1

Tusaaniartarpatsigit– atui sunut sullissivitsinniammasarfiit sivitsorput qup. 4

POST-imi periarfissatnutaat qup. 9

Nassitsinermut attave qaa tip digitaliusup nutaap suliarineqalernera qup. 12

... tarmarmik Online-mi uani ...

AT U A G A S S I A Q U L L U I N N A R N I AT TAV E Q A AT E Q A R N E R M U T T U N N G A S O Q U K I U T 11-AT • NR. 2 • 2010

Online

Samsu

ng Wav

e-m

ik pin

nagit!

2 Online nr. 2 · 2010

„Teknologiip ineriartornerani Kalaallit Nunaat kinguariartussan-ngilaq. Kinguariartulissappammi inuiaat kalaallit ineriartorluarnis-saannut periarfississinnaajunnaas-savagut”, TELE Greenlandip siuler-suisuisa siulittaasortaavat oqarpoq.

Agner Mark tassaavoq TELE Greenland A/S-imi siulersuisunut qaammat maaji Naalakkersuisunit siuttussatut toqqar-neqartoq.

TELE-POST-ip Kalaallit Nunaannik ata-qatigiissitseqataaneranik oqarnermut isumaqataavoq. Teknologiip ineriartor-nera inuiaqatigiit siuariartornissaannut pisariaqartinneqarpoq, taamaammat imaatigut kabelip aammalu sakkortu-saavinnik nutarterineq aningaasaliine-rupput pingaaruteqarluinnartut, Agner isumaqarpoq.

„Teknologii peqataasinnaavoq sulif-feqarfinnik maani aallartitsisoqarne-ranut aningaasaliisoqarneranullu, sulif feqarfiimmi nutaaliaasut atta-veqatigiinnissamut teknologiimik nutaa liaasumik pinngitsuuisinnaan-ngilluinnarput. Aamma takornariaqar-neq eq qarsaatigigaanni, Kalaallit Nu-naat inuiaqatigiittut nutaaliaasutut saqqummertariaqarpoq, takornarissat maan ngaanniit angerlamut sianersin-naanerannik maanilu internetersinnaa-nerannik periarfississinnaasariaqarlu-git”, Agner oqarpoq.

Isaanit isigalugu unammilligassat pi-ngaarnerpaat ilagaat attaveqaateqar-nermik ingerlatsinerup qanoq ililluni ammanerulersinneqarnissaata paasi-nissaa, kiisalu akinik aaqqissuussinerup qanoq isikkoqarnissaa. Apeqqummi tas-saavoq, Kalaallit Nunaanni tamarmi pe-riarfissat akillu assigiittuassanersut.

„Innuttaaqataasut ikittunnguit qa-

noq sullinneqarnissaat pillugu Nam-minersorlutik Oqartussanik paaseqati-ginnissutiginissaa pingaaruteqarpoq, suliffeqarfiullu ukiuni aggersuni anin-gaasaliiffigisassatut pilersaarusiorne-ranut tamanna pingaaruteqarpoq”, Agner Mark tikkuaavoq.

Kalaallit Nunaanni nutaraavoqQallunaaq 55-inik ukiulik nassuerluin-narpoq Kalaallit Nunaat pineqartillugu nutaraalluinnarluni.

Illuatungaanili neriuutigaa IT-mik aammalu attaveqaateqarnermut suliffe-qarfinni aqutsinermik siulersuisunilu su-linermik ilisimasaqarnerujussuani TELE-POST-imut innuttaasunullu kalaallinut iluaqutaajumaartoq.

„Teknologiimut tunngasunik imatut ilinniagaqarsimanngilanga, teknolo-giimilli suliaqarneq aammalu pingaar-tumik teknologiip inuiaqatigiinnik pitsanngorsaatitut aammalu nutaaliaa-nerusumik aaqqissuussaanissaanut qa-noq atorneqarsinnaanera soqutiginar-tippara”, Agner Mark oqarpoq.

Kalaallit Nunaannilli ilisimasaqan-ngivinngilaq. 1977-imi Agner Mark landinspektør-inngorniatut atuartil-luni Qeqertarsuup Tunuani Uumman-namilu aasaanerani suliffittut taamani GTO-qarallarmat sanaartugassamut atasumik uuttortaajartorpoq. Ukiut marluk qaa ngiummata aasaanerani atuan ngiffeqarnermini Paamiunut, Maniitsumut aammalu Arsummut an-galavoq. 2001-imilu ilaquttanilu Qeqer-tarsuup Tunuani Uummannamilu aasar-siorpoq.

„Sulinngiffeqarneq taanna nuanner-nerpaatut suli eqqaamavarput”, Agner Mark siulersuisuni siulittaasussatut ne-qeroorfigineqarnerminut tupaallassima-

soq oqaluttuarpoq.Kisianni nuannersumik tupaallap-

punga, erseqqissaavoq.„Nuannersumik tupaallappunga, ne-

qeroorutaasorlu sivisuumik eqqarsaa-tigisariaqanngilara. Kalaallit Nunaanni nunarsuup uannut annertoqisumik misi-gititaanut utertitsiffiginninnissannik ar-laatigut periarfissinneqarpunga”, Agner Mark oqarpoq.

Agner MarkInuuvoq 1955-imi, nuliaqarpoq marlunnillu meeraqarluni. Aalborg Universitetscenter-iminngaanniit landinspektør-itut ilinniarsimasuu-voq. Kingorna pingaartumik suliffe-qarfiit IT-mik, attaveqaatinik aam-malu teknologiimik ingerlatsisut suliffigisarsimavai. Ilaatigut ukiuni aqqaneq-marlunni TDC-p piginne-qatigiiffiutaani Dan Net-imi ilaatigut mobilimik sullissisut akornanni roa-ming-imik atuinermi akiliuteqartar-nerit isumagineqarnerannik suliaqar-tumi direktøriuvoq. Siulersuisuni sulinermik misilittagaqarluartuuvoq, maannakkullu suliffeqarfiit arfineq-pingasut siulersuisuini inissisimavoq, taakkulu ilaanni marlunni siulittaa-suuffeqarluni.

TELE-POST-imi siulersuisut2010-mi ulloq maajip 11-aniit Agner Mark (siulittaasoq)Margrethe SørensenSøren VoigtNauja BiancoBenedikte Jensen(sulisunit qinigaasoq)Svend Åge Olsen(sulisunit qinigaasoq)

Teknologiip nutaapKalaallit Nunaat nunarsuupqeqqanut inissippaa

KALAALLIT NUNAANNI QUPPERSAGAQ INOQUTIGIINNUT AGGUAATTAGAQNaqiterussiffigineqarpoq: TELE Greenland A/S, Postboks 1002, 3900 Nuuk, Tlf.: 34 12 55, E-mail: marketing@tele.gl Nitatagaq: www.tele.gl • www.post.gl • www.stamps.glSuliarinnittut: Brian Buus Pedersen (akissuussaalluni aaqqissuisoq), Dorit Olsen (aaqqissuisoq), Inge S. Rasmussen, Maria Toft, Jens Andersen, Martin Hove Lynge & Malînánguaq M. Mølgaard. Assilissat: TELE-POST, sxc.hu, m.fl. Sananeqarfia: Martin Hove Lynge, TELE-POST Naqiterneqarfia: Naqitat A/S. Ussassaarutit: Ussassaarutit atuutissapput 1. august 2010-miit 1. december 2010-imut nungunnissaasaluunniit tungaanut. TELE-POST-imi sulisut unamminnermi peqataasinnaanngillat.Eqqamaqquarput tunniussinermi, naqinnerani akillu allanngornerini allannguuteqartoqarsinnaannera. Saqqaataa assitaa: TMA, TELE-POST • ISSN: 1600-9215

Online nr. 2 · 2010 3

Illoqarfinni Nanortalimmi, Narsami, Paamiuni, Aasianni, Qeqertarsuar-mi, Qasigiannguani, Uummannami, Upernavimmi aammalu Tasiilami suliassanik aningaaserivimmut attuumassutilinnik, soorlu Akiliut atorlugu akiliinernik aningaasanillu tigusaqarnernik, aningaasanik nuussinernik aammalu Nammi-nersorlutik Oqartussat sinnerlugit aningaasanik tigusisarfinnik inger-latsinernik, TELE-POST 1993-imili ingerlatsisuusimavoq.

2010-mi juulip aallaqqaataaninngaan-niit Namminersorlutik Oqartussat sin-nerlugit aningaaseriviup suliassaataa-nik sulissineq Pilersuisumit illoqarfinni

taaneqartuni qulingiluani siunissami ingerlanneqalissaaq.

2010-mi juulip aallaqqaataanin-ngaanniit illoqarfiit taakku TELE-POST Centeriini telefonimut akiligassat, anin-gaasat nassiussat allagartaat, kiisalu al-lakkerivikkut nassiussanut tunngasumik akiliinerit, soorlu tigunerani akiligassat, taamaallaat suliarineqartalissapput.

TELE-POST-ip manna iluatsillugu ukiuni ingerlareersuni „aningaaserivittut sul-litarisimasani” qutsavigiumavai. TELE-POST Centerimut suli tikilluaqqujuar-patsigit poortukkamik aallersimaguit, mobilisiniaruit, allamilluunniit allakke-rinermut tunngasumik suliassaateqar-tikkutsigut.

