OKRESY ROZWOJU KULTURY GRECKIEJ• PIERWOTNY (OK. 1000 P. N. E. – IX/VIII P. N. E.)

• ARCHAICZNY (IX/VIII P. N. E. - VI W. P. N. E. )

WIELKA KOLONIZACJA, POLIS - GRECKA FORMA PAŃSTWOWOŚCI; NOMOS – STYL ŻYCIA W POLIS

VIII – VII P. N. E. - ZAŁOŻENIE SPARTY I ATEN.

• KLASYCZNY (V – POŁOWA IV P. N. E.)

OKRES ROZKWITU KULTURY GRECKIEJ, PEDEA

• HELLENISTYCZNY – (IV – II P. N. E.)

IMPERIUM ALEKSANDRA MACEDOŃSKIEGO I JEGO UPADEK

• HELLENISTYCZNO-RZYMSKI (I P. N. E. – III)

• CHRZEŚCIJAŃSKI (IV – VI) – ZAMKNIĘCIE AKADEMII PLATOŃSKIEJ (387 P. N. E. – 529)

OKRES ARCHAICZNY

• PLEMIONA GRECKIE NIE STANOWIŁY JEDNOŚCI PAŃSTWOWEJ. KONFLIKTY.

• POSZCZEGÓLNE MIASTA I WYSPY GRECKIE NA SWÓJ SPOSÓB

ORGANIZOWAŁY USTRÓJ POLITYCZNY, PIELĘGNOWAŁY SWOJE OBYCZAJE.

•MOŻNA JEDNAK MÓWIĆ O ZASADNICZYCH RYSACH KULTURY GRECKIEJ,

KTÓRE ODRÓŻNIAŁY GREKÓW OD INNYCH NACJI.

• HIERARCHICZNE SPOŁECZEŃSTWO: WOLNI I NIEWOLNICY.

• OBOWIĄZKI KAŻDEGO STANU WZGLĘDEM PAŃSTWA I ZWIĄZANE Z NIMI

PRZYWILEJE OKREŚLAŁO PRAWO – NOMOS.

• PRIORYTETY PAŃSTWA – EKSPANSJA (KOLONIZACJA, WOJNA)

•CENNY OBYWATEL TO TEN, KTÓRY SWĄ TĘŻYZNĄ FIZYCZNĄ I

MORALNĄ MÓGŁ ODDAĆ POLIS NAJWIĘCEJ USŁUG W CZASIE

WOJNY NA PLACU BOJU, A W CZASIE POKOJU UMOCNIĆ JE I

PRZYSPOSOBIĆ DO EKSPANSJI (PRZYSZŁEJ WOJNY) - Z TEGO

WYNIKAŁ MODEL WYCHOWANIA.

MODEL WYCHOWANIA

• DZIECI (CHŁOPCÓW I DZIEWCZYNKI) DO 7 ROKU ŻYCIA

WYCHOWYWANO W DOMU.

• PO UKOŃCZENIU 7 LAT WYCHOWANIEM CHŁOPCA ZAJMOWAŁ SIĘ

OJCIEC, A DZIEWCZYNKI MATKA.

• NAD WYCHOWANIEM, SZCZEGÓLNIE CHŁOPCÓW, DOŚĆ WCZEŚNIE

USTANOWIONO NADZÓR INSTYTUCJONALNY ZE STRONY POLIS.

•WYCHOWANIE DZIECKA I MŁODZIEŃCA GRECKIEGO MIAŁO MU DAĆ

PRZYGOTOWANIE PRZEDE WSZYSTKIM DO TYCH ZAJĘĆ I

OBOWIĄZKÓW, KTÓRE GO CZEKAŁY JAKO OBYWATELA, JAKO

MIESZKAŃCA I CZŁONKA SWEGO POLIS.

HOMERYCKI MODEL HEROSA

• POCHODZENIE ARYSTOKRATYCZNE

• AMBITNY INDYWIDUALISTA O CECHACH PRZYWÓDCZYCH, POCZUCIU HONORU I

WŁASNEJ GODNOŚCI;

• SZANUJĄCY TRADYCJĘ I OBYCZAJE (ETHOS)

• WRAŻLIWY NA PIĘKNO, CIEKAWY ŚWIATA

• ŻĄDNY SŁAWY, MĘŻNY I ODWAŻNY, ALE ROZTROPNY.

• URODZIWY, SPRAWNY FIZYCZNIE.

• KOCHAJĄCY ŻYCIE I JEGO UROKI, RODZINĘ I ZIEMIĘ OJCZYSTĄ

• UPRZEJMY WOBEC KOBIET, LOJALNY WOBEC PRZYJACIÓŁ, GOŚCINNY

• SPRYTNY, A NAWET PRZEWROTNY WOBEC WROGÓW.

• „WALECZNY W BITWIE” I „MĄDRY W RADZIE”

HOMERYCKI MODEL MĘDRCA -

WYCHOWAWCY

• NAUCZYCIEL DZIELNOŚCI - CNOTY (GR. ARETE)

• NAUCZAJĄCY DOBRYCH OBYCZAJÓW I POSZANOWANIA TRADYCJI

• POBOŻNY

•MĄDRY DORADCA

• KSZTAŁTUJĄCY WRAŻLIWOŚĆ NA PIĘKNO, ZACHĘCAJĄCY DO

POZNAWANIA ŚWIATA

• PATRIOTA

WYCHOWANIE FIZYCZNE

• SPRAWNOŚĆ I SIŁA CIAŁA

•W OKRESIE DZIECIŃSTWA – GRY I ZABAWY

• PROGRAM WYCHOWANIA FIZYCZNEGO MŁODZIEŻY – PENTATLON

(SKAKANIE, BIEG, RZUCANIE DYSKIEM, RZUCANIE OSZCZEPEM,

ZAPASY) – IGRZYSKA OLIMPIJSKIE

•WYCHOWANIE FIZYCZNE – WSTĘPNE PRZYSPOSOBIENIE MILITARNE

• PALESTRY I GIMNAZJONY

PALESTRA

GYMNAZJON

WYCHOWANIE MORALNE

• SPRAWNOŚĆ (PIĘKNO) FIZYCZNE +

PIĘKNO DUCHOWE (SZLACHETNOŚĆ) –

IDEAŁ KALOKAGATII

• KALOS KAI AGATHOS – PIĘKNO

FIZYCZNE, KTÓRE ŁĄCZY SIĘ Z

PRZESTRZEGANIEM ZASAD

MORALNYCH (SKROMNOŚĆ, PROSTOTA,

UMIARKOWANIE, SZACUNEK DLA

RODZICÓW I STARSZYCH,

POWŚCIĄGLIWOŚĆ W POSTAWIE I

GESTACH)

WYCHOWANIE MUZYCZNE I LITERACKIE

• MUZY – OPIEKUNKI SZTUK I NAUK.

• WIĄZAŁO SIĘ ONO Z DRUGIM – OBOK SŁUŻBY WOJSKOWEJ – PUBLICZNYM

OBOWIĄZKIEM PAŃSTWA - KULTEM RELIGIJNYM, CZCIĄ BOGÓW.

• GRECY BYLI NARODEM BARDZO RELIGIJNYM - ŻADEN MOMENT ŻYCIA

PUBLICZNEGO I PRYWATNEGO NIE OBCHODZIŁ SIĘ BEZ CZCI BÓSTW.

• HELLEŃSKIE WYCHOWANIE MUZYCZNE – POEZJA, TANIEC, ŚPIEW, GRA NA

INSTRUMENTACH (LUTNIA GRECKA).

• MUZYKA W ROZUMIENIU HELLEŃSKIM OBEJMOWAŁA ZARÓWNO RYTM I

MELODIĘ, JAK I TREŚĆ, TJ. TEKST MÓWIONY I ŚPIEWANY; ŚPIEW BYŁNIEROZDZIELNY OD MUZYKI.

• WYCHOWANIE FIZYCZNE (GIMNASTYCZNE) I MUZYCZNE STANOWIŁY PODSTAWĘ

WYCHOWANIA MŁODZIEŻY.

• WYCHOWANIE GIMNASTYCZNE, JAKO NAJWAŻNIEJSZE DLA BYTU PAŃSTWOWEGO,

ZAZWYCZAJ OKREŚLANE BYŁO PRZEZ USTAWY I KIEROWANE PRZEZ URZĘDY

PAŃSTWOWE

• WYCHOWANIE MUZYCZNE PRZEWAŻNIE ODBYWAŁO SIĘ PRYWATNIE, ALE POD

OPIEKĄ I NADZOREM PUBLICZNYM.

• W MIARĘ ROZWOJU HISTORYCZNEGO KSZTAŁCENIE FIZYCZNE, POCHŁANIAJĄCE

NAJWIĘCEJ CZASU, ZOSTAŁO OGRANICZONE NA RZECZ ZAJĘĆ UMYSŁOWYCH, ZAŚ

KSZTAŁCENIE MUZYCZNE BYŁO WYPEŁNIONE CORAZ TO WIĘKSZĄ LICZBĄ ZAGADNIEŃ

LITERACKICH I NAUKOWYCH.

• W STAROŻYTNEJ GRECJI TE DWA KIERUNKI PRAWIE CAŁKOWICIE ZASPOKAJAŁY

POTRZEBY NACJI I WYOBRAŻENIA O IDEALE WYCHOWAWCZYM.

OKRES KLASYCZNY

•MODEL SPARTAŃSKI – MODEL MILITARNO-WOJSKOWY –

DOBREM NADRZĘDNYM BYŁ INTERES POLIS, A

WŁAŚCIWIE JEGO WOLNYCH OBYWATELI.

•MODEL ATEŃSKI – WZORZEC HARMONIJNEGO ROZWOJU

CZŁOWIEKA: IDEAŁ FIZYCZNY, MORALNY, UMYSŁOWY,

ESTETYCZNY – KALOKAGATIA.

MODEL SPARTAŃSKI

• MIASTO-PAŃSTWO – POLIS SPARTA - ISTNIAŁA W

OKRESIE IX - IV P. N. E.

• TWÓRCĄ USTROJU SPARTY BYŁ LIKURG

• SPARTANIE ODZNACZALI SIĘ SZORSTKOŚCIĄ

USPOSOBIENIA, ZAMIŁOWANIEM DO ŻYCIA

WOJENNEGO I PRAGNIENIEM WŁADZY.

• WYCHOWANIE MŁODZIEŻY ZMIERZAŁO PRZEDE

WSZYSTKIM DO ZASZCZEPIANIA JEJ TAKICH CECH

CHARAKTERU I TAKICH FIZYCZNYCH SPRAWNOŚCI,

KTÓRE BYŁY NIEZBĘDNE DLA DOBREGO I

DZIELNEGO ŻOŁNIERZA.

