Το Εργαστήριο του Σχεδίου με την σημερινή του δομή, ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2010, όπου και το ανέλαβα. Στα τέσσερα αυτά χρόνια εκτός των άλλων, πραγματοποιήθηκαν διάφορες εκθέσεις με τους φοιτητές, με σημαντικότερη την ομαδική έκθεση: Το Θύμα και ο Θύτης (2012), όπου συμμετείχαν 23 φοιτητές από το Εργαστήριο και πέντε φοιτήτριες του Θεωρητικού Τμήματος σπουδών της ΑΣΚΤ, οι οποίες επιμελήθηκαν τα κείμενα της έκθεσης. Τα κείμενα δημοσιεύθηκαν στον κατάλογο που εκδόθηκε.

Έχοντας στο παρελθόν μία βιωματική εμπειρία εικαστικής μεταφοράς μνήμης, στην αποτυχημένη μου προσπάθεια να υλοποιήσω ανάμνηση, αναρωτήθηκα σε σχέση με το τότε, πόσο έχουμε επηρεαστεί από την χρήση της ψηφιακής μνήμης;Ατονεί η φυσική μας μνήμη;Γίνονται οι αναμνήσεις μας πιο ρεαλιστικές, άρα και ταυτόχρονα λιγότερο πραγματικές, λιγότερο προσωπικές, λιγότερο εικαστικές;Η εικόνα του παρελθόντος είναι ούτως ή άλλως παραποιημένη. Κάτι που είναι ρεαλιστικό στην εποχή του, κατόπιν γίνεται αφαιρετικό.Πόσο έτοιμοι είμαστε σήμερα να αντεπεξέλθουμε την απώλεια μιας φωτογραφικής εικόνας, οκνοί όντες στο να κατανοήσουμε αυτό που συμβαίνει πραγματικά μπροστά στα μάτια μας;

Με αυτές τις αναπάντητες σκέψεις και με παρακαταθήκη την προηγούμενη έκθεση, το Εργαστήριο του Σχεδίου, επαναλαμβάνει το εγχείρημα της συνεργασίας, με την έκθεση Εικαστική και Ψηφιακή Μνήμη, πιο οργανωμένα αυτή την φορά, με την συνεργασία όχι μόνον φοιτητών αλλά και καθηγητών του Θεωρητικού Τμήματος Σπουδών της ΑΣΚΤ, και συγκεκριμένα με το Μάθημα Ιστορίας και Θεωρίας της Κριτικής της Τέχνης και τον καθηγητή κ Κώστα Ιωαννίδη.

Πιστεύω ότι η ουσιαστική συνεργασία εικαστικών και θεωρητικών φοιτητών, ανέδειξε με τον καλύτερο δυνατόν τρόπο, όχι μόνο το θεωρητικό υπόβαθρο των έργων, αλλά και την εικαστικότητα των κειμένων.

Γιώργος ΚαζάζηςΑναπληρωτής Καθηγητής

Τμήμα Εικαστικών Τεχνών, ΑΣΚΤ

Εργαστήριο Σχεδίου

Η συνεργασία μεταξύ των φοιτητών του Μαθήματος Σχεδίου του Εικαστικού Τμήματος και φοιτητών του Μαθήματος Ιστορίας και Θεωρίας της Κριτικής της Τέχνης, του Τμήματος Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης της ΑΣΚΤ, πάνω στην προετοιμασία της παρούσας έκθεσης, αποτέλεσε ένα ενδιαφέρον πείραμα. Έδωσε πρώτα πρώτα σε όλους, καλλιτέχνες και θεωρητικούς, μια (πρώτη) ευκαιρία να εκτεθούν. Σε αντίθεση δε με αυτό που συμβαίνει στις περισσότερες περιπτώσεις, έγινε προσπάθεια να διασφαλιστεί μια ισότιμη συνύπαρξη των δύο στην όλη περιπέτεια της έκθεσης. Απόδειξη ότι τούτο λειτούργησε αρκετά καλά είναι το γεγονός ότι η μορφή του συνοδευτικού κειμένου απέχει πολύ από την ομοιομορφία. Ακόμη και θεωρητικοί που συνεργάστηκαν με περισσότερους από έναν καλλιτέχνες προσάρμοσαν τη γραφή τους στο σώμα του έργου κατόπιν της επαφής μ’ αυτό και με τον δημιουργό του. Γι’ αυτό και στον κατάλογο θα βρει κανείς κείμενα που μιλούν και τα ίδια ένα καλλιτεχνικό ιδίωμα, πορεύονται παράλληλα με τα εικαστικά έργα, καθώς και άλλα που τέμνονται μ’ αυτά επιχειρώντας να τα αναλύσουν. Κείμενα με έκταση τέτοια που επιτρέπει την έκθεση ενός επιχειρήματος και άλλα που αρνούνται να το πράξουν αυτό και λειτουργούν πιο πολύ ως αφορισμοί, σπαράγματα. Σε κάθε περίπτωση πάντως οι αφορμές για σκέψη είναι πολλές. Όχι μόνο πάνω στο θέμα της έκθεσης αλλά (πιο πολύ ίσως) πάνω στο ζήτημα της γόνιμης συνεργασίας-συνύπαρξης δύο γειτόνων του κόσμου της τέχνης.

Κώστας ΙωαννίδηςΕπίκουρος Καθηγητής

Τμήμα Θεωρίας και Ιστορίας της Τέχνης, ΑΣΚΤ

Μάθημα Ιστορίας και Θεωρίας της Κριτικής της Τέχνης

Ο Γιώργος Ασημίδης με το ολιγόλεπτο αυτό video εκφράζει τον προβληματισμό του για την έκρηξη καταγραφής της καθημερινότητας που προκάλεσαν τα οικονομικά μέσα ψηφιακής αποθήκευσης, οι υπηρεσίες cloud, η ενσωμάτωση ποιοτικών καμερών σε κινητά τηλέφωνα και άλλα παρόμοια. Ο καλλιτέχνης θεωρεί ότι η πραγματικότητα ηθελημένα ή ασύνειδα καταγράφεται μέσω ενός παραμορφωτικού φακού και η καταγραφή αυτή συντελεί -μαζί με μια πληθώρα άλλων παραγόντων- στη στρεβλή απόδοση του κόσμου. Στο ψηφια κό αυτό έργο παρουσιάζεται ένας πλίνθος χώματος να λιώνει με τη ρίψη νερού. Το χώμα διατηρεί τις ιδιότητες που είχε, όταν βρισκόταν στη φύση, ωστόσο η ανθρώπινη παρέμβαση έχει διαφοροποιήσει την αρχική- φυσική του εικόνα. Με το λιώσιμο του χωμάτινου πλίνθου και τη μεταμόρφωση του σε λάσπη ο δημιουργός αποσκοπεί στο να αναπαραστήσει τη σχέση της ψηφιακής μνήμης - την οποία αντιμετωπίζει ως συγκεκριμένη, σταθερή και αμετάβλητη- και της φυσικής, μιας μνήμης μεταβλητής με όρια ρευστά και δυσδιάκριτα. Ωστόσο ψηφιακή και φυσική μνήμη έχουν κοινό παρονομαστή. Α-ληθεύει εκείνο που δεν θέλουμε να χαθεί, αυτό που αξίζει να διασωθεί. Η μνήμη μας «αυθαιρετεί», όπως αυθαιρετεί και όποιος βρίσκεται πίσω από την ψηφιακή κάμερα, και κατασκευάζει κατά το δοκούν καταστάσεις και γεγονότα, ενώ παράλληλα φροντίζει να «ξεχάσει» άλλα. Σε μια δεύτερη ανάγνωση ο χωμάτινος πλίνθος - που φαινομενικά δίνει την εντύπωση συμπαγούς όγκου- παραπέμπει σε ένα κοινωνικό ασυνείδητο, όπου εδράζεται η μνήμη της φυλής και των προγόνων. Αρκεί μια δύναμη, μια στοχευμένη ρίψη νερού -και αυτή όχι με ένταση ούτε με ορμή- για να επέλθει η διάβρωση. Ο μονότονος ήχος του νερού – παρών σε όλο το video- υποβάλλει ότι η διάβρωση επέρχεται σταθερά, καθώς ο χρόνος κυλάει και ρωγμές δημιουργούνται «ανεπαισθήτως». Το συλλογικό ασυνείδητο κατατέμνεται. Ένα πιο κοντινό πλάνο, μια πιο εντελεχής ματιά δείχνει την ανομοιογένεια στοιχείων που το συγκροτούν, στοιχείων που δε δρουν ως μονάδες αλλά συμφύρονται σε μάζα. Κομμάτι κομμάτι έρχεται η αποδόμηση, η διάλυση. Κάποια στοιχεία γίνονται τέλμα, κάποια άλλα σχηματίζουν μια αργά κινούμενη λάσπη που η ροή της σπάει τα όρια του πλαισίου. Το φόντο, ένα απλό χαρτί, συμπαρασύρεται και μετασχηματίζεται επίσης. Τα όρια του γίνονται ρευστά και ακαθόριστα κάτω από την επίδραση μιας δύναμης φθοροποιού. Το έργο τελειώνει απότομα και αφήνει τα ερωτήματα ανοιχτά και εκκρεμή. Δεν υπάρχει μνήμη έξω από τον κοινωνικό χωρόχρονο – που στο έργο παρουσιάζεται εμφαντικά απροσδιόριστος. Αυτός εμπλέκεται με τον ατομικά βιωμένο χρόνο, ώστε καθένας να ανασύρει τις πολύτιμες αναμνήσεις του. Η αποδόμηση του συλλογικού καταδικάζει τον άνθρωπο στη λήθη ή είναι η αρχή για μια πορεία προς την ελευθερία έστω μοναχική;