TELE-POST „aningaaserivittutsullitarisimasaminut” inuulluaqqusivoq

Eletronik atorlugu oqaluussisinnaanngornissamut TUSASS-isisarnermik atuineq pisiniarfinnut arlalinnik iluaqutissartaqarpoq, iluaqutaasussallu tamakku illit atuisutut aamma naggataatigut iluaqutissarsiffigissavatit:

• Peqquserluttuliorniarnerit annikillisinneqassapput• Ujajaasoqarsinaanera annikillisinneqassaaq• Nunguutsisoqanngisaannarpoq, terminali namminnerluni immertuartuummat • Pilersorneqarnissamut inniminniisoqartariaaruppoq kingusinaartoqassaarlunilu• Allaffisorneq annikillissaaq• Pisiniarfik igitsiinnartariaqalertassanngilaq

(kiliortortakkat nutaanngilisarmata, ullussamik killiligaasaramik)• Uninngasuutigineqartuni pitsanngortoqassaaq

Elektronik atorlugu TUSASS-it– oqaluussisinnaanngornissamut immiineq sukkanerusoq

Illoqarfimmi Brugsen-ilimmi naju-gaqaruit TUSAS-eqarlutit sukkane-rusumik immiisinnaalissaatit

Nioqqutigineqartoq oqaluussisinnaan-ngornissamut TUSASS-imik immiinertut suli taaguuteqarpoq, siunissamili Brug-sen-ini tamani ikkussuunneqarsimasunit TUSASS-imik immiinissamut terminaliti-gut oqaluussinissamut imassat pisiarisin-naanngussavat.

TUSASS-imut kode pappiaqqami allas-simasoq pisiarissavat. Kiliortugassami kiliortuinermut kode-llu allattorneranut taarsiullugu, maanna pappiaqqamiittoq kode mobilinnut allattuinnassavat, taa-va immissaaq.

Nuummi pisiniarfik Kamik piffissami si-visuumi periarfissamik tamatuminnga ingerlatsivoq aammalu iluarisimaarlugu, tassa terminalit imaqartuaannarmata immertuarlutillu kode-nik nunguutsile-raangamik. Taamaammat periaaseq ta-manna niuertarfimmut TUSASS-ilinnullu iluaqutaaqaaq.

4 Online nr. 2 · 20104 Online nr. 2 · 2010

TELE-POST suliffiuvoq nuannersoq. Amerlaqaagut taama isumaqartut. Tamannalu ilaatigut takusinnaavar-put ukiorpassuarnik angusillutik amerlaqisut nalliuttorsiortarnerisi-gut.

Ukiup aappaa avillugu kingullermi, TELE-POST-imi sulisut akornanni 50-it sinnerlugit amerlassusillit nallittorsior-put. Tassani pineqarlutik pisortat sulif-feqarfiutaanni sulisimasutut aammalu TELE-POST-imi atorfilittut nalliuttorsior-tut.

Pisortat suliffeqarfiutaanni sulisima-nerni nalliuttorsiornerit Naalakkersuisut

siulittaasuanniit diplom-imik tunissute-qarfigineqartarput, tassalu ukiuni 25-ni, 40-ni aamma 50-ini pisortat suliffeqar-fiutaanni sulisimanerit.

Taakku saniatigut TELE-POST-ip aalaja-ngigaraa, TELE-POST-imi ataannartumik ukiuni 10-ni, 20-ni aamma 30-ni atorfe-qarsimasut nalliuttorsiutigineqartarnis-saat.

2010-p ukiuata affaani siullermiinnaq sulisut aqqanillit TELE-POST-imi ukiuni 10-ni sulisimanerminnik nalliuttorsior-put, sulisullu marluk pisortat suliffe-qarfiutaanni sulisimanerminnik ukiu-nik 25-nik nalliuttorsiorlutik. Sulisut

arfinillit 2009-mi pisortat suliffeqarfiu-taanni ukiuni 40-ni aamma sulisut allat arfinillit ukiuni 25-ni sulisimanerminnik nalliuttorsiorput. Nalliuttorsiortut ukiup aappaa affaq kingulleq TELE-POST-imi nalliuttorsiutigisatta sinneri 25-t tas-saapput ukiuni 20-ni aamma 30-ni suli-simanerminnik nallittorsiortut.

Atuisutta kissaataa malillugit TELE-POST-ip ammasarnini sivitsorpaa.TELE-POST-imi atuisunik sullissineq maanna ulluinnaat tamaasa nal. 8-p aamma 18-ip akornani telefon 80 80 80-imut sianerlutit attavigi-sinnaanngorpat.

Maajip aallaqqaataanili TELE-POST-ip atuisunik sullissiviani sulisut ullaakkut

arfineq-pingasuniit unnukkut arferngup tungaanut siornatigut sisamat tungaa-nuusaraluartoq sianerfigineqarnissamin-nut piareersimasalerput.

Ammasarnermik sivitsuinissaq atui-sutta amerlaqisut kissaatigaat, taman-nalu TELE-POST-ip ukiut tamaasa Atuisut isumasiorneqarnerannik ingerlatsisarne-rata kinguneraa.– Atuisugut tusaaniarpagut aammalu

sullinnerat pitsanngortinniartuarlugu, TELE-POST-ip Atuisunut Sullissiviani Call Center-imi pisortaq Ane Kathrine Laugesen oqarpoq.

Taassuma oqaatigaa atuisut manna tikillugu ammasarnerup sivitsornera ilu arisimaaraa, pingaartumik inuinnaat sisamat kingorna TUSASS aamma ADSL pillugit apeqqutissallit.

TELE-POST-imi nalliuttorsiortut

Sivisunerusumik ammasalerneq suleqatigiit peqatigiinnerulernerannik kingune-qarpoq, TELE-POST-immi Atuisunut Sullissiviani sulisut sisamat kingorna TELE-p attaveqaatinik nakkutilliisoqarfiani, NOC-imi, sulisullu allaffeqatigiittalermata.

Tusaaniartarpatsigit

Online nr. 2 · 2010 55Online nr. 2 · 2010

TELE-POST tassaannaanngilaq internet, telefoneqarneq, frimær-kit aammalu nassiussat. Kalaallit Nunaanni aammattaaq ingerlata-raagut radiosonde-qarfiit tallimat, nunarsuarmi tamarmi ilisimatusar-nermi atorneqartartunik paasissu-tissanik katersuiffiusut. Taamaam-mat „Kalaallit Nunaat nunarsuup qeqqani”-mik oqartarnerput ilumoortortaqarpoq.

Online-mi matumani TELE-POST-imi im-mikkoortortaq immikkut ittoq eqqar-torneqarpallaarnerlu ajortoq sammis-savarput – tassalu radiosonde-qarfiit, tassanilu suliaqarfiit assigiinngitsorpas-suit.

Sonde-qarfinni suliat pingaarnersaraat ullormi unnuamilu marloriarluni ballon-inik qullartaasianik qullartitsisarneq. Tamanna nunarsuatsinni tamarmi ataat-sikkut pisarpoq radiosonde-qarfinniit 600-ninngaanniit. Balloninut taakku-nunnga sonde ikkunneqartarpoq radiop maligaasai atorlugit anori silalu pillugit qarasaasiamut paasissutissanik nassius-suisartumik. Paasissutissat tamakku suliar ineqartarput, pingaartumillu tim-misartut angallannerannut isumannaal-lisaavigineqarnerannullu – tamatsinnut qujanaqisumik – iluaqutigineqartarput.

Ballonit brint-imik immerneqartar-

put, naallu helium-imut (balloninik aamma qullartitsisinnaasumut) naleq-qiulluni brint pinngoqqaatimini qaar-tuujagaluartoq, brint-ip balloninut ator nera tulluarneruvoq. Maanimi Ka-laallit Nunaanni stationeqarfinni atu-gassaminnik nammineq brint-iliortarput – siornatigut ukiumut puiaasarsuarnik 400-nik avataaniit nassinneqartarsima-galuarlutik. Puiaasarsuit inissiivissarujus-suarmik pisariaqartitsiinnarsimanngillat, aamma li oqimaassimaqaat.

Radiosonde-qarfiit tamarmik immikkut ikinnerpaamik pingasunik sulisoqartar-put, atortunik ukioq naallugu ullut ta-maasa ulloq unnuarlu nakkutilliillutillu assigiinngitsunik uuttortaasartunik. Taa-maammat pilersaarusiorluarnerujussuaq sulisuniillu kajumissuseqarnerujussuaq pisariaqartinneqartarpoq feriarfissanik pilersaarusiortoqaleraangat napparsi-masoqaraangamilluunniit, uuttortaane-rimmi tamarmik katersinerillu suliarine-qartuartussaapput.

Nukappiaraanermi takorluugaq ima-luunniit ilisimatusarneq?

Isumaqartoqarsinnaagaluarpoq si-laan narsuarmut balloninik qullartitsisar-

nermik suliaqarneq nukappiaraanermi takorluukkamik piviusunngortitsinerin-naasoq, paasissutissalli qullartitakkut katersorneqartartut ima pingaarute-qartigaat, FN-ip silaannakkut angallan-nermi isumannaallisaanermut suleqa-tigiiffiata ICAO-p (International Civil Aviation Organization-ip) aamma DMI-p radiosonde-qarfiit ingerlanneqarnerat akilertarlugu.

