Opština Mojkovac Predinvesticiona studija u vezi sa biznis ... · PDF fileAnaliza...

MD Solution Bulevar Zorana Đinđića 144 B, Beograd, Srbija

Tel: +381 11 31 21 000, Fax: +381 11 65 58 117 E-mail: [email protected]

E3 Consulting Jola Piletića 24, Podgorica, Crna Gora Tel: + 382 20 227 501, Fax: + 382 20 227 502 E-mail: [email protected]

Opština Mojkovac

Predinvesticiona studija u vezi sa biznis zonama

Projekat:

Program jačanja kapaciteta lokalnih samouprava u upravljanju i promociji biznis zona

RFP: 46/15

Naručilac:

United Nations Development Programme

UN Eco Building Stanka Dragojevica bb

81000 Podgorica Crna Gora

Izvještaj podnosi: Konzorcijum MD Solution i E3 Consulting MD Solution • Bulevar Zorana Đinđića 144 B • 11000 Beograd •Srbija E3 Consulting • Jola Piletića 24 • 81000 Podgorica • Crna Gora

Podgorica • 14. februar 2016.

Ova studija je izrađena u okviru aktivnosti na projektu „Program jačanja kapaciteta lokalnih samouprava u upravljanju i promociji biznis zona“, koji finansira i sprovodi Ministarstvo ekonomije Crne Gore u saradnji sa Programom Ujedinjenih nacija za razvoj u Crnoj Gori (UNDP).

Opština Mojkovac

_____________________________________________________________________ Bulevar Zorana Đinđića 144B • Beograd • Srbija • Jola Piletića 24 • Podgorica • Crna Gora

Tel. +381 11 3121 000 • Fax: +381 11 6558 117 • Tel: + 382 20 227 501 • Fax: +382 20 227 502 [email protected] • [email protected]

Strana | 3

Sadržaj Predgovor ............................................................................................................................... 5

1. Uvod ................................................................................................................................. 7

2. Opšti podaci .................................................................................................................. 9

2.1. Osnovne karakteristike ................................................................................... 9

2.2. Najznačajniji saobraćajni tokovi ................................................................ 10

2.3. Udaljenost od većih centara ........................................................................ 10

2.4. Nacionalni parkovi .......................................................................................... 10

2.5. Prostorne celine ............................................................................................... 10

3. Ekonomski aspekt osnivanja i uspostavljanja biznis zone Babića polje 11

3.1. Stanje privrede u opštini Mojkovac .......................................................... 11

3.2. Analiza poslovnih subjekata u opštini Mojkovac ................................ 12

3.3. Analiza dobavljača privrednih subjekata u opštini ............................ 17

3.4. Podsticaji na nacionalnom i lokalnom nivou ........................................ 18

3.4.1.Analiza podsticaja na nacionalnom nivou ................................. 18

3.4.2. Analiza podsticaja na lokalnom nivou ........................................ 21

3.5. Analiza mogućih novih podsticaja i olakšica u skladu sa pravilima

državne pomoći ............................................................................................... 22

3.6. Analiza budžeta opštine Mojkovac za 2015. i 2016. godinu .......... 23

4. Tehnički aspekt vezan za osnivanje i uspostavljanje biznis zone Babića

polje ............................................................................................................................... 25

4.1. Biznis zona Babića polje u odnosu na Planska dokumenta opštine

Mojkovac ............................................................................................................. 25

4.2. Mesto biznis zone Babića polje u odnosu na Strateški plan razvoja

opštine Mojkovac ............................................................................................ 27

4.3. Infrastruktura do biznis zone Babića polje ........................................... 27

4.4 Infrastruktura u biznis zoni Babića polje ................................................ 28

5. Socijalni aspekt osnivanja biznis zone Babića polje ....................................... 29

5.1. Stanovništvo u opštini Mojkovac............................................................... 29

5.2. Analiza radne snage ........................................................................................ 30

5.2.1.Zaposlenost ............................................................................................ 30

5.2.2. Nezaposlenost ...................................................................................... 31

5.3. Analiza zarada ................................................................................................... 33

Predinvesticiona studija



Strana | 4

5.4. Analiza dostupnosti usluga u opštini Mojkovac .................................. 34

6. SWOT analiza .................................................................................................................. 36

7. Projekcija neophodnih troškova za uspostavljanje biznis zone i cena

jedinične površine biznis zone Babića polje ................................................. 40

8. Zaključak sa preporukama ........................................................................................ 42

Opština Mojkovac



Strana | 5

Predgovor Odluka o osnivanju biznis zone "Babica Polje" predstavlja važnu odluku za

opštinu Mojkovac. Uspostavljanje biznis zone zahteva angažovanje

značajnih resursa i velika ulaganja finansijkih sredstava u sadašnjosti, dok

se korist očekuje u dugom nizu godima u budućnosti. Zbog toga je svaki

korak u ovom projektu potrebno dobro planirati i proceniti. Izrada

Predinvesticione studije u vezi sa biznis zonama za opštinu Mojkovac

predstavlja jedan od osnovnih koraka na putu uspostavljanja i razvoja

biznis zona. Aktivnosti na izradi ove studije je deo projekta "Program

jacanja kapaciteta lokalnih samouprava u uspostavljanju i promovisanju

biznis zona"koju sprovodi Ministarstvo ekonomije Crne Gore u saradnji sa

Programom Ujedinjenih nacija za razvoj u Crnoj Gori (UNDP). Opština

Mojkovac, koja je od samog pocetka uključena u ovaj program aktivni je

činilac svih faza projekta, počevsi od planiranja i uspostavljanja,do

finansiranja i promocije biznis zona.

Zadatak i cilj izrade Predinvesticione studije najpre treba posmatrati kroz:

pružanje odgovora svim partnerima na projektu o opravdanosti

osnivanja i uspostavljanja biznis zone Babića Polje u opštini

Mojkovac sa stanovišta potrebe za otvaranjem novih radnih mesta,

ekonomske i socijalne opravdanosti, neophodnosti poboljšanja

poslovnog ambijenta i sa aspekta razvoja privrede i podrške

investicijama

davanje preporuka i usmerenja za donošenje operativnih odluka za

realizaciju koraka u daljem razvoju biznis zona koje su vec

osnovane opštinskim odlukama i predviđene razvojnim

dokumentima

ukazivanje na međusobnu zavisnost i neraskidivu vezu

investicionih potencijala opštine s jedne i razvoja biznis zone kao

konkretne investicione lokacije sa druge strane

podsticanje na jacu saradnju lokalnog i drzavnog nivoa na ovom

projektu

Sama izrada Predinvesticione studije realizovana je kroz nekoliko faza:

a) Prikupljanje osnovnih podataka i informacija vezanih za razvoj

biznis zona u opštini Mojkovac.

Uvažavajući činjenicu da je biznis zona složen razvojni projekat

velike vrednosti za izradu Predinvesticione studije bilo je

neophodno pribaviti veliki broj podataka i informacija kako sa




Strana | 6

lokalnog, tako i sa državnog nivoa. Prikazani podaci u studiji dati su

uporedo sa korišćenim izvorom.

b) Sprovodjenje ankete kroz sveobuhvatni upitnik

Za potrebe utvrđivanja investicionih potencijala opštine i

informacija o biznis zoni kreiran je upitnik koji su popunili

predstavnici opštine. Upitnik je obuhvatao profil opštine,

potencijalne investicione lokacije, raspoložive prirodne resurse,

ljudske resurse, porezi, naknade i takse na lokalnom nivou,

privredni subjekti u opštini i dostupnost uslužnih delatnosti u

opštini. Opština Mojkovac je dostavila popunjen upitnik sa

značajnim brojem podataka.

c) Prikupljanje primarnih podataka na terenu

U toku izrade predinvesticione studije dva puta je napravljen uvid

u stanje na terenu kroz obilazak biznis zone i opštine. U toku posete

održani su sastanci sa predstavnicima opštine i susreti sa

privrednicima.

d) Analiza podataka i njihova obrada

U ovoj fazi povremeno je bilo potrebe za dodatnim informacijama

značajnim za dalji rad na projektu koje su naknadno ili dostavljane

ili dobijane iz drugih izvora. Na taj nacin su kompletirana određena

poglavlja studije.

e) Prezentiranje rezultata i definisanje odgovarajucih zaključaka i

preporuka

Na kraju, vazno je istaci značajnu konstataciju vezanu za izradu ovog

dokumenta. Biznis zone su u osnovi projekti lokalnog ekonomskog razvoja.

Izrada ove studije bez učesca predstavnika opštine Mojkovac nije bila

moguca. Njihov doprinos je veliki i informacije dobijene od njih prilikom

neposrednog obilaska biznis zona imaju nemerljiv značaj.

Opština Mojkovac



Strana | 7

1. Uvod

Strateški ciljevi za razvoj opštine Mojkovac vezani su pre svega za razvoj

privrede. Projekat osnivanja i uspostavljanja biznis zone, snažnog

instrumenta za podršku privrednom razvoju, prepoznat je kao značajan i

prioritetan. Razlog za takvu odluku treba tražiti u nagomilanim

problemima vezanim za stanje lokalne privrede, koja u prethodnom

periodu beleži negativne trendove u ključnim ekonomskim pokazateljima.

Osnivanje i uspostavljanje biznis zone treba da da doprinos rešavanju

nezaposlenosti, kao jednom od najvećih problema u opštini.

Zapošljavanjem se, posredno, stvaraju uslovi da ljudi ostanu na ovom

prostoru i da se migracije, kao gorući problem čitavog severa Crne Gore,

ublaže i u budućnosti zaustave. Pored toga, ovim projektom se realizuju

početne pretpostavke za investicije, koje su jedini put za novi i dinamičniji

razvoj opštine. Važan segment značaja biznis zona odnosi se i na

dinamiziranje rada postojećih mikro i malih preduzeća, koja već postoje u

opštini i koja svoje mesto mogu naći kao kooperanti, dobavljači i uopšte

partneri sa novim investitorima u realizaciji njihovih investicionih

projekata.