Γιώργος Ασημίδης

Κυριακή Πετρίτση

Video still από video διάρκειας 8’:10’’, 2014

Δημιουργώντας Αναμνήσεις

Κωδικοποίηση, αποθήκευση, ανάκτηση. Σύμφωνα με την επιστήμη της ψυχολογίας, μνήμη είναι η διαδικασία η οποία διαχειρίζεται πληροφορίες μέσω των παραπάνω τριών λειτουργιών. Όλοι μας κωδικοποιούμε τις πληροφορίες βάσει αναπαραστάσεων της επιλογής μας με σκοπό την αποθήκευση τους αλλά και τη δυνατότητα ανάκτησής τους ανά πάσα στιγμή. Η Αθηνά Βελούδου, στο έργο της ‘’Creating Memories’’ (2013), κωδικοποιεί γεγονότα της «προϊστορίας» της με σκοπό να τα οικειοποιηθεί αρχικά και έπειτα να τα αποθηκεύσει ως αναμνήσεις. Επιλέγει να επεξεργαστεί εικόνες-θραύσματα ενός συγγενή της που δεν γνώρισε ποτέ και να αγγίξει μέσω αυτής της διαδικασίας εποχές και ανθρώπους που υπήρξαν πριν απ’ αυτήν. Αναζητά μία σύνδεση με ένα άγνωστο για εκείνη παρελθόν και δημιουργεί τη δική της ιδέα γύρω από όσα οι φωτογραφίες αυτές απεικονίζουν. Υπό την μορφή κολάζ, η ιδέα της για τον κόσμο του παρελθόντος μετατρέπεται σε κώδικα, χάρη στον οποίο θα μπορέσει να αποτυπωθεί μέσω της διαδικασίας της μνήμης και να ανακτηθεί στο μέλλον ως αν είχε βιώσει η ίδια τον κόσμο αυτό.

Αθηνά Βελούδου

Καλλιόπη Χαλούβα

Creating Memories, μικτή τεχνική σε χαρτί, φωτογραφία, διαστάσεις μεταβλητές, 2013

Μέσω της οπτικής αναπαράστασης των αρχειοθετημένων δεδομένων που εμφανίζονται με ψηφιακή μορφή, αναδεικνύεται η δυνατότητα της ψηφιακής μνήμης να αποθηκεύει τις πληροφορίες αναζήτησης πέρα από τον έλεγχο του υποκειμένου και κατά συνέπεια αυτό θέτει μια σειρά ερωτημάτων και προβληματισμών. Η φυσική μνήμη αποτελεί τη μορφοποιημένη από αυτογενείς παράγοντες πεποίθησή μας για το παρελθόν που προκύπτει μέσα από μια διαδικασία αυτοματοποιημένης επιλογής. Η ψηφιακή μνήμη ανακαλεί το αυτούσιο παρελθόν, ανεπεξέργαστο από πλευράς υποκειμένου. Ο ρόλος του χρήστη/υποκειμένου/καλλιτέχνη είναι κρίσιμος στο σημείο αυτό : καλείται να καθορίσει και να θέσει σε λειτουργία μια διαδικασία αμιγώς αυτοματοποιημένης επιλογής και διαγραφής της μνήμης. Αυτό πετυχαίνει στο έργο της η καλλιτέχνιδα Κυριακή Γονή. Η φυσική επιλογή του ανθρώπινου νου μετασχηματίζεται σε μια τεχνητή, ανεξέλεγκτη και τυχαία επιλογή μιας υπολογιστικής μηχανής κατόπιν της ανθρώπινης εντολής. Ταυτόχρονα μέσα από τη διαδικασία αυτή παρακολουθούμε τα στοιχεία που πρωτογενώς έχουν αναδυθεί από το νου, στη συνέχεια έχουν καταγραφεί και αρχειοθετηθεί σε ψηφιακή μνήμη και κατόπιν διαγράφονται ως τέτοια, να ανασυντάσσονται και να επανεντάσσονται σε ένα τόπο οικείο και προσωπικό, ο οποίος εξ’αρχής τα παρήγαγε.Η μορφή των στοιχείων αυτών είναι τελικώς σχετική και μεταβαλλόμενη και το περιεχόμενό της κωδικοποιημένο με τρόπο που μετέχει της διαδικασίας εικονοποιΐας της ανθρώπινης μνήμης. Η πορεία είναι κυκλική και γίνεται φανερό πως το τερματικό συμπίπτει με το σημείο εκκίνησης το οποίο δεν είναι άλλο από τον ανθρώπινο νου.

Κυριακή Γονή

Μαρία Δεληθανάση

Διαδικασία διαγραφής, διαδραστικό διαδικτυακό έργο διάρκειας ενός έτους, προβολή, διαστάσεις μεταβλητές, 2014 / Only you can see my history, προβολή σε υπολογιστή με camera, 2014

Collage σε χαρτί, 2013

Κάτια Καρβέλη

Μεριντόνα Γκέγκα

Η φωτογραφία στο έργο της Κάτιας Καρβέλη εμφανίζεται ως εικαστικό υλικό μίας σύνθεσης, στην οποία η καλλιτέχνης, μέσα από τη δράση της, επιθυμεί να ανασυνθέσει μιαν ανάμνηση επεμβαίνοντας στη σύνθεση της αίσθησης που αυτή έχει αφήσει.

