden sularsan büyür sulamazsan büyümez. Herkes eli taşın

altına koyacaktır. Çocuğa benzetirim çocuk büyütüyorsun okul çocuğumu desteklerse

118

çocuğum gelişir ben çocuğumu desteklersem çocuğum daha iyi yerlerde olur. Aileye de

benzer. Okulla aile gibiyiz”. (Çiçek, Seda Hanım, veli, AKO)

AKO’ nun okul yöneticisinin okul veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin aile ve

zincir halkalarındaki gibi bağların kuvvetli olduğu yönünde yaptığı benzetmenin olduğu

görülmektedir. Öğretmenin okul veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin kış gibi soyut bir

kavrama ilişkin benzetme yapmıştır. Kışın nasıl zorlu koşullar hakim ise özel okulda da

öğretmenin onun gibi zor şartlarda olduğu ifade edilmiştir. ÜÖO velisi herhangi bir

benzetmede bulunamamıştır. Buna karşılık cevabı yaratıcı olmadığı yönündedir.

ÜKO’ unun okul yönetici, öğretmen ve velinin okul veli iş birliğini

anlamlandırmasına ilişkin bulguları ve bunlara ilişkin belirtilen ifadeler aşağıda yer

almaktadır.

“3’ lü saç ayağı öğretmen, öğrenci ve veli. Üçünden biri olmazsa her zaman eksik

kalır. Bizim memlekette çok fazla kullanılır saç ayağı. Kırık olduğu zaman onun üzerinde

hiçbir zaman tencereyi durduramazsınız. Veli çok mükemmel ama öğrenci yok biri eksik

kalırsa sonuca ulaşılamıyor”.(Saç ayağı, Burak Bey, müdür, ÜKO)

“Metafor olarak ip, urgan kalın bir urgana benzetirdim. İki ucu var bir okulu veli bir

ucu öğretmen-yönetim olduğundan kalın olması da ne kadar çok içinde ip varsa içerisinde o

kadar güçlü bir bağ var aralarında şeklinde zihnimde o canlandı”.(Urgan-ip, Aslı Hanım,

öğretmen, ÜKO)

“Çocuk veli ağaca benzer. Ağaca nasıl su verirseniz yeşerir vermezseniz kurur veli

de öyle bilgi vermezseniz kurur. Çiçeği sularsınız o da size tepki olarak tomurcuk açar.

Çiçek açar veli de beslenir okuldan beslenmek ister sulanmak ister bilgi almak ister. Okula

gitsem de bilgi alsam da veli de karşılık ister tepki olarak karşılık almak ister. Çiçeği de öyle

sularsanız açar veli de öyle bilgi aldıkça açar yeşerir aksi halde öyle bakar bilgisi

olmadan”.(Ağaç, çiçek, Duygu Hanım, veli, ÜÖO)

ÜKO’ unun okul yöneticisinin okul veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin saç

ayağı benzetmesi yaptığı görülmüştür. Saç ayağının hepsi sağlam olursa şayet bir bütün

oluşturur aynı şekilde okul veli ve öğrencinin de bir bütün oluşturabilmesi için bir arada

durması gerektiğidir. Öğretmenin okul veli iş birliğini anlamlandırmasına ilişkin kalın urgan

ip gibi somut nesneye benzetildiği görülmektedir. Urgan ipte bağlar nasıl sağlam ise okulun

119

ve velinin de iş birliğinin kuvvetli olması gerektiği bildirilmiştir. Velinin okul veli iş

birliğini anlamlandırmasına ilişkin ağaç çiçek gibi sulayınca bakınca büyüyen somut

nesneye benzetilmiştir. Okul ve velinin de öğrenci için karşılıklı birbirine bakması ve

sonucunda da öğrencinin gelişeceği aktarılmıştır.

3.4.2. Dördüncü Alt Probleme İlişkin Yorumlar

Okul-veli –öğrenci iş birliği öğrencinin başarısı için gereklidir. Bu üçlü bağın

kuvvetli olması ve aralarında etkili bir iletişim olmalıdır. 4.alt problem paydaşların okul veli

iş birliğini anlamlandırmasına yöneliktir. Bu noktada çalışmamızda, okul veli iş birliği

metafor aracılığıyla açıklanmaya çalışılmıştır. Okulun veli ile arasında oluşacak güçlü bağ

kimi zaman somut bir nesneye urgan ipe benzetilirken kimi zaman da aile gibi soyut bir

kavrama atfedilmiştir. Okul ile veli arasındaki iletişim, iş birliği zincirin halkalarına da

benzetilmiştir. Yine okul veli iş birliği somut bir nesne olan bacağa benzetilmiştir. İnsanın

yürüyebilmesi, hareket edebilmesi için nasıl bacaklarına ihtiyacı varsa öğrencinin

başarısında da gelişmesinde de okul veli iş birliğine ihtiyacı vardır.

120

4. TARTIŞMA VE SONUÇ

Bir okulda veli beklentisinin başında öğrencinin akademik durumuna yönelik

yapılacak çalışmaların olduğu söylenebilir. Akademik yönlü çalışmanın yapılmasında

atılacak en sağlam adım okul-veli- öğretmen iş birliğidir. Çalışmamızda başarılı olan özel ve

kamu okullarının öğrencinin durumu hakkında veliler ile sık sık irtibata geçildiği

görülmüştür. Öğrencinin yaptığı olumlu bir davranış ya da alınan yüksek notunda veliye

haber verdiği anlaşılmıştır. Akademik anlamda düşük olan okulun ise veli ile öğrencinin

yaptığı olumsuz bir durum sonucunda veli ile yaptırım konusunda iletişi ve iş birliği

kurduğu görülmüştür.

