Oksidatif Stres ve Kronik Enflamasyonda (Anti-Enflamatuar ......azaltan sağlıklı gıdalar...

Oksidatif Stres ve Kronik Enflamasyonda

(Anti-Enflamatuar) BeslenmeDr. Murat Keklikoğlu

15 Aralık 2019

0543 8759860@mkeklikoglu

[email protected]

GİRİŞ

• Modern Batılı toplumlarda yaşayan bir kimse günde ortalama 2.5 kg gıda tüketmektedir.

• Günlük gıdaları enflamasyonu, dolayısıyla kronik hastalık riskini azaltan sağlıklı gıdalar arasından seçmek proaktif ve koruyucu bir bütüncül yaklaşım olacaktır.

• Hipokrat’ın gıdaları, ilaç olarak kullanma düsturundan hareketle, optimal sağlık dengesini sağlamak ve kronik enflamasyonu hafifletmek için beslenme tarzı değişiklikleri hakkında bilgi ve deneyim sahibi olmak zorunludur.

Beslenme veEnflamasyon

Beslenme ve Enflamasyon

• Spesifik gıdaların enflamatuar süreci nasıl etkilediğini öğrenmek, bunları beslenmeden çıkarmak uzun vadeli hastalık risklerini azaltmak için en iyi stratejidir

• Yemek planlarımız ve tariflerimiz antienflamatuar olmalı.

• Meyve ve sebzelerden zengin bir diyet, kronik enflamasyona karşı en basit ve etkili savunmadır.

Enflamasyon Partnerleri

Frontiers in Immunology | www.frontiersin.org 1 July 2019 | Volume 10 | Article 1699

Frontiers in Immunology | www.frontiersin.org April 2016 | Volume 7 | Article 160

Enflamasyonun Yatışması

• Durdur: Nötrofil doku infiltrasyonunun sınırlandırılması

• İndir: Kemokin ve sitokinlerin karşı düzenlemesi;

• Öldür: Tükenmiş nötrofillerde apoptozun indüksiyonu ve

makrofajlar tarafından bunların temizlenmesi

• Yeniden programla: Makrofajların yeniden programlanması

• Terk et: apoptotik olmayan hücrelerin kana veya lenfatik damarlara dönmesi

Enflamasyonun Yatışması

• Geri Bilgilendirme: baskılayıcı bağışıklık hücrelerine ve adaptifimmün yanıt hücrelerine müteakip zedelenmelerle başa çıkmaya yardımcı olması için uyarlanabilir bağışıklık tepkisi için geri bildirim verilmesi

• İyileşme: Doku onarımının uyarılması - homeostaza geri dönüş; fibrozis veya skar oluşumu olmadan onarım faaliyeti rezolüsyonsürecinin son aşamasıdır.

FASEB J. 31, 1273–1288 (2017). www.fasebj.org

SPM

• Özelleşmiş Rezolüsyon Mediatörleri [Specialized proresolvingmediators] (SPMs). Yakın zamanda idantifiye edilmişlerdir.

• Endojen mediatörler. n-3–türevi aile: resolvinler, protektinler ve masesinler

• Araşidonik asit – türevi (n-6) lipoksinler• Enflamasyonun rezolüsyonu, mikropların temizlenmesi, ağrının

dindirilmesi, yeni mekanizmalarla doku rejenerasyonunun teşvik edilmesi.

• Aspirin ve statinlerin bu rezolüsyon yolakları üzerinde pozitif etkisi var.

FASEB J. 31, 1273–1288 (2017). www.fasebj.org

Erken Belirtiler

• Sabah tutukluğu oluyor mu?

• Eklemlerinizde ağrı ve sızı var mı?

• Uyku bozukluğunuz var mı?

• Kronik hastalıklarınız var mı?

• Sindiriminiz kötü mü?

• Gıdalara karşı duyarlılık var mı?

• Kilo vermekte zorlanıyor musunuz?

• Kendinizi yorgun ve depresif hissediyor musunuz?

Semptomlar

• Abdominal obezite• Kontrol edilemeyen kilo artışı• Kronik ağrı• Hormonal problemler, özellikle insülin direnci• Hashimoto gibi otoimmün hastalıklar• Alerjiler• Sindirim problemleri: IBS, Enflamatuar Bağırsak Hastalığı• Kalp Damar Hastalıkları (yüksek LDL kolesterol)• Nörodejeneratif hastalıklar• Kan testi: CRP(C-Reaktif Protein) >3.00 mg/L (ideali <1 mg/L)• Yüksek kan şekeri (HA1C, fasting glucose veya insulin)

Akut ve Kronik Enflamasyon Karşılaştırması

Pro-enflamatuar Gıdalar

• Şeker• Trans yağlar• Doymuş yağlar• Omega-6 yağ asitleri• Rafine karbonhidratlar• MSG• Aspartam• Alkol• Kırmızı et

Anti-Enflamatuar Gıdalar

• nar, yaban mersini, böğürtlen ve kiraz, vişnekırmızı üzüm• koyu yeşil yapraklı sebzeler• lahana, brokoli ve karnabahar gibi brassica grubu sebzeler• avokado • hindistancevizi• zeytin• sızma zeytinyağı• ceviz, antep fıstığı, çam fıstığı ve badem• somon ve sardalye gibi soğuk su balıkları• yeşil çay• zerdeçal• tarçın• kakao

Anti-Enflamatuar Destekler• Omega-3 (1-4 gram)

• Boswellia (300–500 mg günde iki üç defa)

• Bromelain (80-400 mg günde iki üç defa)

• Resveratrol (250-500 mg)

• Kurkumin (400–600 mg günde üç defa)

• Co-enzyme Q10 (60 - 100 mg/gün) (en büyük öğünle birlikte)

• Vitamin A, C, E ve D3

• Selenyum 200 mcg/gün

• Magnezyum 200 mg/gün

• Yeşil Çay ekstresi (300–400 mg/gün) (3-4 fincan yeşil çay)

• Çinko (8-11 mg/gün)

• Kedi Pençesi Ekstresi (Cat's Claw) 450 mg (günde 1-3 defa)

Anti-Enflamatuar Diyetten Yarar Görenler

• Romatoid Artrit• Sedef Hastalığı• Astım• Eozinofilik Özofajit• Crohn Hastalığı• Kolit• Enflamatuar Barsak Hastalığı• Diyabet• Obezite• Metabolik Sendrom• Kalp Hastalığı• Lupus• Hashimoto Hastalığı

Artrit

• İki randomize kontrollü çalışma, zerdeçal ekstrelerinin diz osteoartriti ve romatoid artrit semptomlarını kontrol etmede steroid olmayan antienflamatuar ilaçlardan (NSAID'ler) daha iyi olduğunu bulmuştur.

• Dozlar, bu çalışmalarda günlük 500 mg ila 1500 mg arasındadır.

• Romatoid artritli hastalarda 8 hafta boyunca günlük olarak bir probiyotik uygulamasının semptom şiddetini ve enflamatuar durumunu azaltmada etkili olduğu randomize kontrollü bir çalışmada gösterilmiştir.

Artrit• RA hastalarının yüzde 33 ila 75'i, gıdaların semptomlarının

ciddiyetinde önemli bir rol oynadığına inanmakta olup yüzde 20 ila 50'si diyetlerini ağrılarını hafifletmek için değiştirmeyi denemiştir.

• İnsanların diyabet ve kalp hastalığı gibi başka sağlık sorunları olduğunda, doktorlarının onlarla diyet ve bu koşullar arasındaki bağlantı hakkında konuşmaları artık olağan bir durumdur.

• Ne var ki uzmanlar artrit hastalarıyla beslenme konusunu sıklıkla ele almamaktadır.

• Oysa otoimmün ve enflamatuar durumları olanlar için diyet modifikasyonuyla ilgili tavsiyeler gerçekten önemli bir konudur.

Lisa K. Stamp, Michael J. James, and Leslie G. Cleland, “Diet and Rheumatoid Arthritis: A Review of the Literature,” Seminars in Arthritis and Rheumatism 35, no. 2 (October 2005): 77–94.

Artrit

• Akdeniz diyeti uygulayan romatoid hasta grubunda hastalık aktivitesinde azalma olduğu bildirilmiştir. (p < 0.05).

• Akdeniz diyeti ağrıyı azalmada ve fiziksel işlevi artırmada RA hastalarında etkili olabilir.

Sköldstam et al. Ann Rheum Dis 2003;62:208–214

Artrit için Destekler

• vitamin C: 1,000 miligram

• vitamin E: 100 IU tokoferol

• vitamin A: 5,000 IU

• N-acetyl cysteine (glutatyon artırıcısı): 300 - 600 miligram

• Lipoik asit: 200 - 400 miligram

• Kurkumin: 1,000 miligram

• Resveratrol: 100 - 200 miligram

Blum, Susan. Healing Arthritis: Your 3-Step Guide to Conquering Arthritis Naturally (p. 208). Orion.

Demans

• Akdeniz diyetinin yaşla ilgili bilişsel fonksiyon bozulmasını yavaşlattığı gösterilmiştir.

• Gözlemsel bir çalışmada, Akdeniz diyetine daha yüksek uyum Kısa Akıl Muayenesiyle ölçülen yavaş bilişsel düşüşle ilişkilendirilmiştir.

• Omega-3 yağ asitleri ve alfa lipoik asit (ALA) desteğinin, Alzheimer hastalığında bilişsel ve fonksiyonel gerilemeyi azalttığı bulunmuştur.

• Bu çalışmada günde 1.6 g omega-3 yağ asidi ve 600 mg ALA dozları kullanılmıştır.

Diyabet

• PREDIMED çalışmasından elde edilen veriler, Akdeniz diyetine uyum ile diyabet başlangıcının azaldığını göstermektedir.

• Diyabetli hastalarda ise, Akdeniz diyetine bağlılık, hemoglobin A1c'de tek ilaçla tedaviye eşdeğer bir azalma ile sonuçlanmıştır.

• Düşük karbonhidratlı bir Akdeniz diyetinin ise, yeni tanı konmuş diyabetli hastalarda antiglisemik ilaçlara olan ihtiyacı azalttığı gösterilmiştir.

Enflamatuar Bağırsak Hastalığı

• Randomize kontrollü bir çalışma, standart tedaviyle birlikte verilen günlük 2 g dozdaki kurkumin ile nüks oranlarını önemli ölçüde azaldığını, endoskopik ve semptom bazlı hastalık şiddeti skorlarını iyileştirdiğini göstermiştir.

• Bir vaka serisi modifiye antienflamatuar diyetle, hastalığa bağlı semptom skorlarında anlamlı iyileşme olduğu göstermiştir.

Hipertansiyon

• Randomize kontrollü çalışmalarda, geleneksel Akdeniz diyetini benimseyen hastalarda kan basıncında anlamlı azalma olduğu görülmüştür.

• Akdeniz diyeti haricinde, ekstra sızma zeytinyağı gibi polifenoller bakımından zengin zeytinyağının diyete eklenmesinin, kan basıncını düşürmede etkili olabildiği gösterilmiştir.

Antihipertansif Destekler

• Arginin 5 gram x 2• Alıç 1000 - 1500 mg x2• CoQ10 100 mg x2• Sarımsak 1000 mg• Nattokinase 50 – 100 mg • B-kompleks ve ekstra B6 - 100 mg x 2• Vitamin C 250 – 500 mg x2• Omega-3, Omega-6 (GLA), Omega-9: 3-4 gram EPA-DHA ve 1 gram GLA ve 1 yemek kaşığı extra virgin zeytinyağı• Magnezyum 400 – 800 mg• Vitamin D 2000 IU• Akdeniz Diyeti • Kereviz: 4 sap veya kereviz tohumu ekstresi -1000 mg x2 veya kereviz yağı ½ - 1 küçük tatlı kaşığı x3

Kalp Damar Hastalıkları

• Büyük randomize kontrollü çalışmalarda Akdeniz diyetinin miyokard enfarktüsü ve inme dahil olmak üzere kardiyovasküler olaylardan hem primer hem de sekonder önlenmesi için etkili bir araç olduğu gösterilmiştir.

• Diyet modifikasyonunun kardiyovasküler korunmadaki etki büyüklüğü asla küçümsenmemelidir - ikincil önleme çalışmaları, Akdeniz tarzı bir diyete bağlı kalanların yaklaşık üçte ikisinde riskin düştüğünü göstermiştir.

Kanser

• Bir meta-analizde, Akdeniz diyetine uyuun, genel kanser insidansı ve mortalitesinde% 10'luk bir azalma ile ilişkili olduğunu bulmuştur.

• Bu veriler, Akdeniz Diyetinin etkisinin en fazla % 14 ve %4oranında azalma ile kolorektal ve prostat kanserinde belirgin olduğunu göstermektedir.

Enflamasyon ve Kanser• Kapsamlı araştırmalar, çoğu kronik hastalık için ana risk faktörlerinin

enfeksiyonlar, obezite, alkol, tütün, radyasyon, çevresel kirleticiler ve diyet olduğunu ortaya koymuştur.

• Bu faktörlerin, enflamasyonun uyarılması yoluyla kronik hastalıkları indüklediği iyi bilinmektedir.

• Kronik enflamasyon uzun süre devam eder ve kanser, kardiyovasküler hastalıklar, nörodejeneratif hastalıklar, solunum hastalıkları gibi birçok kronik hastalığa yol açar.

• Çok sayıda kanıt, risk faktörlerinin, kronik enflamasyon üzerinden kansere yol açtığını göstermektedir:

Enflamasyon ve Kanser

• Enflamatuar gen ürünlerinin ekspresyonunu düzenleyen NF-κB ve STAT3 transkripsiyon faktörlerinin çoğunun kanserde yapısal olarak aktif olduğu bulunmuştur;

• Pankreatit, prostatit, hepatit vs. gibi kronik enflamasyonlar kansere yol açabilmektedir;

• NF-κB ve STAT3'ün aktivasyonu, kanser hücresi çoğalmasına, hayatta kalma, istila, anjiyogenez ve metastaza yol açar;

• NF-κB ve STAT3'ün aktivasyonu kemoterapiye ve radyasyona karşı direnç sağlar ve hipoksi ve asidik koşullar bu transkripsiyon faktörlerini aktive eder.

Majör Depresyon

• 19 randomize kontrollü çalışmanın yeni bir meta-analizi, hem majör depresif bozukluğu (MDB) olan hem de depresif semptomları net bir MDB teşhisi olmayan hastalarda omega-3 yağ asidi takviyesinin etkili olduğunu bulmuştur. Dozlama, denemeler arasında geniş çapta değişmekle birlikte günlük ortalama 1.4 g EPA ve DHA kullanılmıştır.

• Selektif serotonin geri alım inhibitörü (SSRI) ile omega-3 takviyesinin birlikte başlatılmasının, depresif semptomlarda, tek başına SSRI'dan daha fazla iyileşmeye yol açtığını göstermiştir.

Obezite

• Akdeniz diyetine uyum obezite olasılığında % 51’lik azalma ve abdominal obezite oranlarında %59 azalma ile ilişkilidir.

• Yüksek yağ oranına rağmen (% 20 ile% 35), Akdeniz diyetine uygun gıdalar tüketen bireylerin vücut ağırlığında 18 ayda 4.1 kg kayba karşılık kontrollerde 2.9 kg artış olmuştur

Yağlı Karaciğer

• Alkole bağlı olmayan yağlı karaciğer hastalığı olan yetişkinlerde, randomize kontrollü bir çalışmanın verileri, zeytinyağından zengin Akdeniz diyetine uyan hastalarda 6 ayda yağlı karaciğerin şiddetinde azalma olduğunu göstermektedir.

• Yeni bir meta-analiz, omega-3 yağ asitleriyle günlük takviyenin hepatik steatozu azalttığı bulunmuştur.

• İdeal doz henüz bilinmemekle birlikte, 800 mg'ın üzerindeki günlük dozlar etkilidir.

Anti-Enflamatuar Diyetin Arketipi: Akdeniz Diyeti• Antiinflamatuar diyet belirli bir diyet değildir - aslında, antiinflamatuar etkileri olan birçok diyet vardır.

Akdeniz diyeti, antiinflamatuar diyetin en iyi araştırılmış örneğidir ve anti enflamatuar diyetin özelliklerini araştırmak için arketipik bir model görevi görür.

