Özel Çevre Koruma Bölgeleri Biyoçeşitlilik İzleme ve Koruma ...

2

SUNUŞ

Bilindiği gibi Kurumumuz tarafından çok önemli ve bir daha geri getirile-mez doğal değerlerin korunması için yerel ve ulusal seviyede karar vericilere te-mel prensipleri temin etmek, bölge halkı için ekolojik ve ekonomik olarak yaşa-nabilir bir geleceğin yaratılmasına yardımcı olmak amacıyla ÖÇK Bölgelerin-de Karasal, Denizel ve Kıyısal Biyolojik Çeşitliliğin Tespiti, Bölgelerin Taşı-ma Kapasiteleri, Yönetim Planları projelerini yaptırılmaktadır.

Bu projelerle Bölgelerimizdeki kara, deniz ve kıyı ekosistemlerinin doğal dengelerinin tespiti bu doğrultuda rasyonel kullanma kararlarının oluşturul-ması, bozulan ekolojik dengelerin korunması bu kapsamda insan yaşamının bozulan ekolojik dengelerden olumsuz etkilenmesinin önlenmesi amaçlanmak-tadır.

Kurumumuz tarafından yaptırılan Karasal, Denizel ve Kıyısal Biyolojik Çeşitlilik Projeleri sonucunda, Dünya Doğayı Koruma Birliği (IUCN) tara-fından yayımlanan Kırmızı Listede de soyu kritik derecede tehdit altında olan, ülkemizin de taraf olduğu Barselona Sözleşmesinde yer alan Türler Dördüncü Protokolü, Bern (Ek II) listeleri gibi ülkemizin de taraf olduğu Uluslararası Sözleşmeler tarafından koruma altına alınan ve Ulusal Mevzuatımız kapsa-mında da koruma altına alınmış türler belirlenmekte ve türlere ilişkin Kuru-mumuzca koruma ve izleme çalışmaları yürütülmektedir.

Bu kapsamda Kurumumuzca yürütülen projelerin bilimsel bir ortamda kamuoyu tarafından rasyonel biçimde algılanması ve paylaşılması, geniş kit-lelere ulaştırılması, toplumsal çevre bilincinin geliştirilmesi amacıyla Bakanı-mız Sayın, Prof. Dr. Veysel EROĞLU’nun himayelerinde “Özel Çevre Koru-ma Bölgeleri Biyoçeşitlilik İzleme ve Koruma” konulu iki günlük bir sempoz-yum düzenlenmiştir. Sempozyum proje bilgileri bir eğitim kitapçığı haline ge-tirilmiştir.

Söz konusu, Sempozyumun düzenlenmesinde emeği geçenlere ve araştırma çalışmalarını yürüten tüm araştırmacılara ve araştırmaların sonuçlarının Kurumumuz görev alanı içinde değerlendirilmesinde katkı sağlayan Kurumu-muz elemanlarına şükranlarımı sunarım.

Ahmet ÖZYANIK KurumBaşkanı

3

ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGELERİBİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TESPİTİ PROJELERİNİN AMACI

Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak ilan edilmiş alanlarda, ulusal ve evrensel ölçeklerde bölgenin sahip olduğu; doğal ve kültürel (tarihi, arkeolojik ve estetik) kaynakların tespiti, koruma ve kullanma kriter-lerinin hassas bir şekilde belirlenmesi; sürdürülebilir bir doğal yaşam için mutlaka gereklidir.

Bu çalışmalar ile; doğal, kültürel değerleri ve sosyoekonomik ya-pıyı bütünleşik alan yönetimi yaklaşımı ile sürdürülebilirlik anlayışına uygun şekilde planlayarak korumak ve yönetmek stratejisinden hare-ketle, Özel Çevre Koruma Bölgesinde yapılacak Yönetim Planına alt-lık oluşturmak üzere, karasal alanda biyolojik çeşitliliğin tespiti, en-demik, nadir, nesli tehdit ve tehlike altında olan tür ve habitatları-nın sınıflandırılması, bölgelenmesi, tehditlerinin ve koruma önlemle-rinin ortaya konulması, amaçlanmaktadır. Bu amaçla gerçekleştirilen Biyolojik Çeşitliliğin Araştırılması Projeleri ve çıktıları aşağıda detay-landırılmıştır.

4

Proje süresi:Proje Başlama Tarihi : 25.12.2008Proje Bitiş Tarihi : 25.12.2010 (730 Takvim Günü)

Proje Yürütücüsü:Tarımsal Kalkınma Vakfı İktisadi İşletmesi

UZUNGÖLÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİKARASAL BİYOLOJİK TESPİTİ PROJESİ

Yapılan çalışmalar: Projenin Çalışmayla ülkemizin önemli tu-rizm merkezlerinden biri olan Uzungöl Özel Çevre Koruma (ÖÇK) Bölgesi’nin karasal biyolojik çeşitliliği tespit edilmiş, biyotoplar orta-ya konmuştur.

Çalışmalarda coğrafi bilgi sistemleri (CBS), uzaktan algılama ve Küresel Yer Belirleme (GPS) gibi güncel bilişim teknolojileri kullanı-larak ilgili tüm tematik haritalar sayısal ortamda oluşturulmuş ve ko-

5

numsal veri tabanı kurulmuştur. Çalışmayla hassas olan bitki, yaban hayvanları, balık ve amfibi türleri ve alanları tespit edilmiş, tehditler ve koruma önlemlerine ilişkin öneriler sunulmuştur.

Alanda 125 alttür, 68 varyete olmak üzere 311 cinse ait toplam 658 adet bitki taksonu tespit edilmiştir. Ayrıca Uzungöl Çuha Çiçeği (Primula x uzungolensis) alandan ilk kez toplanmış, yeni bir bitki takso-nu olarak bilim dünyasının dikkatine sunulmuştur. IUCN’e göre CR (kritik) kategorisinde yer alan Erodium hendrikii (İğnelik) bitkisinin bu alanda yayıldığı saptanmış ve yayıldığı alan mutlak koruma alanı ola-rak önerilmiştir.

Yapılan arazi çalışmaları ve literatür taraması sonucunda ÖÇK Bölgesi’nde toplam 90 adet memeli ve 250 adet kuş türü tespit edil-miştir. Tespit edilen memeli ve kuş türlerinin, IUCN, CITES, BERN, AB Kuş Direktifi, Çevre ve Orman Bakanlığı ve Merkez Av Komisyo-nuna göre koruma durumları belirlenerek listeler halinde sunulmuştur

6

Proje süresi:ProjeBaşlamaTarihi:08.10.2008ProjeBitişTarihi :07.10.2010 (730TakvimGünü)

Proje Yürütücüsü:AKS Planlama Mühendislik Ltd. Şti.

Yapılan çalışmalar: Kaş-Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi Bi-yolojik Çeşitliliğin Tespiti Projesi 07.10.2008 tarihinde başlamış, iki yıl sürmüştür. Proje ekibinde bitki sosyolojisi uzmanı, bitki sistema-tik uzmanı, memeli ve kuş uzmanları, ikiyaşamlı ve sürüngen uzma-nı, şehir ve bölge plancısı ile coğrafi bilgi sistemi uzmanı yer almıştır. Biyolojik çeşitlilik projesi kapsamında bölgedeki bitki toplulukları, EUNIS habitat sınıfları, bitki türleri, memeli ve kuş türleri ile ikiya-şamlı ve sürüngen türleri üzerine ayrıntılı çalışmalar yapılmıştır. Ay-rıca, Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde yaşayanların sosyo-ekonomik durumları ile bölgedeki mülkiyet ve arazi kullanım durumları da or-taya konmuştur.

Proje kapsamında ayrıntılı biyolojik çeşitlilik envanteri ile birlik-te insan kullanımlarının biyolojik çeşitlilik üzerine etkileri de araştırıl-mış, tehditler belirlenmiş ve bu tehditleri ortadan kaldıracak tavsiye-ler geliştirilmiştir. Tespit türler, IUCN, CITES, BERN, AB Kuş Direk-tifi, göre koruma durumları belirlenerek listeler halinde sunulmuştur.

Bölgede yapılan floristik çalışmalar sonucunda, 51 familyaya ait 187 cins ve bu cinslere ait 272 tür ve türaltı takson tespit edilmiştir.Bu türlerin 26’sı ülkemize özgü endemiktir. Bu endemiklerden Daucus conchitae türü ilk kez W. Greuter tarafından 1974 de Meis adasında tespit edilmiş ancak bu çalışmaya kadar Türkiye sınırları içerisinde tespit edilemeyen bu tür, Türkiye için yeni kayıt olarak ilk kez bu çalışmada tespit edilmiştir.

KAŞ-KEKOVAÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİKARASAL BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TESPİTİ PROJESİ

7

Fauna çalışmaları sonucu bölgede; 20 memeli türü tespit edilmiş-tir. Bunlardan 2 tür böcekçil, 4 tür yarasa, 9 tür kemirici, 3 tür yırtı-cı, 2 tür ise çift toynaklılardandır.

Kuş araştırmaları, Kaş-Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde Ekim 2008-Temmuz 2010 Arazi çalışmaları sırasında görülen ve ses-leri duyulan 96 kuş türü tespit edilmiştir. Bu türlerden Ada Martısı ve Gökkuzgun IUCN koruma kriterlerine göre Tehlikeye Yakın (nt), Küçük Kerkenez Zarar Görebilir (VU) statüsündedir. Tespit edilen diğer türlerin tamamı IUCN koruma statüsü kriterlerine göre Dü-şük Risk (lc) kategorisindedir.

Kaş-Kekova ÖÇKB içerisinde yapılan herpetolojik çalışmalar neticesinde şimdiye kadar 1 semender, 3 kuyruksuz kurbağa, 1 kaplumbağa, 9 kertenkele ve 6 yılan olmak üzere toplam 20 Amphibi ve Reptil türü tespit edilmiştir (Tablo 12). Bu türlerden Lyciasalamandra luschani bölge için endemik bir türdür ve lUCN koruma kriterlerine göre zarar görebilir (VU) statüsündedir. Özellikle Şubat-Mart aylarında mevsimin yağışlı olması nedeniyle çok görülen bu semender türü, yağışların azalmasıyla daha derinlere inerek yaşamını daha nemli ortamda devam ettirmeye çalışmaktadır. Tespit edilen türlerden Testudo graeca ve Pseudepidalea variabilis da “Zarar Görebilir (VU) kategorisindedir. Koruma sahasında tespit edilen diğer Amphibi ve Reptil türleri “Düşük Risk (lc)” statüsünde bulunmaktadır.

