ÖRGÜT KÜLTÜRÜ VE ÖRGÜT İKLİMİ

Kültür, bir toplumun kimliğini oluşturur, onu diğer toplumlardan farklı kılar. Kültür, toplumun yaşayış ve düşünüş tarzıdır.

Kültür, genel olarak iki öğeden oluşura) Maddi Kültür Öğeleri: Binalar, her türlü araç-gereç, giysiler vb.b) Manevi Kültür Öğeleri: İnançlar, gelenekler, normlar, düşünce biçimleri vb.Kültürün maddi ve manevi öğeleri arasında sürekli bir etkileşim vardır. Birinde meydana gelen bir değişim diğerini de etkiler.Kültür, toplumun doğal çevresinden yani coğrafi koşullardan etkilenir. Örneğin, dağlık bölgelerde yaşayan toplumların kültürüyle verimli ovalarda yaşayan toplumların kültürü birbirinden farklıdır.

KÜLTÜRÜN TANIMI

Örgüt kavramını; belirli bir amacı gerçekleştirmek için iki veya daha fazla kişinin çabalarının sonucu ortaya çıkan işbirliği sistemi olarak birleşmesi olarak ifade edebiliriz. Örgütler oluştuklarında diğer örgütlerden farklı ama kendi içlerinde nispeten ortak inanç ve değerler sistemi oluşturmuşlardır. Oluşan bu sistem, örgüt içinde değişik inanç, değer, tutum, düşünce şekli ve ahlak anlayışının bir arada var olmasına yardım eder. Bu oluşuma ‘örgüt kültürü’ denir.

ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN TANIMI

İnsanların toplumları, ülkeleri birbirinden farklı da olsa biyolojik

olarak birbirlerine benzerler, ama inanç, düşünce, tutum ve olayları algılayış tarzı bakımından farklıdırlar. Bu farklılığı ortaya çıkaran etkenlerin başında içinde yetiştikleri kültürel yapıdır.

Örgüt kültürü örgüte yeni katılan üyelerin sorunlara yönelik algı, düşünce ve duyguların doğru olarak şekillenmesine yardımcı olduğundan, sürekli olarak bir grup için çalışma hayatında karşılaşılan problemi çözmede temel bir çerçevedir. Örgüt kültürü örgüt üyelerinin değerleri, normları, inançları, varsayımları ve hatta algıları altında yatan düşünceleri açıklamaktadır (Çelik, 1993,s.163).

Örgütün kültürü, örgütsel davranışın oluştuğu ortamdır. İşgören uyumunu, uyumsuzluğunu bu ortam içinde gösterir. Örgütün kültürü, değerleri ve normlarıyla, iş görenler tarafından yaşandığı için onların davranışlarını etkiler, bir örgütün özelliği, kültürünün değer ve normlarıyla anlatılabilir. (Başaran, 1992,s. 222).

ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN KAZANILMASI

Örgüt kültürü ayırt edicidir. Örgüt kültürü örgüt üyeleri arasında kabul

edilir ve paylaşılır olmalıdır. Örgüt kültürü öğrenilmiş ya da sonradan

kazanılmış bir olgudur. Örgüt kültürü düzenli bir şekilde

tekrarlanan, ya da ortaya çıkarılan davranışsal kalıplar şeklindedir.

ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN ÖZELLİKLERİ

DeğerlerNormlarAdetler, Seremoniler, TörenlerHikayelerLiderler ve KahramanlarDil, Slogan, Metafor

ÖRGÜT KÜLTÜRÜ UNSURLARI

Çalışanın çalışmaya ilişkin ve yaşama ilişkin bilinçaltında yerleşmiş inançları, kavrayışları, düşünce ve duyguları değerlerin ve hareket tarzının kaynağını oluşturur. Yöneticilerin çalışanlar hakkındaki inanç ve varsayımları kurumsal kültürün yaratılması sırasında belirleyici güç sağlar. (Dönmez ve Korkmaz, 2011, s.172).

ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN BOYUTLARI

Sosyal değerlerin katkıları üzerinde durmuştur. Dört fonksiyonu vardır. Uyum Amaca ulaşma Bütünleşme Yasallık Parsons her sosyal sistemde bu fonksiyonların mevcut olmasının

gerektiğini savunmaktadır. Bu sistemin varlığı ortama uyum sağlamasını, amaçlarına erişebilmesini , alt kısım veya sistemleri arasında bütünleşmenin sağlanabilmesini , toplum ve toplumu oluşturan bireylerce yasal yada meşru olarak varlığına inanmasını gerektirir.

