Orakarg Business Daily Daily
-
Upload
the-civilitas-foundation -
Category
Documents
-
view
227 -
download
2
description
Transcript of Orakarg Business Daily Daily
Դեկ տեմ բեր յան գնա ճը
տե ղա փոխ վել է հուն վար
2013թ. հուն վա րին 12-ամս-յա գնա ճը սպա ռո ղա կան շու կա յում կազ մել է 2,6%. այդ թվում՝ պա րե նա յին ապ րանք նե րի գներն ա ճել են 1,9%-ով, ոչ պա րե նա-յին ապ րանք նե րի նը՝ 6%-ով, ծա ռա յու թյուն նե րի սա կագ նե րը՝ 2,2%-ով:
Ըստ Ազ գա յին վի ճա կագրա կան ծա ռա յու թյան (ԱՎԾ) տվյալ նե րի՝ 2013թ. հուն վարին, 2012թ. դեկ տեմ բե րի հա մե մատ, սպա ռո ղա կան շու կա յում ար ձա նագր վել է 2,9% գնաճ, ին չը պայ մանա վոր վել է հիմ ա կա նում պա րե նա յին ապ րանք ների գնե րի 4,9% ա ճով: Ոչ պա րե նա յին ապ րանք ների գնե րը նշված ժա մա նակա հատ վա ծում նվա զել են 0,2%ով, ծա ռա յու թյուն ների ո լոր տում գրանց վել է սա կագ նե րի 0,8% հա վե լաճ:
Ամ սա կան կտրված քով հուն վա րին պա րե նա յին ապ րանք նե րի գնե րի աճն ու շագ րավ է, ե թե հաշ վի առ նենք, որ դեկ տեմ բե րին, պայ մա նա վոր ված ա մանոր յա տո նե րով, տե ղի է ու նե նում գնե րի կար ճաժամ ետ թռիչ քա յին աճ։
Գ նա ճի հուն վար յան ցուցա նի շը, ըստ էու թյան, մեթո դա բա նու թյան խնդիր է։ Ըստ կի րառ վող մե թո դաբա նու թյան՝ գնե րի դի տարկու մը կա տար վել է 2012թ. դեկ տեմ բե րի 28ին, 2013թ. հուն վա րի 10ին և 21ին՝ Երևա նում և 11 բնա կա վայրե րում 470 ան վա նում ապրանքծա ռա յու թյուն նե րի գծով։ Պարզ ա սած՝ դեկտեմ բե րի վեր ջին տաս նօր
Սահ մա նադ րու թյու նը հար կա յի նի հա մար չէր գրվելՀՀ Սահ մա նադ րա կան դա տա րա նը, հիմք ըն դու նե լով Մար դու ի րա վունք նե րի պաշտ պա նի դի մումն ու հիմ-նա վո րումն ե րը, ո րո շում է կա յաց րել, ո րով սահ մա նա-փա կել է հար կա յին մարմն ի կող մից ան ձանց գույ քի վրա ար գե լանք դնե լու կի րառ ման մե խա նիզմն ե րը։
Խն դիրն այն է, որ հար կա յին մար մի նը ան ձի կող մից հարկա յին պար տա վո րու թյուննե րի պատ շաճ չկա տար ման դեպ քում կի րա ռում է հարկա յին ար գե լանք ան ձի գույքի նկատ մամբ, այն դեպ քում, երբ գո յու թյուն ու նեն հարկա յին պար տա վո րու թյուն ները ա պա հո վող մի շարք այլ մի ջոց ներ՝ տույ ժեր, կրկնապատկ վող տույ ժեր և այլն։
«Հա մա ձայն Սահ մանադ րա կան դա տա րա նի ո րոշ ման՝ գույ քի նկատմամբ ար գե լան քի կի րառու մը պետք է ի րա կա նացվի միայն հար կա յին պարտա վո րու թյուն նե րի կատա րում ա պա հո վող այլ հ ն ա ր ա վո ր ո ւ թ յ ո ւ ն ն ե րի սպառ ման պա րա գայում և խիստ վե րահս կելի ձևով: Այ սինքն՝ հար
կա յին մարմ ի կող մից գույ քի նկատ մամբ ար գելան քը կա րող է կի րառվել միայն այլ՝ տույ ժեր, կրկնա պատկ վող տույ ժեր և այլ հնա րա վո րու թյուննե րի սպառ ման դեպ քում և ի րա կա նաց վե լու է միայն դա տա կան խիստ վե րահսկո ղու թյան պա րա գա յում: Հու սով ենք, որ դա տա րանի նշված ո րո շու մը կկանխար գե լի հար կա յին մարմնի պաշ տո նա տար ան ձանց կող մից գույ քի ար գե լան քի ան հա մա չափ կի րառ ման և չա րա շա հում ե րի դեպքե րը»,– նշված է Մար դու
ի րա վունք նե րի պաշտ պանի գրա սեն յա կի տա րա ծած հա ղոր դագ րու թյու նում։
Ան ցած տար վա սեպ տեմբե րի վեր ջին ՄԻՊ գրա սենյա կը հայ տա րա րու թյուն էր տա րա ծել, ըստ ո րի՝ հարկա տու նե րի գույ քի վրա ար գե լանք դնե լու՝ Պե տական ե կա մուտ նե րի կո միտեի լիա զո րու թյու նը հակա սահ մա նադ րա կան է: Այն հա կա սում է ՀՀ Սահմա նադ րու թյան 31րդ հոդվա ծին, ո րը սահ մա նում է՝ ոչ ո քի չի կա րե լի զրկել սեփա կա նու թյու նից, բա ցառու թյամբ դա տա կան կար
գով՝ օ րեն քով նա խա տեսված դեպ քե րի:
Այ սինքն՝ Սահ մա նադրու թյան հա մա պա տասխան դրույ թը նա խա տեսում է, որ ան ձին «զրկել» սե փա կա նու թյու նից հնարա վոր է միայն դա տական կար գով, այն էլ՝ օ րենքով նա խա տես ված դեպքե րում: «Սե փա կա նու թյունից զրկել» դրույ թը իր մեջ նե րա ռում է նաև ան ձի սեփա կա նու թյան ի րա վուն քի ոչ միայն դա դա րում, այլև այն պի սի սահ մա նա փակում, ո րի արդ յուն քում սեփա կա նա տե րը զրկվում է
ի րեն պատ կա նող օբ յեկտն իր հա յե ցո ղու թյամբ տի րապե տե լու, ըստ նշա նա կության օգ տա գոր ծե լու և այն տնօ րի նե լու հնա րա վո րությու նից: n
Ինչ կա սի Հայ րիկ ա նըխմբագրական
էջ 2 ›››
Քա րե ե րազ ներ Աք րամ Այ լիս լիիցՀայկ Խա նում յան, տե սա կետ
էջ 2 ›››
Ս տա տուս քվոն և Ե րու սա ղե մի նոր պատ րիար քըՀարցազրույց Հա րի Հա կոբ յա նի հետ
էջ 3 ›››
Բան կերն ա ռա ջան ցիկ ենՆ րանք ա վե լաց րել են մաս նա բա ժի նը պետբ յու ջեի հար կա յին ե կա մուտ նե րում
էջ 4 ›››
Ճա նա պարհ նե րը ձեռ քից ձեռք են անց նումՀԲ-ն Հա յաս տա նին ևս $45 մլն -ի վարկ է հատ կաց րել
էջ 5 ›››
Ա սիան գլո բալ շար ժիչԱՄՆ-ը և Եվ րո պան էլ նախ կի նը չեն
էջ 6 ›››
Սե փա կան շա հե րը օ րի նա կան ենԵվ րո պան դեռ պատ րաստ չէ միաս նա կան բյու ջեին
էջ 7 ›››
Գինը՝ 100 դրամ
ԿիզաԿետում
Ֆոտ
ոլու
րՖոտոլուր
| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ., www.civilnet.am
Հա յաս տա նում շա քա րա վա զի ար տադ րու թյան ծա վալ նե րի 4% կրճատ ման պայ-ման նե րում շու կա յում 99% մաս նա բա ժին ու նե ցող «Լուս Աստղ շուգր» (Ա խուր յա նի շա քա րի գոր ծա րան) ըն կե րու թյու նը (փոխ կա պակց ված է ԱԺ պատ գա մա վոր Սամ-վել Ա լեք սան յա նի հետ) հար կե րը նվա զեց րել է 95%-ով։ Բա ցի այդ՝ ըն կե րու թյու նում առն վազն կի սով չափ կրճատ վել է աշ խա տա կից նե րի թի վը։
Գոր ծա րար Սամ վել Ա լեքսան յա նը շա քա րա վա զի շու կա յում հեր թա կան անգամ հար կե րից խու սա փելու սխե մա է կի րա ռել։ Տնտե սա կան մրցակ ցու թյան պաշտ պա նու թյան պե տական հանձ նա ժո ղո վի «Ապրան քա յին շու կա նե րում
գե րիշ խող դիրք ու նե ցող տնտե սա վա րող սուբ յեկտնե րի և առևտ րա յին ցանցե րի (2012թ. դեկ տեմ բերի 3ի դրու թյամբ)» ցանկի հա մա ձայն՝ ան ցած տա րի շա քա րա վա զի ապրան քա յին շու կա յում գերիշ խող դիրք է զբա ղեց րել
Ա լեք սան յա նի հետ փոխկա պակց ված «Լուս Աստղ շուգր» (Ա խուր յա նի շա քարի գոր ծա րա նը) ըն կե րությու նը՝ 99% մաս նա բաժնով։ Նույ նիսկ այս պայման նե րում ըն կե րու թյունն ան հաս կա նա լի պատ ճառնե րով կտրուկ նվա զեց րել
է պետբ յու ջե վճա րած հարկե րի ծա վա լը։
Պե տա կան ե կա մուտ ների կո մի տեի (ՊԵԿ) «2012թ. 1000 խո շոր հարկ վճա րողնե րի» ցան կի հա մա ձայն՝ 2011թ. հա մե մատ ան ցած տա րի ըն կե րու թյան կող մից վճար ված հար կե րի ծա վա լը կրճատ վել է 95,4%ով կամ 2,6 մլրդ ով։ 2012թ. ըն կերու թյու նը վճա րել է ըն դամե նը 127 մլն ի հար կեր։
Մաք սա յին սո ղանցք«Լուս Աստղ շուգ րը» հար կե րը կրճա տել է 95%-ով
տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ
էջ 5 ›››էջ 4 ›››
Գոր ծա րար Սամ վել ա լեք սան յա նը շա քա րա վա զի շու կա յում հեր թա կան ան գամ հար կե րից խու սա փե լու սխե մա է կի րա ռել։
| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ.
2 | Տեսանկյուն
Քա րե ե րազ ներ աք րամ այ լիս լիիցՀայկ Խա նում յան
Ադր բե ջան ցի գրող Աք րամ Այլիս լին իր հայ րե նի քում կանգնած է հա լա ծանք նե րի լուրջ
վտան գի տակ: Գ րո ղի «Քա րե ե րազներ» գիր քը հա մար ձակ պատ մություն է իր ծննդա վայր Այ լի սի՝ հայկա կան Ա գու լի սի մա սին: Գրքի գլխա վոր հե րոս նե րը Բաք վում բնակ վող ա գու լիս ցի ադր բե ջանցի ներ են, դեպ քե րը կա տար վում են 1980ա կան նե րի վեր ջե րին, երբ Սում գա յի թում և Բաք վում տե ղի էին ու նե նում հա յե րի ջար դեր: Հա յե րի սպա նու թյան դա ժա նու թյու նը ստիպում է զու գա հեռ ներ անց կաց նել Ա գու լի սում թուր քե րի կող մից 1919թ. ի րա կա նաց ված կո տո րած նե րի հետ՝ միև նույն ժա մա նակ ման րա մասն նկա րագ րե լով հայ կա կան Ա գու լի սը, հա յե րի մշա կույթն ու կեն ցա ղը:
Գր քի գլխա վոր հե րոս նե րի՝ դե րասան Սա դըգ լիի և հո գե բույժ Ա բա սալիևի մի ջո ցով ներ կա յաց վում են նաև ա գու լիս ցի ո րոշ հա յեր, ո րոնք բացա ռա պես դրա կան կեր պար ներ են, իսկ տե ղա ցի ադր բե ջան ցի նե րը՝ հիմնա կա նում բա ցա սա կան, մար դասպան, ու րա ցող, ու րի շի գույ քին տիրա ցող: Այս գիրքն իր ո րոշ դրվագնե րում հի շեց րեց Ֆեթ հի յե Չե թի նի «Մեծ մայրս»: Չե թի նը ինք նա կենսագ րա կան այս գրքում պատ մում էր իր տա տի՝ Ցե ղաս պա նու թյան ժա մանակ մահ մե դա կա նաց ված և թուր քին կնու թյան վերց ված հա յու հու մա սին: Եվ, ընդ հան րա պես, Աք րամ Այ լիս լիի
ա րա ծը ինձ մոտ մտա զու գոր դում եր ա ռա ջաց րեց Թուր քիա յում ըն թա ցող գոր ծըն թաց նե րի հետ:
Հատ կա պես վեր ջին մե կու կեսերկու տաս նամ յակ նե րում Թուր քիայում սկսվեց պատ մու թյան վե րագնա հատ ման հան րա յին մեծ դիսկուրս: Լույս տե սան բա վա կա ն թվով գրքեր, հոդ ված ներ, ո րոնք պատմում էին հա յե րի, կո տո րած նե րի, Ցեղաս պա նու թյան մա սին: Օր հան Փամու կի, Հ րանտ Դին քի, բազ մա թիվ ի րա վա պաշտ պան նե րի և այլ մտավո րա կան նե րի ֆե նո մեն ներն ա վե լի ընդգծ ված դարձ րեց այս ա մե նը:
Եվ հի մա նման գոր ծըն թաց սկսվում է նաև Ադր բե ջա նում: Ես բա վա կան շատ եմ հան դի պել ադրբե ջան ցի նե րի, ո րոնք բա ցա հայտ բա րե կա մա բար են խո սել հա յե րի մա սին, ափ սո սա ցել ժա մա նա կին ու նե ցած ի րենց կա պե րը, ցա վա ցել Ադր բե ջա նում առ կա ան հան դուր ժողա կան մթնո լոր տի հա մար: Դ րանք հիմ ա կա նում բաք վե ցի մտա վո րական ներ են ե ղել, ո րոնք կա րո ղացել են ի րենց վեր դա սել Ադր բե ջանում ըն թա ցող հա կա հայ կա կան հիստե րիա յից: Նույ նիսկ մի եր կու զգուշա վոր հոդ ված էի կար դա ցել նույն ո գով, սա կայն Այ լիս լիի վեպն ա վելին էր, քան կա րե լի էր սպա սել: Այսպի սի գոր ծե րը որ պես կա նոն պայթեց նում են հա մընդ հա նուր կեղ ծիքի մեջ ապ րող հա սա րա կու թյուն ները, նա մա նա վանդ որ ադր բե ջան ցի ազգն այ սօր փոր ձում են կեր տել հենց պատ մա կան կեղ ծի քի և հա յու
թյան նկատ մամբ ա տե լու թյան հիմքի վրա: Եվ ըն դա մե նը մի գիրք լուրջ կաս կա ծի տակ է առ նում այս ա մե նը: Դ րա հա մար էլ զար մա նա լի չէ Ադրբե ջա նի ո րոշ շրջա նակ նե րում այս գոր ծի ու նրա հե ղի նա կի նկատ մամբ առ կա ա տե լու թյու նը:
Կար ծում եմ՝ հե ղի նա կին շատ դժվար է ե ղել նման գործ գրե լը (գիր քը գրվել է 20062007 թթ.), սակայն տար բեր ի րա դար ձու թյուն ներ ստի պել են նրան գրիչ վերց նել: Վեպում մի դրվագ կա, որ տեղ հո գեբույժ Ա բա սա լիևը դե րա սան Սա դըգլին պատ մում է ա գու լիս ցի քար տաշ Մի նա սի դա ժան սպա նու թյան պատմու թյու նը: Մի նա սին, նրա ըն տա նիքի ան դամ ե րին հարևան մահ մեդա կա նը սպա նում է կաց նով, ինչպես Բու դա պեշ տում ադր բե ջան ցի սպան՝ Գուր գեն Մար գար յա նին: Վեպում ներ կա յաց ված է, թե ինչ պես են կեղծ վում հայ կա կան տե ղա նուն նե րը, փորձ ար վում ադր բե ջա նա կա նաց նել հայ կա կան մշա կու թա յին ժա ռան գությու նը: Ի վեր ջո նկա րագր ված է այն հա յաս պան մթնո լոր տը, որ կար Ադրբե ջա նում 1980ա կան նե րի վեր ջե րին, 1990ա կան նե րի սկզբնե րին:
Այ լիս լիի այս գիր քը ծնունդ է բուդա պեշտ նե րի, մե րօր յա պատ մա զեղծա րա րու թյուն նե րի ու հա կա հայ կական նոր հիս տե րիա յի: Այ լիս լիի վեպը ոչ թե հա յա մետ գործ է, ինչ պես ներ կա յաց նում են ադր բե ջա նա կան ազ գայ նա կան շրջա նակ նե րը, այլ սեփա կան ժո ղովր դի ո րակ նե րի մա սին մտա ծող հայ րե նա սե րի ողբ: n
Լ րատ վա կան կայ քե րի մի խնդրի մա սինԳե ղամ Վար դան յան,
Media.am
Հա յաս տա նի ցան ցա յին լրատ վամի ջոց նե րը նա խա գա հի թեկ նա ծու
Պա րույր Հայ րիկ ա նի դեմ մա հա փոր ձը լու սա բա նե ցին «որ քան ա րագ ու որքան շատ, այն քան լավ» սկզբուն քով։ Լ րա հո սը ա ռատ էր ԱԻՄ նա խա գա հի դեմ հար ձակ ման, նրա ա ռող ջա կան վի ճա կի մա սին ման րա մաս նե րով։ Լ րագ րող նե րը ժրա ջան էին ու դի մացկուն։ Կայ քե րի այ ցե լու նե րը ստա նում էին ժա մի հա մար կարևոր հիմ ա կան տե ղե կատ վու թյու նը։ Սա կայն հիմ ական մար տա վա րու թյու նը, ո րի մա սին նշե ցի՝ ա րա գու թյամբ հա ղորդ վող լուրե րի մեծ քա նա կու թյուն, եր բեմ ոչ այն քան ար դա րաց ված է լի նում:
Կայ քե րի լրա հո սում հան դի պում էին ար տա հայ տու թյուն ներ, ո րոնք ո րոշ դեպ քե րում ոչ միան շա նակ կա րող էին ըն կալ վել («Րաֆ ֆի Հով հան նիսյա նի կի նը ողջ գի շեր ե ղել է Հայ րիկյա նի կող քին») կամ ըն թեր ցո ղի մոտ ոչ տե ղին ժպիտ ա ռա ջաց նել («…այս պա հին Հայ րիկ ա նը փոր ձում է քնել»):
Ըն թեր ցո ղը ու զո՞ւմ է կար դալ Հայրիկ ա նի նա խա ճա շի կամ օր վա ռե ժիմի մա սին ընդ հան րա պես՝ բո լոր մանրա մաս նե րով։ Սա ռեա լի թի շոո՞ւ է, թե՞ ար տա կարգ դեպ քի լու սա բա նում։
Հայ րիկ ա նի վրա կրակ ո ցնե րի դեպքում դա սա կան ե րեք մեծ սյու ժե կար, ո րի շուրջ պտտվում էին բո լոր փոքր ու մեծ լու րե րը, ռե պոր տաժ նե րը.