Okul-veli-öğretmen iş birliği özellikle başarı hedefi yüksek olan okullarda çok

önemli bir kavramdır. Başarı kavramı hem akademik anlamda hem de sosyal anlamda tercih

edilmektedir. Ancak çalışma da başarısı yüksek olan okulların genellikle akademik

çalışmalara önem verdiği iletilebilir. Sosyal alanda yapılan çalışmaların akademik

çalışmaların daha gerisinde olduğu aktarılabilir. Üst özel okulda velilerin sosyal hayatta da

öğrencinin bir spor ya da sanat ile ilgilenmesini tercih ettiği ancak okulun bunu daha geri

planda tuttuğunu ifade etmiştir. Sosyal faaliyetlerdeki başarılarda öğrencinin motivasyonunu

arttırıcı somut çalışmaların yeteri kadar yapılmadığı iletilebilir. Akademik anlamda alt kamu

okulunun ise akademik başarıdan çok okulda kazanılan spor başarılarının ve derecelerin

olduğu görülmüştür. Öğrencilerin sosyal faaliyetlerde disiplinli olduğu aktarılabilir.

Eğitim-öğretim çalışmalarında rekabet hakim olduğundan okullarda etkinlikler her

yıl kendisini yenileyerek nitelikli hale gelmektedir. Okullar akademik çalışmaya önem

vermenin yanında sosyal etkinlikleri de öne çıkarıcı planlamalar yapmaktadır. Özellikle özel

okullar velileri okulda tutucu, öğrenciyi okula bağlayıcı çalışmalarını daha etkin yürüttükleri

iletilebilir. Çalışmada üst özel okulun buna yönelik öğrenciyi okula bağlayıcı diğer

okullardan farklı kamp etkinliği yaptığı görülmüştür. Alt kamu okuluna bakıldığında ise

etkinliklere veli katılımının yok denecek kadar az olduğu görülmüştür. Velinin okula

uğramamasının, okul ile kopuk olmasının sonucunun öğrencinin başarısını olumsuz

etkilediği söylenebilir.

Okullar velileri yıl içerisinde aktif tutmak için çeşitli etkinlikler düzenlemektedir.

Üst kamu okulunun sivil toplum kuruluşları ile ortak çalışma yürüterek velilere seminer

verdirdikleri iletilmiştir. Bu noktada çalışma da alt kamu okulunun ise veli profilinin bilinç

121

ve farkındalık düzeyinin olmadığı velilerin ilgisiz oldukları aktarılmıştır. Alt kamu okulunda

velilere yapılan çalışmalar arasında okuma yazma kursunun açıldığı iletilmiştir.

Günümüzde özel okullar nitelikli personel seçimini kendileri yapmaktadır. Bu

yüzden özel okullarda öğretmen işe alımları titiz bir çalışma ile yürütülmektedir. Okul

gerekli gördüğü durumlarda öğretmenin sözleşmesini yıl içinde bitirebilmektedir. Kamu

okullarında ise öğretmenler devletin yaptığı sınav ve mülakat ile okullara atanmaktadır.

Özel ve kamu okullarındaki bu ayrımın çalışmamızda öğretmenin motivasyonunu etkilediği

görülmüştür. Özel okulda bir problem halinde yönetimin velinin lehine karar aldığı

söylenebilir. Bu durumun sonucunda öğretmenin yaptığı işe yabancılaşmasını beraberinde

getirebilir. Kamu okullarındaki öğretmenin güvencesinin özel okul öğretmenine kıyasla

daha koruma altında olduğu söylenebilir.

Çalışmada başarılı olan okulların velinin beklentisinin belli bir seviyenin üstünde

olduğu ve bunu karşılayabilmek için okulda üstün performans gösterdikleri görülmüştür.

Velilerin okula çok sık uğradığı ve okulda veliyi aktif tutma amaçlı çeşitli faaliyetlerin

yapıldığı aktarılmıştır. Başarılı özel okulun öğrencinin her türlü durumunu paylaşacakları

velilere özel kendi enformasyon sistemini dahi kurdukları vurgulanmıştır. Çalışmanın

sonucunda alt kamu okulu ve özel okulun kendi arasında, üst kamu ve özel okulun kendi

arasında benzer yönlerinin olduğu görülmüştür. Benzerlik durumu özel okul ve kamu okulu

ayrımından ziyade üst ve alt başarı seviyesine göre olduğu aktarılabilir.

Akademik anlamda başarılı okulların, velileri, rehberlik için okula çok sık davet

ettiği (okula uzman çağrılarak veli semineri verme); rehberlik biriminin ve sınıf

öğretmenlerinin aktif çalıştığı (Rehber öğretmenlerin veli seminerleri düzenlemeleri, sınıf

öğretmenlerinin de belirli zamanlarda öğrenci hakkında veliye bilgi vermesi) saptanmıştır.

Ayrıca bu okuldaki ailelerin eğitime bakış açılarının da önemli olduğu sonucuna

ulaşılmıştır.

Alt özel okul ve alt kamu okulunda görülen benzer bulgunun yönetimden disiplin

anlayışı olduğu söylenebilir. Bu okullarda velilerin eğitim-öğretim sürecinde söz haklarının

fazlaca olduğu ve yönetim tarafından karar alma süreçlerinde etkin oldukları görülmüştür.

Üst kamu okulu ve özel okulun yönetim anlayışına bakıldığında ise veli önerilerinin ve

beklentilerinin dinlendiği ancak son karar aşamasında yönetimin karar verme sürecinde dik

duruşa sahip olduğu anlaşılmıştır.

122

Okullar fiziki şartlar bakımından (yüzme havuzu, top sahası, tenis kortu, drama

odası, FLL çalışmaları, robotik çalışmaları, rehberlik çalışmaları) velinin her geçen gün

artan üst düzey istek ve ihtiyaçlarına cevap verebilmelidir. Bu nedenle özel okulların kamu

okullarına göre öğrenci, öğretmen ve velilerini daha fazla güdülemek zorunda kaldığı, özel

okul velisinin beklentisinin bu noktada daha fazla olduğu söylenebilir. Devlet okullarında

fiziki donanımın özel okula kıyasla daha geride kaldığı söylenebilir. Ancak eğitim açısından

kıyaslandığında kamu okulunda da özel okulda da fark olmadığı iletilebilir. Özellikle

yapılan çalışmada öğretmenden memnun olma okullarda ortak görülen sonuçtur. Yine ortak

olan bir sonuç okullarda yönetime ve öğretmenlere ulaşılabilir olmadır. Veliler okula

gittiklerinde okul yöneticisine ve öğretmene ulaşabildiklerini aktarmışlardır. Ulaşılamayan

veliye yönelik ise her okulun kendine özgü çözüm arayışında oldukları söylenebilir. Alt

kamu okulunun bu noktada ev ziyaretleri düzenlediği aktarılabilir.