ÖRGÜT KÜLTÜRÜ MODELLERİ - Parsons Modeli

Örgüt kültürü ile ilgili literatürde en çok kabul görmüş ve kökleşmiş modellerin başında Schein’in modeli gelir. Schein örgüt kültürünün üç katmandan oluştuğunu veya üç düzeyde incelenebileceğini belirtir. Örgüt kültürünü ortaya çıkaran üç düzey şunlardır (Erkmen, 2010, s.74):Göstergeler: Örgüt kültürünün gözle görülebilen düzeyini oluşturur.Paylaşılan Değerler: Strateji, hedefler, operasyon yöntemi, karar verme yöntemleri, yönetim tarzı vb.Temel Varsayımlar: Bilinçaltı dünyası ve temel değerler sistemi ile açıklanır.

ÖRGÜT KÜLTÜRÜ MODELLERİ - Schein Modeli

Başarılı olmak isteyen kuruluşlar, yaşama ve gelişme güçlerini arttırmakta, kendilerinden üstün özellik ve kültürel niteliklere sahip olan kuruluşların bu üstünlüklerinin neler olduğunu “Benchmarking (karşılaştırma) tekniği” uygulayarak mukayese etmekte ve bunu doğuran sebeplerin neler olduğunu araştırmaktadırlar. Yöneticiler, bu tekniğe göre rakiplerini incelemekte ve onların sırlarını keşfederek kendilerine adapte etmektedirler. (Eren, 2004, s. 143-163).

ÖRGÜT KÜLTÜRÜ MODELLERİ - Peters ve Waterman Mükemmellik Modeli

Z teorisi örgüt modeli, uzun süreli istihdam, müşterek karar verme, bireysel sorumluluk, seyrek değerlendirme ve yavaş yükseltme, doğal denetim ve açık biçimsel ölçme, orta genişlikte uzmanlık alanı, çalışmada eksiksiz insan ilişkilerini ve iş dışındaki aile ilişkilerini de öne çıkarmaktadır (Başaran, 1992).

ÖRGÜT KÜLTÜRÜ MODELLERİ - Quichi’nin Z Modeli

Örgüt kültürü, çalışanların belirli standartları, normları ve değerleri anlamalarına ve böylece kendilerinden beklenen başarıya ulaşmaları konusunda daha kararlı ve tutarlı olmalarına, yöneticileri ile daha iyi uyum içinde çalışmalarına yardımcı olur.

Örgüt kültürü, yeni yöneticilerin bilgi, beceri ve davranışlar kazanmalarına yardımcı olarak yetişme ve gelişmelerine olumlu katkıda bulunur.

Bireyleri birbirine bağlar, bununla birlikte örgüt iklimini de olumlu yönde geliştirir.

Örgütlerde çeşitli nedenlerle ortaya çıkan çatışmalar örgüt kültürünün geliştirdiği bazı standart uygulamalar ve süreçler yardımı ile azaltılarak yumuşatabilir.

Örgüt kültürü örgütsel yaşamı sürekli kılar. Kültür, tanıtıcı bir kimlik gibidir. Bir örgüt hakkında değerlendirmeler o kurumun kültürüyle yapılır.

ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN YARARLARI

Terzi (2005) tarafından Ankara ili merkez İlçelerine bağlı özel ve devlet liselerinde yapılan doktora tezi sonuçlarına göre; özel liselerin daha olumlu bir kültüre sahip olduğu ortaya çıkmıştır.

Esinbay (2008) yaptığı araştırmayla; okullarında görev yapan yönetici ve öğretmenlerin çalıştıkları kurumun örgüt kültürünü nasıl algıladıkları belirlenmeye çalışılmıştır.

Uç (2013) ilkokullarda görev yapan öğretmenlerin sınıf yönetimi becerileri ile örgüt kültürü arasındaki ilişkiyi incelemiştir.

Darıyemez (2010) ise örgüt kültürünün iş görenlere doğru ve yeterli şekilde aktarılmaması sonucunda yabancılaşmanın ortaya çıktığını vurgulamaktadır. Benzer olarak Halaçoğlu (2008) iş görenin çalıştığı örgütün kültürüne uyum sağlayamaması sonucunda yabancılaşmanın meydana geldiğini ifade etmektedir.

OKULLARDA ÖRGÜT KÜLTÜRÜ İLE İLGİLİ YAPILAN YURTİÇİ

ÇALIŞMALAR

Stolp (1994) okul kültürü ve okul müdürünün okul kültürüne etkisi konularının yer aldığı çalışmasında, okul müdürünün tüm davranışlarının diğerleri tarafından model alındığı ve bu davranış modelleriyle yeni bir örgüt kültürü yarattığım öne sürmüştür

Campbell (1993), okul kültüründe öğretmen ve yöneticilerin çatışan değerlerini araştırmış, Öğretmenlerin yöneticilere göre mesleki yaşamlarında moral ve etik çalışmalarla daha çok karşılaştıkları görülmüştür.

