OLAY YERİ VE HASTA YÖNETİMİ

GİRİŞ

• -OLAY YERİ YÖNETİMİNİN ETKİN VE DOĞRU BİR ŞEKİLDE YAPILMASI

• -HASTANIN DOĞRU DEĞERLENDİRİLEBİLMESİ

• -HASTANIN SORUNUNU SAPTAMAK VE ACİLBAKIM VERMEK

• Olay yeri güvenliğinden emin olunmalı

• Olay yeri yönetimi etkin ve en kısa sürede yapılmalı

• Erken tanı ve erken müdahaleye odaklanılmalı

• Multitravmalı ve kritik medikal hastalıklarda olay yerinde 10 dk dan fazla süre harcanmamalı

• İlk değerlendirme sonrası ikincil değerlendirme kriterleri unutulmamalı

KORKUPANİKKAOSKRİZ

ÇÖZÜMSÜZLÜKTELAŞ

BİLİNÇSİZ YARDIMHATA

İKİNCİ KAZA-ZARAR(Patlama, yangın, çökme, devrilme)

• Olay yeri ve hasta değerlendirilirken;• ÖNCELİK KENDİ CAN GÜVENLİĞİNİZDİR;• Hastanın veya ortamın durumu her ne olursa

olsun, önce kendi güvenliğinizi aldıktan sonra girişimde bulunmalısınız… (Yangın, suda boğulma, elektrik çarpması vs.)

GENEL DEĞERLENDİRME

• Olay yeri ve hasta değerlendirilirken;• Erken tanı ve erken müdahaleye odaklanılmalıdır.• Kritik hastaların olay yeri yönetimi; hayatı tehdit eden

problemlerin stabilize edilmesi ile sınırlandırılmalıdır.• Diğer prosedürler transport anında uygulanmalıdır.

GENEL DEĞERLENDİRME

• Multitravmalı ve kritik medikal hastalıklarda olay yerinde en fazla 10 dk. süre harcanmalıdır.

• Zaman kaybını azaltmak için ekip çalışması yapılmalıdır.

GENEL DEĞERLENDİRME

• Gidilecek hastaneye hastanın klinik durumu mümkün olduğu kadar çabuk haberdar edilmelidir.

• Ekip hastaya tam hakim olamamışsa; konsültan hekimden medikal yardım almalıdır.

GENEL DEĞERLENDİRME

OLAY YERİ YÖNETİMİ

Önce durum değerlendirilir ve yapılacaklar planlanır:

**TRİAJ

1. Olay yeri değerlendirilir.

2. Olgu(vaka) değerlendirilir:

a) Birinci Değerlendirme (Temel Yaşam Desteği),

b) İkinci Değerlendirme (Bastan baslayarak tum vucudun kontrolu).

3. Merkeze bilgi verilir ve onay alınır.

4. Nakil gerçekleştirilir:

a) Primer nakil (olay yerinden hastaneye)

b) Sekonder nakil (hastaneler arası)

Olay yerine ilk ulaştığımız andan itibaren;

ÖNCE KENDİ GÜVENLİĞİNİZ!!!ÖLÜ KAHRAMANLAR HAYAT KURTARAMAZ.

YARALI KAHRAMANLAR İSE SADECE SORUN OLUŞTURURLAR.

O NEDENLE, OLAY YERİNE GİRMEDEN ÖNCE OLASI TEHLİKELER ARAŞTIRILMALIDIR.

OLAY YERİ YÖNETİMİNDE MAKSİMUM DİKKATLİ OLUNMALIDIR!!!PEKİ NE KADAR?

Olay Yeri: Olayın başladığı yerden bittiği yere kadar tüm alanı kapsar ve 4 şekilde inceleriz.

Tehlikeler,

Yetersizlikler,

Deliller,

Ortamdaki İzler (olayın biçimi-oluşu) yönünden değerlendirilmelidir.

Ortamın Durumu:

Sağlık ekibi yanan binayakesinlikle girmemelidir!