• NIE DBALI ZBYTNIO O WARTOŚCI UMYSŁOWE I

ESTETYCZNE.

SYSTEM WYCHOWANIA W SPARCIE

• CAŁY SYSTEM SPARTAŃSKIEGO WYCHOWANIA, NIE UWZGLĘDNIAŁ ŻADNYCH

POTRZEB INDYWIDUALNYCH.

• DZIECI SPARTAN DO 7 ROKU ŻYCIA POZOSTAWAŁY POD OPIEKĄ MATKI, A NASTĘPNIE

- ZARÓWNO CHŁOPCY JAK I DZIEWCZĘTA - PODDAWANE BYŁY JEDNOLITEMU

SYSTEMOWI WYCHOWANIA.

• WYCHOWANIE CHŁOPCÓW ODBYWAŁO SIĘ POD NADZOREM PAŃSTWA - NAD

WYCHOWANIEM DZIECI I MŁODZIEŻY CZUWAŁO 5 EFORÓW, WYBIERANYCH Z 28

OSOBOWEJ RADY – GERUZJI. NA ICH CELE STAŁ PAJDONOMOS

• JEŻELI DZIECKO URODZIŁO SIĘ CHOROWITE LUB UŁOMNE – RODZICE MUSIELI JE

UŚMIERCIĆ LUB WYRZUCIĆ W ROZPADLINY GÓRY TAJGETOS.

WYCHOWANIE CHŁOPCÓW I DZIEWCZĄT

• W WYCHOWANIU CHŁOPCÓW MOŻNA WYRÓŻNIĆ 3 OKRESY:

PIERWSZY (7-12 LAT) – ĆWICZENIA ORAZ ZABAWY I GRY RUCHOWE

DRUGI (13-17 LAT) – ĆWICZENIA O CHARAKTERZE MILITARNYM, KOSZARY,

SUROWA DYSCYPLINA, DAJĄCE WSTĘPNE PRZYGOTOWANIE DO SŁUŻBY

WOJSKOWEJ;

TRZECI (18-21 LAT) – ĆWICZENIA Z BRONIĄ, MUSZTRA, EGZAMIN, PO

ZALICZENIU KTÓREGO CHŁOPCY ODBYWALI 10-LETNIĄ SŁUŻBĘ

WOJSKOWĄ.

• CHŁOPCÓW UMIESZCZANO W KOSZARACH I PRZYDZIELANO DO ODDZIAŁÓW

TWORZĄCYCH GRUPY RÓWIEŚNICZE POD OPIEKĄ STARSZYZNY WOJSKOWEJ.

• DZIEWCZĘTA MIAŁY BYĆ DOBRZE

FIZYCZNIE ROZWINIĘTE, AŻEBY MOGŁY

RODZIĆ ZDROWYCH SYNÓW, LUB W

RAZIE POTRZEBY, STANĄĆ W OBRONIE

POLIS.

• O WYJŚCIA ZA MĄŻ, OK. 18 ROKU ŻYCIA,

UPRAWIAŁY TE SAME ĆWICZENIA

FIZYCZNE CO CHŁOPCY (BIEGI, SKOKI,

WALKI ZAPAŚNICZE, WALKI NA PIĘŚCI,

RZUCANIE DYSKIEM ITD.

• WEDŁUG LIKURGA „TYLKO W ŁONIE

ZDROWEJ MATKI ROZWIJAĆ SIĘ MOGĄ

ZDROWE DZIECI”, „TYLKO DZIĘKI SILE

SWEGO CIAŁA BĘDĄ SZCZĘŚLIWE I

ŁATWO RODZIŁY”.

MODEL ATEŃSKI

• MIASTO-PAŃSTWO – POLIS ATENY

• TWÓRCĄ USTROJU ATEN BYŁ SOLON (640-560 P. N. E)

• ODZNACZALI SIĘ WIELKĄ RUCHLIWOŚCIĄEKONOMICZNĄ I POLITYCZNĄ, ALE TAKŻE TALENTEM I ZAINTERESOWANIAMI UMYSŁOWYMI, ZNACZNĄAKTYWNOŚCIĄ W ŻYCIU KULTURALNYM I ARTYSTYCZNYM.

• OBYWATELI ATEŃSKICH NIE DZIELIŁY ZBYT GŁĘBOKIE RÓŻNICE STANOWE.

• UBOŻSI - OGRANICZALI WYCHOWANIE SWOICH DZIECI DO WYKSZTAŁCENIA ELEMENTARNEGO

• ZAMOŻNIEJSI - ZABIEGALI O ZDOBYCIE JAK NAJSZERSZEJ WIEDZY, BY AKTYWNIE UCZESTNICZYĆWE WSZYSTKICH FORMACH ŻYCIA SPOŁECZNEGO SWEGO PAŃSTWA.

• „KTO NIE UMIE CZYTAĆ I PŁYWAĆ, TEGO NIE MOŻNA UWAŻAĆ ZA CZŁOWIEKA.

SYSTEM WYCHOWANIA W ATENACH

• WYCHOWANIE CECHOWAŁO SIĘ ŁAGODNOŚCIĄ.

• DZIECI DO 7 ROKU ŻYCIA WYCHOWYWANE BYŁO POD

OPIEKĄ MATKI, NIANIEK I PIASTUNEK. OJCIEC ZAJMOWAŁ SIĘGŁÓWNIE ŻYCIEM PUBLICZNYM I TOWARZYSKIM.

• OD 7 ROKU ŻYCIA CHŁOPIEC SZEDŁ DO SZKOŁY, KTÓRA BYŁA

WŁASNOŚCIĄ NAUCZYCIELA.

• SZCZEGÓLNĄ OPIEKĘ NAD JEGO WYCHOWANIEM

ROZTACZAŁ PEDAGOG, (PAIS = PROWADZĘ, AGO =

CHŁOPIEC), WYBRANY PRZEZ OJCA ZAUFANY NIEWOLNIK.

• JEGO OBOWIĄZKIEM BYŁO PROWADZENIE CHŁOPCA DO

SZKOŁY, JAK RÓWNIEŻ KSZTAŁCENIE JEGO OBYCZAJÓW

(PRZY STOLE, NA ULICY), W RAZIE POTRZEBY MIAŁ PRAWO

KARANIA GO, UŻYWAJĄC RÓZGI.

•PIERWSZE 7 LAT

WYPEŁNIAŁO TZW.

WYKSZTAŁCENIE

POETYCKO-MUZYCZNE.

•NAUCZYCIELAMI BYLI

ZWYKLE DWAJ

NAUCZYCIELE:

GRAMATYSTA I LUTNISTA.

NAUCZANIE W EPOCE KLASYCZNEJ

• NAUCZANIE MECHANICZNE, OPARTE WYŁĄCZNIE

NA METODZIE PAMIĘCIOWEJ.

• STOSOWANO RÓZGĘ - MÓWIONO: „KTO NIE BRAŁ

KIJÓW, NIE OTRZYMAŁ WYCHOWANIA”, A

ARYSTOTELES PISAŁ: „WYCHOWANIE, TO RZECZ

POWAŻNA, MUSI SIĘ W NIM MIESZAĆ PRZYKROŚĆ

Z PRZYJEMNOŚCIĄ”.

• CHOCIAŻ NAUCZYCIEL ZARABIAŁ MAŁO, TO

JEDNAK POBIERANIE WYNAGRODZENIA ZA

NAUCZANIE UCHODZIŁO ZA GODNE POGARDY.

GRAMATYKA I MUZYKA

• KSZTAŁCENIE ROZPOCZYNAŁO SIĘ OD NAUKI

CZYTANIA ORAZ LEKTURĘ ODPOWIEDNIO

DOBRANYCH UTWORÓW POETYCKICH.

• Z RACHUNKÓW STARANO SIĘ OPANOWAĆ

BIEGLE CZTERY DZIAŁANIA I TABLICZKĘ

MNOŻENIA.

• KSZTAŁCENIE MUZYCZNE POLEGAŁO NA NAUCE

GRY (AKOMPANIAMENTU) NA LUTNI.

• UWAŻANO, ŻE MUZYKA BUDZI SZLACHETNE

UCZUCIA, ŁAGODZI NAMIĘTNOŚCI, KSZTAŁTUJE

ESTETYKĘ I SPRAWIA PRZYJEMNOŚĆ.

• OKOŁO 10 ROKU ŻYCIA CHŁOPIEC

PRZECHODZIŁ DO LEKTURY

POETÓW.

• UCZYŁ SIĘ DEKLAMACJI WIERSZY,

SZCZEGÓLNIE O TEMATYCE

MORALNEJ (LIRYKI FOKILIDESA I

SOLONA, POEMATY HEZJODA), A

TAKŻE UTWORY HOMERA (ILIADA

I ODYSEJA), Z KTÓRYCH UCZONO

SIĘ PIĘKNEJ WYMOWY,

BOGATEGO SŁOWNICTWA,

MIŁOŚCI OJCZYZNY I TRADYCJI

NARODOWEJ.

• OKOŁO 14 ROKU ŻYCIA DO WYCHOWANIA

WŁĄCZA SIĘ NAUCZYCIEL GIMNASTYKI.

• CHŁOPIEC CORAZ WIĘCEJ CZASU SPĘDZAŁ

W PALESTRZE (NA BOISKU): GRY I ZABAWY

RUCHOWE, ĆWICZENIA W DYSCYPLINACH

WCHODZĄCYCH W SKŁAD PENTATLONU.

• OD 18 ROKU ŻYCIA, PRZEZ DWA LATA

KAŻDY ATEŃCZYK ODBYWAŁ TZW.

EFEBIĘ, NADZOROWANĄ PRZEZ

URZĘDNIKA PAŃSTWOWEGO -

SOFRONISTĘ.

• ĆWICZENIA W TZW. GIMNAZJACH

BĘDĄCYCH WŁASNOŚCIĄ NAUCZYCIELA -

GIMNAZJARCHY, ALBO MIASTA.

KONSERWATYŚCI VS. DEMOKRACI

KONSERWATYŚCI

• ZDOLNOŚCI SĄ WRODZONE,

• NIE ISTNIEJE MECHANIZM, KTÓRY TCHNĄŁBY

W CZŁOWIEKA ODWAGĘ, SIŁĘ CZY MĘSTWO.

• NIE MOŻNA NAUCZYĆ CZŁOWIEKA CNÓT; Z NIMI

CZŁOWIEK SIĘ RODZI.

• TEOGNIS Z MEGARY (VI P. N. E.) - „PRZEZ NAUKĘ

NIKT ZŁEGO CZŁOWIEKA NIE PRZEROBIŁ NA

DOBREGO”.

DEMOKRACI

• WSZYSCY LUDZIE SĄ DO SIEBIE PODOBNI.