Estill (1991) California devlet okulunda çalışan personelin moral, performans ve kültürel normları arasındaki ilişkiyi araştırmıştır.

Macneil, Prater ve Busch (2009) Öğrenci başarısı üzerine okul kültürü ve ikliminin etkilerini araştırmış sağlıklı öğrenme çevresinin okul başarısını arttırdığını ifade etmiştir.

OKULLARDA ÖRGÜT KÜLTÜRÜ İLE İLGİLİ YAPILAN YURT DIŞI

ÇALIŞMALAR

Örgütsel iklim, tanımlanması zor bir kavramdır. Örgütü çevreleyen yaygın atmosfer, moral düzeyi, örgüt üyeleri arasında iyi niyet, ait olma duygusunun gücü şeklinde ifade edilebilir. İklim, örgüte yönelik işgören algılarının temeline dayanır (Terzi, 2000, s.92).

Kişilikler, işin gerekleri, örgütün yapı ve amaçları etkileşerek bir “iklim” yaratır. Bu durum üyeler ve örgüt için ayrı bir önem taşır. İklim, hem örgüte kendine özgü bir kişilik kazandırır hem de bireylerin davranışlarını etkiler. Örgütsel iklimi göremez ve dokunamayız ancak o bir odadaki hava gibi, örgütteki her şeyi çevreler, etkiler ve örgütte olan hemen, hemen her şeyden etkilenir. Bir örgütteki bireylerin davranışlarını etkileyen iç özellikler setidir.” (Çetinkanat, 1988, s.7).

ÖRGÜTSEL İKLİMİ KAVRAMI

Açık iklim Bağımsız iklim Kontrollü iklim Samimi iklim Babacan iklim Kapalı iklim

ÖRGÜTSEL İKLİM TİPLERİ

Amaç vurgusu; yönetim iş görenlere kendilerinden

başarılması beklenen standartları ve sonuçları bildirir. Araç vurgusu; yönetim, işgörenlerin görevlerini yerine

getirirken kullanacakları yöntemleri ve prosedürleri onlara bildirir.

Ödül oryantasyonu; çeşitli örgütsel ödüllerin görev performansına göre dağıtılması yönünde algı oluşması anlamındadır.

Görev desteği; işgörenlerin görevlerini yapabilmeleri için gerekli olan kaynak, sağlanan ekipman, hizmet ve aletlerdir.

Sosyo-duygusal destek; işgörenlerin kişisel refahının yönetim tarafından korunmasına ve sosyal yardımların yapılmasına yönelik işgörenlerde oluşan algıyı ifade etmektedir (Kopelman, vd., 1968, s.296).

ÖRGÜT İKLİMİ BOYUTLARI

Verimlilik Üzerine Etkileri Kararlara katılma, takım ruhu ve işbirliği üzerine iyi ilişkiler

kurulan örgütlerde verimlilik artmıştır. İş Tatmini Üzerine Etkileri Örgüt ikliminin uygun olmaması durumunda iş tatminsizliği

duyan bireyler işe gelmeme, işi bırakma (iş gören değişim çabukluğu), fiziksel ve zihinsel sağlığını kaybetme, şikâyetlerinin artması ve benzer tutumlar takınabilir.

Performans Üzerine EtkileriÖrgütsel bağlılığı, çalışanların iş bırakma düzeyini, mesleğe

ilişkin katkıları ve istikrarı etkilemek olarak incelenmektedir. (Gürkan, 2006)

ÖRGÜT İKLİMİNİN YARATTIĞI SONUÇLAR

Örgütler, bilinçli bir şekilde müşterek insan yaratma yerleri olan teşkilatlı kurumlardır. Söz konusu kurumlar geniş hizmet alanlarına sahiptir. Halkın çoğunluğunu kapsar ve toplumu yönlendirir. Okul yöneticilerine de örgütsel kültürün eğitim ve öğretimdeki öneminin yanında okul amaçlarının gerçekleştirilmesi yönünde değiştirilebilecek ve geliştirilebilecek bir özellik olduğunu kavrayacak yeterliliklerin kazandırılması ve öğretmenler arasında işbirliğini geliştirip açık ve destekleyici bir okul kültürü oluşturulması gerekmektedir.

SONUÇ

Teşekkür Ederim