• Çok sayıda çalışma ve meta-analiz, Akdeniz Diyetinin serum enflamatuar belirteçleri ve endotel fonksiyonunun ölçümleriyle antienflamatuar etkilerini göstermiştir.

• Bu diyetin önemi, hem epidemiyolojik çalışmalardan hem de Akdeniz diyetine bağlılık ile kronik hastalıkta önemli bir mortalite yararı ve azalması gösteren randomize kontrollü çalışmalardan elde edilen kanıtlar grubu tarafından desteklenmektedir.

• Sebze, meyve ve kepekli tahıllar bakımından zengindir; kuruyemiş ve zeytinyağını yağ kaynağı olarak vurgular; kırmızı et yerine baklagiller, yağsız tavuk ve balığı tercih eder.

• Gazlı içecekler, tatlılar ve rafine unlu mamuller; işlenmiş etler; tereyağı veya benzeri yağlar tüketilmez. Ölçülü miktarda şarap, alkol almayı tercih edenler için diyetin önemli bir bileşenidir.

• Dolayısıyla bu diyet, bolca rafine karbonhidratlar, trans yağlar, kırmızı et, ilave şekerler içeren standart Amerikan ve Batı diyetinin karşıtıdır.

Enflamasyon Mekanizmaları ve Akdeniz Diyeti• Pro- ve antioksidan etkiler: Antioksidan besinlerin tüketilmesi daha düşük CRP düzeyleri ve daha düşük eklem enflamasyonu insidansıyla birliktedir

• İnsülin ve glukoz düzeyleri: Glisemik yükü yüksek diyet CRP konsantrasyonlarını artırmakta olup enflamasyon belirteçlerinin yükselmesi tip 2 DM’yi öncelemektedir.

• Genetik ve intraselüler ekspresyon: Akdeniz Diyeti ve omega-3 yağlarının enflamasyonla ilişkili gen ekspresyonunu modüle ettiği gösterilmiştir

• Endotel fonksiyonu modülasyonu: Akdeniz Diyeti’nin endotel belirteçleri üzerinde güçlü etkisi var.

• Eikosanoid aktivitesinin modülasyonu: Baharatlarda bulunan bileşikler cyclooxygenase-2 (COX-2) ekspresyonunun baskılamakta ve (TNF)-alfayı bloke etmektedir.

• Gastrointestinal disbiyoz: Çalışmalar bağırsak mikrobiyomunun bozulmasının çok sayıda farklı enflamatuar hastalığı tetikleyebildiği görüşünü desteklemektedir. Bağırsak mikrobiyomu beslenmeye bağlı enflamasyonla mücadelenin ön cephesidir.

DİYET ENFLAMATUAR İNDEKSİ

• Diyet enflamatuar indeksi veya DEİ belli başlı gıdaların veya gıda bileşenlerinin vücuttaki altı sistemik iltihap belirteci üzerindeki etkisini araştıran 1.900'den fazla araştırmayı inceleyen araştırmacılar tarafından geliştirilen kanıta dayalı bir araçtır.

• Bu büyük bilimsel literatüre dayanarak, iltihaplanma üzerinde etkili bir etkisi olan 45 besin ve bütün yiyeceklerin bir listesini hazırladılar ve her birine kaç çalışmayı desteklediklerini ve karmaşık bir şekilde ağırlıklandırılmış bir puan verdiler.

• Negatif puanlar, bir yiyeceğin veya besleyicinin bir anti-enflamatuar etkiye sahip olduğunu, pozitif puanların pro-enflamatuar bir etkiye yol açtığını ve (veya sıfıra yakın) puanların nötr olduğunu belirtir.

DEİ• DEİ’de en yüksek skorlu anti-enflamatuar nütrientler:

• Flavonlar: kırmızı – mor sebzelerde• İzoflavonlar: soya ve baklagillerde • Beta karoten: zengin turuncu renkli sebzeler ve balkabağı• Flavonoller: soğan, brokoli, elma ve dutgillerde• Omega-3 yağ asitleri: yağlı balıklarda, keten tohumu, ceviz, chia tohumunda• Vitamin C: turunçgiller, kivi, papaya, renkli biberler• Zerdeçal ve zencefil • Yeşil çay ve siyah çay • Magnezyum: güçlü anti-enflamatuar skora sahiptir. • Lifler: güçlü anti-enflamatuar etki açısımdan zerdeçaldan sonra ikinci sırada yer alır.

https://www.researchgate.net/publication/264554956_The_Dietary_Inflammatory_Index_A_New_Tool_for_Assessing_Diet_Quality_Based_on_Inflammatory_Potential

Akdeniz Diyeti Bağlılık Ölçeği (MEDAS-14) SORU PUAN

1. Yemeklerde yağ olarak zeytinyağı kullanıyor musunuz? Haftada en az 2 defa salata, sebze, et veya balık yemeklerinde kullanıyorsa 1

puan2. Günde ne kadar zeytinyağı tüketiyorsunuz? (pişirme, salata, ev dışında yenilen

yemeklerde kullanılanlarda vb) (1 yemek kaşığı = 13.5 gram)

Günde 48 gramdan fazla tüketiyorsa 1 puan

3. Günde kaç porsiyon sebze tüketiyorsunuz? (1 porsiyon= 200 gram) Günde 2 porsiyon ve fazlası tüketiyorsa 1 puan

4. Günde kaç porsiyon meyve tüketiyorsunuz?

(Toplam meyve porsiyonu= Toplam meyve gram/80)

(Taze meyve suyu porsiyonu= Her 100 ml için 1 porsiyon)

Günde 3 porsiyon ve üzerinde tüketiyorsa 1 puan

5. Günde kaç porsiyon kırmızı et tüketiyorsunuz? Günde 100 gramın altında tüketiyorsa 1 puan6. Günde kaç porsiyon tereyağı veya margarin tüketiyorsunuz?

(1 yemek kaşığı= 12 gram)

Günde 1 porsiyonun altında tüketiyorsa 1 puan

7. Günde ne kadar şekerli yada tatlandırılmış içecek tüketirsiniz?

(1 porsiyon= 100 mL)

Günde 1 porsiyonun altında tüketiyorsa 1 puan

8. Şarap içer misiniz? Haftada ne kadar tüketiyorsunuz?

(1 kadeh= 125 mL)

Haftada 7 kadeh ve fazlası ise 1 puan

9. Haftada kaç porsiyon bakliyat tüketiyorsunuz?

(1 porsiyon= 150 gram)

Haftada 3 porsiyon ve fazlası ise 1 puan

10. Haftada kaç porsiyon balık/deniz ürünü tüketiyorsunuz?

(1 porsiyon= 100-150 gram balık veya 4-5 adet veya 200 gram kabuklu deniz

ürünleri)


11. Haftada kaç defa işlemiş tatlı veya hamur işi tüketiyorsunuz? Haftada 3 ten az ise 1 puan12. Haftada kaç defa kabuklu yemiş (yer fıstığı dahil) tüketiyorsunuz?



13. Sığır eti, hamburger veya sosis vb. yerine tavuk veya hindi yemeyi mi tercih

edersiniz?

Beyaz et tüketimi kırmızı et tüketiminden gramaj olarak fazla ise 1 puan

14. Haftada kaç defa sebze, makarna, pilav ve diğer yemeklerinizde domates sosu,

sarımsak, soğan veya zeytinyağlı sos kullanırsınız?

Haftada 2 defa veya daha fazla ise 1 puan

Pehlivanoglu Ozkan EF. Balcioglu H. Unluoglu I. 2019. Turkish Validation and Reliability of Mediterranean Diet Adherence Screener, Osmangazi Journal of Medicine, Doi:10.20515 /504188


1. Yemeklerde yağ olarak zeytinyağı kullanıyor musunuz? Haftada en az 2 defa salata,

sebze, et veya balık

yemeklerinde zeytinyağı

kullanıyorsa 1 puan2. Günde ne kadar zeytinyağı tüketiyorsunuz? (pişirme,

salata, ev dışında yenilen yemeklerde kullanılanlarda vb) (1

yemek kaşığı = 13.5 gram)

Günde 48 gramdan fazla

tüketiyorsa 1 puan

3. Günde kaç porsiyon sebze tüketiyorsunuz? (1 porsiyon=

200 gram)

Günde 2 porsiyon ve fazlası

tüketiyorsa 1 puan4. Günde kaç porsiyon meyve tüketiyorsunuz?

(Toplam meyve porsiyonu= Toplam meyve gram/80)

(Taze meyve suyu porsiyonu= Her 100 ml için 1 porsiyon)

Günde 3 porsiyon ve

üzerinde tüketiyorsa 1 puan


5. Günde kaç porsiyon kırmızı et tüketiyorsunuz? Günde 100 gramın altında

tüketiyorsa 1 puan6. Günde kaç porsiyon tereyağı veya margarin tüketiyorsunuz?

(1 yemek kaşığı= 12 gram)

Günde 1 porsiyonun

altında tüketiyorsa 1 puan

7. Günde ne kadar şekerli yada tatlandırılmış içecek

tüketirsiniz?

(1 porsiyon= 100 mL)

Günde 1 porsiyonun

altında tüketiyorsa 1 puan

8. Şarap içer misiniz? Haftada ne kadar tüketiyorsunuz?

(1 kadeh= 125 mL)

Haftada 7 kadeh ve fazlası

ise 1 puan

9. Haftada kaç porsiyon bakliyat tüketiyorsunuz?


Haftada 3 porsiyon ve

fazlası ise 1 puan


10. Haftada kaç porsiyon balık/deniz ürünü tüketiyorsunuz?

(1 porsiyon= 100-150 gram balık veya 4-5 adet veya 200 gram

kabuklu deniz ürünleri)


fazlası ise 1 puan

11. Haftada kaç defa işlemiş tatlı veya hamur işi tüketiyorsunuz? Haftada 3 ten az ise 1

puan12. Haftada kaç defa kabuklu yemiş (yer fıstığı dahil) tüketiyorsunuz?



fazlası ise 1 puan

13. Sığır eti, hamburger veya sosis vb. yerine tavuk veya hindi

yemeyi mi tercih edersiniz?

Beyaz et tüketimi kırmızı

et tüketiminden gramaj

olarak fazla ise 1 puan14. Haftada kaç defa sebze, makarna, pilav ve diğer yemeklerinizde

domates sosu, sarımsak, soğan veya zeytinyağlı sos kullanırsınız?

Haftada 2 defa veya daha

fazla ise 1 puan

Akdeniz Diyetinin Evrenselliği• Gözlemsel çalışmalar ve 2 randomize klinik çalışma, doymamış yağların baskın

olduğu Akdeniz diyet düzeninin KVH insidansını azalttığını göstermektedir.

• Akdeniz diyeti, belirli tariflerin toplamı değil, bir beslenme şeklidir.

• Bu nedenle, geleneksel Akdeniz diyeti, kökenini Akdeniz bölgesinde bulurken, diyet modeli başka bölgelere, kültürlere ve yemek geleneklerine uygulanabilir.

• Geleneksel kültürel bağlamından ayrı olarak Akdeniz beslenme düzenine benzeyen Nordik, Polonya, Hint ve Okinawa diyetleriyle ilgili çalışmalar dahil, Akdeniz diyetine benzer diyetlerin de önemli anti enflamatuar faydaları olduğu gösterilmiştir.

• Bireysel yiyecek tercihleri Akdeniz bölgesininkiyle uyuşmayan hastalar, bu diyeti kendi zevk ve tercihlerine başarıyla adapte etmekte zorlanmazlar.

• Akdeniz diyeti aynı zamanda düşük maliyetlidir.

Akdeniz Diyetine Benzer Diyetler

• Okinawa diyeti

• Polonya diyeti

• Güney Hint diyeti

• Nordik diyet

Okinawa Diyeti

• Bitkisel karbonhidrat ağırlıklıdır. Adada yerel olarak mevcut olan sebzelerden ve baklagillerden tüketilir.

• Tahıl tüketimi neredeyse hiç yoktur.• 10: 1 oranında karbonhidrat – protein oranını içerir (~ ratlar ve

diğer hayvan modellerinde uzun ömürlülük için karbonhidrat ve proteinin optimum oranı).

• Protein az miktarda balık, nadiren kırmızı et ve çoğunlukla sebze, baklagiller ve yumru kökler gibi bitkisel kaynaklı kaynaklardan gelir.

• Mor tatlı patates, deniz yosunları ve soya fasulyesi gibi, popülasyon için kolay bulunabilen sebzelere odaklanır.

Polonya Diyeti

• Darı: D-B grubu vitaminleri, kalsiyum, demir, potasyum, çinko, magnezyum bakımından yüksektir. Düzenli tüketim, artan kalp sağlığı, düşük diyabet riski ve kolesterol seviyelerinin kontrol altında tutulması ile ilişkilendirilmiştir.

• Pazı: K, A, E, B2, B6 ve C vitaminlerinin yanı sıra magnezyum, kalsiyum, bakır, manganez, potasyum ve demirin harika bir kaynağıdır. Kan şekeri regülasyonu için mükemmeldir ve antienflamatuar özelliklere sahiptir

• Cacık benzeri bir tür soğuk çorba olan Chłodnik çorbası tüketilir• Lahana turşusu rendelenmiş havuç ve elma ile yenir• Şalgam: K, A, C, E, B1, B3, B5, B6, B2 vitaminleri ve manganez, potasyum, magnezyum, demir,

kalsiyum ve bakır içerir. Ekşi krema, tuz ve karabiber eklenir.• Alabaş (yer lâhanası) liften zengindir, antioksidan potansiyeli yüksektir.• Orman meyveleri: Antienflamatuar özelliklere sahiptiryaban mersini, çilek, ahududu ve kuş kirazı

(Prunus avium L.) tüketilir. (Polonya, dünyadaki en büyük ihracatçısı ve dünya pazar payının neredeyse% 90'ını elinde tutuyor). Orman meyveleri kan basıncını dengelemeye ve kilo vermeye yardımcı olur.

• Maydanozgiller çok tüketilir

Güney Hint Diyeti• Kabuklu yemiş yağları, hardal yağı ve pirinç kepeği yağı gibi tekli doymamış yağlar

kullanılır . Hardal yağı ile iskemik kalp hastalıkları riskinde azalma gösterilmiştir. Pirinç kepeği yağı hiperlipidemi ve kalp-damar sağlığı üzerinde olumlu etkilere sahip.

• Fitokimyasallar, diyet lifi ve probiyotiklerden zengin fonksiyonel gıdalar içerir. Fonksiyonel özellikler, filizlenme ve fermantasyon gibi işleme teknikleriyle geliştirilir.

• Güney Hindistan'ın tipik diyet modeli fermente gıdalar, beyaz veya kahverengi pirinç bazlı yemekler, hayvansal proteinler (balık, tavuk, kuzu, koyun eti ve yumurta), yeşil ve nişastalı sebzeler, meyve, sade yağ, esmer şekerle pişmiş pirinçten yapılan pongal ve helva gibi tatlılar içerir.

• Öğle yemeğinde yaygın olarak sebzeler, yeşillik, hardal, soğan, hindistancevizi, muz ile hazırlanan yemekler tüketilir. Bol miktarda baharat tüketilir.

• Balıklar, birçok sağlık yararı sağladığı için onu bol miktarda diyet yapan omega-3 yağ asitleri, protein bakımından zengindir. (Sarkar, Dhumal, Panigrahi ve Choudhary, 2015)

Nordik Diyet

• Her ikisi de bol miktarda sebze ve meyve içerir, ayrıca tam tahıllara, kabuklu yemişlere ve tohumlara, bakliyatlara, deniz mahsullerine, ev yapımı yemeklere odaklanır

• Şekerli ve işlenmiş yiyeceklerin tüketimini sınırlar.

• Aradaki fark, yağ kullanımındadır. Akdeniz diyeti zeytinyağının kullanılmasını önerir, İskandinav mutfağına ise kanola yağı hakimdir.

• Arpa, çavdar ve yulaf gibi tahıllar, fasülye ve bezelye gibi baklagiller, uskumru ve somon gibi protein kaynakları içerir.