— մա հա փոր ձի ման րա մաս նե րը, ինչ է կա տար վում դեպ քի վայ րում (Տ պագ րիչ նե րի փո ղո ցում),
— Հայ րիկ ա նի ա ռող ջա կան վի ճա կը,
— քա ղա քա կան, պե տա կան, հա սարա կա կան գոր ծիչ նե րի, հա րա զատ ների մեկ նա բա նու թյուն նե րը։
Ցան ցա յին մե դիա ներն ընտ րել էին հետև յալ սկզբուն քը՝ յու րա քանչ յուր նոր ստաց վող տե ղե կատ վու թյուն հրա պա րակ վում էր նոր հոդ վա ծի տես քով։ Դա սա կան մո տե ցու մը, երբ ընդ հա նուր մեծ վեր նագ րե րով նյութե րը լրաց վում են նոր ման րա մաս ներով՝ վեր նագ րե րում ստա նա լով համա պա տաս խան (ԼՐԱՑՎԱԾ) հա վե լումը, հիմ ա կա նում ան տես ված էր։
Չեմ ա սում, որ ա ռատ ու մի քանի րո պեն մեկ թար մաց վող լրա հոսը վատ է կամ խիստ ան հար մար է։ Բայց Հայ րիկ ա նի դեպ քի լու սա բանու մը Հա յաս տա նի ցան ցա յին մե դիանե րի հա մար է լի մի խնդիր բա ցահայ տեց: Լ րատ վա կան կայ քե րը հարմա րեց ված չեն ար տա կարգ դեպ քերը հա տուկ ռե ժի մով լու սա բա նե լուն։ Կայ քե րը հիմ ա կա նում (բա ցա ռությու նը, թերևս, azatutyun.amն է) չունեն ճկուն կա ռուց վածք, երբ հնա րավոր է հիմ ա կան մեն յո ւին ա վե լաց նել նոր բա ժին։ Տվյ ալ դեպ քում, կայ քե րի մեն յու նե րում, օ րի նակ, «Մա հա փորձ Հայ րիկ ա նի դեմ» կամ «Հայ րիկ ան» վեր նա գի րը օգ տա տի րո ջը կօգ ներ միան գա մից զտել օր վա կարևոր ի րադար ձու թյան մա սին լու րե րը։
Ն ման մո տեց ման օ րի նա կի հա մար հե ռու պետք չէ գնալ։ Ռու սա կան gazeta.ruն ըն թա ցիկ կարևոր ի րա դարձու թյուն նե րի հա մար վա ղուց մենյո ւի հատ վա ծում ա ռան ձին տեղ է հատ կաց րել։
Հա յաս տա նում լրատ վա կան կայ քերը նա խագ ծե լիս ար տա կարգ դեպ քերի հնա րա վո րու թյու նը, հա տուկ հավել ված ներն այն քան էլ հաշ վի չեն առ նում։
Բայց ար տա կարգ դեպ քեր, ու զենք թե չու զենք, լի նում են և դ րանք արտա կարգ լու սա բա նում են պա հանջում։ Ընտ րու թյուն նե րի ժա մա նակ էլ, սո վո րա բար, կայ քերն ար տա կարգ ռե ժի մով են աշ խա տում։ Ու շատ կայքե րի լրա հո սը նաև ու ղիղ ե թե րի կամ ին տեր նե տա յին լեզ վով ա սած՝ live bloggingի ժան րում է լի նում։
Ու այս տեղ էլ հա մա պա տասխան գոր ծիք ներ կան, որ Հա յաստա նի լրատ վա կան կայ քերն անտե սում են։ Օ րի նակ՝ ScribbleLiveը։ Այն հնա րա վո րու թյուն է տա լիս ընթա ցիկ զար գա ցող ի րա դար ձու թյան կեն դա նի ժա պա վեն ստեղ ծել՝ ներա ռե լով տեքստ, ֆո տո, վի դեո, օնլայն քվեար կու թյուն, ու ղիղ հե ռարձա կում։ Սա վճա րո վի ծա ռա յու թյուն է, սա կայն այն քան թանկ չէ, որ Հայաս տա նի ցան ցա յին մի քա նի լրատվա մի ջոց ներ չկա րո ղա նան դրա դիմաց վճա րել։
ScribbleLiveը, մաս նա վո րա պես, օգ տա գոր ծում է ռու սա կան «Մոս կովսկիե նո վոս տին»։ Այս կայ քի գլխա վոր խմբա գիր Ա լեք սանդր Բո գո մո լո վը անց յալ տա րի Բար քեմփ Երևա նի ժամա նակ պատ մում էր, թե որ քան է ֆեկտիվ է ե ղել ScribbleLiveը, օ րի նակ, Մոսկ վա յում ընդ դի մու թյան բազ մահա զա րա նոց հան րա հա վաք նե րը լուսա բա նե լու հա մար։
Գու ցե Հա յաս տա նում է՞լ փոր ձարկեն live bloggingի այս գոր ծի քը։ n
Հուն վա րի 31ին նա խա գա հի թեկ նա ծու, ԱԻՄ ա ռաջ նորդ Պա րույր Հայ րիկ ա նի դեմ ի րա կա նացված մա հա փոր ձը կրկին յու րա հա տուկ ինտ րիգ մտցրեց նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րի գորշ և ան հե տաքր քիր քա րո զար շա վի մեջ: Այժմ թեկնա ծու ներն ու քա ղա քա կան դաշ տը սպա սում են, թե արդ յոք Հայ րիկ ա նը կդի մի՞ Սահ մա նադ րական դա տա րան՝ ընտ րու թյուն նե րը եր կու շա բաթով հե տաձ գե լու պա հան ջով: ՀՀ Սահ մա նադ րության հա մա ձայն՝ նա խա գա հի ընտ րու թյու նը երկշա բա թյա ժամ ե տով հե տաձգ վում է նա խա գա հի թեկ նա ծու նե րից մե կի հա մար ան հաղ թա հա րելի խո չըն դոտ ներ ա ռա ջա նա լու դեպ քում: Որ այդպի սի ան հաղ թա հա րե լի խո չըն դոտ կա, ակն հայտ է: Այ սինքն՝ ներ կա յում ընտ րու թյուն նե րը հե տաձգելչհե տաձ գե լու հար ցը ամ բող ջո վին կախ ված է Հայ րիկ ա նից:
Ընտ րու թյուն նե րի հե տաձ գու մը հան րու թյան հա մար դրա կան քայլ կլի նի:
Նախ՝ 1998թ. ա ռա ջին նա խա գահ Լևոն Տեր Պետ րոս յա նի հրա ժա րա կա նով նա խա գա հա կան ընտ րու թյուն նե րը դար ձան ձմե ռա յին գոր ծըն թաց: Ընտ րու թյուն նե րի՝ եր կու շա բա թով հե տաձ գու մը քվեար կու թյան օ րը կտե ղա փո խի գա րուն, և հաջորդ ընտ րու թյուն նե րի նա խընտ րա կան շրջա նը թե՛ ընտ րող նե րի, թե՛ թե կա ծու նե րի հա մար ե ղանա կի ա ռու մով ա վե լի նպաս տա վոր կլի նի:
Երկ րորդ՝ ընտ րու թյուն նե րի հե տաձ գու մը քա ղաքա կան ի մաս տով կա րող է հան գեց նել հե տաքրքիր զար գա ցում ե րի: Ընդ դի մա դիր թեկ նա ծու ների հա մար հե ռուս տա տե սու թյան մի ջո ցով հա վել ալ հնա րա վո րու թյուն կստեղծ վի ի րենց մե սի ջը ա վելի լայն հան րու թյա նը հասց նե լու հա մար: Հայտ նի է, որ բնակ չու թյան մեծ մա սի հետ շփվե լու հիմ ա կան մի ջո ցը Հա յաս տա նում շա րու նա կում է մալ հե ռուստա տե սու թյու նը, ո րը միայն ընտ րու թյուն նե րի ժամա նա կա հատ վա ծում է բաց վում ընդ դի մա դիր նե րի հա մար: Եր կու շա բա թում կա րող է տե ղի ու նե նալ ընդ դի մա դիր թեկ նա ծու նե րի կոն սո լի դա ցիա. 1996թ. փոր ձը խո սուն օ րի նակ է:
Եր րորդ՝ գո նե մա կե րե սա յին ըն կալ ման ա ռումով Սերժ Սարգս յա նի քա րո զար շա վը ան հա ջող է ըն թա նում՝ կապ ված մի շարք ծի ծա ղա շարժ և ան հե թեթ դեպ քե րի ու նրա հան պատ րաս տից հայ տա րա րու թյուն նե րի հետ, ո րոնք բա ցա սաբար են ազ դում գոր ծող նա խա գա հի վար կա նիշի վրա: Ն ման հայ տա րա րու թյուն նե րի հա վա նակա նու թյու նը քա րո զար շա վի եր կա րե լուն զու գահեռ կմե ծա նա:
Ե թե Պա րույր Հայ րիկ անն ի րոք ցան կա նում է ընտրու թյուն նե րին մի փոքր մրցակ ցա յին բնույթ հաղոր դել, չպետք է տա րա կու սի ի րեն ըն ձեռ ված հնա րա վո րու թյունն օգ տա գոր ծե լում: n
Խմ բագ րա կա նը չի պայ մա նա վո րում թեր թի այլ հատ ված նե րում նո րու թյուն նե րի ընտ րու թյունն ու լու սա բա նու մը:
Այս է ջում հրա պա րակ վող մյուս կար ծիք նե րը կա րող են չհա մընկ նել խմբագ րու թյան դիր քո րոշ մա նը:
Լույս է տեսնում 2011թ. սեպտեմբերի 21ից:
Հիմնադիր և հրատարակիչ՝«Սիվիլիթաս» հիմադրամ, վկայական` 03Ա080303, տրվ. 20.05.08թ.
Հասցե՝ ք. Երևան, Հյուսիսային պողոտայի 1
Հեռ.՝ +37410 500 119, էլ. փոստ՝ [email protected]
Գլխավոր խմբագիր՝ Կարեն Հարությունյան
Թողարկման պատասխանատու՝ Մարատ Յավրումյան
Վաճառք և բաժանորդագրություն՝ +374 10 500119, +374 55 026249
Գովազդ և մարքեթինգ՝ +374 55 441351
Մեջբերումեր անելիս հղումը «Օրակարգ»ին պարտադիր է:
Թերթի հոդվածների մասնակի կամ ամբողջական
հեռուս տա ռադիո ընթերցում առանց «Օրակարգ»ին հղման արգելվում է:
Նյութերը չեն գրախոսվում և հեղինակներին չեն վերադարձվում:
Գովազդների և R տառով հրապարակվող
նյութերի բովանդա կության համար խմբագրությունը
պատասխանատվություն չի կրում:
Տառատեսակը՝ Էդիկ Ղաբուզյանի
Հրատարակության 3րդ տարի
Ստորագրված է տպագրության՝ 04.02.2013թ.