Tranzicija u prethodnom periodu reflektovala se gašenjem najvećih

preduzeća u opštini Mojkovac. Kao posledica toga, nestali su industrijski

giganti iz oblasti drvoprerade „Vukman Kruščić“, koji je zapošljavao više od

hiljadu radnika i veliki trgovinski sistem „Bojna njiva“. Nekadašnje

preduzeće „4 novembar“ posle privatizacije podeljeno je na vojni i civilni

sektor i u okviru „Tara grupe“ nastavilo je da radi. Danas je to najveći i

najznačajniji privredni subjekt u opštini. Broj zaposlenih ljudi i otvorenost

prema lokalnom sektoru malih i srednjih preduzeća opredeljuju njegovo

mesto. To je važno preduzeće, ali specifično prema svojoj proizvodnji

(proizvodnja oružija i eksploziva). Novonastali privatni sektor je slab i obim

poslovne aktivnosti ne daje u bližoj budućnosti nadu da će omogućiti

značajniji razvoj i da će se apsorbovati nezaposlena radna snaga.

Lokalna vlast, u ovom kontekstu posmatrano, preuzela je na sebe ključnu

ulogu u stvaranju povoljnijeg poslovnog okruženja. Doneta je Odluka o

proglašenju biznis zone Babića polje otvorenom za ulaganje, sa paketom

podsticajnih mera za njene korisnike. Iako je planskim dokumentima

opštinsko zemljište bilo opredeljeno za druge namene, konsenzusom je

doneta odluka da se osnuje biznis zona. Odmah potom upodobljena su

planska dokumenta za taj prostor i započete dalje neophodne aktivnosti

vezane za stavljanje biznis zone u funkciju.




Strana | 8

Pogodnost u razvoju biznis zone Babića polje je bila činjenica da je izabrana

lokacija u naselju Babića polje bila u vlasništvu opštine. Po proceni lokalne

samouprave imala je najoptimalnije uslove u opštini Mojkovac potrebne za

jednu biznis zonu od lokalnog interesa.

Opština Mojkovac se, kao partner, od početka uključila u projekat „Program

jačanja kapaciteta lokalnih samouprava u uspostavljanju i promovisanju

biznis zona“ koji sprovodi Ministarstvo ekonomije Crne Gore u saradnji sa

Programom Ujedinjenih nacija za razvoj u Crnoj Gori (UNDP).

Iako, u teorijskom smislu, izrada predinvesticione studije prethodi koraku

proglašavanja biznis zone otvorenom za ulaganje, smatralo se da je izrada

jedne ovakve studije u osnivanja neophodna za optimizaciju narednih

koraka. Predinvesticiona studija pored pružanja pomoći donosiocima

odluka u procesu uspostavljanju i promocije biznis zone, treba da bude

iskorišćena i u funkciji daljih planova vezanih za samoodrživost Biznis zone

s jedne strane, a postizanje projektovanih rezultata sa druge strane.

U samoj izradi studije prikazani su najpre podaci o investitoru, opštini

Mojkovac. Podaci su dati kroz prikaz ekonomskih, socijalnih i finansijskih

aspekta vezanih za opštinu. Uporedo sa tim razmatrani su podaci vezani za

biznis zonu, koji su važni za ovaj, u osnovi infrastrukturni projekat. I sama

izrada predinvesticione studije naglašava potrebu zajedničkog razmatranja

opštine, u kojoj se biznis zona nalazi i same biznis zone, i daje njihovu

neraskidivu vezu.

Opština Mojkovac



Strana | 9

2. Opšti podaci

2.1. Osnovne karakteristike Radi preglednosti jedan deo

osnovnih karakteristika o opštini

Mojkovac dat je u Tabeli 1.

Tabela 1. Osnovne karakteristike

opštine Mojkovac

Redni

broj Karakteristike Veličina

1. Površina 367 km2 (2,6% teritorije Crne Gore)

2. Broj stanovnika 8622

3. Gustina naseljenosti 23 stanovnika na km2

4. Prosečna starost 38,4 godina

5. Broj naselja 15

6. Broj katastarskih

opština 18

7. Broj mesnih

zajednica 14

8. Nadmorska visina 550 – 2033 m nadmorske visine

9. Poljoprivredno

zemljište 12.860 ha

10. Površina privrednih

šuma

12.860 ha (drvna zapremina 2,3

miliona m3)

11. Drugi prirodni

potencijali

1. nalazišta kamena

2. nalazišta olova i cinka (Rudnik

olova i cinka “Brskovo”)

12. Broj registrovanih

poslovnih subjekata 196

13.

Broj zaposlenih u

opštinskoj

administraciji

63 radnika

14. Budžet za 2015.

godina 2.278.192 evra




Strana | 10

15. Indeks razvijenosti

opštine 63,38 (Crna Gora = 100) III grupa

16.

Indeks

konkurentnosti

opštine

77 (Crna Gora = 100) (14. mesto)

2.2. Najznačajniji saobraćajni tokovi

Drumski saobraćaj:

Jadranska magistrala M-2 (Podgorica – Kolašin – Mojkovac –

Berane – granica sa Srbijom)

Regionalni put R-4 Mojkovac – Đurđevića Tara – Pljevlja

Železnički saobraćaj:

Železnička pruga Beograd – Bar

2.3. Udaljenost od većih centara

Podgorica 95 km

Beograd 360 km

Niš 320 km

Sarajevo 240 km

Priština 205 km

Skoplje 270 km

Bar 141 km

2.4. Nacionalni parkovi NP Biogradska gora (prostire se na teritoriji opština Mojkovac, Kolašin i

Berane)

2.5. Prostorne celine Grad Mojkovac

Centri zajednica sela: Lepenac, Slatina, Bistrica

Razvijenija seoska naselja

Primarna seoska naselja

Opština Mojkovac



Strana | 11

3. Ekonomski aspekt osnivanja i uspostavljanja

biznis zone Babića polje

3.1. Stanje privrede u opštini Mojkovac

Tokom devedesetih godina ekonomske aktivnosti u opštini Mojkovac

prošle su kroz proces značajnih transformacija. Privredni razvoj opštine do

tada se zasnivao na drvnoj i mašinskoj industriji i rudarstvu. Međutim,

početkom devedesetih godina, industrija koja je bila glavna razvojna grana

opštine, gotovo da prestaje sa radom. U periodu od 2003. godine

industrijski gigant iz oblasti drvoprerade „Vukman Kruščić“, koji je

zapošljavao više od hiljadu ljudi, je zatvoren. Prestaje da radi i veliko

trgovinsko preduzeće „Bojna njiva“ kao i rudnik olova i cinka «Brskovo».

Od velikih sistema u opštini Mojkovac nastavio je posle privatizacije da radi

samo sistem „Tara“ koji se bavi proizvodnjom oružja i municije iz oblasti

namenske proizvodnje, koji zbog prirode delatnosti predstavlja relativno

zatvoren sistem.

Ovaj snažan pad privrednih aktivnosti odražava se na zaposlenost u opštini

i indirektno na standard stanovnika.

Poslednjih godina zabeležena je tendencija većeg otvaranja privrednih

subjekata, posebno mikro preduzeća i zanatskih radnji. Oni ni po obimu, ni

po značaju nisu mogli da nadomeste nestajanje velikih preduzeća iz

prethodnog perioda.

Međutim, ako se posmatraju mogućnosti i potencijali koje opština Mojkovac

pruža razvoju preduzetništva, lako se dolazi do zaključka da oni nisu ni

izbliza iskorišćeni i da postoji značajan prostor za otvaranje novih

preduzeća i jačanje i širenje postojećih.

Opština Mojkovac ima dobar geosaobraćajni položaj. Dobro je povezana sa

svim opštinama centralnog i severnog regiona Crne Gore. Nalazi se na

prirodnoj vezi Jadranskog mora i Srbije sa kojom Crna Gora ima

tradicionalno jake ekonomske veze i danas predstavlja jednog od njenih

najznačaniji ekonomskih partnera. Iako mala po veličini (spada u šest

najmanjih opština u Crnoj Gori), opština Mojkovac raspolaže velikim

prirodnim bogatstvom.

Najveće potencijale za dalji razvoj ima drvna industrija. Lako dostupni

šumski resursi i tradicija duga preko sto godina, su preduslovi revitalizacije

ove industrijske grane u novim uslovima i okolnostima u opštini Mojkovac.




Strana | 12

U unapređenom poslovnom ambijentu kakav pruža biznis zona postoji

mogućnost za dolazak većih investitora iz oblasti drvoprerade. Sa

kompanijom na tehnološki daleko višem nivou od postojećeg i poznatim

tržištima, ovakva investicija bi predstavljala osnov novog strateškog

razvoja. Jedno ekonomski jako preduzeće bi osnažilo proces nastanka i

jačanja postojećih malih preduzeća. Dostignuta sinergija velikog i malih

privrednih subjekata je pravac strukturnih promena u drvnoj industriji

koje predviđa Strategija razvoja prerađivačke industrije Crne Gore 2014 –

2018. godine. Uz podršku Vlade Crne Gore opština Mojkovac sa

novoformiranom biznis zonom ima preduslove da takve planove

implementira.

Pored drvne industrije, biznis zona zahvaljujući svom položaju, pogoduje

investicijama koje su vezane za prerađivačku industriju iz oblasti

poljoprivrede, posebno stočarstva kao tradicionalno najzastupljenije grane.

Za preduzeća za pakovanje i preradu šumskog bilja i plodova, takođe,

infrastrukturno opremljen i organizaciono unapređen prostor, kakav je

biznis zona, je dobro mesto za mali biznis.