Anti-enflamatuar Diyetlerin Özellikleri

1. Kalp dostu2. Beyin koruyucu3. Duygu durumunu destekleyici (anksiyete ve depresyonu önleyici)4. Kan şekerini stabilize edici 5. Kanser riskini azaltıcı6. Sağlıklı kilo kontrolü7. Post menopozal yakınmaları azaltıcı8. Bağırsak (mikrobiyota) dostu9. Uzun ömürlülükle bağlantılı

Öneriler

• Çeşitli meyve ve sebzeleri yemek• Yenen fast food miktarını azaltmak• Gazlı ve şekerli içeceklerden kaçınmak• Sağlıklı yemekler ve atıştırmalıklar için alışveriş listeleri hazırlayın• Anti enflamatuar etkili atıştırmalıklar• Daha fazla su içmek• Günlük kalori gereksinimi dahilinde kalmak (porsiyon küçültmek)• Omega-3 ve zerdeçal gibi takviyelerin diyete eklenmesi• Düzenli egzersiz• Yeterli uyku almak

Akdeniz Diyeti• Akdeniz diyetinin bireysel bileşenlerini daha ayrıntılı olarak araştırmak faydalı olsa da

Akdeniz diyetinin genel yararının muhtemelen herhangi bir spesifik bileşenden ziyade bir bütün olarak diyetin bir sonucu olduğunu belirtmek gerekir.

• Akdeniz diyeti ile ilgili en önemli epidemiyolojik çalışmalardan birinde, yazarlar Akdeniz diyetinin tek bir bileşenindeki artışın önemli bir fayda ile sonuçlanmadığını gösterirken, iki veya daha fazla bileşendeki artışın genel mortalitede% 25 azalma gibi istatistiksel olarak anlamlı fayda sağladığı gösterilmektedir.

• Ayrıca, veriler nispeten küçük değişikliklerin bile önemli sağlık etkilerinin olabileceğini göstermektedir.

• Akdeniz diyetinin kardiyovasküler hastalıklara etkisini değerlendiren bir büyük randomize kontrollü deneme olan PREDIMED çalışması, diyet bileşenlerin sadece ikisi Akdeniz diyeti ile uyumlu olan hastaların, kardiyovasküler hastalık oranını ve buna bağlı ölüm oranlarını önemli ölçüde azalttığını göstermiştir.

Akdeniz Diyeti• Beslenme temel olarak meyve ve sebzeler, fasulye, kuruyemiş, tahıllar dahil olmak

üzere bitkisel kaynaklardan gelmektedir. Sebzeler ana yemeklerdir, et veya kümes hayvanları bir garnitürdür ve günlük olarak tüketilmez.

• Yiyecekler minimum düzeyde işlenir. Yemekler, sebze bazlı sade ev yapımı yemeklerden oluşur.

• Yerel ve mevsimsel gıdalar tercih edilir (bu gıdaların sağlığını teşvik eden mikro besin ve antioksidan içeriğini en üst düzeye çıkarır) ve çevre için daha iyidir.

• Zeytinyağı, diğer katı ve sıvı yağların (tereyağı ve margarin dahil) yerini alan ana yağdır. Sızma zeytinyağı, tüm pişirme ihtiyaçlarında kullanılır.

• Günlük olarak düşük veya orta düzeyde peynir ve yoğurt tüketimi.

Elena Paravantes, RDN, Mediterranean Diet Expert

Akdeniz Diyeti

• Düşük ila orta dereceli balık ve kümes hayvanlarının haftalık tüketimi (son araştırmalar balığın kümes hayvanlarına göre biraz daha tercih edildiğini göstermektedir); haftada sıfır ila dört yumurta yenilmektedir.

• Tipik olarak tatlı yerine taze meyve yenir; şeker (çoğunlukla bal) ve doymuş yağ içeren tatlılar ayda birkaç kez ve genellikle tatillerde tüketilir.

• Kırmızı et ayda sadece birkaç kez tüketilir (son araştırmalar kırmızı et tüketiminin ayda maksimum 340 ila 450 gram ile sınırlı olduğunu ortaya koymaktadır.)

• Normal öğünlerde erkekler günde bir ila iki kadeh, kadınlar için günde bir kadeh şarap tüketir.

• Orta derecede yağ (% 35-40) ve orta derecede karbonhidrat (yaklaşık% 40 karbonhidrat) içerir.

DomatesBiberSoğanPatlıcanSalatalıkTaze fasulyeBamyaKabakSarımsakBezelyePatatesMantarKarnıbaharBrokoliHavuçgiller

Süt ürünleri tam yağlı olarakSüzme Yoğurt (koyun, keçi)Beyaz peynirRicotta gibi taze peynirlerParmesan PeyniriTaze MozzarellaGravyerMitzithra

Sızma zeytinyağıTahinBademCevizÇam fıstığıAntep fıstığıSusamÇörekotu

Konserve domatesSalçaZeytinGüneşte kurutulmuş domates

MercimekKuru fasülyeNohut

Kırmızı et az tüketilirgenellikle haftada bir kez haftada bir kez kümes hayvanları.

Enflamasyon Mekanizmaları ve Akdeniz Diyeti

• Pro- ve antioksidan etkiler: Antioksidan besinlerin tüketilmesi daha düşük CRP düzeyleri ve daha düşük eklem enflamasyonu insidansıyla birliktedir

• İnsülin ve glukoz düzeyleri: Glisemik yükü yüksek diyet CRP konsantrasyonlarını artırmakta olup enflamasyon belirteçlerinin yükselmesi tip 2 DM’yi öncelemektedir.

• Genetik ve intraselüler ekspresyon: AD ve omega-3 yağlarının enflamasyonla ilişkili gen ekspresyonunu modüle ettiği gösterilmiştir

• Endotel fonksiyonu modülasyonu: AD’nin endotel belirteçleri üzerinde güçlü etkisi var.

• Eikosanoid aktivitesinin modülasyonu: Baharatlarda bulunan bileşikler cyclooxygenase-2 (COX-2) ekspresyonunun baskılamakta ve (TNF)-alfayı bloke etmektedir.

• Gastrointestinal disbiyoz: Çalışmalar bağırsak mikrobiyomunun bozulmasının çok sayıda farklı enflamatuar hastalığı tetikleyebildiği görüşünü desteklemektedir. Bağırsak mikrobiyomu beslenmeye bağlı enflamasyonla mücadelenin ön cephesidir.

Akdeniz Diyeti – Mikrobiyota Bağlantısı

Akdeniz Diyeti: Yararlı mono-ansatüre ve poli-ansatüre yağ asitleri, yüksek polifenol ve antioksidan düzeyi, yüksek lif miktarı ve düşük glisemik karbonhidratlar, daha çok sebze daha az hayvansal protein

• Lactobacillus, Bifidobacterium, ve Prevotella artışı•Clostridium azalması

Yüksek SCFA düzeyleri •Enflamatuar yanıtta azalma•Akdeniz diyetinden uzaklaşma: TMAO ve KVH artışı •Akdeniz diyetindenuzaklaşma: obezite ve diyabet

Akdeniz Diyeti, Lyon Kalp Çalışması ve PREDIMED• Yedi Ülke Çalışması Akdeniz diyetlerine ilgiyi artırmıştır.

• KVH prevalansının dünya genelinde en düşük olduğu Girit'te diyetle toplam yağ oranı % 43 olup bu alım ağırlıklı olarak zeytinyağıdır.

• Geleneksel olarak, Akdeniz diyetleri, bol miktar sebze, baklagiller, kuruyemişler, meyve, tahıllar ve balık içerir.

• Yunanistan'da geleneksel Akdeniz diyetinden uzaklaşan bireylere karşılık geleneksel diyetleri sürdüren bireylerde KVH, kanser ve tüm nedenlerden ölüm oranları daha düşüktür.

Keys A. Seven Countries: A Multivariate Analysis of Death and Coronary Heart Disease. Cambridge, MA: Harvard University Press, 1980.Willett WC, Sacks FM, Trichopoulou A, Drescher G, Ferro-Luzzi A, Helsing E, Trichopoulos D. Mediterranean diet pyramid: a cultural model for healthy eating.Am J Clin Nutr. 1995; 61(suppl):1402S–1406S.Trichopoulou A, Costacou T, Bamia C, Trichopoulos D. Adherence to a Mediterranean diet and survival in a Greek population.N Engl J Med. 2003; 348:2599–2608. doi: 10.1056/NEJMoa025039.

Lyon Kalp Çalışması

• Lyon Kalp Çalışması, akut miyokard enfarktüslü 605 erkekte Akdeniz diyetinin bir parçası olarak 2 g / d α-linolenik asit alımı içeren randomize kontrollü bir çalışmadır.

• Akdeniz diyetinde hayvansal yağ yerine α-linolenik asit bakımından zengin çoklu doymamış bitkisel yağlar kullanılmıştır; et, tereyağı ve krema azaltılmış; balık, baklagiller, tam tahıllar, meyve ve sebzeler arttırılmıştır. Kontrol grubuna az yağlı bir diyet verilmiştir. Ortalama takip süresi 27 aydır.

• Kardiyovasküler ölüm veya ölümcül olmayan miyokard enfarktüsü toplamı, Akdeniz grubunda 8, kontrol grubunda 33 olup, anlamlı bir fark mevcuttur.

• Araştırmacılar, diyetin α-linolenik asit bileşenini, faydaya katkıda bulunduğunu vurgulasa da, Akdeniz diyetinin diğer bileşenlerinin haricinde α-linolenik asidin, KVH'deki azalmaya ne kadar katkıda bulunduğunu belirlemek mümkün değildir.

Lorgeril M, Salen P, Martin JL, Monjaud I, Delaye J, Mamelle N. Mediterranean diet, traditional risk factors, and the rate of cardiovascular complications after myocardial infarction: final report of the Lyon Diet Heart Study.Circulation. 1999; 99:779–785.

PREDIMED Çalışması• PREDIMED (Prevencion con Dieta Mediterranea), İspanya'da başlangıçta KVH

bulunmayan ama Tip 2 diabetes mellitus veya KVH için başka 3 risk faktörü bulunan 7447 erkek (yaş, 55-80 yaş) ve kadında (yaş, 60-80 yaş) paralel gruplu, çok merkezli, randomize bir çalışmadır.

• Katılımcılar 50 g ekstra sızma zeytinyağı veya 30 g kuruyemiş (yarısı ceviz, dörte biri badem ve dörtte biri fındık) ile takviye edilmiş bir Akdeniz diyetine veya düşük yağlı diyet içeren bir kontrol grubuna atanmışlardır.

• Takip süresi 4-5 yıldır. miyokard infarktüsü, inme ve KVH'den kaynaklanan ölümün bir bileşimi olan birincil son nokta, kontrol grubuna nazaran zeytin yağı grubunda % 30, fındık grubunda% 29 oranında anlamlı ölçüde düşüktür.

PREDIMED Çalışması

• Zeytinyağı grubunda kısmen polifenollerde düşük olan geleneksel zeytinyağı yerine polifenollerden zengin ekstra virgin zeytinyağı kullanıldı. Kuruyemiş grubunda, a-linolenik asit ve linoleik asit alımı yüksekti.

• Satüre yağ alımı, her 3 grupta da günlük enerjinin% 9'uydu. Tekli doymamış yağ alımı, Akdeniz diyeti gruplarında% 21 ila% 22 iken, düşük yağ grubunda% 19'du.

• Toplam yağ alımı Akdeniz gruplarında % 41 iken azaltılmış yağ grubunda% 37 idi. Araştırmacılar tarafından tasarlandığı gibi, diyet değişiklikleri, diyet yağ alımındaki belirli bir değişikliği değil, bir Akdeniz diyet düzenini test etme amacını yansıtıyordu.

• Akdeniz diyet gruplarında meyve, sebze, baklagil, kuruyemiş, şarap ve balık alımı, kontrol grubu ile karşılaştırıldığında daha yüksekti.

Yağlar

• Tadı ve lezzeti ile ünlü, anti-enflamatuar diyetler, özellikle geleneksel Akdeniz diyeti, hem yüksek tokluk hem de lezzet katan, genellikle% 40-50 aralığında olan yağdan elde edilen kalori yüzdesi ile karakterize edilir.

• Doğru yağların (hem miktar hem de kalite) seçimi, antienflamatuar bir diyetin temel faydalarına ulaşmak için önemlidir.

• Sağlıklı bir diyetteki yağ miktarları konusunda çok fazla tartışma vardır. Spektrumun bir ucunda, yağdan elde edilen kalorilerin sadece % 7 olduğu Japon diyeti, öteki ucunda ise kalorilerin % 45'inin yağlardan geldiği Akdeniz diyeti vardır. Tüm yağ türleri için, sadece miktar değil, kaliteye dikkat etmek önemlidir.

• Taze, doğal, organik, rafine edilmemiş yağların seçilmesi, oksidasyon, yemeklerin bozunmasına karşı koruma sağlar. İki temel yağ asidinin - omega-6 ve omega-3 - vücut tarafından sentezlenemediğinden bunların beslenmeyle alınması gerekir.

• Genel olarak, omega-6 yağları daha fazla enflamasyona neden olur ve omega-3 metabolizması daha az enflamatuar veya antienflamatuar prostaglandinler ve lökotrienlerin oluşumuna yol açar. Bu nedenle, ikisi arasında sağlıklı bir denge sağlamak önemlidir.

AA, araşidonik asit; ALA, alfa linolenik asit; DHA, dokosaheksaenoik asit; EPA, eikosapentaenoik asit; GLA, gama linoleik asit, bir antiinflamatuar omega-6; MCT, orta zincirli TG; SCT, kısa zincirli TG; TG, trigliserit. Soya hem omega-6 (% 54) hem de omega-3 (% 7) yağ asitleri içerir.

Yağlar

• Satüre yağlar poliansatüre veya monoansatüre yağlarla değiştirildiğinde KKH riski azalıyor.

• Satüre yağlar rafine karbonhidratlarla değiştirildiğinde KKH riski azalmıyor ama tam tahıllarla değiştirildiğinde azalıyor.

• Satüre yağlar poliansatüre veya monoansatüre yağlarla değiştirildiğinde KKH’na bağlı ölüm riski azalıyor.

Circulation. 2017;136:e1–e23. DOI: 10.1161/CIR.0000000000000510 July 18, 2017

Yağların Bileşimi

Hindistancevizi Yağıyla ilgili Gerçekler

• Kamu oyunun %72’sine karşılık beslenme uzmanlarının %37’si hindistancevizi yağının sağlıklı olduğunu düşünüyor.

• Aradaki fark, h.cevizi yağıyla ilgili popüler medya tarafından yaratılan sahte olumlu algıdan kaynaklanıyor.

• H.cevizi yağının yağ asidi profilinin %82’si satüre yağlardan oluşuyor (tablo)

• H. Cevizi yağı zeytinyağıyla karşılaştırıldığında LDL kolesterolü anlamlı ölçüde yükseltiyor

Voon PT, Ng TK, Lee VK, Nesaretnam K. Diets high in palmitic acid (16:0), lauric and myristic acids (12:0 + 14:0), or oleic acid (18:1) do not alter postprandial or fasting plasma homocysteine and inflammatory markers in healthy Malaysian adults. Am J Clin Nutr. 2011; 94:1451–1457.

Hindistancevizi Yağıyla ilgili Çalışmalar

• Yedi kontrollü çalışmanın tümünde H.cevizi yağı LDL kolesterolü yükseltmiş (6’sında anlamlı yükselme var)

• LDL yükselmesinde h.cevizi yağı ile diğer satüre yağlar (tereyağ, palm yağı) arasında fark yok.

• H. Cevizi yağı KKH’nın bir sebebi olan LDL kolesterolü artırdığından, h. Cevizi yağı önerilmemektedir.

Eyres L, Eyres MF, Chisholm A, Brown RC. Coconut oil consumption and cardiovascular risk factors in humans.Nutr Rev. 2016; 74:267–280. doi: 10.1093/nutrit/nuw002.CrossrefMedlineGoogle Scholar

Omega-3 & -6 yağ asitleriOmega-3 - anti-enflamatuar etkiler

– Yağlı balıklar (somon, sardalya, ringa)

– Ceviz

– Keten tohumu

– Haşhaş

– Kelp veya kril

Omega-6 – pro-enflamatuar (sitokin üretimi)

– Yağlı tohumlar

– Atıştırmalık, çerez ve fast food yağları

Omega-3 ve Mikrobiyota• Omega-3 çoklu doymamış yağ asidi (PUFA), bağırsak mikrobiyotasında öbiyozisin

restorasyonunda potansiyel etkisi vardır.