Isı, Işın,Duman,Zehirli Gazlar(CO2)Patlama(Tüp)ÇökmeParça Düşmesi,(Ahşap)Alevlenme (Isınan ortamda yangının hızla yayılması)

Alev Dili (Kapı açıldığında bol O2’e doğru alevin uzaması)

Alev Kapanı (Basınç farkına bağlı patlama)Tehlike İşaretleri(Sıcak kapı,kapı altından duman v.b.)

Tehlikeler: Yangın

Olay yeri kazanın başladığı yerde başlar (bu bilgi deliller ve kayıp yaralılar açısından önemlidir)!

Sağlık ekibi önce aracıkontrol etmelidir!Tehlikeler:

Akan TrafikAracın Dengesi, El FreniYakıt Sızıntısı, Çalışan MotorAçılmamış Hava YastığıAlınmamış güvenlik önlemleri!!!Reflektörler, şeritler, Emniyet kemeri vs.

Tehlikeler: Trafik Kazası

Ana Sorun: Birden ortaya çıkan çok sayıda olgu!

Patlamaya Bağlı Sorunlar:Isı (Yanıklar)Duman (Göz ve Solunum Yolu Sorunları)Gürültü (İşitme Kayıpları)Hava Şoku, Fırlayan - Düşen Parçalar, Çökme

Devam Eden Tehlikeler:Kaos (Panik, Görevliler,

Meraklılar…) YangınParça Düşmesi, ÇökmeSızıntı (Yakıt, Gaz, NBCv.b.)Yeni Patlamalar

Tehlikeler: Patlama

Küreselleşme; Nükleer, Biyolojik, Kimyasal kaza – saldırı riskini yaygınlaştırmaktadır!Riskin Dağılımı (Hangi bölgeler)Sanayi KuruluşlarıTehlikeli Madde TaşımacılığıYerleşim Yerleri (Görüntüleme Merkezleri v.b.)Terör

Önlemler:Eğitim (Tehlike İşaretleri)Danışma Merkezi(Eğitimler)Koruyucu GiysilerDekontaminasyon Çözümü

Tehlikeler: NBC

Önce ortam güvenliği sağlanmalı! Kesinlikle sıcak ortama girmemelidir.

Mutlaka güvenlik personeli desteği alınmalıdır. Terör olaylarında ilk patlamadan sonra etkili ikinci saldırı olabilir.(Sinegog gungoren patlaması vb.)

Fail, sağlık ekibine de saldırabilir.

Yaralının elinde silah, patlamamış bomba olabilir.

Koruyucu giysiler kullanılmalıdır.

Özel eğitimli sağlık ekibi kurulabilir.

Tehlikeler: Kriminal-Terör

Isı, IşıkOlumsuz Hava KoşullarıDar, Engebeli Ortam, DenizKuyu, Uçurum, HendekMerdiven, Asansör, ÇatıHaberleşme Güçlükleri

Yetersizlikler:

İlk gören önemlidir!Olgunun Bulunduğu PozisyonHasta ve ortamda ki İzler (Yara, Ölüm İzi)

Kusmuk,Sekresyon,Tükürük,Gaita,Sperm,Kan Giyside Delik,Yırtık,Leke,Parmak İzi(Kapı tokmakları)Ayak-Lastik izi,

Suç Aleti(Silah,İp,tel,havlu,yastık)Eşyalar (devrilmiş mi?)Kapı Pencere (açık mıydı?)Kullanılmamalı:Telefon,Tuvalet…Numune almak gerekebilir!TCK’YA(281 madde) GÖRE İSTEYEREK YADA İSTEMEYEREK DELİL KARARTMAK SUÇTUR!!! 6 aydan 5 yıla kadar hapis cezası(Failin kendisi tarafından karartması, yaralıya müdahale ederken karartılması vs)

Deliller:

Ortamdaki insan gücünün sayısı ve niteliği uygulanacak

hizmeti belirler:Hekim

ParamedikATTŞoförKurtarma Personeli (Polis, İtfaiyeci, Sivil Savunma)Toplum (Gönüllüler, ilkyardımcılar)

Olanaklar: İnsan Gücü

Gereksinim:

Hasta/Yaralı Sayısı

Hastalık veya Yaralanmanın Tipi

Ek Sorunlar (Sıkışmış, Kontamine v.b.)