Özel Çevre Koruma Bölgesi içinde bazı alanlar barındırdığı tür çeşitliliği ve insan kullanımları ile ilişkileri bakımından “hassas böl-ge” olarak tanımlanmıştır. Bitki ve hayvan türleri için elde edilen so-nuçlar üst üst çakıştırılarak biyolojik çeşitlilik bakımından en önemli alanlar elde edilmiş, bu alanlar da mevcut arazi kullanımları (ziraat, otlatma, turizm ve bitki toplayıcığı) ile ilişkilendirilerek hassas böl-geler elde edilmiştir.

Proje kapsamında bazı alt projeler de önerilmiştir. Bu projeler; tıbbi ve aromatik bitki yetiştirilmesi ve yöre halkının bilinçlendiril-mesi, süs bitkisi olarak kullanılabilecek türlerin süs bitkisi sektörüne kazandırılması, Falco naumanni (küçük kerkenez) türünün izlenmesi ve korunması ile biyolojik çeşitliliğin tanıtılması ve farkındalığın art-tırılması projeleridir.

8


Proje Yürütücüsü:Çınar Mühendislik Müşavirlik ve Proje Hiz. Ltd. Şti.

PAMUKKALEÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİKARASAL BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TESPİTİ

Ülkemizde 1988-2004 yılları arasında Bakanlar Kurulu Kararı ile ilan edilen 14 Özel Çevre Koruma Bölgesi’nden biri olan Pamuk-kale Özel Çevre Koruma Bölgesi, Denizli ili Akköy ilçesine bağlı 2 belde (Pamukkale, Karahayıt) ve 2 köyü (Develi ve Yeniköy) sınır-ları içine almaktadır. Alan 66,56 km2 büyüklüğündedir. Pamukka-le ÖÇKB, 22 / 10 / 1990 tarih ve 90 / 1117 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilmiş-tir. Alanın güneyinde Baba Dağları, kuzeyinde de Büyük Çökelez ve Küçük Çökelez dağları yer almaktadır.

Denizli ili, Akköy ilçesi sınırları içinde yer alan Pamukkale Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin sahip olduğu doğal değerleri korumak amacıyla; Özel Çevre Koruma Kurumu tarafından Yönetim Planı ve fiziki planlama çalışmalarına altlık oluşturacak şekilde hazırlanmış-tır. Doğal kaynak değeri olarak, önemli ve geri getirilemez ekosis-temlerin tespiti ve korunmasına yönelik esas verilerin ortaya konma-sı sağlanmış, yerel, bölgesel ve ulusal karar vericiler için koruma ve kullanma ilkeleri belirlenmiş, bölge halkı için ekolojik ve ekonomik sürdürülebilir bir geleceğin oluşturulmasına katkıda bulunmak ama-cı ile tüm çalışmalar tamamlanmıştır.

Proje kapsamında yapılan çalışmaların, karasal alanda biyolojik çeşitliliğin tespiti, endemik, nadir, nesli tehdit ve tehlike altında olan

9

tür ve habitatlarının sınıflandırılması, bölgelenmesi, tehditlerinin ve koruma önlemlerinin ortaya konması, bölgenin korunması ve yöne-tilmesini sağlamak üzere karar vericilere yol gösterici olması amaç-lanmıştır.

Pamukkale travertenlerinde gözlenen kararmaların mikroorga-nizma seviyesinde biyolojik çeşitlilik ve ekolojisinin tespit edilmesi, kararmaların artmaması için ekolojik çözüm önerileri getirilmesi ve tüm koruma alanının biyolojik çeşitlilik değerinin taranarak envan-terinin ortaya çıkarılması projenin genel hedefi olarak ortaya kon-muştur.

Bölgede yapılan arazi çalışmaları sonucu da 4 liken türü (Lecania sylvestris (Arnold) Arnold, Lecanora sambuci (Pers.) Nyl., Opegrapha herbarum Mont. ve Peltula patellata (Bagl.) Swinsc. Et Krog.) bugüne kadar yapılan çalışmalara göre Türkiye’de ilk defa bu alandan tespit edilmiştir. Floristik bulgularda ise 1500 bitki örneğinin incelenmesi sonucu 76 familyaya ait 316 cins, 587 tür ve tür latı takson elde edilmiş olup, bunlardan 29 tanesi endemiktir.

Fauna omurgalı arazi çalışma sonuçlarında da Bölgede 23 amfi-bi ve sürüngen taksonu tespit edilmiştir. Bu taksonlardan 4 tanesi kurbağa, 2 tanesi kaplumbağa, 9 tanesi kertenkele, 8 tanesi de yılan grubuna girmektedir. Ayrıca bölgede 33 kuş türü tespit edilmiştir.

Projede farklı CBS (Coğrafi Bilgi Sistemi) ortamlarında, farklı da-tum ve projeksiyonlardaki raster ve vektörel veriler bir araya getirilip düzenlenerek sayısallaştırılmış ve proje veritabanı oluşturulmuştur.

10


Proje Yürütücüsü:SAD Sualtı Araştırmaları Danışmanlık Mühendislik ve Tic. Ltd. Şti.

Projenin amacı: Yapılan Denizel Alan Biyolojik Çeşitlilik araştır-ması ile alanın daha bütüncül bir şekilde korunmasına yönelik tespit-lerin elde edilmesi ve nihai alıcı ortam olan deniz alanında daha et-kin koruma-kullanma dengesinin sağlanması mümkün olabilecektir.

Yapılan çalışmalar: Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi Denizel Alan Biyolojik Çeşitlilik Araştırması’nın amacı supralit-toral

KÖYCEĞİZ-DALYANÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİDENİZ VE KIYI BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİN TESPİTİ PROJESİ

11

zondan başlayarak 50 metre derinliğe ulaşan alanda makroskopik denizel biyoçesitliliğin tespit edilmesidir. Biyolojik açıdan kıyı ve de-niz ortamı değerlendirilerek önceliklerin belirlenmesi amacıyla fasi-yeslerin durumu ve nesli tehdit altında veya endemik olan alandaki önemli türler de tespit edilmiştir. Ayrıca Biyolojik araştırmalar, Fi-ziksel ölçümler, anket çalışması ve değerlendirmeler yapılmaktadır.

Böylece, Özellikle turizm ve balıkçılık açısından önemli olan kıyı ve deniz alanlarının mevcut durumu hakkında bilgi sahibi olmak ve bu alanların biyolojik Çeşitliliğinin tespit edilebilmesi açılarından ol-duğu kadar sürdürülebilir kalkınma açısından da önemi yadsınama-yacak olan çalışma bittiğinde, Datça-Bozburun, Gökova ve Fethiye-Göcek ÖÇKB’lerden sonra ülkemiz ÖÇKB deniz alanlarında ger-çekleştirilmiş dördüncü benzer araştırma olacaktır.

Proje alanı, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin de-niz alanıdır. Bozburun’un hemen güneyinden başlayan ve Ekincik Koyu’nu da kapsayan çalışma alanı, yaklaşık 26 km kıyı çizgisi ve 32,8 km2 deniz alanına sahiptir.

12

Proje süresi:Proje Başlama Tarihi : 19.10.2007Proje Bitiş Tarihi : 18.12.2009 (2 Yıl)

Proje Yürütücüsü:Derinsu Sualtı Mühendislik ve Danışmanlık Hiz.Ltd. Şti.

FETHİYE-GÖCEKÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİNİNKIYI VE DENİZ ALANLARI BİYOLOJİK ÇEŞİTLİLİĞİNİN TESPİTİ PROJESİ

Projenin amacı, Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin kıyı ve deniz alanlarının biyoçeşitliliğini tespit etmektir. Bu çalış-mada, bölgenin biyoçeşitliliğinin saptanmasının yanı sıra, bölgede-ki kıyı ve deniz ortamının karşı karşıya kaldığı çevresel sorunlar tes-pit edilmiş ve bu konuda bölge için en uygun çözümlerin gerçekleş-tirilebilmesi amacıyla gerekli veriler toplanmıştır. Ayrıca koruma al-tındaki türler, egzotik türler ve fasiyes oluşturan türlerin (özellik-le alg ve fanerogamlar) bölgedeki dağılımları ve populasyon yapıla-rı araştırılmıştır.

Bölgeyi temsil eden 15 istasyonda deniz suyunda fiziksel, kim-yasal, biyolojik ve bakteriyolojik analizler gerçekleştirilmiştir. Fethi-

13

ye Göcek ÖÇK Bölgesi Kıyı ve Deniz Alanlarının Biyolojik Çeşitlilik Tespiti Projesi kapsamında bölgenin 345 km² olan kıyı ve deniz ala-nında tüm koylar ve adalar dahil olmak üzere 55m derinliğe kadar olan alanlarında belirlenen 88 istasyonda gerçekleştiri len 581 scuba ve 335 serbest dalış ile elde edilen biyolojik çeşitlilik araştırmaları ve bölgeyi temsil eden 15 istasyonda deniz suyunda ve sedimanda ger-çekleştirilen fiziksel, kimyasal, biyolojik ve bakteriyolojik analizleri kapsamaktadır. Proje alanında seçilen 15 istasyonda:

- Fiziksel analizler kapsamında CTD, Secchi Disk ve Akıntı Öl-çümleri,

- Kimyasal analizler kapsamında belirlenen istasyonlarda deniz suyunda besin tuzları, Klorofil-a, Çözünmüş Oksijen ve Ağır Metal analizleri, sedimanda Ağır Metal ve besin tuzları değerleri ölçümleri,

- Bakteriyolojik analizler kapsamında Toplam Koliform, Fekal Koliform ve Fekal Streptekok analizleri,

- Biyolojik analizler kapsamında ise fitoplankton, zooplankton, ihtiyoplankton ve bakteriyolojik kirlilik ölçümü için örneklemeleri gerçekleştirilmiştir.

14

Proje süresi:2007

Proje Yürütücüsü:Orta Doğu Teknik Üniversitesi Deniz Mühendisliği Araştırma Merkezi

Projenin amacı: Taşıma Kapasitesinin Belirlenmesi Projesi ile Fethiye-Göcek Özel Çevre Koruma Bölgesi Göcek Körfezi ile koyla-rının, deniz üstü araçları açısından taşıma kapasitesinin belirlenmesi ve alan yönetimine ilişkin kararların alınabilmesi için bilimsel çalış-malar yapılarak, önerilerin hazırlanması hedeflenmiştir.

Yapılan çalışmalar : Proje kapsamında Göcek Körfezinde demir-leyecek maksimum deniz üstü araç sayısı, büyüklükleri, demirleme

FETHİYE-GÖCEKÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİGÖCEK KÖRFEZİ TAŞIMA KAPASİTESİ BELİRLENMESİ PROJESİ

15

noktaları, güzergahları tespit edilerek, deniz üstü araçlarının katı ve sıvı atıklarının bertarafı konularında öneriler geliştirilecek, alan yö-netimine ilişkin kararlar bilimsel verilere dayanarak alınacaktır. Ala-nın fiziksel, ekolojik, sosyo demografik, ekonomik bileşenlerinin tes-pitinde ayrıntılı çalışmalar yapılmıştır.