• POTRZEBNE SĄ JEDYNIE NARZĘDZIA, KTÓRE

WYDOBYŁYBY Z POJEDYNCZEGO CZŁOWIEKA,

TKWIĄCY W NIM POTENCJAŁ.

• TE NARZĘDZIA TO KSZTAŁCENIE I WYCHOWYWANIE.

• ZDOLNOŚCI MOŻNA WYKSZTAŁCIĆ PRZEZ ĆWICZENIE I

NAUKĘ.

• EURYPIDES - „CNOTY MOŻNA SIĘ NAUCZYĆ. WSZAKŻE Z

CZASEM DZIECKO ROZUMIE I MÓWI TO, CZEGO

PRZEDTEM NIE MOGŁO. DLATEGO WYCHOWUJCIE

DZIECI DOBRZE. CZEGOŚ ZA MŁODU SIĘ NAUCZYŁ,

TEGO DO STAROŚCI WIERNIE DOCHOWASZ”.

SOFIŚCI

•WĘDROWNI NAUCZYCIELE

• ZAJĘLI SIĘ CZŁOWIEKIEM I

ZAGADNIENIAMI JEGO ŻYCIA – „CZŁOWIEK

MIARĄ WSZYSTKICH RZECZY”

• AUTORZY PIERWSZEJ HUMANISTYCZNEJ

TEORII WYCHOWANIA

• GŁÓWNE PRZEDMIOTY ZAINTERESOWAŃ

FILOZOFICZNYCH: DIALEKTYKA,

RETORYKA, POLITYKA, ETYKA.

GŁÓWNI

PRZEDSTAWICIELE:

•PROTAGORAS Z ABDERY

(490-420),

•GORGIASZ Z LEONTINOI

(OK. 485-380),

•PRODIKOS Z KEOS (470-

400),

•HIPPIASZ Z ELIDY (V-IV

P.N.E.).

FILOZOFIA SOFISTÓW

• SENSUALIZM – WIEDZĘ PRAWDZIWĄ POZNAJEMY TYLKO ZA POMOCĄ ZMYSŁÓW

(EMPIRYZMU);

• RELATYWIZM POZNAWCZY, SUBIEKTYWIZM – PRAWDA JEST ZALEŻNA OD PUNKTU

WIDZENIA, KAŻDY WIDZI WSZYSTKO INACZEJ, WIĘC KAŻDY BĘDZIE POSTRZEGAŁ

INNĄ PRAWDĘ;

• PRAGMATYZM (PRAKTYCYZM) – WAŻNA JEST TA PRAWDA, KTÓRA JEST PRAKTYCZNA,

NAWET JEŚLI WYDAJE SIĘ ABSURDEM. PRAKTYCZNOŚĆ JEST KRYTERIUM

PRAWDZIWOŚCI TWIERDZEŃ.

• KONWENCJONALIZM – NIE MA PRAWD POWSZECHNYCH, SĄ TYLKO UMOWY, ŻE

JAKAŚ PRAWDA JEST POWSZECHNA.

• IZOSTENIA – SĄDY SĄ JEDNAKOWO SILNE; KAŻDEMU TWIERDZENIU MOŻNA

PRZECIWSTAWIĆ INNE TWIERDZENIE.

POGLĄDY NA WYCHOWANIE

• SOFIŚCI PIERWSI ZAJĘLI SIĘ SPRAWAMI WYCHOWANIA I EDUKACJI,

• ZADANIE – OŚWIECENIE MŁODZIEŻY,

• NAUCZANIE POTRZEBUJE WRODZONYCH ZDOLNOŚCI, ALE TAKŻE ĆWICZEŃ,

•MĄDROŚCI I CNOTY MOŻNA SIĘ NAUCZYĆ,

• NAUCZANIE TEORETYCZNE MUSI IŚĆ W PARZE Z PRAKTYKĄ I NA ODWRÓT,

• KSZTAŁCENIE DZIECKA POWINNO ROZPOCZYNAĆ SIĘ W JAK NAJWCZEŚNIEJ,

•WCZEŚNIE ROZPOCZĘTE KSZTAŁCENIE TRZEBA PROWADZIĆ DO PÓŹNYCH

LAT; NAJPIERW ELEMENTARNE NAUKI, PÓŹNIEJ SPECJALNE – MUZYKĘ,

MATEMATYKĘ, ASTRONOMIĘ – A NASTĘPNIE EKONOMIĘ I POLITYKĘ.

• CEL KSZTAŁCENIA – DOSKONAŁA

INDYWIDUALNOŚĆ, SKUTECZNOŚĆ W

PRZEKONYWANIU, RETORYKA-

ERYSTYKA

• TYLKO CHARAKTER MORALNY

JEDNOSTKI – EUBULIA – JASNOŚĆ

MYŚLI I STAŁOŚĆ WOLI – MOŻE

ZAPEWNIĆ SZCZĘŚCIE ZBIOROWOŚCI

I JEDNOSTEK,

• POBIERALI OPŁATY ZA NAUCZANIE,

• STAWIALI NA BEZPOŚREDNI

KONTAKT Z MŁODZIEŻĄ.

SOKRATES, PLATON, ARYSTOTELES

SOKRATES(470-399 P. N. E.)

• KRYTYK SOFISTÓW,

• RACJONALISTA

• NIE POZOSTAWIŁ PO SOBIE

SPUŚCIZNY PISARSKIEJ.

•WIEDZA O NIM POCHODZI

ZASADNICZO Z CZTERECH ŹRÓDEŁ:

PRZEKAZÓW PLATONA („DIALOGI”),

KSENOFONTA , ARYSTOFANESA

(„CHMURY”) I DIOGENESA

LAERTIOSA („ŻYWOTY SŁYNNYCH

FILOZOFÓW”)

WYTYCZNE SOKRATESA

• POZNAJ SAMEGO SIEBIE I TROSZCZ SIĘ O

SIEBIE.

• POZNANIE SAMEGO SIEBIE NIE OZNACZA

POZNANIA SWOJEGO IMIENIA CZY

SWOJEGO CIAŁA, ALE ZWRÓCENIE SIĘ KU

SWEMU WNĘTRZU I POZNANIU SWOJEJ

DUSZY.

•TROSKA O SIEBIE NIE OZNACZA JUŻTROSKI O SWOJE CIAŁO, LECZ TROSKĘ O

SWOJĄ DUSZĘ.

„BO PRZECIEŻ JA NIC INNEGO NIE ROBIĘ,

JAK TYLKO CHODZĘ I NAMAWIAM

MŁODYCH WŚRÓD WAS I STARYCH,

ŻEBY SIĘ ANI O CIAŁO, ANI O PIENIĄDZE,

NIE TROSZCZYŁ JEDEN Z DRUGIM

PRZEDE WSZYSTKIM, ANI TAK BARDZO,

JAK O DUSZĘ, ABY BYŁA JAK NAJLEPSZA:

I MÓWIĘ IM, ŻE NIE Z PIENIĘDZY

DZIELNOŚĆ [CNOTA] ROŚNIE, ALE Z

DZIELNOŚCI PIENIĄDZE I WSZELKIE

INNE DOBRA LUDZKIE I PRYWATNE, I

PUBLICZNE” (PLATON, OBRONA

SOKRATESA, 29 B – 30 B).

PEDAGOGIKA SOKRATESA

• POZNAJ SAMEGO SIEBIE I TROSZCZ SIĘ O

SIEBIE.

• POZNANIE SAMEGO SIEBIE NIE OZNACZA

POZNANIA SWOJEGO IMIENIA CZY

SWOJEGO CIAŁA, ALE ZWRÓCENIE SIĘ KU

SWEMU WNĘTRZU I POZNANIU SWOJEJ

DUSZY.

•TROSKA O SIEBIE NIE OZNACZA JUŻTROSKI O SWOJE CIAŁO, LECZ TROSKĘ O

SWOJĄ DUSZĘ.

„BO PRZECIEŻ JA NIC INNEGO NIE ROBIĘ,

JAK TYLKO CHODZĘ I NAMAWIAM

MŁODYCH WŚRÓD WAS I STARYCH,

ŻEBY SIĘ ANI O CIAŁO, ANI O PIENIĄDZE,

NIE TROSZCZYŁ JEDEN Z DRUGIM

PRZEDE WSZYSTKIM, ANI TAK BARDZO,

JAK O DUSZĘ, ABY BYŁA JAK NAJLEPSZA:

I MÓWIĘ IM, ŻE NIE Z PIENIĘDZY

DZIELNOŚĆ [CNOTA] ROŚNIE, ALE Z

DZIELNOŚCI PIENIĄDZE I WSZELKIE

INNE DOBRA LUDZKIE I PRYWATNE, I

PUBLICZNE” (PLATON, OBRONA

SOKRATESA, 29 B – 30 B).

FILOZOFIA WYCHOWANIA SOKRATESA

• SOKRATEJSKA FILOZOFIA WYCHOWANIA JEST PRZEDSTAWIONA JAKO

„NAUKA, KTÓREJ CELEM JEST DUSZA, A ŚCIŚLEJ DUSZA MŁODYCH”

(PLATON, LACHES, 185E).

• NIE NAUCZA, W DZISIEJSZYM TEGO SŁOWA ZNACZENIU, LECZ ROZMAWIA,

PROWADZI „GIMNASTYKĘ MYŚLI”.

• SWOICH UCZNIÓW SOKRATES NAZYWA PRZYJACIÓŁMI I ZNAJOMYMI,

PODKREŚLA W TEN SPOSÓB OSOBOWY WYMIAR SWOJEJ PEDAGOGIKI.

• PRZYJAŹŃ TO FORMA TWÓRCZEJ, WEWNĘTRZNEJ WSPÓŁPRACY

MIĘDZYLUDZKIEJ OPARTEJ NA DOBRACH I WARTOŚCIACH WEWNĘTRZNYCH.

POZNAJ SAMEGO SIEBIE !

(PLATON, ALKIBIADES, 128B-130E).

„SOKRATES: CZY POZNANIE SIEBIE SAMEGO JEST CZYMŚ ŁATWYM I LEKKODUCHEM BYŁ TEN, KTO

UMIEŚCIŁ ÓW NAPIS NA PYTYJSKIEJ ŚWIĄTNICY, CZY TEŻ CZYMŚ TRUDNYM I NIE DLA KAŻDEGO

DOSTĘPNYM?

ALKIBIADES: MNIE, SOKRATESIE, WYDAWAŁO SIĘ CZĘSTO CZYMŚ DOSTĘPNYM DLA KAŻDEGO, CZĘSTO

ZAŚ CZYMŚ NIEZMIERNIE TRUDNYM.