Δεν Περνάς Περνας, Video still από video διάρκειας 5’:30’’, 2014

Μοτίβα διαφορετικών τόπων και χρόνων εξελίσσονται σταδιακά, μέσα από μία διαδικασία επεξεργασίας και επανασύνθεσης, σε μία νέα πραγματικότητα.Ένα ζωγραφικό κολάζ αποκαλύπτει μία προοπτική, που είναι αποτέλεσμα διάσπασης και ένωσης συγχρόνως. Ξεκάθαρα και αιχμηρά τμήματα μνήμης, συναντούν τα θολά και ακαθόριστα, για να μετατραπούν σε έδρες μίας νέας ανορθόδοξης αρχιτεκτονικής.Η τέταρτη διάσταση συμπλέκεται με τις άλλες τρεις σε έναν θορυβώδη εναγκαλισμό, και γίνεται και αυτή με τη σειρά της εργαλείο της εικαστικού, θεμελιώνοντας ένα περιβάλλον τόσο δυναμικό και παράλογο όσο και τα υπόλοιπα στοιχεία που το αποτελούν. Στην βάση της πόλης, μία ζωντανή μορφή. Φέρει το φορτίο της; Τρέπεται σε φυγή; Ή βρίσκει καταφύγιο σ ‘αυτήν; Ψηλά, μία αντίρροπη δύναμη, ξεκινά να αποσπά ένα κομμάτι της σύνθεσης, εντείνοντας μια αίσθηση κατάρρευσης και αγωνίας. Κυρίαρχο ρόλο δεν παίζει η ακριβής αναπαράσταση μιας σκηνής του παρελθόντος, αλλά η ανάκληση της ατμόσφαιρας. H συγκινησιακή κατάσταση αποτελεί και το σημαντικότερο ‘χρώμα’.Η μνήμη, το μη αναστρέψιμο και άκαμπτο δεδομένο, για την Κυριακή Κολυμπάρη λειτουργεί εδώ ως ο προμηθευτής υλικού για την γέννηση ενός περιβάλλοντος πλαστικού, πολύπλοκου, οικείου και αγνώστου ταυτόχρονα.

Μαρία Δεληθανάση

Κική Κολυμπάρη

Crazy hen plays jenga again, ακρυκλικό σε καμβά, 120x100 εκ, 2014

Γιώργος Κοντονικολάου

Μεριντόνα Γκέγκα

Αρχέτυπα II, Εγκατάσταση, 2014 (το εικονιζόμενο έργο είναι μέρος της εγκατάστασης)

Τα Αρχέτυπα είναι οπτικά σύμβολα ή ενεργητικά αποτυπώματα της ψυχής μας, κάτι σαν έμφυτες νεφελώδεις μορφές. Μερικά είναι εύκολα κατανοητά, ενώ άλλα προωθούν, υποσυνείδητα, μηνύματα που μπορούν να μας βοηθήσουν να ενεργοποιήσουμε τη μνήμη μας. Πρόκειται για ένα συνειρμό συμβόλων που λαμβάνονται σε διαφορετικές συχνότητες της σκέψης και συνδέονται μεταξύ τους με το συλλογικό ασυνείδητο, με τελικό αποτέλεσμα τη διαμόρφωση μιας ξεχωριστής ψυχοσύνθεσης για τον καθένα.

Αρχέτυπα II, Εγκατάσταση, 2014 (το εικονιζόμενο έργο είναι προσχέδιο για την εγκατάσταση)

«Οι άνθρωποι βασίζουν τις μνήμες τους στις εικόνες και ιδιαίτερα τις φωτογραφίες. Το πρόβλημα δεν έγκειται στο ότι θυμούνται μέσα από τις φωτογραφίες, αλλά ότι θα θυμούνται μόνο τις φωτογραφίες…» (Susan Sontag, On Photography, 1977).

Η φωτογραφική εικόνα λειτουργεί σαν έκλειψη άλλων μορφών συνεννόησης και θύμησης. Ιδιαίτερα στην ψηφιακή υπερκατανάλωση που βιώνουμε, οι φωτογραφίες είναι τεμαχισμένος χωροχρόνος, αποθηκευμένος σε καταχωρητές, σε usb, σε ram, σε εξωτερικούς σκληρούς δίσκους. Αποθηκεύουμε τον χωροχρόνο μας, χωρίς να τον βιώνουμε, στοιβάζουμε την ψηφιακή απόδοση της πραγματικότητας μας. Ζούμε την στιγμή μέσα από την φωτογραφία ή για την φωτογραφία, αδυνατώντας να ζήσουμε την στιγμή για την ίδια την στιγμή. Τα συναισθήματα μας, τα χαμόγελά μας, οι παρέες μετατρέπονται σε ψηφιακό αποτύπωμα σε μια μνήμη RAM. Τα χρησιμοποιούμε σε μια ανελέητη ψηφοθηρία αυτοεπιβεβαίωσης (like, tweet), αποθηκεύουμε την ουσία της ύπαρξής μας και κρατάμε τις αποστάσεις μας από αυτήν. Η Ελένη Κορδαλή μέσα από το έργο της παρουσιάζει μια διαδικασία επαναφοράς της μνήμης και της ουσίας. Μέσα από την προσωπική της εμπειρία χρήσης του ψηφιακού της αρχείου μας παρουσιάζει το έργο supernova. Στο έργο της

αποτυπώνεται η διαδρομή –από την ψηφιακή στην εικαστική μνήμη. Αρχικά εκτυπώνει φωτογραφίες δίνοντας τους υλική υπόσταση. Παράλληλα αλλοτριώνει αυτή την υλική τους υπόσταση κάνοντας τες μικρά κομμάτια, διαλύοντας το αποτυπωμένο στιγμιότυπο της ύπαρξή της σε παράλληλα σύμπαντα. Έπειτα επιλέγει η ίδια τις ασυνεχείς στιγμές οι οποίες όταν συγκολλούνται δημιουργούν ένα νέο σύμπαν, ένα νέο χωροχρόνο. Δεν την αφορά η απεικόνιση αλλά η ουσία του χρόνου και της μνήμης. Έτσι μετουσιώνει τη χάρτινη ύλη σε οργανική ενότητα άλλου υλικού – πανί, δέρμα- το οποίο κόβει σε κομμάτια και επιλέγει τον τρόπο συρραφής τους. Ράβει κομμάτι – κομμάτι το δικό της στιγμιότυπο, το δικό της βίωμα, τα δικά της πρόσωπα, τα δικά της χρώματα και σκέψεις, παρουσιάζοντας τον ανελέητο χρόνο –κλωστή –κλωστή πέρα από οποιαδήποτε συγκεκριμενοποίηση. Σε αυτό το ανεικονικό έργο, χειρονομιακή κατάθεση αμέτρητων απεικονίσεων η καλλιτέχνης δημιουργεί τη δική της συλλογή αναμνήσεων επαναπροσδιορίζοντας την έννοια της μνήμης.

Χαρά Δημητροπούλου

Ελένη Κορδαλή

Supernova, κλωστή σε κάμποτο, 220x140 εκ, 2014

Μια αφήγηση

Μέρη στα οποία θα βρεις αναμνήσεις:τα ημερολόγια, τα σημειωματάρια, τα τετράδια για σκίτσατα ντουλάπια, τα ράφια (με βιβλία ή χωρίς)αυτή η γωνία και η άλλη γωνίαμέσα στο πιάτο της σούπας και μέσα στην ψωμιέραπάνω στους άλλους ανθρώπους.

Τώρα που τα θυμάμαι όλαόχι, αυτό ήταν ψέμα, δεν γίνεται να τα θυμάμαι ποτέ όλαθυμάσαι και συ κάποια για μέναΤώρα που καταλαβαίνω πού να βρω τις μνήμες και μαζεύω τα κομμάτιαθυμάμαι ότι με είχες προειδοποιήσει“θα βρίσκεις τις αναμνήσεις σου παντού”, είχες πει και ήπιες μια γουλιά νερό.“δεν είναι ευχή ή κατάρα, είναι απλά η πραγματικότητα”.μια παρεμβολή - “πάλι παρεμβολές;”, είπες μόλις κατάπιες. “δε θα πάρεις ποτέ τον εαυτό σου στα σοβαρά;”“θα έπρεπε;”-τέλος παρεμβολής.

Αναρωτιέμαι τι αιφνιδιάζει τους άλλους ανθρώπους με τις αναμνήσεις τους.τα δέντρα - οι σκάλες - μια σοκολάταΑναρωτιέμαι αν χτίσω κάτι, αν κάτι κατασκευάσωθα έρθει κάποιος και θα πει αν κάτι του θύμισε;Αν χτίσει κάτι κάποιος άλλοςεγώ θα του έλεγα;Αν έλεγα θα το έλεγα σαν μια ιστορίαΙστορία παιδικής ηλικίας ή ιστορία απ’ το μυαλό μου,με αρχή, μέση, τέλος και ανάπτυξη των χαρακτήρωνμε σχήματα λόγου:η παρομοίωση, η μεταφορά - το σχήμα συναισθησίας - το συναίσθημα.

