2018-19

Κλίση ουσιαστικών | Αναγνώστου Παρασκευή

ΓΡΑΜΜΑΤΙΚΗ

ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ Η ΚΛΙΣΗ ΤΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

1

ΚΛΙΣΗ ΑΡΣΕΝΙΚΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ

Αρσενικά σε –ας

-ίας

αιώνας αστερίας ήρωας

αστέρας γαλαξίας Έλληνας

ιδρώτας σωσίας γείτονας

κανόνας καρχαρίας φύλακας

χειμώνας τραυματίας πρίγκιπας

αγκώνας επιχειρηματίας... μάρτυρας

στρατώνας άρχοντας

κηδεμόνας -ίστας μάστορας

νιπτήρας τουρίστας κόρακας

χαρακτήρας γραφίστας λάρυγγας

σωλήνας ραλίστας πνεύμονας

πατέρας πιανίστας πρόσφυγας

ξενώνας... κιθαρίστας... καύσωνας...

δισύλλαβα

άντρας, μήνας, βήχας,

βλάκας, μάγκας, γύπας ...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

ο

του

τον

-

αγώνας

αγώνα

αγώνα

αγώνα

ταμίας

ταμία

ταμία

ταμία

πίνακας

πίνακα

πίνακα

πίνακα

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τους

-

αγώνες

αγώνων

αγώνες

αγώνες

ταμίες

ταμιών

ταμίες

ταμίες

πίνακες

πινάκων

πίνακες

πίνακες

Αρσενικά σε –ης

φοιτητής ναύτης

καθηγητής ράφτης

αθλητής επιβάτης

ποιητής εργάτης

δικαστής φράχτης

δανειστής κλέφτης

αγοραστής πελάτης

νικητής πολίτης

βουλευτής ιππότης

διευθυντής χάρτης

εθελοντής κυβερνήτης

μαχητής καθρέφτης

λογιστής νεροχύτης

προπονητής ιδιοκτήτης

πωλητής τρίφτης

ποδοσφαιριστής μαγνήτης

πολεμιστής ταξιδιώτης

παλαιστής στρατιώτης

ενοικιαστής... βιβλιοπώλης...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

ο

του

τον

-

μαθητής

μαθητή

μαθητή

μαθητή

πλανήτης

πλανήτη

πλανήτη

πλανήτη

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τους

-

μαθητές

μαθητών

μαθητές

μαθητές

πλανήτες

πλανητών

πλανήτες

πλανήτες

2

Αρσενικά σε –ος

ουρανός θάμνος ανεμόμυλος άνθρωπος

πετεινός ύπνος λαχανόκηπος άνεμος

αδερφός φίλος συμπέθερος πρόεδρος

γιος πύργος ανήφορος δήμαρχος

κυνηγός κόσμος κατήφορος θόρυβος

θεός ήλιος ρινόκερος υπάλληλος

ποταμός φόβος μαντρότοιχος κάτοικος

οδηγός χώρος χωματόδρομος όροφος

καιρός ώμος πεζόδρομος δάσκαλος

βοηθός Άγγλος αγριόχοιρος έμπορος

λαγός κήπος αυτοκινητόδρομος κύριος

αρχηγός βράχος παλιόκαιρος φάκελος

ποντικός σκύλος καλόγερος κίνδυνος

μισθός παπαγάλος αντίκτυπος πόλεμος

λαός ταχυδρόμος αντίλαλος σύλλογος

σεισμός νόμος οδοντίατρος διάδρομος

λογαριασμός κάμπος παιδίατρος πρόσκοπος

βαθμός πόνος πονοκέφαλος κατάλογος

Ισπανός... δράκος... πονόδοντος... φίλαθλος...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

ο

του

τον

-

γιατρός

γιατρού

γιατρό

γιατρέ

δρόμος

δρόμου

δρόμο

δρόμε

αυλόγυρος

αυλόγυρου

αυλόγυρο

αυλόγυρε

άγγελος

αγγέλου

άγγελο

άγγελε

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τους

-

γιατροί

γιατρών

γιατρούς

γιατροί

δρόμοι

δρόμων

δρόμοι

δρόμοι

αυλόγυροι

αυλόγυρων

αυλόγυρους

αυλόγυροι

άγγελοι

αγγέλων

αγγέλους

άγγελοι

3

*Μυστικό!