S.: JEDNAKŻE, ALKIBIADESIE, BEZ WZGLĘDU NA TO, CZY JEST ŁATWE, CZY NIE, SPRAWA SIĘ TAK

PRZEDSTAWIA: POZNAJĄC SAMYCH SIEBIE, TYM SAMYM POZNAJEMY, JAK DBAĆ O SAMYCH SIEBIE, NIE

POZNAJĄC NATOMIAST SAMYCH SIEBIE, BYŁOBY PRZECIWNIE. (…)

S: W KAŻDYM RAZIE WIESZ, ŻE [DUSZA] JEST TYM, CO SIĘ POSŁUGUJE CIAŁEM.

A: TAK

S: CZY ZAŚ CO INNEGO POSŁUGUJE SIĘ NIM NIŻ DUSZA?

A: NIC INNEGO. (…)

S: A WIĘC TEN, KTO RZUCIŁ HASŁO, ABY POZNAĆ SIEBIE SAMEGO, NAKAZUJE NAM POZNAĆ DUSZĘ”

EUKRATEIA I AUTARKIA

• NALEŻY ZABIEGAĆ O WYKSZTAŁCENIE DUSZY,

ODKRYCIE W NIEJ „UŚPIONEGO DOBRA – CNOTY”,

CO JEST ZADANIEM ETYKI I TEORII

WYCHOWANIA.

• ISTOTĄ WYCHOWANIA JEST OSIĄGNIĘCIE

DUCHOWEJ SPRAWNOŚCI WYCHOWANKA.

• CNOTĘ NALEŻY ODKRYĆ, GDYŻ JEST ONA

WRODZONA I MA CHARAKTER INTELEKTUALNY.

• SOKRATES TWIERDZIŁ, ŻE WYSTARCZY WIEDZIEĆ,

CZYM, COŚ JEST, BY WŁAŚCIWIE POSTĘPOWAĆ.

• NAJWIĘKSZYM DOBREM CZŁOWIEKA JEST PANOWANIE NAD SOBĄ.

• ENKRATEIA - PANOWANIE NAD SOBĄ W STANACH PRZYJEMNOŚCI I BÓLU, W

TRUDNOŚCIACH, W NAPORZE IMPULSÓW I NAMIĘTNOŚCI.

• ENKRATEIA STANOWI ISTOTĘ WOLNOŚCI CZŁOWIEKA – ELEUTHERIA. CZŁOWIEK JĄ

POSIADAJĄCY PANUJE NAD WŁASNYM CIAŁEM I INSTYNKTAMI (PLATON, GORGIASZ, 491

A-B).

• Z TERMINÓW: ENKRATEIA I ELEUTHERIA SOKRATES WPROWADZA POJĘCIE AUTARKII .

• AUTARKIA - AUTONOMIA CNOTY I CZŁOWIEKA CNOTLIWEGO.

• POJĘCIE AUTARKII CHARAKTERYZUJĄ DWA ASPEKTY: NIEZALEŻNOŚĆ W STOSUNKU

DO POTRZEB I PODNIET FIZYCZNYCH DZIĘKI KONTROLI ZE STRONY ROZUMU

(PSYCHE) I TO, ŻE SAM ROZUM WYSTARCZA DO OSIĄGNIĘCIA SZCZĘŚCIA.

METODOLOGIA SOKRATESA

•W DYSKUSJI SOKRATES STOSOWAŁ

WYPRACOWANE PRZEZ SIEBIE

METODY MAJEUTYCZNĄ I ELENKTYCZNĄ.

• UWAŻAJĄC, ŻE SAM NIC NIE WIE I WIEDZY

SZUKA DOPIERO PRAWDZIWEJ WIEDZY,

STARAŁ SIĘ NIE TYLE PRZEKONAĆ SWOICH

ROZMÓWCÓW, LECZ WSKAZAĆ NA BŁĘDNOŚĆ

ICH POGLĄDÓW LUB WYDOBYĆ Z NICH

UKRYTĄ WIEDZĘ.

• SOKRATESA UZNAJE SIĘ ZA TWÓRCĘ LOGIKI

(ARYSTOTELES)

METODA ELENKTYCZNA

• METODA NEGATYWNA

• SPRAWDZANIE WARTOŚCI I ZBIJANIE TWIERDZEŃ

ROZMÓWCY POPRZEZ WYPROWADZANIE Z NICH

KONSEKWENCJI DOPROWADZAJĄCYCH W KOŃCU DO

TEZY ABSURDALNEJ LUB SPRZECZNEJ Z

TWIERDZENIEM PIERWOTNYM.

• WSKAZYWAŁA NA NIEPEWNOŚĆ I BRAK PODSTAW

TEGO, CO ROZMÓWCA UWAŻAŁ ZA WIEDZĘ I

PEWNIK, A CO OKAZYWAŁO SIĘ JEDYNIE JEGO

OPINIĄ.

• ROZMOWA PROWADZONA BYŁA DO MOMENTU, AŻ

ROZMÓWCA PRZYZNAWAŁ, ŻE NIC NIE WIE NA TEN

TEMAT.

METODA MAJEUTYCZNA - POŁOŻNICZA

• METODA POZYTYWNA.

• KAŻDY CZŁOWIEK NOSI W SOBIE PRAWDZIWĄ

WIEDZĘ, KTÓREJ NIE JEST ŚWIADOMY.

• ZADANIEM NAUCZYCIELA JEST JĄ Z UCZNIA

WYDOBYĆ ZA POMOCĄ ODPOWIEDNIO

DOBRANYCH PYTAŃ, PODOBNIE JAK ZADANIEM

POŁOŻNEJ (GR. MAÍA) JEST POMÓC KOBIECIE W

PORODZIE.

• SOKRATES MÓWIŁ, ŻE SZUKA TYCH, KTÓRZY SĄ

„CIĘŻARNI PRAWDĄ”.

• CHCIAŁ BYĆ AKUSZEREM PRAWDY, TZN.

POMAGAĆ WYDAWAĆ NA ŚWIAT WIEDZĘ.

IZOKRATES(436-338 P.N.E.)

•UCZEŃ SOKRATESA I GORGIASZA.

•RETOR, NAUCZYCIEL WYMOWY.

•TWÓRCA TEORII KLASYCZNEJ

PROZY ATTYCKIEJ.

• ZAŁOŻYCIEL SZKOŁY, KTÓRA BYŁA

PIERWSZĄ REGULARNĄ SZKOŁĄ

KSZTAŁCENIA ŚREDNIEGO I

JEDNOCZEŚNIE PLACÓWKĄ

WYCHOWAWCZĄ.

SZKOŁA IZOKRATESA

• PIERWSZA REGULARNA SZKOŁA ŚREDNIA.

•KSZTAŁCONO W NIEJ MŁODZIEŻ W WIEKU OD 14–

15 ROKU ŻYCIA DO LAT 18.

• NAUKA ZACZYNAŁA SIĘ JESIENIĄ, KURS PEŁNY

TRWAŁ 3–4 LATA.

• SZKOŁA BYŁA PŁATNA.

• IZOKRATES DBAŁ O WYSOKI POZIOM

NAUCZYCIELI, ZARÓWNO NAUKOWY, JAK I

MORALNY

•ODRZUCAŁ JAKO JEDNOSTRONNE

WYCHOWANIE ZAWODOWE, SPECJALNE.

• PODKREŚLAŁ, ŻE CZŁOWIEK TO COŚ WIĘCEJ

NIŻ JEGO ZAWÓD, DLATEGO TRZEBA

WSZYSTKIM DAĆ WSPÓLNE WYKSZTAŁCENIE,

ABY NA NIM WSPARTY KAŻDY SZUKAŁ

SZCZĘŚCIA W SWOIM ZAWODZIE.

• ZA PODSTAWĘ OBRAŁ NAUKĘ WYMOWY,

JEDNAK NIE ZAWĘŻONĄ DO SPRAW JĘZYKA I

STYLU, ALE OŻYWIONĄ PRZEZ WIEDZĘ

UNIWERSALNĄ –

„KTO DOBRZE MÓWI TEN TRAFNIE MYŚLI”.

•KSZTAŁCENIU FILOZOFICZNEMU ZARZUCAŁ BRAK ZROZUMIENIA DLA

ZAGADNIEŃ PRAKTYCZNYCH I NADMIERNE POGRĄŻANIE SIĘ W

SPEKULACJACH, A SOFISTOM – NIEDOSTATECZNOŚĆ KSZTAŁCENIA

MORALNEGO.

•CHARAKTER W SWYCH UCZNIACH WYRABIANO PRZEZ

KSZTAŁTOWANIE ROŻNYCH CNÓT PRAKTYCZNYCH, A ZWŁASZCZA

PATRIOTYZMU.

•W SZKOLE UNIKANO KARANIA, ZA TO CZĘSTO NAGRADZANO,

ZARÓWNO ZA WYNIKI W NAUCE, JAK I MORALNĄ POSTAWĘ.

• IZOKRATES PODKREŚLAŁ WYCHOWAWCZĄ WARTOŚĆ KAŻDEJ PRACY,

ZASZCZEPIAŁ UCZNIOM ŚWIADOMOŚĆ JEJ ZNACZENIA, SZCZEGÓLNIE

ZAŚ PRACY UMYSŁOWEJ.

•IZOKRATES STWORZYŁ POJĘCIE I

KONKRETNY WZORZEC

WYKSZTAŁCENIA OGÓLNEGO.

•ZASADY PEDAGOGICZNE WYŁOŻYŁ W

TRZECH MOWACH: DO NIKOKLESA

(SWEGO UCZNIA, WŁADCY CYPRU),

NIKOKLES , EUAGORAS.

PLATON(427-347 P. N. E.)

• NAJSŁYNNIEJSZY UCZEŃ SOKRATESA,

STUDIOWAŁ U NIEGO 8 LAT.

• FILOZOF IDEI

• TWIERDZIŁ, ŻE DO WYJAŚNIENIA ŚWIATA

FIZYCZNEGO KONIECZNE JEST

ODWOŁANIE SIĘ DO ŚWIATA

POZAFIZYCZNEGO

• USIŁOWAŁ UCHWYCIĆ RZECZYWISTOŚĆ

WIECZNĄ I NIEZMIENNĄ

• AUTOR „DIALOGÓW” (35)

• ZAŁOŻYCIEL AKADEMII W GAJU

AKADEMOSA W ATENACH (387 P. N. E.)

POGLĄDY NA

WYCHOWANIE

PLATON

ZAWARŁ W

DIALOGACH:

„PAŃSTWO” I

„PRAWA”.

ZAŁOŻENIA PLATOŃSKIEJ PEDAGOGIKI

• PEDAGOGIKĘ I CAŁY SYSTEM WYCHOWAWCZY BUDUJE PLATON NA POJĘCIU

PRAWDY OPARTEJ NA IDEI DOBRA I SPRAWIEDLIWOŚCI.