Δημήτρης Κριτσωτάκης

Γεωργία Ζάχαρη

Όταν Ακούω Παξιμάδια Σκληρά Θυμάμαι Εσένα, μαρκαδόροι σε χαρτί, 30x42 εκ, 2014

3 σημειώσεις

/

14:11, 37 ◦C, στη βεράνταΚοιτάζαμε το δέντρο μπροστά από την απέναντι πολυκατοικία. Δοκίμασες διάφορες νοητικές διαδικασίες προσδιορισμού του δέντρου έξω από το «δέντρο». Προσπάθησες να ξυπνήσεις τη νοητική εικόνα και τη γραπτή φωνή και να το δεις και να τ’ ακούσεις για πρώτη φορά. Και τότε σε διέκοψα ρωτώντας σε ποια είναι η απόσταση που σε χωρίζει από το τραπέζι που βρισκόταν μπροστά μας. Με κοίταξες μ’ απορία. Έπειτα χωρίς σκέψη κατέδειξες την απόσταση με βεβαιότητα. Τα δύο άκρα του άξονά σου ήταν το σημείο των ματιών σου και η επιφάνεια του τραπεζιού. Σκύβω και κοιτάζω τα πέλματά σου ενώ τα ξεκούραζες στη βάση του τραπεζιού.

/

Συγκεντρωθήκαμε γύρω από τη φωτιάΑρχίσαμε να περπατάμε με τα γυμνά μας ποδια ολόγυρα και τα πόδια μας έγιναν μαύρα και τα γόνατά μας γίνανε μαύρα και τότε κοιτάξαμε και τις παλάμες μας και είδαμε ότι και αυτές γίνανε μαύρες και οι ώμοι επίσηςΣτραφήκαμε προς τη φωτιά μας μα

αυτή δεν υπήρχε Μια τρύπα στην εστία απύθμενηΠλησιάσαμε και άλλο στο κέντρο του κύκλουΉταν ζεστά. Ξαπλώσαμε και κοιμηθήκαμε.

Ξυπνησα ενα, πολλαπλό, ακατονόμαστο, μη διακρίσιμο, σώμα, με το σώμα μου, με το σώμα σου, με το σωμα εκτός, επέκεινα του είναι, συμβάν.Και τότε από όλες τις πλευρές ανοίχτηκε ένας άπειρος χώρος,Όταν τα άτομα αναρίθμητα στον αριθμό και χωρίς όριαΣτροβιλίζονταν προς κάθε κατεύθυνση μιας αιώνιας κίνησης1

Και εκείνη ήταν η στιγμή που η ύπαρξή μου δεν κατάφερε να στοιχηθεί πια μέσω μιας βίας. Μιας χωροχρονικής κοπής. Δεν πλανεύτηκα κόβοντας τον χρόνο εισερχόμενη με το είναι μου στο παρόν. Έγινα ο χρόνος

/

(κι αν ατενίσεις την άβυσσο,και η άβυσσος θα σε ατενίσει)2

1Λουκρήτιος 2Νίτσε

Κατερίνα Κωστή

Αναστασία Λάμπρου

Μαξιλάρι, ακρυλικό σε σεντόνι, 150x180x30 εκ, 2014

Η Άντρη Λαζάρου ξεκίνησε την συγκεκριμένη δράση το 2013 και εντάσσεται στην γενικότερη κατεύθυνση που ακολουθεί ανάμεσα στην επιτέλεση (performance) και την εννοιολογική τέχνη. Πρόκειται για ένα έργο εν εξελίξει, όπου η καλλιτέχνις εξερευνά τις ανθρώπινες συμπεριφορές μέσω της οπτικής επαφής και της σωματικής αλληλεπίδρασης που αναπτύσσει με τον κόσμο. Με τη στάση του σώματος ορίζει το πεδίο δράσης της στο δημόσιο χώρο, ενώ παράλληλα επιζητά την διαπροσωπική επικοινωνία. Επιβάλλοντας την οπτική επαφή δομεί μια επικοινωνία που δεν βασίζεται στη γλώσσα, αλλά στη δύναμη του βλέμματος. Η ίδια ηχογραφεί κρυφά, ενώ κάποιος τρίτος φωτογραφίζει από απόσταση. Ο κόσμος γίνεται «αντικείμενο παρακολούθησης».Στην προσπάθεια της να προσσεγίσει τον άλλον ως «βουβός» πομπός γίνεται δέκτης ποικίλλων αντιδράσεων. Η αμηχανία είναι έντονη. Ο άλλος νιώθει ότι εκτίθεται, ακόμη και ότι απειλείται, καθώς η οπτική επαφή τείνει να σχετίζεται με την οικειότητα, την αμεσότητα και τη συμπάθεια. Τα σύνορα μεταξύ ιδιωτικού και δημοσίου χώρου «παραβιάζονται». Οι αποστάσεις του σώματος που χτίζει ο καθένας προς αποφυγήν επαφής, αποσταθεροποιούνται.Σε μία κοινωνία που βασίζει τα θεμέλια της στον λόγο, η σχέση που επιδιώκει να αναπτύξει η καλλιτέχνις αποτελεί στοιχείο ανοίκειο, όχι όμως και επουσιώδες. Η αλληλεπίδραση, όταν είναι αμοιβαία, εκκινεί μια σχέση. Ο καθένας πλάθει έναν ρόλο. Πομπός και δέκτης ασκούν επιρροή στα συναισθήματα και τις σωματικές καταστάσεις του συνομιλητή τουςΜετά το τέλος της περφόρμανς το καταγεγραμμένο υλικό συλλέγεται και επεξεργάζεται. Ηχητικά και φωτογραφικά ντοκουμέντα, μαζί με την προσωπική εμπειρία ενεργοποιούν τρία διαφορετικά επίπεδα μνήμης. Οπτική, ακουστική και αισθησιοκινητική μνήμη δομούν το παλίμψηστο της διαπροσωπικής επαφής.

Διασχίζουμε την αποπροσανατολιστική πόλη γρήγορα, χωρίς να εγκαταλείπουμε την μπλαζέ μας όψη ή να τροποιούμε τη διαδρομή μας ανάμεσα στα πλήθη. [Georg Simmel]

Ιωάννα Μακαβέη και Βίκυ Τσίρου

Άντρη Λαζάρου

Ας απουσιάζει η φωνή, Ψηφιακή ταμπλέτα, Κείμενο, Άλμπουμ φωτογραφιών, 30x40 εκ και 30x25 εκ, 2013