Έχω φίλους σε –ος, όπως Άγγελος;

Φωνάζω τους φίλους μου σωστά:

- Ε, φίλε! αλλά: Νίκο!

Άγγελε! Μάνο!

Φίλιππε! Αλέκο!

Στέφανε! Πέτρο!

Ευάγγελε! Γιώργο!

Απόστολε!

Αλέξανδρε! και κάποια χαϊδευτικά: Πανάγο!

Κωνσταντίνε! Μανολιό!

Πετράκο!

Δημητρό!

Αρσενικά σε –έας και ιδιόκλιτα αρσενικά σε -ής

-ής

ιθαγενής

ασθενής

ευγενής...

–έας

ιερέας, γονέας, ιππέας, προβολέας, δρομέας,

γραμματέας, συγγραφέας, διερμηνέας, εισβολέας,

εισαγγελέας, απαγωγέας, μεταφορέας, εκδρομέας...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

ο

του

τον

-

κουρέας

κουρέα

κουρέα

κουρέα

συγγενής

συγγενή

συγγενή

συγγενή

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τους

-

κουρείς

κουρέων

κουρείς

κουρείς

συγγενείς

συγγενών

συγγενείς

συγγενών

4

ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΑΡΣΕΝΙΚΑ

βοριάς ταξιτζής μανάβης καφές

αρακάς φορτηγατζής μουσαφίρης καναπές

κουβάς παπουτσής βαρκάρης λεκές

παπάς κουλουρτζής μπέμπης ναργιλές

χαλβάς μουστακαλής τιμονιέρης κεφτές

μουσαμάς παλιατζής κοκκινολαίμης πουρές

γαλατάς μπογιατζής φούρναρης* μιναρές

σφουγγαράς καφετζής φουρνάρηδες τενεκές

καστανάς σουβλατζής καβαλάρης πανσές

μαρμαράς χιμπαντζής μπακάλης μενεξές

ψαράς παγωτατζής μουσαφίρης μπαξές

περιπτεράς βουτηχτής* αράπης μπουφές

αμαξάς -ές, -άδες χασάπης κουραμπιές

μυλωνάς πραματευτής* τσοπάνης χαφιές

τυροπιτάς -ές, -άδες νοικάρης γλεντζές

βασιλιάς βουλευτής* αφέντης* βαλές

λεφτάς –ές, -άδες αφέντες, μεντεσές

αέρας* τραγουδιστής* αφεντάδες πελτές

αέρηδες -ές, -άδες ταβερνιάρης φερετζές

μπαμπάς... βιολιτζής... φακίρης... μπερές...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

ο

του

τον

-

μπελάς

μπελά

μπελά

μπελά

ταξιτζής

ταξιτζή

ταξιτζή

ταξιτζή

νοικοκύρης

νοικοκύρη

νοικοκύρη

νοικοκύρη

μεζές

μεζέ

μεζέ

μεζέ

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τους

-

μπελάδες

μπελάδων

μπελάδες

μπελάδες

ταξιτζήδες

ταξιτζήδων

ταξιτζήδες

ταξιτζήδες

νοικοκύρηδες

νοικοκύρηδων

νοικοκύρηδες

νοικοκύρηδες

μεζέδες

μεζέδων

μεζέδες

μεζέδες

5

Ανισοσύλλαβα αρσενικά σε –ους

Γέρο! Γέροοο!