Տպաքանակը՝ 2000
Օրաթերթը տպագրվում է «Տիգրան Մեծ» հրատա րակ չու թյան
տպարանում, ք.Երևան, Արշակունյաց 2:
տ ն տ ե ս ա կ ա ն օ ր ա թ ե ր թ
Ինչ կա սի Հայ րիկ ա նը
Խմբագրական
№ 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ. |
3|Օրակարգ
Շր ջա փակ ման ճեղ քու մը մեծ նվա ճում կլի ներՌու սա կան «Կո մեր սանտ» թեր թը հար ցազ րույց է վերց րել ՀՀ գոր ծող նա խա գահ, նա խա գա հի թեկ նա ծու Սերժ Սարգս յա նից: Հար ցազ րույ ցը թարգ մա նա բար ներ կա յաց ված է ստորև:
— Ըստ Ձեզ՝ ինչ պիսի՞ն են Լեռ նա յին Ղարա բա ղի խնդրի լուծ ման հե ռան կար նե րը:
— Ղա րա բաղ ցի նե րը ի րենք պետք է ո րո շեն՝ քա ղա քա կան ինչ կար գա վի ճա կով պետք է ապ րեն ա պա գա յում: Սա ինք նորոշ ման հա մար մղվող պայ քարի դա սա կան օ րի նակ է, և գո յություն չու նի որևէ փաս տարկ, ո րը կբա ցատ րի՝ ին չու Ար ցա խի ժողովր դի այս ի րա վուն քը պետք է մերժ ված լի նի: Մ նա ցած բո լոր հար ցերն ա ծանց յալ են: Էա կա նորեն կարևոր է ամ րապն դել մեր տա րա ծաշր ջա նում սպա ռա զինու թյան նկատ մամբ արդ յու նավետ վե րահս կո ղու թյան մի ջազգա յին մե խա նիզմ ե րը: Ադր բեջա նը, լի նե լով ՄԱԿի Անվ տանգու թյան խորհր դի ոչ մշտա կան ան դամ, գործ նա կա նում սկսեց սպա ռա զի նու թյան հա մար պայքար և բա ցա հայ տո րեն խախ տում է Եվ րո պա յում սո վո րա կան զինված ու ժե րի մա սին պայ մա նագ րի իր պար տա վո րու թյուն նե րը:
Մենք շա րու նա կում ենք բանակ ցու թյուն ներն Ադր բե ջա նի
հետ: Սա կայն այս պի սի պայ մաննե րում որևէ ա ռա ջըն թաց ակնկա լելն ի րա կան չէ: Բո լո րը, ով քեր զբաղ վում են այս խնդրով թե´ Մոսկ վա յում, թե´ Վա շինգ տո նում և թե´ Փա րի զում (Մինս կի խմբի միջ նորդ երկր նե րի մայ րա քաղաք նե րում), հրա շա լի գի տեն, թե ում մեղ քով մինչ օրս գտնված չէ լու ծու մը: Ն րանք հրա շա լի հասկա նում են, թե ով է ընդ հա տել բա նակ ցու թյուն նե րը Քի Ո ւես թում և Կա զա նում: Եվ նրանք գի տեն, որ խնդրի էու թյու նը հա րա կից տա րածք նե րի նկատ մամբ Լեռնա յին Ղա րա բա ղի պաշտ պա նության ու ժե րի վե րահս կո ղու թյունը չէ, հետևա բար ո րո շու մը կախված չէ դրանց վե րա դար ձից:
— Ի՞նչ կա րող է ա նել Ռուսաս տա նը, որ Ղա րա բաղյան խնդի րը դառ նա գո նե նվազ պայ թյու նավ տանգ։
— Ռու սաս տանն այս հա կամար տու թյու նում կարևո րա գույն միջ նորդ է Ֆ րան սիա յի և ԱՄՆի հետ միա սին։ Միայն շնոր հիվ Ռու սաս տա նի միջ նոր դու թյան հնա րա վոր ե ղավ 1994թ.ստո
րագ րել հրա դա դար։ Լուրջ հույսեր էին կապ վում Ռու սաս տանի՝ բարձր մա կար դա կում վերջին միջ նոր դու թյան հետ։ Բայց, ա վաղ, Ադր բե ջա նը ա ռաջ տարավ այդ գոր ծըն թա ցը՝ մշտապես հան դես գա լով ար դեն փաս տա ցի հա մա ձայ նեց ված փաս տաթղ թում նոր լրա ցումնե րով ու փո փո խու թյուն նե րով։ Ես շնոր հա կալ եմ Ռու սաս տանի բարձր ղե կա վա րու թյա նը հակա մար տու թյան լուծ ման ու ղինե րի ո րոն մա նը հետևո ղա կան և անձ նա կան մաս նակ ցու թյան հա մար։ Վս տահ եմ, որ բա նակցա յին ձևա չա փե րում միայն նրա ներ կա յու թյու նը զգա լի սա ռեցնում է շատ տաք գլուխ ներ։
—
Ա ռա վել ի րա կան է դառնում Հա յաս տա նի եր կաթու ղա յին ա պաշր ջա փակու մը՝ Աբ խա զիա յով ճանա պար հի բա ցու մը: Ի՞նչ է դա նշա նա կում երկ րի հա մար:
— Շր ջա փակ ման ճեղ քումը մեծ նվա ճում կլի ներ մեզ համար, ա ռա ջին հեր թին՝ տնտե սության: Ներ կա յում մեր մի շարք ապ րանք ներ փո խադ րում ե րի անհ նա րի նու թյան կամ բեռ նափո խադ րում ե րի թանկ լի նե լու պատ ճա ռով պար զա պես մրցունակ չեն: Ի հար կե, անհ րա ժեշտ է բո լոր չորս կող մե րի հա մա ձայ նությու նը: Վեր ջերս այ ցով մեզ մոտ էր վար չա պետ Բի ձի նա Ի վա նիշ
վի լին և նա ինձ վստա հեց րեց, որ Վ րաս տա նի հա մար ճա նա պար հի բա ցու մը ևս շա հա վետ է:
— Ներ կա յում Ի րա նը Հայաս տա նի առևտ րա յին գլխա վոր գոր ծըն կեր ներից է: Ինչ պե՞ս եք կա ռուցում հա րա բե րու թյուն ները երկ րի հետ, ո րի նկատմամբ շրջա փա կում է հայտա րա րել գրե թե ամ բողջ աշ խար հը:
— Ն կա տի ու նեք Ի րա նի նկատմամբ ՄԱԿի Անվ տան գու թյան խորհր դի սահ մա նած պատ ժամի ջոց նե՞ րը: Հա զիվ թե դա կա րելի է ամ բող ջա կան շրջա փա կում ան վա նել: Ի հար կե, պատ ժամի ջոց ներ կան: Դ րանք հար վածում են Ի րա նի տնտե սու թյա նը և անդ րա դարձ հար վա ծով՝ նաև մեր տնտե սու թյա նը: Սա կայն մենք շա րու նա կում ենք հա մատեղ նա խագ ծե րի ի րա կա նա ցումը, մաս նա վո րա պես հիդ րոէ ներգե տի կա յի ո լոր տում: Ներ կա յում ին տեն սիվ ըն թա նում է Հա յաստա նը Ի րա նին կա պող նոր միջազ գա յին մայ րու ղու շի նա րարու թյու նը, և հա ջոր դը եր կա թուղա յին նա խա գիծն է: n
Թարգ մա նու թյու նը՝ Ս յու զան նա Հով հան նիս յա նի
Ս տա տուս քվոն և Ե րու սա ղե մի նոր պատ րիար քըՀուն վա րի 24-ին Ե րու սա ղե մի Հա յոց պատ րիարք ընտր վեց պատ-րիար քա րա նի Լու սա րա րա պետ Նուր հան ար քե պիս կո պոս Մա-նուկ ա նը: Սի վիլ Նե թը սկայպ-հար ցազ րույց է ու նե ցել է կու մե-նիկ փոր ձա գետ, մի ջազ գա յին ի րա վուն քի մաս նա գետ Հա րի Հա-կոբ յա նի (Harry Hagopian) հետ, ո րը ներ կա յում բնակ վում է Լոն-դո նում: Նա տա րի ներ շա րու նակ հա մա գոր ծակ ցել է Մեր ձա վոր Արևել քի ե կե ղե ցի նե րի խորհր դի և ե կե ղե ցի նե րի խնդրով զբաղ-վող այլ կազ մա կեր պու թյուն նե րի հետ և քա ջա տեղ ակ է Սուրբ հո ղում ե կե ղե ցի նե րի խնդիր նե րին:
— Հա յոց պատ րիար քի ընտ րու թյան ժա մա նակ Դուք Ե րու սա ղե մում էիք: Խո սենք ընտ րու թյուն ների մա սին: Ո՞ւմ է պատ կանում վճռո րոշ խոսքն ընտրու թյան հար ցում:
— Վճ ռո րոշ խոս քը Սուրբ Հակո բի եղ բայ րու թյանն է պատ կանում: Այն 36 ե պիս կո պոս նե րից ու ար քե պիս կո պոս նե րից կազմ ված եղ բայ րու թյուն է, ո րի ան դամ երը ձեռ նադր վել են Ե րու սա ղե մում տա րի ներ ա ռաջ, և ո րոնք սփռված են աշ խար հով մեկ: Պատ րիար քի ընտ րու թյան ժա մա նակ նրանք բո լո րը ժո ղով վում են Ե րու սա ղեմում, ա պա անց նում եր կուե րեք ընտ րա կան փու լե րի մի ջով՝ ընտրե լու նոր պատ րիար քին:
— Իս րա յե լի կա ռա վարու թյու նը որևէ դեր ու նի՞ այս ընտ րու թյուն նե րում, թե՞ միայն եղ բայ րու թյան գործն է դա:
— Եղ բայ րու թյունն ու ե կե ղե ցին են ո րո շում՝ ով է լի նե լու պատրիար քի թեկ նա ծուն, այդ ընտ րություն նե րի արդ յուն քը հայտ նում են ե րեք աշ խար հիկ իշ խա նություն նե րի՝ Իս րա յե լին, Հոր դա նանին ու Պա ղես տի նին: Այս ե րեքն էլ պետք է ի րենց հա մա ձայ նությու նը տան: Սա ոչ միայն Հայոց պատ րիար քի դեպ քում է, այլ նաև, օ րի նակ, Հույն ուղ ղա փառ
պատ րիար քի ընտ րու թյան դեպքում: Ե րեք աշ խար հիկ իշ խա նություն նե րի հա վա նու թյու նից հետո տե ղի է ու նե նում օ ծու մը, և նոր պատ րիար քը Ե րու սա ղե մում ստանձ նում է լիա զո րու թյուն նե րը:
— Լավ, այս ամ բողջ բարդ գոր ծըն թա ցից հե տո արդյոք նո րըն ծա պատ րիարքը գոր ծո ղու թյուն նե րի ա զա տու թյուն, մանև րելու հնա րա վո րու թյուն ու նի՞, ա սենք՝ հայ կա կան հատվա ծի հո ղե րի հար ցում կամ Ե րու սա ղե մի քրիս տոնեա կան տա րածք նե րում, թե՞ նրա գոր ծո ղու թյուն ները հիմ ա կա նում ուղ ղորդվում են Իս րա յե լի կա ռավա րու թյան կող մից:
— Կար ծում եմ՝ Հա յոց պատրիար քը և ուղ ղա փառ աշ խարհը, ի տար բե րու թյուն մյուս ե կեղե ցի նե րի, ո րո շում եր կա յաց նելու գոր ծում ու նեն ո րոշ լծակ ներ: Օ րի նակ՝ ան շարժ գույ քի հարցում: Ինչ պես գի տեք, Հա յոց ե կեղե ցին բա վա կան շատ տա րածքներ ու նի ոչ միայն Իս րա յե լում, այլ նաև Հոր դա նա նի ու Պա ղեստի նի ո րոշ հատ վա ծում, և դ րանց հետ կապ ված հար ցե րում ո րոշա կի ինք նու րույ նու թյուն ու նի: Այդ տա րածք նե րի հետ կապ ված ո րո շում եր կա յաց նե լիս անհ րաժեշտ է պատ րիար քի հա վա նու
թյու նը: Սա կայն բա ցի այդ տարածք նե րից՝ կա Թարգ ման չաց դպրո ցը, ո րը պատ րիար քա րա նի տա րած քում է և ն րա իշ խա նության տակ է: Պատ րիար քը ազդե ցու թյուն ու նի նաև «Ժա ռանգա վո րաց» ճե մա րա նի վրա, ո րը քա հա նա ներ վե րա պատ րաս տող ճե մա րան է: Այն նախ կի նում ուներ քա հա նա ներ Թուր քիա յից և Մեր ձա վոր Արևել քից, բայց այժմ հիմ ա կա նում Հա յաս տա նից են: Եվ ա մե նա կարևո րը՝ նա դեր ու նի Սուրբ հո ղի Տիե զե րա կան քրիստո նեա կան ներ կա յու թյու նում: Սուրբ հող ա սե լով՝ նկա տի ու նեմ Հոր դա նա նի, Պա ղես տի նի ու Իսրա յե լի տա րածք նե րը, որ տեղ հայե րը կենտ րո նա կան դեր են խաղում ոչ միայն ի րենց պատ կա նող տա րածք նե րի ու ազ դե ցու թյան ա ռու մով, այլ նաև ի րենց կար գավի ճա կով և այն հան գա ման քով, որ քրիս տոն յա նե րը հան րու թյան կա ռուց ված քի կարևոր մասն են:
— Հաս կա նում եմ, որ նրանք ի րենց խոսքն ունեն ան շարժ գույ քի և այլ խնդիր նե րի հար ցերում: Բայցևայն պես, Իսրա յե լի կա ռա վա րու թյունը տար բեր մի ջոց նե րով ու մե խա նիզմ ե րով կարող է ազ դել պատ րիարքա րա նի ո րո շում ե րի վրա: Կա րե լի՞ է արդ յոք են թադրել, որ Հա յոց պատ րիարքը պա կաս ուժ ու նի պետու թյան հետ հա րա բե րություն նե րում, քան քրիստոն յա մյուս հա մայնք նե րի ղե կա վար նե րը, ո րոնք ներառ ված են Սր բա վայրե րի հսկո ղու թյան մասին Ստա տուս քվո յի համա ձայ նու թյու նում: Արդ յոք
այդ պատ ճա ռո՞վ է, որ ժամա նակ առ ժա մա նակ վեճեր են լի նում հա յե րի ու հույ նե րի միջև: Ո՞րն է այս ներ քին վե ճե րի պատ ճա ռը:
— Եր կու հարց բարձ րաց րիք: Ա ռա ջին՝ Հա յոց ե կե ղե ցու և Իսրա յե լի իշ խա նու թյուն նե րի միջև հա րա բե րու թյուն նե րը. ե կե ղե ցին գտնվում է Իս րա յե լի տա րածքում և դե ֆակ տո են թարկ վում իս րա յե լա կան ի րա վա սու թյա նը, և ի հար կե, Իս րա յե լը կա րող էր պատ րիար քի կան քը դժվա րացնել, կա րող էր ո րո շա կի ճնշումներ գոր ծադ րել՝ նրա քա ղա քակա նու թյան կամ մի շարք հարցե րում կա յաց րած ո րո շում ե րի հետ հա մա միտ չլի նե լու դեպքում՝ լի նեն դրանք սե փա կանու թյան հետ կապ ված հար ցեր, թե քա ղա քա կան հայ տա րա րություն ներ: Անց յա լում Իս րա յե լի կա ռա վա րու թյու նը խնդիր ներ ուներ հույն պատ րիար քի հետ, քանի որ դեմ էր նրա ընտ րու թյա նը:
Սա կայն կա ևս մեկ ի րա կա նություն, որն ան վա նում ենք ներքին ի րա կա նու թյուն. դա Ս տատուս քվո յի հա մա ձայ նագ րով ե կե ղե ցի նե րի դա սա վոր վա ծությունն է: Սա ի րա վա կան հա մաձայ նու թյուն է, ո րի ար մատ նե րը գնում են մինչև Օս ման յան կայս
րու թյան ժա մա նակ նե րը, երբ Հույն ուղ ղա փառ, Հայ ա ռա քելա կան և Կա թո լիկ ե կե ղե ցի նե րը ի րա վունք ստա ցան ղե կա վա րել կրո նա կան ո րոշ սրբա վայ րեր, մաս նա վո րա պես՝ Սուրբ հո ղի եր կու հիմ ա կան սրբա վայ րերը՝ Սուրբ Հա րու թյան տա ճա րը Ե րու սա ղե մում և Սուրբ Ծննդ յան տա ճա րը Բեթ ղե հե մում:
Այս տա ճար նե րում եր բեմ պատա հող ծեծկռ տուք նե րը ու վե ճերը մեզ՝ աշ խար հիկ մարդ կանց հա մար շատ զայ րա ցու ցիչ են: Երբ ես բարձ րաց նում եմ այս հար ցը կրո նա կան հե ղի նա կու թյուն ների մոտ՝ հայ կամ այ լազ գի, ստանում եմ կի սա հա մո զիչ պա տասխան. «Պետք է շատ զգույշ լինենք, պաշտ պա նենք Ս տա տուս քվո յով նա խանշ ված մեր հա մաձայ նու թյուն նե րը: Դա չա նել նշանա կում է հետ կանգ նել մեր ի րավունք նե րից, քա նի որ ե թե այ սօր մի փոքր զի ջենք, վա ղը զի ջենք, մեր ի րա վունք նե րը աս տի ճա նաբար կնվա զեն»: Այդ պատ ճա ռով ե կե ղե ցի նե րը Ս տա տուս քվո յի հա մա ձայ նու թյուն նե րին հետևում են գրե թե պա րա նո յիկ կեր պով: nԶ րու ցել է Սալ բի Ղա զար յա նը
Հար ցազ րույցն ամ բող ջու թյամբ կա րող եք դի տել Civilnet.am-ում:
«Վեր ջերս այ ցով
մեզ մոտ էր վար
չա պետ Բի ձի նա
Ի վա նիշ վի լին և
նա ինձ վստա
հեց րեց, որ Վ րաս
տա նի հա մար
ճա նա պար հի բա
ցու մը ևս շա հա
վետ է», ա սել է
Սերժ Սարգս յա նը:pres
iden
t.am
Հա րի Հա կոբ յան.