Sulisup nammineerluni – ulloq unnuar-lu ullut tamaasa piffissami ataatsimi – anorimik silamillu uuttortaanissaanut ballonimik qullartitsinissaa suli pisa-riaqartuarpoq. Periaaseq tamanna qa-nganisarpalugineqarsinnaagaluarpoq, pingaartumik ullutsinni teknologiimik atuiffiusumi qaammataasatigullu atta-veqaateqarfiusuni aammalu atortunik uuttortaanernut siuarsagaalluartunik atortoqarfiusumi. Kisiannili tassa eqqor-tumik silasiornissamut taamatut su-liaqarnissaq tapertaagallartariaqarpoq.

Soorlu radiosonde-qarfimmi pisortat ilaat Søren Basbøll oqartoq: „Ilisimatuut ingeniørillu tupaallannaqisumik amerla-qisut inuunertik atorsimavaat suliffee-rutsinniarlunga – sulili iluatsinngilaat.”

Radiosonde tassaavoq silasiornermut atortoq ballonimit qullartinneqar-tartoq. Balloni silaannakkut 25-35 km-isut qutsitsigisumut qullartinne-qartarpoq. Nassitsissutaata nalunaa-rutigiuartarpaa kiassuseq/nillissuseq, silaannaap qanoq isugutatsiginera aammalu sumiiffik. Tamakku aal-laavigalugit anorimut tunngasut naatsorsorneqarsinnaasarput. Radio-sonde-t ulloq unnuarlu marloriarluni silarsuarmi sumiiffinni assigiinngit-suniittuniit stationeqarfinniit qul-lartinneqartarput. Uuttortaanernit paasissutissarpassuarnut silassamik nalunaaruteqarnissanut silaannaap qanoq inneranik qarasaasiamut im-miunneqartussanut ilaasarput.

Tusarfik: www.denstoredanske.dk

Radiosonde-qarfimmi pisortaaneq– suliffiunngilaq, atorfiullunili!

TELE-POST-ip radiosonde-qarfinni pisortai arfinillit tassaapput:

Tasiilami Søren Basbøll, ukiuni 40-ni sulisimasoqIttoqqortoormiini Tore Hartmann Andreasen, ukiuni 41-ni sulisimasoqNarsarsuarmi Niels Ulrik Poulsen, ukiuni 39-ni sulisimasoqDanmarkshavn-imi Peter Vebel, ukiuni 25-ni sulisimasoqAasianni Mogens Lund, ukiuni 39-ni sulisimasoqAammalu Aasianni Amalie Poulsen, „taamaallaat” ukiuni 13-ini sulisimanerminipisortatoqarsuit akornanni lærlingitut taagorneqartoq.

6 Online nr. 2 · 2010

TELE-POST-ip ukiuni kingullerni marlunni sullitagut pitsaanerpaa-mik sullinneqarnissaat angujumal-lugu piffissarujussuaq atorpaa pitsaanerulerumalluni sukkaneru-lerumallunilu. Sullissilluarneruleru-malluni, call centerinik atuisunillu sullissinermut ilisimasaqarluartoq Niels Kjellerup, TELE-POST-ip ikior-tiserivaa.

„Atuisunik sullissinermik suliaqarnermi anguniagaavoq, sulisut sullitaminnik qi-tiutitsillutik sulisut qitiutillugit suliaqar-nissaq, taamaalilluni TELE-POST-imi im mik koortoqarfiit sinneri atuisunik su-liaqarnermik tapersersuisinnaassamma-ta”, Tele-mut pisortaq Anders Barslund oqarpoq.

Taamaammat TELE-POST anguniagaler-sorpoq, taakku malillugit sulisoqassam-mat ilinniartitsisoqarlunilu. Anguniak-kat ilagaat Atuisunik Sullissivimmi sulisut telefoni sivisunerpaamik sekund-tit 20-t qaangiunneranni tigusimassa-vaat. Sulisup sianertunik tigusisartup pisut tamarmik 90 procentiini sullitami ajornartorsiutai apeqqutaaluunniit su-liarisinnaasariaqarpai.

Tamanna „saaffiginneqqaarnermik su-lia rin ninnertut” taagorparput. Piso-qar simappat sullissisup akisinnaan-ngi saanik, sullissisoq suleqatigiin nut ajor nartorsiutinik saaffiginneqqaarner-mi iluarsineqarsinnaasimanngitsunik ilu ar siissutissanik pilertortumik ikioqqu-sinnaavoq.

„Anguniakkagut 90 procent-it suli an-gunngilagut, pimoorussillutali angu-niarpagut”, Anders Barslund oqarpoq.

Niels Kjellerup suleqatigalugu TELE-POST nalilersuivoq, sullitamut iluaqu-taanngilluinnartoq sianeranni toor-taasaqattaartitaaneq, naggataatigullu aallaqqaataani oqaloqatigisamut uter-teqqinneqarluni. 80 80 80-imut sianeruit taamaammat toqqagassatit ikittuin-naapput, taamaalillutillu piffissami sivi-kinnerpaami sulisumut ilisimasalimmut ilitsersuunneqassallutit.

„Niels Kjellerup peqatigalugu suliatsinni tamani sullitaq qitiutipparput atuisunik sullissinerup pingaaruteqassusia eqqu-maffigineqartilerlugu pitsanngorsartit-tualerlugulu”, Anders Barslund oqalut-tuarpoq.

Taassuma oqaatigaa siunissami pitsan-ngortoqartuassasoq. Kingullertigut TELE- POST-ip ammasarnerit sivitsorpai, sulisut immikkut ilinniartinneqarsimasut telefoninik tigusisinnaanngortillugit.

TELE-POST isumaqarluinnarpoq sullita-gut pitsaasumik, pilertortumik kingune-qarluartumillu sullinneqarunik, taava aamma naammagisimaarinninnerussa-sut – taamaalilluni sulisut aamma naam-magisimaarinninnerit sulisorissavagut su lif feqarfiussallutalu nuannarineqar-toq.

Niels Kjellerup pillugu paasissutissat

Niels Kjellerup-ip ukiut 20-t inger-laneranni call centerit atuisunillu sullissineq suliarisimavai, suliallu taakku iluanni allamit nallerneqar-simanani.

Ukiuni kingullerni pingasuni-sisa-mani suliffeqarfiit sulliviillu atortut analogiusut IT-mik atuinermi digitalimik atuilernermut sullitaq qitiutillugu suliaqarnermi ikior-tarsimavai. 1993-imili Australiami najugaqarpoq, pingaartumillu Asia-mi Afrika-milu sulisarsimalluni. Niels-ip piffissani ullumikkut ator-paa oqalugiariartornernut isumasio-qatigiissitsinernullu, kiisalu web-imi quppernermut www.callcenters.dk –mut allagaqar-tarnermut.

Saffiginneqqaarnermik suliaqar-neq pillugu Niels ima allappoq: „Oqaloqatigiinnernik (FGH) suliarinneqqaarneq sullitap qanoq misigisaqarneranik erngerluni pitsaanerulersitsinissamut taa-malu naammagisimaarinninnermut unamminartut pingaarnersarigaat paasineqarsimavoq. Oqaloqa-tigiinnernik suliarinneqqaarne-rup atunngitsoornera atuisunik sullissiviit katillugit aningaasartuu-taasa minnerpaamik 30%-eraat. Oqaloqatigiinnernik suliarinneq-qaarnermik aallussinikkut silarsuit marluusut aappaat pitsaanerpaaq angussava – naammassisaqar-luarneruneq aningaasartuutinik appartitsisuusoq aammalu sullitap misigitinnera pitsaaneq, taa-malu sullinneqartut naam ma gi-simaarinninnerulernerat”.

Sullissineq sukkanerusoq pitsaanerusorluSullissineq sukkanerusoq pitsaanerusorlu

7Online nr. 2 · 2010Sumiiffinni TELE-POST Centerimi akii takukkit

Sony Ericsson Zylo™Hiphop-ertartut kakkattut, Indie-ikon-it. Rock-imik erinarsortartut tusaamasarsuit. Nuannari-nerpaasatit Sony Ericsson-ip nipilersukkanut mobilianut Zylo-mut immiutikkit, Walkman™-it piareeruk, siutivit miliutissai ikkutikkit nipigissorsuarmillu tusarnaarlutit.

Aliikkutassiaq allanut aamma tusartiguk. Sunaluunniit pikkunaannerpaaq allanut aamma mi-sigitiguk. Facebook™-imi imaluunniit Twitter™-imi. Assiliigit, taavalu Picasa™-imut aammalu Flickr®-imut immiullugit, taava takusatit kikkorpassuit takusinnaalissavaat. UMTS900-mut atorsinnaasoq – 3G-mut piareeqqasoq.

Sony Ericssin Spiro™Erinarsoqataarsuataarit. Imaluunniit unikaallassimaalaarit. Sony Ericssons Spiro™, Walkman™-italik, tassaavoq mobili erinnanut nuannernerpaanut atugassiaq – illit normuutinnut.

Nipilersoriaaseq qanoq ittoq tusarusuppiuk?Pissittaarusunneruit akuttoqatigiissaarneranullu qitillutit? Taava siutequtit ledningeqanngit-sut Bluetooth™-it stereo-t atussavatit. Aammami siutequtitoqqatit atuinnarsinnaavatit. Ikkuf-fimmut 3,5-mm-imut ikkutikkit.