Ιησούς*, νους*, ρους* *χωρίς πληθυντικό

Αρχαιόκλιτα αρσενικά

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

ο

του

τον

-

παππούς

παππού

παππού

παππού

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τους

-

παππούδες

παππούδων

παππούδες

παππούδες

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

ο

του

τον

-

μυς

μυός

μυ

μυ

πρέσβης

πρέσβη

πρέσβη

πρέσβη

πρύτανης

πρύτανη

πρύτανη

πρύτανη

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τους

-

μύες / μυς

μυών

μυς

μύες / μυς

πρέσβεις

πρέσβεων

πρέσβεις

πρέσβεις

πρυτάνεις

πρυτάνεων

πρυτάνεις

πρυτάνεις

6

ΚΛΙΣΗ ΘΗΛΥΚΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ

Θηλυκά σε –α

αγκαλιά ώρα αίθουσα

φωτιά χώρα μέλισσα

φωλιά ημέρα άγκυρα

ομορφιά γλώσσα φάλαινα

πονηριά πλατεία μαθήτρια

ζαβολιά ρίζα οικογένεια

αγορά γλάστρα περιπέτεια

μηλιά νύχτα έννοια

δουλειά σημαία παλίρροια

τριανταφυλλιά τρύπα έρευνα

κλειδαριά πόρτα γέφυρα

κοιλιά ελευθερία άμαξα

σπηλιά δοκιμασία βασίλισσα

ζημιά αγγελία πριγκίπισσα

ακρογιαλιά ομπρέλα μαθήτρια

σταλαγματιά γραβάτα υπηρέτρια

κουτσουλιά αξία τράπεζα

γειτονιά... ιδέα... βοήθεια...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

η

της

την

-

καρδιά

καρδιάς

καρδιά

καρδιά

γυναίκα

γυναίκας

τη γυναίκα

γυναίκα

θάλασσα

θάλασσας

τη θάλασσα

θάλασσα

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τις

-

καρδιές

καρδιών

καρδιές

καρδιές

γυναίκες

γυναικών

γυναίκες

γυναίκες

θάλασσες

θαλασσών

θάλασσες

θάλασσες

7

-ίδα -τητα

ακρίδα ιδιότητα

γαρίδα ικανότητα

ελπίδα ταυτότητα

σελίδα ορατότητα

πατρίδα θερμότητα

ηρωίδα ποσότητα

φροντίδα αθωότητα

σφραγίδα επικαιρότητα

δεσποινίδα αυστηρότητα

καταιγίδα βαρύτητα

εφημερίδα... ευθύτητα...

-άδα + σάλπιγγα

ομάδα σύριγγα

αγελάδα σήραγγα

γυαλάδα κλίμακα

μπουγάδα πέρδικα

εβδομάδα όρνιθα

τετράδα πτέρυγα

λαμπάδα στρόφιγγα

εξυπνάδα... ωτίτιδα...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

η

της

την

-

ακτίνα

ακτίνας

ακτίνα

ακτίνα

ταχύτητα

ταχύτητας

ταχύτητα

ταχύτητα

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τις

-

ακτίνες

ακτίνων

ακτίνες

ακτίνες

ταχύτητες

ταχυτήτων

ταχύτητες

ταχύτητες

8

+ σειρήνα

καρδερίνα

νεράιδα

μητέρα

θυγατέρα

καδένα

φτερούγα

πεταλούδα

καμπίνα...

-όνα

εικόνα

σταγόνα

τερηδόνα

γοργόνα

αμαζόνα

σφεντόνα... εκτός από: βελόνα βελονών

κολόνα κολονών

+ χελώνα

λεγεώνα

λεχώνα

αχυρώνα...

Θηλυκά σε –η

Τα οξύτονα (τονίζονται στη λήγουσα, όπως ψυχή) και παροξύτονα

(τονίζονται στην παραλήγουσα, όπως νίκη) θηλυκά σε –η

στη γενική πληθυντικού τονίζονται στην τελευταία συλλαβή (λήγουσα).

π.χ. η ψυχή των ψυχών

η νίκη των νικών* *Αυτά δεν έχουν όλα γενική πληθυντικού!

Δε λέμε: η ζέστη των ζεστών (τότε είναι επίθετο: των ζεστών

χωρών).

9

Τα προπαροξύτονα σε -η,

όπως η ζάχαρη, δεν

έχουν καθόλου γενική

πληθυντικού.