Kamu okullarında okullar çalışmalarını belirledikleri eğitim-öğretim programına

göre yapmaktadır. Ancak kamu okullarında herhangi bir başarısızlık durumunda ne

öğretmene ne de okul yönetimine karşı bir işlem yapıldığı görülemez. Ancak özel okullarda

memnun kalınmayan personelden her yıl sözleşme yenilendiğinden ötürü geride kaldığı

performanstan sözleşme yenilenmemesine gidilebilir. Hatta yıl içerisinde bile memnun

kalınmayan durumlarda personelin işine son verildiği görülmektedir. Bu durum beraberinde

özel okullarda çalışan personelin yaptığı işe karşı yabancılaşmasını da beraberinde

getirmektedir. Her yıl işinden çıkarılma kaygısını yaşayan personel belli bir noktadan sonra

işten duyduğu hazzı kaybeder. Kamu okullarına baktığımızda personelin her yıl iş kaybetme

korkusu olmadığı için bireyler kendilerini daha özgür hissetmekte ve kontrol mekanizmaları

daha esnek olmaktadır. Bu sebeple kamu okullarının yılsonunda gösterdiği akademik başarı

okul yöneticinin disiplinli tutumuna, öğretmenlerini güdülemesine, öğretmenin işini

sahiplenmesine ve iş disiplinine, okulun veli ile kurduğu iş birliğine, iletişimine, veli

takibine büyük oranda bağlıdır.

Sonuç olarak özel okul da olsa kamu okulu da olsa ortak bir amaç vardır: Öğrencinin

gelişmesi, ilerlemesi ve bulunduğu seviyenin bir üstüne çıkması için destek olmak. Ancak

yapılacak bu çalışmalar ne kadar etkin olursa olsun tek başına yeterli değildir; mutlaka

öğrenciyi yetiştiren, o zamana kadar onu o seviyeye getiren veli desteğine de ihtiyaç vardır.

Veli takip çalışması, velinin okula gelerek öğrencinin durumu hakkında bilgi alması

öğretmenin de öğrenciyi daha fazla tanımasına ve ona karşı ilgisinin artmasına sebebiyet

123

vermektedir. Okul veli iş birliği özel okulda ya da kamu okulunda ne kadar birbirine sağlam

bağlıysa öğrencinin akademik durumuna da o oranda katkı sağlar. Okul –öğretmen-veli iş

birliğinin kuvvetli olduğu, veli takibinin yüksek olduğu özel okulda da kamu okulunda da

öğrenci başarısının daha yüksek olduğu görülmüştür. Ayrıca bu çalışmaya katılan aileler

okula sadece veli toplantı zamanları ya da danışman öğretmenin çağırması sonucunda

gelmek istememektedir. Velinin isteğinin etkinlikler zamanı, özel gün kutlamaları gibi

onları okula daha fazla bağlayıcı etkinlik, daha fazla işin içine katılmak gibi beklentilerinin

olduğu görülmüştür. Veliler okullardan daha fazla seminer, aile eğitim çalışmaları ve veli

toplantısı organize edilmesini istemektedirler. Velilerin her ne kadar bu beklentilerinin

olduğu görülse de akademik anlamda üst sırada olan okulların yönetiminin veli ile aralarına

belli bir mesafe koydukları görülmüştür.

Araştırma sonucunda üst özel okulda yöneticilerin velilerin yönelttiği önerileri

dinledikleri ancak uygulama aşamasında okula müdahaleye izin vermedikleri, veliler ile iş

birliği yaptıkları fakat ilkelerinden ödün vermedikleri anlaşılmıştır. Ayrıca okul veli iş

birliği açısından ortaya çıkan asıl farklılığın özel okulla kamu okulları arasında değil,

başarılı özel okul ve kamu okulları ile başarısı düşük özel okul ve kamu okulları arasında

görüldüğü ortaya çıkmıştır.

4.1. Öneriler

4.1.1. Araştırmacılar İçin Öneriler

Yapılan çalışma İzmir ilindeki başarı sıralamasına göre alt ve üst okullar arasından

seçilmiştir. Sadece İzmir ile sınırlandırılmayıp diğer illerde de benzer çalışma

yapılabilir.

Veli katılımının düşük olduğu okullarda veliyi okulda aktif halde tutabilmek adına

somut çalışmalar yapılabilir. Ev ziyaretleri, her öğretmene belli sayıda öğrenci

vererek o öğrenci velileri 15 günde bir veliyi arayarak bilgi verilebilir. Günümüzde

özellikle özel okullarda gördüğümüz koçluk danışman sistemi kamu okullarında da

yürütülebilir. Bu noktada bunları yürütebilecek, okuldaki öğretmeni harekete

getirecek kişinin okul yöneticisi olduğu düşünülebilir. Bu yüzden okul

yöneticilerinin okullarda vizyon sahibi, ilerleyici ve çağdaş bakış açısına sahip

kişilerden olması gerekir. O nedenle okul müdürlerinin atanmasında liyakat esası

getirilmelidir.

124

4.1.2. Uygulayıcılar İçin Öneriler

Devlet okullarında veli toplantılarının daha çok okula finansman sağlama amaçlı

yapıldığı görülmüştür. Bunun da velileri okulla iş birliği yapmaktan uzaklaştırdığı

anlaşılmıştır. O nedenle devletin kamu okullarına bütçeden daha fazla pay ayırması

önerilir.

Okul veli iş birliğinin daha sağlam oluşması için okul rehberlik hizmetleri, okul-

öğretmen-veli diyaloğu oluşmalı ve ailenin evde yapacağı özenli takip çalışması

önerilir.