Çalışma alanının, jeolojik özellikleri, iklimi, doğal ve tarihi de-ğerleri, ulaşımı, iletişim sistemleri, kıyı uzunluğu ve niteliği, kıyı ya-pıları nitelikleri ile kapasiteleri (tür ve büyüklük), üst yapı tesisleri, atık alım ve atık toplama tesislerinin özellikleri ve kapasiteleri, kıyı yapılarında yer alan altyapı tesisleri, yerleşime ilişkin su, atık su ile-tim sistemleri, gelen turist sayısı, deniz üstü araç sayısı, büyüklükle-ri, nitelikleri, taşıdığı insan sayısı, bunların yerleşme ve kıyıyla olan ilişkileri, kıyı tesislerini kullanım biçimleri incelenmiştir.

Ayrıca Göcek Körfezi’nin batimetrisi ve akıntı ölçümleri ile alt bölgelerin akıntı yönü ve hızları, rüzgar verilerinin elde edilebilmesi için yaptırılan “Göcek Hidrografik ve Oşinografik Deniz Araştırma-ları Projesi”nin bahar döngüleri çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

Taşıma Kapasitesi belirleme ve Kıyı Alan Yönetiminde, Göcek Körfezi’nin Özel Çevre Koruma Bölgesi olması büyük önem taşı-makta ve biyoçeşitlilik temel veriler arasında ele alınmaktadır.

Bu amaçla yaptırılan, kıyı şeridinden başlayarak, makroskobik tür çeşitliliğinin azaldığı derinliğe kadar, mevcut biyolojik çeşitlili-ğin tespit edildiği “Göcek Körfezi ve Civarı Kıyı ve Deniz Alanları Tür ve Habitatlarını Tespiti Projesi” tamamlanmış, alanın biyolojik çeşitliliğine ilişkin veriler, uluslar arası kriterlerde göz önüne alına-rak değerlendirilmiştir. Bu veriler taşıma kapasitesi belirlemede gir-di olarak kullanılmıştır.

16

Proje süresi:Dört yıl (Ocak 2009 - Ekim 2012)

Proje Yürütücüsü:WWF-Türkiye (Doğal Hayatı Koruma Vakfı), Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı (ÖÇKKB)

Proje Gerekçesi: WWF-Türkiye, 2002 yılında Patara’dan Antal-ya’ya kadar uzanan ve Likya Kıyıları olarak adlandırılan bölge-de deniz ve kıyıların korunması konusundaki çalışmalarını gelişti-rerek “Likya Kıyılarında Doğa Koruma ve Sürdürülebilir Turizm Projesi”ne dönüştürmüştür. Aynı yıl, tüm kıyı şeridi ve deniz alanın-da bölgenin biyolojik zenginliğini değerlendirmek amacıyla Denizel Biyolojik Zenginlik Araştırması gerçekleştirmiştir.

Bu kapsamda, Tekirova Üç Adalar Bölgesinden sonra en zengin alanlardan birisi, Kaş’taki İnceburun ve Uluburun arasındaki kıyı şe-ridi ile adaları kapsayan bölge olarak saptanmıştır.

Bu çalışmanın sonucunda, bölgeye en yakın koruma alanı olan Kekova Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin sınırlarının, Kaş çevresin-deki denizel biyolojik zenginlik açısından önemli alanları da kapsa-yacak şekilde genişletilmesi, WWF-Türkiye tarafından Özel Çev-re Koruma Kurumu Başkanlığına önerilmiştir. 8/11/2006 tarihli ve 2006/11266 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile batıda Uluburun’a ka-dar olan sınırları Kaş-İnceburun’u da içine alacak şekilde genişletil-miş, bölgenin adı Kaş - Kekova Özel Çevre Koruma Alanı olarak de-ğiştirilmiştir.

Projenin Amacı: WWF Akdeniz Program Ofisi’nin koordinasyo-nu altındaki Güney MedPAN Projeleri kapsamında “Deniz ve kıyı

KAŞ-KEKOVAÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİDENİZ YÖNETİM PLANI VE UYGULAMASI

17

biyo-çeşitliliğinin korunması ve Akdeniz’deki deniz koruma alanla-rı ağının geliştirilmesi” felsefesinin ve metodolojisinin Türkiye kıyı-larına uyarlanmasıyla uyumlu bir deniz koruma ağı aracılığıyla Ak-deniz Havzası deniz ekosisteminin işlevlerinin kalıcı olarak korunma-sı ve deniz kaynaklarının sürdürülebilir kullanımının sağlanması he-deflenmektedir. Türkiye pilot projenin uygulanacağı ülkelerden biri olup Kaş-Kekova ÖÇK bölgesinde denizel alanda koruma ve kullan-ma ölçütlerinin en iyi uygulamaların geliştirilmesini amaçlamaktadır.

Projenin Hedefleri: • Oluşturulacak Deniz Yönetim Planı hazırlanması, Kaş-Kekova

ÖÇK Bölgesi yönetimin sisteminin güçlendirilmesi. Koruma, kullanma ölçütlerinin belirlenmesi ve hayata geçirilmesi.

• Deniz ve Kıyı biyolojik çeşitliliğin korunması ve kaynakların sürdürülebilir kullanımı

• Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarından sorumlu kurumların ihti-yaç duyduğu kapasitenin güçlendirilmesi

• Kaş-Kekova ÖÇK Bölgesinin Akdeniz Deniz Koruma Alanla-rı Ağına katılması (MedPAN)

Proje Kapsamında Yürütülen Faaliyetler: Faaliyet 1: Biyolojik Çeşitlilik AraştırmasıFaaliyet 2: Sosyo-ekonomik araştırmaFaaliyet 3: Taşıma Kapasitesi Belirlenmesi Faaliyet 4: Coğrafi Bilgi Sistemleri Faaliyet 5: Kapasite Geliştirme FaaliyetleriFaaliyet 6: Deniz Yönetim Planının HazırlanmasıFaaliyet 7: Kaş-Kekova ÖÇK Bölgesine Şamandıra Sistemleri-nin KurulmasıFaaliyet 8: Sualtı Patikası

18

Proje süresi:Mayıs 2009 -Ekim 2013 (4 yıl 5 ay)

Proje Yürütücüsü:T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı

ProjenınHedeflerı

1. Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha etkin yöneti-mi ve yeni deniz ve kıyı koruma alanlarının kurulmasına öncelik ver-mek için sorumlu kurumların ihtiyaç duyduğu kurumsal yapının ve kapasitenin güçlendirilmesi,

2. Deniz ve Kıyı Koruma Alanları için finansal planlama ve yö-netim sistemlerinin geliştirilmesi ve uygulanması ile etkin iş planla-masının, yeterli düzeyde gelir üretiminin ve maliyet etkin yönetimi-nin sağlanması,

3. Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının çok amaçlı kullanım alanla-rında, ekonomik faaliyetlerin düzenlenmesi ve yönetimi için kurum-lar arası koordinasyonun sağlanması.

Türkiye’ninDenizVeKıyıKorumaAlanları

• Türkiye, adalar hariç Akdeniz, Ege Denizi, Marmara Denizi ve Karadeniz kıyıları olmak üzere yaklaşık 8.500 km kıyı uzun-luğuna sahiptir. Böylesine uzun deniz ve kıyı alanları zengin biyolojik çeşitlilik değerlerini barındırmakta ve yaklaşık 3 bin bitki ve hayvan türüne ev sahipliği yapmaktadır.

• Türkiye’deki mevcut kıyı ve deniz koruma alanlarının çoğu Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı (ÖÇKKB) tarafından yönetilmektedir. Bu alanlara ek olarak Doğa Koruma ve Mil-

GEFÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİKIYI VE DENİZ KORUMA ALANLARI PROJESİ

19

li Parklar Genel Müdürlüğü (DKMPGM), Tarım ve Köyişle-ri Bakanlığı ve Kültür ve Turizm Bakanlığı mevcut deniz ve kıyı koruma alanlarından bazılarını yönetmekle ve planlamak-la yetkilidir.

• Türkiye’deki yaklaşık 240.216 hektarlık denizel alan 30 De-niz ve Kıyı Koruma Alanı altında yasal olarak koruma altın-da bulunuyor. Türkiye kara sularının yaklaşık % 2,8’i korun-maktadır.

• Türkiye’nin denizel biyolojik çeşitliliği ciddi şekilde insan bas-kısı altında bulunmaktadır. Denizel yaşam alanlarının ve eko-sistemlerinin tahribatı, denizel kaynakların aşırı kullanımı ve kıyı alanlarının dönüştürülmesi ve/veya tahribatı en temel teh-ditler arasındadır.

ProjeninTürkiye’yeKatkısı• Türkiye’nin taraf olduğu uluslar arası “Biyolojik Çeşitlilik

Sözleşmesi”nin korunan alanlar iş programının uygulanması-na katkıda bulunacaktır.

• Türkiye’nin Deniz ve Kıyı Koruma Alanları sistemi yakla-şık olarak 100.000 hektar genişletilecek; yani başlangıca göre yüzde 44 artırılacaktır.

• En az iki Deniz ve Kıyı Koruma alanında Balıkçılığa Kısıt-lı Alanlar oluşturulacak ve sürdürülebilir bir balıkçılık yöneti-mi sağlayacaktır.

• Mevcut Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının daha etkin yöne-timi hususunda yerel teşkilatlarda kapasite artırımı sağlaya-caktır.

• Deniz ve Kıyı Koruma Alanlarının sürdürülebilir finansmanı için gerekli sistemler oluşturulacaktır.

• Kurumlar arası koordinasyon yapılarını güçlendirecektir. • Kurumlar ve diğer ilgi grupları, denizel biyolojik çeşitliliğe yö-

nelik hem karasal hem de deniz kaynaklı tehditlere etkin mü-dahale edebilecektir.

• Deniz ve Kıyı Koruma Alanları Ulusal Strateji ve Eylem Planı Önerisi hazırlanacaktır.

• Deniz ve Kıyı Koruma Alanları sisteminin sürdürülebilirliği sağlanacak, mevcut durumdaki değişimlerle beraber uzun va-dede denizel biyolojik çeşitlilik üzerindeki olumlu etkiler pro-jenin tamamlanmasından sonra da devam edecektir.