των ζαχάρων

ζωή δίκη

αυλή πλάτη

αλλαγή φήμη

βροχή αγάπη

αρχή ζέστη

φωνή ανάγκη

βροντή πλώρη

γραμμή βρύση

γραφή λάσπη

τιμή μύτη

μηχανή τσέπη

κλωστή τέχνη

μουσική χάρη

γιορτή θήκη

φυλακή βιβλιοθήκη

υπομονή γνώμη

εκλογή άκρη

εποχή βλάβη

επιγραφή δάφνη

διακοπή επιστήμη

φυλακή... αγέλη...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

η

της

την

-

ψυχή

ψυχής

ψυχή

ψυχή

νίκη

νίκης

τη νίκη

νίκη

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τις

-

ψυχές

ψυχών

ψυχές

ψυχές

νίκες

νικών

νίκες

νίκες

10

Θηλυκά σε –η αρχαιόκλιτα

τάξη ένεση

ψύξη όρεξη

λύση εξήγηση

λέξη αίτηση

πίστη ένωση

πράξη κίνηση

θέση υπόθεση

χρήση κυβέρνηση

φάση απόφαση

στάση παράσταση

φράση ειδοποίηση

δόση παράδοση

λήξη κατάληξη

φύση γέννηση

σκέψη επίσκεψη

δύση κατάδυση

γνώση ανάγνωση

κλήση δύναμη

σχέση εξήγηση

έλξη αφαίρεση

στέψη... έκπληξη...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

η

της

την

-

πόλη

πόλης

πόλη

πόλη

είδηση

είδησης

είδηση

είδηση

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τις

-

πόλεις

πόλεων

πόλεις

πόλεις

ειδήσεις

ειδήσεων

ειδήσεις

ειδήσεις

11

Θηλυκά σε –ος αρχαιόκλιτα

άμμος

ψήφος

έξοδος

άβυσσος

έρημος

επέτειος

άσφαλτος

μέθοδος

υφήλιος

πρόοδος

διάλεκτος

λεωφόρος

άνοδος

κάθοδος

πανσέληνος

παράγραφος

στρουθοκάμηλος...

Θηλυκά σε –ω

*Τα ουσιαστικά αυτά δε

σχηματίζουν πληθυντικό.

φειδώ, πειθώ, αιδώ

Όλα τα κύρια θηλυκά σε -ω: Κλειώ, Μυρτώ, Σαπφώ, Λενιώ, Αργυρώ,

Καλυψώ, Ηρώ, Ερατώ, Βαγγελιώ, Φρόσω, Δέσπω, Μέλπω, Σμάρω, Χάιδω...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

η

της

την

-

είσοδος

εισόδου

είσοδο

(είσοδε)

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τις

-

είσοδοι

εισόδων

εισόδους

(είσοδοι)

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

η

της

την

-

Μάρω

Μάρως

Μάρω

Μάρω

ηχώ

ηχώς

ηχώ

ηχώ

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

η

της

την

-

είσοδος

εισόδου

είσοδο

(είσοδε)

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τις

-

είσοδοι

εισόδων

εισόδους

(είσοδοι)

12

ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΘΗΛΥΚΑ

γλωσσού, φωνακλού, πολυλογού, μπουμπού, υπναρού, μαϊμού, μπουρού...

γιαγιά, νταντά, κυρά...

Θηλυκά κοινού γένους

Αυτά τα θηλυκά μοιράζονται με τα αρσενικά το ίδιο γένος.

π.χ.

ο γιατρός

η γιατρός

η δικηγόρος, η ηθοποιός, η βουλευτής, η δημότης, η μάρτυρας, η ταμίας,

η συγγραφέας, η διερμηνέας, η συγγενής, η ευγενής, η ασθενής...

Κλίνονται όπως τα αντίστοιχα αρσενικά.