Olanaklar:

Ambulans Sayısı, Tipi (Helikopter v.b.)

Ambulans Donanımı

Özel Ekipman (Kurtarma, Dekontaminasyon ekibi v.b.)

Olanaklar: Malzeme

• Yaralanma şekli/hastalık çeşidi değerlendirilir.

Medikal hasta.• Hastalığın yapısının öğrenilmesi• Neden 112 arandı ?

Travmalı hasta. • Yaralanma mekanizmasının ve oluşumun

öğrenilmesi

OLAY YERİ YÖNETİMİ

Olay yerine giden ilk ekip;• Gerekli ekip sayısını belirler• Çoklu vaka var ise triyaja başlar.• Gerekli ise ek kaynaklar ister.• İtfaiye, güvenlik vb.

OLAY YERİ YÖNETİMİ

HASTA YÖNETİMİ

TRAVMATİK &

NON-TRAVMATİK (MEDİCAL) HASTA

BİLİNÇ DEĞERLENDİRİLMESİ

Genel durumunu değerlendir; hayati tehlike söz konusu bilinç durumu gözetmeksizin hemen müdahale edilir.

Bilinç değerlendirilmesinde detaylı veri alınması için Glaskow koma skalası vb. kullanılır.

Hastane öncesi acil sağlıkta bilinç durumunu değerlendirirken en hızlı ve pratik olan yöntem AVPU yöntemi kullanılır. AVPU hekim dışı bilinç değerlendirme yöntemlerinin en iyisidir.

• Alert (Uyanık)

• Verbal (Sözlü uyarı)

• Painful (Ağrılı uyarı)

• Unresponsive (yanıtsız)

BİLİNÇ DEĞERLENDİRİLMESİ

Havayolunu değerlendirirken boyun yaralanması göz önünde tutulur.

• Tüm trafik kazası ve düşmelerde.• Boyun ağrısı şikayeti olan tüm travmalı hastalarda.• Boyun hassasiyeti ve deformitesi olan travma hastalarında.• Uyarılara cevap vermeyen muhtemel travmalı hastalarda.• Suya dalışlarda• SERVİKAL BOYUNLUK MUTLAKA KULLANILMALIDIR…

Hastayı değerlendirirken göğüs kafesi açığa çıkarılır hayati

tehlike belirtileri ve semptomları değerlendirilir.

• Bilateral solunum sesi• Juguler ven dolgunluğu• Trakeal deviasyonu değerlendir.• Yaraların kapatılması-pansumanı• HEMO/PNÖMO toraks için--torosentez protokolü.

Diğer değerlendirme teknikleri• Ağrının tipi • Akciğer sesleri• Monitorizasyon• EKG • Oksijen saturasyonu• Kapnografi• Nabız oksimetresi

KAYIT

1. İLK DEĞERLENDİRME yinelenir.

Stabil hastada 15 dk

Stabil olmayan hastada 5 dk

ÖZET• Olay yerinin güvenliğine karşı önlemler alınmalı ve

emin olunmalı• Olay yeri yönetimi etkin ve doğru yapılmalı• Hastanın sorunun saptanmalı erken tanı ve erken

müdahaleye odaklanılmalı• Multitravmalı ve kritik medikal hastalıklarda olay

yerinde 10 dk dan fazla süre harcanmamalı• İlk değerlendirme sonrası ikincil değerlendirme

kriterleri unutulmamalı• KAYIT!!(Yazılmamışsa yapılmamıştır.)

Kaynakça

• Travma resüsitasyon kurs kitabı• www.hasanyurtseven.com