Po ukupnom stepenu konkurentnosti jedinica lokalne samouprave Crne

Gore, prema zadnjem izvršenom merenju iz 2013. godine, opština

Mojkovac je od 21. lokalne samouprave na 14. mestu, sa indeksom

konkurentnosti 77 (Crna Gora = 100) (Ministarstvo ekonomije – Stepen

konkurentnosti jedinica lokalne samouprave, avgust 2013). Indeks

konkurentnosti je prosek dobijen merenjem većeg broja pokazatelja

vezanih za poslovanje u opštini iz dve grupe, poslovnog okruženja i

poslovnog sektora. Ispitanici su bili predstavnici privrede koji donose

odluke vezane za poslovanje svojih privrednih subjekata. U opštini

Mojkovac najlošije je ocenjena poslovna infrastruktura (na 20. mestu je od

21. opštine – lošije je ocenjena samo opština Rožaje). Ovaj podatak govori

o potrebi stvaranja uređenijeg poslovnog ambijenta, da bi se ubrzale

privredne aktivnosti i privukli investitori u opštinu Mojkovac.

3.2. Analiza poslovnih subjekata u opštini Mojkovac

Predmet posmatranja analize su svi poslovni subjekti registrovani na

teritoriji opštine Mojkovac. Ukupan broj poslovnih subjekata u opštini

iznosi 196, od čega su 4 preduzeća nad kojima je pokrenut stečaj ili

dobrovoljna likvidacija. Javnih ustanova i preduzeća, zdravstvenih,

kulturnih i sportskih poslovnih subjekata ima 17. Registrovane su 2

nevladine organizacije, ostalim delatnostima (klađenje i kockanje) bave se

Opština Mojkovac



Strana | 13

2 poslovna subjekta. Ova grupa poslovnih subjekata (ukupno 25) neće biti

razmatrana u daljoj analizi, ali je ona zbog potpunosti evidentirana.

Od preostalih 171 poslovnih subjekata u prethodne dve godine, 26 nije

imalo nikakvu privrednu aktivnost, zapošljavanje radnika i ostvarivanje

bilo kakvog prometa. Ta grupa neaktivnih preduzeća smatrana je pasivnim

privrednom subjektima, koji u ovom trenutku ne utiču ni na koji način na

privredu opštine i izuzetna je iz daljeg razmatranja.

Predmet analize predstavljali su aktivni poslovni subjekti, ukupno 145. Oni

su razmatrani sa stanovišta veličine preduzeća i njihove osnovne

delatnosti.

Analizirajući preduzeća po veličini u skladu sa zvaničnom metodologijom,

uzimajući u obzir prosečan godišnji broj zaposlenih, promet i aktivu

preduzeća, utvrđeno je da među poslovnim subjektima u opštini Mojkovac

nema onih koji ulaze u grupu velikih preduzeća.

U klasi srednjih preduzeća nalazi se jedno preduzeće. Ostalih 144 poslovnih

subjekata pripadaju malim i mikro preduzećima. Ako se posmatra broj

aktivnih malih preduzeća u periodu od 2009. godine primećuje se blagi rast

što može da bude pokazatelj rasta preduzetničke aktivnosti u opštini.

Naredna Tabela i dijagram prikazuju podatke o broju preduzeća po vrsti

delatnosti. Klasifikacija nije vršena po sektorima (A, B,C,...) već prema

privrednim granama, što više odgovara realnom stanju u privredi Mojkovca

i potrebama ove predinvesticione studije (npr. Statistčki prikaz objedinjuje

celu prerađivačku delatnost kroz šifru C, a u ovoj tabeli su privredni

subjekti razvrstani po industrijskim oblastima: drvna; metalna industrija,

itd).




Strana | 14

Tabela 2. Privredni subjekti po vrsti delatnosti

Rredni

broj Vrsta delatnosti

Broj

privrednih

subjekata

1. Trgovina na veliko i malo 61

2. Drvoprivreda, gajenje i sečenje šuma 18

3. Proizvodnja i prerada hrane 14

4. Ugostiteljske usluge, usluge pružanja

smeštaja i hrane 11

5. Građevinarstvo 10

6. Usluge (nega, rekreacija, ostalo, konsalting,

tehničke i stručne) 11

7. Usluge u saobraćaju 9

8. Prerada metala (metalska industrija) 7

9. Prerada kamena 1

9. Proizvodnja ambalaže od plastičnih masa 1

10. Reciklaža otpada 1

11. Proizvodnja električne energije 1

UKUPNO 145

Opština Mojkovac



Strana | 15

I -Trgovina na veliko i malo, II - Drvoprivreda, gajenje i sečenje šuma, III - Proizvodnja i prerada

hrane, IV - Ugostiteljske usluge, usluge pružanja smeštaja i hrane, V – Građevinarstvo, VI -

Usluge (nega, rekreacija, ostalo, konsalting, tehničke i stručne), VII - Usluge u saobraćaju, VIII

- Prerada metala (metalska industrija), IX - Prerada kamena, X - Proizvodnja ambalaže od

plastičnih masa, XI - Reciklaža otpada, XII - Proizvodnja električne energije.

Ukupno posmatrano na području opštine Mojkovac stanje privrede nije na

zadovoljavajućem nivou i daleko je ispod mogućnosti koje pružaju prirodni

i ljudski potencijali.

0

10

20

30

40

50

60

70

I II III IV V VI VII VIII IX X XI XII

61

1814 11 10 11 9 7

1 1 1 1

I; 42%

18; 12%14; 10%

11; 7%

10; 7%

11; 7%

9; 6%

7; 5% 1; 1% 1; 1% 1; 1% 1; 1%




Strana | 16

Analizom privrednih subjekata dolazi se do sledećih zaključaka:

Vojna industrija „Tara grupa“ koju čine vojni deo „Tara Aerospace

and Defense Products“ i kompanija „Tara Precision Works“

predstavlja najveći i najznačajniji privredni subjekat u opštini

Mojkovac. Broj zaposlenih radnika u prvom preduzeću je 71, a u

civilnom programu je 113. Pored najvećeg broja zaposlenih u

jednom privrednom subjektu, postoji veliki broj pozitivnih efekata

koji se u opštini Mojkovac osećaju zbog njenog prisustva. Ipak, zbog

prirode posla, planovi daljeg razvoja i širenja aktivnosti su slabo

dostupni lokalnoj zajednici i ona je gotovo zatvorena za saradnju sa

lokalnom privredom. To svakako ne znači da sa „Tara grupom“

opština ne treba da održava neprekidnu saradnju i da uradi sve na

poboljšanju poslovnog ambijenta, ali razvoj privrede, posebno nivo

lokalnih malih i srednjih preduzeća treba planirati nezavisno od nje.

Ako se broj aktivnih privrednih subjekata na 1000 stanovnika

uporedi sa analognim podatkom u drugim opštinama na severu

Crne Gore, primećuje se da je opština Mojkovac na samom dnu

lestvice. Ovaj podatak govori da je neophodno, dodatnom

podrškom, podstaći osnivanje novih preduzeća, posebno iz oblasti

proizvodnje i usluga.

Proces revitalizacije mojkovačke privrede bio bi najintenzivniji ako

bi u opštinu došao investitor koji bi osnovao preduzeće iz

tradicionalno prisutnih delatnosti u ovom području, najpre iz

oblasti drvne industrije. Kroz saradnju sa lokalnom privredom i

resursima bila bi zaokružena proizvodnja od sirovinske baze do

konkurentnog finalnog proizvoda. Biznis zona Babića polje ima sve

preduslove da ponudi lokaciju jednom renomiranom investitoru iz

ove oblasti.

Broj preduzeća iz delatnosti usluga je dominantnan. Iako se u

prethodnih nekoliko godina broj privrednih subjekata iz domena

usluga povećao i u ovoj oblasti postoji veliki prostor za širenje, kako

po ekonomskim parametrima, tako i po broju zaposlenih u njima.

Naprimer, danas najveće preduzeće iz oblasti usluga (trgovina) ima

32 zaposlena radnika što je u poređenju sa gradovima slične

veličine mali broj.

U oblasti proizvodnih i prerađivačkih delatnosti najveći broj

privrednih subjekata je iz oblasti drvoprerade. U pitanju su manji

kapaciteti koji zapošljavaju od jednog radnika do maksimum 100

radnika. Jedan od najznačajnijih privrednih subjekata je

„Trudbenik“ d.o.o. čija se delatnost zasniva na proizvodnji rezane

građe i finalnih proizvoda od drveta. Preduzeće zapošljava 83

radnika, iskorišćenost kapaciteta je 95%, ima obezbeđene

plasmane i moglo bi da bude dobar primer razvoja u ovoj oblasti.

Opština Mojkovac



Strana | 17

Pored „Trudbenika“ postoje preduzeća koja se bave finalizacijom,

ali najveći broj njih ipak proizvodnju zasniva na nižim fazama

obrade drveta.

Iskorišćenje prirodnih resursa u oblasti šumskog bilja i plodova je,

takođe, nedovoljno. Postoje samo dva preduzeća koja se bave

preradom i pakovanjem suvog bilja i šumskih plodova. U ovom delu

treba raditi na promociji i podsticajima za otvaranje novih

privrednih subjekata za preradu i pakovanje šumskog bilja i

plodova, ali i formiranju otkupnih stanica koje danas nedostaju.

Prethodnih godina u opštini Mojkovac došlo je do otvaranja

nekoliko manjih preduzeća u oblasti prerađivačke poljoprivredne

industrije, ali to još uvek nisu privredni subjekti veće ekonomske

snage.

Prirodni i ljudski potencijali opštine Mojkovac pružaju mogućnost,

da se uz podršku sa nacionalnog i lokalnog nivoa na ovim

prostorima otvaraju i mala i srednja, ali i veća preduzeća. Podizanje

poslovnog ambijenta i izgradnja poslovne infrastrukture su

izvanredni instrumenti za podsticanje takvih procesa i donošenje

odluka investitora o lociranju svojih kapaciteta u opštini Mojkovac.

3.3. Analiza dobavljača privrednih subjekata u opštini

Najznačajniji privredni subjekti u opštini vezani su za prerađivačke

delatnosti iz oblasti poljoprivrede i drvne industrije.

Kao i u drugim opštinama severa Crne Gore, u budućoj biznis zoni

investitor, koji bi se bavio proizvodnjom ambalaže, bi imao velike

perspektive za razvoj. U svetlu današnje zainteresovanosti za zdravu i

organsku hranu treba posmatrati i moderan industrijski pogon koji se bavi

proizvodnjom ambalaže na bazi potpuno prirodnih materijala koji su

organski i biorazgradivi.