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

η

της

την

-

αλεπού

αλεπούς

αλεπού

αλεπού

μαμά

μαμάς

τη μαμά

μαμά

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

οι

των

τις

-

αλεπούδες

αλεπούδων

αλεπούδες

αλεπούδες

μαμάδες

μαμάδων

μαμάδες

μαμάδες

13

ΚΛΙΣΗ ΟΥΔΕΤΕΡΩΝ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΩΝ

ΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ

Ουδέτερα σε –ι

αλλά:

το βράδυ τα βράδια

το δίχτυ τα δίχτυα

το δάκρυ τα δάκρυα

των δακρύων

το στάχυ τα στάχυα

το δόρυ, το οξύ

αυτί αγόρι

φιλί χιόνι

αρνί αηδόνι

νησί κεράσι

κλειδί κορίτσι

κερί κουβάρι

ψωμί παιχνίδι

κουτί ψαλίδι

κουπί παλάτι

τυρί σπίτι

παπί μανιτάρι

καρφί φρύδι

σκυλί τραγούδι

γυαλί μπαλκόνι

σκαμνί σαπούνι

πρωί καλοκαίρι

σφυρί αγκίστρι

σκοινί... δαχτυλίδι...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

παιδί

παιδιού

παιδί

παιδί

λουλούδι

λουλουδιού

λουλούδι

λουλούδι

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

παιδιά

παιδιών

παιδιά

παιδιά

λουλούδια

λουλουδιών

λουλούδια

λουλούδια

14

Ουδέτερα σε –ο

νερό ζώο σίδερο άλογο

χωριό μήλο ψίχουλο έπιπλο

ποσό ξύλο κάρβουνο δωμάτιο

μωρό όπλο μάγουλο κύπελλο

φυτό θρανίο σέλινο μέτωπο

γλυκό φρούτο κέρατο εισιτήριο

φαγητό σχολείο μπρόκολο τηλέφωνο

φτερό ρούχο βερίκοκο έγγραφο

κρυφτό πλοίο μανάβικο αυτοκίνητο

κινητό θηρίο χρυσόψαρο μετάλλιο

μυαλό παπούτσι κάστανο όνειρο

παγωτό δέντρο νούφαρο πρόσωπο

φορτηγό βιβλίο τριαντάφυλλο όργανο

γλυπτό άστρο κοτόπουλο πανεπιστήμιο

ακουστικό φύλλο έλκηθρο κείμενο

φυλαχτό πεύκο κηροπήγιο άτομο

κυνηγητό φαρμακείο βότσαλο έντομο

ερπετό... γέλιο... κούτσουρο... δικαστήριο...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

βουνό

βουνού

βουνό

βουνό

δέντρο

δέντρου

δέντρο

δέντρο

σύννεφο

σύννεφου

σύννεφο

σύννεφο

θέατρο

θεάτρου

θέατρο

θέατρο

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

βουνά

βουνών

βουνά

βουνά

δέντρα

δέντρων

δέντρα

δέντρα

σύννεφα

σύννεφων

σύννεφα

σύννεφα

θέατρα

θεάτρων

θέατρα

θέατρα

15

** Επίσημο ύφος Ανεπίσημο ύφος

προβάτου πρόβατου

Άκουσα βέλασμα προβάτου. Το κρέας του πρόβατου μυρίζει λίγο.

αμυγδάλου αμύγδαλου

Έφαγα σοκολάτα αμυγδάλου. Ο φλοιός του αμύγδαλου είναι μαλακός.

γονάτου γόνατου

Έκανα ακτινογραφία γονάτου. Το τζιν τρύπησε στο ύψος του γόνατου.

δαχτύλου δάχτυλου

Η Αστυνομία ζητά αποτύπωμα Μου μελάνιασε το νύχι του μεγάλου

δαχτύλου. δάχτυλου.

ποδηλάτου ποδήλατου

Αγόρασα εξοπλισμό ποδηλάτου. Η κόρνα του ποδήλατου προειδοποί-

ησε τους αφηρημένους διαβάτες.

βουτύρου βούτυρου

Λατρεύω τα μπισκότα βουτύρου. Έξυσα την επιφάνεια του βούτυρου.

ακοντίου ακόντιου

Η ρίψη ακοντίου ήταν δημοφιλής Οι πρωτόγονοι κυνηγοί άλειφαν την

στην αρχαία Ελλάδα. άκρη του ακόντιου με δηλητήριο.

φαρμάκου φάρμακου

Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκου Στο παιδί δεν άρεσε η γεύση του

προστατεύει την υγεία μας. φάρμακου.