Maj qaammat aviiserput TP Online 1999-imili saqqummertarlersoq pil-lugu isumasiuivugut. Immaqa illit atuisutut ajunngisaarlutit apeqqu-titsinnut akisunut ilaasimavutit.

Taamaaliorsimanernut qujavugut – tas-sami aatsaat atuisut isumaat tusarnia-rutsigit pitsanngorsaasinnaagatta.

Piffissami 3.- 12.maj 2010 Kalaallit Nu-

naanni najugallit immikkut toqqagaan-ngitsut 1146-it, aviisip imai, ussassaaru-tit, allallu pillugit sianerfigineqarlutik isumasiorneqarput.

Tassani TUSASS-imik, GSM-imik, telefo-ninillu nalinginnaasunik atuisut sianer-figineqarput.

Apersorneqartuni 1038-ni kalaallisut oqaaseqartuupput, 108-illu qalllunaatut

oqaaseqartuullutik. Kalaallisut akisut Online-p kalaallisoortaanik atuartartuu-simassapput, qallunaatullu oqarluttut qallunaatoortaanik atuartassallutik.

Ataatsimut isigalugu aviisi assut ilua-rineqarpoq, kisiannili aamma soorunami pitsanngoriaatissanik tikkuussisoqar-poq. Akissutissi atorluarnissaat qilanaa-raarput, taamaalilluni aviisi ilinnut atui-sumut iluaqutaanerusinnaaqqullugu.

Qujanaq akissutinnut

Paasissutissat ilinnut tunngasut qanoq isikkoqarpat?

TELE-p nittartagaasa nutarteqqinne-rannut atasumik www.tele.gl -imi normunik paasiniaavik aaqqissuuteq-qinneqarsimalerpoq. Platformia taarser-neqarpoq, taamaalilluni Paasiniaavimmi ujarlernivit inerneri siornatigut ujar-lertarsimaninnut naleqqiullutik man-nakkut annertunerulerput. Tamanna ilutigalugu illit pillutit paasissutissat

tamarmik, normunik paasiniaavimmut „118”-imut sianerluni normunik paasi-niaanermut atorneqartut assigilerpai. Imaappoq paasissutissat ullormi unnua-milu ataatsimi ikinnerpaamik ataaseriar-lutik misissuiffigineqartarput nutarter-neqartarlutillu.

Sullitap ullumikkut namminneq aalajangersinnaavaa Telefonbogimi/Paasiniaavimmi qanoq allassimasoqas-sanersoq, taamaammat eqqortumik taakkunani allassimanngikkuit aaqqin-

neqarnissaat illit akisussaaffigaat.Taamaammat maannakkut ILLIT pisa-

riaqartippatsigit Paasiniaavimmi paasis-sutissat pitsaanerulersinneqarnissaan-nut. Ilinnut allanulluunniit tunngasunik ujarlertillutit allassimasuni kukkuneqar-pat amigaateqartoqarpalluunniit oqar-figitigut, taava iluarsissavagut.

Attavissaq: TELE-p Atuisunut Sullissivia tlf. 80 80 80 imaluunniit allagitkundeservice@tele.gl -imut.

TELEp ukiut 50-it sinnerlugit mel-lembølgeradiofoni aqqutigalugu KNR Kalaallit Nunaanni sumiiffinnit 5-nit aallakaatitsisinnaatissimavaa

Kingusinnerusukkut FM-ikkut radiofo-nimik nassitsissutinik sinerissami inis-siisimavoq, taamaalilluni illoqarfinni nunaqarfinnilu tamani, kiisalu imaani najugaqarfinnut qanittuni aallaakaa-titsisoqarsinnaalersissimallugu. Mellem-bølgikkut aallakaatitsissutit atortui pisoqaleqaat antennetoqqallu aserfal-latsaalinerat akitsoqaluni.

Mellembølgip maligaasaasa nunap immallu qaavani siaruarfigisartagaat annertoqaaq aammalu nunarsuup qaa-

rajunnera malittarlugu, FM-illi angu-sinnaasaa killingiusaap qaangilaarne-ranuinnaq killeqarpoq. Taamaammat mellembølgikkut aallakaatitsissutit tal-limaasut taakku kitaata sineriaa tamaat angusinnaasimavaat. Tasiilap eqqaa ra-diokkut allakaatitsissuteqarpoq kortbøl-gikkut radiup maligaasai appasinnerit atorlugit. Ittoqqortoormiini taamaallaat FM atorlugu allakaatitsissuteqarpoq aammalu Tasiilamiittoq tamatigut naa-laarneqarsinnaanngitsoq eqqaassan-ngikkaanni.

Tasiilami mellembølgeradiofoni aam-ma kortbølgeradiofoni ulloq 11. februar 2011 matuneqassaaq, taamaammat imaani asimilu angalasut aasaq ukiarlu tamaat mellembølgimik atuisinnaassap-put. Mellembølgikkut kiffartuussineq atorunnaassaaq, taarsiullugulu sineris-sami radioqarfiup VHF-ikkut sulissussi-

nermini kanalii atorlugit KNR-ip silamik nalunaarutai aallakaatinneqartalissallu-tik. Kiffartuussineq taanna aasaru aal-larteriissaaq, taamaammat ukiup affaa-ni marloqiusamik ingerlatsisoqassaaq, tassa mellembølgeradiofoni VHF-ikkullu sulissussinermut kanali atorlugu silamik nalunaaruteqartarneq.

Tulliani KNR-ip mellembølgikkut si-lamik nalunaaruteqarnera tusarukku, imaluunniit Tunumi kortbølge naalaa-rukku, VHF radiut sumiiffigisanni VHF-ikkut sulissussinermut kanalimut nuullu-gu misiliguk, silamik nalunaarut imaani asimiluunniit angalaffigisanni tusaasin-naanerlugu.

Sinerissami radioqarfiit mellembøl-gikkut sullissineri allanngortinneqassan-ngillat.

Online nr. 2 · 20108

Samsung S8500 Wave. Mobiltelefoni ilinnikmalinnaatitsisinnaalertitsisoq

• Processor-ia sukkasoorsuaq (1 GHz)• Assiliissutaa 5 megapixel aamma video HD• Touchwiz 3.0• Bluetooth 3.0

Attuallalaarlugu ingerlatittakkami Samsung Wave-mi Social Hub atorlugu ikinngutitit kikkut Facebook-imi, Twitter-imi ima-luunniit MySpace-mi isersimanersut nalunngittuaannarsinnaa-vat. Wave ersarissorujussuarmik Amoled-touch-skærmeqarpoq ssakkortoorujussuarmillu processor-eqarluni 1 Ghz-iusumik, taamaammat Wave sukkaqaaq. Samsung Wave mobilit nunar-suatsinni Bluetooth 3.0-llit siullersarimmassuk, isigisaq tamarmi kusanarluinnarpoq.

AMOLED-skærmia 3,3 tommisut angitigisoq qalipaatigissaartit-sineroqaaq qimerloortitsilluarsinnaanerullunilu. Skærminut nali-nginnaasunut naleqqiulluni nukissamik atuinikinneruvoq. Wave-p skærmia qaamanermik ima malussaritsigaaq, seqinnersumi silami issiagaluaruilluunniit qaamaneq ajoqutiginaviarnagu.

Mellembølgikkutradiumik aallakaatitsineq atorunnaassaaq

Sumiiffinni TELE-POST Centerimi akia takuuk

Online nr. 2 · 2010 9

Nammineerlutit poortuininninngaanniit pisariinnerusumik, sukkanerusumik aki-kinnerusumillu poortuisinnaavugut!Taamaallaalliuna maileruit, taava naqiterutissavatsigit, poortuullutit suliakkiuti-tillu ataatsikkut suliarereerlugit nassiullugit – taamaalillutit nukippassuit illit atus-sanngilatit.Suliassaatitit aamma tunniussinnaavatit, taava poortuullutillu nassiunnissaat isu-magissavarput – tamatuma aamma piffissamik nukinnillu sipaartissavaatit.

TELE-POST allakkat imaannik isertuussisussaatitaanermut inatsim-mik malinnittussaatitaavoq, allak-kallu inimi iserfigineqarnissaminut immikkut akuerineqartunuinnaq atuuttumi scan nerneqartarput. Ini aammattaaq nakkutigineqarpoq assiliissutit arlallit atorlugit.

Nunarsuatta ilarujussuani qarasaa-siakkut attaveqatigiinnerup inger-lanneqaraluttuinnarnerani, nunar-suarmi tamarmi allakkeriveqarfiit piffissami matumani tunngavigi-saat allanngoriartorput.

Nunani tamani allakkeriveqarfiit eqqu-gaatiterput, nunallu assigiinngitsut al-lak keriveqarfii allakkeriveqarfinnik al-la nik suleqateqartitilerput, imminnut pisiariortuullutik, allanngortiterlutik alla nilluunniit allakkerinermut tunngas-suteqanngitsunik suliaqartitilerlutik.

POST Greenlandip ukiut kingulliit in-gerlaneranni suliffeqarfik aaqqissuussif-figalugulu naleqqussaavigaa, taamaa-lilluni ullumikkut suliffeqarfittut nukit tuutut, nutaaliaasutut tuniniaaru-sussuseqartutullu isikkoqalersillugu.