Η υλικότητα της μνήμης αποτελεί τον κύριο άξονα στο έργο της Μαρίας Μανουρά. Έχοντας ως πρώτη ύλη το προσωπικό της αρχείο από αρνητικά φιλμς η καλλιτέχνις επιχειρεί να δώσει υλική υπόσταση στις αναμνήσεις της, όχι για να εξωραΐσει πεπερασμένα γεγονότα, αλλά σχολιάζοντας με αυτόν τον τρόπο τον διακοσμητικό χαρακτήρα που λαμβάνουν οι αναμνήσεις μας στο προσωπικό μας περιβάλλον. “Μια τυπωμένη φωτογραφία ό,τι κι αν απεικονίζει, με όποια τεχνοτροπία, μένει πάντα αόρατη, δεν βλέπουμε ποτέ την ίδια παρά μόνο το ανάφορό της, στο οποίο και βρίσκεται προσκολλημένη.” Αναιρώντας αυτή τη φράση του Roland Barthes, η Μανουρά φέρνει στο προσκήνιο το προϊόν της μηχανικής καταγραφής των αναμνήσεων και το αποσπά από το καταγεγραμμένο στιγμιότυπο σε μία προσπάθεια να το ορίσει εκ νέου μέσα από μία αλλότρια μορφή, σχολιάζοντας τη διακοσμητικότητα με την οποία αντιμετωπίζουμε τις φωτογραφίες. Τα φιλμς με τη διαμεσολάβηση της εικαστικής διαδικασίας μετατρέπονται σε άνθη τα οποία στερούνται τη δυνατότητα αναπαραγωγής πολλαπλών αντιτύπων, καθώς το φιλμ αλλάζει μορφή, καταστρέφεται και μετατρέπεται σε τρισδιάστατο αντικείμενο. Με αυτόν τον τρόπο “κόβεται” το νήμα της αναπαραγωγής, τα στιγμιότυπα του παρελθόντος λαμβάνουν μοναδική υλική υπόσταση και οι αναμνήσεις ανακαλούνται πλέον όχι από μνήμης αλλά μέσω της θέασης αντικειμένων.Λουλούδια τριών διαστάσεων, τοποθετούνται επάνω σε ένα ράφι και εκτίθενται προς θέαση. Η καλλιτέχνις θίγει με αυτό τον τρόπο την ανάγκη του ανθρώπου να ορίσει τα άυλα κεκτημένα του (εμπειρίες και μνήμες) μέσα σε πλαίσια. Καδραρισμένες φωτογραφίες τοποθετούνται δίπλα σε βάζα με λουλούδια, πληρώνουν λευκές-άδειες γωνίες του χώρου και γίνονται διακοσμητικά αντικείμενα, κενά περιεχομένου που απλώς τυγχάνει να κείνται εκεί, διαθέσιμα προς θέαση για όποιον τα προσέξει. Φωτογραφίες και λουλούδια γίνονται εν τέλει “νεκρές φύσεις”, παρελθούσες στιγμές που ενείχαν ζωής και που ενώ μπορούσαν να γίνουν αισθητές ποικιλλοτρόπως και από τις πέντε αισθήσεις, πλέον προσεγγίζονται μόνο μέσω της όρασης. Έτσι η επιλογή του άνθους αποτελεί συνάμα έμμεσο σχόλιο στις χημικές λειτουργίες του ανθρώπινου εγκεφάλου, όπου οσμές, ήχοι και εικόνες εγγράφονται ως πληροφορίες του γεγονότος που βιώνεται στο παρόν και που καμία κάμερα δεν μπορεί να αποθανατίσει και να αναπαράγει. “Μπορείς να μυρίσεις τις αναμνήσεις σου;” αναρωτιέται η καλλιτέχνις.Το φιλμ ως υλικό καταγραφής, μαρτυρία μίας παρελθούσας πραγματικότητας που κυριαρχούσε πριν από την μανία ψηφιοποίησης που διατρέχει πλέον το κοινωνικό γίγνεσθαι, ανάγεται πλέον σε “νεκρή φύση”. Τέτοιος όμως είναι και εξ ορισμού ο χαρακτήρας της φωτογραφίας. Αυτό που η φωτογραφία αναπαράγει στο άπειρο δεν έχει συμβεί παρα μόνο μία φορά: η φωτογραφία επαναλαμβάνει με μηχανικά μέσα εκείνο που δεν μπορεί ποτέ πια να επαναληφθεί υπαρξιακά.Το ερώτημα, ωστόσο, εξακολουθεί να μένει ανοιχτό: Η μνήμη συντηρεί τις αισθήσεις ή οι αισθήσεις τη μνήμη;

Βίκυ Τσίρου

Μαρία Μανουρά

Still Life, Φωτογραφικά φιλμς, 2014

Αιμιλία Μωραΐτη

Γεωργία Ζάχαρη

Μια φωτογραφία, Ψηφιακή εκτυπωση σε φωτογραφικο χαρτί, 2014

Μια φωτογραφία φωτογραφίζεται, εκτυπώνεται, ξαναφωτογραφίζεται και ξαναεκτυπώνεται. Στο τέλος της διαδικασίας ένα ακαθόριστο σημάδι μόνο παραμένει στο χαρτί. Τι σχέση έχει το τέλος με την αρχή; Τι είναι αυτό που έφυγε; Τι είναι αυτό που έμεινε; Έχει σημασία αυτό; Πιθανότατα όχι - η σημασία βρίσκεται στο γεγονός της εξαφάνισης και τη διαδικασία της.Από όλους τρόπους που επιλέγει ο άνθρωπος να αντιμετωπίσει τον αδηφάγο χρόνο, η φωτογραφία είναι σήμερα ένας από τους κύριους. Προσπαθούμε να κρατήσουμε μια στιγμή, να την παγώσουμε, προσπαθούμε να διατηρήσουμε την κατάσταση ή την προσδοκία της κατάστασης, να αποτρέψουμε το ολοκληρωτικό πέρας της. Το υλικό, όπως το φιλμ, το χαρτί, ή η κάρτα μνήμης, μας φαίνεται αξιόπιστο, ανθεκτικό. Κι όμως, ακόμα και η φωτογραφία τελικά μάς προδίδει. Ξεθωριάζει και εξαφανίζεται. Αυτό που μάς μένει, κρεμασμένο στον τοίχο μπροστά μας, είναι η διαδικασία και η επαναλαμβανόμενη πράξη της απόπειρας να συγκρατήσεις τον χρόνο.Τι σημαίνει όμως μια φωτογραφία; Συνήθως, αυτό που βλέπουμε μπροστά μας, είναι το περιεχόμενο στο οποίο η φωτογραφία παραπέμπει. Μια στιγμή, ένα πρόσωπο, ένα τοπίο, το οποίο ποτέ δεν θα μπορέσει να αποτυπωθεί πλήρως, αλλά το οποίο παρ’ όλα αυτά ως ένα βαθμό απεικονίζεται. Εδώ, όμως, δε συμβαίνει αυτό. Η εικόνα είναι η λέξη η ίδια, η έννοια η ίδια. Τι συμβαίνει όταν η έννοια της φωτογραφίας κρεμιέται σ’ έναν τοίχο; Αντί για την οποιαδήποτε εικόνα, αυτό που βλέπεις είναι η λέξη. Και ακόμα και η λέξη, ξεθωριάζει. Το περιεχόμενο ταυτίζεται με το αντικείμενο, και τελικά η ίδια η υπόσταση της φωτογραφίας – ως περιεχόμενο και ως ελπίδα διάρκειας – ακυρώνεται.Γιατί, όμως, εξαρχής, νιώθουμε την ανάγκη να φωτογραφίσουμε; Η αδυναμία του νου να συγκρατήσει όλες μας τις αναμνήσεις οδηγεί στην προσπάθεια να κρατήσουμε κάτι πάνω στο υλικό. Αλλά και αν οι αναμνήσεις φαίνονται να είναι και αυτές από πλευράς τους μια προσπάθεια διατήρησης, είναι πολύ περισσότερο μια προσπάθεια ανάπλασης – και ποτέ ακριβώς οι ίδιες. Το γεγονός επανέρχεται στο νου υπό διαφορετικά συμφραζόμενα. Αποκτά διαφορετικό νόημα. Ίσως, διαφορετικό φωτισμό. Όταν η ανάμνηση επανέλθει στο νου, θα αλλάξει για ακόμα μια φορά. Και ξανά, και ξανά, γιατί κάθε φορά η ανάμνηση αναβιώνει στο τώρα. Μπορείς να ενοήσεις το τότε αν το βιώνεις αυτή τη στιγμή; Τι μπορεί να συγκρατήσει τελικά μια ανάμνηση; Τι μια φωτογραφία; Ακόμα και μια λέξη, ένα όνομα πράγματος απτού ή άυλου, πόσα μπορεί να κρατήσει και πόσα να μεταφέρει; Όπως και η ίδια η καλλιτέχνις θέτει το ζήτημα πολύ χαρακτηριστικά, “Μια φωτογραφία, ακριβώς όπως και μια ανάμνηση, βρίσκεται μεταξύ της κατασκευής και της πραγματικότητας. Ανάμεσα.”