Veli- okul iş birliğinde velinin eğitim durumu, ailedeki çocuk sayısı ve anne baba

tutumlarını da göz önünde bulundurularak nicel çalışma yapılabilir.

Çocuğun eğitiminden sorumlu kişiler olan aileler, okulun bir parçası konumuna

getirilerek hem okul hem de öğrenci başarısını daha ileri seviyeye getirmek için

yönetim biriminden, öğretmen ve velileri nasıl katkı sağlayabilecekleri konusunda

yüreklendirilip bilgilendirme çalışmalarını yapması önerilir.

125

5. KAYNAKLAR

Adak, N. (2005). Kurumlara Sosyolojik Bakış, (Editör: Sevinç Güçlü),Birey Yayıncılık,

İstanbul.

Akbıyıkoğlu, F. (2011) İlköğretim Birinci Kademe Öğrenci Velilerinin Okuldan

Beklentilerinin Karşılanma Düzeylerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Uşak

Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Uşak.

Akkök, F. ve Kılıçcı, Y. (2014). İlköğretimde Rehberlik, (Editör: Yıldız Kuzgun), Nobel

Yayıncılık, Ankara.

Argon, T. &Kıyıcı, C. (2012). İlköğretim Kurumlarında Ailelerin Eğitim Sürecine

Katılımlarına Yönelik Öğretmen Görüşleri, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim

Fakültesi Dergisi,/19 ss. 80-95.

Arslan, Y. (2017). Özel Okul Yöneticilerinin Veli Katılım Süreci ve Bu Süreçte Yaşanan

Okul-Veli Uyuşmazlıklarına Yaklaşımı, Yüksek Lisans Tezi, Kocaeli Üniversitesi,

Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kocaeli.

Aslan, Mücahit Abdullah.(2017). Okul Psikolojik Danışmanlarının Ailelerle Yürüttükleri

Konsültasyon Çalışmaları, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri

Enstitüsü, Ankara

Aslanargun, E. (2007). Okul - Aile İşbirliği ve Öğrenci Başarısı Üzerine Bir Tarama

Çalışma, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18, 119-135.

(http://journals.manas.kg/mjsr/oldarchives/Vol09_Issue18_2007/564- 1510-1-

PB.pdf)

Aydın, İ., (2015). Alternatif Okullar, Pegem Yayıncılık, Ankara.

Aydoğan, İ. (2006). İlköğretim Okullarında Okul-Çevre İlişkilerinin Düzeyi, Gaziosman

Paşa Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(2),121-136.

Aydoğdu, B.& Ay, T. (2016). Sınıf Öğretmenlerinin Aile Katılımına Yönelik Görüşleri,

Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Yıl: 8, Sayı: 23, ss.562-

590.

Bailey, T. (2017). The Impact of Parental Involvement on Student Success: School and

Family Partnership From The Perspective of Students, Bagwell College of Education

Kennesaw State University.

Balkar, B. (2009). Okul-Aile İşbirliği Sürecine İlişkin Veli ve Öğretmen Görüşleri Üzerine

Nitel Bir Çalışma, Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi,

Cilt:03 No:36 ss. 105-123.

Başaran, İ.E, (2000). Ana Babanın Eğitimi El Kitabı, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Bayrakçı, M. &Dizbay, S. (2013). Ortaöğretim Kurumlarında Okul Aile Birliklerinin Okul

Yönetimine Katılım Düzeyleri, Sakarya University Journal of Education - Vol.3 -

pp.98

126

Bayrakdar, M. ve Yiğit, B., (2016). Okul-Çevre İlişkileri, Pegem Yayıncılık, Ankara.

Binbir, G, S. (2018). Aile- Öğretmen İletişim ve İşbirliği ile Çocukların Sosyal Becerileri

Arasındaki İlişkinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi, Sosyal

Bilimler Enstitüsü: Aksaray

Binicioğlu, G. (2010). İlköğretimde Okul-Aile İletişim Etkinlikleri: Öğretmen ve Veli

Görüşleri, Yüksek Lisans Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü:

Eskişehir.

Brooks, T.O. (2009). Measuring Parent Involvement in Relation to Student Achievement,

Lindenwood University, Education Faculty.

Bursalıoğlu, Z. (2000). Okul Yönetiminde Yeni Yapı ve Davranış, Pegem Yayıncılık,

Ankara.

Büyüköztürk, Ş. (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Pegem Akademi, Ankara.

Cabar, F. (2016). Ailelerin Okuldan ve Öğrenciden Beklentileri (Hatay İli Yayladağı İlçesi

Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.

Canpolat, T. (2001). Öğretmen Aile İş Birliği ile Ailelerin Eğitim İhtiyaçlarının

Belirlenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü:

İstanbul.

Ceylan, M. &Akar, B. (2010). Ortaöğretimde Okul-Aile İşbirliği ile İlgili Öğretmen ve Veli

Görüşlerinin İncelenmesi: Karacasu Lisesi Örneği, Çankırı Karatekin Üniversitesi,

Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2010) ss.43-64.

Coşkun, S. (2010). İlköğretim Okulu Sınıf Öğretmenlerinin Velilerle İletişim Kurma Yolları

(Kocaeli İli Örneği), Yüksek Lisans Tezi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi, Sosyal

Bilimler Enstitüsü: Bolu

Cüceloğlu, D. (2017). Başarıya Götüren Aile, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Cüceloğlu, D. (2017). Geliştiren Anne-Baba, Remzi Kitabevi, İstanbul.

Çalık, T. (2015). Sınıf Yönetimi ile İlgili Kavramlar, Sınıf Yönetimi (Editör: Leyla

Küçükahmet), Pegem Yayıncılık, Ankara.

Çalışkan, N.& Ayık, A. (2015). Okul Aile Birliği ve Velilerle İletişim, Ahi Evran

Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.1, S.2, ss.69-82.

Çayak, S. (2013). Öğretmen-Veli İş Birliği ile İlkokul Öğrencilerinin Sınıf İçindeki

İstenmeyen Davranışları Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi, Trakya Üniversitesi,

Sosyal Bilimler Enstitüsü: Edirne.