Sullitatta pisariaqartitaat naammassisin-naajumallugit sulianik nutaanik aal-lartitsivugut. Kalaallit Nunaanni sumi-luunniit najugalinnut periarfissarpassuit sulissutigisinnaalerpagut.

NaqiterussineqNuummi TELE-POST Centeri naqiterus-suarnik maanna peqalerpoq suliassanik assigiinngitsunik suliarinnissinnaasunik – visitkort-iniit naqitanut paasissutissii-sunut qalipaatigissaartunut, flyers-inut assigisaannullu.

Suliffeqarfiilli tusintilikkaanik naqitigas-saateqarsimappat naqiterutitta naqite-rivitoqqat unammillersinnaanngilai.

Paarlattuanilli iluaqutissat aalajanger-simaqqissaartunut pituttorsimavallaar-tuun ngillat, pilertornerusumillu qa f fa sis su mik pitsaassusilimmik ikittun-nguutillugit naqiterneqarsinnaallutik. Suut naqitigassaaneri apeqqutaalluni akunnermiit akunnermut suliarineqar-sinnaapput. Maannamut suliarineqar-simasut ullormi suliarineqarnissaannik kissaataasumi akunnerit ikittuinnaat atorlugit suliarineqartarsimasuupput.

Pilertortumik suliarineqartariaqartu-mik suliassaateqaruit, Nuummi TELE-POST Centerimi suliaritissinnaalluarpa-tit.

ScannerineqNuummi TELE-POST Centerip aammat-

taaq piffissami aalajangersimasumi TELE ullormut allagarsiassaanik scan-neruttarsimavaa. Allagarpassuit am-marneqartarput, scannerneqarlutik, taa valu tigusisussamut fil-inngorlugit tunniunneqartarlutik.

Nuummi TELE-POST Centerimi toqqor-taatinik scannerinik aammat taaq neqe-roorutigineqarpoq. Sulif feqarfippassuit sullivippassuillu piffissarujussuaq ator-tarpaat toqqortaatini ujarlernermut, amerlaqisullu toqqortaatiminnik digi-talinngortitsineq taamaammat iluaqu-tigerujussuarsinnaavaat. Mappeni, pap pialani, skuffini ilitsivinnilu pisa-riaqanngitsumik ujarlernerit piffissaa-jaataajunnaassagaluarput.

Allakkanik poortuussineqAllakkat, akiligassat allagartaat, konto-udtog-it, akissarsiat allagartaat, allak-kat nutaarsiassartallit allallu saqqum-miutassanik imallit Nuummi TELE-POST Centerimi maanna poortortissinnaan-ngorpatit.

Maskinat poortuussuit marluk pigaa-vut, piffissamilu sivikitsuinnarmi akinul-lu unamminarluartunut poortugassar-passuit poortorsinnaavagut.

POST-imi periarfissat nutaat

10 Online nr. 2 · 2010

Suleqatigisanik, sullitanik, qinnute-qaateqartunik assigisaannilluunniit ataatsimeeqateqarneq eqqarsaati-giuk, illit aammalu suleqatitit maa-ni Nuummi issiallusi ataatsimeeqa-tigisasilu København-imi issiasut, kisiannili immissinnut angissusersi tamakkerlugu isigalusi.

Ataatsimeeqatigiinnermi taamatut it-tumi nipi, pissusilersornerit aamma kiinnat qanoq ilusilersorneri isigisinnaa-vasi, aammalu toorsilaaginnarlusi im-mikkoortortat allat aammalu saqqum-miussassat igalaajusarujussuartigut aasinnaallugit takusinnaallugillu. Silap qanoq innera apeqqutaajunnaarpoq, aningaasarpassuillu Atlantikup ikaar-neranut atugassaagaluit sipaarsinnaan-

ngorpatit. Minnerunngitsumik anga-laneq piffissaajaatigisariaaruppat.

Maanna tamanna Kalaallit Nunaanni sullitatsinnut piviusunngorsinnaaler-poq, TELE-mi maanna Nuummi aamma København-imi init saqqummiiviit nu-taat taamaattut ammarsimalerpai. Ini-nut pineqartunut ilaapput ineerannguit ataatsimeeqataasut ilaatigut kaffisor-figisinnaasaat imaluunniit ineeqqani taakkunaneereersoq internetimut atta vik ledningeqanngitsoq atorsin-naallugu. Sullitat naak immitsinnut u ngasikkaluaqaluta pisariitsumik naa-pissinnaasariaqarpaatigut. Telepresence – tassalu T3 – TELE-p anguniakkani an-nertusivaa tassaasoq: „Kalaallit Nunaat nunarsuup qeqqani”.

Ataatsimeeqatigiinneq tupinnaan-nartumik misigiffiusoqT3 – ataatsimeeqatigiinnermik tupin-naannartumik misigiffiuvoq video nipililu pitsaalluinnartuummata. Pis-susissamisoorluinnartumik attaveqati-giinnermik misigiffiuvoq, illuatungeriit imminnut isigisinnaallutik – teknologiit allat periarfissaatiginngisaannik. Sulif-feqarfimmi pisortaniit qulliunerniit suli sunut angalasartunut tamanut at-taveqatigiissinnaaneq taamatut ittoq iluaqutissarujussuuvoq. Aamma suli sun-niuteqarluarninngussaaq teknologiip taassuma sullitanut aammalu suliffeqar-fiup avataani suleqatinut annertusine-qarpat.

Soorlu tassa akornanniiginnarluni

11Online nr. 2 · 2010

Init TELE-POST-imit namminermit siullerpaamik atorneqarput ulloq 26. maj atorfinitsitsinissaq siunerta-ralugu oqaloqateqarnermut.

“Nittarsaassinermut ataqatigiissaa-risumik nutaamik atorfinitsitsisus-saavugut, Atlantikorlugu ikaarlugu atorfinitsitsinissamik oqaloqatigin-nikkiartornata immitsinnut isigaluta oqaloqatigiissinnaanermut atortut nutaat misilippagut. Naatsorsuuti-gisatsituullu pakatsisitaanngeqaa-gut. Ini kusanaqaaq qaamalluarluni, assilissat nipilu ersareqalutik. Init Tandberg-ip najoqqutassiaa naaper-torlugu aaqqissuussaavoq iserfikku-minaqalunilu. Misigisaq assorsuaq piviusorpalaarpoq, oqaloqatigiin-nerlu naggaserniarlugu allaat assaga inuulluaqqusiniarlunga isaatinga-jappara”, taama oqarpoq nittarsaas-sinermut pisortaq Dorit Olsen.

PeriarfissaqmingutsitsisuunngitsoqAvatangiisit eqqasuutigineqarnerat an-nertusiartuinnavippoq. Nunarsuarmi tamarmi oqartussat malitassaliortuar-put CO2-mik aniatitsinermik anni-killiliissutaasussanik, silallu pissusaata allanngoriartorneranik pinaveersima-titsisussanik. Suliffeqarfiit inuillu ataa-siakkaarlutik periaatsinik nassaarniar-tuarput, avatangiisinik illersuisunik inooqataasutut akisussaaqataanermik iliuuseqarnernut aningaasaliinermikkut allaanerusumik iliuuseqarumallutik. Ka-laallit Nunaanni suliffeqarfiit maanna periaatsinik „qorsunnik” toqqaasin-naanngorput, tamannalu ilutigalugu su-liffeqarfiup naammassisaqarluartarnera pitsaasumik sunniuteqarfigalugu.

Init atornissaannut inniminniineqSuliffeqarfinnut periarfissaavoq uunga e-mailerluni: t3@tele.gl init atornissaan-nut inniminniisinnaaneq. TELE-p Atui-sunut Sullissiviata Nuummi ulluinnarni ininik ingerlatsineq isumagisaraa, Hel-lerup-imilu eqqartuussissuserisut suliffe-qarfiutaat Rønne & Lundgren suleqati-gaarput.

Illit aammalu suliffeqarfiutit periar-fissaqarpusi ininik takutitsivigineqarnis-sassinnik TELE-p Inuussutissarsiutilinnut immikkoortoqarfianut saaffiginnikkuit.

80 80 80 sianerfigiuk isumaqatigiis-suteqarfigalugulu.

Soorlu tassa akornanniiginnarluni

Ukiuni kingullerpaani 30-40-ni Kalaallit Nunaanni TV-qarneq ineriartupiloorfiusimaqaaq. Kiami-taavami eqqaamanngilai Nuummi TV-forening-ip kabelii illumiit illu-mut ingerlaartut, isiginnaakkallu assiliartai ersernerluttuaannartut qalipaateqanngitsut nipiloqisullu?

Ukiut taamaallaat 35-t matuma siorna meeqqat inersimasullu Nuummi TV-qar nermik aallartitsisup Winstedt-ip radioerniarfiata igalaarsuisa silataan-niit TV-kkut aallakaatitat siulliit isi-ginnaartarpaat. Taamani aallakaatitat nutaarsiassallu sapaatip akunneranik imaluunniit marlunnik pisoqaassusillit suugaluilluunniit aallakaatinneqartar-put. Tamanna nutaajuvoq pissanganar-lunilu, tassalu taamani pisut nutaat aal-larnerneqarput.

Siuariarnersuaqarpoq Kalaallit Nunaata Radioata, ullumikkut KNR-ip, TV-kkut

nuna tamaat aallakaatitsivigisalermagu.Maanna nuna tamakkerlugu kanal-

ikkut analog-iusukkut kikkut tamarmik ataatsikkut piffissamilu ataatsimi paasis-sutissinneqarsinnaanngorput.

