Ölçme Aracının Özellikleri

Doç.Dr. Sabiha ODABAŞI ÇİMERKTU Fatih Eğitim Fakültesi

Orta Öğretim Fen ve Matematik Alanları Eğitimi Bölümü

Biyoloji Eğitimi Anabilim dalı

İyi bir ölçme aracının özellikleri

• Geçerlilik • Güvenilirlik• Kullanışlılık (Ekonomik, Uygulanabilir, Puanlanabilir)• Ayırt edicilik

1- İyi Bir Ölçme Aracı Geçerli Olmalıdır

Geçerlik: Ölçme aracının ölçme amacına uygunluk derecesidir.

Diğer bir ifade ile, sorduğumuz soruların ölçmek istediğimiz özelliği ölçmeye uygunluğudur.

Bir ölçme aracı ölçülmesi istenen özellikleri ölçebildiği oranda geçerlidir.

1.Neyi ölçmek istiyoruz?

2. Ölçme aracımız ya da hazırladığımız sorular ölçmek istediğimiz özellikleri (bilgi, beceri vs.) doğru olarak ölçebilir mi?

Farklı ölçme yöntemleri, farklı özellikleri ölçmeye hizmet eder

Test sonucuna göre bir öğrencinin:

“bir hikayenin giris, gelişme ve sonuç bölümleri”

olduğunu doğru işaretlemesi, onun giriş, gelisme

ve sonuç bölümleri iyi bir şekilde organize

edilmis bir hikaye yazabileceğini gösterir mi?

Öğrencinin bu yeteneğini görmek için ne tür bir sınav yapmak gerekir?

Çoktan seçmeli testler, üst düzey düşünme yeteneğini ölçmede yetersizdir.

« Testler, uzmanlarca hazırlanmış olsa bile,

öğrencinin bilgiyi nasıl kullandığını ölçemez.

Bloom’un sınıflandırmasını düşünürsek, sentez

aşamasının çoktan seçmeli testle ölçülmesi zordur

çünkü bu aşamada öğrenciden kendi damgasını

taşıyan bir bilgiye ulaşması istenir » (Wiggins, 1997)

Öğrencinin düşünme yeteneğini ölçmede en etkili yöntem açıklama

gerektiren sorulardır (Pallrand, 1996)

Çünkü, öğrenci açıklamaları, onun bilgiyi nasıl organize ettiğini, nasıl bağlantılar kurduğunu gösterir.

Kapsam geçerliği

• Bir dersten 10 ayrı konu işlenmiştir. Konuların ne derece öğrenildiğini ölçmek amacıyla yapılan bir sınavda sadece 1., 5. ve 7. konulardan sorular sorulmustur.

• Öğrenci A : 1. ve 7. konulara çalışmış, ancak diğer konuları çok iyi öğrenememiştir.

• Öğrenci B : 1., 5. ve 7. konuları cok iyi anlayamamış ancak diğer konuları çok iyi bilmektedir.

“Üniversitede yapılan sınavlar”

• Kapsam geçerliliğini sağlamada belirtke tablolarından yararlanılır.

• Ölçülecek özellikler uygun ve yeterli sayıda soru ile yoklanmış mıdır?

Kapsam geçerliğini sağlama

12

Belirtke Tablosu (Hedef-İçerik Tablosu)

• Dersin hedefleri ile içeriğinin iki boyutlu bir çizelge üzerinde gösterilmesine belirtke tablosu denir.

• Belirtke tablosunun hazırlanmasında üç aşama önemlidir.

• Öğretim hedeflerini belirleme,• Ders içeriğini belirleme, • Hedeflerle içerik arasındaki ilişki tabloda gösterilir

• Bu tablo sayesinde hangi konuların hangi hedeflerin gerçekleşmesine hizmet ettiği ve dersin bütününde ne kadar ağırlık taşıması gerektiği kolaylıkla görülebilir.

