1

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

Επιδημία Ebola - Περίπου 30.000 ασθε-νείς και πάνω από 11.000 θάνατοι. Η επιδημία αυτή ήταν ένα τρανταχτό χτύπημα για όλους. Μια αφύπνιση των συνειδήσεων. Μια διαπί-στωση ότι δεν μπόρεσαν τα κράτη, οι υγιει-ονομικοί, οι δομές της δημόσιας υγείας να κάνουν κάτι. Ότι δεν μάθαμε από το παρελ-θόν. Ότι η ανθρωπότητα αδυνατεί προφανώς να αντιμετωπίσει επαρκώς τέτοιες επιδημίες. Και ας ξοδεύει τεράστια ποσά για τη δημόσια υγεία. Ξοδεύει άραγε όμως; H επιδημία Ebola ήταν ένα ηθικό μάθημα για την ηθική αποτυ-χία μας. Είναι δεδομένο ότι ο άνθρωπος δεν μπορεί να εμποδίσει τελείως τις επιδημίες των διαφόρων παθογόνων που τον περιτρι-γυρίζουν. Μπορεί όμως να προσπαθήσει να αποφύγει την επανάληψη των λαθών του. Να αποφύγει την επανάληψη της ηθικής πτώσης.

Προσφυγικό ζήτημα - Η μεγαλύτερη μετα-κίνηση πληθυσμών μετά τον 2ο Παγκόσμιο Πόλεμο. Ποιοι όμως το δημιούργησαν; Μόνοι τους ξεκίνησαν οι άνθρωποι τις μετακινήσεις; Ήθελαν να πνίγονται σωρηδόν στα παγωμέ-να νερά της Μεσογείου; Τα λάθη του ανθρώ-που είναι και εδώ εμφανή. Εστίες πολέμου παντού. Ηθική κατάπτωση παντού. Ανελέητοι πωλητές όπλων και διακινητές ανθρώπων. Για λίγο ή περισσότερο χρήμα. Για μείωση του πληθυσμού παγκοσμίως, όπως ισχυρίζο-νται μερικοί που υποστηρίζουν ότι η νέα τάξη

πραγμάτων που κυβερνά αοράτως έβαλε στόχο τη δραματική μείωση του παγκόσμι-ου πληθυσμού. Ποιος ξέρει που είναι η αλή-θεια; Εν τω μεταξύ αυτοί που δημιούργησαν το πρόβλημα αρνούνται και να δεχτούν τους πρόσφυγες. Και η τρομοκρατία φουντώνει.

Ελλάδα - Μέσα στη γενική αναταραχή, η χώρα μας αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη ίσως κρίση της ιστορίας της. Με ελάχιστες δυνά-μεις αντοχής και αντίστασης. Με παντελή έλλειψη ισχυρής ηγεσίας σε όλα τα επίπεδα. Με τον πολιτικό αμοραλισμό στο απόγειο του. Με απώλεια πάσης φύσεως αξιών. Με την ανεργία να καλπάζει και την εθνική κυριαρχία να αμφισβητείται πανταχόθεν. Η χώρα μας καταρρέει και εμείς δεν το αντιλαμβανόμαστε. Ίσως γιαυτό και δεν αντιδρούμε. Η μόνη ελπί-δα μας, οι νέοι που κατευθύνονται στην αλλο-δαπή και εκεί όλοι διακρίνονται. Θα πείτε ότι τους στερείται η χώρα μας. Ναι, αλλά ας ελπί-σουμε ότι θα αποτελέσουν τον πυρήνα μιας δυναμικής αντίδρασης και μιας κινητοποίησης για επιστροφή και διάσωση της πατρίδας.

ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ ΣΕ ΟΛΟΥΣ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

AΝΤΟΧΗ ΣΤΑ ΑΝΤΙΒΙΟΤΙΚΑ

Ο ρόλος των αντιβιοτικών από την εποχή της ανακάλυψης τους παραμένει κεντρικός στον τομέα υγείας: θεραπεία λοιμώξεων, προ-

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΣΥΝΤΑΚΤΗ

ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ

2 Λ ο ί μ ω ξ η

φύλαξη από λοιμώξεις, προστασία καρκινο-παθών και ανοσοκατασταλμένων από λοιμώ-ξεις, συμβολή στην ανάπτυξη των ζώων και στην προφύλαξη τους από νοσήματα.

Tώρα όμως έχουμε φτάσει σε εποχές όπου ιάσιμες παλαιότερα λοιμώξεις δεν μπορούν πλέον να αντιμετωπιστούν, η θνητότητα από αυτές αυξάνει και το κόστος είναι δυσβάστα-κτο για τα άτομα και τους φορείς υγείας. Η μειωμένη αποτελεσματικότητα των αντιβιο-τικών αποτελεί μείζον παγκόσμιο πρόβλημα και το περίεργο είναι ότι οφείλεται στη χρήση αυτών καθαυτών των αντιβιοτικών. Όμως στην κακή χρήση. Όσο μεγαλύτερος είναι ο όγκος των αντιβιοτικών που χρησιμοποιού-νται παγκοσμίως, τόσο μεγαλύτερες είναι οι πιθανότητες επικράτησης αποικιών μικροβί-ων ανθεκτικών στα αντιβιοτικά. Ο πόλεμος επικράτησης και επιβίωσης του ισχυροτέρου είναι αδυσώπητος και σε μικροβιακά επίπεδα.

Γιατί φτάσαμε σε τέτοιο σημείο; Η αύξη-ση των εισοδημάτων οδήγησε στην αυξημένη χρήση υπηρεσιών υγείας και στη μεγάλη χρήση - καλή ή κακή - των αντιβιοτικών. Αυτό οδήγη-σε αντίστοιχα στην προσαρμογή των μικροβίων στις νέες συνθήκες και στην ανάπτυξη αντοχής εκ μέρους τους προς τα αντιβιοτικά. Τα μικρόβια είναι σαφώς έξυπνα όντα. Με την πρόοδο της κοινωνίας οδηγηθήκαμε επίσης σε αυξημένη ζήτηση ζωϊκών πρωτεϊνών και αυτό ώθησε τη χρήση αντιβιοτικών στη γεωργία και ζωοκομία.

Αποτέλεσμα και από αυτή τη χρήση, η περαιτέ-ρω αύξηση της αντοχής.

Είμαστε λοιπόν εμείς οι υπαίτιοι της κατα-στάσεως αυτής και εμείς οφείλουμε να την αντιμετωπίσουμε.

Στις ΗΠΑ (τη χώρα των στατιστικών) η αντο-χή στα αντιβιοτικά ευθύνεται για 2.000.000 λοι-μώξεις και 23.000 θανάτους κάθε χρόνο. Αυτό σημαίνει άμεσο κόστος $20 δισεκατομμυρίων και πρόσθετο έμμεσο κόστος (απώλεια παρα-γωγικότητας κλπ) $35 δισεκατομμυρίων. Στην Ευρώπη οι θάνατοι υπολογίζονται σε 25.000 ετησίως με κόστος €1.5 δισεκατομμύριο (προ-σοχή εδώ είναι ευρώ). Αν και οι υπολογισμοί στις αναπτυσσόμενες χώρες είναι δύσκολοι, εκτιμάται ότι μόνο σε μια χώρα, συγκεκριμέ-να στην Ινδία, οι θάνατοι από νεογνική σήψη που οφείλεται σε ανθεκτικά μικρόβια ανέρχο-νται σε 58.000.