«Հա յոց պատ
րիար քը և ուղ ղա
փառ աշ խար հը, ի
տար բե րու թյուն
մյուս ե կե ղե ցի նե
րի, ո րո շում եր
կա յաց նե լու գոր
ծում ու նեն ո րոշ
լծակ ներ»: cath
olic
-ew.o
rg.u
k
| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ.
4 |
Բան կերն ա ռա ջան ցիկ ենՆ րանք ա վե լաց րել են մաս նա բա ժի նը պետբ յու ջեի հար կա յին ե կա մուտ նե րում
Հա յաս տա նի առևտ րա յին բան-կե րի կող մից պետբ յու ջե վճար-ված հար կե րի ծա վալն ա ճել է 19,2%-ով, այն դեպ քում երբ պետբ յու ջեի հար կա յին ե կա-մուտ ներն ա ճել են 15%-ով։ Ա ռա-ջան ցիկ նման տեմ պի արդ յուն-քում բան կե րի մաս նա բա ժի նը վճար ված հար կե րի ընդ հա նուր ծա վա լում ա վե լա ցել է 0,14-տո-կո սա յին կե տով՝ մինչև 3,57%։
Հա յաս տա նի 21 առևտ րա յին բան կե րից 14ը ան ցած տա րի ա վե լաց րել են պետբ յու ջե վճարված հար կե րի ծա վա լը։ Առևտրա յին բո լոր՝ 21 բան կերն անցած տա րի պետբ յու ջե են վճարել 25,8 մլրդ ի հար կեր, ին չը 2011թ. հա մե մատ ա վե լի է 19,2%ով կամ 4,1 մլրդ ով։ 2012թ. առևտ րա յին բան կե րի մաս նաբա ժի նը պետբ յու ջեի հար կա յին ե կա մուտ նե րում (ա ռանց պարտա դիր սոցվ ճար նե րի) կազ մել է 3,57%, այն դեպ քում, երբ 2011թ. ցու ցա նի շը 3,43% էր։
Բա ցի այն, որ բան կերն ա վելաց րել են մաս նա բա ժին նը ընդհա նուր հար կե րի ծա վա լում, նրանց մաս նա բա ժի նը 1000 խոշոր հար կա տու նե րի կող մից վճար ված 558,5 մլրդ ում կազմել է 4,6%։ 2011թ. արդ յունք նե րով բան կերն ա պա հո վել էին 1000 խո շոր հար կա տու նե րի վճա րած 483,5 մլրդ հար կե րի 4,4%ը։
Բան կե րի մաս նա բաժ նի ա վելա ցու մը թե՛ խո շոր հար կա տունե րի կող մից վճար ված հար կե րի ծա վա լում, թե՛ ընդ հա նուր հարկա յին ե կա մուտ նե րում ա ռաջին հեր թին պայ մա նա վոր ված է նրանց վճա րած հար կե րի ծավա լի ա ռա ջան ցիկ ա ճով։ Սա, իր հեր թին, կապ ված է բան կե րի ինչ պես շա հույ թի ա ճի, այն պես էլ ընդ լայն ման հետ։
Բան կա յին հա մա կար գի վճարած հար կե րի 91,5%ը կազմում են ուղ ղա կի հար կե րը (շա
հու թա հարկ, ե կամ տա հարկ)։ 2012թ. բան կա յին հա մա կարգում չբաշխ ված շա հույթն ա ճել է 5,6 մլրդ ով կամ 15%ով՝ կազմե լով 42,7 մլրդ։ Հաս կա նա լի է, որ շա հույ թի ա ճի պայ ման նե րում տե ղի է ու նե նում նաև շա հու թահար կի աճ։ Մ յուս կող մից՝ ան ցած տա րի բան կա յին հա մա կար գում մաս նաճ յու ղե րի թիվն ա վե լա ցել է 28ով, ին չը նշա նա կում է աշխա տա կից նե րի թվի ա վե լա ցում։
Ան ցած տա րի ա մե նից շատ ա ճել է «Մել լաթ բան կի» հար կերի ծա վա լը՝ 2,1 ան գամ՝ կազ մելով 1 մլրդ։ Սա բա վա կան ու շագրավ է, ե թե հաշ վի առ նենք, որ ըստ բան կի ֆին հաշ վետ վու թյան՝ 2012թ. ըն կե րու թյան շա հույ թը կրճատվել է 2,1 մլրդ ով կամ 4,5 ան գամ։ Բան կի հար կե րի կտրուկ ա ճը չէր
կա րող տե ղի ու նե նալ նաև ե կամտա հար կի հաշ վին, քա նի որ աշխա տա կից նե րի թի վը 2012թ. ա վելա ցել է ըն դա մե նը մե կով։
Բան կի վճա րած հար կե րի ծավա լի ա ճը պայ մա նա վոր ված է հար կա յին օ րենսդ րու թյան ա ռանձ նա հատ կու թյուն նե րով։ Խն դիրն այն է, որ «Շա հու թա հարկի մա սին» օ րեն քի հա մա ձայն՝ տար վա ըն թաց քում հար կա տուն պար տա վոր է կա տա րել շա հութա հար կի կան խավ ճար ներ։ Մուծում ե րը կա տար վում են յու րաքանչ յուր ե ռամս յակ՝ նա խորդ տար վա շա հու թա հար կի փաստա ցի գու մա րի կամ շա հու թահար կի հաշ վար կա յին մե ծու թյան 18,75%ի չա փով։ Պարզ ա սած՝ 2012թ. վճա րած շա հու թա հարկի հա մար բա զա է հան դի սա ցել
2011թ. շա հույ թի մե ծու թյու նը։Ե թե «Մել լաթ բան կի» վճա րած
հար կե րի ծա վա լի ա ճը պայ մանա վոր ված է 2011թ. ֆի նան սա
կան ցու ցա նիշ նե րով, ա պա մյուս բան կե րի նը՝ 2012թ. ֆի նան սական արդ յունք նե րով։ n
Ար մե նակ Չա տին յան
Հար կե րի նման կտրուկ նվազու մը բա վա կան ու շագ րավ է, ե թե հաշ վի առ նենք, որ Ազ գային վի ճա կագ րա կան ծա ռա յության տվյալ նե րով՝ ան ցած տարի Հա յաս տա նում ար տադր վել է 69,3 հազ. տոն նա շա քա րավազ։ Հա մե մա տու թյան հա մար՝ 2011թ. Հա յաս տա նում ար տադրվել է 72 հազ. տոն նա շա քա րավազ, իսկ Ա խուր յա նի շա քարա վա զի գոր ծա րա նը վճա րել է 2,74 մլրդ ի հար կեր։ Ս տացվում է, որ ար տադ րու թյան ծավալ նե րի 4% կրճատ ման պայման նե րում ըն կե րու թյան վճարած հար կե րի ծա վա լը կրճատվել է 95%ով։
Սա միակ տա րօ րի նակ խնդի րը չէ գոր ծա րա նում։
ՊԵԿի մեկ այլ տվյալ նե րով՝ «Լուս Աստղ շուգր» գոր ծա րանում աշ խա տա կից նե րի թի վը
100ից քիչ է ե ղել (ըն կե րու թյունն ընդգրկ ված չէ «Ֆի նան սա կան տար վա սկզբից 100 և ա վե լի աշխա տող նե րի մի ջին ցու ցա կային թիվ հայ տա րա րագ րած կազմա կեր պու թյուն նե րի» ցան կում)։ 2011թ. ըն կե րու թյու նը հայ տա րարագ րել էր 199 աշ խա տա կից։
Գոր ծա րա նի կող մից հար կե րի և աշ խա տա կից նե րի թվի կրճատու մը, ա մե նայն հա վա նա կանու թյամբ, օ րենսդ րա կան «սողանց քի» հետևանք է։ Խն դիրն այն է, որ «Մաք սա յին օ րենսգրքով» 1701 11 (ե ղեգ նից շա քարհումք ա ռանց բու րա հա ղոր դող ու ներ կող հա վե լում ե րի) ծածկագ րին դաս վող ապ րանք ների հա մար մաք սա տուր քը հաշվարկ վում է 0% դրույ քա չա փով, ե թե նշված ծած կագ րին դասվող ապ րանք նե րը ներ մուծ վում են շա քա րի ար տադ րու թյան համար: Այդ հում քը ա զատ ված է նաև ԱԱՀից։
Չի բա ցառ վում, որ օգտ վե լով այս հնա րա վո րու թյու նից՝ Ա լեքսան յա նը ներկր ված շա քա րա վա
զը ձևա կեր պել է որ պես հումք, գոր ծա րա նում պար զա պես ի րակա նաց վել է փա թե թա վո րում՝
ար տադ րան քը ներ կա յաց նե լով որ պես տե ղա կան ար տադ րություն։ Պարզ է, որ միայն փա թեթա վոր ման հա մար մեծ թվով աշխա տա կից ներ անհ րա ժեշտ չեն։
Շա քա րա վա զի շու կա յում հարկե րից խու սա փե լու նոր սխե մայի կի րառ ման անհ րա ժեշ տությունն ակ տո ւալ դար ձավ 2011թ. ա ռա ջին կի սամ յա կից հե տո, երբ 1 տոն նա յի մաք սա տուր քը բարձրաց վեց եր կու ան գամ՝ մինչև $720։ Այս կերպ փորձ էր ար վում շա քա րա վա զի շու կան դուրս բերել ստվե րից։ Մինչ այդ շա քարա վա զի մաք սա տուր քը շատ ա վե լի ցածր է ե ղել, քան ապրան քի գի նը հա մաշ խար հային շու կա յում, ին չի արդ յուն քում ա վե լի քիչ հար կեր են վճար վել։
Հար կե րից խու սա փե լու նման սխե ման հա զիվ թե դուրս մացած լի ներ իշ խա նու թյուն նե րի ու շադ րու թյու նից։ n
Ա. Չ.
Փողեր
‹‹‹ էջ 1
«Օրա
կարգ
»-ի
արխ
իվից
«Օրա
կարգ
»-ի
արխ
իվից
Մաք սա յին սո ղանցք«Լուս Աստղ շուգ րը» հար կե րը կրճա տել է 95%-ով
Հարկ վճարողի անվանումը
Բանկերի կողմից ՀՀ պետական բյուջե վճարված հարկերի ընդհանուր գումարը (հազ. դրամ)
Ընդամենը, 2012թ.
Ընդամենը, 2011թ.
Տարբերու թյուն
Ուղղակի հարկեր (այդ թվում՝
շահութահարկ, եկամտահարկ)
2012թ.
Ուղղակի հարկեր
(այդ թվում՝ շահութահարկ, եկամտահարկ)
2011թ.
Տարբերու թյուն
Անուղղակի հարկեր (այդ թվում՝ ԱԱՀ, ակցիզային
հարկ) 2012թ.
Անուղղակի հարկեր
(այդ թվում՝ ԱԱՀ,
ակցիզային հարկ) 2011թ.