Proizvodnja koja je zasnovana na korišćenju drvne mase, koja je dostupna

u opštini, i u širem okruženju, je perspektivna. S obzirom na položaj biznis

zone ovakva investicija bi mogla da bude interesantna. Dostupnost sirovina

i njihova niska cena kao ulazni parametri, uz tržište Crne Gore u celini, ali i

tržišta okolnih zemalja bi omogućili jeftinu proizvodnju i visoku

konkurentnost.




Strana | 18

3.4. Podsticaji na nacionalnom i lokalnom nivou

Za Crnu Goru u celini, ali i opštinu Mojkovac veoma su značajne poslovne

investicije, posebno one koje dovode do otvaranja novih radnih mesta i

ukupnog unapređenja poslovanja subjekata na svojoj teritoriji.

U cilju unapređenja poslovnog ambijenta i povećanja konkurentnosti

proizvoda, Crna Gora je donela stimulativni paket mera podrške poslovnim

subjektima, koji imaju registrovana preduzeća na njenoj teritoriji.

Opština Mojkovac je paralelno donela Odluku o olakšicama i podsticajima

namenjenim privrednim subjektima koji svoju delatnost obavljaju u biznis

zoni Babića Polje.

3.4.1.Analiza podsticaja na nacionalnom nivou

Za Crnu Goru u celini veoma su značajne direktne investicije. One su

posebno značajne za one opštine u kojima u prethodnom periodu nije

iskazana nikakva investiciona atkivnost. Za opštine koje se nalaze na severu

Crne Gore podsticaji i olakšice su predviđeni u većim iznosima nego za

opštine centralnog i primorskog regiona.

U cilju unapređenja poslovnog ambijenta i povećanja konkuretnosti

proizvoda, Crne Gora je donela stimulativni paket mera poslovnim

subjektima registrovanim na njenoj teritoriji. U daljem tekstu prikazani su

podsticaji, olakšice i stimulansi na nacionalnom nivou.

1) Bespovratna sredstva

U januaru 2015.godine Vlada Crne Gore donela je Uredbu o podsticanju

direktnih investicija kojom se definišu finansijski podsticaji za nove

investicije.

Želja je bila da se ovim merama privuku novi investitori, poveća

zaposlenost, naročito u manje razvijenim područjima, kao i da se doprinese

uravnoteženju regionalnih razlika. Sredstva za podsticanje investicija mogu

biti korišćena za finansiranje investicionih projekata koji obezbeđuju

otvaranje novih radnih mesta i doprinose privrednom i regionalnom

razvoju Crne Gore.

Sredstva za podsticanje investicija se dodeljuju na osnovu javnog oglasa za

investicione projekte čija je minimalna vrednost ulaganja 500.000 € i

kojima se obezbeđuje otvaranje najmanje 20 novih radnih mesta.

Opština Mojkovac



Strana | 19

Sredstva se dodeljuju zavisno od broja bodova koji se stiču na osnovu ocene

kriterijuma. Visina sredstava za podsticanje investicija koja mogu biti

dodeljena je:

- 3.000 € po novom radnom mjestu, za broj bodova od 76 do 85;







- 10.000 € po novom radnom mjestu, za broj bodova od 146 do 150.

Uredbom se uvodi i mogućnost refundiranja izgradnje infrastrukture koja

je neophodna za realizaciju investicionog projekta.

2) Poreske olakšice

Druga stimulativna mera na nacionalnom nivou je oslobađanje i umanjenje

poreza po različitim osnovama.

- Oslobađanje od poreza na dobit - novoosnovana pravna lica u

privredno nedovoljno razvijenim opštinama, koja obavljaju

proizvodnu delatnost, oslobađaju se poreza na dobit za prvih osam

godina. Maksimalni iznos poreskog oslobođenja za prvih 8 godina ne

može biti veći od 200.000 €.

- Oslobađanje od poreza na dohodak fizičkih lica – poreski obveznik

koji otpočne obavljanje proizvodne delatnosti u privredno

nedovoljno razvijenim opštinama oslobađa se poreza na dohodak za

prvih osam godina. Ukupan iznos poreskog oslobođenja za period od

osam godina ne može biti veći od 200.000 €.

3) Subvencije

Subvencije za zapošljavanje određenih kategorija nezaposlenih lica može

koristiti poslodavac koji zaposli:

- lice sa najmanje 40 godina života;

- nezaposleno lice Romi, Aškalije i Egipćani;

- lice koje se nalazi na evidenciji Zavoda duže od pet godina;

- lice koje je zaposleno na izvođenju javnih radova;

- lice na neodređeno vreme nakon obavljanja pripravničkog staža;

- lice za čijim je radom prestala potreba (tehno-ekonomski viškovi), a

nalazi se na evidenciji Zavoda za zapošljavanje;

- lice koje je zaposleno radi obavljanja sezonskih poslova;




Strana | 20

- nezaposleno lice sa preko 25 godina staža osiguranja, koje je

korisnik novčane naknade;

- lica u biznis zonama.

Za prethodno navedene kategorije nezaposlenih lica poslodavac ne plaća:

- doprinose za obavezno socijalno osiguranje na zarade (doprinos za

penzijsko invalidsko osiguranje, doprinos za zdravstveno

osiguranje, doprinos za osiguranje od nezaposlenosti, doprinos za

Fond rada);

- porez na dohodak fizičkih lica.

Iz zarade zaposlenog obračunava se i obustavlja:

- doprinos za penzijsko - invalidsko osiguranje po stopi od 15,0%;

- doprinos za zdravstveno osiguranje po stopi od 8,5%;

- doprinos za osiguranje od nezaposlenosti po stopi od 0,5%;

- prirez poreza na dohodak.

-

4) Finansijska podrška

Finansijska podrška se ostvaruje preko Investiciono-razvojnog fonda.

Najznačajnija područja delovanja su:

- podrška sektoru malih i srednjih preduzeća (kreditna i garantna

podrška);

- podrška u rešavanju infrastrukturnih i ekoloških projekata;

- podsticanje izvoza i zapošljavanja;

- privatizacija ostatka društvenog kapitala.

Podrška sektoru MSP i preduzetnicima realizuje se putem direktnih

kredita, kredita posredstvom banaka, posebnih kreditnih linija, garancija i

faktoringa.

- Uslovima kreditiranja predviđene su kamatne stope u rasponu od

2,5% do 6,5% uz grejs period do 2 godine i rokom otplate do 10

godina.

- Po osnovu realizacije projekata u opštinama Severnog regiona i u

manje razvijenim gradovima (Cetinje i Ulcinj) predviđene su

stimulativne mere koje se odnose na nižu kamatnu stopu za 0,5% u

odnosu na važeće kamatne stope, za subjekte koji realizacijom

projekta zaposle 5 ili više novih lica kamatna stopa je manja za 1%,

dok je za one subjekte koji kao sredstvo obezbeđenja dostave

bankarsku garanciju kamatna stopa niža za 1,5%.

Opština Mojkovac



Strana | 21

- Za privredne subjekta koji redovno izmiruju poreske obaveze, tj.

nalaze se na ‘beloj listi’ nadležnog državnog organa, odobravaće se

posebna stimulacija u vidu smanjenja kamatne stope za 0,5%. Ova

stimulativna mera važi i za kreditne plasmane direktno i preko

banaka.

Kreditna linija za finansiranje projekata u kojima su nosioci žene i kreditna

linija za mlade u biznisu (od 21-35 godina) dostupna je po kamatnoj stopi

od 2,5%.

3.4.2. Analiza podsticaja na lokalnom nivou

Paket podsticajnih mera za investicije u biznis zonu Babića polje definisan

je opštinskom odlukom i sastoji se u sledećem:

1) Povlašćena cena za zakup zemljišta od 0,05€/m2 na godišnjem nivou, za obavljanje proizvodne delatnosti, na period od deset godina sa mogućnošću produženja na još deset godina, površine:

Od 1500m2 do 2000m2, za invetitora koji zaposli od 3 do 5 radnika i izgradi objekat veličine minimum 20% od veličine zakupljene parcele,


Od 1500m2 do 8000m2, za invetitora koji zaposli od 11 do 20 radnika i izgradi objekat veličine minimum 30% od veličine zakupljene parcele.

2) Povlašćena cena za zakup zemljišta od 0,05€/m2 na godišnjem nivou, za obavljanje delatnosti trgovine na veliko, na period od deset godina sa mogućnošću produženja na još deset godina, površine:



Od 600m2 do 5000m2, za invetitora koji zaposli od 11 do 20 radnika i izgradi objekat veličine minimum 25% od veličine zakupljene parcele.




Strana | 22

3) Oslobadjanje od naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta propisane odlukom koja uređuje ovu oblast, za investitore koji zaposle više od 10 radnika;

4) Smanjenje naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta za 85% od iznosa propisanog odlukom koja uređuje ovu oblast, za investiture koji zaposle od 6 do 10 radnika;

5) Smanjenje naknade za komunalno opremanje građevinskog zemljišta za 70% od iznosa propisanog odlukom koja uređuje ovu oblast, za investiture koji zaposle od 3 do 5 radnika;

6) Smanjenje visine poreza na nepokretnosti za 80% u odnosu

na visinu utvrđenu odlukom koja uređuje ovu oblast, za

vreme zakupa zemljišta.

3.5. Analiza mogućih novih podsticaja i olakšica u skladu

sa pravilima državne pomoći

Opština Mojkovac je donela paket podsticaja i olakšica posebnom odlukom

uporedo sa odlukom o osnivanju biznis zone. Veliki broj opština iz

okruženja, sa severa Crne Gore, ali i lokalne samouprave na nivou države

su u skladu sa pravilima kontrole državne pomoći, predvidele mere koje su

atraktivne za investitore.

U narednom pregledu, navedene su neke mere koje mogu biti primenjene u

opštini Mojkovac, a koje su već svojim skupštinskim odlukama donele

druge jedinice lokalne samouprave u Crnoj Gori. Namera je da se

osnivačima biznis zone Babića polje daju predlozi mogućih podsticaja i

olakšica koje bi dodatno probudile interes za ovu biznis zonu.