• Firmicutes / Bacteroidetes oranının bozulması kilo alımı ve obezite, insülin direnci, bağırsak geçirgenliği artışı, inflamatuar bağırsak hastalığında artışıyla birlikte Bifidobakterilerin azalması, insülin direnci, bağırsak geçirgenliği ve depresyon gibi bazı patolojik durumlarla ilişkili kronik düşük dereceli bir inflamasyona neden olan endotoksemiye yol açar.

• Omega-3 PUFA: Firmicutes / Bacteroidetes oranını düzelterek anti-enflamatuar kısa zincirli yağ asitlerinin artmış üretimi bu durumu tersine çevirebildiğini gösterilmiştir.

• LPS-üreten bakterileri, Enterobakterileri azaltarak endotoksemi fenomenini azaltabildiği gösterilmiştir.

• Omega-3 PUFA'lar bağırsak öbiyozisini restore eden prebiyotikler olarak kabul edilebilir.

Int. J. Mol. Sci. 2017, 18, 2645

Zeytinyağı – Mikrobiyota - Enflamasyon

ZeytinyağıKV hastalık riski olan erişkinler (n =

210)

(1)MedDiet + zeytinyağı

(2)MedDiet + kabuklu yemiş

(3)Düşük yağlı diyet

(1) ↑ LDL-c oksitlenmesine direnç,

↓ LDL-c oksitlenmesine neden olan

değişimler ↑ LDL-c boyutu

Sağlıklı erkek erişkinler (n = 18)

(1)25 mL EVOO (fenolik içerik: 366

mg/kg kafeik asit eşdeğeri)

(2)25 mL EVOO (fenoller: 2.7

mg/kg kafeik asit eşdeğeri)

(1) ↓ sistolik kan basıncı

↓ LDL-c.

Martín-Peláez, S.; Castañer, O.; Konstantinidou, V.; Subirana, I.; Muñoz-Aguayo, D.; Blanchart, G.; Gaixas, S.; de la Torre, R.; Farré, M.; Sáez, G.T.; et al. Effect of olive oil phenolic compounds on the expression of blood pressure-related genes in healthy individuals. Eur. J. Nutr. 2017, 56, 663–670.

Martín-Peláez, S.; Mosele, J.I.; Pizarro, N.; Farràs, M.; de la Torre, R.; Subirana, I.; Pérez-Cano, F.J.; Castañer, O.; Solà, R.; Fernandez-Catillejo, S.; et al. Effect of virgin olive oil and thyme phenolic compounds on blood lipid profile: Implications of human gut microbiota. Eur. J. Nutr. 2017, 56, 119–131.

Metabolik sendrom (n = 102)

(1)Kontrol

(2)Balık yağı(3 g/gün)

(3)EVOO (10 mL/gün)

(4)Balıkyağı+ EVOO (3 g/gün + 10

mL/day)

(3) ↓ abdominal adipozite

(4) ↓ LDL-c, TC/HDL-c ve LDL-

c/HDL-c

Venturini, D.; Simão, A.N.C.; Urbano, M.R.; Dichi, I. Effects of extra virgin olive oil and fish oil on lipid profile and oxidative stress in patients with metabolic syndrome. Nutrition 2015, 31, 834–840.

“Batı” Diyeti Enflamasyonu Nasıl Teşvik Ediyor?

• Poliansatüre yağlar

Tahıllar

• Tam tahıllar, enflamasyonla mücadeleye yardımcı olan doğal lifler, lignanlar, magnezyum, çinko, B vitaminleri ve E vitamini içerir.

• Aktif olarak rafine edilmiş karbonhidratların diyet içerisindeki tam tahıllarla değiştirilmesinin enflamatuar belirteçleri azaltmaktadır.

• Prospektif çalışmalar yüksek diyet lifi ve tam tahıl alımının hs-CRP ve IL-6’de azalmayla ilişkili olduğunu göstermiştir

• Karbonhidrat içeren gıdaların enflamatuar potansiyelini en iyi temsil eden en önemli faktör glisemik yüktür (GL).

Tahılın Anatomisi

Kepek tahıldaki şekerin emilim hızını yavaşlatır.

Kepek: Tohumu korur- Lif- B vitaminleri- Mineraller

Rüşeym: Tohumu besler- B vitaminleri- E vitamini- Mineraller- Fitokimyasallar

Endosperm: Tohumun enerji deposu - Karbonhidratlar- Biraz protein- Bazı B vitaminleri

Tahıllar

• GL'nin yanı sıra diğer mekanizmaların da bütün tahılların antienflamatuar bir diyetteki faydalarını açıklamaya yardımcı olması muhtemeldir.

• Tam tahılın alımının belirgin bir faydası, hem bağırsak hem de sistemik enflamasyonu azaltan daha elverişli bir bağırsak mikrobiyomu kompozisyonunu desteklemektir.

• Ayrıca, tam tahılları tüketmenin diğer bir nedeni, aktif fitokimyasalların kepek (lif) ve rüşeymin içinde konsantre olmasıdır.

• Buğdayın liflerin çıkarılmasıyla rafine edilmesi fitokimyasallarda 200 ila 300 katlık bir fitokimyasal kaybına neden olur ve şeker emilim hızını arttırır (GI)!

Karbonhidratlarİyisi

– Yararlı fitokimyasallar ve antioksidanlar içerir, yavaş sindirilir, enflamasyonu teşvik eden ani kan şekeri fırlamalarına neden olmazlar

– Tam tahıllar (esmer pirinç, bulgur, kavuzlu buğday…), baklagiller, tatlı patates, kabak, dutgiller, vişne, elma ve armut

Kötüsü

– İleri glikasyon son ürünleri (AGE’ler)

• şeker + protein = pro-enflamatuar kimyasallar

– Yüksek fruktozlu mısır şurubu, ekmek, kraker, cips, unlu gıdalar, şekerli içecekler, rafine/işlenmiş/fast food gıdalar

Şeker Tüketimi

• Amerikan Kalp Cemiyeti kadınların ek şeker olarak günde en fazla 100 kalori tüketmelerini önermektedir. Bu, 25 g şekere veya yaklaşık altı çay kaşığına eşittir.

• Erkekler için limit 150 kalori olup bu da 36 g şeker veya günde 9 çay kaşığına eşittir.

• Tatlı isteğini tatmin etmek için mevsiminde taze meyvelerin tüketilmesi önerilebilir.

Johnson R.K, Appel L.J, Brands M, et al. Dietary sugars intake and cardiovascular health: a scientific statement from the American Heart Association. Circulation. 2009;120:1011–1020.

Sebze ve Meyveler

• Sebzeler ve meyveler - genellikle makro-besleyici “karbonhidrat” altında sınıflandırılırken - doğal nutrasötik faydaların bolluğu nedeniyle kendi bağımsız kategorilerini hakediyorlar!

• Sebzeler, diğer gıdalara kıyasla daha düşük kalori yoğunluğuna sahip en yüksek konsantrasyonlarda vitamin, mineral ve diğer koruyucu fitokimyasalları içerir.

• Biyokimyasal karmaşıklık bakımından zengin, bütün sebzeler ve meyveler, izole edilmiş herhangi bir besin maddesinden daha üstündür.

• Mesela, turunçgiller sadece C vitamini değil aynı zamanda 60 flavonoid, 20 karotenoid ve limonoit de içerir. Besin kaynaklarından daha yüksek C vitamini alımı, düşük CRP ve doku plazminojen aktivatörü (tPA) seviyeleri ile ilişkilendirilmiştir.

Enflamasyon Belirteçleri ve Meyve – Sebze Tüketimi

• Araştırmalar, daha fazla sebze ve meyve tüketen kişilerin kalp hastalığı, insülin direnci ve bazı kanserler gibi düşük enflamatuar hastalık oranlarına sahip olduğunu desteklemektedir.

• Günde beş porsiyondan daha fazla sebze ve meyve alımı, CRP, IL-6 ve adezyon faktörleri gibi enflamatuar belirteçleri anlamlı ölçüde azaltır.

• Yapılan çalışmalar aynı zamanda (meyve ve sebzelerden) yüksek flavonoid alımı ile düşük CRP seviyeleri arasında bir ilişki olduğunu göstermektedir.

• Flavonoidler meyve ve sebzelerin koyu ve canlı renklerinden sorumludur. Epidemiyolojik çalışmalarda, daha yüksek meyve ve sebze tüketiminin enflamasyon belirteçlerini önemli ölçüde azalttığı gösterilmiştir.

Porsiyon Kontrolü

• Porsiyon kontrolü de önemlidir!

• Sağlıklı, düşük GL gıdalarının bile aşırı tüketimi, hiperglisemik tepkiyi ve enflamasyonu tetikleyebilir.

• Kaynağa bakılmaksızın kalorinin fazla olması da kendiliğinden enflamasyon üreten obeziteye katkıda bulunur.

Porsiyon Büyüklüğü

Lif

• Diyabetik hastaların beslenmesinin günlük tüketilen her 1000 kalori için 15 g diyet lifi içermesi, CRP'yi% 27 oranında azaltmaktadır

• Çözünen ve Çözünmeyen– Çözünen lifler jele dönüşür ve kolesterolü düşürür

– Çözünmeyen lifler dışkı hacmini artırır

• Çözünmeyen: meyve, sebze, kepek ve tam tahıl

• Çözünen: yulaf kepeği, tohumlar, baklagiller ve sebzeler

• Her gün 30-40 gram lif alın– Chia: 30 gramında 11 gram lif

– Patlamış mısır: 30 gramında 4 gram lif

– Yaban mersini: 1 kap= 8 gram lif

Proteinler

• Veriler, bitki bazlı proteinlerin sağlığa faydalarını desteklemektedir. Bunlar hayvansal protein kaynaklarına sağlıklı bir alternatiftir. Baklagiller, lif, demir, folik asit ve B vitaminlerinin yanı sıra protein açısından da yüksektir.

• Baklagillerin çoğu, esansiyel amino asitler metiyonin ve triptofandan eksiktir, ancak bunlar tahıllarda yeterli miktarda bulunur.

• Randomize klinik çalışmalar, bakliyatların düzenli tüketiminin, enflamatuar belirteçlerde bir azalma ve hem lipit profillerinde hem de endotel fonksiyonunda bir iyileşme ile ilişkili olduğunu göstermektedir.

• Baklagiller, sağlıklı bir antienflamatuar diyetin önemli bir bölümünü oluşturur, birçok lezzetli yemek baklagillerle hazırlanabilir ve gerekli proteinlerin çoğunu sağlayabilir.

• Kırmızı et yerine baklagiller gibi sağlıklı protein kaynaklarını tüketmek, düşük ölüm riskinde azalmayla ilişkilidir.

Kırmızı Et

• Buna karşılık, kırmızı ve işlenmiş etlerde yüksek diyetler, enflamatuar belirteçlerdeki artışlar, glikoz disregülasyon belirteçleri ve dislipidemideki artışlarla ilişkilidir.

• Ayrıca kırmızı ette, özellikle işlenmiş formlarda (örneğin, kurutulmuş et ve sosis, pastırma ve işlenmiş öğle etleri) yüksek diyetler, daha yüksek kardiyovasküler hastalık oranları, bazı kanserler ve tüm nedenlere bağlı ölüm oranlarıyla ilişkilidir.

• Kırmızı etin hangi bileşeninin enflamatuar etkisine katkısı olduğu kesin olarak bilinmese de, klinik çalışmalar yağsız et tüketiminin, tipik olarak modern diyette bulunan daha yüksek yağlı, daha işlenmiş kırmızı etle gözlenen aynı proinflamatuar etkiye neden olamayacağını göstermektedir.

• Yağsız etlere ek olarak, balık ve süt ürünlerinden elde edilen hayvansal protein kaynakları, antiinflamatuar diyetin uygun bileşenleridir.

Balık

• Yüksek kaliteli protein ve sağlıklı yağ kaynağı olsa da, balıklar cıva, kadmiyum, kurşun ve poliklorlu bifeniller (PCB'ler) gibi diğer kirleticiler gibi ağır metallerle kirlenmiş sularda yaşamaktadır.

• Bunlar proenflamatuardır ve metabolik fonksiyonu bozar. Bunu dikkate aldığımızda bile düşük ağır metal içeren balıkları yemenin sağlık yararlarının potansiyel riskleri aştığını bildirmektedir.

• Ağır metali yüksek balıklardan kaçının; köpekbalığı, kılıç balığı gibi

• En güvenli balıklar arasında hamsi ve vahşi somon sayılabilir.

Protein

İyisi

• Daha çok bitkisel protein (baklagiller), tam tahıl, kabuklu yemiş ve balık tüketin

• Fermente soyalı gıdalar antioksidan aktiviteye sahip izoflavonlar içerir, CRP/enflamasyon düzeylerini düşürebilir

Kötüsü

• Daha az kırmızı et tüketin; kırmızı et pro-enflamatuar yağlardan zengindir

Baharatlar

Baharatlar anti-enflamatuar özelliklere sahiptir ve yemeklere çok lezzet katar.• Zerdeçal• Acı biber• Zencefil• Tarçın• Karanfil• Adaçayı• Biberiye• Karabiber• Muskat• Kekik• Fesleğen• Papatya

Baharatlar ve Enflamasyonla Mücadele

• Baharatlar ve bileşenleri gibi çeşitli diyet ajanlarının enflamatuar yolların baskılanmasındaki potansiyelini ve kanser ve diğer kronik hastalıkların önlenmesinde ve tedavisinde rolleri bugün daha iyi açıklanmaktadır

• Bu nedenle, söz konusu yolları hedeflemek, kanserin ve diğer kronik hastalıkların hem önlenmesi hem de tedavisi için fırsatlar sağlayabilir.

• Epidemiyolojik çalışmalar, baharatları günlük beslenme bazında bol miktarda tüketen Hindistan gibi ülkelerde kanser insidansının (94 / 100.000) , Amerika Birleşik Devletleri (318 / 100.000) gibi baharatların nispeten az tüketilmediği ülkelere göre çok daha düşük olduğunu göstermektedir.

• Kanserin önlenmesinde baharatlardan zengin beslenmenin etkili olması mümküdür.

Zencefil (Zingiber officinale)

• Gastrointestinal iritasyonu hafileten fenolik bileşikler içerir. Tükürük ve safra üretimini uyarır. İntestinal lipaz aktivitesini belirgin şekilde arttırdığını göstermiştir. Yağlı et yemeklerinden sonra tüketilebilir.

• İntestinal kasları gevşeterek ve sindirilmiş bağırsak kontraksiyonlarını azaltır. Mide ve bağırsaklardaki kramplarında hatta adet kramplarına yardımcı olabilir. Bulantı giderici etkisi vardır.

• Kan sulandırcı etkisi olduğuna dikkat edilmelidir, kan sulandırcı ilaçlar kullananlar tarafından dikkatli kullanılmalıdır. Ameliyattan iki hafta önce ve sonra bir hafta daha zencefil tüketilmemelidir

Kişniş (Coriandrum sativum L.)

• Karminatif özelliklere sahiptir. Antispazmodik olduğu bilinmektedir. Bağırsak spazmlarını yatıştırır, irritabl bağırsak sendromunda yardımcı olabilir.

• Kan şekeri ve kolesterol düşürücü etkileri vardır.

• Kişniş ayrıca bir ağır metal detoksunda kullanılır.

• Taze öğütülmüş tozunu çorba ve smoothie'lere ekleyebilirsiniz. Tozu köfte harcı olarak kullanılabilir

• Taze kişniş sıcak yemeklerde. Sindirim enzimlerinin üretimini teşvik eder.

Kakule (Elettaria cardamomum)

• Çin ve Ayurveda tıbbında kullanılır, karminatif etkilidir. Antispazmodik özelliklere de sahiptir.

• Demir, manganez, kalsiyum ve magnezyum içeren iyi bir mineral kaynağı olmasının yanı sıra antioksidan faydalara sahiptir.

• Diüretik etkisi vardır, şişme ve ödemi azaltabilir.

• Kakule anti-enflamatuarı etkiler nedeniyle diş eti hastalıklarında önerilmektedir

• Dört beş kakule baklası iki bardak suda 30 dakika kaynatılarak lezzetli, ılık bir çay olarak hazırlanabilir.