διαστημοπλοίου διαστημόπλοιου

Πραγματοποιήθηκε εκτόξευση Τα φώτα του διαστημόπλοιου είναι

διαστημοπλοίου. εκτυφλωτικά.

16

Ουδέτερα σε –ος

βέλος μέγεθος

δάσος πέλαγος

βάρος έλεος

κράτος κέλυφος

άγχος έρεβος

βρέφος στέλεχος

ξίφος όφελος

σκάφος όνειδος

στήθος τέμενος...

χρέος

νέφος

κτήνος

κέρδος

ράμφος

πλάτος

σκεύος

θάρρος, είδος, σθένος, γένος, πάθος,

τέλος, κήτος, μήκος, ύψος, πλήθος, έτος,

λίπος, άλσος, μέρος, βάθος, πάχος, έλος...

* χείλος(χειλέων), άνθος(ανθέων), όρος(ορέων)

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

λάθος

λάθους

λάθος

λάθος

έδαφος

εδάφους

έδαφος

έδαφος

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

λάθη

λαθών

λάθη

λάθη

εδάφη

εδαφών

εδάφη

εδάφη

17

ΑΝΙΣΟΣΥΛΛΑΒΑ ΟΥΔΕΤΕΡΑ

Ανισοσύλλαβα ουδέτερα σε –μα

αίμα άρωμα

σώμα άγαλμα

βήμα ύφασμα

δέμα άνοιγμα

δέρμα όνομα

χώμα ζήτημα

κύμα ποίημα

ψέμα μήνυμα

κλάμα διάλειμμα

χρήμα πρόβλημα

πράγμα σημείωμα

σύρμα στοίχημα

γράμμα κέρασμα

θαύμα διάστημα

θύμα μηχάνημα

σχήμα άθροισμα

στόμα νόμισμα

βλέμμα κήρυγμα

στέμμα... ψιχάλισμα...

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

χρώμα

χρώματος

χρώμα

χρώμα

μάθημα

μαθήματος

μάθημα

μάθημα

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

χρώματα

χρωμάτων

χρώματα

χρώματα

μαθήματα

μαθημάτων

μαθήματα

μαθήματα

18

Ανισοσύλλαβα ουδέτερα σε –ιμο

δέσιμο

χάσιμο

γράψιμο

σφίξιμο

κλείσιμο

βάψιμο

σκύψιμο

πλύσιμο

λούσιμο

γλείψιμο

σβήσιμο...

Ανισοσύλλαβα ουδέτερα σε –ως, -ας

τέρας

γήρας

δέρας

πέρας...

καθεστώς καθεστώτος

γεγονός γεγονότος

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

φως

φωτός

φως

φως

κρέας

κρέατος

κρέας

κρέας

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

φώτα

φώτων

φώτα

φώτα

κρέατα

κρεάτων

κρέατα

κρέατα

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

τρέξιμο

τρεξίματος

τρέξιμο

τρέξιμο

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

τρεξίματα

τρεξιμάτων

τρεξίματα

τρεξίματα

19

Ανισοσύλλαβα ουδέτερα σε –ν

μέλλον

καθήκον

περιβάλλον

συμφέρον

ενδιαφέρον...

παρόν

προϊόν

προσόν

παρελθόν

συμβάν

ανακοινωθέν

παν παντός

μηδέν μηδενός

* Το μηδέν δε σχηματίζει πληθυντικό.

Δανείζεται τον πληθυντικό: τα μηδενικά

των μηδενικών

τα μηδενικά

- μηδενικά

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

ον

όντος

ον

ον

φωνήεν

φωνήεντος

φωνήεν

φωνήεν

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

όντα

όντων

όντα

όντα

φωνήεντα

φωνηέντων

φωνήεντα

φωνήεντα

20

Ανισοσύλλαβα ουδέτερα σε –υ

Ιδιόκλιτα ανισοσύλλαβα ουδέτερα

*ήπαρ (=συκώτι)

Μου κόπηκαν τα ήπατα.

