ONCOLOGISCHE

REVALIDATIE In de klinische hematologische

setting

Ineke Verhallen - Oncologieverpleegkundige Hematologie UMC Utrecht

INHOUD PRESENTATIE

Inleiding

Richtlijn Oncologische Revalidatie

Problemen in de praktijk

Mogelijkheden

Verpleegkundige vs Fysiotherapeut

Take Home Message

INLEIDING

Bewegen is in elke fase van een oncologische ziektebeeld

mogelijk

Bewegen is gunstig voor de patiënt, heeft positieve invloed op

fysiek, psychisch, sociaal, maatschappelijk functioneren

Hematologische patiënt:

8% hematologie

Relatief lange klinische periodes

Intensieve behandeling

INVLOED VAN BEWEGEN

Bewegen

Voeding

Fysiek

Mentaal

Gedrag Orgaan

systeme

n

Gewich

t

Gezon

dheid

Gezonde

energiebalan

s

- Hart

- Vaten

- Longen

- Lever

- Darmen

- Afweersystee

m

RICHTLIJN ONCOLOGISCHE

REVALIDATIE

Tijdens en na curatieve behandeling en tijdens palliatieve fase

Fysieke, Psychische en Sociale revalidatie

60% tot 96% van de patiënten heeft vermoeidheidsklachten

Niet gericht op de klinische fase

Trainen vs inspanning

PROBLEMEN IN DE PRAKTIJK

Beleid

Omgeving

Sociale factoren

Individuele factoren

Motivatie van de patiënt

MOTIVATIE – SENSE OF CONTROL

Perceptie van controle (sense of control)

“De gedachten of verwachtingen over de mate waarin acties die je

onderneemt kunnen leiden tot het gewenste resultaat.”

Een verlies of tekort aan ‘sense of control’ = verminderde

motivatie om te gaan bewegen

Hoger opgeleid = meer bewegen

MOTIVATIE IS VERANDERBAAR

Intrinsieke motivatie

patiënt vindt bewegen zélf belangrijk en heeft een doel

Extrinsieke motivatie

je overtuigt de patiënt dat bewegen goed voor hem is

INDIVIDUELE FACTOREN

Goede voornemens maar...

AMOTIVATIE Het interesseert mij niet.

GECONTROLEERDE MOTIVATIE (externe) Ik moet van ...

GECONTROLEERDE MOTIVATIE (geïntrojecteerd) Anders voel ik me schuldig.

AUTONOME MOTIVATIE (geïdentificeerd) Zo bereik ik mijn doelen.

AUTONOME MOTIVATIE (geïntegreerd) Het drukt uit wie ik ben.

AUTONOME MOTIVATIE (intrinsiek) Ik doe het graag op zich!

- +

Hoe meer intrinsieke motivatie (“willen” bewegen), hoe groter de kans dat het gedrag op lange termijn wordt volgehouden!

“moeten” bewegen “willen” bewegen

Kwaliteitscontinuüm van motivatie (Deci & Ryan, 2000)

INDIVIDUELE FACTOREN

Persoon ziet totaal geen nut om te

bewegen

Persoon gaat bewegen omwille van een beloning of schuldgevoel

Persoon gaat bewegen vanuit een persoonlijke overtuiging of omdat

de activiteit gewoon leuk en uitdagend is.

Reporter: “Why are you doing all that running for no reason?” Forrest Gump: “I just felt like running”

MOGELIJKHEDEN

Adviezen en voorlichting

Infrastructuur en materialen

Omgeving

Voorlichtingsmateriaal

(PID, folder, infotainment)

Scholing verpleegkundigen

VOORBEELD BEWEEGPLAN

Hoe komt je tot meer “intrinsieke” motivatie?

Ondersteuning van de drie (psychologische) basisbehoeften (ABC)

Autonomie: een gevoel van vrijheid en keuze

VerBondenheid : positieve sociale relaties hebben

Competentie: het gevoel iets goed te kunnen

INDIVIDUELE FACTOREN

VERPLEEGKUNDIGE VS

FYSIOTHERAPEUT

De verpleegkundige speelt een grote rol bij het motiveren van de

patiënt

Fysiotherapeut speelt een rol bij beweegproblemen

Samenwerking

TAKE HOME MESSAGE

Oncologische Revalidatie noodzakelijk tijdens de klinische fase

Er bestaat geen standaard beweegadvies voor patiënten

Individueel beweegplan

Randvoorwaarden

Motivatie

Improvisatie

Emailadres: i.verhallen@umcutrecht.nl

VRAGEN?