• PRAWDĘ ZDOBYWA SIĘ DZIĘKI POZNANIU ROZUMOWEMU.

• PIERWSZY W LITERATURZE EUROPEJSKIEJ PODKREŚLIŁ OGROMNĄ ROLĘ

WYCHOWANIA, CHOCIAŻ OSOBNYCH TRAKTATÓW PEDAGOGICZNYCH NIE

NAPISAŁ.

• UWAŻAŁ, ŻE CZŁOWIEK RODZI SIĘ JUŻ Z GOTOWYM CHARAKTEREM I

SKŁONNOŚCIAMI, JEDNAK WRODZONE ZDOLNOŚCI NIE WYSTARCZĄ.

• KONIECZNE JEST WYCHOWANIE, KTÓRE MOŻE WADY ZŁAGODZIĆ LUB

ZWIĘKSZYĆ, ZAŚ ZDOLNOŚCI ROZWINĄĆ LUB ZDUSIĆ.

• TWIERDZIŁ, ŻE „DOBRE JEST TO WYCHOWANIE, KTÓRE CIAŁU I DUSZY DAJE

NAJWIĘKSZĄ PIĘKNOŚĆ, NAJWYŻSZĄ DOSKONAŁOŚĆ, DO JAKIEJ TYLKO SĄZDOLNE”

• DLA PLATONA NIE ISTNIAŁO JEDNAK ZAGADNIENIE WYCHOWANIA

INDYWIDUALNEGO.

• PAIDEIA, CZYLI PRAWDZIWA KULTURA, MOŻE BYĆ WSZCZEPIONA

CZŁOWIEKOWI TYLKO PRZEZ WYCHOWANIE W ZBIOROWOŚCI.

• ZASADY WYCHOWANIA MA OKREŚLIĆ PRAWODAWCA, A RZĄD MA CZUWAĆNAD ICH REALIZACJĄ.

• ZE SPARTY PRZEJĄŁ ZASADĘ WYCHOWANIA PAŃSTWOWEGO I MUZYCZNEGO

(KSZTAŁCENIE CHARAKTERU I MĘSTWA).

• Z ATEN - ZAPOŻYCZYŁ PROGRAM KSZTAŁCENIA UMYSŁU ORAZ IDEĘHARMONIJNEGO ROZWOJU FIZYCZNEGO I DUCHOWEGO (KALOKAGATII).

•WYCHOWANIE CZŁOWIEKA BYŁO U

PLATONA PODPORZĄDKOWANE IDEI

PAŃSTWA IDEALNEGO.

• ZA PAŃSTWO IDEALNE UWAŻAŁPAŃSTWO JEDNOLITE.

•NAJSKUTECZNIEJSZYM ŚRODKIEM DO

UZYSKANIA JEDNOLITOŚCI JEST

WYCHOWANIE.

•DLA PLATONA NIE ISTNIAŁO

ZAGADNIENIE WYCHOWANIA

INDYWIDUALNEGO.

•DZIECI SĄ WŁASNOŚCIĄ PAŃSTWA.

• PAIDEIA, CZYLI PRAWDZIWA KULTURA, MOŻE BYĆ

WSZCZEPIONA CZŁOWIEKOWI TYLKO PRZEZ

WYCHOWANIE W ZBIOROWOŚCI.

• ZASADY WYCHOWANIA MA OKREŚLIĆ PRAWODAWCA, A

RZĄD MA CZUWAĆ NAD ICH REALIZACJĄ.

• ZE SPARTY PRZEJĄŁ ZASADĘ WYCHOWANIA

PAŃSTWOWEGO I MUZYCZNEGO (KSZTAŁCENIE

CHARAKTERU I MĘSTWA), A Z ATEN - PROGRAM

KSZTAŁCENIA UMYSŁU ORAZ IDEĘ HARMONIJNEGO

ROZWOJU FIZYCZNEGO I DUCHOWEGO (KALOKAGATII).

• OD TWIERDZIŁ, ŻE „DOBRE JEST TO WYCHOWANIE,

KTÓRE CIAŁU I DUSZY DAJE NAJWIĘKSZĄ PIĘKNOŚĆ,

NAJWYŻSZĄ DOSKONAŁOŚĆ, DO JAKIEJ TYLKO SĄ

ZDOLNE”.

ANTROPOLOGIA PEDAGOGICZNA PLATONA

• PRZEDMIOTEM WYCHOWANIA JEST LUDZKA

DUSZA, KTÓRA SKŁADA SIĘ Z 3 CZĘŚCI –

ROZUMNEJ, POŻĄDLIWEJ (IMPULSYWNEJ) I

POPĘDLIWĄ (ZMYSŁOWĄ)

•WYCHOWANIE POWINNO OBEJMOWAĆ KAŻDĄ

CZĘŚĆ DUSZY

• NAJWAŻNIEJSZE JEST WYCHOWANIE DUSZY

ROZUMNEJ, KTÓREJ SIEDZIBĄ JEST GŁOWA, ABY

PANOWAŁA POŻĄDLIWĄ I POPĘDLIWĄ CZĘŚCIĄ

DUSZY, WE WŁADZY KTÓRYCH POZOSTAJE

CIAŁO.

PLATOŃSKI SYSTEM WYCHOWANIA I KSZTAŁCENIA

• O WYCHOWANIU DZIECKA NALEŻY MYŚLEĆ JUŻ PRZED JEGO URODZENIEM,

DBAĆ O ZDROWIE MATKI, KTÓRA JEST BRZEMIENNA.

• POSTULOWAŁ, ABY DZIECI PO URODZENIU STAWAŁY SIĘ WŁASNOŚCIĄ

PAŃSTWA – MIAŁY BYĆ WYCHOWYWANE W DOMACH DZIECKA, POD OPIEKĄ

ODPOWIEDNIO WYSZKOLONYCH NIANIEK.

•MATKI W OKRESIE KARMIENIA MIAŁY DOCHODZIĆ O WYZNACZONEJ PORZE I

ZA KAŻDYM RAZEM KARMIĆ INNE NIEMOWLĘ, ABY NIE PRZYWIĄZAŁY SIĘ DO

SWOICH DZIECI.

• NIAŃKI MIAŁY PILNOWAĆ ZDROWIA DZIECI I CZUWAĆ NAD ICH

BEZPIECZEŃSTWEM.

•OD 3 ROKU ŻYCIA ROZPOCZYNAŁ SIĘ SYSTEMATYCZNE

ODDZIAŁYWANIE WYCHOWAWCZE.

•ODPOWIEDNIO PRZYGOTOWANE WYCHOWAWCZYNIE MIAŁY

ORGANIZOWAĆ DLA NICH STOSOWNE GRY I ZABAWY NA WOLNYM

POWIETRZU, OPOWIADAĆ SPECJALNIE DOBRANE BAJKI I WIERSZYKI,

UCZYĆ MUZYKI.

• PLATON ZALECAŁ, ABY MUZYKA BYŁA WESOŁA, PROSTA I RYTMICZNA,

A ZABAWY, ZAAKCEPTOWANE PRZEZ PAŃSTWO, MIAŁY KSZTAŁCIĆ

DZIECKO, ODKRYWAĆ JEGO CHARAKTER I UZDOLNIENIA. ICH

DOPEŁNIENIEM MA BYĆ GIMNASTYKA, KTÓRA POWINNA DAWAĆ

DZIECKU POCZUCIE WŁASNEJ SIŁY, ROZWIJAĆ ŚMIAŁOŚĆ I WYZWALAĆ

ENERGIĘ.

•DO 6 ROKU ŻYCIA CHŁOPCY I DZIEWCZĘTA MIAŁY BYĆ

WYCHOWYWANE RAZEM. GŁÓWNE ZAJĘCIA TO: ĆWICZENIA

GIMNASTYCZNE, TANIEC, DEKLAMACJE I ŚPIEW.

• ZAJĘCIA TE MIAŁY UCZYĆ DYSCYPLINY, UMACNIAĆ ZASADY MORALNE I

SMAK ESTETYCZNY. WE WSZYSTKICH TYCH DZIAŁANIACH CHODZIŁO

O ZACHOWANIE HARMONII I RÓWNOWAGI MIĘDZY WYCHOWANIEM

FIZYCZNYM I DUCHOWYM.

• PLATON PRZYWIĄZYWAŁ OGROMNĄ WAGĘ DO HIGIENY OSOBISTEJ I

ODPOWIEDNIEGO ŻYWIENIA (ODWOŁYWAŁ SIĘ DO ZALECEŃ I

WSKAZAŃ HIPOKRATESA).

•OD 7 DO 10 ROKU ŻYCIA

ROZPOCZYNAŁA SIĘ NAUKA

SZKOLNA.

• PIERWSZE TRZY LATA NAUCZANO

CZYTANIA, PISANIA I RACHUNKÓW;

•OD 10 DO 13 ROKU ŻYCIA DZIECI

ZDOBYWAŁY WYKSZTAŁCENIE

LITERACKIE I MUZYCZNE (GRĘ NA

LUTNI LUB KITARZE, I DEKLAMACJA

PRZY AKOMPANIAMENCIE MUZYKI).

•WYKSZTAŁCENIE LITERACKIE

OPIERAŁO SIĘ NA NAUCZANIU

PAMIĘCIOWYM.

• NAUKĘ PISANIA PLATON

UWAŻAŁ ZA SZKODLIWĄ, GDYŻ– JEGO ZDANIEM – PSUJE ONO

PAMIĘĆ, UTRUDNIA

PRZYJMOWANIE SŁÓW PRZEZ

DUSZĘ.

• UTWORY ŚPIEWANE I

DEKLAMOWANE PRZEZ DZIECI

POWINNY ZAWIERAĆPOCHWAŁĘ BOGÓW,

BOHATERÓW NARODOWYCH I

RÓŻNYCH ZALET MORALNYCH.

•BARDZO WIELKI NACISK KŁADŁ PLATON NA

NAUKĘ MATEMATYKI.

•W ELEMENTARNYM ZAKRESIE MIAŁY SIĘ JEJ

UCZYĆ WSZYSTKIE DZIECI. NA TYM POZIOMIE

WINNA BYĆ DOPASOWANA DO POTRZEB

WOJSKA, DO HANDLU, ROLNICTWA I

ŻEGLUGI.

•NA WYŻSZYM POZIOMIE, STAWAŁA SIĘ

PRZEDMIOTEM FORMALNEGO KSZTAŁCENIA,

NARZĘDZIEM ROZWOJU PAMIĘCI I

SAMODZIELNEGO MYŚLENIA.