Çelenk, S. (2003). Okul-Aile İş Birliği ile Okuduğunu Anlama Başarısı Arasındaki İlişki,

Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi 24,33-39

127

Çetinkaya, H. (2017). Okul Öncesi Eğitim Kurumuna Devam Eden 4-6 Yaş Grubu

Çocukların Annelerine Yönelik Bir Aile Katılımı Programı Önerisi, Yüksek Lisans

Tezi, Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara.

Çınkır, Ş.& Nayır, F. (2017). Okul Aile İşbirliği Standartlarına İlişkin Veli Görüşlerinin

İncelenmesi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi (H. U. Journal of

Education) 32(1): 245-264

Dam, H. (2008). Öğrencinin Okul Başarısında Aile Faktörü, Hitit Üniversitesi İlahiyat

Fakültesi Dergisi, c.7, s.14, ss.75-99).

Erdoğan, Ç. & Kasımoğlu, D. (2010). Ailelerin Eğitim Sürecine Katılımına İlişkin

Öğretmen ve Yönetici Görüşleri, Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi,

Cilt 16, Sayı 3, s: 399-431.

Gardner, Mayor vd.(1997). On Board Early: Building Strong Family-School Relations,

Early Childhood Education Journal, Vol. 24, No. 4.

Gelişli, Y.(2011). Sınıf Yönetiminde Aile İş Birliği, Sınıf Yönetimi (Editör: Çağatay

Özdemir), Pegem Yayıncılık, Ankara.

Genç, M. (2006). Özel Okul ve Devlet Okulu Öğretmenlerinin İş Doyum Düzeylerinin

Karşılaştırılması, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler

Enstitüsü: İstanbul.

Genç, S. Z, (2016). Eğitim Sürecinde Aile Okul ve Toplum, Pegem Yayıncılık, Ankara.

Gıddens, A. (2008). Sosyoloji, Kırmızı Yayınları, Ankara.

Glesne, C. (2012). Nitel Araştırmaya Giriş, Çeviri Editörü: Ali Ersoy, Pelin Yalçınoğlu, Anı

Yayıncılık, Ankara.

Güçlü N. (2000). Okula Dayalı Yönetim, Milli Eğitim Dergisi, Sayı:148

Gül, E. (2007). Eğitimde Çocuk Başarısı İçin Okul-Aile İşbirliği, Yüksek Lisans Tezi,

Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.

Güneş, H. (2016). Okul-Çevre İlişkileri, Pegem Yayıncılık, Ankara.

http://dergipark.gov.tr/iusoskon/issue/9506/118825#article_cite (makale).

Işık, H. (2017). Okulöncesi Eğitim Kurumlarında Gerçekleştirilen Okul Aile İşbirliği

Çalışmalarının Anne-Baba Görüşlerine Dayalı Olarak İncelenmesi, Yüksek Lisans

Tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Eskişehir

İpek, C. (2011). Velilerin Okul Tutumu ve Eğitime Katılım Düzeyleri ile Aileye Bağlı Bazı

Faktörlerin İlköğretim Öğrencilerinin seviye Belirleme Sınavları (SBS) Üzerindeki

Etkisi, Rize Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Pegem Eğitim ve Öğretim Dergisi, Cilt:1,

Sayı:2.

128

Kaçar, İ. (2019). Veli Toplantılarına Yönelik Sınıf Öğretmenlerinin Görüşleri:

Fenomenolojik Bir Çalışma, Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri

Enstitüsü: Ankara

Karasar, N. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemi, Nobel Yayıncılık, Ankara.

Karataş, M.& Karaman, F. (2011). 2004 Yılı Sosyal Bilgiler Öğretim Programı

Uygulamalarında Okul Aile İşbirliği Düzeyi (Tokat Örneği), Gaziosmanpaşa

Üniversitesi, Eğitim Fakültesi: Tokat

Kaya, Y. K. (1993). Eğitim Yönetimi, Bilim Yayınları, Ankara.

Kaysılı, K. B. (2008). Akademik Başarının Arttırılmasında Aile Katılımı, Ankara

Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi, Sayı:9 (1) 69-83.

Koçak, Y. (1991). Okul-Aile İletişiminin Engelleri, Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Fakültesi

Dergisi, Sayı:6 /129-133.

LaRocque, M., Kleiman, I. ve Darling, S. (2011). Okuldaki Başarısızlığı Önleme: Çocuklar

ve Gençler İçin Alternatif Eğitim Dergisi, Cilt 55,2011-Sayı 3

Martinez, A. (2015). Parent Involvement and Its Affects On Student Academıc

Achıevement, of Master of Arts in Education, California State University

Merrıam, S.B. (2013). Nitel Bir Araştırma Desen ve Uygulama İçin Bir Rehber, Çeviri

Editörü: Prof. Selahattin Duran, Nobel Yayıncılık, Ankara.

Metlilo, E. (2017). “Öğretmen ve Veli Görüşlerine Göre Ailelerin Eğitime Katılımı (Kosova

Örneği), Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Sabahattin Zaim Üniversitesi, Sosyal Bilimler

Enstitüsü, İstanbul.

Oğan, M.(2000). Okul, Okul Aile Birliği ile Ana-Babaların ve Velilerin Eğitim Beklentisi

(Ömer Seyfettin Lisesi ve Hamdullah Suphi İlköğretim Okulu Örneği), Yüksek

Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.

Önder, R.(2016). 2014-2015 TEOG Sınavına İlişkin Paydaş Görüşleri ile Öğretmen Yapımı

Testlerle Olan İlişkisi, Yüksek Lisans Tezi, Akdeniz Üniversitesi, Eğitim Bilimleri

Enstitüsü, Antalya.

Özbaş, M& Badavan, Y. (2009). İlköğretim Okulu Yöneticilerinin Okul-Aile İlişkileri

Konusunda Yapmaları Gereken ve Yapmakta Oldukları İşler, Doktora Tezi,

Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Eğitim Bilimleri, Ankara.