Տարբերու թյուն
ԱԿԲԱ ԿՐԵԴԻՏ ԱԳՐԻԿՈԼ ԲԱՆԿ 3 642 066,9 2 367 037,1 53,9% 3 527 594,5 2 216 884,3 59% 110 377,1 136 959,4 19,4%ԷՅՉ ԷՍ ԲԻ ՍԻ ԲԱՆԿ ՀԱՅԱՍՏԱՆ 2 761 754,9 2 919 058,4 5,4% 2 411 145,0 2 547 113,3 5,3% 328 186,8 365 945,2 10,3%ԱՄԵՐԻԱԲԱՆԿ 2 609 349,2 1 892 125,3 37,9% 2 448 099,0 1 707 286,0 43,4% 145 187,2 181 301,6 19,9%ՎՏԲ ՀԱՅԱՍՏԱՆ ԲԱՆԿ 2 286 146,6 2 463 640,3 7,2% 1 959 600,0 2 345 106,7 16,4% 213 853,0 113 325,1 88,7%ՀԱՅԲԻԶՆԵՍԲԱՆԿ 1 757 053,6 1 203 883,8 45,9% 1 596 771,3 1 109 851,1 43,9% 135 249,5 84 105,8 60,8%ԱՐԴՇԻՆԻՆՎԵՍՏԲԱՆԿ 1 586 309,5 1 662 412,5 4,6% 1 512 796,4 1 550 728,1 2,4% 52 554,7 107 322,3 51,0%ՅՈՒՆԻԲԱՆԿ 1 405 655,2 1 496 674,1 6,1% 1 290 974,3 1 427 775,3 9,6% 87 496,7 65 578,5 33,4%ԱՐԱՐԱՏԲԱՆԿ 1 336 931,3 793 255,3 68,5% 1 129 582,3 726 008,7 55,6% 46 416,9 58 359,1 20,5%ԻՆԵԿՈԲԱՆԿ 1 235 152,2 1 114 139,9 10,9% 1 207 571,2 1 098 461,1 9,9% 14 119,1 11 221,3 25,8%ԱՌԷԿՍԻՄԲԱՆԿ ԳԱԶՊՐՈՄԲԱՆԿԻ 1 072 802,1 697 643,1 53,8% 938 146,3 635 182,4 47,7% 105 514,2 55 793,9 89,1%ՄԵԼԼԱԹ ԲԱՆԿ 1 016 043,1 486 713,7 108,8% 1 011 022,8 479 789,1 110,7% 1 324,5 3 915,7 66,2%ԿՈՆՎԵՐՍ ԲԱՆԿ 875 419,4 759 299,5 15,3% 769 470,7 614 627,2 25,2% 97 316,6 141 553,9 31,3%ՀԱՅԷԿՈՆՈՄԲԱՆԿ 819 671,0 604 833,1 35,5% 742 260,8 471 739,7 57,3% 62 738,1 113 252,7 44,6%ՊՐՈՄԵԹԵՅ ԲԱՆԿ 752 140,0 441 215,1 70,5% 685 448,8 388 156,4 76,6% 58 310,8 49 038,5 18,9%ԱՆԵԼԻՔ ԲԱՆԿ 585 258,4 813 346,6 28,0% 519 794,6 762 460,5 31,8% 52 327,9 40 964,6 27,7%ՊՐՈԿՐԵԴԻՏ ԲԱՆԿ 486 307,8 409 350,1 18,8% 388 133,2 316 946,6 22,5% 80 205,7 88 988,9 9,9%ԱՐՄՍՎԻՍԲԱՆԿ 478 677,6 436 691,9 9,6% 460 894,6 425 430,0 8,3% 13 422,1 7 653,4 75,4%ԶԱՐԳԱՑՄԱՆ ՀԱՅԿԱԿԱՆ ԲԱՆԿ 477 509,9 477 955,9 0,1% 466 086,9 463 066,1 0,7% 5 634,3 10 821,8 47,9%ԲԻԲԼՈՍ ԲԱՆԿ ԱՐՄԵՆԻԱ 408 574,8 373 057,8 9,5% 371 597,2 345 467,4 7,6% 30 442,9 23 838,7 27,7%ԲՏԱ ԲԱՆԿ 107 742,4 138 832,2 22,4% 95 345,0 125 283,2 23,9% 5 065,6 10 217,0 50,4%ԱՐՑԱԽԲԱՆԿ 90 985,9 79 199,9 14,9% 86 952,7 63 473,0 37,0% 2 433,1 11 143,5 78,2%ԸՆԴԱՄԵՆԸ 25 791 551,7 21 630 365,6 19,2% 23 619 287,5 19 820 836,2 19,2% 1 648 176,5 1 681 300,7 -2,0%
Հա յաս տա նի
առևտ րա յին բան
կերն ան ցած տա
րի պետբ յու ջե են
վճա րել
25,8 մլրդ ի
հար կեր։
Հայաստանի նախագահ Սերժ Սարգսյանը ախուրյանի շաքարի գործարանում, 23
հոկտեմբերի, 2010թ.:
№ 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ. |
5|
Ճա նա պարհ նե րը ձեռ քից ձեռք են անց նում
ՀԲ-ն Հա յաս տա նին ևս $45 մլն -ի վարկ է հատ կաց րելԿա ռա վա րու թյու նը թեև հայ-տա րա րում է Հա զա րամ յակ-նե րի մար տահ րա վեր ներ կոր պո րա ցիա յի (ՀՄԿ) կող-մից Հա յաս տա նում ծրագ րե-րի վերսկս ման հնա րա վո րու-թյան մա սին, սա կայն գյու ղա-կան ճա նա պարհ նե րի վե րա-նո րոգ ման հա մար մի ջոց ներ շա րու նա կում է ներգ րա վել Հա մաշ խար հա յին բան կից։ ՀԲ երևան յան գրա սեն յա կի տնօ-րեն Ժան Մի շել Հա փին ա սում է, որ բան կի՝ $45 մլն վար կա-յին «Կեն սա կան նշա նա կու-թյան ճա նա պարհ նե րի բա-րե լավ ման ծրա գի րը» պետք չէ կա պել Հա զա րամ յակ նե րի մար տահ րա վեր նե րի ծրագ րե-րի հետ, քա նի որ գյու ղա կան ճա նա պարհ նե րի վե րա նո րո-գում ի րա կա նաց վում է նաև մի ջազ գա յին ֆի նան սա կան այլ կա ռույց նե րի, մաս նա վո-րա պես՝ Ա սիա կան զար գաց-ման բան կի կող մից։
Ան ցած ուր բաթ հրա վի րած ա սու լի սին Ժան Մի շել Հափին նշել է, որ Հա մաշ խար հային բան կի գոր ծա դիր տնօ րեննե րի խորհր դի կող մից հաստատ ված վար կա յին այս ծրագի րը կա ջակ ցի հա մայնք նե րի հա սա նե լիու թյան բա րե լավ ման ուղ ղու թյամբ Հա յաս տա նի կառա վա րու թյան ըն թա ցիկ աշ խատանք նե րին՝ ա պա հո վե լով 170 կմ կեն սա կան նշա նա կու թյան ավ տո ճա նա պարհ նե րի վե րականգ նում՝ միև նույն ժա մա նակ աշ խա տա տե ղեր ստեղ ծե լով հիմ ա կա նում գյու ղա կան ազգաբ նակ չու թյան հա մար։
Ծ րագ րի ի րա կա նաց ման ա ռա ջին տար վա ըն թաց քում նա խա տես վում է վե րա կա ռուցել 73 կմ կեն սա կան նշա նակու թյան ճա նա պարհ ներ Ա րագա ծոտ նի, Ար մա վի րի, Գե ղարքու նի քի, Կո տայ քի, Լո ռու և Ս յու նի քի մար զե րի 31 հա մայնքնե րում (յոթ տե ղա մա սեր)։ Այս
ճա նա պարհ նե րից օգտ վում է շուրջ 70 հազ. մարդ։
Հա փիի խոս քով՝ չնա յած 2009ից ի վեր ար ձա նագրված տե սա նե լի դրա կան տեղա շար ժե րին՝ Հա յաս տա նում կեն սա կան նշա նա կու թյան ճանա պարհ նե րի մոտ 50%ը շարու նա կում է մալ վատ վի ճակում, ո րոնց վե րա կանգն ման ու պահ պա նու թյան հա մար դեռևս ներդ րում ե րի կա րիք է զգացվում։ Ըստ ՀԲի՝ կեն սա կան նշա նա կու թյան ավ տո ճա նապարհ նե րի ան բա րե կարգ հատված նե րի հետևան քով ա ճում են տրանս պոր տա յին ծախ սերը, և ա վե լի շատ ժա մա նակ է ծախս վում ճա նա պարհն անցնե լու հա մար, ինչն էլ հան գեցնում է գյու ղատն տե սա կան շուկա յի կամ հիմ ա կան ծա ռա յություն նե րի, ա ռող ջա պա հա կան ու կրթա կան ծա ռա յու թյուն ների հա սա նե լիու թյան սահ մանա փա կում ե րին՝ բա ցա սա բար անդ րա դառ նա լով երկ րի մրցունա կու թյան վրա։
«Ինչ պես ծրագ րի սկզբում, այն պես էլ կեն սա կան նշա նակու թյան ճա նա պարհ նե րի լրացու ցիչ հատ ված նե րի վե րականգն ման ըն թաց քում գյուղա կան բնա կա վայ րե րում կստեղծ վեն ժա մա նա կա վոր աշ խա տա տե ղեր, և կ բա րելավ վի հիմ ա կան սո ցիա լական ծա ռա յու թյուն նե րի հա
սա նե լիու թյու նը», – ա սել է ՀԲ ներ կա յա ցու ցի չը։
Ըստ Հա փիի՝ 2009թ. «Կենսա կան նշա նա կու թյան ճա նապարհ նե րի բա րե լավ ման ծրագրով» Հա մաշ խար հա յին բան կը հատ կաց րել է $101,6 մլն։ Արդյուն քում բա րե կարգ վել են 433 կմ ճա նա պարհ ներ Հա յաս տանի մար զե րում, վե րա կա ռուցվել է կեն սա կան նշա նա կության ճա նա պար հա յին ցան ցի շուրջ 10%ը: ՀԲ ներ կա յա ցուցչի խոս քով՝ նոր վար կա յին միջոց նե րով ծրագ րի ի րա կա նացման նա խա ձեռ նու թյու նը ե կել է կա ռա վա րու թյու նից։
Հար ցին, թե ին չու է կա ռա վարու թյու նը ներգ րա վում վար կային մի ջոց ներ այն դեպ քում, երբ հայ տա րա րում է Հա զա րամ յակնե րի մար տահ րա վեր ներ կորպո րա ցիա յի կող մից ֆի նան սավոր ման վե րա կանգն ման հնարա վո րու թյան մա սին, Հա փին պա տաս խա նել է, որ պետք է ծա նո թա նալ Հա յաս տա նի ճանա պար հա յին քար տե զին, և պարզ կերևան ճա նա պարհ ների առ կա խնդիր նե րը։ «Հա յաստա նի ճա նա պարհ նե րի վե րանո րոգ ման հար ցում ստեղծ վել են գոր ծըն կե րա յին հա րա բե րություն ներ բո լոր ֆի նան սա կան կա ռույց նե րի միջև։ Հա մա գործակ ցու թյուն է ե ղել նաև ՀԲի և ՀՄԿի միջև, մաս նա վո րապես կա ռույց նե րը փո խա նակ վել
են ճա նա պար հա յին նա խագծե րով», – ա սել է ՀԲ երևան յան գրա սեն յա կի տնօ րե նը։
ՀԲ «Կեն սա կան նշա նա կության ճա նա պարհ նե րի բա րելավ ման ծրա գի րը» մեկ նարկեց 2009թ., երբ ՀՄԿ տնօ րեննե րի խոր հուր դը, հաշ վի առնե լով մի շարք ցու ցա նիշ նե րով (նե րառ յալ՝ քա ղա քա կան) Հայաս տա նի բա վա կան ցածր կատա րո ղա կա նը, կա սեց րեց Գ յուղա կան ճա նա պարհ նե րի վե րականգն ման $67,1 մլն ընդ հա նուր ար ժո ղու թյամբ ծրա գի րը։ ՀՄՀ Հա յաս տա նի կող մից կազմ ված ճա նա պարհ նե րի նա խագ ծերը հանձն վե ցին ՀԲին՝ դա դարեց ված՝ 171 կմ ճա նա պարհ ների վե րա կանգ նու մը ֆի նան սավո րե լու հա մար։
Հա յաս տա նում գյու ղա կան նշա նա կու թյան ճա նա պարհ ները, ի հար կե, գտնվում են անմխի թար վի ճա կում, բայց ե թե կա ռա վա րու թյու նը վստահ լիներ ՀՄԿի կող մից ծրագ րի վերա կանգն ման հար ցում, հա զիվ թե գնար վար կա յին նոր մի ջոցնե րի ներգ րավ ման, ընդ ո րում՝ լո ղա ցող տո կո սադ րույ քով։ ՀԲ նոր վար կա յին մի ջոց նե րը հատկաց վել են Վե րա կա ռուց ման և զար գաց ման մի ջազ գա յին բանկի պայ ման նե րով՝ 25 տա րի մար ման ժամ ե տով, ո րից տասը տա րին՝ ար տոն յալ։ n
Ա. Չ.
յա կի գնե րի ա ճը տե ղա փոխ վել է հուն վար։
Մե թո դա բա նա կան այս մոտե ցու մը հնա րա վո րու թյուն է տա լիս դեկ տեմ բե րին ար ձանագ րել 12ամս յա ա վե լի փոքր գնաճ՝ դրա մի մա սը տե ղա փոխե լով հա ջորդ տար վա հուն վար։ Հուն վար յան գնաճն էլ հնա րավոր է լի նում նվա զեց նել ամ ռանը՝ գյու ղատն տե սա կան սե զո նին ար ձա նագ րող գնանկ ման մի ջոցով։ Ն ման մե թո դա բա նու թյունը, օ րի նակ, թույլ է տվել անցած տար վա դեկ տեմ բե րին արձա նագ րել 12ամս յա գնա ճի 3,2% ցու ցա նիշ։
Որ ան ցած տար վա դեկ տեմ բերի գնա ճը մա սամբ «տե ղա փոխվել» է այս տար վա հուն վար,
նկա տե լի է ա ռան ձին ապ րան քատե սակ նե րի գնե րի վար քագ ծից։
Այս պես՝ 2013թ. հուն վա րին, 2012թ. դեկ տեմ բե րի հա մե մատ, հան րա պե տու թյու նում ար ձանագր վել է պա րե նա յին ապրանք նե րի 5,1% գնաճ, ին չի վրա իր ան մի ջա կան ազ դե ցու թյունն է թո ղել մրգի, բան ջա րե ղե նի և կար տո ֆի լի ապ րան քախմ բե րում գնե րի 11,831,8% ա ճը։ Բան ջարե ղե նի և կար տո ֆի լի ապ րանքախմ բում ամ սա կան կտրվածքով ար ձա նագր ված 31,8% գնաճը պայ մա նա վոր ված է լո լի կի (37,4%), սմբու կի (59,2%), կա նաչ սո խի (64,7%), խա ռը կա նա չեղե նի (1,8 ան գամ) գնե րի ա ճով։ 2013թ. հուն վա րին կար տո ֆի լը թան կա ցել է 7,4%ով։
Հուն վա րին մսամ թեր քի ապրան քախմ բում դեկ տեմ բե
րի հա մե մատ գներն ա ճել են 1%ով, ընդ ո րում՝ խո զի մի սը թան կա ցել է 0,7%ով, տա վարի մի սը՝ 1,9%ով, բաս տուր ման՝ 1%ով։
Պա րե նա յին ապ րանք նե րի գնե րի ա ճի ֆո նին 2013թ. հունվա րին, 2012թ. դեկ տեմ բե րի
հա մե մատ, ոչ պա րե նա յին ապրանք նե րի շու կա յում ար ձանագր վել է 0,2% գնան կում, ին չը պայ մա նա վոր ված է ե ղել կոշ կեղե նի՝ 2,2%, այ գե գոր ծա կան ապրանք նե րի՝ 1,7%, հա գուս տի և գործ ված քի՝ 1,1% գնան կու մով։ n
Ա.Չ.
Փողեր
‹‹‹ էջ 1
gov.
am
WTI BrenT նավթ
385
395
405
415
425
04.08 04.11 04.02
7000
7800
8600
04.08 04.11 04.02
490
510
530
550
04.08 04.11 04.02
11,80
12,50
13,20
04.08 04.11 04.02
210
250
290
330
370
04.08 04.11 04.02
1,20
1,27
1,34
04.08 04.11 04.02
70
95
120
04.08 04.11 04.02
1500
1600
1700
1800
04.08 04.11 04.02
Տվյալները վերցված են 04.02, Երևան, ժ. 16:00
աղբյուրը՝ ՀՀ ԿԲ, Bloomberg և Forex
US$/bbl.