• PLATON UWAŻAŁ, ŻE DZIĘKI

WYKSZTAŁCENIU

MATEMATYCZNEMU UMYSŁ

LUDZKI POZNAĆ MOŻE NIE

TYLKO PRZEDMIOTY REALNE,

ALE TAKŻE ŚWIAT IDEI.

• TYLKO UMYSŁY ZDOLNE DO

MATEMATYKI MOGĄ BYĆ

DOPUSZCZONE DO STUDIÓW

FILOZOFICZNYCH.

•WEDŁUG PLATONA NAUKA NIE POWINNA

ODBYWAĆ SIĘ POD PRZYMUSEM – „FIZYCZNĄ

ZRĘCZNOŚĆ I POSŁUSZEŃSTWO PRAWOM MOŻNA

WYMUSIĆ SIŁĄ, ALE SZTUKI WOLNE (…) I NAUKI –

ŻADNEJ Z TAKIEGO SPOSOBU NIE WYNOSZĄ

KORZYŚCI”.

•UWAŻAŁ, ŻE MŁODZIEŻ TRZEBA TRZYMAĆ NA

WODZY PRZEZ ROZWIJANIE W NIEJ POCZUCIA

HONORU I WSTYDLIWOŚCI (TĘ MYŚL PRZEJĄŁ

PÓŹNIEJ J. LOCKE).

•W PRACY WYCHOWAWCZEJ NAJWIĘCEJ CZASU I

WYSIŁKU TRZEBA POŚWIĘCAĆ MŁODZIEŻY ZDOLNEJ.

•OD 18 DO 20 ROKU ŻYCIA CHŁOPCY MIELI

PRZECHODZIĆ TZW. EFEBIĘ.

• EFEBIA POLEGAŁA NA TYM, ŻE CAŁKOWICIE

ELIMINOWANO NAUKĘ UMYSŁOWĄ I

ZAJMOWANO SIĘ WYŁĄCZNIE WYCHOWANIEM

FIZYCZNYM (PRZYGOTOWANIE MILITARNE) I

UCZONO UMIEJĘTNOŚCI PODPORZĄDKOWANIA

SIĘ INTERESOM ZBIOROWOŚCI.

• PLATON NIE UZNAWAŁ ROZWIJANIA

WRAŻLIWOŚCI NA CIERPIENIE, NA CHOROBY I

UŁOMNOŚĆ – „KTO NIE JEST ZDOLNY DO

DZIELNOŚCI NIECH UMIERA”.

•W OKRESIE EFEBII MIAŁA NASTĘPOWAĆ SELEKCJA CHŁOPCÓW.

•NAJBARDZIEJ ZDOLNI I WARTOŚCIOWI BYLI EDUKOWANI DALEJ.

•W TYM CELU MIANO ICH PODDAWAĆ RÓŻNYM PRÓBOM, NP.

ODWAGI, WYTRZYMAŁOŚCI, CIERPLIWOŚCI, ODPORNOŚCI NA

POKUSY ITP.

•CI, KTÓRZY PRZESZLI PRÓBY ZWYCIĘSKO, ROZPOCZYNALI 10

LETNIE STUDIA MATEMATYCZNE, KTÓRE MIAŁY BYĆ WSTĘPEM

DO FILOZOFII.

•NAUKA FILOZOFII MIAŁA TRWAĆ 5 LAT (DO 35 ROKU ŻYCIA).

CEL EDUKACJI –

DOPROWADZENIE DO

POZNANIA ISTOTNEJ

MĄDROŚCI,

SKIEROWANEJ NA

POZNANIE CZŁOWIEKA I

POZWALAJĄCEJ NA

ZGŁĘBIENIE IDEI

NAJWYŻSZEGO DOBRA –

PRAWDY.

• PO UKOŃCZENIU STUDIÓW MIAŁ

NASTĘPOWAĆ 15 LETNI OKRES

ŻYCIA PRAKTYCZNEGO.

•OBEJMOWAŁ ON SŁUŻBĘ

WOJSKOWĄ, W URZĘDACH

CYWILNYCH, GDZIE NABIERANO

DOŚWIADCZENIA.

•DOPIERO PO UKOŃCZENIU 50 LAT

MOŻNA BYŁO STANĄĆ O STERU

SPRAW PAŃSTWOWYCH.

ARYSTOTELES(384-322 P. N. E.)

•W WIEKU 17 LAT PRZYBYŁ DO

AKADEMII PLATOŃSKIEJ, GDZIE

SPĘDZIŁ 20 LAT.

•ODSZEDŁ OD PLATONIZMU

• ZAŁOŻYŁ WŁASNĄ AKADEMIĘ W

ATENACH – LICEUM (W GIMNAZJUM

APOLLA LIKEJSKIEGO) – 334 P.N.E.

•NAUCZYCIEL ALEKSANDRA

WIELKIEGO

• FILOZOF WSZECHSTRONNY,

BADACZ PRZYRODY.

• FILOZOFIA

• HISTORIA

• POLITYKA

• NAUKI PRZYRODNICZE

• WPROWADZANO

EMPIRYCZNE METODY

NAUCZANIA

• ZACHĘCANO DO

RACJONALISTYCZNEGO,

KRYTYCZNEGO

MYŚLENIA

„WYKŁADY MUSZĄ SIĘ STOSOWAĆ DO PRZYZWYCZAJEŃ SŁUCHACZY; ŻĄDAMY, ABY DO NAS

PRZEMAWIANO TAK, JAK JESTEŚMY PRZYZWYCZAJENI; W PRZECIWNYM RAZIE WYKŁAD

WYDAJE NAM SIĘ NIEMIŁYM, NIEZWYCZAJNOŚĆ CZYNI GO NIE DOŚĆ ZROZUMIAŁYM DLA NAS I

OBCYM; TO, DO CZEGO PRZYWYKLIŚMY, JEST ŁATWIEJSZE DO ZROZUMIENIA. DO JEDNYCH

SŁUCHACZY WYKŁAD NIE TRAFIA, JEŚLI SIĘ NIE ARGUMENTUJE SPOSOBEM

MATEMATYCZNYM, DRUDZY OCZEKUJĄ SZAFOWANIA PRZYKŁADAMI, INNI ZNÓW ŻĄDAJĄ,

ABY PRZYTACZAĆ JAKIEGOŚ POETĘ NA POTWIERDZENIE. JEDNI WYMAGAJĄ WSZĘDZIE

ŚCISŁOŚCI, DRUGIM NIE PODOBA SIĘ ŚCISŁE PRZEDSTAWIENIE, CZY DLATEGO, ŻE NIE MOGĄ

ZA NIM MYŚLĄ PODĄŻAĆ, CZY TEŻ, ŻE IM SIĘ TO WYDAJE DROBIAZGOWYM NUDZIARSTWEM,

JAK STYL DOKUMENTÓW PRAWNICZYCH. DLATEGO TRZEBA SIĘ DOBRZE ZORIENTOWAĆ, JAK

PRZYJĘTY BĘDZIE PRZEDMIOT WYKŁADU, PRZEDMIOT NAUKI, A SPOSÓB WYKŁADU NALEŻY

DOBRZE ODRÓŻNIAĆ, ŻADEN Z NICH NIE JEST ZBYT ŁATWY. ŚCISŁOŚCI MATEMATYCZNEJ NIE

MOŻNA STOSOWAĆ DO KAŻDEGO PRZEDMIOTU, JEDYNIE TYLKO DO NIEMATERIALNYCH,

TAK WIĘC INNĄ METODĘ MUSZĄ MIEĆ NAUKI PRZYRODNICZE, BO CAŁA PRZYRODA JEST

MATERIĄ” (ARYSTOTELES, METAFIZYKA)

ANTROPOLOGIA

PEDAGOGICZNA ARYSTOTELESA

• PODOBNIE JAK PLATON ROZRÓŻNIAŁ

TRZY CZĘŚCI DUSZY, ALE INACZEJ NIŻ

PLATON UWAŻAŁ, ŻE CIAŁO I DUSZA SĄ

ZE SOBĄ NIEROZERWALNIE ZWIĄZANE.

•ROZRÓŻNIAŁ DUSZĘ WEGETATYWNĄ

(ROŚLINNĄ), POPĘDLIWĄ (ZWIERZĘCĄ) I

ROZUMNĄ (MYŚLĄCĄ).

•WYCHOWANIE POWINNO OBEJMOWAĆ

KAŻDĄ CZĘŚĆ (RODZAJ) DUSZY

•DLA DUSZY WEGETATYWNEJ WŁAŚCIWE

BYŁO WYCHOWANIE FIZYCZNE, DLA

DUSZY POPĘDLIWEJ – WYCHOWANIE

MORALNE, ZAŚ DLA DUSZY ROZUMNEJ –

WYCHOWANIE INTELEKTUALNE.

•ODPOWIEDNIO DO TRZECH CZĘŚĆ

(RODZAJÓW) DUSZY I TRZECH ASPEKTÓW

WYCHOWANIA PODZIELIŁ ŻYCIE DZIECKA

NA TRZY OKRESY: ROZWÓJ FIZYCZNY,

MORALNY I INTELEKTUALNY.

WYCHOWANIE DUSZY WEGETATYWNEJ

•ROZWÓJ FIZYCZNYCH SIŁ DZIECKA.

•TROSKA O ZDROWIE, DOBRE ODŻYWIANIE.

• ĆWICZENIA I ZABAWY NA ŚWIEŻYM POWIETRZU.

• ĆWICZENIA FIZYCZNE UŁATWIAJĄ HARMONIJNY ROZWÓJ DZIECKA,

SPRZYJAJĄ JEGO ROZWOJOWI MORALNEMU I INTELEKTUALNEMU.

•TRZEBA JEDNAK ZACHOWAĆ ZDROWY ROZSĄDEK.

„JEST RZECZĄ SZALONĄ WYCHOWYWAĆ ATLETÓW Z TĘPYMI

GŁOWAMI, JAK ROBILI TO SPARTANIE”

WYCHOWANIE DUSZY POPĘDLIWEJ

•DOBRO I ZŁO W CZŁOWIEKU NIE ZALEŻĄ JEDYNIE OD PRAGNIEŃ I ŻĄDZ

(PLATON), LECZ ICH ODPOWIEDNIEGO ĆWICZENIA, CZYLI NAWYKÓW

NABYWANYCH W DRODZE WYCHOWANIA.

•W PRZYPADKU NIEWŁAŚCIWEGO WYCHOWANIA DUSZA MOŻE ŁATWIEJ

ZBŁĄDZIĆ PRZEZ ULEGANIE PRZYJEMNOŚCIOM I UNIKANIE BÓLU.

•DOBRY CHARAKTER CZŁOWIEKA ZALEŻY OD UMIEJĘTNOŚCI

OPANOWANIA PRAGNIENIA PRZYJEMNOŚCI I UCZUCIA LĘKU PRZED

BÓLEM.