20

Proje süresi:Ocak 2009-Kasım 2010Proje Yürütücüsü:• Sualtı Araştırmaları Derneği-Akdeniz Foku Araştırma Grubu (SAD-AFAG) Koordinatörlüğünde,• Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı,• Muğla Valiliği,• Ula Kaymakamlığı,• Akyaka Belediye Başkanlığı,• Gökova Belediyesi• Gökova Akyakayı Sevenler Derneği (GASDER)• Akyaka Kent Konseyi• Akyaka-Akçapınar-Akbük Su Ürünleri Kooperatifleri

Projenin amacı: Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin “Kıyı ve Deniz Alanlarının Bütünleşik Yönetim Planı” taslağının hazırlan-ması ve ülkemizde örnek olabilecek bir Yönetim Planlaması modeli oluşturulması projenin temel amaçlarıdır.

Proje süresince yürütülecek çalışmalar sonucunda ulaşılması planlanan birinci amaç; Gökova Körfezi’nin biyolojik değerleri ile korunması ve alandaki sosyo-ekonomik faaliyetlerle birlikte bölge-nin sürdürülebilir bir deniz-kıyı alanları bütünleşik yönetim planla-masına kavuşmasıdır.

Projenin uzun vadede beklenen katkısı ise, Türkiye’de denizel ve kıyı biyolojik çeşitliliğin korunmasına katkı sağlaması ve ülke çapın-

GÖKOVAÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİBÜTÜNLEŞİK DENİZ VE KIYI ALANLARI YÖNETİM PLANLAMASI PROJESİ

21

da ilgili ulusal kurum-kuruluşlar ile yerelde mülki idare ve yerel yö-netimler tarafından etkin uygulanabilen yönetim planlaması modeli oluşması ve ilgili mevzuata kavuşulmasıdır.

Projenin Kapsamı: Proje alan olarak tüm Gökova ÖÇK Bölgesi’ni kapsamaktadır. Projede gerek alandaki tüm kıyılar, gerekse deniz alanları çalışma kapsamındadır.

İçerik olarak ise, projenin kapsamı ekolojik boyutun yanısıra sosyo-ekonomik boyutu da içermekte olup, bütüncül bir değerlen-dirme yapılacaktır. Ayrıca insan faaliyetlerinin doğal ve kültürel de-ğerlerin üzerinde yaptığı baskılar ve çözüm önerilerinin getirilmesi de proje faaliyetleri arasındadır. “Balıkçılık Yönetimi” ve “Bütünle-şik Deniz-Kıyı Alanları Yönetimi” konularında mevzuat çalışmala-rı da yapılarak, uygulamada ilgili kurum-kuruluşların önceden işle-rini kolaylaştıracak olan taslak mevzuat çalışmaları da proje faaliyet-leri içinde yer almaktadır.

Projenin Hedefi: Projemizin birinci prensibi, proje çalışmaları ve çıktılarını kapalı devre bir yapıda sadece yürütücü STK lar olarak ça-lışmak değil, gerek karar verici ve uygulayıcı konumundaki sorum-lu kurumlar (ÖÇKKB, TKB-KKGM, Valilik, Kaymakamlık, SGK, v.d.) ve gerekse ana paydaşların tüm süreçte görüş, önerileri ve aktif katılımları ile “Deniz Kıyı Alanları Bütünleşik Yönetim Planlaması” nı birlikte hazırlamak.

22

Proje süresi:Haziran 2010- Kasım 2010 (Beş ay)


Projenin amacı: Proje çalışması ile, bölge içinde yer alan Ölüde-niz ve bu denizi çevreleyen kıyı alanları ile koyların, deniz üstü araç-ları, deniz trafiği, dalış faaliyetlerine özel bir ağırlık verilmek üzere günübirlik veya daha uzun süreli turizm kullanımı gibi faaliyetlerin, deniz ve kıyı ekosistemi üzerine etkisi ve bu alanın bu etkileri Taşı-ma Kapasitesinin belirlenmesi, Kaş-Kekova Deniz ve Kıyı Alanları Yönetim Planı ile fiziksel planlama çalışmalarına bilimsel altlık oluş-turulması ve kıyı ve deniz kullanımlarına ilişkin önerilerin hazırlan-ması amaçlanmıştır.

KAŞ-KEKOVA ÖLÜDENİZÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİTAŞIMA KAPASİTESİNİN BELİRLENMESİ PROJESİ

23

Proje çıktıları: Kaş-Kekova ÖÇKB kıyı ve deniz alanlarının de-nizüstü araçları açısından taşıma kapasitesinin belirlenmesi, bu kap-samda hem mevcut kullanım özelliklerinin ortaya çıkarılmasında hem de yakın, orta ve uzun vadeli yönetim kararlarının oluşturulma-sında önemli bir rol oynayacaktır.

24


Proje Yürütücüsü:Anadolu Çevre ve Ormancılık Haritacılık İnş. Tic.San. Ltd. Şti.

Projenin amacı: Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesinde bulunan hassas ekosis-temlerin, habitatların ve bu habitatlardaki nesli tehdit ve tehlike altında bulunan türlerin belirlenmesi ve izlenmesi, bölge-ye endemik bir tür olan çekirdek zon konumundaki Sevgi Çiçeğinin bulunduğu lokalitelerde koruma ve izleme çalışmalarının yapılması, yöre halkının bilinçlendirilmesi ve Sevgi Çiçeğinin tanıtılması, Mo-

GÖLBAŞIÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİTÜR İLE HABİBAT KORUMA VE İZLEME PROJESİ

25

gan Gölünde yüzey temizliğinin yapılması ve bölgede koruma kont-rol çalışmalarının yapılması temel amaç olarak belirlenmiştir.

Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesinde doğa koruma planları geliştirmek ve doğal değerlere zarar verici tüm faaliyetleri disiplin al-tına almak, zengin biyolojik çeşitliliği koruyabilmek amacıyla ilgi-li Kamu Kurum ve Kuruluşları ile koordinasyon ve işbirliği halinde; su kaynakları, altyapı, tarımsal kirlilik, erozyon, biyoçeşitlilik vb. ko-nularda araştırma planlama ve uygulama projeleri yürütülmektedir.

Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesi Habitat ve Tür Koruma iz-leme Projesi bu kapsamda yürütülmekte olan projelerdendir.

Proje çıktıları : Yapılan arazi çalışmalarında 494 bitki türü tespit edilmiştir. Fauna çalışmaları sonucunda Gölbaşı Özel Çevre Koruma Bölgesinde 3 tür ikiyaşamlı (Amphiba), 12 tür sürüngen (Reptilla), 83 tür kuş (Aves) ve 25 memeli türü tespit edilmiştir.

Çalışma alanında yapılan incelemelerde zooplantonik organiz-maların dominant gruplarını oluşturan Cladocera, Copepoda ve Rotifera’ya ait toplam 15 takson tayini yapılmıştır. Bunlardan en baskın grup Rotifera grubudur. Rotifera phylumuna ait 11, Copepoda ve Cladocera grubuna ait toplam 4 takson teshis edilmiştir.

Araştırma alanı içerisi nde 6 ayrı alg divizyosuna ait toplam 100 takson (tür ve alttür) tespit edilmiştir.

Ayrıca Bölgede koruma kontrol, Mogan gölü yüzey temizliği, göl etrafı katı atıkların toplanması, bölge halkına ve okullarda eğitim/ bilgilendirme çalışmaları gerçekleştirilmiştir.

26

Proje süresi:Proje Başlama Tarihi : 01.05.2010Proje Bitiş Tarihi : 11.11.2010 (195 takvim günü)

Proje Yürütücüsü:Eko-Zon Halk Sağlığı ve Çevre Danışmanlığı Medikal Eğitim İlaç San. Tic. Ltd. Şti.

TUZ GÖLÜÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİTÜR İLE HABİBAT KORUMA VE İZLEME PROJESİ

Projenin amacı: Tuz Gölü ÖÇKB hassas habitatların belirlenme-si ve bölgede yayılış gösteren nadir, endemik ve nesli tehlikede olan bitki türlerinin tespiti ve bu türler üzerindeki tehditlerin ve koruma tedbirlerinin ortaya konulmasıdır.

Proje çıktıları: 2010 yılı Nisan-Ekim aylarında periyodik olarak gerçekleştirilen arazi çalışmalarında metoduna uygun olarak bitki örnekleri toplanmıştır. Tuz Gölü ÖÇKB’de yayılış gösteren endemik nadir ve hassas olmak üzere 41 takson tespit edilmiştir. Taksonların lokasyonlarını belirtmek için Tuz Gölü 10x10 km lik karelere bölün-müştür. Bu kareler içinde türlerin dağılışı işaretlenmiştir. Buna göre Tuz Gölü havzasının güney ve özellikle güney batı kesiminde ende-mik, hassas ve nadir türlerin yoğunlaştığı tespit edilmiştir.

27

Tuzgölü civarında 2010 yılında yapılan faunastik çalışmalarda, İkiyaşamlı, Sürüngen, Kuş ve Memeli hayvan türleri ve yayılışları çalışıldı. Faunastik zenginliğin genelde gölün batı kesimlerinde be-lirgin şekilde fazla olduğu saptandı. Buna göre çalışmalarda göl ci-varından 3 İkiyaşamlı, 12 Sürüngen, 85 Kuş ve 20 memeli hayvan türü kaydedildi. Yapılan çalışmalarda göçmen su kuşlarının özellik-le de Flamingo populasyonun tuz yoğunluğunun düşük olduğu ve Artemia salina türünün bol bulunduğu batı kesimlerinde fazla oldu-ğu saptandı.

Artemia salina üzerinde yürütülen hidrobiyolojik çalışmada, Tuz gölü ÖÇK alanını temsil edecek nitelikte seçilen 10 istasyonda gö-lün bazı fiziksel parametreleri ile birlikte A. salina’nın dağılımı ve bolluğu çalışıldı.

Gerçekleştirilen arazi çalışmaları sonucu Tuz Gölü çevresinde topraktaki tuz konsantrasyonuna bağlı olarak Tuzlu Step (Bozkır) Vejetasyonu, Tuzlu Çorak Vejetasyonu ve Tuzlu Bataklık Vejetasyo-nu olmak üzere üç farklı vejetasyon tipi ayırt edilmiştir. Tuz Gölü Özel Çevre Koruma Bölgesinde 12 farklı EUNIS habitat tipi tanım-lanmıştır.

28


Proje Yürütücüsü:Kuş Araştırmaları derneği İktisadi İşletmesi

Projenin Amacı: Ulusal mevzuatımız ve taraf olduğumuz ulus-lar arası sözleşmeler kapsamında yapılan araştırma, koruma ve iz-leme çalışmaları sonucunda elde edilen fiziksel, biyolojik ve sosyo-ekonomik parametreleri (indikatörleri) izleyerek önemli tür ve habi-tatlarının korunması ve muhafazasını sağlamaktır.