KNR-ip TV-kkut aallakaatitsissutaa aam malu radiop signalia analog-iusoq ukiuni qulikkaani arlalinni Kalaallit Nu-naanni tamanit atorneqarsinnaasima-voq – tamanna ajunngeqaaq nunami isorartoqisumik sinerialimmi siamaseqi-sunillu tusarnaartartulimmi.

Piffissaq nutaaqMaanna Kalaallit Nunaanni TV-qarnerup radioqarnerullu iluanni piffissaq nutaaq ornipparput. TV-kanalinik arlalinnik, KNR ilanngullugu, siammarterinissamut nassitsissut digitaliusoq nutaaq ukiuni aggersuni Kalaallit Nunaanni tamarmi aallakaatitsisartussaq suliarineqartus-sanngorpoq.

AngalasartutAngalasartut tassaapput ilaatigut TELE-meersut teknikerit napparussuarnik nassitsissutinik TV-signalimik nutaamik aallakaatitsisinnaasunik nappaajartor-tartut. Pisut ilaanni napparussuit ana-log-iusut ilaat atoqqissinnaassapput, ilaannili nutaanik nappaatiterinissaq pisariaqassaaq. Suliaq Kujataani aallar-tereerpoq, tulleriiaaralutillu sumiiffinni suliarinnikkiartortassapput.

Angalasartut ikkussuinernik, misileraa-nernik, imminnut atanilersuinernik su-liassarujussuaqarput, silamilli eqquillua-riarunik sulinerminnilu ajunngitsumik ingerlariarunik suliamik ukioq manna naammassinnissimassapput.

Sumi qaquguluAngalasartut sulinerat immikkoortunut pingaarnernut sisamanut immikkoor-tinneqarsinnaavoq, tassa suliaqarfimmi siullermi sulineq kujalleq Nanortalimmi

Online nr. 2 · 201012

junimi aallartimmat. Tamatuma kingor-na avannamut Narsamut Qaqortumullu ingerlavoq, kiisalu Kujataata tamarmi naammassineqarnissaata tungaanut si-neriak avannamut atuarlugu Paamiunut ingerlalluni.

Suliaqarfiusussaq tulleq ukiamut aallar-tinneqassaaq, tassa Nuummiit avanna-mukariartuaassammata, nassitsissutinut atortut ikkussussallugit Maniitsumi, Sisi-miuni, Aasianni, Ilulissani aamma Qasi-giannguani, taavalu ukiup naalernerani Qeqertarsuaq aamma Uummannaq su-liaqarfiussallutik.

Suliaqarfiit pingajuat aappaagu aal-lartissaaq, tassa illoqarfiit kitaata sine-riaaniittut sinneri, tassalu Upernavik aamma Qaanaaq attavilerneqassamma-ta. Suliaqarfiit sisamassaat kingullerlu aappaagu aamma ingerlanneqassaaq, tassa Tunumi ilaatigut Tasiilaq aamma

Illoqqortoormiut suliaqarfiussallutik. Nunatsinni inuttaasut 90 %-iinit amerla-nerit 2011-mi DVBT aqqutigalugu isigin-naarsinnaanngussapput, nunaqarfiillu ikit tuinnaat 2012-imut utaqqisariaqas-sapput.

Suliassaq taama annertutigisoq piffis-sarujussuarmik atuiffiusussaavoq, piler-saarullu malillugu Kalaallit Nunaat tamarmi 2010-ip naanerani TV-signali-mik digitaliusumik nutaamik tigooraa-sinnaanngorsimasussaavoq. Suliassaq ta manna pillugu pilersaarut ersarinne-rusoq nittartakkami takuneqarsinnaa-voq, iserfissarlu allaaserisap naanerani takuneqarsinnaavoq.

Periarfissat nutaatTV-signali nutaaq digitaliusoq nunat-sinni isiginnaartartunut tusarnaartartu-nullu nutaanik periarfissaqalersitsissaaq.

Aallaqqaataani TV-kkut kanalit si-

samat angullugit amerlassusillit isigin-naarneqarsinnaalissapput aammalu radio mi kanalit arlallit tusarnaarneqar-sinnaalissallutik.

Teknikkimik analog-iusumik atuineq qaangiuttussanngorpoq, Kalaallit Nu-naanniinnaanngitsoq, aammali nunat killiit amerlanersaanni. Signali analogi ukiuni aggersuni atorunnaariartortinne-qassaaq tamakkiisumillu digitaliusumik taarserneqassalluni. Atortut analogit siu nissami pissarsiarineqarsinnaajunaa-vittussaassapput aserfallatsaalineqarsin-naajunnaassallutillu.

TV-mi isiginnaagassat aamma radiomi programmit toqqarneqarsinnaasut amer lanerit saniatigut isiginnaartartut tusarnaartartullu assit nipilu pitsaanerit misigissavaat.

Atuisut – isiginnaartartut tusarnaartartullu

Teknikkimut tunngasunik ikkussuussisoqaraangat nutaanillu atortoqartoqaleraa-ngat apeqqutissarpassuaqalernartarpoq:

• Fjernsynitoqarsuara maannakkut atugarisara atorsinnaavara?• Signali digitaliusoq nutaaq tigoorarsinnaajumallugu qanoq iliuuseqassaanga?• Nutaamik TV-taassaguma suut eqqumaffigisariaqarpakka?• Illoqarfitsinni TV-utileqatigiinnummi ilaasortaaguma, taava?• Aallakaatitat digitaliusut nutaat tigoorarneri akeqarpat?

Apeqqutinut tamakkununnga allarpassuarnullu akissutit nittarsaassinerup nittar-tagaani, www.detnyetvsignal.gl -imi, imaluunniit piffissami aggersumi Kalaallit Nunaannut tamarmut annguttussami nuna tamakkerlugu paasissutissiiniarnermik ingerlatsinermi, pissarsiarineqarsinnaapput.

13Online nr. 2 · 2010

14 Online nr. 2 · 2010

Buarsikkut · Boas & Co. – Af Robert Homene

Taanna andriodtelefonernut atuuttussanngorlugu internetikkut aasinnaavat, imaluunniit nalunaa-quttami tillernersiuteqarlunilu gps-italimmi atorlugu.

Endomondo Sports Tracker nammi-neerlutit arpannermi, cykelernermi,

timersuutiniluunniit allani sungiusaa-soraat. Tassani sungiusarnerni piffissaq eqqoqqissaartoq, isorartussuseq kiisalu portussuseq (immap killingusaa naa-pertortullugu) nalunaarsorneqartarput. Angusat tamarmik kilometerikkaarlugit nalunaarutigineqartarput. Ikinngutivit sungiusarnerni nalunaarutinik nassittar-

sinnaavaatsit. Aqqutitit Google maps.-ikkut takusinnaavatit. Endomondo.com -imi kinaanerit, ilinnut tunngasut sun-giusartarsimanitillu inissisimassapput, taakkulu statistik-inngorlugit nammi-neq nalilersortarsinnaavatit.

Nuannisarluarina!

Endomondo – Facebook timersornermik soqutigisalinnut.

Online nr. 2 · 2010 15

Mobil

GUIDENNokia 6700 Classic Nokia C5

Sony Ericcson Elm

Sony Ericcson Apen

HTC Legend Samsung NC 10 Nokia Booklet 3G

Sony Ericsson Vivaz Pro Samsung Wave

• Exchange ActiveSync®

• Windows Live

• FM-Radio

• E-mail

• A-GPS

• Lyssensor

• TELE 3G, aap

• TELE-POST Centerimi

akia takuuk

• GreenHeart™ mobil

• Touch & QWERTY

• A-GPS

• Exchange

ActiveSync®

• Bluetooth

• WI-FI

• TELE 3G, aap

• TELE-POST Centerimi

akia takuuk

• Google™ Android

• 3.2“ AMOLED display

• E-mail

• Exchange Active-

Sync®

• FM Radio

• 5 MP Kamera

• TELE 3G, aap

• TELE-POST Centerimi

akia takuuk

• Win XP Home

• Easy Network

Manager

• Adobe Acrobat

reader

• Webcam

• WI-FI / 3G (UMTS

900)

• batteria 8 tiimit

atorneqarfinnaa-

soq

• TELE 3G, aap

• TELE-POST Cen-

terimi

akia takuuk

• Windows 7 SE

• Eksklusivt design

• Ove suite / Social Hub

• Webcam

• WI-FI / 3G (UMTS 900)

indbygget

• batteria 8 tiimit atorne-

qarfinnaasoq

• TELE 3G, aap

• TELE-POST Centerimi

akia takuuk

• Touch & QWERTY

• Exchange

ActiveSync®

• TrackID™

• FM Radio

• 3D spil

• HD Video

• TELE 3G, aap

• TELE-POST Centerimi

akia takuuk

• 5-vejs Navi-tast

• Kalender

• Trådløs software opda-

tering

• Symbian 9.3

• E-mail

• Facebook / GoogleTalk /

Windows Messenger

• TELE 3G, naamik

• TELE-POST Centerimi

akia takuuk

• GreenHeart™ mobil

• Widget Manager

• Facebook

• FM-Radio

• 3D spil

• Walk-Mate

• TELE 3G, aap

• TELE-POST

Centerimi

akia takuuk

• 1 GHz processor

• 5 MP kamera & HD Video

• Touchwiz 3.0

• Bluetooth 3.0

• AMOLED display

• Tyverisporing

• TELE 3G, aap

• TELE-POST Centerimi

akia takuuk

TELE-POST Centerimi nipilersukkanut Bluetooth-inullu atortuutigut arlalippassuit takusakkit

Online nr. 2 · 201016

Kalaallit Nunaata avannaani nuna-qarfik ingerlatsinikkut ajoqutinit annertuumik nalaanneqartarsima-voq. TELE taamaammat Kullorsua-liarpoq innuttaasut nassuiaakkiar-torlugit.