•UWAŻAŁ (INACZEJ NIŻ SOKRATES), ŻE CNOTY NIE MOŻNA SIĘ NAUCZYĆ.

•WIEDZA O TYM, CO DOBRE I ZŁE MOŻE WYROBIĆ POGLĄDY ETYCZNE,

ALE NIE USZLACHETNI CHARAKTERU.

•DLATEGO NALEŻY ĆWICZYĆ DZIECKO W DOBRYM POSTĘPOWANIU,

ROZWIJAĆ DOBRE PRZYZWYCZAJENIA (ETHOS), GDYŻ TO ONE, A NIE

ROZUM (LOGOS) DECYDUJĄ O WARTOŚCI MORALNEJ CZŁOWIEKA.

•W DZIECKU TRZEBA ROZWIJAĆ DĄŻENIE DO TEGO, CO WIELKIE,

SZLACHETNE, SPRAWIEDLIWE.

•WYCHOWANIE FIZYCZNE I MORALNE PRZYPADA NA OKRES

PRZEDSZKOLNY I POSTULOWAŁ, ABY DO 7 ROKU ŻYCIA DZIECI BYŁY

PRZY RODZICACH W DOMU RODZINNYM (INACZEJ NIŻ PLATON)

•NADZÓR NAD WYCHOWANIEM POWINNO SPRAWOWAĆ PAŃSTWO.

CNOTA – TRWAŁA DYSPOZYCJA DO PEWNEGO

RODZAJU POSTANOWIEŃ, POLEGAJĄCĄ NA

ZACHOWANIU WŁAŚCIWEJ MIARY, KTÓRĄ

OKREŚLA ROZUM, I TO W SPOSÓB, W JAKI BY JĄ

OKREŚLIŁ CZŁOWIEK ROZSĄDNY (ETYKA

NIKOMACHEJSKA)

CELEM WYCHOWANIA MORALNEGO JEST

PROPEDEUTYKA CNOTY.

CNOTĘ, POLEGAJĄCĄ NA DZIAŁANIU ZGODNYM Z

ROZUMEM, ZDOBYWA SIĘ PRZEZ STAŁE JEJ

PRAKTYKOWANIE I ĆWICZENIE SIĘ W NIEJ.

PEDAGOGIKA ARYSTOTELESA

• PRZEDMIOTEM PEDAGOGIKI JEST DZIAŁANIE CZŁOWIEKA, KTÓREGO

PRZYCZYNA (LUB INTUICYJNA ZASADA) – W ODRÓŻNIENIU OD PROCESÓW

PRZYRODNICZYCH – TKWI W SAMYM CZŁOWIEKU.

• DZIAŁANIE CZŁOWIEKA POLEGA NA WYBORZE I DECYDOWANIU, WIĘC

CZŁOWIEK MUSI PRZEJĄĆ ZA NIE ODPOWIEDZIALNOŚĆ.

• OWO DZIAŁANIE NA BAZIE WOLNOŚCI I ROZUMU CHARAKTERYZUJE SIĘ TYM,

ŻE SPEŁNIA SIĘ W SAMEJ CZYNNOŚCI W TAKI SPOSÓB, ŻE RÓWNIEŻ JEGO

WARTOŚĆ ZA SWÓJ PUNKT WYJŚCIA OBIERA IDEĘ BĘDĄCĄ NOŚNIKIEM TEGO

DZIAŁANIA, A NIE ZEWNĘTRZNY WYNIK CZY WIDZIALNY ZEWNĘTRZNY

PRODUKT (ETYKA NIKOMACHEJSKA).

• PONIEWAŻ KAŻDA UMIEJĘTNOŚĆ I

KAŻDE METODYCZNE POSTĘPOWANIE,

A TAKŻE WSZELKIE WYBORY I

DZIAŁANIA ZDĄŻAJĄ DO DOBRA, TO W

ODNIESIENIU DO BYCIA DOBRYM

(ARETĒ), POZNANIE OWEGO DOBRA

UZYSKUJE SIĘ POPRZEZ MORALNE

POJMOWANIE.

•AKTUALNĄ REALIZACJĄ DOBRA JEST

WŁAŚNIE WYCHOWANIE.

SYSTEM PEDAGOGICZNY ARYSTOTELESA

• DO 7 ROKU ŻYCIA DZIECKO WINNO SIĘ WYCHOWYWAĆ W RODZINIE

• DUŻE ZNACZENIE EDUKACJI MUZYCZNEJ DZIECI ORAZ MŁODZIEŻY;

W PRZEKONANIU ARYSTOTELESA MUZYKA MA KOJĄCY WPŁYW

NA ODPOCZYNEK CZŁOWIEKA, SPRZYJA WYRABIANIU U LUDZI MŁODYCH

DOBRYCH NAWYKÓW, MIAŁA POMAGAĆ W ĆWICZENIU ORAZ DOSKONALENIU

LUDZKIEGO UMYSŁU

• ZWOLENNIK WYCHOWANIA PAŃSTWOWEGO (NAD WYCHOWANIEM ORAZ

KSZTAŁCENIEM DZIECI ORAZ MŁODZIEŻY MIELI CZUWAĆ NADZORCY

PUBLICZNO-PAŃSTWOWI)

• PRZECIWNIK TWIERDZENIA, ŻE PAŃSTWO JEST WŁAŚCICIELEM DZIECKA.

• ZWOLENNIK WYCHOWYWANIA W GRUPIE (ZBIOROWOŚCI).

• W PRZEKONANIU ARYSTOTELESA, PO UKOŃCZENIU 5 ROKU ŻYCIA DZIECKO

POWINNO SIĘ JUŻ PRZYSŁUCHIWAĆ NAUKOM POBIERANYM PRZEZ INNE DZIECI.

• Z NASTANIEM 7 ROKU ŻYCIA POWINNA SIĘ ROZPOCZĄĆ REGULARNA NAUKA.

• W OKRESIE POMIĘDZY 7 A 14 ROKIEM ŻYCIA DZIECKO POWINNO ZDOBYWAĆ WIEDZĘ

TZW. ELEMENTARNĄ, POWINNO UCZYĆ SIĘ MUZYKI ORAZ RYSUNKU.

• W OKRESIE POMIĘDZY 14 A 21 ROKIEM ŻYCIA MŁODZIEŻ POWINNA DOSKONALIĆ

SWOJĄ SPRAWNOŚĆ FIZYCZNĄ (ARYSTOTELES ODRADZAŁ ŁĄCZENIA ZE SOBĄ

WYSIŁKU FIZYCZNEGO ORAZ INTELEKTUALNEGO).

• UWAŻAŁ, ŻE NIE MA NIC GORSZEGO OD PRACY FIZYCZNY, PRACY UPADLAJĄCEJ UMYSŁ

I NIE POZWALAJĄCEJ ROZWIJAĆ SIĘ ZAKORZENIONEJ W CZŁOWIEKU CNOCIE.

CELE WYCHOWANIA WEDŁUG ARYSTOTELESA

• GŁÓWNYM CELEM WYCHOWANIA I EDUKACJI JEST

DOSTARCZENIE PAŃSTWU DOBRYCH OBYWATELI,

PRZYGOTOWANYCH DO PEŁNIENIA RÓŻNYCH

OBOWIĄZKÓW SPOŁECZNYCH – WYCHOWANIE

OBYWATELSKIE.

• CELEM WYCHOWANIA JEST WYCHOWANIE CZŁOWIEKA DO

CNOTLIWEGO DZIAŁANIA, KTÓREGO CELEM JEST

OSIĄGNIĘCIE SZCZĘŚCIA.

• KSZTAŁCENIE POZNAWCZE WOLNEGO OBYWATELA WINNO

BYĆ EDUKACJĄ OGÓLNĄ I NIE DĄŻYĆ DO FORMY STUDIÓW

SPECJALISTYCZNYCH Z ICH WSZYSTKIMI ZAWIŁOŚCIAMI.

ZNACZENIE PEDAGOGIKI ARYSTOTELESA

• JEDNOZNACZNE PRZYPORZĄDKOWANIE

PEDAGOGIKI DO NAUK PRAKTYCZNYCH.

• USTANOWIENIE TRÓJPODZIAŁU WYCHOWANIA

(FIZYCZNE, MORALNE, INTELEKTUALNE),

PODTRZYMYWANEGO TRADYCYJNIE AŻ PO

CZASY NOWOŻYTNE.

• UPOWSZECHNIENIE TELEOLOGII I

SFORMUŁOWANIE POJĘCIA ENTELECHII

(KONCEPCJA ROZWOJU KAŻDEJ ISTOTY ŻYWEJ

ZGODNIE Z ZAKORZENIONYM W NIEJ Z NATURY

CELEM).

SCEPTYCY

• SCEPTYCYZM - POGLĄD FILOZOFICZNY,

KTÓRY ROZWINĄŁ SIĘ Z ANALIZY

ARGUMENTÓW I DOWODÓW NA

POPARCIE RÓŻNYCH OPINII

GŁOSZONYCH PRZEZ LUDZI.

• SCEPTYCY TWIERDZILI, ŻE NIE

MOŻEMY ZYSKAĆ PEWNEJ,

NIEPODWAŻALNEJ WIEDZY NA TEMAT

RZECZYWISTEJ NATURY ŚWIATA, LECZ

MOŻEMY JEDYNIE ZYSKAĆ INFORMACJE

PRAWDOPODOBNE.

• TWÓRCA: PYRRON Z ELIDY (360-270

P.N.E.)

FILOZOFIA PEDAGOGICZNA SCEPTYKÓW

• OSTATECZNYM CELEM PEDAGOGIKI SCEPTYKÓW JEST AUTENTYCZNA

EPISTĒMĒ – PRAWDZIWE POZNANIE.

• EPISTĒMĒ JEST NAJWYŻSZĄ FORMĄ WIEDZY I JEDYNĄ FORMĄ POZNANIA,

KTÓRA MOŻE ODSŁONIĆ CZŁOWIEKOWI OSTATECZNY SENS RZECZYWISTOŚCI

I W KONSEKWENCJI UKIERUNKOWAĆ JEGO ŻYCIE MORALNE.

• ISTOTA LUDZKA WINNA BYĆ EDUKOWANA DO POSZUKIWANIA PRAWDZIWEJ

EPISTĒMĒ.

• JEDNAK POZNANIE LUDZKIE MA WARTOŚĆ WYŁĄCZNIE PROBABILISTYCZNĄ, A

NIE EPISTEMICZNĄ, WIĘC TAKIEGO POZNANIA NIGDY NIE ZREALIZOWANO -

STANOWI ONO METAUTOPIĘ.