Opština Mojkovac



Strana | 23

Tabela 3. Olakšice i podsticaji u drugim jedinicama lokalne samouprave u

Crnoj Gori

Redni

broj Vrsta olakšice ili podsticaja Opština

1. Oslobađanje od plaćanja naknade za korišćenje

putnog zemljišta za period od 5 godina

Bijelo

Polje

2.

Oslobađanje od plaćanja naknade za uređenje

građevinskog zemljišta ako se investiranjem

zapošljava više od 5 radnika

Bijelo

Polje

3. Oslobađanje od plaćanja komunalnih taksi za

period od 5 godina

Bijelo

Polje

4. Lokalna samouprava finansira jednog zaposlenog

prirpavnika na svakog 10 zaposlenog Cetinje

5. Besplatna izrada biznis plana Cetinje

6.

Poreskom obvezniku koji otpočne proizvodnu

delatnost, obračunati porez na dobit se u prvih 8

godina umanjuje u iznosu od 100%

Kolašin

7. Davanje zemljišta na korišćenje bez naknade na

period do 30 godina Podgorica

8.

Naknada za opremanje građevinskog zemljišta

umanjuje se za iznos od 50 evra/m2 ugrađenog

solarnog panela na izgrađenom objektu koji

sisteme na solarnu energiju koriste za grejanje

sanitarne vode, grejanje prostora, hlađenje

prostora ili proizvodnju električne energije. Ako

se vrši rekonstrukcija objekta u postojećim

gabaritima, kojom se ne dobija novoizgrađena

površina, a ne zahteva se dodatno komunalno

opremanje lokacije, naknada se ne plaća.

Rožaje

3.6. Analiza budžeta opštine Mojkovac za 2015. i 2016.

godinu

Budžet opštine Mojkovac za 2015. godinu sadrži prihode i rashode u iznosu

od 2.278.792 eura. Kapitalni izdaci predviđeni su u iznosu od 300.000 eura

što iznosi 13,1% u odnosu na ukupne rashode.

U okviru kapitalnih ulaganja predviđeni su:




Strana | 24

1. Izdaci za lokalnu infrastrukturu – 63.000 eura, od toga utvrđena

je vrednost od 10.000 eura za uređenje prostora biznis zone.

2. Izdaci za građevinske objekte – 39.000 eura.

Budžet opštine Mojkovac za 2016.godinu utvrđen je u iznosu 2.575.000

eura. Kapitalni izdaci predviđeni su u iznosu od 459.000 eura što je 17,8 %

u odnosu na ukupne rashode.

Najvažnija kapitalna ulaganja su predviđena za:

1. Izdaci za lokalnu infrastrukturu - 109.000 eura, od čega 10.000 eura za

uređenje prostora biznis zone.

2. Izdaci za građevinske objekte- 142.000 eura.

Analizom budžeta opštine Mojkovac za 2015. i 2016. godinu utvrđeno je da:

Izdvajanje za kapitalne investicije od 13,1% za 2015.godinu i 17,8%

za 2016. godinu predstavlja jasnu opredeljenost ka razvoju i

ulaganju u kapitalne projekte.

Posebno značajno za okvire ove predinvesticione studije je što je

osnivač biznis zone već u prvoj godini osnivanja biznis zone

predvideo određena sredstva za njeno uredjenje. Iako sredstva nisu

velika, važno je da su u budžetima opredeljena isključivo za razvoj

biznis zone.

Potrebno je da se i u narednim godinama u okviru dela 441 –

Kapitalni izdaci, predvide ovolika ili nešto veća sredstva sa jasno

definisanom namenom vezanom za uređenje biznis zone.

Poželjno je da menadžer biznis zone u koordinaciji sa sekretarom

Sekretarijata za uređenje prostora i održivi razvoj, predloži

Sekretarijatu za finansije, ekonomiju i lokalne prihode za period od

naredne tri godine, strukturu budžeta za uređenje biznis zone

neophodne da se smjesti prvi investitor.

Opština Mojkovac



Strana | 25

4. Tehnički aspekt vezan za osnivanje i

uspostavljanje biznis zone Babića polje

Tehnički aspekt vezan za osnivanje i uspostavljanje biznis zone

podrazumeva najpre razmatranje planskih i strateških dokumenata opštine

koji obuhvataju biznis zonu.

Opština Mojkovac je za biznis zonu opredelila lokaciju na prostoru naselja

Babića polje, na površini od 8,45 ha. Predviđena lokacija danas predstavlja

industrijsko zemljište bez neophodne infrastrukture i bez poslovnih

objekata, što znači da njeno formiranje mora da teče od početka, kao

„greenfield“ projekat.

Uspostavljanje biznis zone Babića polje podrazumeva složen

infrastrukturni projekat koji za Opštinu Mojkovac, kao osnivača

predstavlja izazov, kako u tehničkom tako i u finansijskom smislu. Pred

opštinom je niz složenih infrastrukturnih i ekonomskih podprojekata koji

realizacjom treba da „zeleno polje“ pretvore u uređenu biznis zonu u kojoj

se nalaze preduzeća i zapošljeni su radnici.

U biznis zoni u narednom periodu naći će se investitori, manji i veći, koji će

za nju vezati svoje značajne resurse. Partneri na izgradnji biznis zone pred

sobom imaju odgovornost da uloženi novac istinski doprinese izgradnji

dobrog poslovnog ambijenta, u kome su problemi vezani za funkcionisanje

svedeni na minimum. U narednom periodu u preduzećima smeštenim u

biznis zoni treba da nađe posao nekoliko desetina, moguće i stotine radnika.

Oni svoje opredeljenje, takođe, vezuju za biznis zonu.

Zbog uloga, i osnivača i korisnika biznis zone, potrebno je najpre utvrditi

kako je biznis zona pozicionirana dugoročno u razvojnim dokumentima

opštine i gde je njeno mesto u njima.

4.1. Biznis zona Babića polje u odnosu na Planska

dokumenta opštine Mojkovac

Prostorno urbanistički plan opštine Mojkovac do 2020. godine urađen je za

teritoriju cele opštine. Plan za naredni period predviđa organizaciju naselja

koja se zasniva na uspostavljanju centra zajednice naselja i susednih,

interesno sličnih naselja. Biznis zona Babića polje nalazi se u zajednici

naselja Mojkovac u kojoj se pored Mojkovca, opštinskog centra, nalaze i

seoska naselja Polja, Podbišće, Bojna glava, Brskovo, Štitarica, Bjelojevići,




Strana | 26

Uroševina i Stevanovac (ukupan broj naselja je 9). Ova zona obuhvata oko

80% od ukupnog broja stanovnika u opštini Mojkovac. Prostorni plan daje

koncept razvoja tehničke infrastrukture ove zone, saobraćajnica,

snabdevanja vodom, hidroenergetike, odvođenje otpadnih i atmosferskih

voda, elektroenergetsku infrastrukturu i termoenergetsku infrastrukturu.

Izmene i dopune prostorno urbanističkog plana opštine Mojkovac do 2020.

godine donet je na osnovu pristiglih inicijativa od potencijalnih investitora.

Polazna osnova za nove investicije trebalo bi da bude obezbeđivanje

primarne infrastrukture. Najpre je ovim planskim aktom promenjena

namena opštinskog zemljišta u Babića polju, iz zone komunalnih delatnosti

i sporta i rekreacije u mešovitu namenu – proizvodne delatnosti i oblasti

ekološki prihvatljivih grana.

Slika 1. Biznis zona Babića polje u planskoj dokumentaciji (lokacija A)

Izmene i dopune Prostorno – urbanističkog plana Opštine Mojkovac do

2020. godine daju smernice za dalju razradu prostora. U zoni razrađenoj

Detaljnim urbanističkim planom Babića polje 2 nalazi se biznis zona

(lokacija A).

Opština Mojkovac



Strana | 27

4.2. Mesto biznis zone Babića polje u odnosu na Strateški

plan razvoja opštine Mojkovac

Strateški cilj razvoja i vizija opštine Mojkovac definisani su na sledeći način.

„Polazeći od raspoloživih resursa na bazi realnog planiranja Mojkovac 2019.

godine vidimo kao uređen turističko – poljoprivredni centar sa očuvanom

životnom sredinom, valorizovanim prirodnim resursima, konkretnom

prerađivačkom industrijom, pozitivnom poslovnom klimom, kvalitetnom

infrastrukturom, raznovrsnom ponudom obrazovnih, kulturnih i sportskih

sadržaja koji zadovoljavaju potrebe građana.“

Za dostizanje strateškog cilja definisano je pet prioriteta, gde je visoko

rangiran Prioritet 2: Razvoj privrede. U okviru predviđenih mera čak dve

mere su vezane za razvoj biznis zone.

Mera 2.4. Unapređenje preduzetničke svesti i stvaranje optimalnih uslova za

formiranje i razvoj biznis zona interesno umrežavanje preduzetništva –

teritorijalno i gransko.

Mera 2.1. Promocija komparativnih i konkurentskih prednosti u cilju

stvaranja uslova za investiciona ulaganja

Osnivač biznis zone, opština Mojkovac, u svom strateškom planiranju jasno

izdvaja razvoj biznis zone i promociju investicione lokacije kao

opredeljenje za snažniji lokalni ekonomski razvoj što se vidi kroz analizu

predviđenih prioriteta i mera.

Definisanje projekta za implementaciju Mere 2.1. sadrži budžet za ove

aktivnosti i vreme realizacije. Za promociju investicione lokacije

predviđeno je za naredni period 15.000 eura i vreme realizacije od 12

meseci. Mera 2.4. obuhvata projekat biznis zona u Mojkovcu kojim se

definiše vreme implementacije projekta od 3 godine. Planira se da budžet

neophodan za formiranje biznis zone bude utvrđen naknadno i da se

finansiranje vrši kroz partnerski odnos sa Ministarstvom ekonomije.

4.3. Infrastruktura do biznis zone Babića polje

Sa stanovišta infrastrukture do biznis zone, položaj biznis zone se može

oceniti veoma povoljnim.