Özçelik, A. (2014). Yatılı Bölge Ortaokullarında Ailenin Eğitim Sürecinden Uzak Olmasının

Eğitime Etkisine İlişkin Öğretmen ve Yönetici Görüşlerinin Değerlendirilmesi,

Yüksek Lisans Tezi, Zirve Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: Gaziantep.

Özdemir, M. (2009). The Legal Basis of School Administration, Ankara University, Journal

of Faculty of Educational Sciences, vol: 42, no: 2, 279-300

Özdemir, N. (2009). Ailelerin İlköğretimde Aile Katılımı ile İlgili Görüşleri, Yüksek Lisans

Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü: İstanbul.

129

Özgan, H.& Aydın, Z. (2010). Okul-Aile İşbirliğine İlişkin Yönetici, Öğretmen ve Veli

Görüşleri, e-Journal of New World Sciences Academy, Volume:5, Number:3, Article

Number: 1C0192

Özkan, F. (2015). Okul Öncesi Eğitimde Değerlendirme Sürecine Yönelik Aile-Öğretmen

Görüş ve Beklentilerinin İncelenmesi, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi,

Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara

Öztopalan, E. (2007). İlköğretim Düzeyindeki Özel okullar ile Devlet Okullarının 6, 7 ve 8.

Sınıf Öğrencilerinin Müzik Dersine İlişkin Tutumları ve Akademik Başarıları

Arasındaki İlişki, Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri

Enstitüsü: İzmir.

Porsuk, A.& Muammer, K. (2012). Denizli Merkez İlköğretim Okullarındaki Okul Aile

İlişkilerinde Karşılaşılan Sorunlar Üzerine Yönetici Görüşleri, Pamukkale

Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi Sayı:31 ss.203-218

Pritchard, A. (2015).Öğrenme Yolları, Çeviri Editörü: Çevikbaş M. ve Çevikbaş S. İlgili

Kısım: Dilek H., Nobel Akademik Yayıncılık, Ankara.

Punch, K.F.(2014). Sosyal Araştırmalara Giriş, Çeviri Editörü: Dursun Bayrak, H. Bader

Arslan, Zeynep Akyüz, Siyasal Kitabevi, Ankara.

Samancı, O., (2016). Okul ve Hayat Başarısında Ailenin Rolü, Nitel Yayıncılık, Erzurum.

Şaban, C. (2011). İlköğretim Düzeyinde Velilerin Eğitime Katılım Düzeyleri ve Tercih

Ettikleri Katılım Türleri, Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Eğitim Yönetimi ve Denetimi Anabilim Dalı, İstanbul.

Şimşek, H.& Yıldırım, A. (2008). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Seçkin

Yayıncılık, Ankara.

Tezcan, M. (1999). Eğitim Sosyolojisi, Şafak Matbaacılık, Ankara.

Tutar, H. (2003). Örgütsel İletişim. Ankara: Seçkin Yayıncılık.

Türkan, A. & Kıyıcı, C. (2012). İlköğretim Kurumlarında Ailelerin Eğitim Sürecine

Katılımlarına Yönelik Öğretmen Görüşleri, Dicle Üniversitesi Ziya Gökalp Eğitim

Fakültesi Dergisi Cilt:19 80-95,

Üstübal, Ö.(2015). Okul Öncesi Eğitim Kurumlarında Uygulanan Aile Katılım

Çalışmalarının Aile-Öğretmen Arasındaki İletişim ve İşbirliğine Etkisi, Yüksek

Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü: Ankara

Yavuz, A. (2014). Meslek Liselerinde Okul Aile İşbirliğini Arttırmada Bilgi Teknolojisi

Kullanmanın Etkisi: Karşılaştırmalı Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi, Afyon

Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü: Afyon.

Yavuzer, H., (2016). Ana-Baba ve Çocuk, Remzi Kitabevi, İstanbul.

130

Zahed Zahedani Z. Diğ.(2016). The İnfluence of Parenting Style on Academic Achievement

and Career Path, Medical School, Shiraz University of Medical Sciences, Zand St.,

Shiraz, Iran, J Adv Med Educ Prof. January 2016;4(3):130-134.12.

131

6. EKLER

Ek 1. Yönetici/Öğretmen Görüşme Formu 1

VELİ-OKUL İŞ BİRLİĞİNE YÖNELİK YÖNETİCİ/ÖĞRETMEN GÖRÜŞME

FORMU

Merhaba, benim adım Berna Erakın. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Eğitim Yönetimi Programında yüksek lisans yapıyorum. Danışmanım Doç. Dr.

Pınar Yengin Sarpkaya ile birlikte bir çalışma yürütmekteyiz. İzmir merkez ilçelerde yer

alan özel ve devlet ortaokullarında okul-veli iş birliğinin nasıl yürütüldüğünü anlamaya

yönelik bir çalışma yapıyoruz. Yönetici, öğretmen ve veli perspektifinden bu konuyu

incelemek istiyoruz.

Bu çalışmanın sonuçları, ortaokullardaki okul-veli iş birliğini çok yönlü olarak

ortaya koymaya, anlamaya ve öneri geliştirmeye katkı sağlayacaktır. Bu nedenle bu bilimsel

çalışmanın yürütülmesine verdiğiniz destek çok önemlidir, görüşmeyi kabul ettiğiniz için,

size çok teşekkür ediyorum.

Bu görüşme süresince söyleyecekleriniz, yalnızca bu çalışma için kullanılacaktır.

Ayrıca, araştırma sonuçlarını yazarken, görüştüğüm kişilerin isimlerini ve okulun adını ya

da hangi okul olduğunu çağrıştıracak bilgiler kesinlikle kullanılmayacaktır. Başlamadan

önce, sizin söylemek istediğiniz ya da sormak istediğiniz bir şey var mı?

Görüşmede izin verirseniz ses kaydı yapmak istiyorum. Bunun sizce bir sakıncası

var mı? Bu görüşmenin yaklaşık bir saat süreceğini tahmin ediyorum. İzin verirseniz

sorulara başlamak istiyorum.