LITERATUUR Bobbert, M., Osse, J., Savelberg, H.H.C.M., Buiter, B. (2012). Bewegen doet leven: Hoe

bewegen onze gezondheid beïnvloedt. Stichting bio- wetenschappen en maatschappij.

Backer, d. I., Schep, G., Vreugdenhil, G., Donker, F., Dam, M., & Breda, v. E. (2004). Vermoeidheid na chemotherapie, eerste effecten van een gecombineerd kracht- en duurtrainingsprogramma op de fysieke capaciteit. Medisch Journaal , 33 (4).

Battaglini, C., Hackney, A., Garcia, R., Evans, E., Groff, D., & Shea, T. (2009 йил 2-6). The effects of an exercise program in leukemia patients. Integr Cancer Ther. , pp. 130-138.

Chang, P., Lai, Y., Shun, S., Lin, L., Chen, M., Yang, Y., et al. (2008). Effects of a walking intervention on fatigue-related experiences of hospitalized acute myelogenous leukemia patients undergoing chemotherapy: a randomized controlled trial. J Pain Symptom Manage , 35, 524-34.

Dimeo, F. C., Stieglitz, R.-D., Novelli-Fischer, U., Fetscher, S., & Keul, J. (2008). Effects of Physical Activity on the Fatigue and Psychologic Status of Cancer Patients during Chemotherapy. Cancer , 10 (85).

Elter, T., Stipanov, M., Heuser, E., Bergwelt, v. M., Bloch, W., Hallek, M., et al. (2011). Is physical exercise possible in patients with critical cytopenia undergoing intensive chemotherapy for acute leukaemia or aggressive lymphoma. Department of Hematology and Oncology, University of Cologne, Cologne, Germany .

Escalante, C. P., & Manzullo, E. F. (2009). Cancer-Related Fatigue: The Approach and Treatment. J Gen Intern Med (24), 412-6.

Haren van IE, T. H.-v., Haren, v. I., Timmerman, H., Potting, C., Blijlevens, N., Staal, J., et al. (2011). Physical Exercise for Patients Undergoing Hematopoietic Stem Cell Transplantation: Systematic Review and Meta-Analyses of Randomized Controlled Trials. Scientific Institute for Quality of Healthcare (IQ Healthcare), Radboud University Nijmegen Medical Centre, Nijmegen, the Netherlands.

LITERATUUR IKNL. (2014). Integraal Kankercentrum Nederland. From http://www.iknl.nl

Integraal Kankercentrum Nederland. (sd). Opgeroepen op 2014, van http://www.cijfersoverkanker.nl

Jarden, M., Baadsgaard, M., & Hovgaard, D. (2009). A randomized trial on the effect of a multimodal intervention on physical capacity, functional performance and quality of life in adult patients undergoing allogeneic SCT. Bone Marrow Transplant , 43 (9), 725-737.

Jarden, M., Nelausen, K., & Hovgaard, D. (2009). The Effect of a Multimodal Intervention on Treatment-Related Symptoms in Patients Undergoing Hematopoietic Stem Cell Transplantation: A Randomized Controlled Trial. J Pain Symptom Manag , 38 (2), 174-190.

Koninklijk Nederlands Genootschap voor Fysiotherapie. (sd). Opgeroepen op 2013, van KNGF-standaard, Beweeginterventie Oncologie: www.fysionet.nl/kngf-standaard-beweeginterventie-oncologie.pdf

Merendonk, van, S., Hulsenboom, M. Motivatie, de sleutel tot verandering (2012). Fysiopraxis februari 2012.

Mishra, S., Schrerer, R., Snyder, C., Geigle, P., Berlanstein, D., & Topaloglu, O. (2012). Exercise interventions on health-related quality of life for people with cancer during active treatment. University of New Mexico, Albuquerque, NM,USA.

Paul, K. (2011). Rehabilitation and exercise considerations in hematologic malignancies. Am J Phys Rehabil , 90 (5 Suppl 1), S88-94.

Stuiver, M., Wittink, H., Velthuis, M., Kool, N., & Jongert, W. (2011). Beweeginterventie Oncologie. Houten: Koninklijk Genootschap voor Fysiotherapie.

Wiskemann, J., & Huber, G. (2008). Physical exercise as adjuvant therapy for patients undergoing hematopoietic stem cell transplantation. Bone Marrow Transplant , 4 (41), 321-329.