Strana | 28

Biznis zona Babića polje omeđena je sa jedne strane regionalnim putem

Mojkovac – Đurđevića Tara (R-4 ), a sa druge rekom Tarom (desna obala).

Preko puta zone je magistralni put M-2 (leva obala) koja vodi ka Podgorici

sa jedne i Bjelom Polju sa druge strane (Slika 1).

Rastojanje biznis zone od centra grada je 1,1 km, a od železničke stanice

Mojkovac 3km.

Biznis zona Babića polje nalazi se u neposrednoj blizini naselja, pa je

tehnička infrastruktura do nje delimično rešena iako se radi o greenfield

biznis zoni. U trupu regionalnog puta R- 4 postoji centralni vodovod i

telekomunikacioni vod. Regionalni put u ovom delu je osvetljen javnom

rasvetom. Ako bi danas korisnik biznis zone započeo izgradnju poslovno -

proizvodnog objekta u biznis zoni Babića polje u blizini regionalnog puta

mogao bi da se priključi na ova dva linijska infrastrukturna objekta jer

postoje svi uslovi za to.

Odvođenje otpadnih voda (fekalna i atmosferska kanalizacija) nije rešeno

za biznis zonu i deo naselja Babića polje u njenoj blizini. Do izgradnje

kanalizacione mreže dozvoljena je izgradnja septičkih jama. Odvođenje

otpadne vode mora da bude rešavano kvalitetno i uz saglasnost lokalne

vlasti zbog neposredne blizine reke Tare i naselja Babića polje.

4.4 Infrastruktura u biznis zoni Babića polje

Biznis zona Babića polje nalazi se u prigradskom naselju na prostoru koji

ranije nije korišćen u industrijske svrhe. Zbog toga na lokaciji biznis zone

ne postoji nikakva infrastruktura, saobraćajna, hidrotehnička i

telekomunikaciona.

S obzirom da se bizinis zona Babića polje sa jedne strane graniči sa

reginalnim putem, na samoj granici postavljen je transformator koji se u

prethodnom periodu koristio za snabdevanje individualnih potrošača. U

biznis zoni postoji priključak na elektroenergetsku mrežu za potrošače do

15 kW. Za potrebe koje prevazilaze ovu raspoloživu snagu moguće je

obezbediti priključak na 10 kV mrežu u neposrednoj blizini biznis zone.

Opština Mojkovac



Strana | 29

5. Socijalni aspekt osnivanja biznis zone Babića

polje

5.1. Stanovništvo u opštini Mojkovac

Postojanje veze između broja stanovnika i demografskih kretanja sa

stepenom ekonomskog razvoja i mogućnosti nalaženja adekvatnog i

atraktivnog posla u opštini Mojkovac oslikava se na očigledan i gotovo

merljiv način. Od Drugog svetskog rada do 1991. godine, opština je imala

konstantan rast broja stanovnika. Taj trend je korespondirao sa razvojem

infrastrukture, industrije i turizma. Danas grad Mojkovac i opština u celini

spadaju u depopulaciona područja deleći sudbinu sa najvećim brojem

opština sa severa Crne Gore.

Ova predinvesticiona studija se neće baviti problemom ekonomskih

migracija i demografijom. Ipak, ona ima za cilj da ukaže na napore koje

lokalna vlast u partnerstvu sa nacionalnim nivoom čini da zaustavi

negativne trendove u ekonomskom i demografskom smislu. Podrška novim

investicijama, osnivanje novih i razvoj postojećih preduzeća treba da daju

rezultate najpre na poboljšanju socijalmog statusa stanovnika. Predviđeni

instrumenti za brži privredni razvoj su svakako unapređenje poslovnog

ambijenta, olakšice i podsticaji investicijama i preduzetništvu i

ostvarivanju neprekidnog partnerstva javnog i privatnog sektora. Jedan od

proverenih instrumenata za zapošljavanje i podizanje standarda ljudi je

sigurno formiranje biznis zona. U mnogim lokalnim samoupravama to je

pokazalo izvanredne rezultate. U tom svetlu treba posmatrati donošenje

Odluke o osnivanju biznis zone i rešenosti da se značajni materjalni i ljudski

resursi ulože u njeno uređenje.

Analiza socijalnog aspekta za osnivanje biznis zone Babića polje biće

započeta analizom broja stanovnika u opštini i prikazu osnovnih

karakteristika stanovništva.

Na teritoriji opštine Mojkovac prema popisu iz 2011. godine, živi 8622

stanovnika (Monstat, Statistički godišnjak 2015 – Stanovništvo). Po broju

stanovnika Mojkovac spada u manje opštine u Crnoj Gori.

Naredni dijagram prikazuje smanjenje broja stanovnika u opštini Mojkovac

u prethodne tri decenije.




Strana | 30

Tabela 4. Broj stanovnika u opštini Mojkovac

Godina 1981 1991 2003 2011

Broj stanovnika 10 763 10 830 10 280 8622

Prosečna starost stanovnika je 38,4 godine što je nešto više od proseka na

nivou države (37,2 godine).

Prema rezultatima popisa iz 2011. godine učešće lica sa višim i visokim

obrazovanjem je 10% u ukupnom broju stanovnika. Od ukupnog broja

stanovnika jedna četvrtina (25,4%) koristi računar.

Među stanovništvom koje ima završenu školu u najvećem procentu je

zastupljeno srednje obrazovanje (60%).

5.2. Analiza radne snage

5.2.1.Zaposlenost

Broj zaposlenih lica u opštini Mojkovac u periodu 2012 – 2015. godine

prikazan je u Tabeli 5. (Monstat, Mesečni statistički pregledi – Zaposleni po

opštinama). Evidencijom su obuhvaćeni zaposleni u preduzećima,

ustanovama i organizacijama svih oblika svojine.

Godina 2012 2013 2014 2015

Broj zaposlenih 1301 1212 1192 1147

10763 10830 10280

8622

0

2000

4000

6000

8000

10000

12000

1975 1980 1985 1990 1995 2000 2005 2010 2015

BR

OJ

STA

NO

VN

IKA

GODINA

Opština Mojkovac



Strana | 31

Broj zaposlenih u opštini Mojkovac konstantno opada. Ako se uzme u obzir

da je broj zaposlenih u organima državne uprave, obaveznog socijalnog

osiguranja, zdravstva i socijalne zaštite i obrazovanja oko 650 zaposlenih

(oko 56,6%) vidi se da je zaposlenost u sektorima privrede veoma mala.

5.2.2. Nezaposlenost

Nezaposlenost u opštini Mojkovac biće analizirana prema dva parametra.

Prvi je stopa nezaposlenosti koja predstavlja odnos broja nezaposlenih i

broja radno sposobnih stanovnika. Stopa nezaposlenosti u opštini

Mojkovac je 26,8%. Prema visini stope nezaposlenosti, opština Mojkovac,

na nivou Crne Gore, zauzima vrlo visoko mesto. Zabrinjavajuće je da je

prema podacima sa početka 2016. godine stopa nezaposlenosti u Mojkovcu

porasla i on se nalazi na 6. mestu. Tabela 6. (Monstat, Mesečni statistički

pregledi – Nezaposlena lica) prikazuje promenu stope nezaposlenosti u

opštini Mojkovac u periodu 2011 – 2015. godine.

Tabela 6. Stopa nezaposlenosti

Godina 2011 2012 2013 2014 2015

Stopa

nezaposlenosti (%) 16.09 21.62 24.45 25.25 26.80

Istovremeno stopa nezaposlenosti na nivou Crne Gore, pokazuje tendencije

blagog smanjivanja i u avgustu 2015. godine iznosila je 13,4%.

Prema podacima Zavoda za zapošljavanje u opštini Mojkovac je 673

nezaposlenih lica. Dijagrami pokazuju strukturu po nivou obrazovanja

(broj i procentualni udeo).

Struktura nezaposlenih lica prema nivou obrazovanja prikazana je na

sledećim dijagramima




Strana | 32

*Nivo I - Bez školske spreme, Nivo II - Srednja stručna škola, Nivo III - Srednja škola 3. stepen,

Nivo IV- Srednja škola 4. stepen, Nivo V -Viša škola, Nivo VI - Bachelori 3 godine (180 ECTS),

Bolonja (240 ECTS), Nivo VII - stepen 7 Bolonja (240 i 180+60 ECTS), Bolonja (Master magisti)

Tržište rada u Mojkovcu je relativno malo. Oko 55% radno sposobnih

stanovnika radi ili aktivno traži posao, što je niži prosek od nacionalnog

nivoa.

Osim relativno visokog nivoa nezaposlenosti poseban problem u opštini

Mojkovac je struktura nezaposlenih. Učešće nezaposlenih preko 40 godina

čini preko 50% što daje podatak o dugoročnoj nezaposlenosti. U

obrazovnoj strukturi nezaposlenosti dominantno učešće imaju

0

50

100

150

200

250

I II III IV V VI VII

I12% II

12% III3%

IV32%

V23%

VI0%

VII2% VIII

16%

Opština Mojkovac



Strana | 33

nezaposlena lica sa III i IV stepenom stručne spreme. Učešće lica bez

kvalifikacija je visoko, iznosi 12%, dok je ućešće lica sa visokim

obrazovanjem niže od nacionalnog proseka.

Zavod za zapošljavanje u Mojkovcu sprovodi aktivne mere za zapošljavanje.

Programi su predviđeni za obuke zaposlenih za poznatog poslodavca i za

sticanje dodatnih znanja i veština.

U narednom periodu u kome se predviđaju intenzivnije aktivnosti vezane

za privlačenje investitora, lokalna samouprava i Zavod za zapošljavanje

treba da imaju bližu saradnju uz neprekidnu razmenu informacija o

traženju i ponudi radne snage. To podrazumeva i zajednički rad na

planiranju odgovarajućih dokvalifikacija, prekvalifikacija i specijalizacija u

skladu sa potrebama potencijalnih ulagača u biznis zonu.

