DE RELIGIÖSE, MOR ALITAT IS PRINCIPIODISSERTATIO,

, CUJUS

PARTICULAM PRIMABI

CONSENSU AMPL. FACULT. PHILOS. UPSAL.

PRiESIDE

NICOL FREDER. BIBERGph. et j. ii. doct.

eq'jite reg. ord. de stella polärt,kt ii. et POL.it. profess. reg. et ord.

seg, acäd. litt. huμ. histor, et antiqu. holm.me μ b ro

PRO GRADU PH ILOSOPH ICO

P. P.

AUCIOR

ANDREAS' LEVINIUS OLEERSSlip. Med. Theol., Yeslrog.

IN AUDITOR PC GUSTAV. DIS IX JUNII BIDGCCXXIV.

Η. Ρ. M. S.

U P S A L I JE

EXCUDEBANT REGIA: ACADEBIIiE TYPOilRAl'HI.

IN SAGRAM RE Gl AM MAJEST ATEMV

SPECTATvE FIDEI VIRO >

SUMME REVERENDO ATQUΕ CELEBERRIMO

S. S. TIIEOLOGIA? DOCTORI

AD REGI AM A C ADE MI AM UPSAL1ENSEM

L. JA O. O. PROFESSOR! REG. ET ORDIN.

DOMINO

GUSTAYO KNÖSj

S A CR UM

/

Y. d.

A. L. OliRERS.

HOF-DISTILL· ATORN

IIÖGÅDLE

herr ABRAHAM BERG

J

vordnadsfullt tillegnadt

m !"■M.

af

·- t

ANDERS LEVIN OLPERS.

j»J Itΐ ·ί·ί\Ιΐ

DE RELIGIONS, MORAL IT ATIS PRINCIPIO.

ΡJnio.föphiam pradicam objedum ab experientia non ducere,ei propterea empiricam non rede dici, fed humana men te inni-ti, materiamque abfo lutat dign i ta tis continere , inter omnes judi-cii certi et finceri hornines conflat. Cum igi tur ad hane fcien-tiam pertinere patet, ut a bioLutum in forma legis, Übertäte-fancitse, id eil, in forma principri ejusroodi legis lationis, qusevi t am inilituat omnino Jiberam, exponat; problema ejusdem phi-lofophiie non nifi per rationem , ideam fui libere qui.fiproducentem , folvi posfe videtur. Nam fl ratio , ad ideam ad-fpirans ablolutain , ita voluntati confonet, ut illa neccsfitatemfibertatis, h«c vero libertatem necesfitatis repraefentare videatur ,

qua: alia niil rationis audoritas, iilius libertatis vitam, cujusoouflrudionem philofophia pradica fibi pracfcripferit, inilituat?Neque enim quodam ex adn reflexion is. quae folum phatnome-non tangit , ideoque numquam in, regionem vcri abfoluti adfcen-dere valet, prrncipium legis lationis, qua:, ipfa vivifica et abfo-luta, adionem moralem produeit et tetnperat, exoriri potefl. Si

a

igitur ία fumma ratione hancce vim inveniamus conffitmivaro,quid abfoluti et divini, ipfam rationem penetrantis, m illa in-efl, nifi quod in vita Idets vere retcrna iemetipfum manifeflat?Nam ratio equidem humana ποπ alia efl exiilimar.da, ae re-

ceptaculutn quoddam organicutn idex, quam txprimh quod ve-ro idcas organon, vivam in confcientiam fui evctiium, au<£lori-tatem etiam iibi vindieat conftitutivam, cujus vi ideam vel ilti-rftiori fenfu fe ipfum producere videtur. Revera autem et infumma iutione contetnplationis humanae, idea fola , ex primitivafui ipfius pofitione, id eld,. ex Deo, veluti centro mundi irr-telleduajis, evoluta, omnino eil liberts atque con Π it nen tis indo~Iis, quoniam veri abfoluti tnflar in fe ipfa exfifiic vivitque. Sci-licet idea, etiamfi exfifUntiam fingula rem ablolutan invoiv.it, itatarnen cum identitate abfoluta cohieret, ut cum ca Imitate® con-

flituai fupremam. Hrnc uaiverfalitas ipfius idcac: hine etiam un?:verfalitas problematis praclici, quod, per ideam conilitutum,arque toti generi humano, ac cuivis individuo proponitur.Quid enim aliud , quam idea moralitatis univerfalis aclionicuivis figillum honefii imprimit, fociasque actiones ad futn.mum quemdam finem dirigic et conne&it ?' Quid deniquealiud nifi idea, eommunitatem illara fpiritualem confociat, qua

Individuum ex natura prineipii univerfalis proprieratern fu*indolis conilitutivam effingit colitque, et Toti devotum fe¬

rnst

muipfum poflhabet? Qujcvis tnim Angularis forma dotiuminiinitae natura, il modo furorna illuftratur ratione, ideam«steroaoi, cujus fenuis e/1 atkmibratlo., in lucent proferre ten-dit. Ncc divcrilras quasdam alia exfiilit, nifi indi vi dualitascujusque prapondwans, qua tarnen, abiblute coniiderata,'in unitatem ide» fupreniam recidit«