Siorna juullip tungaanut Upernavimmiit 200 km-inik avannarpasinnerusumiit-tumut nunaqarfimmut Kullorsuarmut attaveqaatit attaveerupput. Piffissaq ajutoorfik ajorluinnarpoq, ukiup taa-maalinerani suliaqarnissaq assorsuaq unammillernarsinnaasarmat sakkortu-saavimmik aaqqissuussiniarneq eqqar-saatigalugu.

Ingerlatsinikkut ajoqutaasoq tassaa-voq Kiatassuarmi sakkortusaaveqarfiup innaallagiaarussimanera. Tamatuma kingu neraa attaveqaateqarnerup, TV-kkut isiginnaarsinnaanerup aammalu radiomik tusarnaarsinnaanerup tamar-mi kipinera. Taamaattoq nunaqarfiup iluani telefonit nalinginnaasut atorsin-

naapput, innuttaasullu avammut atta-veqarsinnaasimapput Aasiaat Radioati-gut VHF-imut platformi aqqusaarlugu.

Taamaakkaluartoq Kalaallit Nu-naanni sumiiffinniikkutta mikisuni a ngisuuniluunniit, attaveqaatit ator-lugit attaveqatigiissinnaanitsinni periarfissar passuagut sungiutereer-nikuuagut. Soo ru nami aamma nunaqar-fimmi Kul lorsuartut ittumi avammut sianersinnaaneq, mobiltelefonimik atuisinnaa neq, internetersinnaaneq aammalu min nerunngitsumik Akilium-mut Dankort-imullu terminalinik atui-sinnaaneq pingaaruteqarpoq.

TELE-p teknikkimut immikkoortoqar-fiani aqutsisut taamaammat aalajanger-put Kullorsuarmi innuttaasut immikkut ittumik ataatsimiigiaqquneqassasut, nu naqarfiup ukiuni tulleriinni ingerlat-sinikkut annertuumik ajutoorfiusarnera pissutigalugu.

Ingerlatsinermut pisortaq Kim Ham-mond Zinck TELE-p teknikkimut im-

mikkoortoqarfianeersoq avannaaliar-poq, sapaatip akunnerata missaanik sivisussuseqartumik Nuummiit Kullor-suarmiilluni.

Innuttaasunik ataatsimiititsineq pi-voq marsip 19-iani unnukkut. Inuit taa-maallaat arfineq-pingasut takkupput, ikittuinnaanerannulli pissutaagunarpoq sapaatip akunnerata taassumarpiaq naanerani Kullorsuarmiit 100 km-isut kujasinnerusumiittumi nunaqarfimmi qimussimik sukkaniuttoqarnera.

Ataatsimiititsinerup saniatigut TELE-mi ingerlatsinermut pisortap Kullor-suarmi Atuarfiup atuartui annerit 8.-10. klassit ataatsimeeqatigai.

Kim H. Zinck-ip oqarneratut ulluni si-samani Kullorsuarmiinnermini tikilluaq-qusaalluarsimavoq.

„Kullorsuarmiut tikikkuminartuune-rat inussiarnisaarnerallu pillugit qutsavi-giumavakka”, Kim oqarpoq.

Kullorsuarmi innuttaasut TELE-mit naapinneqartut

Online nr. 2 · 2010 17

Kiatassuarmut attaveerunneq

Kiatassuaq „sakkukitsumik” sakkor-tusaavissatut suliaavoq, imaapporlu sakkortusaaviup atortui innaallagissa-mik sakkukitsumik (36 watt-imik) atuil-lutik ingerlasuullutik.

Stationeqarfiup innaallagissamik pi-ngaarnertut pilersuisorai NICD aamma Cipelbatteriinik taagorneqartut. NICD batteriit seqernup qinngorneranik ti-gooraatinit anorisaammillu immerne-qartarput. Kalaallilli Nunaata avannaani issittaqisumi atorsinnaasimanngilaq, anorisaallu taamaammat 2006-imili no-vemberimi innaallagissiorsimanngilaq.

Cipelbatteriit atorunnaarsikkiar-tuaarneqarput, Kiatassuarlu NICD-nik suli batteriilerneqanngitsut kingulliit ilagaat.

Cipelbatteriit immeqqinneqarsin-naannginnertik ajoqutigaat, taamaam-mallu batteriiupput „ataasiaannarlutik” atorsinnaasut. Taamaakkaluartoq silap

pissusaani sakkortoqisumi inuuffigisat-sinni innaallagissamik pilersuisinnaane-rat paasinarsisimavoq.

Naatsorsuinerit arlallit tunngavi-galugit aalajangerneqarpoq stationi kaperlaap nalaani seqernup qinngor-neranik tigooraatininngaanniit im-mer neqartut NICD batteriit atorlu-git Cipelbatteriillu pissamaatigalugit ingerlatinneqarsinnaa soq.

Kaperlalernissaali qaammatip aap-paa avillugumiit marlunnut sioqqul-lugu, batteriinik immiineq unippoq. Kiatassuarmut alakkaanerup takutippaa seqernup qinngorneranik tigooraatit septemberilli aallartinnerani sermersi-maqisut.

Ajoqummik aaqqiisoqarpoq genera-tori angallanneqarsinnaasoq atorlugu batteriit immernerisigut kiisalu seqer-nup qinngorneranik tigooraassutit ser-miiarnerisigut. Kullorsuaq juullikkunni ukiortaallu nalaani ullut 14-it missaan-nik sivisussuseqartumi arlaleriarluni at-

taveeruttarpoq silarlunnera kaperlan-neralu pissutigalugit.

Tamatuma saniatigut generatorip angallanneqarsinnaasup kaperlaap naa-nissaata tungaanut innaallagissamik pi-lersuisinnaaneq naammattoq pilersuis-sutigisinnaasimanngilaa, taamaammat generatori anneq Nuummiit Upernavim-mut nassiunneqarpoq.

Generatori batteriinik immiinissamut naammattumik sivisussusilimmik inger-lasinnaaqqullugu tanki 60 literi sanane-qarpoq.

Ajoqut taannarpiaq pinaveersimatin-niarlugu pilersaarut nutaaq aallartinne-qarpoq, tassalu NICD batteriit allanik sisamanik ilaneqartussanngorlugit aam-malu generatori angallanneqarsinnaa-soq tassaniittuartussanngorlugu, Cipel-batteriillu atorunnaarsillugit.

Kullorsuarmi innuttaasut TELE-mit naapinneqartut

18 Online nr. 2 · 2010

Ukiortaami peqqinnarnerusumik inuunissarnik aalajangernerit suli piviusunngortinngiliuk? Suli angu-merisinnaavat.

Peqqinnarnerusumik inoorusu-suttunut, soorlu nappaatinut, pujortarunnaarniartunut, sungiu-sarusuttunullu Online linkinik attavigineqarsinnaasunik katersisi-mavoq.

www.peqqik.gl / www.sundhed.glTassani Kalaallit Nunaanni peqqinnissa-mut tunngasunik, soorlu peqqinnissa-mut aaqqissuusseqqinnernut, ilinniarti-taanernut, nerisanut peqqinnartunut, kigutigissarnernullu tunngasunik ima-luunniit peqqinnissamut atatillugu lek-sikon-imut alakkarterisinnaavutit.

www.amisut.glTassani diabetes-ertut nittartagaanni, peqqinnartumik nereriaatsit, nutaarsias-sat, misissuinernut peqataanerit, sap.ak. -ikkaartumillu nerisassiornermi najoq-qutassiat atuarneqarsinnaapput.

www.netdoktor.dk/opskrifterTassani ullaakkorsiornermiit unnukkor-siornermut peqqinnarnerusumik nere-riaseqarnissamik siunnersuutit pitsaasut, aammalu kinguleqqiutinut nalingin

naanerusunut sanilliullugit tunguar-ninneri attatiinnarlugit kinguleqqiutit peqqinnarnerusut pillugit siunnersuutit takuneqarsinnaapput.

www.kvit.dkTassani pujortartartut pujortartunnaaru-suttut ikiorserneqarsinnaapput. Nittar-takkami pujortarunnaarusutut ullunut 90-inut maleruagassat najoqqutaralugit pujortarunnaarnissaannik ikiorserne-qarput. Nittartakkami suliassinneqas-saatit, tassanilu ullorsiusiorlutillu, allat allagaat, siunnersuineri misilittagaallu pitsaasut pillugit atuarsinnaavutit.

www.motionslob.dk/smoothiesTassani smoothies-inut nalinginnaasu-nut imaluunniit energismoothies-inut sungiusareernerup kingorna timimut nukissanik tuninisinnaasunut, pitsaa-sunut peqqinnartunullu siunnersuutit takuneqarsinnaapput.

www.aktivtraening.dkTassani sungiusarnermut, nerisanut, ar-pannermilu nammineq aqqusiornernut, timersornermilu imminut misilerarner-mut assigiinngitsunut siunnersuutinik pitsaasunik pissarsisinnaavutit. Nittar-takkami sungiusarnermut atortut nu-taanerpaat pillugit allaaserisat, nammi-nerlu BMI-it takusinnaavatit.