Araştırmacı

Berna ERAKIN

E-Mail: berna_erakin@hotmail.com Görüşme Tarihi:

Telefon: 0537 670 60 40

132

KİŞİSEL BİLGİ FORMU

Cinsiyet : Kadın ( ) Erkek ( ) Yaşınız : Branşınız :

Eğitim Durumunuz : Meslekteki Hizmet Süreniz :

Bu okuldaki hizmet süreniz: Yöneticilikteki hizmet süreniz :

OKUL-VELİ İŞBİRLİĞİNE YÖNELİK SORULAR

1) Okula öğrenci kaydederken belirli bir kriteriniz var mı?

Var: Bu kriteriniz nedir ve neden böyle bir kriter arıyorsunuz?

Yok: Belli bir kriter aramama nedeninizi nasıl açıklıyorsunuz?

2) Okulunuzun veli profili hakkında neler söyleyebilirsiniz?

Sonda: Sosyo-ekonomik düzey

Eğitim durumu

Okula ilgisi

Öğrenciyle ilgilenmesi

Aile bütünlüğünün bulunup bulunmaması gibi

3) Okul olarak velilerle iletişim kurmanız, iş birliği sağlamanız üzerinde konuşalım.

a) Velilerinizle yıl içerisinde hangi durumlarda iletişim kurmaktasınız?

b) Velilerle nasıl, hangi yollarla iletişim kuruyorsunuz?

c) Velilerle ne sıklıkla iletişim kuruyorsunuz?

d) Peki, velileriniz sizinle hangi durumlarda iletişim kurmak istiyor?

e) Velileriniz sizinle hangi yollarla iletişim kuruyor?

f) Velileriniz okulu ne sıklıkla ziyaret ediyor?

4) Okulunuzda velilerin katılımını ve desteğini sağlamak, iletişim kurmak için diğer

okullardan farklı olarak yaptığınız çalışmalar var mı? (Şenlikler, kutlamalar, toplantılar

gibi.)

5) Okulunuzda veli katılımı konusunda veliden beklentileriniz nelerdir ve velileriniz bu

beklentilerinizi karşılıyor mu?

6) Okulunuzda ulaşamadığınız, iletişim kuramadığınız veliniz oluyor mu?

133

Evetse : a. Peki bu durumun nedenleri sizce nelerdir?

b. Bu sorunları aşmak için neler yapıyorsunuz, nasıl bir yöntem izliyorsunuz?

Hayırsa: Bunu nasıl sağlayabiliyorsunuz, biraz açar mısınız?

7) Özel okulda ya da devlet okulunda bulunuyor olmanız okul-veli iş birliğinde sizce bir

fark yaratıyor mu?

Evetse: Peki bu durumu biraz daha açabilir misiniz?

Hayırsa: Sonraki soruya geç.

8) Velilerinizle iş birliği yapma konusunda avantaj olarak gördüğünüz, okulunuzun güçlü

yanları var mı? (Öğretmen, veli, öğrenci profili; fiziksel koşullar vb.ne ilişkin )

Evetse: a. Bunlar nelerdir, biraz açabilir misiniz?

b. Peki bu durumun etkileri, yansımaları nasıl oluyor?

Hayırsa: Sonraki soruya geç.

9) Peki, velilerinizle iş birliği yapma konusunda dezavantaj olarak gördüğünüz, okulunuzun

zayıf yanları ya da iş birliğini zorlaştıran etmenler var mı? (Öğretmen, veli, öğrenci profili;

fiziksel koşullar vb.ne ilişkin )

Evetse: a. Bunlar nelerdir, biraz açabilir misiniz?

b. Bu durumun etkileri, yansımaları nasıl oluyor?

Hayırsa: Sonraki soruya geç.

10) Okulunuzdaki veli-okul iş birliğinin daha fazla güçlenmesi konusunda bir yönetici/

öğretmen olarak önerileriniz ya da beklentileriniz nelerdir; şunlar da olmalı, yapılmalı

diyeceğiniz şeyler var mı? (Bunlar veli, öğretmen, öğrenci, yönetim, devlet vb. ile ilgili

olabilir.)

11) Okul- veli iş birliğini somut ya da soyut bir şeye benzetseniz neye benzetirdiniz?

Neden?

Benim bu konudaki sorularım bitti. Sizin söylemek istediğiniz veya eklemek

istediğiniz bir şey var mı?

Bu görüşme için size, çok teşekkür ederim. Daha sonra bana ulaşmak isterseniz

iletişim bilgilerimden ulaşabilirsiniz.

134

Ek-2: Görüşme Formu 2

Veli-Okul İş Birliğine Yönelik Veli Görüşme formu

Saygıdeğer Veli;

Merhaba, benim adım Berna Erakın. Adnan Menderes Üniversitesi, Sosyal Bilimler

Enstitüsü, Eğitim Yönetimi Programı kapsamında çalışma yürütmekteyim. İzmir merkez

ilçelerde yer alan özel ve devlet ortaokullarında okul-veli iş birliğinin nasıl olduğunu

anlamaya yönelik bir çalışma yapmaktayım. Amacım, okul yöneticisi/ öğretmen olarak

sizlerin okulunuzdaki okul-veli iş birliğine ilişkin görüşlerinizi almak, önerilerinizi

belirlemektir.

Bu araştırmada ortaya çıkacak sonuçların, okul-veli iş birliğinin nasıl olması

gerektiği ile ilgili alana katkı sağlayacağını, bir bakış açısı kazandıracağını temenni

ediyorum. Bu nedenle bu görüşmeyi kabul etmeniz benim için çok önemliydi, size çok

teşekkür ediyorum.

Bu görüşme süresince söyleyeceklerinizin tümü sadece yapılan çalışmada

yararlanılacaktır. Bu bilgiler başka amaçla kesinlikle kullanılmayacaktır. Ayrıca, araştırma

sonuçlarını yazarken, görüştüğüm bireylerin isimlerini ve okulun adını ya da hangi okul

olduğunu çağrıştıracak bilgileri rapora yansıtmayacağım. Başlamadan önce, bu

söylediklerimle ilgili belirtmek istediğiniz bir düşünce ya da sormak istediğiniz bir soru var

mı?