Cum igitur "ideam, rx abfoluto, id eil, Divina nvtnfe de-dibatatn, conflat primitivam esfe, qute, ipfa conilitutiva, in ra-iionem humanam tranilt, earoque paritcr ad audoritatem pro·veliit confHtuentenr, in omni quidem legis latione axftivSm;cximiam afque seternam dignitatem ejusmodi legis lationis, Q-mnes vitse moralis fundiones. pervadentis, facile peripicimus.Quam, ut quafi locum, tibi Religio in regiontm Moraütatiseonflitutivå quadam vi intret, adipicimus, etiam a princi-pio bujus opu.lcuii fiatuere voluimus. Si enim legis lartio moralis, ideå fondata abfolutå, rationeque enuntiata, fum-ma quaii vox Divina eil, qua: intimo in animo jubet, et iiReligio vera nihil .aliud eil, quam immediatus quidam intui·tus idese abfoluti, et quali intimus prasfentis Numinis ienfus,qui integro vivit in animo; quis dubitat, quin Religio, im-mediate fibi confcia necesiltatis legis moralis, et ad problemaEthices folvendum pritnum quaii knpulfum prasbens, elemen-tuin tuoralitatis conßitutivuui neceslario involvat? Quod, roo-

deiU

cfefli qua mv is noftris paium viribus confiJamus, accura-tius (amen disquirerc conabimur. Quemadmodum veio intabula objedum quoddam magnutn et opacum pleruuique depin-git pi<ftor, cum pulchritudinis causfa , tum prscfertim ut den-iiores, quibus hoc involvitur» umbras' cetera , quac ipedatoriforte minoris momeuti, pidori tamen maxima? cur» funt, cla-riorem in lucem proferant; fic etiam hacce in opeila noftramaximos difciplinas ethic» reformatores , qur recentioiibus exfliterurit temporibus., primum proponere et percenfere volumus t

idque eo magis , quod per cricicam quajenuumque disquiiltio-nein mutu» rationis Religionis atque Maralitntis, veram ea-rum harmoniam, pr»cipueque fublimitatein Religionis demumvindieatam, facilius dijtidicare posilmus..

Kantium primum nodras »tatis datorera philofophi» pra-«diese fuisfe, unertto quidem agnofcimus. Jamdiu, podquamDogmatismus , qui tantum circa cognifionem verfatur indolitinere relativ», vana in abfoluti fphasram feinet erigendi re-m lierat couata , Empirismus, in habitu Materialism!* denique ple-ne corporeus,. omnino fere ex<iudoraverat Dci ideam, über*tatemque, moralitatis vitam, impudenter exdinxerat. Pr»um~br^ra igitur moralitatis luce , pasilm duntsxat in refltxionecujusdam individui refulgente > Kantius exditit, abiolutamque

M©-

* 5

Motilität! reddere dignitatem laboravit. Reflexione notionibus'i»ora!ibu<, qua; in confcientia humana plerumque cxilanty ad*fixa , Kantius acerrimam officii et adperiiionis dirtintftionem^xirtiiriavit faciendam, quoniam adpetitio Eudtsmonismum con·ftituit, quo Ethice non alia Er, quam difciplina providentertibi confulendi, offieiumque folum involvit necesfitatem adio-nis, reverentia innixam legis moralis, qua; nullius alieni finis^ffcd fui ipilus causfå necesfarie jubet. Scilicet moralem legem,Imperativt* categor ici formam tndutam, veritateqee enun-fiatam apodidlica ,ex natura voluntatis purac autönomic«(id ert, abfoiufx libertatis Intelligentia;} rtatuit oriri. Quare, ve-lunta'e pura autonomica exTuprema Inteliigentiaeesfentiaderivatå*au c t or i ta s u η i v er fa 1 i s indicio fuit legi moralt, cujus formu*lam tali conrtruendam modo esfe judicavit; ita fcilieei age, utprincipium tuce afifionif efiam ad principium ctijuscumque alte-rim acifonum moratmm tdouenm ßt. Quod etiam formaleprincipium folutn cum voluntate autonomica convenire conten-

dk. Si enim principium quoddam materiale inveniretur morali*fatis, illud qu'ckm cotnprehenderet hetejOnomiam voluntatis,quae omnem iegctn moralem faceret omnino eudaemonirticam.

Cum vero fpeculationem hancce Kantii criticam, in disqut-fi'ionts praclicas campuin transgrcefam, diligenter perlcruta-liiur, il lam in Formalismo inani rertitisfe, facile peripicimus.