Rezene (Foeniculum vulgare Mill.)

• Mide özsuyu üretimini artırır. Sindirime yardımcı olur. Antispazmodik özelliklere sahiptir.

• Quercetin gibi çeşitli antioksidanlar içerir.

• Çay olarak tüketilebilir veya düşük ateşteki bir tavada biraz tuzla birlikte hafifçe kahverengi olana kadar kavrulan tohumları yemeklere eklenebilir.

Fitokimyasallar

• Fitokimyasalların kronik enflamatuar hastalıkların önlenmesi ve tedavisi konusunda işlevleri vardır.

• NF-κB aktivasyonunun inhibe edilmesi, tümör nekroz faktörü ve interlökin-1'in aşırı ekspresyonunun engellenmesi, hücre adezyon moleküllerinin aşırı ekspresyonunun azaltılması ve fosfolipaz A2, COX-2, lipoksijeneaz, iNOS, miyeloperoksidazın inhibe edilmesi ile anti-enflamatuar etkileri vardır.

• ROS seviyesini ve serbest radikalleri azaltabilecek antioksidan rolleri vardır. Serbest radikallerin oluşumunu engelleyen ya da yavaşlatan ve serbest radikal zincir reaksiyonlarını kesen lipid oksidasyona üzerinde etkileri vardır.

• İntraselüler sinyal yolaklarını modüle edici etkileri vardır.

Fitokimyasallar

• Quercetin elma, soğan, baharat, çilek ve kakaoda bulunur.

• Epigallocatechin yeşil çayda bulunur.

• Hesperidin ve naringenin portakallarda bulunur.

• Apigenin ve luteolin zeytinyağı ve fındıkta bulunur.

• Soya ürünlerinde izoflavon olan genistein ve daidzein bulunur.

• Antosiyaninler üzümlerde, meyvelerde ve narda bulunur.

Mikrobiyota ve Polifenoller

• Toplam polifenol alımının yaklaşık yüzde 90 ila 95'i, kolon bölgesine emilmeden ulaşabilir.

• Kateşin hem de quercetin bağırsak bakterilerinin kompozisyonunu değiştirmetedir

• Catechin Bacteroidetes'i baskılarken hem quercetin hem de kateşin Bifidobacterium çoğalmasını teşvik eder

Blum, Susan. Healing Arthritis: Your 3-Step Guide to Conquering Arthritis Naturally (p. 148). Orion.

Polifenollerin Mikrobiyotaya Etkisi

• Polifenollerin ve metabolitlerinin bağırsaktaki patojenleri inhibe edebileceği ve faydalı bakterileri uyarabildiği ve prebiyotik gibi davrandıklarını düşündürmektedir.

• Bu nedenle, fenolik bileşikler yönünden zengin yiyeceklerin düzenli tüketimi, bağırsak mikrobiyotasını faydalı bir şekilde dengeleyebilir.

• Ayrıca, polifenollerin yağ ile yendiklerinde daha iyi emildiği, ancak protein ve lif tarafından engellendiği ve bağırsak florasını değiştirdiyseniz iyi emilemediği görülmektedir.

Polifenollerin Mikrobiyotaya Etkisi

• Nar antosiyaninleri, Lactobacillus ve Bifidobacterium'un çoğalmasını uyarmıştır.

• Elma suyu Bifidobacterium seviyelerini artırmıştır, Lactobacillus sayısı elma ve kırmızı pancar suyunu tüketimiyle artmıştır.

• Proantosiyaninler, fenolik bileşikler ve izoflavon takviyeleri bakımından zengin üzüm çekirdeği ekstresi, Bifidobacterium, Lactobacillus ve bütirat-üreten bakterileri artırmaktadır.

• Bifidobacterium popülasyonu, altı hafta boyunca yabanmersini tüketimiyle artmıştır.

Nütrasötikler Mikrobiyotanın çeşitliğindeki değişimler Referans

Prebiyotik Soya ↑Bifidobacteria, Lactobacillus Sangwan et al. (2011)

Inulin ve FOS ↑Bifidobacteria, Lactobacillus Velasco et al. (2012)

Sarımsak ↓Bifidobacterium longum , Clostridium nexile, E. coli, Salmonella

typhimuriu, Neisseria gonorrhoeae, Staphylococcus

aureus, Enterococcus faecalis

Filocamo et al. (2012), Santhosha, Jamuna & Prabhavathi

(2013)

Fito-

östrojenler

Flavonoidler ↑Akkermansia Cassidy & Minihane (2017)

Antosiyanin ↑Bacteroidetes, Actinobacteria Overall et al. (2017)

Polifenoller Kuersetin ↑Bacteroides vulgatus, Akkermansia muciniphila↓Eubacterium

cylindroides, Bilophila wadsworthia

Etxeberria et al. (2015)

Çay

Camellia

sinensis

↓E. coli, Salmonella, Pseudomonas, Clostridium, Bacteroides,

Clostridium perfringens, Clostridium difficile

Lee et al. (2006)

Resveratrol ↑Lactobacillus,Bifidobacterium↑Bacteroidetes/Firmicutes ratio

↓Enterococcus faecalis

Larrosa et al. (2009), Qiao et al. (2014)

Yağ asitleri Omega -3 yağ

asitleri

↓Bacteroidetes/Firmicutes ratio ↓Helicobacter, Clostridiales,

Sphingomonadales, Firmicutes, Pseudomonas sp.

Liu et al. (2012), Yu et al. (2014)

Alkaloidler Berberin ↓Firmicutes, Bacteroidetes, Ruminococcus Zhang et al. (2015), Guo et al. (2016)

Algler Spirulina ↓Staphulococcus aureus, Bacillus subtilis, E. coli, Pseudomonas

aeruginosa

Beheshtipour et al. (2013), Finamore et al. (2017)

Kurku-

minoidler

Kurkumin ↑Lactobacillus↓Coriobacteriales Ramalingam et al. (2016).

• Çörekotu (Nigella Sativa L.) ve Mısır Anasonu (Trachyspermum ammi) ile birlikte, öğün başlangıcında ve sonunda eşit miktarlarda (her biri için aynı boy çorba kaşığı) tüketin.

• Van otlu peyniri tüketin. İçerisinde suh bitkisi (Heracleum persicum) vardır. Anti-enflamatuar etkilidir.

• Çörek otu bal karışımı: Birer tatlı kaşığı (6 g çörek otu ile 12 g bal) karıştırılarak yemekten sonra tüketin.

• Eşit miktarda damla sakızı, suh otu, kekik, anason ve çörekotu bal ile karıştırılır. Günde iki kez bir tatlı kaşığı sabah kahvaltısından önce tüketin.

• Beşer gram öğütülmüş anason, kimyon ve frenk kimyonu (Carum carvi L.) bal ile karıştırılır. Günde üç tatlı kaşığı tüketin.

• Nar (Punica granatum L.) ve nane şurubu: 1 büyük bardak nar suyunu bir yemek kaşığı nane şurubu ile karıştırıp tüketin.

Öneriler• Dereotu (Anethum graveolens L.), kişniş (Coriandrum sativum L.) ve

maydanoz gibi bazı ot ve baharatların diyete eklenmesi.• Dereotu, maydanoz (Petroselinum crispum (Mill.) Fuss), fesleğen

(Ocimum basilicum L.), nane (Mentha × spicata L.) ve zahter (Satureja hortensis L.) gibi şifalı otların günlük diyete eklenmesi

• Zencefil (Zingiber officinale Roscoe 1807), kereviz (Apium graveolens L.) tohumu, kekik (Thymus vulgaris L.), rezene (Foeniculum vulgare Mill.), Anason (Pimpinella anisum L.) ve kimyon (Cuminum cyminum L.) gibi baharatların çeşni olarak kullanılması yararlıdır.

• Yoğurt tüketilirken, üzerine kekik ve biraz kaya tuzu ilavesi önerilir.

Baharatlar

• Dereotu (Anethum graveolens L.), kişniş (Coriandrum sativum L.), maydanoz (Petroselinum crispum (Mill.)), fesleğen (Ocimum basilicum L.), nane (Mentha spicata L.) ve Zahter (Satureja hortensis L.) gibi şifalı otların günlük diyete eklenmesi

• Zencefil (Zingiber officinale Roscoe), kereviz (Apium graveolens L.) tohumu, kekik (Thymus vulgaris L.), rezene (Foeniculum vulgare Mill.), Anason (Pimpinella anisum L.) ve kimyon (Cuminum cyminum L.) gibi baharatların çeşni olarak kullanılması

• Yoğurt tüketilirken, üzerine kekik ve biraz kaya tuzu ilavesi önerilir.

FLATUJENİK GIDALAR

Özet

• Taze olan en iyisidir

• Her renkten sebze ve meyve (Gökkuşağı diyeti)

• Omega-3 yağ asitlerinin alımını artırın

• Tam tahıllar tüketin

• Çay ve Baharatlar (anti-enflamatuar etki için)

• Kırmızı şarap – antioksidan aktivite

• Rafine ve işlenmiş gıdalardan kaçının

• Doymuş trans yağlardan kaçının

• Kırmızı eti azaltın

Michael Pollan

The Omnivore’s Dilemma: A Natural History of Four Meals ve In Defense of Food: An Eater’s Manifesto

• Gerçek gıdaları yiyin.

• Çok fazla yemeyin.

• Çoğunlukla bitki tüketin.

• Büyük annenizin yiyecek olarak tanımadığı hiçbir şeyi yemeyin.

• Sen yediğin şeysin. Çürümeyen bir şey yemeyin.

• ‘Tavuk gibi yaşayan’ tavukları yiyebilirsiniz.

• Eğer bir gıda bitkiden geliyorsa, ye; bir tesiste üretildiyse, yeme.

Stres ve Doğal Çözümler

• Tabiat bizi strese dayanmak için koşullandırır• Düşük düzey stres->Yüksek düzey strese dayanma gücü sağlar• Maksimum dayanıklılık = Nütrisyonel Stres x Fiziksel Stres x Mental

Stres• Düşük Doz Toksin-> Toksisitenin Önlenmesi• Hücresel Stres Yanıtı= Onarım ve Rejüvenasyon• Enerji: Yaşamı uzatabilir veya kısaltabilir• Enerji Defisiti: Sağkalım ve Uzun Yaşam Mekanizmalarını Başlatır• Fazla Enerji Alımı → Hayatı Kısaltır• Hormesis: Stres gerekliama kronik değil, aralıklı; aşırı değil, ılımlı

Adaptif Kapasite ve Yaşam Gücü ve Bütüncül Tıp

• Bütüncül Tıbbın Temel İlkesi: Vücudun kendi içindeki şifa potansiyelini, iyileşme kapasitesini ve yaşama gücünü en az invazif müdaheleyle ve sistemin bütününe yarar sağlayacak biçimde, minimum yan etkiyle veya hiç yan etki olmadan, vücudun kendini iyileştirme yeteneklerini optimize ve restore etmek→Adaptojenik Yaklaşım: AdaptifKapasiteyi Desteklemek

• Yaşam Gücünü desteklemek

• Anabolik restorasyonu, sistemik enerjiyi, uyum ve verimliliği tesis etmek

• Adaptif kapasiteyi genişletmek

• Koruyucu kapasite oluşturmak

• Adaptif Kapasiteyi DesteklemekBütün canlı sistemler iç ve dış stresörlere, zedeleyici faktörleri algılama, bunlara yanıt oluşturma, adapte olma ve yeni bir dinamik denge durumuna ulaşarak yaşamlarını sürdürmek gibi intrensek bir yeteneğe sahiptir. Homeodinamikkavramıyla ifade edilen bu prensipler toplamı aynı zamanda bütüncül tıbbın temel konseptlerinden biridir.

• İnsan sadece çevresine adapte olan bir varlık değildir, aynı zamanda çevresinin integral bir parçasıdır, çevresinden ayrı değil onunla bir bütündür. Vücut biyokimyasal bireyselliğini sürekli devam eden fizyolojik ve metabolik aktiviteyle idame ettirir.

• Homeodinamik alanın can alıcı bileşeni stres yanıtıdır. Bu yetenek sayesindedir ki canlı sistem olası sıkıntıyı algılar ve kendini idame etmek, onarım, adaptasyon, remodeling ve sağkalım için bir dizi olay başlatır.

• Yaşlanmak, canlının homeodinamik alanının progresif olarak daralmasıdır!

• Adaptojenikler homeodinamik alanın daralmasını önlemek, dinamik stabiliteyi, oto-regülasyon ve oto-organizasyonla sürdürmek açısından bütüncül tıbbın önemli enstrümanları arasındadır.

Hormesis: Ilımlı Strese Adaptif Yanıt

• Yakın zamanda hormesis kavramı biyoloji ve tıp alanında, hücrelerin ve organizmaların ılımlı strese karşı verdikleri adaptif yanıtı ifade etmek için benimsenmiştir (Mattson, 2008).

• Başka bir deyişle ılımlı stres hücrede sinyal yolaklarının aktive olmasını indüklemek suretiyle organizmada daha şiddetli strese karşı dayanıklılık gelişmesini sağlayan intrensek değişimlere yol açmaktadır.

• Stres indükleyici ajanlar hücreyi aynı ajanın daha yüksek dozlarına karşı koruyan moleküler yanıtlar oluşturmanın yanı sıra hücreyi başka ajanlara ve hattâoksidatif, metabolik ve termal stres gibi daha az spesifik stresörlere karşı koruyan moleküler yanıtlar oluşturmaktadır.

• Hormetik yanıtın majör bileşenleri değişik stres direnci proteinlerini içerir, sıcak şoku proteinleri, antioksidanlar ve büyüme faktörleri gibi (Mattson ve Cheng, 2006;Mattson 2008).

Stres Yanıtı• Canlı sistemin bir dizi biyolojik olay başlatarak adaptasyon ve yaşam süresini

etkileyen fiziksel, kimyasal ya da biyolojik faktörlere verdiği yanıttır. • Memelilerde stres yanıtı, hücrede ve moleküler düzeyde yedi adet temel

hücresel stres yanıtı şebekesinden oluşur [Demirovic ve Rattan, 2013] . • Hormetik faktörler, hafif düzeyde stresörler olup bunlar CSNR’de (hücrenin

stres yanıtı şebekesi) stres yanıtı yolaklarını aktive eder.• Bu aktivasyon, dinamik homeostazın restorasyonu ve adaptif yetenekte artış

sonucunu doğurur.• Hormetinler: 1) fiziksel hormetinler (egzersiz, termal şok ve irradyasyon) 2)

psikolojik hormetinler (zihinsel çalışma, odaklanma, meditasyon) 3) biyolojik ve nütrisyonel hormetinler (enfeksiyonlar, mikronütrientler, fitokimyasallar, baharatlar vb.) [Rattan et al., 2012].

OKSİDATİF STRES YANITI

• Birçok doğal bileşik ve onların sentetik türevleri hücre ve organizmalarda antioksidan etkilere neden olmalarından dolayı antioksidan oldukları iddia edilmiştir.

• Bunların etki mekanizmasının anlaşılmasıyla, aslında pro-oksidan olan bu bileşiklerin, OSR’yi başlatmak suretiyle biyolojik olarak nihai anlamda antioksidan sonuçlara yol açtıkları gösterilmiştir.

• Bu gibi bileşikler “indirekt antioksidanlar” veya hormesis indükleyici hormetinler olarak adlandırılır.

• OSR indükleyen hormetinlerin bazı primer örnekleri arasında sekonder bitki metabolitleri olan fenolik bileşikler (polifenoller fenolik asitler), flavonoidler, triterpenoidler, sulforafan, kurkumin, sinnemaldehit, pterostilben ve resveratrol, CDDO ve türevleri (https://www.liebertpub.com/doi/abs/10.1089/jir.2009.0100) sayılabilir.

• Bu küçük molekül aktivatörleri Nrf2/ARE yolağını indükleyebirler: (1) protein kinaz B (PKB, Akt olarak da bilinir) gibi yukarı akış kinazlarının aktivasyonu; (2) mitojen aktive protein kinazın tetiklenmesi (MAPK, ERK olarak da bilinir); (3) Keap1’in sisteinrezidüleriyle etkileşim sonucunda Nrf2 stabilitesinin artırılması; ve (4) ubikuitinasyonunbloke edilmesiyle Nrf2’nin proteozomal degradasyonunun inhibe edilmesi.