Στη χώρα μας; Δεν θάλεγα ότι μπορού-με να δώσουμε αξιόπιστα στοιχεία. Θάλεγα όμως ότι χρησιμοποιούμε τα αντιβιοτικά αφει-δώς. Και δυστυχώς τα χρησιμοποιούν και ειδικοί στο θέμα. Όσο βαριά και αν είναι ένας ασθενής (παιδί θα έλεγα σαν παράδειγμα) δεν μπορεί να δίνεις 5 (ΠΕΝΤΕ) αντιμικροβιακά συγχρόνως και μάλιστα ορισμένα ομοειδούς κατηγορίας. Αυτό δείχνει αδυναμία διάγνω-σης, φόβο και ίσως όχι καλή γνώση. Το παρά-δειγμα δεν είναι θεωρητικό, δεν είναι παλιό, αλλά είναι πρόσφατο. Στη χώρα μας (όπως

Λ ο ί μ ω ξ η 3

και σε πολλές άλλες χώρες) είναι να μη χρει-αστεί κανείς μονάδα εντατικής θεραπείας. Για οποιοδήποτε λόγο εισαγωγής, ο ασθενής κιν-δυνεύει να αποκτήσει μια νοσοκομειακή λοί-μωξη από ανθεκτικό μικρόβιο και να καταλή-ξει από τη λοίμωξη αυτή. Η θνητότητα στις μονάδες είναι εξαιρετικά υψηλή.

Υπάρχουν τρόποι αντιμετώπισης αυτής της κατάστασης; Για όλα υπάρχουν λύσεις αρκεί να προσπαθήσουμε όλοι μαζί: κράτος, υπη-ρεσίες υγείας, γιατροί, ασθενείς.

ΕΜΑΕCDC

CDCState of the World’s Antibiotics, 2015. CDDEP:

Washington, D.C. 2015

ΑΠΟΨΗ

ΕΜΒΟΛΙΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΜΗΝΙΓΓΙΤΙΔΑΣ

Παλιό το θέμα, ανακινείται όμως συνεχώς λόγω κινητικότητας στα εμβόλια. Η συχνότητα της μηνιγγίτιδας μειώνεται, τα εμβόλια αυξά-νουν σε αριθμό.

Εμβόλιο συζευγμένο αιμοφίλου type b (Ηib): ανατάραξε τα ύδατα και εξαφάνισε τις αντίστοιχες λοιμώξεις. Σταθερό το δοσολογικό του σχήμα 3+1.

Εμβόλιο μηνιγγιτιδοκόκκου συζευγμένο μονοδύναμο C (MCV1): σημαντική η συμβολή του στη μείωση της αντίστοιχης μηνιγγίτιδας. Χωρίς ιδιαίτερα προβλήματα η χρήση του, με ποικίλα όμως και μεταβαλλόμενα δοσολογικά σχήματα. Μετά το τελευταίο σχήμα των 2+1 ή 1 μετά τον 12ο μήνα, το πρόσφατο πρόγραμ-μα εμβολιασμών καθόρισε το σχήμα της 1 δόσης μετά τον 12ο μήνα (και φυσικά 1 ανα-μνηστική στην εφηβεία).

Εμβόλιο μηνιγγιτιδοκόκκου συζευγμένο τετραδύναμο Α,C,W135,Υ ( MCV4): Εμβόλιο με περισσότερους ορότυπους. Αρχικά κυκλο-φόρησε για αναμνηστική δόση στην εφηβεία. Στη συνέχεια βάσει μελετών, το ένα από τα δύο που κυκλοφορούν έλαβε άδεια από ηλικί-ες 12 μηνών και πάνω, ενώ το άλλο από 2 χρ. και πάνω. Στο παρ΄ημίν πρόγραμμα συνεχίζε-ται η σύσταση και των δύο μόνο για την ανα-μνηστική δόση στην εφηβεία.