Χριστίνα Παναγοπούλου

Μεριντόνα Γκέγκα

Μολύβι και μελάνι σε χαρτί, 161x81 εκ, 2014

Η όσφρηση, η όραση, η αφή, η ακοή και η γεύση συνθέτουν το σώμα της μνήμης κάθε ανθρώπου. Μια συνεχής αλληλεπίδραση των αισθήσεων δημιουργεί τελικά την προσωπικότητα του ατόμου και τη μοναδικότητά του. Η άμετρη, ωστόσο, χρήση της ψηφιακής μνήμης περιορίζει, πιστεύουμε, τον συντονισμό με τις αισθήσεις μας (αλλιώς: τον συντονισμό των αισθήσεών μας), καθώς είμαστε επικεντρωμένοι σχεδόν αποκλειστικά και μονόπλευρα στην όραση. Αποτέλεσμα μια κατηγορία μνήμης που δεν χαρακτηρίζεται πλέον από πολυαισθητηριακότητα.

Μάνα - ΣύμπανΠρόκειται για μια κατασκευή. Σε οκτώ διπλωμένα φύλλα χαρτιού έχει αποτυπωθεί και αναπαράγεται μια φωτογραφία της μητέρας του καλλιτέχνη. Η εικόνα της μάνας ξεδιπλώνει μια σειρά από αναμνήσεις. Το πρώτο βλέμμα, το πρώτο χάδι, το πρώτο νανούρισμα, η γεύση από το γάλα, οι οσμές, προκαλούν τη μνήμη και εγείρουν μια αέναη σειρά συνειρμών που ενδεχομένως ξεκινούν από την ενδομήτρια ζωή.Τα διπλωμένα χαρτιά σχηματίζουν καμπύλες. Αφήνουν διάχυτη μια αύρα που αποπνέει μια αίσθηση γαλήνης, τρυφερότητας και προστασίας. Η τα πανθ’ ορώσα ματιά της μάνας - δεσπόζουσα, αλλά όχι δεσποτική- έλκει, «ρουφά» το θεατή στο κέντρο της σύνθεσης. Το προσωπικό βίωμα του καλλιτέχνη ζητά να ενωθεί με τα βιώματα του κοινού του. Είναι η εικόνα της δικής του μάνας αυτή που προσδιορίζει τον κόσμο του καλλιτέχνη. Ταυτόχρονα όμως, η ίδια εικόνα –που αναπαράγεται και διαθλάται- παραπέμπει σε ένα αρχέτυπο πρότυπο, αυτό της μάνας που γεννά και αναγεννά το σύμπαν, τον κόσμο σε μια διηνεκή, ατέρμονη πορεία.

Εγκέφαλος - ΓράφημαΤο έργο βρίσκεται σε διάλογο με το Μάνα - Σύμπαν. Πρόκειται για μια αντίστοιχη κατασκευή. Και πάλι οκτώ αναλογικά διπλωμένα φύλλα χαρτιού - λευκά αυτή τη φορά - έλκουν το θεατή στο κέντρο της σύνθεσης, όπου ο καλλιτέχνης έχει αποτυπώσει την τομή ενός εγκεφάλου - όπως αυτή παρουσιάζεται σε ένα εγκεφαλογράφημα – θεωρώντας τη μνήμη άρρηκτα δεμένη με τις αισθήσεις και τον εγκέφαλο. Η εικόνα του εγκεφάλου σχηματίζεται από τελείες, σημεία τα οποία αποτελούν την ελάχιστη γραφή σε μια επιφάνεια και επισημαίνουν τα όρια ανάμεσα στο υλικό και το άυλο, την πνευματική και υλική ανθρώπινη υπόσταση. Ο εγκέφαλος στο επίκεντρο συγκεντρώνει όλα τα αισθητηριακά ερεθίσματα που γίνονται βίωμα και με τον καιρό μνήμη. Η μνήμη έλκει το υποκείμενο, το τραβά, το ρουφάει πίσω στο παρελθόν, ενώ την ίδια στιγμή εξακτινίζεται στο μέλλον, καθώς αναδύεται ως μια σειρά από απανωτά, άλλοτε εσωστρεφή και άλλοτε εξωστρεφή κύματα. Αυτή είναι η αίσθηση που ο καλλιτέχνης αποπειράται να αποδώσει με τα διπλωμένα χαρτιά, ένα εύθραστο, ευάλωτο υλικό που υπαινίσσεται λεπτές ισορροπίες. Το λευκό συμβολίζει επίσης αρχέτυπες έννοιες, ό,τι ήταν πριν και θα συνεχίσει να υπάρχει. Παραπέμπει ακόμη σε μια αντίληψη που θέλει τον άνθρωπο tabula rasa, άγραφο χαρτί, στο οποίο χαράσσονται τα βιώματα που δημιουργούν τις έντονες μνήμες και πλάθουν το «είναι». Γιατί τι άλλο είναι το υποκείμενο από το σύνολο των εμπειριών του, το σύνολο των ανθρώπων που βρέθηκαν στο δρόμο του και τις μνήμες που του χάραξαν;

Διονύσης Παππάς

Κυριακή Πετρίτση

Μάνα - Σύμπαν, 100x100 εκ, φωτογραφία σε χαρτί εκτύπωσης, 2014

Εγκέφαλος - Γράφημα, 100x150 εκ, μελάνι σε χαρτί, 2014

Σέργιος Παππάς

Ειρήνη Πρωΐου

Ο Σέργιος Παππάς, κάνει ένα εννοιολογικό παιχνίδι με την ανάγκη μας για αφόδευση και τον αναγκαίο, σε σημείο γελοιότητας, ρόλο που παίζει στη ζωή μας η φωτογραφία ως μέσο. Αυτή η συλλογική κατάχρηση της φωτογραφίας παράγει έναν τεράστιο όγκο υλικού που αν είχε υλική κι όχι ψηφιακή υπόσταση θα κατέληγε με τα υπόλοιπα απορρίματα.Σειρά ερωτημάτων προκύπτει λοιπόν. Ενδεικτικά: -Μήπως η επιθυμία διαιώνισης μιας στιγμής είναι μια αποτυχία που αποτυπώνει κάτι εντελώς διαφορετικό από το προσωπικό βίωμα;-Μήπως τελικά δεν έχουμε ανάγκη από μια τεχνική παρέμβαση αλλά πρέπει να αρκεστούμε στις επιογές που κάνει η φύση μας από το αρχείο των αναμνήσεών μας;

Η κατάχρηση της φωτογραφίας, σε συνδυασμό με τη μαζική τάση προβολής αυτής, κυρίως στο διαδίκτυο, μπορεί να υποβαθμίζει την ίδια την αξία της φωτογραφίας και να παραποιήσει τις αυθεντικές μας αναμνήσεις. Είναι καιρός να επαναξιολογήσουμε τον κόσμο της εικόνας καταργώντας την αξία που έχει δοθεί στο «φαίνεσθαι».

Δίνοντας σε όλες τις μνήμες αξία υποτιμούνται αυτές που αξίζει να μνημονευτούν.