NRF2’NİN SAĞLIK VE HASTALIKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİSİ

• Oksidatif stres ve enflamasyon çok sayıda kronik hastalığa katkıda bulunur (ateroskleroz, iltihaplı bağırsak hastalığı, romatoid artrit, kanser, diyabet, obezite, metabolik sendrom ve daha birçoğu).

• Bu hastalıkların patolojileri farklı olsa bile Nrf2 çoğunda rol oynamaktadır. • Oksidatif stresle ilişkili durumlara karşı Nrf2 majör koruyucu faktördür. • Hücresel oksidatif strese yanıt olarak Nrf2 aktivasyonuyla redoks

homeostazının restore edilmesi kompleks hastalıkların anlaşılması, önlenmesi, iyileştirilmesi içi büyük öneme sahiptir

• Oksidatif stres Nrf2’yi aktive ederken araştırmacılar bu proteini indüklemenin başka yollarını aramaktadır.

• Gıdalar ve besin destekleri, hatta yaşam tarzı seçimlerinde çok sayıda Nrf2 aktivatörünün bulunması ilginçtir.

Nrf2nükleer faktör (erythroid-derived 2)-like 2

• Nrf2 (nükleer faktör (eritroid-türevi 2)-benzeri 2) transkripsiyon faktörü• Bütün memelilerde çok önemli redoksa duyarlı bir transkripsiyon faktörü• Hücre savunmasının aktivatörü, ana antioksidan düğmesi, sağlık ve uzun yaşamın muhafızı• Nrf2 aktivasyonu doğrudan antioksidan etkinin ötesinde yararları olan proteinlerin ve

antioksidan enzimlerin aşağı akım üretimini başlatır.• Nrf2 yolağının keşfiyle, şimdi hücresel savunma sistemlerinin dolaylı olarak artırılması

mümkün olmuştur. • Hücre koruyucu (sitoprotektif) gen şebekesinin regüle edilmesiyle, Nrf2 aktivasyonu,

vücudun iç ve dış stresörlerle (enflamatuar, oksidatif ve çevresel) başa çıkma yeteneği açısından kritik öneme sahiptir.

• Mitokondriyal homeostaz ve yapısal bütünlük için çok önemli.• Nrf2 hücrenin primer antioksidan, detoksifikasyon ve enflamatuar mekanizmalarına ilişkin

gen ekspresyonunun modüle eden intrensek anahtardır.

Nrf2/ARE Prototipik Hormetik Sinyal Yolağı

• Fitokimyasalların yararlı etkilerinin mekanizmaları ve bunların spesifik hücre sinyal yolaklarıyla ilgisi yakın zamanda anlaşılmaktadır.

• Herbivor ve omnivor canlılar fitokimyasalların potansiyel zararlı etkilerini nötralize etmek için karmaşık mekanizmalar geliştirmiştir.

• Hayvanlarda en önemli savunma sinyali yolaklarından biri NF-E2-related factor 2 (Nrf2) /antioxidan yanıt elementi (ARE) yolağıdır

• Nrf2 zararlı uyaranlara karşı faz II detoks enzimlerinin ve antioksidanların ekspresyonunu düzenler

• Düşük dozda fitokimyasalların yararlı etkilerinin Nrf2/ARE yolağını aktive etmek yeteneğine ilişkin kanıtlar vardır. Birçok yukarı akım sinyal kaskatları (p38, protein kinase C (PKC), extracellular signal-regulated protein kinase (ERK), c-jun N terminal kinase (JNK) ve phosphatidylinositol-3-kinase (PI3K)) tek başına veya kombine olarak Nrf2’yi aktive eder.

• Keap1’in Nrf2 üzerindeki inhibitör etkisinin süpresyonu ve Nrf2’nin proteazomal yıkımının inhibisyonu fitokimyasalların Nrf2 aktivitesini artırdığı yollardan biridir.

Nrf2’nin Gen Hedefleri• Nrf2 600 den fazla geni regüle eder. Yüzden fazlası sitoprotektif genlerdir. Toksin

metabolizması ve atılması, oksidatif stresin azalatılması ve hücresel homeostazınsürdürülmesiyle ilgili genler bunların arasında.

• Nrf2 nin hedef genleri:– Glutatyon sentezi ve konjugasyonu– Antioksidan proteinler ve enzim aktivitesi– Ksenobiyotikleri metabolize eden enzimler ve transporter aktivitesi– Metabolizma– Transkripsiyon

• Nrf2 aktivasyonuyla antioksidan enzimlerin üretimi:• Bu ürünler redoks reaksiyonlarında tümüyle tüketilmez ve endojen antioksidanları

(CoQ10 ve vitamin E) indirgenmiş durumlarına restore edebilirler• Etki süreleri uzundur, sürekli üretilmelerine gerek yoktur

Nrf2’nin aktive ettiği enzim ve proteinler

• ROS ve RNS’nin azaltılması için Nrf2 tarafından aktive edilen bazı kritik proteinler ve en koruyucu enzimler:

• Katalaz ve süperoksit-dismutaz (SOD)

• GSH sentaz, GSH-peroksidazlar ve GSH-redüktaz

• Thioredoxin and thioredoxin redüktaz

• Sıcak şoku proteini 70 (HSP70)

• Hem oksijenaz -1 (HO-1)

NRF2'NİN FİTOKİMYASAL AKTİVATÖRLERİ

Meyve ve sebzelerin tüketilmesi sadece beslenme ihtiyaçlarını karşılamakla kalmaz, aynı zamanda zengin bir antioksidan kaynağı sağlar. Bununla birlikte, kapsamlı preklinik araştırmalar artık gıda ve takviyelerdeki birçok fitokimyasal maddenin Nrf2'yi de regüle ettiğini göstermektedir:

• astaksantin

• yabanmersini

• kateşinler (çay, kakao, baklagiller ve üzümler)

• kahve

• kurkumin (zerdeçal)

• ellajik asit

• sarımsak

• zencefil

NRF2'NİN FİTOKİMYASAL AKTİVATÖRLERİ

• Devedikeni, tarçın, biberiye, rezene, ginseng, schisandra, manolya (honokiol)

• izoflavonlar (baklagillerden)

• kivi

• naringenin (turunçgillerden)

• D vitamini, çinko, krom ve arginin

• nar

• tatlı patates

• resveratrol (üzüm)

• sülforafan (lahanagillerden)

En yaygın olarak kullanılan beslenme Nrf2 aktivatörleri sülforafan, resveratrol ve kurkumindir.

Nütrisyonel Nrf2 Aktivatörleri

• Sulforofan• Nrf2 yolunun güçlü bir indükleyicisi olan sulforafanın düşük moleküler ağırlıklı ve lipofilik yapısı, aynı

zamanda yüksek biyoyararlanıma sahip olduğu anlamına gelir. Doğrudan antioksidan etkiye sahip olmamasına rağmen, sulforafan, Nrf2-Keap1 kompleksi ile spesifik olarak etkileşime girerek, nükleer translokasyona ve ARE'ye cevap veren genlerin aktivasyonuna izin verir. Nrf2 ile bu etkileşimin bir parçası olarak, sulforafan güçlü bir faz 2 enzim indükleyicisidir.

• Resveratrol• Doğrudan antioksidan etkisi ve geniş kapsamlı biyolojik etkileri ile bilinen, resveratrolün Nrf2 / ARE

kompleksini etkin şekilde aktifleştirdiğini preklinik çalışmalar göstermiştir. • Diyabet çalışmaları, resveratrolün, Nrf2 / Keap1 ve aşağı akış düzenleyici proteinlerin renal ekspresyonunu

iyileştirme kabiliyeti sayesinde hipoglisemiye bağlı oksidatif stres ve renal enflamasyonu azalttığını göstermektedir. Resveratrol ayrıca bu yol boyunca lipid peroksidasyonunu sınırlayarak SOD ve HO-1'in yukarı akım regülasyonunu sağlar. [16]

• Kurkumin• Doğrudan ve dolaylı bir antioksidan olan kurkuminin, Nrf2-ARE yolunun aktivasyonunu, HO-1 gibi faz 2

detoksifikasyon enzimlerini kuvvetle indüklediği gösterilmiştir.• Kurkumin'in Nrf2-ARE bağlanmasını arttırırken inhibitör Keap1 proteinini bloke ettiği görülmüştür. [7]• Nrf2'nin bir sitoprotektif gen bataryasını aktive etmek için sitoplazmik bir“ anahtar ”olarak etki ettiği

mekanizmanın aydınlatılması, beslenme biliminde yeni bir paradigma olmuştur.

Resveratrol• Stres direnci ve uzun yaşamla güçlü bağlantısı olan sirtuin–FOXO yolağı

resveratrol ile aktive edilir [Yang et al., 2007].• Resveratrol histone desetilaz SIRT1’e doğrudan bağlanır. Bu bağlanma

deasetilasyonla ve neticede FOXO3 aktivasyonuyla sonuçlanır [Frescas et al.,2005].

• SIRT1 aktivasyonunun FOXO3-aracılı mekanizmayla nöron sağkalımını artırdığı gösterilmiştir [Brunet et al., 2004].

• FOXO transkripsiyon faktörleri insulin-like growth factor-1 (IGF-1) ve nerve growth factor (NGF) dahil nörotrofik faktörler üzerinde stresle indüklenen hormetik etkilere aracılık edebilir [Gan et al., 2005].

• FOX (Forkhead box) proteinleri yaşam süresinin uzunluğu üzerinnde önemli rol oynayan bir transkripsiyon faktörleri ailesidir.

Fitokimyasallar, Stres yolakları, Transkripsiyonfaktörleri ve Biyolojik Sonuçlar

Ferulik Asit

• Ferulik asit (4-hydroxy-3-methoxycinnamic acid) sinnamik asit türevi fenolik bileşiktir. Kurkumin ve ligninlerin belli başlı metabolitidir .

• Yulaf kepeği, tam tahıllar, enginar, patlıcan, muz, lahana ve kahve ferulik asitten zengindir.

• Kanser, Alzheimer, Parkinson, kardiyovasküler hastalıklar ve diyabet üzerinde değişik yolaklardan pozitif etkilemektedir.

• Etki mekanizmaları antioksidan yanıt, sıcak şoku yanıtı, NF-κBenflamatuar yanıtı gibi adaptif stres yanıt yolaklarıdır.

• HO-1 ekspresyonunu Nrf2 üzerinden artırmaktadır.

Kurkumin

• Curcuma longa köklerinde izole edilen fenolik bileşik [Joe et al., 2004]. • Çalışmalarda 500 - 2000 mg arasında kurkumin dozları kullanılmaktadır.

Ortalama bir Hintlinin beslenmesi günde 2,000–2,500 mg zerdeçal içerir (bu da 60–100 mg kurkumine karşılık gelir) .

• Zerdeçal baharatı %3 kurkumin içermesine karşın zerdeçal ekstraktıpreparatları %95 kurkumin içerir.

• Hintlilerde akciğer, meme, böbrek kanserleri daha az görülüyor. Alzheimer oranı çok düşüktür.

• Zerdeçalın zeytinyağı, karabiber ile birlikte tüketilmesi biyoyararlanımınıartırıyor.

• İnflamasyonda kurkumin dozu 8 grama kadar çıkarılabilir

Kurkumin

• 1 tatlı kaşığı zerdeçal ortalama 30 - 90 mg kurkumin içerebilir.

• Osteoartrit: günde iki defa 500 mg zerdeçal ekstraktı, 2–3 ay süreyle

• Hiperkolesterolemi: günde iki def 700 mg zerdeçal ekstraktı, 3 ay süreyle

• Dermatoloji: günde üç defa 500 mg zerdeçal ekstraktı, 2 ay süreyle

• Yüksek doz kurkumin uzun dönemli olarak önerilmiyor çünkü güvenliliğine ilişkin çalışmalar yok.

• WHO vücut ağırlığı başına 0–3 mg/kg dozunu makul bir günlük alım olarak kabul ediyor.

• Günde üç kez 20 mg piperin ve 500 mg kurkumin (günde 1.500 mg curcumin ve 60 mg piperin) birlikte alınır.

EGCG

• Yeşil çaydaki polifenolik bileşikler epigallocatechin-3-gallate (EGCG), epicatechin-3-gallate (ECG), epigallocatechin (EGC) ve epicatechin (EC) koroner kalp hastalığı riskini azaltmaktadır [Miura et al., 2001].

• EGCG en bol ve en aktif kateşin türevi olup anti-enflamatuar ve anti-aterojenik özellikleri in vitro ve in vivo olarak gösterilmiştir [Hayek et al., 1997; Tedeschi et al., 2002].

• EGCG’nin hemeoxygenase-1 (HO-1) ekspresyonunu, endotel hücresinde Nrf2/ARE yolağını aktivasyonla yukarı akım yönünde regüle etmesiyle, H2O2 ile indüklenen hücre ölümüne karşı direnç sağlaması [Wu et al., 2006], hormetik bir etki mekanizmasını düşündürmektedir.

Besin Kaynaklı Fitokimyasallar

• Kanser, nörodejeneratif hastalıklar, kardiyovasküler hastalıklar, enflamatuar ve immün hastalıklara karşı çoklu stres yanıt yolaklarını etkileyerek koruyucu etki gösterebilirler.

• Sağlıklı yaşlanma ve uzun ömürlülük homeodinamiktekikötüleşmenin önlenmesiyle mümkündür.

• Beslenme kaynaklı fitokimyasalların bu kötüleşmeyi önlemesi hormetik stres yolakları üzerinden gerçekleşebilir.

• O nedenle önemli fitokimyasalların etki mekanizmaları ve stres yanıt yolaklarıyla ilgileri yakın zamanda elde edilen bulguların ışığında değerlendirilmelidir.

Quercetin

• Quercetin (3,3′,4′,5,7-pentahydroxyflavone) birçok sebze ve meyvede bulunur.

• Kardiyovasküler hastalıklar, kanser, nörodejeneratif hastalıklarda anti-enflamatuar, antikarsinojenik ve antioksidan etkileri vardır.

• Karaciğerde glutathione, glutamylcysteine synthetase (GSH), GPx, GR ve GST ekspresyonunu p38/MAPK ve Nrf-2 aktivasyonu üzerinden artırır.

• Nrf-2 ekspresyonunu artırarak ve NF-kB ve cyclooxygenase (Cox)-2 ekspresyonunu azaltarak toksisite ve enflamasyona karşı korur.

• NF-κB yolağını baskılar ve Nrf2’ye bağımlı HO-1 yolağını artırır.

Quercetin

• Diğer biyoflavonoidlerle sinerjistiktir. Resveratrol ve Yeşil Çay Kateşinlerinin emilimini arttırır.

• Quercetin, meyve ve sebzelerde bulunan bir biyoflavonoiddir, ancak en yüksek seviyeler elma ve soğanlarda bulunur.

• Diğer birçok biyoflavonoit gibi, Quercetin de antioksidan, anti-aterojenik ve anti-kanserojen özelliklere sahiptir.

• Quercetin ayrıca kafeinle aynı yeteneklere sahip fakat daha az güçlü olan nöroaktiftir.

• Dozaj 12.5 - 25mg/kg (1,136-2,272 mg/gün).

Sülforafan

• Brokoli, brüksel lahanası ve brassica grubunda bulunan izotiyosiyanat [Fahey et al., 1997].

• Nöroprotektif etkileri var. Kemirgenlerde inme modelinde beyin hasarını azaltıyor [Zhao et al., 2006].

• Tramvatik beyin hasarın beyin ödemini azaltıyor [Zhao et al., 2005].• Retinal pigment epitel hücrelerini foto-oksidatif hasardan koruyor

[Gao and Talalay, 2004]. • Parkinson modelinde dopaminerjik nöronları koruyor [Han et al.,

2007].

Sülforafan

• Bitkilerin yapısında doğal olarak bulunan biyoaktif bileşenler sağlığın korunması ve kronik hastalıkların önlemesinde rol oynamaktadır. Direkt olarak genler üzerine etki edebildikleri gibi, çeşitli moleküllerle konjuge olarak indirekt olarak da etki göstebilmektedirler.