Göksu deltası, tatlısu gölü, tuzlu lagünler, tuzcul bozkırlar, çayır-lar, kumullar, nehir, geçici sulakalanlar, tarım ve yerleşim alanların-dan oluşan çok çeşitli habitatlara sahiptir.

Göllerin biri tatlı su gölü olmak üzere 4 göl ve lagünden oluş-maktadır. Tatlı su gölü olan Akgöl, vejetasyonlu tek göldür ve birçok su kuşu bu gölde ürer. Tuzlu lagünler olan Paradeniz, lagünlerin en büyüğü olup ayrıca Kuğu ve Arapalanı lagünleri de mevcuttur. İlk 3 göl kanallar aracılığıyla birbiriyle ve denizle ilişkilidir. Ara-palanı gölü, tamamen kapalıdır.

Göksu deltası Ülkemizin iyi korunmuş deltalarından biridir. Av-rupa Kıyı Koruma Birliği (EUCC) Göksu Deltası’nı, kumul jeomor-folojisi ve doğa koruma açısından Doğu Akdeniz kıyılarında bulunan en önemli alanlardan biri olarak belirlemiştir.

Proje Çıktıları: Bu çalışma ile Göksu deltasında bitki grupları esas alınarak habitat tipleri belirlenmiş; bu habitatlarda yer alan bitkiler tespit edilmiş ve tehlike durumları belirlenmiştir. Geçmiş yıllarda

GÖKSU DELTASIÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİTÜR İLE HABİTAT KORUMA VE İZLEME PROJESİ SUNUMU

29

koruma ve izleme çalışması yapılan deniz kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil kaplumbağası (Trionyx triunguis), kum zambağı (Pancratium maritimum), yaz ördeği (Marmaronetta angustirostris) türleri için araştırma ve izleme çalışması yapılmış ve geçmiş yıllarda elde edilen verilerle karşılaştırılarak değerlendirme yapılmıştır. Ayrıca nesli tehlikedeki kuş türlerinden pasbaş patkanın (Aythya nyroca) alandaki durumu araştırılmıştır. Proje kapsamında yöre insanının alana karşı ilgi ve sevgisini artırmak, çevre bilincini geliştirmek, daha çok insanın alanı sahiplenmesini ve koruma çalışmalarına katılımı arttırmak üzere değişik hedef kitlelere yönelik eğitim çalışmaları yapılmıştır.

Çalışma bulguları;

1.HabitatTipleri: Göksu ÖÇK bölgesi içinde 3 doğal habitat tipi mevcuttur. Bunlar Sucul Habitatlar, Kumul Habitatlar ve Tuz-cul Habitatlardır. Bunlarda kendi içlerinde farklı alt habitat tipleri-ne ayrılmaktadır.

2. Korumada Öncelikli Bitki Türleri: Göksu Deltası’nın florasında 507 takson (Uygun, Düzenli, Karaömerlioğlu) kayıtlıdır. Bu türlerden 10 takson Türkiye için endemiktir. Bu taksonlardan Beta trojana, Bromus psamophilus ve Trigonella halophila nesli kritik düzeyde tehlikede (CR), Halocnemum yurdakulolii, Beta adanensis ve Alopecurus myosuroides var. Latialatus nesli tehlike altında (EN), Ononis basiadnata hassas (VU), Allium junceum subsp.

30

Tridentatum düşük risk altında-korumaya bağımlı (LR-cd), Hypericum polyphyllum subsp. Polyphyllum ve Onopordum boissieri ise düşük risk altında-tehlike altına girebilir (LR-nt) kategorisinde yer almaktadır.

3.DenizKaplumbağaları(Caretta carettaveChelonia mydas)

Göksu Deltası Kumsalı’nda 2010 yaz dönemi deniz kaplumbağa izleme ve koruma çalışmaları esnasında toplam 209 adet yuva tespiti yapılmıştır. Bunlardan 185 yuva Caretta caretta türüne, 23 yuva Chelonia mydas türüne ve bir adet de Trionyx triunguis türüne ait olduğu tespit edilmiştir. Kaplumbağalara ait toplam 554 adet yuvasız çıkışların ise 509 adeti Caretta caretta türüne ait, 39 adeti Chelonia mydas türüne, 6 adeti ise Trionyx triunguis türüne ait olduğu belirlenmiştir.

4.Kuşaraştırmaveizlemeçalışmaları

a) Yaz ördeği (Marmaronetta angustirostris) dünya çapında nes-li tehlikede bir tür olup, vulnerable (Hassas) kategorisinde yer alır. Dünyada toplam nüfusunun 14-26 bin civarında olduğu tahmin edilmektedir. Türkiye de sadece Göksu deltasındaki Akgöl’de üre-dikleri bilinmektedir. Çalışma sonunda türün alandaki nüfusu 11-14 birey, üreyen çift sayısı 4-7 ve toplam kuluçkadan çıkan civciv sayı-sı da 25 olarak tahmin edilmiştir. Ancak 12 civcivli dişi görülmesi-ne rağmen her kuluçkadan en çok 2 civcivin büyüyebildiği görül-müştür.

31

b) Pasbaş patka (Aythya nyroca): Dünya çapında nüfusu azalmak-ta olan bir ördek türüdür. Near-threatened (NT-Tehlike altına gire-bilir) kategorisindedir. Yoğun olarak Avrupa’da, Asya’nın batısında ve Afrika’nın kuzeyinde ürer. Dünyadaki toplam nüfusu 160-257 bin arasında tahmin edilmiştir. Türkiye’de birçok sulakalanda az sa-yılarda ürer, Kızılırmak deltasında, Uluabat gölünde ve bazı diğer alanlarda az sayıda kışlar. Türe Göksu Deltasında sadece Akgöl’de, iç adanın batısındaki orta derinlikteki sularda rastlanmıştır. Ancak, yapılan incelemelerde türün 2010 yılında alanda üremediği, sadece yazladığı sonucuna varılmıştır.

Bölgede bulunan diğer kuş türleriyle ilgili olarak da detaylı çalış-malar yapılmıştır.

32


Proje Yürütücüsü:Kuş Araştırmaları Derneği İktisadi İşletmesi

Projenin Amacı: Proje ile nesli tehdit ve tehlike altında olan İzmir Yalıçapkını ve toplu üreyen kuş türlerinin araştırılması, tatlı ve tuz-lu su ekosistemleri, sazlıklar, bataklıklar ile geniş ve bakir kumulla-rıyla oldukça zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesinde, Özel Çevre Koruma Kurumu’nca bugüne kadar yürütülen araştırma, koruma ve izleme çalışmaları so-nucunda elde edilen verilerin karşılaştırılması; hem tür, hem de ha-bitatlara yönelik yeni koruma ve izleme çalışmalarının sürdürülmesi tehditlerin, tehlikelerin ve sınırlayıcıların belirlenmesi, bunlara yöne-lik somut ve uygulanabilir koruma tedbirlerinin geliştirilmesi, uygu-lanması ve koruma etkinliğinin artırılması için çevre bilincinin oluş-turulması amaçlanmaktadır.

İzmir yalıçapkını Türkiye’de görülen üç yalıçapkını türünden bi-risidir. Yalıçapkını ve alaca yalıçapkınının aksine suya en az bağımlı olan tür bu nedenle hem yaşama ortamı hem de beslenme şekli ola-rak diğer yalıçapkınlarından farklılık gösterir.

Ülkemizdeki türün dağılım alanı Ege ve Akdeniz kıyı şerididir. İsmini aldığı İzmir şehrimizde ise uzun süredir görülemeyen tür ge-çen senelerde az sayıda yeniden gözlemlenmeye başlanmıştır.

Önceki yıllarda Köyceğiz Gölü ile ilgili yapılmış çalışmalar neti-cesinde İzmir yalıçapkınının alanda kesin olarak kaç çift ürediği be-

KÖYCEĞİZ-DALYANÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ İZMİR YALIÇAPKINI VETOPLU ÜREYEN KUŞ TÜRLERİ ARAŞTIRMA, İZLEME VE KORUMA PROJESİ

33

lirtilmemekle birlikte, az sayıda ve azalan bir popülasyonundan bah-sedilmektedir.

Proje Çıktıları: İzmir yalıçapkını ve toplu halde üreyen türlerin araştırılması için, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde toplam 52 günlük arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu ça-lışma neticesinde Köyceğiz gölü çevresinde kesin olarak üreyen en az 4 çift İzmir yalıçapkını olduğu belirlenmiştir. Tür göl çevresinde iki bölgede üremektedir. Bu bölgeler göl çevresinde türün yaşamasına uygun son doğal alanlardandır.

Çalışma alanı içerisinde kuşların koloni olarak üreyebilecekleri adalar, sık ağaçlıklar ve subasar ağaçlık alanlar gibi uygun yerler ol-masına rağmen bölgede toplu halde üreyen kuş türleri ile ilgili veri elde edilememiştir. Flamingo, küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, sığır ba-lıkçılı, martı ve sumru türleri kaydedilmiş olmakla birlikte bu türle-rin ürediği alan tespit edilmemiştir.

Tüm çalışma neticesinde ise alanda 126 farklı kuş türü tespit edilmiştir. Bu türlerle ilgili olarak alanı ne şekilde kullandıkları ile il-gili veri toplanmıştır.

Koruma alanı içerisinde kuşlar için belirlenen önemli tehditler ise; tarım ve turizm nedeniyle yaşam alanlarının kaybı, habitat kali-tesinin bozulması, yasadışı avcılık ve insan kaynaklı rahatsızlık gel-mektedir.

34


Proje Yürütücüsü:Kuş Araştırmaları Derneği İktisadi İşletmesi

Projenin Amacı: Proje ile nesli tehdit ve tehlike altında olan İzmir Yalıçapkını ve toplu üreyen kuş türlerinin araştırılması, tatlı ve tuz-lu su ekosistemleri, sazlıklar, bataklıklar ile geniş ve bakir kumulla-rıyla oldukça zengin bir biyolojik çeşitliliğe sahip Köyceğiz - Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesinde, Özel Çevre Koruma Kurumu’nca bugüne kadar yürütülen araştırma, koruma ve izleme çalışmaları so-nucunda elde edilen verilerin karşılaştırılması; hem tür, hem de ha-bitatlara yönelik yeni koruma ve izleme çalışmalarının sürdürülmesi tehditlerin, tehlikelerin ve sınırlayıcıların belirlenmesi, bunlara yöne-lik somut ve uygulanabilir koruma tedbirlerinin geliştirilmesi, uygu-lanması ve koruma etkinliğinin artırılması için çevre bilincinin oluş-turulması amaçlanmaktadır.