Atuarnerup aallartinnissaanut linkit pitsaasutAasaq qaangiukkiartulerpoq, ilaqutariillu meerartallit ilaannut qaammat augut atualeqqaarfiu-sussaavoq. Qanoq ililluni meeqqat pitsaanerpaamik atualersinneqar-sinnaappat – aamma qanoq ililluni atuarfik, suliffik, sunngiffimmi sammisassat, atuakkerisassallu ataqatigiisinneqarsinnaappat?Online-p ulluinnarni ilaqutariit ulapaartaqisut oqilisaanniarlugit, link-it assigiinngitsut nuannersut peqqinnartullu alakkarterneqarsin-naasut ujarsimavai.

www.inerisaavik.glIlinniartitaanermut ilisimatusarnermillu instituttip, Inerisaaviup nittartagaani atuarusunnerunissami suliniut „Atua’al-lak” takusinnaavat. Tassani meeqqavit atualernissaanut tunngasunik siunner-suutinik pitsaasunik pissarsisinnaavutit.

Una tooruk: Atuartitsinermi atortut, tassanngaaniillu toorlugu linki Atua’al-lak.

http://2010klima.blogspot.comUkioq manna Inerisaavik nunatsinni atuarfinnit tamanit peqataaffigineqar-tumik sila pillugu unammisitsinermik,

Innersuussissutitsialaat

Online nr. 2 · 2010 19

Nordisk Klimadag novemberimi 2010-mi pisussaq aallaavigalugu aaqqissuussi-voq.

www.duda.dkTassani nittartakkanut linkit sunulluun-niit attuumassuteqartut, qulequtanut immikkoortiterneqarsimasut (annermik qallunaatoortut) iserfigineqarsinnaap-put: Atuartitsinermi fagit, sunngiffimmi sammisassaqarnermilu qulequttat, qup-pernerillu.

www.mipi.gl www.mipi.gl –mi (Meeqqat inuusuttul-lu pillugit ilisimasaqarfimmi) oqarasuaa-tikkut siunnersorneqarniaraanni nor-mut pissarsiarineqarsinnaapput. Tooruk „Ilisimasat”

Soorlu ataataaguit anaanaaguil-luunniit meeqqat perorsarnissaannut tunngasunik nalornisaqaruit, marlun-ngornikkut sisamanngornikkullu ake-qanngitsumik 31 41 51-imut sianerlutit siunnersortissinnaavutit.

www.skole-samfund.dkQallunaat kattuffiata „Skole og Sam-fund” atia allanngortinneqarsimavoq „Skole og Forældre”-ngorlugu. Nit-tartakkami paasissutissat, oqallinnerit, allagarsiat, apeqqutillu angajoqqaat atuartuutillit paaserusuttagaat atuarne-qarsinnaapput.

www.familyplan.dkTassani ukiumoortumik atuarfiup inger-laneranut ullorsiut „FamilyPlan” pissar-siarineqarsinnaavoq. Nipitittakkat, al-lafissallu atorlugit, ilaqutariit inuttaasa tamarmik suliassaminnut pisussanullu tunngasut nakkutigisinnaavaat.

Nittartagaq (qallunaatuujusoq) siunnersuutinik pitsaasorpassuarnik ima qarpoq. Atualeqqaartussaatillit, atua lereersimasunillu meerartallit pis-sarsiffigisinnaavaat. Soorlu taqussanut, qinngasaarisarnernut, atuarfimmilu inter netimut tunngasut takuneqarsin-naapput

NC10-p qarasaasiaaqqat nutaarluinnarmik angissuseqalersip-

pai. Qarasaasiaaraq nunarsuatsinni oqinnerpaalluni skærme-

qarpoq 10,1»-imik, periarfissarpassuaateqarlunilu. Kusana-

vissumik isikkuligaallunilu innaallagissamik sipaarutilimmik

SuperBright© mat LED-skærmimini sakkortuumik qaamane-

qarpoq, akunnerillu 8-t angullugit batteria atorsinnaalluni.

Suliaavoq sumulluunniit angallanneqarsinnaasutut, oqimaas-

suseqarpoq taamaallaat 1,33 kg-nik. Mail-inik atuarit, inter-

netikkut alakkarterigit imaluunniit webkamera ikkusimareer-

soq videokonference-nut atoruk. 3G-mut piareeqqavoq.

Qarasaasiaaraq nutaaq Nokia Booklet 3G, 3G-qareerpoq wi-fi-leriigaallunilu aammalu akunnerit 12-it angullugit batteria atorsinnaalluni ulloq naallugu attaveqartissinnaaq qullutit. Ilusilernera nuannerluinnartoq qaffasissumik pitsaassusilim-mik aluminium-imik sanaaq.3G-mut piareeqqavoq.

Sumiiffinni TELE-POST Centerimi akii takukkit

20 Online nr. 2 · 2010

Imaatigut kabelip Greenland Connect-ip Kalaal-lit Nunaat nunarsuup sinneranut attaveqartip-paa 11,9 Tbit/s-imillu piginnaasaqarluni, 100 %-imillu mingutsitsinngitsumik sarfalersorne-qarluni. Kisianni qanoq takitigaa? Akissutissaa nalunngikkukku mobiltelefonimik torrammik, timersutinullu atugassianik taskinik 5-nik ma-kitsernut peqataasinnaavutit.

Eqqugassaq anneq:Samsung Wave mobiltelefonEqqugassat 2-6 :Taskeq timersuutinut atugassiaq, ulluinnarni sungiusarnermilu atugassanik pissanganartunik imalik.

Piffi

ssaq

kin

gulle

q: 1

. okt

ober

20

10 ·

Pinn

attu

t to

qqaa

nnar

tum

ik n

alun

aarfi

gine

qass

appu

t, u

gguu

nalu

nal

unaa

rutig

ineq

assa

llutik

ww

w.t

ele.

gl ·T

ELE-

POST

imi s

ulis

ut p

eqat

aass

anng

illat

.

Samsung Wave-mik pinnagit

TELE-POST-ip imaatigut kabeliutaani fiberi

katillugit kilometerit qassit

isorartussuseqarpa?

Akissutit SMS-ikkut uunga nassiuguk

54 27 77

– SMS-imik nassitsinermi aki

nalinginnaasoq atuuppoq.

Online nr. 2 · 2010 21

01106448. Arki mikisoqKalaallit titartagaat nange-qattaartut IIBuuarsikkut

Pris: DKK 23,50

Saqqummerfia: 1. maj 2010

POST GreenlandFilatelia

Postboks 1213913 Tasiilaq

Fax: 98 14 32, E-mail: stamps@tele.gl

Frimærki ugguuna inniminnerukwww.stamps.gl

01100448. FrimærkiKalaallit titartagaat nangeqat-taartut IIBuuarsikkutNalinga: DKK 23,50Arkimi 1-mi mærkit 20-itIluseq: EAngissusaa: 50,00 x 43,50 mmTitartaasoq: Robert HolmeneIlusilersuisoq: Dorit OlsenNaqitsissut: OffsetPappiaraq: Sopal, qaqortoq

01402448. PostkortKalaallit titartagaat nangeqat-taartut IIBuuarsikkut

Akia: DKK 6,00

Titartakkat KalaallitNunaanneersut frimærkisut

POST Greenland-ip frimærkinik titartakkanik Ka-laallit Nunaanneersunik saqqummerseqattagaanni nutaamerpaat tassaapput Robert Holmene-p titartagai „Buuarsikkut”, 1. maj. 2001 saqqummersut. Robert Hol-mene-p frimærkiliaani kusanartumi, quianartunngorlu-gu takutinneqarpoq, silaannaap kissakkiartornerata Kalaallit Nunaannut kingunerisa ilai. Robert Holmenep quianartunngorlugit titartartagai „Buuarsikkut” Nuuk Ugeavis-imi 2000-imi saqqummertalerput. Ullumikkut titartakkat Sermitsiami, Kalaallit Nunaanni aviisit an-nersaasa ilaanni aalajangersimasumik saqqummersin-neqartarput.

„Buuarsikkut”-ni Kalaallit Nunaanni ulluinnarni inuunermi pisartut annertuut annikitsullu quianar-

tunngorlugit takutinneqartarput. Aammattaq ti-tartaasartup Kalaallit Nunaanni allanngoriaattaasartut tappiffigai. Robert Holmene aperineqarami titartaasar-toq kina nuannarineruneraa, ingerlaannaq amerika-mioq titartaasartoq Gary Larson taava. Taassuma ti-tartartagai qallunaatut ateqarput „Langt ude”, tassalu „Ungasissumi”. „Buuarsikkut” aamma Kalaallit Nunaa-ta avataani nuannarineqarluarput.

Buuarsikkut internetikkuttakuneqarsinnaapput.Takuuk: www.sermitsiaq.ag/gal-leri/buuarsikkut imal. Facebook-ikkut. Ujaruk: Buuarsikkut.