• Brokoli ve turpgillerin (turp, lahana, karnabahar, brüksel lahanası) hastalıklar üzerine etkisinin değerlendirildiği çok sayıda çalışma bulunmaktadırvararacılığı ile sağladıkları belirtilmektedir.

• İzotiyosiyanatlar bitkilerde glukozinolat öncülleri olarak depo edilmekte; glukozinolatlarıizotiyosiyanatlara hidrolize olmaktadır. Hasat, çiğneme, kesme, doğrama gibi işlemlerle aktivite kazanan mirosinaz enzimi

• Organizmada faz II enzimlerini uyarma, faz I enzimleri ile histon deasetilaz enzim aktivitesini inhibe etme ve tioredoksin redüktaz enzim ekspresyonunu artırma gibi etki mekanizmaları ile başta kanser olmak üzere, diyabet, oksidatif stres, helicobacter plyori enfeksiyonu, nörolojik hastalıklar, göz hastalıklarında olumlu sonuçlar alınıyor.

• Toksik etkisine rastlanmadığı ve güvenli olduğu sonucuna varılmıştır.

Sülforafan

• İdeal dozaj bilimse de tahmini insan dozları:– 7-34 mg 70 kg’lık bir kişide

– 9-45 mg 100 kg’lık bir kişide

– 11-57 mg 120 kg’lık bir kişide

• Bu miktarlara brokoli gibi lahanagiller tüketerek ulaşmak mümkündür. Optimal suplement dozu bilinmemektedir.

• 100 gram çiğ brokoli filizi 250 mg sülforafan içerir.

• 50 gram çiğ brüksel lahanası 144 gram sülforafan içerir.

• 45 gram lahana 44 gram, kırmızı lahana 29 gram sülforafan içerir.

Sülforafan

• İyi çiğnemek önemli: inaktif form olan glorafanin sülforafana aktive olur.

• Alımı optimize etmek için çiğ yenmeyi veya 140˚C’nin altında sıcaklıkta pişmelidir (suda en fazla 1-3 dakika). Sonrasında soğuk sudan geçirilmeli.

• Pişirme işlemi sülforafan üretimi için, termolabil bir enzim olan mirozinaz ve glukorafanin arasındaki gerekli reaksiyonu inhibe edebilir.

• Haşlamak yerine bularda pişirmek tercih edilmelidir.

• Yararlanımı artırmak için hardal tohumu veya hartal tozu ile birlikte tüketilebilir.

• Bunlar özellikle pişmiş sebzelerdeki sulforafan yararlanımını artıran mirozinaz enziminden zengindir.

Yeşil Çay

• Yeşil çay (Camellia Sinensis), sık sık sıcak suya batırılan ve çay gibi içilen bir bitkidir. Faydalarının çoğunu, yapraklardan ekstrakte edilen, sonradan tüketilen suda çözünen polifenoller (sıklıkla kateşinler olarak adlandırılır) vasıtasıyla gösterir.

• Vücuttaki hemen hemen her organ sistemine fayda sağladığı belirtilmiştir. Kardiyoprotektif, nöroprotektif, anti-obezite, anti-kanserojen, anti-diyabetik, anti-aterojenik, karaciğer koruyucu ve kan damarı sağlığı için faydalıdır.

• Bu yararlı etkiler, hem yeşil çayın kendisinde (bir içecek olarak) hem de desteklerde bulunan dozlarda görülür.

Yeşil Çay

• Çoğu doz EGCG'ye göre standardize edilmiştir. Her ne kadar EGCG eşdeğeri miktarı bir fincan çaydan diğerine değişse de, birçok faktöre bağlı olarak (çay türleri, demlenmenin uzunluğu, oksidasyon süresi), bir fincan yeşili çay yaklaşık 50 mg EGCG eşdeğeri içerir.

• Yeşil çay kateşinlerinin lipid oksidasyonu ve buna bağlı yağ yakma yolları üzerindeki faydaları doza bağlı. İnsanlarda anlamlı etkiler, yalnızca günde 400-500 mg EGCG eşdeğeri gibi yüksek dozlarda not edilir (çoğu Yeşil Çay Ekstresi takviyesi kabaca% 50 EGCG'dir).

• Kanser önleme etkileri oldukça doza bağımlıdır ve izole EGCG yerine tüm kateşinleri (yeşil çay ekstresi olarak) tüketmek daha iyi olacaktır. Minimum dozlar (200mg) ancak daha fazla sıklıkta (günde 3+ kez) kullanılır

Resveratrol

• Üzüm kabuklarında toksinlere karşı savunma olarak üretilir.

• Kalbi koruduğu ve kan akımını düzenlediği, insülin duyarlılaştırıcısı olduğuna ilişkin bulgular mevcuttur.

• Yaşama yıllar eklemese de yıllara yaşam ekleyebilir (yaşam kalitesi)

• Kırmızı şarabın resveratrol miktarı 0.2 ile 5.8 mg/l arasında olup üzüm türüne bağlıdır (Malbec, Petite Sirah, St. Laurent ve Pinot Noir).

Resveratrol

• Takviye dozunun alt ucu kardiyovasküler sağlık, insülin duyarlılığı için olup bu doz günde 5-10 mg olarak bildirilmektedir.

• Sağlıklı kişiler için 150-445 mg aralığında dozajlar kullanılmıştır (en uygun dozun ne olduğu konusunda net bir gösterge yoktur).

• Metabolik sendromlu kişilerde (açlık) insülinde azalma olduğu kaydedilmiştir.

• Serebral kan akımını artırmak için 250-500 mg aralığında bir doz gerekir.

• Resveratrol takviyesinin ardından oksidatif biyobelirteçlerde bir azalma olduğu kaydedilmiştir.

Punikaljinler

• Nar ve nar suyunda bulunan büyük moleküllerdir (ellagitanninler)• Çok güçlü antioksidanlardır, vücutta metabolize oldukları

bileşiklerin de (ellajik asit ve ürolitinler) anti-oksidan özellikleri vardır.

• Çalışmalarda anti-enflamatuar etkisi gösterilen günlük dozu 250 mL nar suyudur.

• Nar suyunun litresi yaklaşık 2,400 - 4,000 mg polifenol içerir.• Kanın antioksidan potansiyeli, 800 mg Nar Ekstraktının (318 mg

punikalajin) oral dozunda artar, bu da biyoaktif bir doz için iyi bir başlangıç noktası olabilir.

https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC3678830/

Punikalajinler

• PSA'nın zaman içindeki artış hızını azaltabilmektedir.• Nar suyu tüketimi, PSA'nın 15 aydan 54 aya kadar ikiye katlanması

için gereken sürenin uzamasıyla ilişkilidir• Punikalajinler ile oksidasyonda genel bir azalma görülmüştür.

Oksidasyona duyarlı genlerin endotelyal aktivasyonunu önlemektedir. https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC555721/

• Lipid peroksidasyonunda azalma olduğu saptanmıştır.• Nitrik oksit metabolizmasının metabolitlerinde artış olmasının nitrik

oksit üretiminin arttığının göstergesi olduğu düşünülmektedir.

Punikaljinler

• Yaklaşık 150 mg punikaljin içeren 240 mL nar suyunun 2 hafta süreyle tüketilmesi antihipertansif alan hastalarda sistolik kan basıncını %5 ve ACE düzeylerini %36 düşürmektedir.

• Antihipertansif etki ACE inhibisyonunun yanı sıra doğrudan damar endoteli üzerindeki anti oksidan etkiler ve/veya polifenollerin nitrik oksit ekspresyonunu artırıcı etkisine bağlı olabilir.

https://www.researchgate.net/publication/50986922_The_effects_of_pomegranate_juice_consumption_on_blood_pressure_and_cardiovascular_health

https://www.researchgate.net/publication/50986922_The_effects_of_pomegranate_juice_consumption_on_blood_pressure_and_cardiovascular_health

Etkileşim

• Nar suyu ile Viagra 50 mg birlikte kullanıldığında 5-8 saat süren ereksiyonların olduğu düşük akımlı priapizm bildirilmiştir.

• Bunun sebebi nar suyunun Viagra metabolizmasının %21’inden sorumlu olan CYP2C9 enzimini inhibe ederek kan dolaşımındaki Viagra düzeylerinin normalin üzerine çıkmasına neden olmasıdır.

Kakao

• Kakaodaki başlıca biyoaktif bileşikler flavonoller, prosiyanidinler ve epikateşin.

• Beyin kan akımı ve oksijenasyonda artış, bellek ve kognitif performansta artış

• İnsülin duyarlılığında artış, insülin sinyal yolaklarının aktivasyonu

• Nitrik oksit üretiminde artış

• 26 gram bitter çikolata 1,095 mg flavanol içeriyor.

• Kakao flavonollerinin standart dozu 500 – 1,000 mg/gün

• Günlük önerilen bitter çikolata (en az %85 kakao) 25 – 40 g

Greyfurt

• Greyfurt suyunun polifenolik içeriği 1173–2216 mg/L arasında.

• Mandalina, portakal ve limon suyundan daha yüksek.

• Diş minesi erozyonunu önlemek için greyfurt suyu içildikten sonra ağız suyla çalkalanmalı, greyfurt suyu içildikten sonra diş fırçalamadan önce 30 dakika beklenmeli.

• İlaç Etkileşimleri: Sitokrom P450 inhibitörü. Kalsiyum kanal blokerleri, benzodiazepinler, indinavir, karbamazepin, immünosüpresanlar, statinler

Holobiont

Hologenom

HOLOGENOM

Symbiota’ya Barınak ve Beslenme İmkanı Sağlar

Vücut İşlevlerini Destekler, Enfeksiyonlardan Korur,

İmmünomodülasyon

KONAKÇISYMBIOTA

Mikrobiyota ve Enflamasyon

• İnsan gastrointestinal (GI) sistemi, insan vücudundaki konakçı, çevresel faktörler ve antijenler arasındaki çok büyük bir arayüzü (250-400 m2) temsil eder.

• Ortalama bir yaşam süresince, insanda Gİ kanalından yaklaşık 60 ton yiyecek geçmektedir, ayrıca çevreden kaynaklanan mikroorganizmaların bolluğu, bağırsak bütünlüğü üzerinde büyük bir tehdit teşkil edebilir.

• Gİ kanalı kolonize eden bakteri topluluğuna ‘bağırsak mikrobiyotası' denir ve karmaşık ve karşılıklı olarak yararlı bir ilişki oluşturmak için binlerce yıl boyunca ev sahibi ile birlikte gelişmiştir.

• Gİ kanalda yaşayan mikroorganizma sayısının, insan hücresi sayısından ∼10 kat daha fazla olduğu tahmin edilmekteydi.

• Yakın zamanda gözden geçirilmiş bir tahmin, insan: bakteri hücrelerinin oranının aslında 1: 1'e daha yakın olduğunu göstermiştir.

• Konakçı ve barındırdığı mikroorganizmalar birlikte “süperorganizma” olarak adlandırılır.

Biochem J (2017) 474 (11): 1823-1836.

Mikrobiyota ve Enflamasyon

• Mikrobiyota, bağırsak bütünlüğünün güçlendirilmesi, bağırsak epitelinin şekillendirilmesi, enerji metabolizması, patojenlere karşı koruma ve konak bağışıklığının düzenlenmesi gibi fizyolojik fonksiyonlar yoluyla konakçıya birçok fayda sağlar.

• Mikrobiyal kompozisyondaki değişimin sonucu olarak fizyolojik mekanizmaların bozulması: disbiyozis olarak bilinen durumdur.

• Karmaşık ekosistemleri profillemek ve karakterize etmek için gittikçe daha sofistike yöntemlerle yapılan çalışmalarda çok sayıda bağırsak ve bağırsak dışı hastalıkta mikrobiyotanın rolü giderek daha netleşmektedir.

Biochem J (2017) 474 (11): 1823-1836.

Mikrobiyota Kompozisyonu

• Yetişkin sağlıklı bireylerde bağırsak mikrobiyotasına egemen olan altı bakteri filumu vardır: Firmicutes ve Bacteroidetes (% 90), Proteobacteria, Actinobacteria, Fusobacteria ve Verrucomicrobia (Woting & Blaut, 2016).

• Firmicutes ve Bacteroidetes, 3 yaşından büyükler için yaşam boyu aynı oranda kalan ana bakteri filumlarını temsil eder (Tang ve Hazen, 2014).

SCFA

• Kolon bakterileri, amino asitlerin bakteriyel olarak parçalanmasında ve kısa zincirli yağ asitlerinin (SCFA'ların) oluşumunda önemli bir rol oynar - ev sahibi ve metabolik sinyal için enerji kaynakları zenginleştirilir (Jandhyala et al., 2015; Woting & Blaut, 2016).

• Bacteroidetes ailesi asetat ve propiyonat üretirken, Firmicutes aileleri (Lachnospiraceae, Ruminococcaceae) esas olarak birincil metabolik son ürünler olarak butirat üretir (Den Besten ve diğerleri, 2013; Louis ve Flint, 2017).

• Butirat, kolonositlerde enerjik metabolizmanın en önemli bileşenidir, asetat ve propiyonat ise lipogenez, glukoneogenez ve protein sentezi için substrat olarak kullanılır (Schwiertz ve diğerleri, 2010; Tremaroli ve Bäckhed, 2012).

SCFA

• Asetat, propiyonat ve bütirat, peroksizom proliferatör ile aktifleştirilen reseptörlerin (PPAR) glukoneogenez ve lipogenez üzerindeki etkisi dahil olmak üzere hepatik lipidlerin ve glukoz homeostazının düzenlenmesinde önemli bir rol oynar (Morrison & Preston, 2016).

• SCFA'lar histon deasetilazı (HDAC) ve bazı G-protein eşli reseptörlerinin (GPR'ler) ligandları inhibe eder.

• Her ikisinin de (HDAC ve GPR) ekspresyon inhibisyonunun sonucu, SCFA'ların fizyolojik rollerini açıklar: kan basıncının düzenlenmesi, böbrek fonksiyonunun korunması, sinir sistemi ve kolon kanserine karşı korunma (Alex et al, 2013; Pluznick, 2014; Steinmeyer et al., 2015; Joseph et al, 2017).

SCFA

• SCFA'lar ayrıca, birçok fizyolojik süreçte sinyal molekülleri olarak işlev gören serbest yağ asidi reseptörlerinin (FFAR2 ve FFAR3) G protein-bağlantılı reseptörlerinin aktivasyonunda rol oynarlar.

• Bu reseptörler birçok hücrede bulunabilir: adipositler, pankreatik adacık, incretin salgılayan enteroendokrin hücreleri (K hücreleri -mide inhibitör polipeptit salınımı, I hücreleri - kolesistokinin salımı, L hücreleri - glukagon benzeri peptid-1 ve peptit YY salımı).

• Ayrıca, FFAR2 nötrofillerde ve ince bağırsakta dendritik hücrelerde eksprese edilir (Hara vd., 2011; Alvarez-Curto ve Milligan, 2016).

Bağırsak -Organ Eksenleri• Beyin Bağırsak – Ekseni• Eklem – Bağırsak Ekseni• Kemik – Bağırsak Ekseni• Kalp – Bağırsak Ekseni• Akciğer – Bağırsak Ekseni• Karaciğer – Bağırsak Ekseni• Endokrin – Bağırsak Ekseni• Pankreas – Bağırsak Ekseni• Kas – Bağırsak Ekseni• Böbrek – Bağırsak Ekseni• Cilt – Bağırsak Ekseni

Merkezinde intestinal ekosistemin yer aldığı mikrobiyot/disbiyota nın yer aldığı multipl bağırsak – organ eksenleri

Bağırsak – Organ Bağlantıları• Bağırsak mikrobiyal metabolitlerinin uzak bölgelerdeki hastalık

sonuçlarını etkileyebileceği üç mantıksal mekanizma vardır:

– Bazı metabolitler, hedef organdaki hücresel işlevi doğrudan değiştirmek için sistemik dolaşıma yeterince yüksek konsantrasyonda girebilir.

– Sistemik dolaşımdaki metabolitler, ikincil bir bölgede (yani kemik iliğinde) immün hücre gelişimini ve üretimini hedefler. Bu mobil bağışıklık hücreleri sırayla hedef organla etkileşime girer ve hastalığı etkiler (Clarke ve ark., 2010).

– Bağırsak metabolitleri lokal olarak bağırsaktaki bağışıklık hücrelerini eğitir. Bu hücreler daha sonra organlara göç ederek hastalık süreçlerini etkiler.