US$/t oz.
US$/tonne
US$/tonne
եվրո/դոլար
պղինձ (LME)
ցորեն (cBT)
ռուբլի/դրամ
եվրո/դրամ
դոլար/դրամ
ՀՀ կԲ comex ոսԿի 100
8313 24.3q 0.29%
283.20 2.11p 0.75%
406.54 0.03q 0.01%
552.12 3.78q 0.68%
13.57 0.01q 0.07%
1.357 0.01q 0.64%
96.8 0.97q 0.99%115.98 0.78q 0.67%
1669.0 8.5q 0.51%1665 5.6q 0.34%
Դեկ տեմ բեր յան գնա ճը տե ղա փոխ վել է հուն վար
Հուն վա րին պա
րե նա յին ապ
րանք նե րի գներն
ա ճել են 1,9%ով։
Վար չա պետ Տիգ
րան Սարգս յանն
ըն դու նում է ՀԲ
երևան յան գրա
սեն յա կի ղե կա
վար Ժան մի շել
Հա փիի գլխա վո
րած պատ վի րա
կութ յու նը, 31
հուն վա րի, 2013թ.:
Ֆոտ
ոլու
ր
| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ.
6 |
Կր թու թյու նը ե կամ տա բեր չէ
Ա մե րիկ ան հա մալ սա րա նա կան հիմ ադ րամ ե րը տա րին
վնա սով են փա կելԱն ցած ֆի նան սա կան տա րին բա րեն պաստ չի ե ղել ԱՄՆ-ի քո լեջ-նե րի և հա մալ սա րան նե րի կրթա կան ոչ առևտ րա յին հիմն ադ րամ-նե րի հա մար: Ան հա ջող ներդ րումն ե րի հետևան քով նրանք կորց-րել են մի ջի նը ակ տիվ ե րի 0,3%-ը: Ներդ րու մա յին ցու ցա նիշ նե րը շատ ա վե լի բար վոք են ե ղել խո շոր հիմն ադ րամն ե րի հա մար՝ ի տար բե րու թյուն նրանց «կրտսեր եղ բայր նե րի»։
Ա մե րիկ ան NACUBO և Commonfund ըն կե րու թյուն ների ու սում ա սի րու թյունն ընդգրկում է $406 մլրդ ի ակ տիվն եր տնօ րի նող 831 քո լեջ և հա մալսա րան։ Այս պես՝ ու սում ա սի րության հա մա ձայն՝ 2011 ֆի նանսա կան տա րում ԱՄՆի բու հե րի ներդ րում ե րի ե կամ տա բե րությու նը կազ մել է 19,2%. հա ջո ղությու նը հնա րա վոր չի ե ղել կրկնել 2012թ.։ Հա մալ սա րա նա կան հիմնադ րամ ե րի ներդ րում երն անցած տա րի վնա սա բեր են ե ղել՝ նրանք կորց րել են ակ տիվն ե րի 0,3%ը։ Արդ յուն քում վեր ջին տասը տա րի նե րի կտրված քով հիմնադ րամ ե րի մի ջին ե կամ տա բերու թյու նը նվա զել է մինչև 6,2%՝ զգա լիո րեն զի ջե լով մի շարք բու հե րի կող մից թի րա խա յին սահ ման ված 7,4%ին։
Բու հե րի ներդ րում ե րի ե կամտա բե րու թյունն ուղ ղա կիո րեն կախ ված է տնօ րին վող ակ տիվնե րի ծա վա լից: Ա ռա վել հաջող ներդ րում ե րը ա վե լի քան $1 մլրդ ի ակ տիվն եր ու նե ցող բու հե րինն են ե ղել. նրանց հաջող վել է սե փա կան կա րո ղությու նը 2012թ. ա վե լաց նել 0,8%ով։ $51100 մլն ծա վա լով հիմնադ րամ ե րի ներդ րում ե րը վնա սա բեր են ե ղել՝ 1%ով։
Ու սում ա սի րու թյան հե ղի նակ
նե րի կար ծի քով՝ հիմ ադ րամ երի բա ցա սա կան ցու ցա նիշ նե րը պայ մա նա վոր ված են օ տա րերկրյա ֆոն դա յին շու կա նե րի ոչ բարեն պաստ ի րա վի ճա կով։ Այս տեղ բու հե րը կորց րել են ներդ րումնե րի 12%ը: ԱՄՆի ֆոն դա յին շու կան մաս նա կիո րեն է «փոխհա տու ցել» վնա սը։ Այս տեղ կատար ված ներդ րում ե րի ե կամտա բե րու թյու նը կազ մել է 2%՝ պար տա տոմ սե րում կա տար ված ներդ րում ե րի 6,8%ի հա մե մատ։
Հա մա ձայն ու սում ա սի րության հե ղի նակ նե րի՝ կրթա կան ոչ առևտ րա յին հիմ ադ րամներն ա վե լի ու ա վե լի ռիս կա յին են դառ նում այն ներդ րող նե րի հա մար, ո րոնք նա խընտ րում են ներդ րու մա յին այ լընտ րան քա յին գոր ծիք նե րը՝ հա մե մատ հեջ ֆոնդե րի ու ուղ ղա կի ներդ րում ե րի։
Այ դու հան դերձ, հա մալ սա րանա կան հիմ ադ րամ ե րը շարու նա կում են մալ ԱՄՆի բուհե րի ֆի նան սա վոր ման կարևոր աղբ յուր նե րի թվում. բու հական ծախ սե րին մի ջի նը բա ժին է ընկ նում հիմ ադ րա մի ակ տիվնե րի 45%ը: Բու հե րը, ո րոնց հիմ ադ րամ ե րի ծա վա լը գերա զան ցում է $1 մլրդ ը, սե փական կա րիք նե րի մինչև 16%ը ֆի նան սա վո րում են նման հիմնադ րամ ե րի մի ջո ցով։ n
մեծ փողեր
Ա սիան գլո բալ շար ժիչԱՄՆ-ը և Եվ րո պան էլ նախ կի նը չեն
Ան ցած ե ռամս յա կում Ֆի լի-պին նե րի և Թայ վա նի տնտե-սու թյուն նե րը կան խա տես վա-ծից ա վե լի ա րագ են ա ճել, գոր ծազր կու թյան մա կար դակն ար ձա նագ րել է վեր ջին հինգ տա րի նե րի նվա զա գույն մա-կար դա կը՝ 2012թ. վեր ջին դառ-նա լով տնտե սա կան ա ճի հիմ-նա կան ազ դա կը: Այս ա մե-նը խո սում է գլո բալ տնտե-սու թյան վե րա կանգն ման մեջ Ա սիա յի ա ռա ջա տար դե րի մա սին։
2012թ. չոր րորդ ե ռամս յա կում Ֆի լի պին նե րում ՀՆԱի ա ճը կազ մել է 6,8%, Թայ վա նում՝ 3,42%: Սին գա պու րում գոր ծազրկու թյան մա կար դակն ըն դա մե նը 1,8% է ե ղել։
Մի ջազ գա յին վար կան շա յին Moody’s գոր ծա կա լու թյան գլխավոր տնտե սա գետ Գ լեն Լևինի կար ծի քով՝ Ա սիան գլո բալ տնտե սու թյան վե րա կանգն ման ա ռա ջա տարն է: Ա վե լին՝ Չի նաստա նի կա ռա վա րու թյու նը խթանում է տնտե սու թյու նը, ին չը բերե լու է տա րա ծաշր ջա նի ընդ հանուր տնտե սա կան ա ճի:
Թայ վա նը 2013թ. տնտեսա կան ա ճի կան խա տե սումը բարձ րաց րել է մինչև 3,53%՝ հաշ վի առ նե լով այն, որ Չինաս տա նի տնտե սա կան վերել քը կխթա նի երկ րից ար տահա նում ե րի ծա վա լը: Ակն կալվում է, որ Թայ վա նը տե ղական ըն կե րու թյուն նե րին թույլ
կտա յո ւա նով բիզ նես վա րել ար դեն փետր վա րին՝ ընդ լայնե լով օ տա րերկր յա ներդ րողնե րի ներ կա յու թյու նը երկ րում։ 2012թ. դեկ տեմ բե րին Թայ վանից Չի նաս տան ար տա հա նումնե րը տա րե կան կտրված քով ա ճել են 12,6%ով։ 2012թ. Թայվա նի տնտե սու թյունն ա ճել է 1,25%ով: Ակն կալ վում է, որ ընթա ցիկ տա րում այս երկ րից արտա հա նում ե րը կա ճեն 6,07%ով, գնա ճը կկազ մի 1,31%:
Փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով՝ Թայ վա նը տա րա ծաշր ջա նի և գ լո բալ տնտե սու թյան լա վա գույն բա րո մետրն է, քա նի որ ար տա
հան ման ուղղ վա ծու թյան եր կիր է:
Եվ րո պա յի խո շոր տնտե սություն նե րում, ինչ պես և ԱՄՆում, ի րադ րու թյու նը շատ ա վե լի վատ է։ Այս տա րա ծաշր ջան ներն այլևս չեն կա րող հա վակ նել գլո բալ տնտե սա կան ա ճի շար ժի չի դերին, ինչ պես նախ կի նում էր:
Bloombergի հար ցում ե րի հա մա ձայն՝ 20132014 թթ. Ֆի լիպին նե րը կհայտն վի աշ խար հի ա մե նաա րագ ա ճող երկր նե րի թվում։ Ա վե լին՝ Ա սիան գլո բալ տնտե սու թյան շար ժի չի դե րը կպահ պա նի ա ռա ջի կա տա րինե րին ևս։ n
Ս խալ գնաճԱՄՀ-ն «դե ղին քարտ» է ցույց տվել Ար գեն տի նա յին
Ար ժույ թի մի ջազ գա յին հիմ-նադ րա մը (ԱՄՀ) քննա դա տել է Ար գեն տի նա յի կա ռա վա րութ-յա նը՝ երկ րի ՀՆԱ-ի և ս պա ռո-ղա կան գնե րի ին դեք սի (գնաճ) մա սին ոչ ճշգրիտ տվյալ ներ տրա մադ րե լու հա մար։
ԱՄՀ տնօ րեն նե րի խոր հուր դը Ար գեն տի նա յի իշ խա նութ յուննե րից պա հան ջել է մինչև ընթա ցիկ տար վա նո յեմ բե րի 13ը շտկել պաշ տո նա կան վի ճակագ րութ յու նը և փո խել մակրոտն տե սա կան հիմ ա կան ցու ցա նիշ նե րի հաշ վարկ ման մե թո դա բա նութ յու նը:
Ար գեն տի նա յի կա ռա վա րության նկատ մամբ հիմ ադ րա մի կոշտ դիր քո րո շու մը պայ մա նավոր ված է նրա նով, որ խնդի րը օ րա կար գում է 2012թ. սեպ տեմբե րից, իսկ իշ խա նութ յուն ները մինչ այժմ անհ րա ժեշտ միջո ցա ռում եր չեն ձեռ նար կել։ « Բո ւե նոս Այ րե սը չի կա տա րում երկ կողմ հա մա գոր ծակ ցութ յունից բխող պար տա վո րութ յուն ները», աս ված է ԱՄՀ հա ղոր դագրութ յան մեջ։
ԱՄՀ կա նոն նե րի հա մա ձայն՝ հիմ ադ րա մը կա րող է ան դամ ցան կա ցած պե տութ յան, ստանձնած պար տա վո րութ յուն նե րի կոպիտ խախտ ման դեպ քում, ժա
մա նա կա վո րա պես զրկել ձայնի ի րա վուն քից, ան գամ՝ անդա մութ յու նից: Այլ կերպ ա սած՝ Ար գեն տի նա յին ԱՄՀում «դե ղին քարտ» են ցույց տվել:
ԱՄՀն դա դա րել է վստա հել Ար գեն տի նա յի կա ռա վա րութ յանը այն բա նից հե տո, երբ երկրի նա խա գահ Նես տոր Կիրշ նե րը փո խել է վի ճա կագ րա կան ծառա յութ յան աշ խա տա կից ներին։ Ըստ ա մե րիկ ան լրատ վամի ջոց նե րի՝ Կիրշ նե րի կի նը և երկ րի նա խա գա հի պաշ տո նում նրան փո խա րի նած Ք րիս տի նա Ֆեռ նան դե սը անհ րա ժեշտ քայլեր չի ձեռ նար կել մակ րոտն տեսա կան հիմ ա կան ցու ցա նիշնե րի հաշ վար կի հա մընդ հանուր մե թո դա բա նութ յան վե րականգն ման ուղ ղութ յամբ։
Ար գեն տի նա յի կա ռա վարութ յան տվյալ նե րով՝ երկ րում գնա ճի մա կար դա կը 10% է։ Մի շարք փոր ձա գետ նե րի կարծի քով՝ ի րա կա նում այն եր կու ան գամ բարձր է: ԱՄՀի հունվա րի 24ին հրա պա րա կած « Հա մաշ խար հա յին տնտե սության հե ռան կար ներ» զե կույ ցի հա մա ձայն՝ 2012թ. Ար գեն տինա յում ՀՆԱի ա ճը (կա ռա վարութ յան տվյալ նե րով) կազ մել է 8,9%։ Սա հիմ ադ րա մում չափա զանց ված ցու ցա նիշ են համա րել։ ԱՄՀի գնա հատ մամբ՝ 2012թ. Ար գեն տի նա յի տնտեսութ յան ա ճը դան դա ղել է մինչև 2,6%, 2013թ. սպաս վում է 3,1% աճ։ n
Ամերիկան խոշորագույն համալսարանական հիմնադրամները
ԲուհըԱկտիվների
ծավալը 2012թ. ( մլրդ, $)
Եկամ տաբերու թյունը
(%)Harvard University 30,44 4,10Yale University 19,35 0,10University of Texas System 18,26 6,50Stanford University 17,04, 3,20Princeton University 16,95 0,9Massachusetts Institute of Technology 10,15 4,5University of Michigan 7,69 1,8Columbia University 7,65 1,7Texas A&M University System 7,64 9,10Northwestern University 7,12 0,9
Աղբյուրը՝ NACUBO
ամՆի հա մալ սա րա նա կան հիմ ադ րամ ե րը ան ցած տա րի կորց րել են ակ տիվ ե րի
մոտ 0,3%ը։
win
.tue
.nl
ամՀն չի հա վա
տա ցել ար գեն տի
նա յում գնա ճի 10%
ցու ցա նի շին։
Էջը պատրաստեց Լիլիթ Միքայելանը
blog
s.ft.com
Թայ վա նը, փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով, տա րա ծաշր ջա նի և գ լո բալ տնտե սու թյան
լա վա գույն բա րո մետրն է։
blog
.join
smsn
.com
№ 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ. |
7|
Կ վե րած վի արդ յոք Սուրբ Սո ֆիան մզկի թի
Մա րաշ քա ղա քից Թա լիփ Բոզ-քուրթ ա նու նով մի թուրք Թուր-քիա յի Ազ գա յին մեծ ժո ղո վին ա ռա ջար կել է Սուրբ Սո ֆիա յի տա ճա րը (թուր քե րը տա ճարն ան վա նում են Ayasofya) մզկի-թի վե րա ծել: Թուր քիա յի մեջ-լիսն ըն դու նել է ա ռա ջար կը, հար ցը մտցրել օ րա կարգ, ո րից հե տո էլ թուր քա կան հա սա րա-կու թյան տար բեր շեր տե րում թեժ քննար կումն եր են սկսվել։