Görüşmede izin verirseniz ses kaydı yapmak istiyorum. Bunun sizce bir sakıncası

var mı?

Bu görüşmenin yaklaşık bir saat süreceğini tahmin ediyorum. İzin verirseniz sorulara

başlamak istiyorum.

Araştırmacı Görüşülen Kişi:

Berna ERAKIN

E-Mail: berna_erakin@hotmail.com Görüşme Tarihi:

Telefon: 0537 670 60 40

135

KİŞİSEL BİLGİ FORMU

Cinsiyetiniz : Kadın ( ) Erkek ( ) Kaç Çocuğunuz Var :

Yaşınız : Çocuğunuz Kaçıncı Sınıf:

Mesleğiniz : Aylık Geliriniz :

Eğitim Durumunuz :

OKUL-VELİ İŞ BİRLİĞİNE YÖNELİK SORULAR

1) Çocuğunuzu bu okula kaydettirirken belirli bir kriteriniz var mı?

Var: Bu kriteriniz nedir ve neden böyle bir kriter aramaktasınız?

Yok: Belli bir kriter aramama nedeninizi nasıl açıklıyorsunuz?

2) Veli olarak okulu ne sıklıkla ziyaret etmektesiniz?

3) Peki, okulu ziyaret ettiğinizde ulaşamadığınız yönetici/ öğretmen oluyor mu?

Evet: Peki bu durumla karşılaştığınızda neler yapıyorsunuz?

Hayır: Öğretmen/ yöneticiye ulaşabiliyor olmanızı nasıl değerlendiriyorsunuz?

4) Sizler veli olarak yıl içerisinde hangi durumlarda okul ile iş birliği kurmaktasınız?

Sonda: Akademik durumu ile ilgili

Davranışları ile ilgili

Sosyal etkinliklerle ilgili

Veli toplantıları ile ilgili

Peki okul sizinle hangi durumlarda iş birliği kurmaktadır?

Sonda: Akademik durumu ile ilgili

Davranışları ile ilgili

Sosyal etkinliklerle ilgili

Veli toplantıları ile ilgili

5) İzlenimlerinize göre okulunuzun veli katılımını sağlamak, iletişim kurmak için diğer

okullardan farklı olarak yaptığı çalışmalar var mıdır, varsa nasıl? (Şenlikler, geziler, kurslar,

toplantılar gibi).

136

6) Bu okulda velilerin okul ile iş birliğini sağlama konusunda yaptığı çalışmalar var

mıdır?(kermes düzenleme, gezilere katılma, özel günlerde okulda bulunma gibi).

(Evet var.) Peki okulunuzda yaptığınız iş birliği çalışmaları hakkında ne söylemek

istersiniz?

(Hayır.) Sizce okul ile kurulmayan iş birliği çalışmalarının sebebi nedir?

7) Çocuğunuzun özel okulda /devlet okulunda bulunuyor olması okul-aile iş birliği

ilişkilerinde bir fark yaratıyor mu?

(Evet fark yaratıyor. ) Peki bu durumu biraz daha açabilir misiniz?

(Hayır fark yaratmıyor.) Sizce bu neden kaynaklı olabilir?

8) Okul-veli iş birliğinin öğrencinin akademik ve sosyal yaşamına(başarısına) katkısı

konusunda neler düşünüyorsunuz?

9) Okulunuzun veliler ile iş birliği yapma konusunda avantaj olarak gördüğünüz güçlü

yanları var mı? (Yönetim açısından, öğretmen iletişimi ya da velilerin okula ilgisi gibi).

Evet, var: a) Bunlar nelerdir, biraz açabilir misiniz?

b) Peki bu durumun etkileri, yansımaları nasıl oluyor?

Hayır, yok: Sonraki soruya geçilir.

10) Okulunuzun veliler ile iş birliği yapma konusunda dezavantaj olarak gördüğünüz,

okulunuzun zayıf yanları ya da iş birliğinizi zorlaştıran etmenler var mı? (Yönetim

açısından, öğretmen iletişimi ya da velilerin okula ilgisi gibi).

Evet, var: a) Bunlar nelerdir, biraz açabilir misiniz?

b) Peki bu durumun etkileri, yansımaları nasıl oluyor?

Hayır, yok: Sonraki soruya geçilir.

11) Peki, okul- veli iş birliğini güçlendirmek konusunda paydaşlardan(veli, öğretmen,

öğrenci, yönetim ve devlet gibi) beklentileriniz nelerdir?

Bu konuda yapılacak çalışmalarla ilgili ne söyleyebilirsiniz?

137

12) Okul-veli iş birliğinde bu zamana kadar okul ile yaşadığınız kopukluk ya da yaşadığınız

sorun var mıdır?

(Var) Yaşadığınız bu sorunu çözümleme yönteminiz nasıl olmaktadır?

(Yok) Sizce sorun yaşamamanızın nedeni nedir?

13) Okul- veli iş birliği konusunda veli olarak önerileriniz nelerdir?

14) Okul- veli iş birliğini somut ya da soyut bir şeye benzetseniz neye benzetirdiniz?

Neden?

Benim bu konudaki sorularım bitti. Sizin söylemek istediğiniz veya eklemek

istediğiniz bir şey var mı?

Bu görüşme için size, çok teşekkür ederim. Daha sonra bana ulaşmak isterseniz

iletişim bilgilerimden ulaşabilirsiniz.

138

Ek 3. Araştırma İzni

z

139

ÖZGEÇMİŞ

Kişisel Bilgiler

Adı Soyadı : Berna ERAKIN

Doğum Yeri ve Tarihi : İzmir 07/10/1989

Eğitim Durumu

Lisans Öğrenimi : Sosyoloji

Lisansüstü Öğrenimi : Eğitim Yönetimi, Teftişi, Planlaması ve Ekonomisi

Bildiği Yabancı Diller : İngilizce

İş Deneyimi

Çalıştığı Kurum : Özel Gaziemir Uğur Okulları (Rehber Öğretmen)

İletişim

Telefon : 0537 670 60 40

e-posta Adresi : berna_erakin@hotmail.com

Tarih : 28/08/2019