13

BELİRTKE TABLOSU

Hedefler

Konular

Bilişsel Alan ToplamBilgi Kavrama Uygulama Analiz Sentez

Değerlendirme

Medde ve özellikleri

3 3 6

Kuvvet ve hareket4 5 3 1 13

Manyetizma 3 1 2 1 - 7Modern fizik 1 7 3 1 12

Toplam 1 17 9 8 3 38

14

BELİRTKE TABLOSU

Test hazırlarken, belirtke tablosunda bulunan hedefler göz önünde bulundurularak madde sayısı belirlenir.

Burada, belirlenen hedefler ile test maddelerinin sayısı, testin kapsam geçerliliğini sağlayacağı şekilde planlanmalıdır.

İşlenen tüm konular, önemlilik derecesine göre yoklanmalıdır.

Her sorunun o dersin hedeflerinin en az biri ile ilişkili olmasını sağlayınız.

Hazırlanan her soru ayırt edici bir nitelik taşımalıdır; yani, o soruyla ölçülmek istenen bilgi, beceri veya yeteneklere sahip olan ve olmayan öğrencileri birbirinden ayırt edebilmelidir.

Hazırlanan bir testin zorluk derecesiyle o testin geçerliği arasında yakın bir ilişki vardır. Yani sınav ne çok zor ne de çok kolay olmalıdır. Çok kolay ya da çok zor sorulardan oluşan sınavların geçerliği düşüktür.

Geçerliği arttırmak için…1

Geçerliği arttırmak için… 2Her uygulamada sorularınızı değiştiriniz.

Öğrencilerinizi sınavdan önce sorular üzerinde yetiştirmeyiniz.

Sınav sırasında kopya çekilmesi, ipucu verilmesi geçerliği düşürür

Sınav süresinin yetersizliği geçerliliği düşürür

Sınav güvenilir olmalıdır.

Ölçmede güvenirlik

2- İyi bir ölçme aracı güvenilir olmalıdır

Bir ölçme aracının ölçtüğü özelliklerle ilgili olarak gerçeği yansıtma derecesi ya da ölçme sonuçlarının ne derece hatadan arınmış olduğudur.

• Belli bir özellik, bir ölçme aracı ile değişik zamanlarda ölçüldüğü zaman aynı ya da hiç olmazsa yaklaşık olarak aynı ölçümleri vermelidir.

• Ölçme işlemi kim tarafından yapılırsa yapılsın, puanlamada aynı sonuca ulaşılması

Hata türleri•Sabit•Sistematik•Tesadüfi

• Sınav soruları açık ve anlaşılır olmalı.• Objektif puanlama yapılabilmeli• Soru sayısı arttıkça güvenirlik artar. Ancak soru

sayısının aşırı artışı testi yanıtlayan öğrencilerin yorulmasına, dikkatinin dağılmasına neden olur ve güvenirliği düşürür.

• Öğrencilerin sınava motive edilmesi güvenirliği arttırır.

Güvenirliği arttırma yolları

• Sınav için yeterli süre verilmelidir• Ölçmede duyarlılığı yüksek olan araçlar

güvenilirdir. 10 soru yerine 20 soru, 5 üzerinden not vermek yerine 100 üzerinden not vermek

• Test yönergesinin ayrıntılı olması güvenirliği arttırır.

Güvenirliği arttırma yolları

İyi Bir Ölçme Aracı Ayırt edici Olmalıdır

Sınavlarımız, bilenle bilmeyeni, başarısız ile

başarılıyı birbirinden ayırabiliyor mu?

Ayırt edicilik, sorunun, başarılı ve başarısız öğrencileri

birbirinden ayırabilme derecesini gösterir.

Güvenilir bir test, ayırıcılığı yüksek maddelerden oluşan

testtir.

Madde Ayırıcılık Gücü

• Bir test maddesinin, test edilen konuyu bilen ve

bilmeyen öğrencileri ayırt edebilmesidir.

Madde ayırıcılık gücünün hesaplanması

• Öğrenciler aldıkları test puanına göre sıraya dizilir

• Yüksek not alan %27’lik kısım ve düşük not alan %27’lik kısım

alınır, ortada kalan kısım analize dahil edilmez.