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

οξύ

οξέος

οξύ

οξύ

δόρυ

δόρατος

δόρυ

δόρυ

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

οξέα

οξέων

οξέα

όξεα

δόρατα

δοράτων

δόρατα

δόρατα

Ενικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

το

του

το

-

πυρ

πυρός

πυρ

πυρ

* ήπαρ ήπατος ήπαρ ήπαρ

γάλα

γάλατος/γάλακτος

γάλα

γάλα

Πληθυντικός αριθμός

Ονομαστική

Γενική

Αιτιατική

Κλητική

τα

των

τα

-

πυρά

πυρών

πυρά

(πυρά)

ήπατα

(ηπάτων)

ήπατα

(ήπατα)

γάλατα

γαλάτων

γάλατα

γάλατα

21

Ταξιααά!

Ταξιαααααά!

...Μα, γιατί δε

σταματούν;

ΑΚΛΙΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Λέξεις που προέρχονται από άλλες γλώσσες και...

δεν αλλάζουν ποτέ!

ο ντετέκτιβ, ο σκιέρ, ο μποξέρ, η μασκότ, η πλαζ,

η μπεσαμέλ, η σπεσιαλιτέ, ο/η σταρ, το φερμουάρ,

το ρεκόρ, το χάμπουργκερ, το καλοριφέρ, το σπορ,

το ασανσέρ, το μετρό, το μαγιό, το στιλό, το παλτό,

το μπιμπερό, το μανό, το ταξί, το τρόλεϊ, το κολιέ,

το κραγιόν, το καλσόν, το κολάν, το γκολ, το μπολ,

το στιλ, το οτοστόπ, το μπρελόκ, το τρακ, το ρουζ,

το κολάζ, το σακ βουαγιάζ, το ραντεβού, το τραμ...

το ταξί τα ταξί

το μαγιό τα μαγιό

τα στιλό τα στιλό

ΔΙΠΛΟΚΛΙΤΑ ΟΥΣΙΑΣΤΙΚΑ

Αυτά τα ουσιαστικά αλλάζουν γένος στον πληθυντικό:

ο αδερφός οι αδερφοί + τα αδέρφια

ο βράχος οι βράχοι + τα βράχια

ο καπνός οι καπνοί + τα καπνά

ο λαιμός οι λαιμοί + τα λαιμά

ο λόγος οι λόγοι + τα λόγια

ο πλούτος τα πλούτη

ο χρόνος οι χρόνοι + τα χρόνια

η νιότη τα νιάτα ...

22

Έχω στον νου μου:

Τα αρσενικά ουσιαστικά στην αιτιατική ενικού έχουν πάντα άρθρο: τον.

Έτσι ξεχωρίζουν από τα ουδέτερα.

π.χ. τον κήπο, τον δάσκαλο, τον Γιάννη

Τα θηλυκά ουσιαστικά στην αιτιατική ενικού έχουν

άρθρο: την, όταν η επόμενη λέξη ξεκινά από:

φωνήεν κ, π, τ μπ, ντ, γκ ξ, ψ

π.χ. την αγάπη, την Πόπη, την τζαμαρία, την μπανάνα, την ξηρότητα...

αλλά: τη γυμναστική, τη δασκάλα, τη ζάχαρη, τη φοβία...

Τα ουδέτερα ουσιαστικά θέλουν -ι στο τέλος (όπως το σαλιγκάρι),

αλλά: το βράδυ, το δάκρυ, το δίχτυ, το στάχυ, το δόρυ, το οξύ.

και: Όποια λέξη παράγεται από το βράδυ γράφεται με –ι- (γιώτα).

π.χ. τα βράδια, η βραδιά, βραδινός,-ή,-ό, βραδιάτικα, βραδιάζει

23

Πηγές:

Γραμματική Ε΄και Στ΄ Δημοτικού (e-book)

Νεοελληνική Γραμματική Μ. Τριανταφυλλίδη

* Χρησιμοποιήθηκαν για παιδαγωγικούς και μόνο σκοπούς εικόνες από το διαδίκτυο.

Κλίση ουσιαστικών | Αναγνώστου Παρασκευή