5.3. Analiza zarada

Za potrebe predinvesticione studije posmatrane su prosečne neto zarade

isplaćene u godini svim zaposlenim koji rade na neodređeno i određeno

vreme na nivou opštine Mojkovac i na nivou Crne Gore u celini (Monstat,

Mesečni statistički pregledi-Prosječne zarade bez poreza I doprinosa po

opštinama).

Visine prosečnih neto zarada za period 2012.-2015. prikazane su u Tabeli

7.

Godina 2012 2013 2014 2015

Prosečna

neto

zarada u

opštini

Mojkovac

(€)

430 432 436 449

Prosečna

neto

zarada u

Crnoj Gori

(€)

487 479 476 479

Analizirajući prosečne neto zarade u opštini Mojkovac uočava se da:




Strana | 34

Značajnije povećanje prosečne neto zarade ostvareno je u 2015.

godini i razlika u odnosu na prosek Crne Gore je smanjena sa 57 eura

na 30 eura. Još uvek je prosečna neto zarada u opštini Mojkovac

značajno niža od proseka u državi.

Ako se uzme u obzir veliki udeo zaposlenih u vanprivrednim

aktivnostima koji je vezan za određivanje plata na nacionalnom

nivou i stavi u odnos ukupnog smanjenja broja zaposlenih

evidentirano povećanje se može pripisati povećanju tog udela

radnika, a ne promeni plata uslovljenog boljim poslovanjem

preduzeća ili dobijanju plaćenijih poslova u opštini.

Opština Mojkovac u ovom trenutku ima dostupnu jeftinu radnu snagu. Ovo

je, sigurno, sa stnovišta standarda ljudi deprimirajući podatak, ali za

investitore može da bude faktor donošenja odluke, da u Mojkovcu započnu

svoj investicioni projekat koristeći i dostupne prirodne potencijale i radnu

snagu koju mogu da zaposle pod povoljnim uslovima. Na onima koji

prezentuju mogućnost Biznis zone Babića polje i bave se izradom

marketing strategija i planova je zadatak da na adekvatan način, koristeći

činjenice i komparativne prednosti, iskoriste ove podatke na pravi način.

5.4. Analiza dostupnosti usluga u opštini Mojkovac

U opština Mojkovac nije razvijen sektor usluga ali, bez obzira na to postoji

dovoljan broj subjekata koji mogu da budu kvalitetan servis u procesu

novog investiranja u biznis zonu. Broj i vrsta institucija koje su podrška

privredi prikazani su u narednim tabelama.

Tabela 8. Poslovni subjekti koji se bave finansijskim uslugama

Redni

broj Banke Osiguranje

1. Crnogorska komercijalna

banka Lovćen

2. Prva banka Crne Gore Atlas

3. Atlas banka

Opština Mojkovac



Strana | 35

Tabela 9. Poslovni subjekti koji se bave tehničkim, konsalting i

administrativnim subjektima

Redn

i

broj

Inženjerske

usluge i

tehničko

savetovanje

Konsultantske

usluge u

oblasti

informacionih

tehnologija

Prevođenje i

usluge

tumača

Pravni

poslovi

1. MAP

inženjering D.o.o. Ćorići Progres MB

Radenović

Danilo

2. Alka - HMS Nikola Baltić

U opštini Mojkovac obrazovne institucije čine tri osnovne škole i jedna

srednja škola.

Zdravstvenu zaštitu pruža Dom zdravlja.

U opštini postoji Kancelarija Centra za socijalni rad, Centar za kulturu, veći

broj objekata za sport i rekreaciju.

Komunalne usluge su u nadležnosti Javnog komunalnog preduzeća

„Gradac“.

U opštini Mojkovac postoji veći broj institucija u čijoj je nadležnosti

obavljanje poslova poverenih sa nacionalnog nivoa.

Kvalitet života u opštini Mojkovac je na zadovoljavajućem nivou. Privredni

subjekti mogu da na zadovoljavajući način sve usluge završe na teritoriji

opštine.




Strana | 36

6. SWOT analiza

Opština Mojkovac kao investiciona lokacija

SNAGE (S) SLABOSTI (W)

Geostrateška pozicija

-Centralno mesto u Crnoj Gori koje

vezuje Podgoricu i sever Crne Gore

Prirodni resursi - Veliko bogatstvo u šumama

- Očuvana zdrava okolina

Tradicija i iskustvo -Sačuvana industrijska kultura

(drvoprerada, metalna industrija)

Rastuća motivacija lokalne samouprave -Opredeljenje lokalne samouprave

za strateško planiranje

-Aktivna politika lokalne

samouprave prema lokalnom

ekonomskom razvoju

Saobraćajne veze -Dobra drumska saobraćajna

povezanost sa okruženjem

-Železnička pruga Beograd Bar

Obrazovanje -Postojanje srednje škole za

drvopreradu, mašinsku, metalsku,

elektro i hemijsku struku

Demografska slika

-Broj stanovnika ima dugogodišnji

trend opadanja

-Starenje stanovništva u opštini

Tržište rada -Velika nezaposlenost

-Mali udeo raspoložive radne snage

u proizvodnim delatnostima

Konkurentnost -Nedostatak tehničko tehnoloških i

proizvodnih inovacija

- Sporo prilagođavanje novim

tehnologijama

Privredni sistem -Nema velikih preduzeća

-Mali udeo preduzeća koja se bave

primarnim delatnostima

-Mali ukupan broj preduzeća

Nedostatak investicija - Izostanak direktnih investicija

posebno stranih

- Mali investicioni potencijal

lokalne privrede

Nepovoljno privredno okruženje - Nizak indeks konkurentnosti

opštine

Opština Mojkovac



Strana | 37

ŠANSE (O) PRETNJE (T)

Nova investiciona politika

-Podrška za ulaganje u opštinu

stranim i

domaćim inestitorima

Biznis zona Babića polje

-Uređenje i formiranje moderne

biznis zone sa nizom pogodnosti za

stanare

Izgradnja autoputa Podgorica –

granica Srbije

-Opština Mojkovac je na putnom

Koridoru 11 koji vezuje srednju

Evropu sa Južnim Jadranom

Rast tražnje zdrave i organske

hrane

Javno privatno partnerstvo

- zajednička ulaganja javnog i

privatnog sektora

Pogoršanje demografske

situacije

-Odlazak mladih i obrazovanih ljudi

Devastacija prirodnih resursa -Neusklađenost korišćenja

prirodnih resursa u oblasti

drvoprerade sa prirodnim

priraštajem

Sporost u realizaciji ekonomskih projekata -Nedovoljno iskustva i znanja u

upravljanju velikim ekonomskim i

infrastrukturnim projektima

Ignorisanje rešavanja problema ekologije i zaštite životne sredine

Mali budžet i velika zaduživanja -Mali procenat ulaganja u projekte

vezane za privredni razvoj




Strana | 38

Biznis zona Babića polje kao investiciona lokacija

SNAGE (S) SLABOSTI (W)

Svojinski status

- Rešeni imovinsko pravni odnosi u

biznis zoni

- Vlasništvo nad biznis zonom 100%

opština

Planska i strateška dokumentacija - Uređena namena prostora kroz

Prostorno urbanistički plan opštine

Mojkovac

- Donet detaljni urbanistički plan

- U Strateškom planu razvoja opštine

definisani prioriteti i mere vezani za

biznis zonu

Infrastruktura do biznis zone - Potoje neophodni preduslovi za

dolazak prvog investitora

Opredeljenost opštine za unapređenje poslovne infrastrukture - predviđena sredstva u budžetu za

uređenje infrastrukture

Podsticaji u biznis zoni - Definisana opštinska odluka za

podsticaj u biznis zoni

- Kroz saradnju sa komunalnim

preduzećem moguće su dodatne

stimulacije u ceni komunalnih usluga

Infrastruktura u biznis zoni - Ne postoji infrastruktura u biznis

zoni

- Nepostojanje kolektora za

prečišćavanje otpadnih voda

Nedovoljni kapitalni izdaci u budžetu opštine - Raspoloživa budžetska sredstva

neusklađena sa zahtevima izgradnje

infrastrukture do i u biznis zoni

Nepostojanje javno - privatnih partnerstava - Smanjena mogućnost iznalaženja

sredstva za biznis zonu iz većeg broja

izvora

Nedovoljna koordinacija između institucija - Ne postoji interaktivna veza u

planiranju finansijskih i operativnih

aktivnosti između nacionalnog i

lokalnog nivoa

Pogodnost terena za građenje - Biznis zona se sastoji iz dve

prostorne terase koje su smetnja za

građenje velikih objekata

Promocija biznis zone - slaba promocija biznis zone

- nepostojanje marketing strategije i

marketing plana

Opština Mojkovac



Strana | 39

ŠANSE (O) PRETNJE (T)

Opredeljenost države i lokalne samouoprave za podsticaj privlačenja investicija u biznis zoni Babića polje

Buduća izgradnja autoputa Beograd Podgorica

Razvoj klastera

- Formiranje klastera u

drvoprerađivačkoj industriji u biznis

zoni

Javno privatno partnerstvo -zajednička ulaganja javnog i privatnog

sektora

Rast tražnje za zdravom hranom - ulazak investitora koji se bave

pakovanjem i preradom zdrave i

organske hrane

Zainteresovanost investitora

- Odsustvo zainteresovanosti stranih

i domaćih investitora za ulaganje u

biznis zonu Babića polje

Nivo usluga u biznis zoni - Nezadovoljstvo korisnika biznis

zone

- Negativno iskustvo investitora

Promocija biznis zone - Slab kapacitet opštinske uprave za

promociju biznis zone i u procesima

investiranja u opštinu

Veza sa Planskim i strateškim dokumentima

- Nepoštovanje planiranih aktivnosti

Ekološki problemi - Biznis zona se nalazi na obali Tare

i neophodna je kvalitetna zaštita od

zagađenja životne sredine (Tara je

pod zaštitom UNESCO-a)




Strana | 40

7. Projekcija neophodnih troškova za

uspostavljanje biznis zone i cena jedinične

površine biznis zone Babića polje

Opština Mojkovac je svoj strateški cilj zasnovala na politici privlačenja

direktnih investicija. Na taj način ona je ušla u svojevrsno takmičenje sa

drugim opštinama sa željom da budući investitor izabere baš njihovu

lokaciju. U vremenima kada je investitora manje od ponuđenih lokacija ta

borba je još izraženija. Zbog toga, opština je spremna da investitorima da

stimulativne i dodatne podsticaje za započinjanje investicionog projekta u

biznis zoni Babića polje. Ako bi se pojavili renomirani proizvođači koji

zapošljavaju veći broj radnika, imaju proizvode za velika tržišta i izvoz ili sa

sobom dovode druge manje investitore koji bi se smestili u biznis zoni

opština bi mogla da donese odluku da biznis zonu ustupi bez naknade.