– Bu mekanizmalar üzerinden bağırsakla çapraz konuşma hastalığı daha fazla ilerletebilir. İleri bağırsak geçirgenliği ve gıda ve mikrobiyal antijene maruz kalma riski artmıştır (Vaarala ve ark., 2008).

Bağırsak – Organ Bağlantıları• İnsan konağa özgü bir bağırsak mikrobiyal topluluğuna sahiptir.

• Sıkı bir fonksiyonel bağlantı (tight junction) yardımıyla komensal mikroorganizmalara verilen yanıt toleranstır

• Patojenlere verilen yanıt karmaşık biçimde düzenlenmiş bir bağışıklık tepkisidir;

• Hazır besinlerin ve endüstriyel gıda katkılarının bağırsak ekosistemini etkilediği ve sıkı bağlantının bütünlüğünü kırabilmesi mümkündür.

• Bazı besin bileşenleri, artan bağırsak geçirgenliği, hastalıklara spesifik disbiyotik patobiyotikler ve proteinlerin translasyon sonrası modifikasyonunu değiştirme kapasiteleri bağırsak lümeninde otoimmünojenezle ilgili kilit olaylarıdır.

• Bağırsak kaynaklı eksenlerin uzak organ otoimmün hastalıklarla ilişkisi olduğu anlaşılmaktadır.

• Beyin, eklem, kemik, endokrin, karaciğer, böbrek, kalp, akciğer ve ciltle ilgili otoimmün hastalıklar sistemik bağırsak – organ eksenleri üzerinden gelişen bozukluklardır.

• Bunlar bağırsak lümeni kompartmanına ait deregülasyon olaylarıyla bağlantılıdır.

Meta - Analiz

• 16,848 kişiyi temsil eden büyük prospektif kohort çalışmalarının meta-analizi:

• Yüksek diyet lifi alımı, meme kanseri için koruyucu bir faktördür (RR = = 0.89;% 95 CI: 0.83-0.96).

• Diyet lifi alımındaki günde her 10 gramlık artış, meme kanseri riskindeki % 7'lik bir azalma ile ilişkilendirilmiştir.

• Yüksek fekal lif, östrojenlerin bağırsakta emilimini engelleyerek toplamvücut östrojen havuzunu azaltır.

• Konjuge olmayan östrojenlerin bağırsaktaki liflere bağlanması östrojenyeniden emilimini azaltır (Kotepui M, vd. Contemp Oncol (Pozn). 2016; 20 (1): 13-19).

Besinsel Kaynaklar

• Bitkisel kaynaklar (Hindiba, kuşkonmaz, muz, yer elması, sarımsak, soğan, pırasa, arpacık soğan, pancar, rezene, bezelye, brassica grubu, kabuklu yemişler)

• Fermante gıdalar (yoğurt, zeytin, kefir, kombuça)

• Baharatlar (Kekik, karabiber, kırmızı biber ve zencefil faydalı bakterilerin büyümesini teşvik eden ve patojen bakterileri baskılayan prebiyotik benzeri etkilere sahiptir. )

• Karabiber, kırmızı biber, tarçın, zencefil, kekik, biberiye ve zerdeçal Bifidobacterium ve Lactobacillus'un çoğalmasını teşvik eder (Lu QY, vd. J Food Sci. 2017: 82 (8): 1807-1813)

SonuçBildiklerimiz:• Mikrobiyota sağlığı ile insan sağlığı ayrılmaz bir bütündür.• Bağırsak mikrobiyotası enerji metabolizmasını ve endokrin sistemi etkilemektedir• Beslenme tarzı ve ilaçların bağırsak mikrobiyotasının bileşimi üzerinde güçlü etkileri vardır • Mikrobiyota bileşimi kemoterapi ve immünoterapiye yanıtı etkilemektedir • Mikrobiyota bileşimi gıdalara karşı glisemik yanıtı etkilemektir • Diyet lifi alımı bağırsak mikrobiyotası bileşimini etkilemekte olup daha iyi bir sağlık durumuyla ilişkilidir

Bilmediklerimiz: • Gıdalardaki doğal probiyotikler probiyotik desteklerden daha mı iyidir? • Preventif amaçlı probiyotik destekleri kullanmalı mıyız?• Mikrobiyota gıda seçimi ve iştahı etkiliyor mu?• Gıda maddelerindeki düşük doz antibiyotikler insan sağlığını etkiliyor mu?• Gıda maddelerindeki pestisitler bağırsak mikrobiyotasını nasıl etkiliyor? • Organik gıdalar mikrobiyota için daha mı iyi?• Bütün yeni ilaçlar ve gıda kimyasalları bağırsak mikrobiyotası üzerinde test edilmeli mi?

Gıdalar, Nütrientler ve Diyet Örüntülerinin Bağırsak Mikrobiyotasına Etkileri

Diyet unsuru Bağırsak mikrobiyomuna etkisi

Bağırsak mikrobiyomu aracılıklı

sağlık sonlanımları üzerindeki

etkiler

İnsanda

gözlemsel

çalışmalar

İnsanda

müdahale

çalışmaları

Peynir

Metabolik aktiviteleriyle konakçının sağlığına

yararlı Bifidobacteria suşlarında ↑

İntestinal enfeksiyonlarla alakalı bazı

Bacteroides ve Clostridia suşlarında↓

Patojenlere karşı potansiyel

koruyuculuk. SCFA üretiminde

artış ve TMAO üretiminde

azalma

Var Var

Lif ve prebiyotikler Artan mikrobiyota çeşitliliği ve SCFA ↑ Tip 2 DM ve KV hastalıkta azalma Var Var

Yapay tatlandırıcılar

Proteobacteria ve Escherichia coli. ↑

Bacteroides, Clostridia ve toplam aerobik bakterilerde

anlamlı ↓ ve anlamlı fekal pH ↑

Glukoz intoleransında artış Yok Yok

Polifenoller (çay, kahve,

dutgiller, enginar, zeytin ve

kuşkonmaz gibi sebzeler)

İntestinal bariyer koruyucularında ↑

(Bifidobacteria and Lactobacillus), bütirat üreten

bakterilerde ↑

(Faecalibacterium prausnitzii ve Roseburia)

ve Bacteroides vulgatus ve Akkermansia muciniphila.

Lipopolisakkarid üretenlerde ↓ (E

coli ve Enterobacter cloacae).

Bağırsak mikroorganizmaları

polifenol biyoyararlanımını

etkilemesi metabolik sendrom

belirteçlerinde ve KV risk

belirteçlerinin seviyelerinde

azalmayla sonuçlanmaktadır

Var Var

Vegan

İnsanlarda omnivor diyete göre mikrobiyota

kompozisyon ve çeşitliliğinde çok mütevazi farka

karşılık veganlarda daha güçlü metabolomik profil

Vejetaryen diyetin omnivor diyet

karşısında üstünlüğünü gösteren

ve göstermeyen çalışmalar

mevcuttur

Var Var

SCFA=kısa zincirli yağ asitleri; TMAO= trimethylamine N-oxide

https://www.bmj.com/content/361/bmj.k2179

https://www.bmj.com/content/361/bmj.k2179

Diyet Bileşenlerinin Mikrobiyoma EtkileriDiyet Bileşeni Mikrobiyota üzerindeki etkisi Metabolik

değişimlerSağlık üzerindeki etkiler

Bitkisel proteinler (buğday ve bezelye

proteini)

• Lactobacillus ve Bifidobacteria ↑

• Patojenik Bacteroides fragilis ve Clostridium perfringens↓

SCFA ↑ • Anti-enflamatuar

• Mukoza bariyerinin sürdürümü

• Tregs↑

Hayvan proteinleri • Bacteroides ve Alistipes↑ SCFA ↓ • Enflamatuar

• Enflamatuar bağırsak hastalığı riskinde artış

• Pro-aterojenik trimethylamine-N-

oxide (TMAO) KV hastalık riski ↑

Yüksek protein/düşük

karbonhidrat

• Roseburia ve Eubacterium↓ Fekal bütirat↓

• Enflamatuar

Diyet Bileşeni Mikrobiyota üzerindeki etkisi Metabolik değişimler

Sağlık üzerindeki etkiler

Sindirilebilir karbonhidrat

(laktoz)

• Bifidobacteria↑

• Lactobacillus↑

• SCF Aüretimi↑

SCFA ↑ • Anti-enflamatuar

Sindirilemeyen karbonhidratlar

(kepek)

• Bifidobacteria ve Lactobacillus↑ SCFA ↑ • Anti-enflamatuar

Sindirilemeyen karbonhidratlar:

Diyet lifi, Dirençli nişasta (RS) tam tahıl

• Roseburia, Ruminococcus ve Eubacterium↑

Fekal bütirat ↑ • Enflamasyon↓

• Astım, kistik fibroz ve KOAH’da yararlı etkileri var

Sindirlemeyen karbonhidratlar

Frukto-oligosakkaritler (FOS), Galakto-

oligosakkaritler (GOS) ve polidekstroz

• Roseburia ve Eubacterium↑

• Enterococcus ve Clostridia↓

Fekal bütirat↑ • Enflamasyon yanıtı↓

• GOS ile astım ve eozinofilide azalma



Doymuş yağlar • Bifidobacteria ve Eubacterium ↓ SCFA ↓ • Enflamatuar hastalıklarda artış

• Yüksek yağ ve düşük KH diyetle astımda artış

• Metabolik endotoksemiyle

indüklenen enflamasyon TLR (toll like receptor) aktivasyonu,

• Yağ dokusu enflamasyonu (obezite), insülin direnci (Diyabet)

↑

• KV hastalık ↑

Doymamış yağlar • Roseburia, Ruminococcus ve Eubacterium ↑

Fekal butirat

artışı

• Enflamasyon ↓

• Omega-3 yağ asitleri ile astım, pnömoni ve KOAH’da düzelme



Batı tarzı beslenme: Yüksek hayvansal

protein, doymuş ve trans yağlar, düşük lif

• Bifidobacteria ve Eubacterium ↓ SCFA düzeylerinde

azalma

• Enflamatuar hastalıklarda artış

Glutensiz diyet • Roseburia, Ruminococcus ve Eubacterium ↑

Fekal butirat↑

• Enflamasyon ↓

Akdeniz Diyeti: Yararlı mono-ansatüre ve

poli-ansatüre yağ asitleri, yüksek polifenol ve diğer

antioksidanlar, yüksek lif ve düşük glisemik karbonhidratlar, daha

çok sebze daha az hayvansal protein

• Lactobacillus, Bifidobacterium, ve Prevotella↑

• Clostridium ↓

Yüksek SCFA düzeyleri

• Enflamatuar yanıt ↓

• Akdeniz diyetine bağlılığın azalması TMAO ve KV hastalık artışıyla ilişkili

• Akdeniz diyetine bağlılığın azalması

diyabet ve obeziteyle ilişkili

Nütrasötikler Mikrobiyotanın çeşitliğindeki değişimler ReferansPrebiyotik Soya ↑Bifidobacteria, Lactobacillus Sangwan et al. (2011)

İnülin ve FOS ↑Bifidobacteria, Lactobacillus Velasco et al. (2012)

Sarımsak ↓Bifidobacterium longum , Clostridium nexile, E. coli, Salmonella typhimuriu, Neisseria gonorrhoeae, Staphylococcus aureus, Enterococcus faecalis

Filocamo et al. (2012), Santhosha, Jamuna & Prabhavathi (2013)

Fito-östrojenler Flavonoidler ↑Akkermansia Cassidy & Minihane (2017)

Antosiyanin ↑Bacteroidetes, Actinobacteria Overall et al. (2017)Polifenoller Kuersetin ↑Bacteroides vulgatus, Akkermansia

muciniphila↓Eubacterium cylindroides, Bilophila wadsworthia

Etxeberria et al. (2015)

ÇayCamellia sinensis

↓E. coli, Salmonella, Pseudomonas, Clostridium, Bacteroides, Clostridium perfringens, Clostridium difficile

Lee et al. (2006)

Resveratrol ↑Lactobacillus,Bifidobacterium↑Bacteroidetes/Firmicutes ratio ↓Enterococcus faecalis

Larrosa et al. (2009), Qiao et al. (2014)

Yağ asitleri Omega -3 yağ asitleri

↓Bacteroidetes/Firmicutes ratio ↓Helicobacter, Clostridiales, Sphingomonadales, Firmicutes, Pseudomonas sp.

Liu et al. (2012), Yu et al. (2014)

Alkaloidler Berberin ↓Firmicutes, Bacteroidetes, Ruminococcus Zhang et al. (2015), Guo et al. (2016)

Algler Spirulina ↓Staphulococcus aureus, Bacillus subtilis, E. coli, Pseudomonas aeruginosa

Beheshtipour et al. (2013), Finamore et al. (2017)

Kurkuminoidler Kurkumin ↑Lactobacillus↓Coriobacteriales Ramalingam et al. (2016).

https://doi.org/10.1111/j.1750-3841.2011.02131.x

https://doi.org/10.3305/nh.2012.27.6.5992

https://doi.org/10.1016/j.phymed.2012.02.018

https://doi.org/10.1016/j.fbio.2013.07.001

https://doi.org/10.3945/ajcn.116.136051

https://doi.org/10.3390/ijms18020422

https://doi.org/10.1016/j.jnutbio.2015.01.002

https://doi.org/10.1016/j.resmic.2006.07.004

https://doi.org/10.1021/jf803638d

https://doi.org/10.1039/c3fo60630a

https://doi.org/10.1016/j.anaerobe.2012.02.004

https://doi.org/10.1016/j.arcmed.2014.03.008

https://doi.org/10.1038/srep14405

https://doi.org/10.1186/s12906-016-1367-7

https://doi.org/10.1111/1541-4337.12004

https://doi.org/10.1155/2017/3247528

https://doi.org/10.1097/MIB.0000000000000522

Sistemik Bağışıklıkta Probiyotiklerin Rolü

• Probiyotikler, genel immüniteyi immünomodülasyon yoluyla artırabilir.

• İmmünomodülasyonda, bağırsak probiyotikleri, antijen sunan hücrelerle, yani makrofajlar ve dendritik hücreler (DC) ile etkileşime girer.

• APC daha sonra sistemik immünomodülasyonu indüklemek için T hücre popülasyonunu (özellikle düzenleyici hücreler) etkiler.

• Bağırsak-beyin ekseni, bağırsak-akciğer ekseni ve bağırsak-beyin-cilt / bağırsak-cilt ekseni vb. yoluyla yapılan bu immünomodülasyon, çeşitli stres ve alerjilere duyarlılığı azaltarak, sırasıyla beyin, akciğerlerin, cildin ve başka organların işlevlerini geliştirir.

Sistemik Bağışıklıkta Probiyotiklerin Rolü

Jorge Luis Borges’ten

Eğer, yeniden başlayabilseydim yaşamaya,

İkincisinde daha çok hata yapardım.

Kusursuz olmaya çalışmaz, sırtüstü yatardım.

Neşeli olurdum, ilkinde olmadığım kadar,

Çok az şeyi

Ciddiyetle yapardım.

Temizlik sorun bile olmazdı asla.

ANLAR

Daha çok riske girerdim.

Seyahat ederdim daha fazla.

Daha çok güneş doğuşu izler,

Daha çok dağa tırmanır, daha çok nehirde yüzerdim.

Görmediğim bir çok yere giderdim.

Dondurma yerdim doyasıya ve daha az bezelye.

Gerçek sorunlarım olurdu hayali olanların yerine.

ANLAR

Yaşamın her anını gerçek ve verimli kılan insanlardandım.

Yeniden başlayabilseydim eğer, yalnız mutlu anlarım olurdu.

Farkında mısınız bilmem. Yaşam budur zaten.

Anlar, sadece anlar. Siz de anı yaşayın.

Hiçbir yere yanına su, şemsiye ve termometre almadan

Gitmeyen insanlardandım ben.

Yeniden başlayabilseydim eğer, hiçbir şey taşımazdım.

Oksidatif Stres ve Kronik Enflamasyonda (Anti-Enflamatuar ......azaltan sağlıklı gıdalar...

Documents

Transcript of Oksidatif Stres ve Kronik Enflamasyonda (Anti-Enflamatuar ......azaltan sağlıklı gıdalar...