İzmir yalıçapkını Türkiye’de görülen üç yalıçapkını türünden bi-risidir. Yalıçapkını ve alaca yalıçapkınının aksine suya en az bağımlı olan tür bu nedenle hem yaşama ortamı hem de beslenme şekli ola-rak diğer yalıçapkınlarından farklılık gösterir.

Ülkemizdeki türün dağılım alanı Ege ve Akdeniz kıyı şerididir. İsmini aldığı İzmir şehrimizde ise uzun süredir görülemeyen tür ge-çen senelerde az sayıda yeniden gözlemlenmeye başlanmıştır.

Önceki yıllarda Köyceğiz Gölü ile ilgili yapılmış çalışmalar neti-cesinde İzmir yalıçapkınının alanda kesin olarak kaç çift ürediği be-

BELEKÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİKUŞ HALKALAMA PROJESİ

35

lirtilmemekle birlikte, az sayıda ve azalan bir popülasyonundan bah-sedilmektedir.

Proje Çıktıları: İzmir yalıçapkını ve toplu halde üreyen türlerin araştırılması için, Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi’nde toplam 52 günlük arazi çalışması gerçekleştirilmiştir. Yapılan bu ça-lışma neticesinde Köyceğiz gölü çevresinde kesin olarak üreyen en az 4 çift İzmir yalıçapkını olduğu belirlenmiştir. Tür göl çevresinde iki bölgede üremektedir. Bu bölgeler göl çevresinde türün yaşamasına uygun son doğal alanlardandır.

Çalışma alanı içerisinde kuşların koloni olarak üreyebilecekleri adalar, sık ağaçlıklar ve subasar ağaçlık alanlar gibi uygun yerler ol-masına rağmen bölgede toplu halde üreyen kuş türleri ile ilgili veri elde edilememiştir. Flamingo, küçük ak balıkçıl, gri balıkçıl, sığır ba-lıkçılı, martı ve sumru türleri kaydedilmiş olmakla birlikte bu türle-rin ürediği alan tespit edilmemiştir.

Tüm çalışma neticesinde ise alanda 126 farklı kuş türü tespit edilmiştir. Bu türlerle ilgili olarak alanı ne şekilde kullandıkları ile il-gili veri toplanmıştır.

Koruma alanı içerisinde kuşlar için belirlenen önemli tehditler ise; tarım ve turizm nedeniyle yaşam alanlarının kaybı, habitat kali-tesinin bozulması, yasadışı avcılık ve insan kaynaklı rahatsızlık gel-mektedir.

37

Ülkemizde deniz kaplumbağalarının yuvalama yoğunluğu açı-sından 17 bölge tespit edilmiştir. Bu kumsallardan 13 tanesi birin-ci derecede öneme sahip olup, 5 tanesi (Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek, Göksu Deltası, Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgele-ri) Özel Çevre Koruma Bölgesidir.

Kurumumuzun kuruluşundan itibaren (1989), üreme periyo-du içerisinde (Köyceğiz-Dalyan, Fethiye-Göcek, Göksu Deltası, Be-lek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgeleri) Özel Çevre Koruma Bölgeleri’ndeki kumsal alanlarında, deniz kaplumbağalarını olum-suz yönde etkileyen faaliyetlerin minimuma indirilebilmesi, önce-ki yıllarda başlatılan popülasyon izleme çalışmalarının devamlılığı-nı sağlayarak; koruma-kullanma dengesi içerisinde alınması gereken tedbirlerin uygulanması, bölgede turizm faaliyetlerinin ve deniz kap-lumbağalarının yuvalama alanı ile örtüşmesinden kaynaklanan so-runların eğitim ve bilinçlendirme yoluyla aşılmasını sağlamak ama-cıyla, sürekli olarak izleme çalışmalarını yürütülmektedir.

ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGELERİNDE DENİZ KAPLUMBAĞASI(CARETTA CARETTA, CHELONİA MYDAS)VE NİL KAPLUMBAĞASI (TRİONYX TRİUNGUİS)POPÜLASYONLARININ İZLENMESİ VE KORUNMASI PROJLERİ

38


Proje Yürütücüsü:Ekolojik Araştırmalar Derneği İktisadi İşletmesi

Proje Yürütücüsü: Ekolojik Araştırmalar Derneği İktisadi İşlet-mesi

Projenin 2010 yılı çıktıları: Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi kumsal alanlarında yürütülen bu çalışmalarda Köprüçay ve Niğit’de 705 adet deniz kaplumbağası (Caretta caretta ve Chelonia mydas) yuva-

BELEKÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİDENİZ VE NİL KAPLUMBAĞALARI KORUMA VE İZLEME PROJELERİ

39

sı, 538 adet de yuvasız çıkış saptanmıştır. Bununla birlikte Niğit’teki Çevre ve Orman Bakanlığı sorumluluğunda olan kumsal alanda ise 605 adet deniz kaplumbağası yuvası saptanmıştır. Her iki farklı sta-tüde bulunan alanlardaki toplam deniz kaplumbağası yuva sayısı 1310 adettir.

Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi sınırları içerisinde saptanan 705 adet deniz kaplumbağası yuvasının 703’ü Caretta caretta’ya ikisi ise Chelonia mydas’a aittir. Ayrıca Bölgede bir adet Trionyx triunguis yuvası da saptanmıştır.

Gece çalışmaları sırasında 44 adet deniz kaplumbağası marka-lanmıştır.

Turizm tesislerinin yoğunlaştığı alanlarda olası insan tahribatına karşı yuvalar yüzeyden görünen prizma kafeslerle ya da etrafı çevrile-rek kontrol altına alınmıştır. Predasyonun etkin olduğu alanlarda ise yuvalar kum altına gömülen tel kafeslerle korunmuştur.

Belek Özel Çevre Koruma Bölgesi’ne yapılan yuvalara yaklaşık 50.000 adet yumurta bırakılmıştır. Bu yumurtalardan 20.000’in üzerinde yavrunun yuvalarından çıkıp denize ulaştığı tahmin edil-miştir.

40


Proje Yürütücüsü:Ekolojik Araştırmalar Derneği İktisadi İşletmesi

Projenin 2010 yılı çıktıları: Fethiye Kumsalında 12 Haziran-15 Eylül 2010 tarihleri arasında yapılan çalışmalarda; 160 adet Caretta caretta çıkışı saptanmıştır. Bu çıkışlardan 95’i (%59,4) yuva ile 65’i (%40,6) ise yuvasız çıkış (iz) ile sonuçlanmıştır. Fethiye Kumsalın-da 2010 yılı alan çalışmalarında iki adet Chelonia mydas çıkışı saptan-mıştır. Bu çıkışlardan biri yuva ile diğeri ise yuvasız çıkış (iz) ile so-nuçlanmıştır. Fethiye Kumsalında 2010 yılı alan çalışmalarında altı adet C.caretta ergin dişi bireyi markalanmıştır. C.caretta yuvalarının %40,0’ı olası insan zararlarına karşı prizma kafeslerlerle kafeslenmiş, %100,0’ünde yavru çıkışı gerçekleşmiştir.

FETHİYE-GÖCEKÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİDENİZ VE NİL KAPLUMBAĞALARI KORUMA VE İZLEME PROJELERİ

41


Proje Yürütücüsü:Kuş Araştırılması Derneği İktisadi İşletmesi

KÖYCEĞİZ-DALYANÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİDENİZ VE NİL KAPLUMBAĞALARI KORUMA VE İZLEME PROJELERİ

Proje 2010 Yılı Çıktıları: Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer alan Dalyan-İztuzu Kumsalındaki deniz kap-lumbağaları ve Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağasının üreme ve yuva bilgileri 2010 yaz sezonunda araştırılmıştır.

Deniz kaplumbağa yuvalarının tamamı iribaş kaplumbağaya (Caretta caretta) ait olup Dalyan Kumsalında saptanan 1005 adet C.caretta çıkışının %35’i (354) yuva ile sonuçlanırken %65’i (651) ise yuvasız çıkış olarak sonuçlanmıştır. Yuva yapan bireylerden 60 adeti markalanmış ve bunların 12 adeti tekrar ikinci yuvada görülmüştür ve daha önceki yıllarda markalanmış 4 adet birey de gözlenmiştir.

2010 yaz sezonu içerisinde tespit edilen toplam 354 yuvanın 133 adeti tamamen tilkiler tarafından predasyona uğrarken 92 adeti de kısmen predasyona uğramıştır. Toplam 14782 yumurtadan çıkmış yavruların 13961 (%94,5)’i denize ulaşmayı başarmıştır.

Yuvaların ve yuva derinliğindeki kumların sıcaklıkları elektronik olarak kaydedilmiş olup, sıcaklığı kaydedilen toplam 24 yuvadan çı-kan yavruların cinsiyetleri tahmin edilerek % 61 oranında dişi ağır-lıklı bir yavru populasyonunun olduğu hesaplanmıştır.

Yumuşak Kabuklu Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis)’na ait yuvaların büyük çoğunluğu predasyona uğramıştır.

42


Proje Yürütücüsü:Kuş Araştırılması Derneği İktisadi İşletmesi

Proje 2010 Yılı Çıktıları: Göksu Kumsalında Mayıs-Eylül 2010 döneminde toplam 209 adet yuva ve 554 adet yuvasız çıkış tespit edilmiştir. Ergin dişi bireylerin kumsala çıkış tarih ve yerleri (GPS ile koordinatlarının tayini), çıkışların yuvayla sonuçlanma durumu, yu-vasız (iz) ve yuvalı çıkışların aylara göre bölgelere göre ve denizden uzaklıklarına göre dağılımı ve % oranları verilmiştir. Göksu Kumsa-lına yapılan deniz kaplumbağası yuvalarının tarih, çıkış bölgesi, han-gi türe ait oldukları ve yapılan yuvaların bölgesel GPS koordinatları Tablo 7’de verilmiştir. Bu tabloda proje teknik şartnamesinde belir-tilen veriler verilmiş olup bu verilerin analiz ve grafikleri takip eden başlıklar altında ayrıca özetlenmiştir.

GÖKSU DELTASIÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİDENİZ VE NİL KAPLUMBAĞALARI KORUMA VE İZLEME PROJELER

43

Göksu Deltası Kumsalı’nda 2010 yaz dönemi deniz kaplumbağa izleme ve koruma çalışmaları esnasında toplam 209 adet yuva tespiti yapılmış olup bunlardan Caretta caretta türüne ait 185 yuva, Che-lonia mydas türüne ait 23 yuva ve bir adet de Trionyx triunguis türüne ait yuva tespit edilmiştir. Tespit edilen 209 yuvanın 93 adeti tam ve 9 adeti ise yarı olmak üzere 102 adeti predasyona uğramış olup 107 adeti ise sağlam olarak takip edilmiştir. Bu yuvaların 40 adeti kuluçka alanlara taşınarak, 11 adeti de kum altı kafesi ile koruma altına alınmıştır. Predasyonların büyük çoğunluğu yuvaların yapıldığı gece çakallar tarafından gerçekleştirilmiştir.