Efiam-

6

Etiamfi eniin iibertatis aii(onomioä2 idcrm , utpote piincipuum esfeudi legis moralis, in abfolmum evexerjt Kantius, ipiauitarnen materian) idex metaphyficam non fotiun omifit, fed e-

tiam omnino de'negsvit. Qusmobrein ccmflane fpeeulationis Kaii-tii charadrer ed idesc puriraris förmalis atque esfentise materia/Iis pugna, qua altera siteri proifus c b ihre videtur. Vere qui.dem ille unlvetfaiem legis moralis.(au^ofiiatem indicium veri-tatis ejusdem esie exidimavir;hxc vero meie logica et fc Γϊπ«-

lis ed , neque univeifalitatcm rationis involvir pofhivam, qua·

veraitt moralitatem r.iii necesfe ed. Meiito igirur Kantio negli¬gentia m cöndruendi intimsm legis latjonis moralis esfentiamübjicimus, et hoc eo magis, quod integeitatem moralem abagente, qui momento aeiionis necesfitatcm legis objeedivam re-

quirit, omnino abjudieavit. In quo quidem imprudens peccavif.Nam fi disquifitionem illam indituere etiam ag-entis non in-teresfet, feien t i χ tarnen cuitorem Te picfirenti femper »Iciidenoerit. Neque fu b j ec t i v;a necesilfas, qualem ratio humana enim«tiare videtur, philofophanti plene fatisfacere poted. Omnis enimphilofophia, pratdica vel theoretica, il modo femetipfam in-telligaf, abfolutum quoddam objectivum exquirere laborat.Quare etiam, fi prineipium legis lationis moralis, quam Kantii For¬malismus condituit, confideramus, eum formte prineipii ma¬

teriam vel realitatem pofitivam non modo non abnuerej fedetiam attribuere debuisfe inveniemus. Forma enim non aliud eil,

nid

ηίΠ complementimi materia;, quo fcientia ve!. ndtio, quatenusmateria earum ert in forma vivificata , affirmantur; materiåqueconilruclå, forma oritmv, nec contra. Neque per iolam Iimi-fationem formalem exfiilit quodcumque iingulare, led vi et in-dole fua vi vit genul.ra. Cum igitur poiltivum quoddam (id eflmateria}, necesiltate objtcUva fundatum, in omnem legis la-tionem moralem ingrediturj ubi hoc vere inveniemus, niil infumma et abfo.luta ratione, quaj/ipfa objediiva, in mentehumana femetipfam manifeflat, conilituitque fupremam poten-tire humanas Cognitionen)? Neque enim, ut jam antea diximus,\

aliud eil exiflimanda ratio humana, quam organon fuperio-i is cujusdam, quod i d c a enuntiatum, intuituque quodain imme-diate datum,, etiam pbiloiuphus, il veram fcientiam conilruerevtlir, libere agnofcat. Abfoluti enim in mente humana mäni-feflatio ett cognitio abfoluti vera, ideoque principium omnisveritatis atque fcientias fupremum. Quas quidem abfoluti ma-

nifeflatio , utpote κατ εξοχήν cognitio, femper fuperius quod¬dam objedivum erit, ad quod fcientia tendit et tendere de¬bet. Neque hasc cognitio ex vana prasfeniione pendet, nequeex fide (il huic, utpote myilicismo laboranti, digniratem ve¬ra: abfoluti perceptionis dencgare velisj; fed intimo in aniroocujuslibet hominis, immo in deiiderio abfoluti infatiabili, quoetiam dubitans fenetur, femetipfam enuntiat omnino necesfa-

riam.

t

xiani. Quam obrem , quoniam Religio non al'ia eil, quam pri-nrltiva cognitionis abfolutas , td eil, objecliviradj fi.vin« per-ceptio , in unamquamque feieritiam * quse ad cogniriontni ab-folutam ipecäat , «lemeatum etlain religio fu m , vel faltemtheologicum ingtediatur necesfe eil consnrudvum. QuovtmsnKantii difcipiiaa etliiea Omnino caret. Sciiicet Kantius , «imomném cognitionem intislleclualem nrundi ieulibilis limidbtascircumclufam, neque alriorern cognofcendi rationem esfc txi/U-maret, in foro ipeculatlonis theoreticae ideas et Dei et Reli-giönis dignitatem eriputt prineipii coniliiutivi, ideoque notiö-nern dogmadßicam exiflentias Entis fupremi prorfus inapeni de—clsravit. Cum vero defidermm re«li:atis abibkitas non exßingve-re posfet , ad fubjedivitatem ie contulit iidei. Itaque, ohliga-tione tnorali et adpetitone émpirica feniper inter ie pugnanti-bus, moralifatem perficiendam non alio modo cogitavif, quam

per appropinquationein infini (a m. Qus.ratione immorralira-tem an im i practice pöilulavit, ne idea virtutis perfeda:, quaad fummum obtinendum bonum requiritur, in irritum cade-ret. Denlque vero efiam felicitate virrutem necesfarie con-

fequente, Ens morale infinit® potentias et fapienfi® couipro·bavit,quod ad felicitatem virtutem promoveret. Sic iutnnlaideae Karitio uihil niii mera ρ of tu la ta ration is practi¬ca: fuerunt.