Αλουμίνιο πλαστικό χαρτί, 26x20 εκ, 2014 (στην φωτογραφία απεικονίζεται η μακέτα της εγκατάστασης)

Το επίτευγμα της στέρησης της λήθης είναι η α-λήθεια. Υπό την έννοια αυτή η μνήμη είναι ταυτόσημη της αλήθειας. Η μνήμη πραγματώνεται μέσα από την προσωπική ανάγκη επιστροφής στην ουσία και γνώση του ίδιου του εαυτού ή στην ουσία εν γένει που βρίσκεται πέρα και πάνω από αυτόν. Ο νους συχνά διεργάζεται ποικίλες μεθόδους και τεχνικές στην πορεία αυτής της κατάκτησης. Ανάλογοι σε αριθμό και διαφορετικότητα είναι και οι εικαστικοί τρόποι που δανείζεται η καλλιτέχνιδα Φιλιώ Σαμψάκη στην προσπάθεια της να αναδείξει την ανασύσταση και αναβίωση του παρελθόντος χρόνου μέσα στο παρόν και την όποια εφικτή επιβίωσή του στο μέλλον. Ένας αυτοσχέδιος αργαλειός υφαίνει την κόκκινη κλωστή. Είναι ο ίδιος μίτος που συγκρατεί και συνδέει το σώμα των αναμνήσεων που φυλάσσονται, κρύβονται ή στεγάζονται κάτω από το κεραμίδι, το σύμβολο του οίκου και των οικείων που συχνά οδηγεί στη μακρινή και απρόσιτη παιδικότητα. Καθώς ο μίτος ξετυλίγεται συμπαρασύρει παλιές και ενεργοποιεί νέες εικόνες. Σε αυτό το παιχνίδι η φωτογραφική αναπαράσταση της στιγμής μετατρέπεται σε αναπαράσταση εσωτερικού βιώματος: το χρώμα δανείζεται τον ήχο της στιγμής καθώς συμπλέκονται σε έναν επαναλαμβανόμενο, συναισθητικό, κυκλικό χορό όπως το «γύρω γύρω όλοι» προσκαλώντας σε συμμετοχή και το θεατή.Τέλος το ζήτημα της χωροχρονικής απόστασης, φυσικής και νοητής, που μετουσιώνεται σε παρελθόντα χρόνο, είναι αυτό που ενέχει περισσότερο τις έννοιες της εσωτερικής «εγχάραξης», της εξωτερικής αποτύπωσης και αυτής του ίχνους που σβήνει καθώς και της μεταξύ τους σχέσης. Πόσες άραγε φορές είναι εφικτή η επαναφορά της ίδιας εικόνας στη μνήμη ή η αναδιήγηση της ίδιας ιστορίας χωρίς να υφίσταται αλλοίωση;

Φιλιώ Σαμψάκη

Μαρία Δεληθανάση

Μίτος, Κεραμίδι και κλωστή, 2014

Η μνήμη. Ιδιαίτερη κατάσταση του εγκεφάλου. Φυλάσσουμε μέσα της γεγονότα, συναισθήματα, σκέψεις. Καθιστούμε τις εμπειρίες μας αναμνήσεις, και ως τέτοιες, παραμένουν.Ωστόσο, παραμένουν;‘’Μένουν;’’ Ή εμμένουν;Υπάρχει σταθερότητα στην ύπαρξή τους, ή μια διαρκής κίνηση αυτών;Η Ανάμνηση.Η Ανάκληση.Η διαμεσολαβημένη από το τώρα της ανάκλησης, μνήμη. Πώς όμως, το εκάστοτε παρόν επηρεάζει και επαναπροσδιορίζει το παρελθόν; Και κατα πόσο το παρελθόν ενυπάρχει στο τώρα;Αντλούμε και δίνουμε εικόνες. Ανασύρουμε μνήμες από το βιωμένο χρόνο. Οι εικόνες μεταλλάσσονται διαρκώς. Τα συναισθήματα -ως προϊόντα της ανάκλησης της εικόνας- παράγονται εκ νέου και τοποθετούνται ξανά και ξανά στον κενό χωροχρόνο.Ο έρωτας, η προδοσία, η θλίψη, η απογοήτευση.Η ανάκληση, η περισυλλογή, η νοσταλγία.Η αποστασιοποίηση.Η μνήμη.Αυτή η ιδιαίτερη κατάσταση, που συνιστά μια διαδικασία εν κινήσει, ένα διαρκές επικοινωνιακό παιχνίδι με τη μνήμη, την επιλεκτικότητα της, και τη λήθη.Η μνήμη, ένα διαρκές παιχνίδι με το εγώ.

Ράσμι Σούκουλη

Αντιγόνη Σούφλα

Μικροί Θάνατοι, Εκτυπώσεις, μελάνι και ακρυλικό, 406x145 εκ , 2014

«Το έργο τέχνης είναι το μόνο είδος κατασκευασμένου προϊόντος, το οποίο εγγράφει το φαινόμενο της γήρανσης ως θετικό συμβάν, εισερχόμενο ενεργητικά στον καθορισμό νέων δυνατοτήτων νοήματος». G.Vattimo

Μια σειρά αισθητοποιημένων στοχασμών υπό μορφή εικαστικών σημειώσεων αρθρώνει ο Θάνος Τσιούσης βολιδοσκοπώντας το εικαστικό έργο ως μέσο ατομικής και συλλογικής μνημονικής εγγραφής και διατήρησης στο πλαίσιο της εξελικτικής διαδικασίας του μνημονικού «τεχνάσματος» από την εποχή της επικής μνήμης των ραψωδών στην εποχή του σύγχρονου ψηφιακού αρχείου. Το γίγνεσθαι της μνημονικής «επινόησης» καταδείχνει την άσβεστη προκείμενη της αντικειμενικότητας της αλήθειας, εγωικής ή ιστορικής. Στο σημείο αυτό εντοπίζεται και η βασική προβληματική του φορέα- υποδοχέα μνήμης. Για το Θάνο Τσιούση η μνήμη, όταν αντικειμενοποιείται γίνεται ζεύξη, διυποκειμενική μεταγωγή της μνήμης δηλαδή, υπό του ζυγό του ίδιου του αντικειμένου, της εικόνας. Η μνήμη διηθημένη - είτε από την υποκειμενικότητα που κάθε φορά την προσλαμβάνει, είτε από το τεχνικό σφάλμα- παρασημαίνεται, αλλοιώνεται. Η αποτύπωση αυτής της προβληματικής είναι πρόδηλη στο έργο: διπολικές εικόνες, εικόνες πρότυπα και οι αντίστοιχες αλλοιώσεις τους ζωγραφισμένες primo pensiero, με γραφίτη σε λευκό χαρτί, τον πιο παραδοσιακό τρόπο καταγραφής της εικαστικής μνήμης. H έννοια της παρασήμανσης είναι κομβική, λοιπόν, τόσο για την κατανόηση του έργου, όσο και για την προσέγγιση της ίδιας της έννοιας της μνήμης που εδώ επιχειρείται. Η μνήμη δε σχετίζεται τόσο με το παρελθόν, όσο με την παρουσία. Η μνήμη «μολυσμένη» από την υποκειμενική ή τεχνική παρασήμανση και απεκδυμένη από κάθε αίτημα αντικειμενικής γνώσης της αλήθειας (όχι μηδενιστικά, αλλά ως Verwindung) αποκαλύπτει τελικά το θνησιγενές του «είναι» και το ασθενές του νοήματος. Για τον Τσιούση οι ζεύξεις της μνήμης είναι μια παλινδρομική πορεία στη λήθη.