Habervakti.com կայ քը գրում է՝ ոչ մի ար գելք չկա, որ Սուրբ Սոֆիան կրկին մզկիթ դառ նա: Այն կա րող է դուրս բեր վել Թուրքիա յի մշա կույ թի նա խա րա րության վե րահս կո ղու թյու նից և հանձն վել Կ րո նա կան գոր ծե րի նա խա գա հու թյանը։
1935թ. Թուր քիա յի նա խա րարնե րի խորհր դի ո րոշ մամբ Սուրբ Սո ֆիա յի տա ճա րը ստա ցավ թան գա րա նի կար գա վի ճակ. այժմ այն գոր ծող թան գա րան է: Թուր քիա յում շա տե րը կարծում են, որ Սուրբ Սո ֆիան թանգա րան դարձ նե լու գա ղա փա րը պատ կա նում է Թուր քիա յի Հանրա պե տու թյան հիմ ա դիր Մուստա ֆա Քե մա լին: Տա ճա րը կրկին մզկի թի վե րա ծե լու կողմ ա կիցնե րը պնդում են, որ 1935թ. ո րոշու մը ժա մա նա կա վոր էր: Բա ցի այդ՝ Սուրբ Սո ֆիան մզկի թի վերա ծե լու կողմ ա կից նե րի հիմնա կան կռվանն այն է, որ Սուրբ Սո ֆիան եր կար ժա մա նակ ե ղել է իս լա մա կան աշ խար հի նշա նավոր մզկիթ նե րից մե կը:
Թուր քիա յում հայտ նի Oda.tv կայ քը գրում է, որ Թուր քիա յում բա վա կան եր կար ժա մա նակ մի շարք կազ մա կեր պու թյուն ներ, ո րոնց թվում՝ Ա նա տո լիա յի ե րիտա սարդ նե րի միու թյու նը, պայ
քա րում են Սուրբ Սո ֆիան մզկիթի վե րա ծե լու ուղ ղու թյամբ: Այս կազ մա կեր պու թյու նը 2012թ. հունի սին տա ճա րի ա ռաջ բազ մահա վաք նա մազ էր կազ մա կերպել, ինչ պես նաև պա հան ջել թուր քա կան կա ռա վա րու թյու նից այն կրկին մզկի թի վե րա ծել: Նամա զի մաս նա կից նե րը նշում էին, որ հու նա կան Սու մե լա վա նա կան հա մա լի րը վե րա նո րոգ վել է, Աղթա մա րի վան քում պա տա րագ է տե ղի ու նե ցել, իսկ ի րենց թույլ չեն տա լիս Սո ֆիա յի մզկի թում նա մազ ա նել: Ընդ ո րում՝ նրանք մեջ բե րում էին Թուր քիա յի վարչա պետ Էր դո ղա նի խոս քը, թե Ս տամ բու լում մի այն պի սի մզկիթ պի տի կա ռուց վի, որը երևա քաղա քի չորս կող մե րից:
Հե տաքր քիր է՝ ինչ դիր քո րոշում կոր դեգ րի Թուր քիա յի մեջլիսն այս հար ցում:
Սուրբ Սո ֆիա յի տա ճա րը կառու ցել է Բ յու զան դիա յի կայսրը Հուս տի նիա նո սը: Այն հա մարվում է ար վես տի և ճար տա րապե տու թյան գլուխ գոր ծոց, իսկ եր բեմ ան վան վում է աշ խարհի 8րդ հ րա շա լիք: 1453թ., օսման յան սուլ թան Մեհ մեդ Ֆա թիհի կողմից Կ. Պոլ սի նվա ճու մից հե տո քրիս տո նեա կան աշ խար հի այդ նշա նա վոր տա ճա րը վե րածվում է մզկի թի:
Հե տաքր քիր է, որ հայ կական աղբ յուր նե րի հա ղորդ մամբ՝ Սուրբ Սո ֆիա յի տա ճա րի գմբեթը վե րա կանգ նել է միջ նա դա րի հայ նշա նա վոր ճար տա րա պետ Տր դա տը: Սուրբ Սո ֆիա յի տաճա րում, որ պես հա մաք րիս տոնեա կան ե կե ղե ցու սուրբ, պատկեր ված է ե ղել նաև Գ րի գոր Լուսա վո րիչը, որն այժմ չի պահպան վել: n
Գոռ Ե րան յան
Գեր մա նիան աշ խա տան քա յին միգ րանտ նե րի կա րիք է զգա ցել
Գեր մա նիան ա ռա ջի կա տա րի-նե րին կբախ վի ո րա կա վոր ված աշ խա տու ժի պա կա սի. եր կի-րը ստիպ ված կլի նի ներգ րա-վել միգ րանտ նե րի ինչ պես Եվ-րա միու թյան, այն պես էլ նրա սահ ման նե րից դուրս պե տու-թյուն նե րից։ Այս մա սին Տն տե-սա կան հա մա գոր ծակ ցու թյան և զար գաց ման կազ մա կեր պու-թյան (ՏՀԶԿ) բեռ լին յան բյու-րոն նշել է գեր մա նա կան աշ-խա տա շու կա յի հե ռան կար նե-րին նվիր ված զե կույ ցում։
ՏՀԶԿ փոր ձա գետ նե րի կար ծի քով՝ միգ րանտ նե րի ա ճող պա հանջար կին նպաս տում են ժո ղովրդագ րա կան մի տում ե րը, օ րինակ՝ Գեր մա նիա յի բնակ չու թյան ծե րա ցու մը։ Զե կույ ցում նշվում է նաև, որ Գեր մա նիան ար տա սահմա նից ո րա կա վոր ված աշ խա տուժի ներգ րավ ման հար ցում ա ռավել քիչ խո չըն դոտ ներ ու նե ցող երկր նե րից է։
Այ դու հան դերձ, միգ րանտ ների հոս քը այս եր կիր մի ջազ գա յին մա կար դա կով չա փա զանց ցածր է։ Այս պես՝ տա րե կան ըն դա մե նը մոտ 25 հազ. մարդ է ներ գաղ թում Գեր մա նիա՝ ԵՄ և Ա զատ առևտ րի եվ րո պա կան ա սո ցիա ցիա յի երկրնե րից։ Սա հա վա սար է Գեր մանիա յի բնակ չու թյան 0,2%ին, ինչը շատ ցածր ցու ցա նիշ է՝ հա մեմատ ՏՀԶԿ ան դամ պե տու թյուննե րի մեծ մա սի։
Բեռ լի նը ստիպ ված կլի նի ա զատա կա նաց նել հա տուկ կրթու թյա նը հա մա պա տաս խան ո րա կա վոր ման
բուժ քույ րե րի և այլ մաս նա գետ ների աշ խա տան քի ըն դուն ման գործըն թա ցը՝ վե րաց նե լու պա կա սը անձ նա կազ մում, ո րը մինչև 2025թ. կհաս նի 5,4 մլն ի։ Ինչ պես նշում է ՏՀԶԿն, 2010թ. ա մեն չոր րորդ ընկե րու թյուն տե ղե կաց րել է բա վարար քա նա կով աշ խա տա կից նե րի պա կա սի խնդրի մա սին (հա մե մատ 2000թ.՝ այս պի սի ըն կե րու թյուննե րի տո կո սը կրկնա կի ա ճել է)։ 2012թ. վեր ջի դրու թյամբ՝ ըն կե րություն նե րը չեն կա րո ղա ցել աշ խատա կից գտնել ա վե լի քան 100 հազ. աշ խա տա տե ղի հա մար։
Հաշ վի առ նե լով բնակ չու թյան ա րագ ծե րա ցու մը և ծ նե լիության մա կար դա կի նվազ ման ֆոնին կան քի տևո ղու թյան ա վե լացու մը՝ տնտե սա պես զար գա ցած Գեր մա նիա յի աշ խա տա շու կա յին սպառ նում է կո լապս, ո րը կա րող է խա թա րել երկ րի տնտե սու թյան հիմ քե րը։ Քա նի որ նման ի րադրու թյուն է նկատ վում տնտե սական զար գաց ման մա կար դա կով Գեր մա նիա յին մոտ եվ րո պա կան շատ պե տու թյուն նե րում, ո րակա վոր ված աշ խա տուժ ներգ րավել հարկ կլի նի ԵՄ սահ ման ներից դուրս պե տու թյուն նե րից, եզ
րա հան գում է ՏՀԶԿն։Բեռ լի նը դեռ ժա մա նակ ու նի՝
շտկե լու իր ներ գաղ թա յին քա ղաքա կա նու թյու նը՝ հա մա պա տասխան աշ խա տա շու կա յի նոր պահանջ նե րի, նշում են փոր ձա գետնե րը։ Դաշ նա յին կանց լեր Ան գելա Մեր կե լի կա ռա վա րու թյու նը ներ կա յաց րել է աշ խա տա շու կա յի ա զա տա կա նաց ման մի շարք քայլեր՝ հաշ վի առ նե լով ար տա սահմա նից ո րա կա վոր ված աշ խա տուժի ներգ րավ ման ա վե լի մեծ ուղղվա ծու թյու նը, ո րոնք բա վա րար չեն, աս ված է ՏՀԶԿ զե կույ ցում։ «Ժողովր դագ րա կան մի տում երն այնպի սին են, որ աշ խա տու ժի պակասն ա վե լի ու ա վե լի սուր է զգացվե լու և ընդգր կե լու է ա վե լի մեծ թվով մաս նա գի տու թյուն ներ»,– նշված է զե կույ ցում։
Այս կա պակ ցու թյամբ ՏՀԶԿն Գեր մա նիա յի իշ խա նու թյուն ներին ա ռա ջար կում է պար զեցնել ար տա սահ մա նից աշ խա տուժի վարձ ման վար չա րա րա կան գոր ծըն թաց նե րը, ո րոնք այն քան բարդ են, որ «վա խեց նում են» ա վե լի մանր ձեռ նար կա տե րե րին, ինչ պես նաև բա րե լա վել երկ րի «ի մի ջը»՝ միգ րանտ նե րին տրամադ րե լով եր կիր տե ղա փոխ վե լու հա մար ա վե լի լավ պայ ման ներ։ n
Սե փա կան շա հե րը օ րի նա կան ենԵվ րո պան դեռ պատ րաստ չէ միաս նա կան բյու ջեին
Եվ րա միու թյունն ա ռայժմ պատ րաստ չէ ստո րագ րել ներ քին հա մա ձայ նա գիր 2014-2020 թթ. բյու ջե տա յին ծրագ րի շուրջ, հայ տա րա րել է Ֆ րան-սիա յի նա խա գահ Ֆ րան սո ւա Օ լան դը նա խօ րեին Ե լի սե յան պա լա տում Ի տա լիա յի վար չա-պետ Մա րիո Մոն տիի հետ հան-դի պու մից հե տո։
Հան դի պու մը նվիր ված է ե ղել Եվ րա միու թյան՝ Բր յու սե լում փետր վա րի 78ը նշա նակված գա գա թա ժո ղո վի նա խապատ րաստ մա նը։ «Մենք փաստում ենք, որ բա նակ ցու թյուննե րը դժվա րու թյամբ են ա ռաջ ընթանում, քա նի որ խոս քը միաս նա կան Եվ րո պա յի հա յեցա կար գի մա սին է, ո րը, մեր կար ծի քով, պետք է հիմ վի համե րաշ խու թյան և տն տե սա կան ա ճի, ինչ պես նաև ազ գա յին շահե րի հարգ ման վրա,– հայ տարա րել է Ֆ րան սիա յի ա ռաջ նորդը։ Միան գա մայն օ րի նա կան է այն, որ յու րա քանչ յուր պե տության կամ կա ռա վա րու թյան ղեկա վար պաշտ պա նում է իր երկրի շա հե րը»։
Ֆ րան սիա յի նա խա գա հը հույս է հայտ նել, որ բյու ջե տա յին երկար սպաս ված հա մա ձայ նա գի
րը, այ նո ւա մե նայ նիվ, կհա ջող վի ստո րագ րել գա լիք գա գա թա ժողո վին Բր յու սե լում, թեև ա ռայժմ բա նակ ցու թյուն նե րի մաս նա կիցնե րը դրան պատ րաստ չեն։
«Մենք ա նում ենք ա մեն ինչ, որ հա ջորդ գա գա թա ժո ղո վին մեզ հա ջող վի հաս նել հա մա ձայ նության, սա կայն տվյալ պա հին դա ա նել չի հա ջող վել,– շա րու նա կել է Օ լան դը։– Սա կայն մենք ու նենք ևս մի քա նի օր՝ հաս նե լու արդյուն քին, ո րին բո լորս ձգտում ենք, այն է՝ բա նակ ցու թյուն նե րի հա ջող ա վար տին»։
Ի տա լիա յի վար չա պե տը բրյուսել ան գա լիք հան դիպ ման մասին ար տա հայտ վել է զգու շա վոր լա վա տե սու թյամբ։ «Ես կցան կանա յի, որ հա մա ձայ նու թյու նը ձեռք բեր վեր»,– ա սել է Մա րիո Մոն տին։ Ընդ ո րում՝ նա նշել է, որ վերջ
նա կան պայ մա նա գի րը պետք է լի նի հնա րա վո րինս «թա փան ցիկ ու ա վե լի ար դար»։
Եվ րա միու թյան յո թամ յա բյուջեի ծրագ րի շուրջ պայ մա նագ րի ստո րագր ման վե րա բեր յալ բանակ ցու թյուն նե րը Միու թյան նախորդ գա գա թա ժո ղո վին՝ 2012թ. նո յեմ բե րին, հա ջո ղու թյամբ չէին պսակ վել։ Ա ռա ջա տար դոնոր երկր նե րը, մաս նա վո րապես՝ Մեծ Բ րի տա նիան ու Գերմա նիան, այդ ժա մա նակ հան դես էին գա լիս Եվ րա հանձ նա ժո ղովի ա ռա ջար կած ծրագ րի էա կան կրճատ մամբ՝ ներ կա յիս ճգնաժա մի պայ ման նե րում Բր յու սե լի պա հանջ նե րը հա մա րե լով անհիմ։ Հա մա ձայ նագ րի նա խագծին ա ջակ ցու թյուն էին հայտ նել Արևել ան և Հա րա վա յին Եվ րոպա յի երկր նե րը։ n
աշխարհ
Էջը պատրաստեց Սյուզաննա Հովհաննիսյանը
ՏՀԶԿ փոր ձա
գետ նե րի կար ծի
քով՝ Գեր մա նիան
ա ռա ջի կա տա րի
նե րին կա ռե րես
վի ո րա կա վոր
ված աշ խա տու ժի
պա կա սի
խնդրին։
ayas
ofya
muz
esi.g
ov.tr
ա նա տո լիա յի ե րի տա սարդ նե րի միու թյան կազ մա կեր պած նա մա զը 2012թ. հու նի սին,
Սուրբ Սո ֆիա յի ա ռաջ։
deut
schl
and.
de
Ֆ րան սիա յի նա
խա գահ Ֆ րան
սուա Օ լան դը (ա
ջից) և Ի տա լիա յի
վար չա պետ մա
րիո մոն տին, Ե լի
սե յան պա լա տում։de.n
achr
icht
en.y
ahoo
.com
| № 12 (252), երեքշաբթի, փետրվարի 5, 2013 թ.