• JEDNAKŻE JEST TO CEL DO OSIĄGNIĘCIA, KTÓRY

JEST STOPNIOWO REALIZOWANY POPRZEZ

ZWALCZANIE FAŁSZYWEJ EPISTĒMĒ.

•CZŁOWIEK POWINIEN ZATEM BYĆ EDUKOWANY

DO ZAWIESZANIA OSĄDU (EPOCHĒ) W

STOSUNKU DO KAŻDEJ PRZEKAZYWANEJ MU

PSEUDO-EPISTĒMĒ.

•W TEN SPOSÓB ZBLIŻA SIĘ DO PRAWDZIWEJ

EPISTĒMĒ , OSIĄGAJĄC DZIĘKI TEMU ATARAKSJĘ

(WEWNĘTRZNY SPOKÓJ, RÓWNOWAGA DUCHA),

MĄDROŚĆ I SZCZĘŚCIE.

•U SCHYŁKU STAROŻYTNOŚCI W TRADYCJI

SCEPTYCKIEJ W OGÓLE PODANO W

WĄTPLIWOŚĆ MOŻLIWOŚĆ UPORZĄDKOWANEJ I

PEWNEJ WIEDZY O KSZTAŁTOWANIU CNÓT.

•NEGOWANO TAKŻE FAKT ISTNIENIA TECHNĒ

(SZTUKI) – „SZTUKI ŻYCIA” – FORSUJĄCEJ

MĄDROŚĆ I PEDAGOGICZNE KSZTAŁTOWANIE

CNÓT.

• „SZTUKA ŻYCIA” NIE ISTNIEJE I ŻE NIE MOŻNA JEJ

NAUCZYĆ, GDYŻ NIE ISTNIEJE ANI PRZEDMIOT

NAUCZANIA, ANI NAUCZYCIEL I UCZEŃ -

SEKSTUS EMPIRYK (II/III)

EPIKUR(341-270 P.N.E.)

• TWÓRCA EPIKUREIZMU – DROGA SPOKOJU

WEWNĘTRZNEGO, WOLNOŚCI OD

CIERPIEŃ I OD LĘKU.

• NAPISAŁ OK. 300 PRAC, Z KTÓRYCH

ZACHOWAŁY SIĘ TYLKO DROBNE

FRAGMENTY.

• ZAJMOWAŁ SIĘ EPISTEMOLOGIĄ,

FILOZOFIĄ PRZYRODY, (FIZYKĄ), ETYKĄ.

• ZDECYDOWANIE ODRZUCAŁ PLATONIZM I

ARYSTOTELIZM.

FILOZOFIA PEDAGOGICZNA

EPIKUREJCZYKÓW

• CELEM WIEDZY NAUKOWEJ JEST ATARAXIA

(RÓWNOWAGA WEWNĘTRZNA, SPOKÓJ UMYSŁU).

• EPIKUREJCZYCY ODRZUCALI POWSZECHNE

NAUCZANIE I IDEAŁY WYCHOWANIA DZIECI,

ZNANE JAKO PAIDEIA.

• ZWOLENNICY EPIKURA ODRZUCALI TEŻ

WARTOŚCI KULTURY KLASYCZNEJ, A NOWYM

UCZNIOM KAZANO ZAPOMNIEĆ POPRZEDNIE

NAUKI, BĘDĄCE INDOKTRYNACJĄ DO

TRADYCYJNEJ GRECKIEJ PAIDEI.

WYCHOWANIE EPIKUREJSKIE

• EPIKUR CHCIAŁ, ABY LUDZIE BYLI OD WCZESNEJ MŁODOŚCI

ZAHARTOWANI PRZECIW PRZECIWNOŚCIOM.

•CELEM DOKTRYNY EPIKURA BYŁO POWSTRZYMYWANIE DZIECI OD

PRZEWIN ZA POMOCĄ ŁAGODNYCH NAPOMNIEŃ POPARTYCH

PRZYKŁADAMI, KTÓRE NIE TYLKO POWINNY BYĆ ZACHOWANE W

PAMIĘCI PRZEZ UCZNIÓW, ALE TEŻ DOSTOSOWANE DO ŻYCIA.

•DEWIZĄ SZKOŁY EPIKUREJSKIEJ BYŁO, ŻE NALEŻY SIĘ JEDNOCZEŚNIE

ŚMIAĆ I FILOZOFOWAĆ.

•W SZKOLE EPIKURA WIELE ZNACZYŁY ZALECENIA I POCHWAŁY, A

TAKŻE MIŁE, ŁAGODNE, UPRZEJME I GRZECZNE NAPOMNIENIA, KTÓRE

UWAŻANE BYŁY ZA DOSTATECZNĄ KARĘ.

•NAUCZYCIELE EPIKUREJSCY, JAKO PRZYJACIELE UCZNIÓW, UZNAWALI

ZA NAJWAŻNIEJSZĄ PRZYCZYNĘ POPYCHAJĄCĄ DO UCZENIA SIĘ.

• PRZEKAZYWANIE MĄDROŚCI POWINNO BYĆ ŁATWE DO

ZAPAMIĘTANIA, LECZ GDY NADEJDZIE SPOSOBNOŚĆ, UMYSŁY

UCZNIÓW WINNY BYĆ MOCNE I DĄŻĄCE DO POSZUKIWAŃ, A NIE IDĄCE

ZA AUTORYTETEM INNYCH.

• EPIKUR BYŁ POMYSŁODAWCĄ ZAKŁADANIA INTERNATÓW, JAKO

KSZTAŁCENIA POZA DOMEM BARDZIEJ KORZYSTNEGO DLA DUSZY

DZIECKA, A TAKŻE RÓWNEGO TRAKTOWANIA UCZNIÓW W TYM

SAMYM WIEKU ORAZ RADOSNEJ SZKOŁY.

OGRÓD EPIKUREJSKI

•OGRÓD EPIKURA NIE BYŁ SZKOŁĄ.

•NIE PROWADZONO TAM

ŻADNYCH BADAŃ NAUKOWYCH

ANI HISTORYCZNYCH.

• ZNACZĄCYCH CZŁONKÓW ATEŃSKIEGO OGRODU POSTRZEGANO

JAKO TYCH, KTÓRZY WYZNACZAJĄ DROGĘ (KATHĒGEMONES).

•ROZRÓŻNIANO TAKŻE TYCH, KTÓRYCH PRZYGOTOWYWANO DO

ŻYCIA FILOZOFICZNEGO (KATASKEUAZOMENOI) ORAZ ICH

STARSZYCH OPIEKUNÓW.

• EPIKUR ZAŚ ZOSTAŁ UZNANY (WRAZ Z HERMARCHOSEM,

METRODOREM I POLIAINOSEM) ZA PRZYWÓDCĘ (KATHĒGEMON LUB

KATHĒGETĒS.

•ORGANIZACJA OGRODU EPIKURA BYŁA OPARTA NA ZASADACH

WSPÓŁZAWODNICTWA, UPAMIĘTNIANIA I NAŚLADOWNICTWA.

• ORGANIZACJA OGRODU EPIKURA BYŁA OPARTA NA ZASADACH

WSPÓŁZAWODNICTWA, UPAMIĘTNIANIA I NAŚLADOWNICTWA.

• DLA UCZNIÓW MIAŁA SZCZEGÓLNE ZNACZENIE EMULACJA I

NAŚLADOWNICTWO TYCH FILOZOFÓW OGRODU, KTÓRZY PRZEWODZILI

(KATHĒGEMONES, PRZYWÓDCY)

•MIĘDZY NAUCZYCIELAMI I UCZNIAMI PANOWAŁ IDEAŁ WOLNOŚCI SŁOWA

(PARRĒSIA).

•WOLNOŚĆ SŁOWA BYŁA PODSTAWĄ WSPÓLNEGO STYLU ŻYCIA

INSPIROWANEGO PRZEZ PEDAGOGICZNE CELE PRZYJAŹNI, DOBROCI I

ŻYCZLIWOŚCI.

• ÓW SPOSÓB ŻYCIA ZOSTAŁ OPARTY NA PRAKTYCE WSPÓLNEGO

OBCHODZENIA ŚWIĄT (POŁĄCZONYCH Z UCZTAMI) ODBYWAJĄCYCH SIĘ KU

PAMIĘCI EPIKURA, JEGO PRZYJACIÓŁ I RODZINY.

METODA NAUCZANIA

•METODĘ NAUCZANIA (SYNZĒTĒTIKOS TROPOS)

STANOWIŁO NIE TYLE ROZWIĄZYWANIE

PROBLEMÓW, CO PRZEKAZYWANIE POGLĄDÓW

(DOGMATA), I NIE TYLE WŁASNE POSZUKIWANIA,

ILE UCZENIE SIĘ PAMIĘCIOWE I POWTARZANIE

TEGO, CO ZOSTAŁO A PRIORI UZNANE ZA

PRAWDZIWE (MEMNĒSTHE TA DOGMATA).

•ODRZUCONO PROGRAM NAUCZANIA TYPOWY

DLA PAIDEI.

METODA NAUCZANIA

✓PSYCHAGOGIA - OGÓŁ METOD

WYCHOWAWCZYCH, KTÓRE PROWADZĄ

DO WYTWORZENIA KORZYSTNYCH

WARUNKÓW DO ROZWOJU OSOBOWOŚCI

BEZ NARZUCANIA JEJ OKREŚLONEGO

KSZTAŁTU.

✓TERAPIA

✓ĆWICZENIE WYUCZONEGO MATERIAŁU.

•WAŻNYM ELEMENTEM PROCESU WYCHOWANIA BYŁO DOBROWOLNE

PRZYZNANIE SIĘ UCZNIA DO BŁĘDÓW („SPOWIEDŹ”) I WYSIŁKI

„SPOWIEDNIKA” (KATHĒGOUMENOS), BY SPROWADZIĆ UCZNIA NA

DROGĘ WIODĄCĄ KU PRAWDZIE.

•WŁASNE DOSTRZEŻENIE BŁĘDÓW PRZEZ UCZNIA WSPIERANE BYŁO

NAGANĄ (NOUTHETĒSIS) I KOREKTĄ (DIORTHŌSIS).

• ISTOTNĄ ROLĘ ODGRYWAŁA TAKŻE NASTĘPUJĄCA PO

ZIDENTYFIKOWANIU BŁĘDU „SKRUCHA” (SYNTRIBĒ) I ŚWIADOMOŚĆ

LUB SUMIENIE (SYNEIDĒSIS).

OKRES HELLENISTYCZNY

ZAGADNIENIE DO OPRACOWANIA

PRZEZ STUDENTÓW NA PODSTAWIE

LITERATURY

POLECANA LITERATURA

DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ I ZAPRASZAM DO NAUKI