Θάνος Τσιούσης

Γιώργος Κόκκορης

Ζεύξις - Σειρά 13 Σχεδίων, Μολύβι σε χαρτί, 105x142.5 εκ, 2014

Η συχνότητα στο πάτημα του κλείστρου (ή του εικονικού κλείστρου των σύγχρονων κινητών τηλεφώνων) έχει πολλαπλασιαστεί κατά τρόπο τέτοιο, που κάθε στοιχειώδης κίνηση, κάθε μοτίβο της καθημερινότητας, κάθε καταγραφή του λιγότερο ή περισσότερο οικείου περιβάλλοντος, τείνει να παραταχθεί μπροστά μας ως μια δυνητική, χρονοεικόνα ή ως ένα «στοπ καρέ». Μια τέτοια τυπική καταγραφή, αφορά και το συγκεκριμένο έργο, τόσο μάλιστα προφανής ως προς τα σημεία της, που προκαλεί την εξής διερώτηση: πόσες από τις τεχνικές εικόνες είναι πλεοναστικές, δηλαδή άνευ πληροφορίας; Από την άλλη, όμως, η επιλογή μιας γυναικείας μορφής ως αντικειμένου λήψης, προκαλεί μια ακόμη διερώτηση και ως προς κάτι ακόμα. Αφενός, κατά πόσο ο άνθρωπος της μετανεωτερικής εποχής κατασκευάζει τον κόσμο του στη βάση των τεχνικών εικόνων (πρόκειται περί μιας αντιστροφής της μέχρι πρότινος κατάστασης, όπου το υποκείμενο- χρήστης της συσκευής αφορμούνταν από τον εξωτερικό κόσμο για να προχωρήσει τη διαδικασία παραγωγής και διαμοιρασμού των εικόνων) και τι συνέπειες φέρει αυτή η συνθήκη, αναφορικά με τις πολιτικές και άλλες συνδηλώσεις για το σώμα, το ατομικό και το συλλογικό. Όμως, εδώ στο έργο της Μαρκέλλας Φιλιανού, δεν έχουμε ακριβώς το παράδειγμα μιας εικόνας, αλλά το αρνητικό της. Η επιλογή αυτή, ως επιλογή επισήμανσης της τεχνικής διαδικασίας της φωτογραφίας, που διαφέρει από την θέση που την θέλει μια αδιαμεσολάβητη καταγραφή του ορατού κόσμου, συνιστά ένα στοιχείο αυτοαναφορικότητας για το ίδιο το μέσο. Το μέσο των τεχνικών εικόνων, σήμερα, εν μέσω της νέας ψηφιακής σύμβασης, δεν θα πρέπει να ξεχνάμε πως λειτουργεί στη βάση μιας λογικής ανοίκειας για τους περισσότερους ανθρώπους των σύγχρονων κοινωνιών, και συγκεκριμένα στη βάση της προγραμματιστικής λογικής, που βασίζεται στην ποικιλότροπη αλληλουχία δύο αριθμών, του 0 και του 1. Παράλληλα, βέβαια, με την προαναφερθείσα επισήμανση σχετικά με την λογική της λειτουργίας του μέσου, η επιλογή του αρνητικού, μας καλεί να σκεφτούμε και ως προς κάτι ακόμα: τι σημαίνει η τεχνική αναπαραγωγιμότητα του σε αναρίθμητα πανομοιότυπα αντίγραφα. Αυτή η δυνατότητα μαζικής αναπαραγωγής θέτει το σχετικό με την γνησιότητα των έργων τέχνης, ζήτημα, που βρίσκεται σε λογική ακολουθία με το κατά πόσο το εκάστοτε έργο τέχνης αυτονομείται περισσότερο ή λιγότερο από το «εδώ και τώρα» της δημιουργικής διαδικασίας που το παράγει. Μπορώντας εύκολα να συμπεράνουμε ότι μια τεχνική εικόνα, δεδομένου ότι παράγεται μαζικά, αυτονομείται κατά συνέπεια σε μεγάλο βαθμό από το «εδώ και τώρα» της κατάστασης της παραγωγής της, καταλήγουμε στο ότι εν συνεχεία μπορεί να γίνει αντικείμενο ιδιοποίησης σε διαφορετικές καταστάσεις των ατόμων, μέσα σε διαφορετικούς χωροχρόνους. Κι αυτή η δυναμική της είναι που την καθιστά επίκαιρη.

Μαριλένα Καρρά

Μαρκέλλα Φιλιανού

Video still από video, Loop, 2014

Στη βίαιη και προφανή εποχή της εικόνας η φωτογραφία επιτίθεται και απαντά στο αν έχει θέση μεταξύ των Καλών Τεχνών. Σε μια πρώτη χρήση της δόθηκε ιδιαίτερη σημασία στην ακριβή απόδοση της φύσης. Είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί σήμερα για την ακριβή απόδοση της μνήμης;Η μνήμη δεν ξαναπλάθει το χρόνο, ούτε τον καταλύει. Κάθε ανάμνηση αποτελεί μια κάθαρση. Με τη μακρινή αναδρομή στο χρόνο δεν εγκαταλείπει κανείς την τωρινή πραγματικότητα. Η μνήμη σαν διαδικασία επιστροφής στο παρελθόν φτιάχνει ένα νέο παρόν. Η φωτογραφία έρχεται να τεκμηριώσει την ιδιαιτερότητα και την αυτονόμηση της μνήμης. . Να γίνει κατανοητό ότι όλα βρίσκονται σε αέναη κίνηση και μεταβολή. Να χρησιμοποιηθεί η εν λόγω αλλοτρίωση σαν παιχνίδι δημιουργίας. Σκιερά παρελθόντα να μεταμορφώσουν το βλέμμα και να πλάσουν το υλικό σε καινούργιο χρόνο και τόπο. Στιγμιότυπα μέσα σε στιγμιότυπα χρόνου.

Φαίδρα Χάρδα

METAMORPHOSIS I, Φωτογραφία τυπωμένη σε αφρώδες υλικό, 70x134 εκ, 2014

Ιουλία Τσιώλη

Λήψη, κωδικοποίηση, αποθήκευση, ανάκτηση.Το Εγώ ως ένα ζωντανό βιβλίο.Διαστάσεις του Εγώ, κατασκευάζονται από μνήμες.Στη συνεχή της ροή η μνήμη είναι επιλεκτική.Η καθαρότητα της ψυχής.Η ψυχή που κινεί την ύλη.Η αυτογνωσία.Η αξία της αγνότητας.Μια διαδικασία διερεύνησης του Εγώ.

Αντρέας Χριστοδούλου

Ιωάννα Μακαβέη

Εγώ, Χαρτί, Δέρμα, Ψηφιακή ταμπλέτα, Ψηφιακό μαγνητόφωνο, 31x22x7 εκ, 2014

Συμμετέχουν οι εικαστικοί φοιτητές από το Μάθημα Σχεδίου της ΑΣΚΤ:

Γιώργος ΑσημίδηςΑθηνά Βελούδου

Κυριακή ΓονήΚάτια Καρβέλη

Κική ΚολυμπάρηΓιώργος Κοντονικολάου

Ελένη ΚορδαλήΔημήτρης Κριτσωτάκης

Άντρη ΛαζάρουΑναστασία Λάμπρου

Μαρία ΜανουράΑιμιλία Μωραΐτη

Χριστίνα ΠαναγοπούλουΔιονύσης ΠαππάςΣέργιος ΠαππάςΦιλιώ ΣαμψάκηΡάσμι ΣούκουληΘάνος Τσιούσης

Μαρκέλλα ΦιλιανούΦαίδρα Χάρδα

Αντρέας Χριστοδούλου

Συμμετέχουν οι θεωρητικοί φοιτητές από το Μάθημα Ιστορίας και Θεωρίας της Κριτικής της Τέχνης της ΑΣΚΤ:

Μεριντόνα ΓκέγκαΜαρία Δεληθανάση

Χαρά ΔημητροπούλουΓεωργία ΖάχαρηΜαριλένα Καρρά

Γιώργος ΚόκκορηςΠετρούλα ΚοραήΚατερίνα ΚωστήΙωάννα ΜακαβέηΚυριακή ΠετρίτσηΕιρήνη Πρωΐου

Αντιγόνη ΣούφλαΒίκυ Τσίρου

Ιουλία ΤσιώληΚαλλιόπη Χαλούβα

Συμμετοχές

Ευχαριστούμε για την ευγενική τους χορηγία τις εταιρείες Catering:Καταρράκτης, Idaia Winery και La Petite Baguette

Ευχαριστούμε το Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης για την φιλοξενία της έκθεσης στις αίθουσές του, το Εικαστικό και Θεωρητικό Τμήμα της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών,

καθώς και όλους όσους συμμετείχαν και συνέβαλαν στην πραγματοποίηση αυτής της έκθεσης.

Ο κατάλογος αυτός τυπώθηκε σε χίλια αντίτυπατον Νοέμβριο του 2014 με την ευκαιρία της έκθεσης

Εικαστική και Ψηφιακή Μνήμηστο Ίδρυμα Μιχάλης Κακογιάννης

Επιμέλεια εικαστικών: Γιώργος ΚαζάζηςΕπιμέλεια θεωρητικών: Κώστας Ιωαννίδης

Σχεδιασμός, επιμέλεια καταλόγου και εξωφύλλου: Γιώργος ΚαζάζηςΕπεξεργασία φωτογραφιών και τεχνική επιμέλεια καταλόγου: Σοφία Παπαδοπούλου