8 |
Խենթ կի նո յի փա ռա տո նըՓետր վա րի 2-ին փակ ված Ռո տեր դա մի կի նո փա ռա տո նի «Վագ-րե րը» բա ժին են հա սել Ի րա նի, Ավստ րիա յի ու Ս լո վա կիա յի ներ կա յա ցու ցիչ նե րին:
Ռո տեր դա մի 42րդը կա րե լի է բնու թագ րել որ պես «խենթ ֆիլմե րի», ընդ ո րում՝ ա մեն երկրին բնո րոշ հա տուկ խեն թության ֆիլ մե րի փա ռա տոն: Խոսքը, մաս նա վո րա պես, Ճա պոնիան, Հա րա վա յին Կո րեան և Հ յու սի սա յին Կո րեան ներ կա յացնող ֆիլ մե րի մա սին է։
Ռե ժի սոր Մա սա հի րո Կո բա յասիի «Ճա պո նա կան ող բեր գության» հե րո սը քաղց կե ղով տառա պող մեկն է, ո րը մե կու սանում է հան գուց յալ կնոջ պատկե րով սեն յա կում և հ րա ժար վում սննդից: Որ դին հայտն վում է երկու քա րի ա րան քում, փոր ձե լով փրկել հո րը՝ նա ապ րում է սեփա կան ող բեր գու թյու նը. տեղի ու նե ցած երկ րա շար ժում նա կորց րել է կնոջն ու դստե րը: Դժբախ տու թյուն նե րի նման կենտրո նա ցում օգ նել է ռե ժի սորին վի ճա կագ րու թյունն ամ փոփող կեր պար կեր տել. ցու նամիից և երկ րա շար ժից մեկ տա րի ա ռաջ Ճա պո նիա յում ինք նասպան է ե ղել ա վե լի քան 30 հազ. մարդ՝ բնա կան ա ղե տի զո հե րից կրկնա կի շատ:
Խեն թու թյան մեկ այլ դրսևորում է հա րավ կո րեա ցի ռե ժի սոր Շին Են Շի կի «Ռու սա կան վե պը»: Ե րի տա սարդ գրո ղին ոչ մի կերպ չի հա ջող վում տպագ րել գիրքն ու հար թել դե պի փառ քը տա նող ճա նա պար հը: Չ կա րո ղա նա լով
լու ծել խնդի րը՝ գրո ղը ո րո շում է վերջ տալ իր կան քին, սա կայն այս տեղ էլ է մատն վում ան հաջո ղու թյան, թեև՝ հա րա բե րական. 27 տա րի անց նա կո մա յից դուրս է գա լիս որ պես կեն դա նի դա սա կան և ե րի տա սարդ նե րի կուռք: Ֆիլ մի ան վա նու մը բնութագ րում է և՛ հե րո սի կան քը, և՛ նրա գիր քը, և՛ նրա մա սին ֆիլմը. չէ՞ որ միայն ռու սա կան վե պը, հե ղի նակ նե րի ըն կալ մամբ, կարող է այդ քան եր կար և հա գեցած լի նել:
«Լայթ» ձևա չա փով ի րա կան սո ցիա լիզ մի խեն թու թյունն է Բել գիա յի, Մեծ Բ րի տա նիա յի և Հ յու սի սա յին Կո րեա յի հա մա տեղ «Ըն կեր Կի մը թռչում է» ֆիլ մը: Սա կի սա հո լի վուդ յան հե քիաթ է հան քա փոր մի աղջ կա մա սին, ո րը ե րա զում և ի վեր ջո դառ նում օ դա յին մարմ ա մար զիկ: «Ֆեմի նիզ մի հաղ թա կան քայ լեր թը» հա սել է Հ յու սի սա յին Կո րեա՝ թերևս այս պես կա րե լի է բնութագ րել այս ֆիլ մը:
Սա կայն գե ղար վես տա կան խեն թու թյան գլխա վոր օա զիսը, ան շուշտ, Ի րանն է, ո րը Ռո տերդա մում ներ կա յաց ված էր հատուկ ծրագ րով: «Ի րա նի ներսում» ծրա գի րը նե րա ռում էր ի րան ցի է միգ րանտ նե րի՝ Կանա դա յում, Մեք սի կա յում, Թուրքիա յում և Իս րա յե լում նկա րահա նած ֆիլ մե րը, ո րոն ցից շա
տե րում ար տա ցոլ ված է կա րոտը «հին» Մեր ձա վոր Արևել քի՝ այն կորս ված դրախ տի հան դեպ, որն այ սօր տեղտեղ դժոխ քի է նման վում:
Չ նա յած ի րան ցի Մո հա մեդ Շիր վա նիի «Դո ղա ցող չաղ լիկը» ստա ցել է ըն դա մե նը ե րեք «Վագր», ի րա կա նում ֆիլ մը դար ձել է Ռո տեր դա մի գլխավոր հաղ թո ղը: Գեր մի մարդ իր խուլհամր որ դուն օգ տա գործում է թեթև վար քի աղ ջիկ ներ «որ սա լու» հա մար։ Սի րա վե պի թեժ պա հին հայ րը հայտն վում է ձեռ նաշղ թա նե րով և փող պահան ջում: Այս կար գի շան տա ժը, որն անհ նար է պատ կե րաց նել Եվ րո պա յում, ի րա կան է Ի րանում՝ հաղ թա նա կած սյուր ռեալիզ մի երկ րում, որ տեղ հա մատեղ վում են կեն ցա ղա յին վարքագ ծի միան գա մայն հա կա սական կա նոն ներ։
«Չաղ լի կի» հա մե մատ մյուս եր կու հաղ թող ֆիլ մե րը պա կաս տպա վո րիչ են: Դա ավստ րիա ցի ռե ժի սոր Դա նիել Հ յոս լի՝ ա նարխիս տա կան հու մո րով տո գորված «Զին վոր Ջա նե թը» և ս լովակ ռե ժի սոր Մի րա Ֆոր նիի «Իմ շու նը քիլ լեր է» ֆիլ մերն են:
Ընդ հա նուր առ մամբ՝ Ռո տերդա մի կի նո փա ռա տո նը ժո ղովրդա վա րա կան է և ոչ մե կին չի
պար տադ րում բա ցար ձակ գերա կա յու թյուն ներ: Այս տար վա ժյու րին բա վա կան ար տա սովոր կազմ ու ներ՝ ի րան ցի ընդդի մա դիր դե րա սա նու հի Ֆա թիմա Մո թա մեդ Ար յա, չին այ լախոհ նկա րիչ Այ Վեյ վեյ և Բե լառու սում ծնված, Ռու սաս տա նում ու սա նած և Գեր մա նիա յում աշխա տող ռե ժի սոր Սեր գեյ Լոզնի ցա։ n
մշակույթ
Շոս տա կո վի չի ա մե նաանձ նա կան սիմ ֆո նիանՓետր վա րի 1-ին Հա յաս տա նի պե տա կան ֆիլ հար մո նիկ նվա գա-խումբն սկսեց 2012-2013 թթ. հա մեր գաշր ջա նի երկ րորդ կե սը: Տար-վա ա ռա ջին հա մեր գին հնչեց Շոս տա կո վի չի 10-րդ սիմ ֆո նիան:
Շոս տա կո վի չի 10րդը պա տահա կան չէր ընտր վել՝ պի կոլո ֆլեյ տա յի բազ մա թիվ և շատ գե ղե ցիկ մե նան վագ ներ ու նեցող սիմ ֆո նիան ֆիլ հար մո նիկի ող ջույնն էր իր նոր ե րաժշտին՝ ֆլեյ տա հար Սա ռա Ու րե նային (Իս պա նիա): Նա Ֆիլ հար մոնի կի՝ ար տերկ րից հրա վիր ված երկ րորդ կա տա րողն է: Անց յալ տա րվա վեր ջին նվա գախմ բի ղեկա վա րու թյու նը հայտ նել էր նոր ծրագ րի մա սին, ո րի հա մա ձայն՝ մեկ տար վա ըն թաց քում ենթադր վում է Ֆիլ հար մո նիկ նվագա խումբ հրա վի րել 11 ե րաժշտի, հիմ ա կա նում՝ փո ղա յին ների: Մի քա նի ա միս ա ռաջ Երևան է ժա մա նել «լե գեո նե րը» (այդպես է նոր ե րա ժիշտ նե րին կոչում Է դո ւարդ Թոփչ յա նը)՝ գալա րա փո ղա հար Էն րիկ Կա մա րասա Ցիֆ րե սը: Սա ռան նվա գախմբին միա ցել է հուն վա րի 15ին:
Է դո ւարդ Թոփչ յա նը հիա ցած է նո րե կի տա ղան դով.«Վեր ջապես ու նե ցանք պի կո լո հար, այն էլ՝ ի՜նչ ո րա կի: Փայ լուն ե րա ժիշտ է Սա ռան»,– ա սաց մաեստ րոն:
Սա ռա Ու րե նան ևս գոհ էր: «Հ րա շա լի է, որ այս քան մարդ էր ե կել հա մեր գին: Ն րանց ներ կայու թյու նը բա ռա ցիո րեն ջեր մացրեց ինձ: Շոս տա կո վի չի սիմ ֆոնիա յում շատ բարդ հատ ված ներ կան պի կո լո յի հա մար, և ես շատ
եր կար եմ պատ րաստ վել: Իմ սոլո ներն ամ բողջ սիմ ֆո նիա յի ընթաց քում են հնչում, և ես պի տի վստահ լի նեի, որ երբ դի րի ժորն ինձ նշան տա, պատ րաստ կլի նեմ: Եր ջա նիկ եմ, որ այս տեղ եմ և կարող եմ օգ տա կար լի նել, ինչոր բան տալ նվա գախմ բին»,– ա սաց իս պա նա ցի ֆլեյ տա հա րու հին:
20րդ դա րի խո շո րա գույն կոմ պո զի տոր Դ միտ րի Շոս տակո վի չը 15 սիմ ֆո նիա յի հե ղի նակ է, ո րոն ցից ա մե նաա ռեղծ վա ծայի նը թերևս 10րդն է: Այն ա ռաջին ան գամ կա տար վել է Ս տալի նի մա հից հե տո, ո րին նա խորդել է կոմ պո զի տո րի 8ամ յա շնոր հազր կու մը:
Սիմ ֆո նիա յի տար բեր մեկ նաբա նու թյուն ներ գո յու թյուն ունեն: Հայտ նի է, որ Շոս տա կո վիչը հա ճախ էր իր ան վան ա ռա ջին տա ռե րը վե րա ծում նո տա նե րի: Տաս նե րորդ սիմ ֆո նիան բա ցառու թյուն չէ, սա կայն այն ևս մեկ ան վան սկզբնա տա ռեր է պա րունա կում: 3րդ մա սում կոմ պո զիտո րի ա նու նը բա ցա հայ տող մեղե դին ու ղեկց վում է գա լա րա փողի բազ միցս կրկնվող ֆրա զով, ո րը մերթ խնդրանք է հի շեցնում, մերթ՝ հա ռա չանք, մերթ էլ՝ ճիչ: Ան վան գաղտ նի քը բա ցահայտ վել է կոմ պո զի տո րի մահից հե տո, երբ նրա ու սա նող Էլմի րա Նա զի րո վան հրա պա րա կել
է ի րենց սի րո պատ մու թյու նը, ո րը և բա ցատ րել է սիմ ֆո նիա յի երրորդ մա սում հայտն վող թե ման և կոմ պո զի տո րի ա սե լի քը: Շոս տակո վի չը կար ծես ո րո շել է հանգստա նալ ռե ժի մի դեմ պայ քա րից ու զրու ցել սի րե լիի հետ, ին չը ուժ է տվել նրան հաղ թե լու չոր րորդ մա սում և հաս տատ վե լու՝ սեփա կան ա նու նը դարձ նե լով այս պատ մու թյան վեր ջա կե տը:
Չ նա յած անն շան թե րու թյուննե րին՝ դի րի ժոր Է դո ւարդ Թոփչյանն ընդ հա նուր առ մամբ գոհ էր
սիմ ֆո նիա յի կա տա րու մից:Այս հա մեր գի հյուրն էր գեր
մա նա ցի դաշ նա կա հար Բերնդ Գ լեմ զե րը: Ե րա ժիշ տը, որն արդեն հին գե րորդ ան գամ էր հանդես գա լիս Հա յաս տա նի պե տական ֆիլ հար մո նիկ նվա գախմ բի հետ, կա տա րեց Ռախ մա նի նո վի եր րորդ կոն ցեր տը:
Այս տա րի ֆիլ հար մո նիկ նվագա խում բը մեծ ծրագ րեր ու նի: Ուր բաթ օ րե րի ար դեն ա վանդա կան հա մերգ նե րի ըն թաց քում կնշվեն Վագ նե րի և Վեր դիի հո
բել ան նե րը: Ցա վոք, այս տա րի չենք լսի Վագ նե րի օ պե րա նե րից ոչ մեկն ամ բող ջու թյամբ, քանի որ, ինչ պես ա սում է Է դուարդ Թոփչ յա նը, դեռևս չկան ո՛չ համա պա տաս խան եր գիչ ներ, ո՛չ բեմ, ո՛չ էլ հան դի սա տես, ո րը պատ րաստ է մի քա նի ժամ օ պերա լսել: Սա կայն դի րի ժո րը խոստա նում է անդ րա դառ նալ գերմա նա ցի մեծ կոմ պո զի տո րին՝ նրա ստեղ ծա գոր ծու թյուն նե րի հատ ված նե րի կա տա րում ե րով: Ն վա գա խում բը կներ կա յա նա Վեր դիի եր կու օ պե րա նե րի համեր գա յին կա տա րու մե րով:
Այս տա րի Ֆիլ հար մո նի կը կպատ վի նաև հայ կո մո զի տոր Մար տուն Իս րա յել ա նին: Մեկ այլ ծրագ րի շրջա նա կում Է դուարդ Թոփչ յա նը պատ րաստ վում է ներ կա յաց նել Սերժ Թանկ անի «Օր կա» սիմ ֆո նիա յի հա յաստան յան պրե միե րան: n
Մա րիա Հով սեփ յան
Շոս տա կո վի չը
հա ճախ էր իր
ան վան ա ռա ջին
տա ռե րը, վե րա
ծելով նո տա նե րի,
թաքց նում ե րաժշ
տու թյան մեջ։
Է դո ւարդ Թոփչ յա նը գոհ էր սիմ ֆո նիա յի կա տա րու մից:
Ի րան ցի մո հա մեդ
Շիր վա նիի «դո
ղա ցող չաղ լի կը»
թեև ե րեք «Վագր»
է ստա ցել, ի րա
կա նում դար ձել է
Ռո տեր դա մի
գլխա վոր հաղ թո
ղը։
Ռե ժի սոր մա սա
հի րո Կո բա յա սիի
«Ճա պո նա կան
ող բեր գու թյան»
հե րո սը քաղց կե
ղով տա ռա պող
մեկն է, ո րը մե
կու սա նում է հան
գուց յալ կնոջ
պատ կե րով սեն
յա կում և հ րա
ժար վում սննդից։ film
fest
ival
rotter
dam
.com