To ne znači da je biznis zona besplatna.

Ovaj deo predinvesticione studije ima za cilj da okvirno utvrdi izdvajanja

društvene zajednice, države i opštine, za uređenje biznis zone do stanja

kada ona može da omogući dolazak prvog investitora.

Za utvrđivanje budžeta, ili tačnije rečeno ukupne cene koja bi bila realna za

investitora koji ulazi u biznis zonu Babića polje, potrebno je razmatrati tri

elementa:

Cena zemljišta

Biznis zona Babića polje nalazi se na prostoru na kome nije u prethodnom

periodu bilo investicionih i drugih proizvodnih aktivnosti. Zbog toga je

uzeta cena zemljišta kao da je u pitanju livada ili njiva.

Tržišna cena poljoprivrednog zemljišta prema podacima dobijenim sa

nivoa opštine je 3,5 € po m2. Kvalitet zemljišta za gradnju u celoj biznis zoni

nije jednak. Zbog toga, ali i poređenjem sa analognim biznis zonama sa

opštinama u okruženju, uzeće se da je vrednost zemljišta u biznis zoni

Babića polje prosečno 3 € po m2.

Cena uređenja zemljišta

Za dolazak prvog investitora potrebno je uraditi prethodnu pripremu i

nivelaciju zemljišta. Najpre je potrebno izravnati i urediti deo biznis zone

uz regionalni put na površini od oko 5 ha. Cena za uređenje zemljišta je oko

5.000 €.

Cena infrastrukturnog opremanja biznis zone u prvoj fazi

Za dolazak prvog investitora potrebna su ulaganja u osnovno

infrastrukturno opremanje neophodno za gradnju i funkcionisanje

privrednog objekta. Predlog je da se uradi „infrastrukturna kičma“,

Opština Mojkovac



Strana | 41

saobraćajnica od regionalnog puta R-4 do centralne saobraćajnice kroz

biznis zonu (190 m) i centralnu saobraćajnicu između dve prostorne terase

(260 m). Predlog je da se i jedna i druga saobraćajnica urade sa širinom od

6 m. Uz saobraćajnicu bili bi izgrađeni vodovi za hidrotehničku i

telekomunikacionu infrastrukturu.

- Izgradnja saobraćajnice u dužini od 450 m, širine 6 m

(450 m x 400 €/m) - 180.000 €

- Magistralni vod za vodosnabdevanje

450 m x 130 €/m - 58.500 €

- Magistralni vod za fekalnu kanalizaciju

450 m x 150 €/m - 67.500 €

- Magistralni vod za atmosfersku kanalizaciju

450 m x 150 €/m - 67.500 €

- Magistralni telekomunikacioni vod

450 m x 25 €/m - 11.250 €

- Ukupna cena potrebna za prvu fazu uređenja biznis zone je

384.750 €

Za završetak prve faze neophodno je uređenje zemljišta i infrastrukturno

opremanje.

Prema ovoj činjenici se treba odnositi sa punom pažnjom. Biznis zona za

osnivača, opštinu Mojkovac, predstvalja ekonomsko infrastrukturni

projekat velike vrednosti i na njoj je zadatak da se prema tome određuje

kad su u pitanju i privredni subjekti koji ulaze u biznis zonu i sve institucije

na lokalnom i nacionalnom nivou. Takođe, ovu činjenicu treba imati na umu

i u razgovorima sa budućim investirorima. Biznis zona koja se ustupa na

korišćenje bez naknade investitorima, jeste veliki podsticaj sa željom da se

promeni investiciona klima i zaposle ljudi koji danas nemaju posao.




Strana | 42

8. Zaključak sa preporukama

Izrada Predinvesticione studije osnivanja i uspostavljanja biznis zone

Babića polje u opštini Mojkovac prvenstveno treba da posluži osnivaču,

opštini Mojkovac da:

Sagleda sa socijalnih i ekonomskih s jedne i tehničkih i finansijskih sa

druge strane svrsishodnost odluke o osnivanju biznis zone Babića polje.

Planira i predvidi naredne aktivnosti, vezane za razvoj biznis zone. U

samoj Studiji u posebnim poglavljima donet je niz zaključaka i

odgovarajućih preporuka.

Najvažniji od njih biće još jedanput istaknuti i sistematizovani.

1) Značajno smanjivanje privrednih aktivnosti, posebno u oblasti

proizvodnih delatnosti, generisalo je niz negativnih posledica

vezanih za stanovništvo opštine. Došlo je do smanjenja zaposlenosti

i pada standarda. Uporedo sa tim povećala se nezaposlenot koja je

iz godine u godinu sve veća. U prethodne dve godine opština

Mojkovac je u samom vrhu po stopi nezaposlenosti na nivou Crne

Gore. Ovaj problem je, verovatno, najveći razlog za povećanje

ekonomskih migracija sa ovih područja. Ovakva situacija zahteva

reagovanje i lokalnog i nacionalnog nivoa.

2) Proces tranzicije je u potpunosti promenio sliku privrede opštine

Mojkovac. Veliki sistemi kao što su ŠIK „Vukman Kruščić“ iz drvne

industrije ili „Bojna njiva“ iz oblasti trgovine su nestali. Jedino po

veličini značajnije preduzeće danas u opštini Mojkovac je Tara

group, iz oblasti proizvodnje u namenskoj industriji. Privredne

delatnosti su se preselile u mikro i mala preduzeća. Njihov broj je

mali u odnosu na druge opštine Crne Gore (računato na 1000

stanovnika). Kapacitet za investicije ovih preduzeća je nizak i ona

nemaju ekonomsku snagu da investiraju, šire se i ozbiljnije utiču na

razvoj privrede u opštini. Zbog toga su u prethodnom periodu

izostale direktne investicije sa lokalnog nivoa.

3) U procesu privatizacije strani vlasnik je privatizovao nekadašnje

preduzeće „4 Novembar“. Drugih stranih investicija nije bilo. U

prethodnom periodu u opštinu nije došao ni jedan ozbiljniji

potencijalni investitor. Bez investicija, stranih i domaćih, gotovo je

nemoguće pokrenuti privredni razvoj i ublažiti negativnu

demografsku sliku i nezaposlenost.

4) Agilna i odgovorna opštinska uprava Mojkovca je potpuno svesna

da dalji razvoj opštine Mojkovac zavisi od njihovih aktivnosti i

angažovanosti na iznalaženju novih rešenja za izlazak iz ove

situacije.

Opština Mojkovac



Strana | 43

5) Opština je donela niz razvojnih dokumenata, Strateški plan razvoja

opštine, Prostorno urbanistički plan opštine i planove nižeg reda u

kojima je razvoj privrede i direktne investicije sa najvećim

prioritetom za naredni period. Opredeljena je lokacija za novu

biznis zonu u naselju Babića polje, koja je u vlasništvu Opštine

Mojkovac, veličine 8,45 ha. Nedostatak lokacije je što je skromna

veličine, tako da ona može da bude predviđena maksimalno za

investitore srednje veličine.

6) Biznis zona „Babića polje“ spada u greenfield projekte.

Uspostavljanje ovakve biznis zone do pune funkcionalnosti je

projekat koji zahteva dosta znanja i iskustva. Dobra odluka opštine

je da se uključi kao partner u projekat „Program jačanja kapaciteta

lokalnih samouprava u uspostavljanju biznis zona“ koje sprovodi

Ministarstvo ekonomije Crne Gore u saradnji sa UNDP. Podrška na

realizaciji ovog projekta je neophodna opštini ne samo u

finansiranju, nego i u unapređenju kapaciteta svojih kadrova za

upravljanje ovako kompleksnim projektima.

7) Osnovana biznis zona ima dobru lokaciju uz regionalni put R-4.

Blizina naselja i puta su omogućili da biznis zona ima neophodnu

infrastrukturu do nje i mogućnost da u kratkom vremenskom roku

primi potencijalnog investitora. Preporuka je da do tog trenutka

opština uredi teren biznis zone sa već opredeljenim sredstvima,

predviđenim za ove namene u Budžetu za 2016.godinu.

8) Budžet opštine Mojkovac je skroman. Za svaku pohvalu je što dve

godine uzastopno, 2015. i 2016. su u Budžetu predviđena sredstva

za uređenje biznis zone. Međutim, za infrastrukturno uređenje

neophodna je podrška sa nacionalnog nivoa.

9) Uz Odluku o osnivanju biznis zone Opština Mojkovac je donela i

paket podsticaja za buduće investitore. Pozitivan primer je da se

poboljšanje poslovnog ambijenta predviđa i kroz mogućnost

smanjenja cene komunalnih usluga. Ali, preporuka je da se Opština

Mojkovac upozna i sa predloženim drugim podsticajima drugih

lokalnih samouprava u Crnoj Gori i njihova iskustva prilagodi

povećanju atraktivnosti svoje Biznis zone.

10) Odluka o osnivanju biznis zone u opštini Mojkovac je potpuno

opravdana. Sa prirodnim i ljudskim potencijalima sa kojima

raspolaže ova opština u narednom periodu biznis zona Babića polje

može da bude brzo popunjena i radi veoma uspešno.

Opština Mojkovac Predinvesticiona studija u vezi sa biznis ... · PDF fileAnaliza...

Documents

Transcript of Opština Mojkovac Predinvesticiona studija u vezi sa biznis ... · PDF fileAnaliza...