Εμβόλιο μηνιγγιτιδοκόκκου πολυσυστατι-κό Β (4CMENB): Σημαντική εξέλιξη στον τομέα πρόληψης της μηνιγγίτιδας. Η συχνότε-ρη και πιο δύσκολη για την παρασκευή εμβο-λίου οροομάδα του μηνιγγιτιδοκόκκου, η B. Η παραγωγή έγινε δυνατή με τη χρήση μιας νέας τεχνικής παρασκευής εμβολίων (reverse vaccinology). Όμως οι συγκυρίες (για τη χώρα μας τουλάχιστον) ήσαν αρνητικές. Πολύ κακή αρχική προώθηση του εμβολίου, υψηλή τιμή και οικονομική κρίση είχαν ως αποτέλεσμα να μην περιληφθεί στο πρόγραμμα εμβολι-ασμών. Άνθρωποι που δεν είχαν δει ποτέ μηνιγγίτιδα, άνθρωποι που δεν ήσαν για-τροί έκαναν μαζική “εισβολή” στα ΜΜΕ δαπα-νώντας μεγάλα ποσά και εκφοβίζοντας τους πάντες για τον επερχόμενο όλεθρο της νόσου (που όμως η συχνότητα της έχει μειωθεί τα μέγιστα τα τελευταία χρόνια), τις συνέπειες, τη θνητότητα, τις επιπλοκές κλπ. Ακούστηκαν πολλά, οι άνθρωποι του marketing βρήκαν και κάποια βοήθεια από τον ιατρικό κόσμο (επί-σης άτομα με ελάχιστη εμπειρία στη μηνιγγί-τιδα) και ολοκλήρωσαν την επίθεση τους στα ΜΜΕ και στο κοινό.

Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου συζευγμένο επταδύναμο (PCV-7): Θεωρήθηκε ως πολύ μεγάλη πρόοδος. Και ήταν. Πλεονέκτημα η επίπτωση του (πλην της μηνιγγίτιδας) και στις πνευμονίες και ωτίτιδες. Μείωσε σημαντικά τη

ΑΠΟΨΗ

4 Λ ο ί μ ω ξ η

μηνιγγίτιδα από τους οροτύπους του εμβολί-ου. Συγχρόνως όμως φάνηκαν τα μειονεκτήμα-τα. Άρχισε αντικατάσταση οροτύπων με αποτέ-λεσμα νέες λοιμώξεις από άλλους ορότυπους. Βέβαια, η αντικατάσταση είχε αρχίσει ήδη πριν την κυκλοφορία του εμβολίου, αλλά δεν μπο-ρούσε ίσως να σταματήσει η παρασκευή και παραγωγή. Η γενικευμένη χρήση θα έδειχνε αν υπήρχε πρόβλημα και σε ποια έκταση θα ήταν αυτό. Και εδώ πλέον αρχίζει το κυνήγι των ορο-τύπων. Ενενήντα και πλέον οι ορότυποι του πνευμονιοκόκκου. Που να τους φτάσει κανείς.

Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου συζευγμένο 10δύναμο (PCV-10): Το επόμενο πνευμονιο-κοκκικό εμβόλιο. Με 3 επιπλέον ορότυπους και μια καινοτομία στην πρωτεΐνη - φορέα. Μέσω της πρωτεΐνης αυτής επίπτωση και σε λοιμώξεις από μη τυποποιήσιμους ορότυπους του αιμοφί-λου. Το εμβόλιο δεν είχε την απήχηση που θα περίμενε κανείς λόγω του πλεονεκτήματος των επιπλέον ομάδων και της πρωτεΐνης φορέα. Δεν αντικατέστησε άμεσα το 7δύναμο. Και αυτό ίσως γιατί ήδη είχε ανακοινωθεί η προσεχής κυκλοφορία 13δύναμου συζευγμένου εμβολίου. Έτσι η μη καλή προώθηση του 10δύναμου και των πλεονεκτημάτων του και το επιθετικό mar-keting για το επερχόμενο οσονούπω (βέβαια το “οσονούπω” άργησε αρκετά) πιο πλούσιο σε οροομάδες εμβόλιο ανέστειλε κάπως τη χρήση του από τους παιδιάτρους.

Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου συζευγμένο 13δύναμο (PCV-13): Το πολυαναμενόμενο εμβόλιο ήρθε κάποια στιγμή, ενσωματώθη-κε άμεσα στα προγράμματα και γενικεύθηκε η χρήση του από τους παιδιάτρους. Σταδιακά έλαβε άδεια για όλες τις ηλικίες και συνιστά-ται και στο εμβολιαστικό πρόγραμμα σε όλα τα άτομα άνω των 65 χρ. «Πρόβλημα» εξ αρχής το δοσολογικό του σχήμα. Οι περισ-σότερες χώρες χρησιμοποιούν το 2+1, ενώ

λίγες χώρες μόνο (μεταξύ των οποίων οι ΗΠΑ και εμείς) χρησιμοποιούν το σχήμα 3+1. Η γενικευμένη χρήση του δεν έδωσε τα απο-τελέσματα που όλοι περιμέναμε. Μειώθηκαν βέβαια οι διεισδυτικές λοιμώξεις από τους αντίστοιχους ορότυπους, πλην όμως υπήρξε μεγάλη αντικατάσταση οροτύπων και αύξηση λοιμώξεων και δη με βαριές εικόνες (πχ πνευ-μονίες) ορισμένες φορές. Το τελικό αποτέλε-σμα είναι να καταγράφονται σε μελέτες πολ-λών χωρών ότι ουσιαστικά οι πνευμονιοκοκ-κικές λοιμώξεις δεν μειώθηκαν στο σύνολο τους. Ένα άλλο πρόβλημα ήταν ότι ο ορότυ-πος 3 δεν λειτουργούσε σωστά και δεν προ-καλούσε καλή αντισωματική απάντηση. Αυτό φυσικά αναφέρεται και στο spc του εμβολίου. Στην πράξη λοιπόν επρόκειτο για 12δύναμο εμβόλιο.

Εμβόλιο πνευμονιοκόκκου απλό πολυσακ-χαριδικό 23δύναμο (PPV-23): Παρεξηγημένο εμβόλιο, αφημένο θα έλεγα στην τύχη του, γιαυτό και μικρής κυκλοφορίας. Μειονεκτεί έναντι των συζευγμένων αλλά η χρήση του αθροιστικά συμπληρώνει τα συζευγμένα. Φυσικά και πρέπει να χορηγείται όπου έχει ένδειξη.

Επειδή συζητούνται πολλά για τα εμβόλια αυτά, τα σχήματα και τη χρήση τους θα ήθελα να συνοψίσω:

Το εμβόλιο του αιμοφίλου χορηγείται ως έχει. Το εμβόλιο του μηνιγγιτιδοκόκκου χορηγεί-

ται καλώς από τον 12ο μήνα κι έπειτα. Ωστόσο, ας χορηγείται το τετραδύναμο και όχι το μονο-δύναμο. Η δικαιολογία ότι είναι ακριβότερο του μονοδύναμου δεν ευσταθεί διότι έχει περισσότε-ρες οροομάδες. Το ίδιο συνέβη και με τον πνευ-μονιόκοκκο. Χρησιμοποιείται το13δύναμο αντί του φθηνότερου 10δυνάμου, διότι έχει περισ-σότερους ορότυπους. Τώρα αν πουν οι αρμό-διοι ότι τις επιπλέον οροομάδες του μηνιγγιτιδο-

5Λ ο ί μ ω ξ η

κοκκικού εμβολίου δεν τις έχει η χώρα μας, αυτό θα δείχνει μεροληπτική άποψη. Όταν εισήχθη το 13δύναμο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο στο πρό-γραμμα, επίσης δεν γνωρίζαμε τη συχνότητα και την ακριβή ύπαρξη των επιπλέον οροτύπων στη χώρα μας. Παρόλα αυτά το εντάξαμε άμεσα στο πρόγραμμα.

Πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο. Σήμερα είναι γνωστό ότι το 10δύναμο πνευμονιοκοκκικό εμβόλιο καλύπτει εμμέσως ακόμη δύο οροτύ-πους (αναγράφονται και στο spc του σκευά-σματος). Άρα είναι ουσιαστικά 12δύναμο όπως και το “13δύναμο”. Με δεδομένο ότι είναι φθη-νότερο, θα μπορούσε να γίνει αντικατάσταση στο πρόγραμμα ή και σύγχρονη κυκλοφορία και των δύο εμβολίων, οπότε αποφασίζουν οι παι-δίατροι την επιλογή. Είναι απορίας άξιον γιατί αποκλείσθηκε το 10δύναμο από το εθνικό πρό-γραμμα εμβολιασμών. Αν ήταν θέμα αριθμού στελεχών θα έπρεπε να αποκλεισθεί από το πρόγραμμα και το μονοδύναμο μηνιγγιτιδοκο-κοκκικό εμβόλιο καθώς και το διδύναμο εμβόλιο κατά του HPV. Είναι περίεργα τα δύο μέτρα και δύο σταθμά. Ένα παράδειγμα: στις ΗΠΑ όπου κυκλοφορεί το 9δύναμο HPV εμβόλιο, δεν απο-σύρθηκαν τα άλλα. Αντίθετα κυκλοφορούν συγ-χρόνως και η επιλογή αφέθηκε στον γιατρό.

Εμβόλιο μηνιγγιτιδοκόκκου Β. Να εισαχθεί στο πρόγραμμα, παρόλο που η επίπτωση της μηνιγγίτιδας είναι μικρή, αλλά με την επί-πτωση της οροομάδας Β να είναι μεγαλύτερη από αυτή της οροομάδας C όταν εντάχθηκε το αντίστοιχο εμβόλιο στο πρόγραμμα. Μείωση μιας δόσης του πνευμονιοκοκκικού εμβολίου (εναρμόνιση δηλ με τα περισσότερα ευρωπα-ϊκά προγράμματα) δίνει λύση στο οικονομικό πρόβλημα που δημιουργείται με την ένταξη του νέου εμβολίου. Θα μπορούσε επίσης να καταργηθεί το μονοδύναμο μηνιγγιτιδοκοκκι-κό εφόσον αποδειχθεί σαφώς ότι το εμβόλιο

Β έχει ικανοποιητική δράση και έναντι άλλων οροομάδων.

Εμβόλιο απλό 23δύναμο πνευμονιοκοκκι-κό. Να χορηγείται σε μία δόση όπου ενδείκνυ-ται.

ΓΙΑ ΤΟΥΣ ΕΦΗΒΟΥΣ

Φροντίδα για την υγεία σας • Μην καπνίζετε• Αποφεύγετε και το παθητικό κάπνι-

σμα• Να ασκείσθε • Τρώτε υγιεινές τροφές • Τηρείτε καλή στοματική υγιεινή • Χρησιμοποιείτε ζώνη ασφαλείας• Μην πίνετε αλκοόλ ενώ οδηγείτε• Μην μπαίνετε σε αυτοκίνητο του οποί-

ου ο οδηγός έχει πιει • Φοράτε κράνος όταν οδηγείτε μοτο-

συκλέτα• Μην κολυμβάτε ποτέ μόνοι • Μιλήστε με τους γονείς σας αν νοιώ-

θετε θλιμένοι• Αποφύγετε καταστάσεις με βία ή καυ-

γάδες, που μπορεί να σας τραυματί-σουν

• Να είστε εμβολιασμένοι με τα κατάλ-ληλα για την ηλικία σας εμβόλια

• Χρησιμοποιείτε πάντα προφυλακτικά όταν κάνετε σεξ

• Αν έχετε έντονη σεξουαλική δραστη-ριότητα με πολλούς συντρόφους, να ελέγχεστε τακτικά για τυχόν σεξουα-λικώς μεταδιδόμενα νοσήματα

• Να ελέγχετε ύψος, βάρος, χοληστε-ρόλη και αρτηριακή πίεση

• Κατά περιόδους να επισκέπτεστε τον γιατρό σας για έλεγχο της γενικής σας κατάστασης

6 Λ ο ί μ ω ξ η

www.loimoxi.blogspot.com