Kaplumbağalara ait toplam 554 adet yuvasız çıkışların ise 509 adeti Caretta caretta türüne ait, 39 adeti Chelonia mydas türüne, 6 adeti ise Trionyx triunguis türüne ait olduğu tespit edilmiştir.

44


Proje Yürütücüsü:Ankara İleri Teknoloji Yatırımları A.Ş

Bu proje kapsamında, Patara Özel Çevre Koruma Bölgesi kum-sal alanında önceki yıllarda başlatılan deniz kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) araştırma ve koruma çalışmalarının 2010 yılı üreme periyodu içinde devam ettirilmesi, bölgenin turizm ve deniz kaplumbağalarının yuvalama alanı olarak örtüşmesinden kaynakla-nan sorunlarının aşılması için yerel halk, ziyaretçi ve turizm yatırım-cılarının eğitim ve bilinçlendirme yolu ile koruma faaliyetlerine işti-rakinin sağlanması ve yönlendirilmesi amaçlanmaktadır.

Patara ÖÇK bölgesinde araştırma ekipleri 12 Haziran 2010 tari-hinde çalışmaya başlamıştır. Çalışma sahasında ilk yuva çıkışı Hazi-ran ayında ve son yuva çıkışı 16 Ağustos 2010 tarihinde tespit edil-miştir.

Üreme dönemi boyunca kumsalda toplam (Caretta caretta + Che-lonia mydas) 310 çıkış tespit edilmiş ve bu çıkışların 117’si (%37,74) yuva ile sonuçlanırken, 193 ’ü (%62,26) yuvasız çıkışla sonuçlanmıştır. 117 yuvanın 116’sı (%99,15) C. caretta, 1’i (%0,85) C. mydas’ya aittir. 116 C. mydas yuvasından 3’ü Kumluova bölümünde gerçekleşmiştir.

Çalışma döneminde, kumsalın çıkış açısından yoğun bölgesinde (günübirlik alan kısmındaki kısa taraf) yuvalardan çıkan yavruların sıcaklığa bağlı olarak cinsiyet oranlarını tespit etmek için toplam 6

PATARAÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİDENİZ VE NİL KAPLUMBAĞALARI KORUMA VE İZLEME PROJELERİ

45

tane yuvaya sıcaklık ölçer yerleştirilmiştir. Fakat yalnız bunların 1 tanesinden inkübasyon sonuna kadar veri alınabilmiştir. Yuvalarda inkübasyon süresi boyunca yuva sıcaklığı en az 23.39 oC ile en çok 32.57 oC arasında değişmiştir. Yapılan analizler sonucunda inkübas-yon sıcaklık ortalamasına göre söz konusu yuvadan %79 oranında dişi yavru çıkışı olduğu gözükmektedir.

46

Proje süresi:2008 yılı itibari ile sürekli olarak çalışmalar yürütülmektedir.

Proje Yürütücüsü:• Özel Çevre Koruma Kurumu Başkanlığı • Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü • Dalyan Belediyesi • Pamukkale Üniversitesi

DENİZ KAPLUMBAĞALARIBİLGİLENDİRME VE REHABİLİTASYONMERKEZİ FAALİYETLERİ

Projenin amacı: Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesindeki İztuzu Kumsal Alanında, önceki yıllarda başlatılan deniz kaplumbağaları (Caretta caretta, Chelonia mydas) ve Nil Kaplumbağası (Trionyx triunguis) popülasyon izleme çalışmalarının üreme periyodu içinde devam ettirilmesi, bölgelerin turizm ve deniz kaplumbağalarının yuvalama alanı olarak örtüşmesinden kaynaklanan sorunlarının aşılması için yerel halk, ziyaretçi ve turizm yatırımcılarının eğitim ve bilinçlendirme yolu ile koruma faaliyetlerine iştirakinin sağlanarak yönlendirilmesi, ayrıca İztuzu Kumsalındaki araştırma, kurtarma, rehabilitasyon ve bilgilendirme merkezinde yaralı Deniz Kaplumbağalarına gerekli müdahalenin yapılarak, doğal ortamlarına kavuşturulması ve merkeze gelen ziyaretçilerin bilgilendirilmesidir.

47

Çevre ve Orman Bakanlığı-Özel Çevre ve Koruma Kurumu, Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü ve Dalyan Belediyesi ile Pamukkale Üniversitesi arasında imzalanan bir protokol çerçevesinde, Dalyan Kumsalı (Ortaca, Muğla)’nda Deniz Kaplumbağaları Araştırma, Kurtarma ve Rehabilitasyon Merkezi (DEKAMER) 2008 yılı içerinde çalışmalarına başlamış ve bu çalışmalar 2009 yılında resmiyet kazanmıştır.

2008 yılında 2 yaralı kaplumbağa, 2009 yılında ise 12 toplam yaralı kaplumbağa merkeze gelmiştir. 2010 yılın içerinde şu ana kadar toplam 12 adet deniz kaplumbağası ulaşmış ve böylece toplam yaralı kaplumbağa sayısı 26 olmuştur. Bunlardan toplam 17 adeti iyileştirilerek tekrar doğaya bırakılmış, maalesef toplam 7 adeti ise ölmüştür. Halen Merkezde 3 adet deniz kaplumbağası (2 Caretta, 1 Che-lonia) bakım altındadır. Merkeze gelen kaplumbağalardan 19 adeti Muğla ili sınırları içinden (Bodrum, Fethiye arasından) olup, 5 adeti Antalya ilinden (Kaş, Kemer ve Belek bölgelerinden) ve 1 adeti de Mersin bölgesinden gelmiştir. Bu kaplumbağaların çoğunluğu 21 adet Caretta caretta (iribaş deniz kaplumbağası), 5 adeti de Chelonia mydas (yeşil deniz kaplumbağası) türüne aittir.

Ayrıca 2010 yılı içerisinde bu kumsalda yuva yapan bir dişi iribaş deniz kaplumbağası ile İtalya’dan getirilen bir adet yeşil deniz kaplumbağası da uydu cihazı takılarak Akdeniz’de göç yolları takip edilmektedir.

Kumsaldaki koruma ve izleme çalışmaları yanında, bilgilendirme çalışmaları da devam etmiştir. Yerel halktan da katılan gönüllüler ve projede görev alan görevlilerce bilgilendirme çalışmaları kumsaldaki bilgilendirme ofislerinde ve DEKAMER’de yapılmıştır ve yaklaşık 30.000 kişiye birebir bilgi verilmiştir.

48

Proje süresi:Proje Başlama Tarihi : Şubat 2010Proje Bitiş Tarihi : Temmuz 2010 (150 takvim günüdür)

Proje Yürütücüsü:Ankara İleri Teknoloji Yatırımları A.Ş.

Projenin Amacı: Köyceğiz-Dalyan Özel Çevre Koruma Bölgesi bulunan nesli tehdit ve tahlike altında bir tür olan Kara semenderi (Lycıasalamandra fazılae) ilgili Koruma biyolojisi (Conservation biology) ve Ekosistem yönetimine (Ecosystem management) yönelik Kara semen-deri Eylem Planının hazırlanması amaçlanmaktadır.

Proje Çıktıları: Araştırma bölgesindeki Göcek Kara Semenderi-nin tespiti, habi-tat tercihleri ve yayılışları hakkında daha güncel bil-giler elde edilmesi amacıyla Şubat, Mart, Nisan ve Mayıs aylarında arazi tarama çalışmaları yapılmıştır.

KÖYCEĞİZ-DALYANÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİKARA SEMENDERİ KORUMA VE İZLEME PROJESİ

49

BulgularL.fazilae bireyleri Şubat ayı ile Mayıs ayının sonuna kadar olan za-

manda oldukça bol bulunurlar. Özellikle yağmur sonrası, nemli or-manlık ve makilik alanları tercih ederler. Geceleri hava karardıktan sonra beslenmek ve üremek amacıyla dışarı çıkarlar. Büyük taş altları, kaya yarıkları toprakla karışık küçük taş yığınları arasına gizlenirler

Türün temel besinlerini örümcekler ve küçük karasal böcekler oluşturur. Bu bakımdan bakıldığında bu türün ekosistemde üreme potansiyeli yüksek olan omurgasız hayvan türlerini yiyerek ekolojik dengenin korunmasına yardımcı olduğu görülmektedir.

Hayvanların doğal ortamlarında yapılan yuva bağımlılığı ile ilgili çalışmalar 1999 yılında Gökbel Köyü’nde başlamıştır. Bu alanda ya-kalanan örneklerin karın bölgelerine tüm yaşamları boyunca kalacak olan bir cip yerleştirilmiştir.

Hayvanların yaş tayini için en uzun ön parmaktan 1-2 cm boyun-da parmak örneği alınmıştır. Bu sırada hayvanın vücut ölçüleri ile il-gili ölçümler alınmıştır.

Tehditler Ve Koruma İçin Çözüm Önerileri: L.fazilae türü, ya-şam alanlarının hızla azalması, tarımsal ilaç kullanımı ve habitatla-rının turistik amaçlarla tahrip edilmesi gibi nedenlerle tehdit altın-dadır. Köyceğiz ve civarı bölgelerde bu semender türünün izlenme-si ve korunması türün neslinin devamında oldukça büyük önem arz etmektedir.

Türün korunmasına yönelik bir eylem planı hazırlanmıştır.

50

Proje süresi:Proje Başlama Tarihi : 12.06.2010Proje Bitiş Tarihi : 09.11.2010


Projenin amacı: Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi (ÖÇKB)’nde 1991-2004 yılları arasında Akdeniz keşiş foklarının korunması pro-jeleri kapsamında araştırma, kamuoyu bilgilendirme ve eğitim faali-yetleri başarılı bir şekilde gerçekleştirilmiştir. Ancak 2004-2008 yıl-ları arasında bu çalışmalar çeşitli nedenlerle gerçekleştirilememiştir. Ayrıca Akdeniz fokları 2004 öncesine göre daha az sıklıkla gözlen-mektedir. Bu nedenle ve koruma ve izleme çalışmalarının süreklilik arz etmesi gerekliliği açısından, Özel Çevre Koruma Kurumu Baş-kanlığı, yeni bir proje ile bu sürekliliği sağlamak için Foça Özel Çev-re Koruma Bölgesi’ndeki güncel fok mevcudiyetini tespit etmek üze-re arazi çalışmalarını gerçekleştirmeyi, aynı zamanda türü ve yaşam alanlarını korumaya yönelik önlemler hakkında öneriler almayı ve de çeşitli enstrümanlar ile kamuoyu bilgilendirme çalışmalarını yapma-yı amaçlamaktadır.

Türkiye karasularında yaşayan tek yüzgeçayaklı türü olan Akde-niz keşiş foku (Monachus monachus)’nun en son yapılmış olan populas-yon tahmini 100 birey olarak verilmiştir. Tür, Dünya Doğayı Koru-ma Birliği (IUCN) tarafından yayımlanan Kırmızı Liste’de nesli kri-tik derecede tehdit altında olan tür olarak sınıflandırılmış olup, du-rumundan dolayı ülkemizin de taraf olduğu Barselona (Türler Dör-düncü Protokolü), Bern (Ek II) ve CITES Uluslararası Sözleşmeleri tarafından da koruma altına alınmıştır.

FOÇAÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİAKDENİZ FOKU KORUMA VE İZLEME PROJESİ

51

Tür Ulusal Mevzuatımız kapsamında Çevre ve Orman Bakan-lığı ve Tarım ve Köyişleri Bakanlığı tarafından da sırasıyla 1977 ve 1978 yıllarından beri koruma altındadır. Bu nedenlerle, proje, Ak-deniz keşiş fokunun yaşam alanı olarak kullandığı ve 22.10.1990 ta-rih ve 90/1117 sayı ile Bakanlar Kurulu Kararı tarafından ilan edil-miş olan Foça Özel Çevre Koruma Bölgesi’nin deniz ve kıyı sınırları içerisinde kalan deniz alanında yürütülmüştür.

52


Proje Yürütücüsü:Yeşerim Ormancılık Tarım Turizm İnşaat Ticaret Sanayi Danışmanlık Ltd. Şirket

Sığla Ormanlarının Korunmasına Yönelik Eğitim Çalışmaları Projesinin amacı; Muğla ilinde Sığla ağacı yaşam alanlarında yaşayan halkın, öğrencilerin ve öğretmenlerin sığla konusunda bilgilendiril-mesi ve farkındalık yaratılmasıyla sığla alanları ve habitatlarının ko-runmasına katkıda bulunmaktır.

Yapılan Çalışmalar; Sığla Ağacının Korunmasına Yönelik Eğitim Çalışmaları Projesi kapsamında 11 köyde köylü kadınlar ve erkeklere eğitim ve bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır. Ayrıca 11 okulda öğ-retmen ve öğrencilere olmak üzere eğitim ve bilgilendirmeler yapıl-

KÖYCEĞİZ-DALYANÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİSIĞLA (Liquidambar orientalis) KORUMA VE İZLEME PROJESİ

53

mıştır. Eğitimde; ekoloji, biyolojik çeşitlilik, ekosistem ve sığla biyo-lojisi, ekonomik değeri ile popülasyonları ve tehditlerle çözüm öneri-leri konuları işlenmiştir. Sığla ağacını öğrencilerin ve öğretmenlerin daha fazla tanımaları için her okula 5-10 adet sığla fidanı öğrenci-lerle birlikte dikilmiştir. Öğrencilere sığla dostu katılım belgeleri ha-zırlanmıştır. Ayrıca her okula sığla bilgilendirme panosu yapılmıştır.

Sığla ekosistemlerde bütünlük sağlamak amacıyla parçalanmış sığla meşcereleri ve habitatları birleştirilmeli, bu amaçla geçiş kori-dorları planlanmalı ve bu alanlar ağaçlandırılarak sığla habitatlarının bütünlüğü sağlanmalıdır.

Bütün yatırım projelerinde ve planlarda sığla yaşam alanları ko-ruma altına alınmalıdır.

54


Proje Yürütücüsü:Pamukkale Bilim Merkezi Derneği Danışmanlık ve Organizasyon İktisadi İşletmesi

Projenin amacı: Bölgede bulunan tüm ilgi gruplarına biyolojik çeşitlilik ve önemi, ülkemizin biyolojik zenginlikleri, Kum köpekba-lığının genel tanıtımı, önemi, bölgemizdeki durumu ve koruma ça-lışmaları, çevre korumanın Ülkemiz için önemi anlatılarak ve farkın-dalık oluşturulması hedeflenmiştir.

Yapılan çalışmalar: Hedef kitleye verilen bilgiler çerçevesinde; Bi-yolojik çeşitlilik” kavramının genetik çeşitlilik, tür çeşitliliği ve eko-sistem çeşitliliği olmak üzere 3 aşamada tanımlandığı örnekler veri-lerek anlatılmıştır.

Bu çalışmada, Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisinde yer alan 7 yerleşim biriminde (Gökova, Akyaka, Akçapınar, Gök-çe, Çamlı, Çetibeli ve Karacasöğüt) yerel halka, öğrencilere ve öğret-menlere yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır.

Bu kapsamda; Biyolojik çeşitlilik ve önemi, ülkemizin biyolojik zenginlikleri, Kum köpekbalığının genel tanıtımı, önemi ve bölge-mizdeki durumu ve koruma çalışmalarından bahsedilerek çevre ko-rumanın geleceğimiz olduğu vurgulanmıştır.

Kum köpekbalığının genel özellikleri hakkında bilgiler verilmiş-tir. Genel bilgiler kapsamında türün Boncuk Koyunda ürediği ve bu bilinen Akdeniz’deki tek üreme yeri olduğu ile başlanarak Köpek balıklarının genel özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir.

GÖKOVAÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİKUM KÖPEKBALIĞI (Carcharinus Plumbeus) KORUMA VE İZLEME PROJESİ

55

Bu bilgilendirme toplantıları sonucunda 70 öğretmen, 550 öğ-renci ve 130 yerel halka bilgisayar sunumu ile bilgiler verilmiş yak-laşık 350 kişiye de el broşürlerinden dağıtmak suretiyle bilgiler ve-rilmiştir.

Farkındalık oluşturma, Özel Çevre Koruma Kurumunun yap-mış olduğu projelerin bölge halkı tarafından bilinmesi bakımından önemli olduğunu düşündüğümüz bu projenin hedefine ulaşmış oldu-ğu ve benzer çalışmaların devam ettirilmesi önerilmiştir.

56


Proje Yürütücüsü:Pamukkale Bilim Merkezi Derneği Danışmanlık ve Organizasyon İktisadi İşletmesi

Projenin amacı: Bölgede bulunan tüm ilgi gruplarına biyolojik çeşitlilik ve önemi, ülkemizin biyolojik zenginlikleri, Su samurunun genel tanıtımı, önemi, bölgemizdeki durumu ve koruma çalışmala-rı, çevre korumanın Ülekemiz için önemi anlatılarak ve farkındalık oluşturulması hedeflenmiştir.

Yapılan çalışmalar: Gökova Özel Çevre Koruma Bölgesi içerisin-de yer alan 7 yerleşim biriminde (Gökova, Akyaka, Akçapınar, Gök-çe, Çamlı, Çetibeli ve Karacasöğüt) yerel halka, öğrencilere ve öğret-menlere yönelik bilgilendirme çalışmaları yapılmıştır.

GÖKOVAÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİSU SAMURU (Lutra lutra) KORUMA VE İZLEME PROJESİ

57

Çalışma hazırlanan poster ve bilgilendirme broşürlerinin önce-den ilgili yerleşim birimlerinde asılarak hedef kitlelere duyurulmuş-tur. Yetkili kişilerle önceden belirlenen toplantı yer ve saatleri Muğ-la Özel Çevre Koruma Müdürlüğü aracılığı ile bütün ilgili kurum ve makamlara resmi olarak bildirilmiştir.

Toplantı gün ve saatinde ilgili hedef kitleye bilgisayar sunumu şeklinde görsel olarak sunumlar proje ekibi tarafından yapılmıştır. Hazırlanan sunum, soru ve cevaplardan oluşan yaklaşık bir saat sü-ren bir toplantı şeklinde organize edilmiştir.

Hedef kitleye Biyolojik çeşitlilik” kavramı genetik çeşitlilik, tür çeşitliliği ve ekosistem çeşitliliği olmak üzere 3 aşamada tanımlandı-ğı örnekler verilerek anlatılmıştır.

Su samurunun genel özellikleri hakkında bilgiler verilmiştir.

Farkındalık oluşturma, Özel Çevre Koruma Kurumunun yap-mış olduğu projelerin bölge halkı tarafından bilinmesi bakımından önemli olduğunu düşündüğümüz bu projenin hedefine ulaşmış oldu-ğu ve benzer çalışmaların devam ettirilmesi önerilmiştir.

58


Proje Yürütücüsü:Yeşerim Ormancılık Tarım Turizm İnşaat Ticaret Sanayi Danışmanlık Ltd. Şti.

Projenin amacı: Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgele-rinde Yayılış Gösteren Kum Zambağı (Pancratium maritimum) Türü-nün Biyolojik Çeşitlilik Yönünden Korunması ve İzlenmesi Projesi-nin Amacı; Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgelerinde arazi çalışmaları yapılarak kum zambağı türünün biyolojisinin araştırılma-sı, vejetasyon ve habitat bilgilerinin elde edilmesi ile tehdit ve öneri-lerin belirlenmesidir.

Bu kapsamda; Belek ve Patara Özel Çevre Koruma Bölgelerin-de yapılan arazi çalışması ve değerlendirmelerle; türün alandaki da-ğılımı, vejetasyon ve habitat bilgileri, eşlik ve rekabet eden bitkilerin belirlenmesi, lokalite ve yayılış alanları ile isteklerinin belirlenmesi, türün karşı karşıya bulunduğu ve gelecekte olası tehditler ve çözüm

BELEK-PATARAÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİKUM ZAMBAĞI (Pancratium maritimum) KORUMA VE İZLEME PROJESİ

59

önerileri geliştirilmiştir. Türün dağılımı haritalandırılarak yoğunluk-larına göre derecelendirme yapılmıştır.

3x3m= 9 m2’lik deneme alanında bulunan birey sayısı, öbek sa-yısı, öbekteki birey sayısı, boy, yaprak, çiçek ve meyve sayıları ile eş-lik eden bitkilerle tehdit, koruma ve izleme önerileri geliştirilmiştir. 9 m2 alanda bulunan birey sayısından yola çıkılarak deneme alanının içinde bulunduğu poligonda var olan birey sayısına ulaşılarak popü-lasyonun genel durumu hakkında veri elde edilmiştir.

Özel Çevre Koruma Bölgeleri Biyoçeşitlilik İzleme ve Koruma ...

Documents

Transcript of Özel Çevre Koruma Bölgeleri Biyoçeşitlilik İzleme ve Koruma ...