• Her bir soru için, üst (Dü) ve alt (Da) seviyedeki öğrencilerin

doğru cevapları sayılır

• Üst veya alt gruptan herhangi birinin öğrenci sayısı alınır (n)

Madde ayırıcılık gücü = (n(dü)) - n (da)) / n

Aşağıdaki gibi bir tablo yapınızSORU NO

Öğrenci 1 2 3 4 5

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

* İlk 5 öğrenci en yüksek not alanlar (üst grup, (dü)), son 5 öğrenci ise en düşük not alanlar (alt grup, (da))

Aşağıdaki gibi bir tablo yapınızSoru no Başarılı grup (dü)’tan doğru

cevaplayan sayısıBaşarısız grup (da)’tan doğru cevaplayan sayısı

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Madde Analizi Örneği

100 Öğrenciye

Uygulanan Test

Soru 1

Doğru Cevap Verenler

Soru 2

Doğru Cevap Verenler

Üst Grup

(İlk %27)

(27)

25 20

Alt Grup

(Son %27)

(27)

15 15

Madde Güçlük Endeksi

(p)

Madde Ayırt Edicilik Endeksi

(r)

74.054

1525

p 64.0

54

1520

p

19.027

1520

r36.0

27

1525

p

“iyi” nedir?

• 0,3 ve üzeri ayırıcılık gücü iyi, 0,6 ve üzeri çok iyi.• 0’a yakın değerler başarılı ve başarısız öğrencilerin benzer başarı

gösterdikleri anlamına gelir• Eksi değerler kabul edilmez.

Number of Students achieving each Score

0

10

20

30

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Hard Exam Normal Exam Easy Exam

Puanlara göre öğrenci sayıları Ayırıcılık değeri

kötü orta İyi Çokiyi

Eksi değerlerZor orta kolay

Ayırıcılık indeksi yorumu

Ayırıcılık indeksi

Yorum

≥ 0,40 Çok iyi0,30-0,39 İyi denilebilir ama

geliştirilebilir0,20-0,29 Düzeltilmeli< 0,19 Kullanılmaz

Madde güçlük endeksi (p)

Madde ayırt

edicilik endeksi

(r)

YORUM

0.90 dan fazla Değer yok - Eğer etkili bir öğretim varsa tercih edilir

0.60-0.90 r>0.20 - Tipik iyi bir madde

0.60-0.90 r<0.20 - Üzerinde çalışılması gereken madde

p<0.60 r>0.20 -Zor fakat ayırt edici bir madde

(Eğer yüksek standartlara sahipseniz bu soru iyidir)

p<0.60 r<0.20 -Zor ve ayırt edici olmayan madde

(Bu madde kullanılamaz)

Madde güçlük ve ayırt edicilik endekslerin yorumu

Ayırt edicilik, sorunun zorluk derecesi ile ilgilidir

• Eğer bir soru cok zor ve herkes yanlış cevaplamışsa, ya da

çok kolay ve herkes doğru cevaplamışsa, bu soru ayırt

edici değildir.

• Bir soruyu doğru cevaplayan öğrencilerin yüzdesidir.

• Bir maddenin ne kadar zor ya da kolay olduğunu gösteren bir istatistiktir.

• Yüzde ya da ondalıklı olarak ifade edilebilir.

• Şu şekilde hesaplanır;

• Üst ve alt gruplar olışturulur

Madde zorluğu= Soruya verilen doğru cevap sayısı / Toplam öğrenci sayısı

Bu değer 0 ile 1 arasında değişir.

Madde zorluk (güçlük) derecesi

Madde zorluk derecesi

yüksek(çok zor)

düşük(çok

kolay)

<= 30% > 30% - < 80% >=80%

0 10 20 30 40 50 60 70 80 90 100

Madde güçlük derecesi: Örnek

No. Doğru cevap sayısı

Güçlük indeksi

(pj)

Güçlük derecesi

1 15

2 25

3 35

4 45

Her bir maddeyi cevaplayan öğrenci sayısı = 50

30

50

70

90

yüksek

orta

orta

düşük

Bir sorunun ayırt ediciliği, onun zorluk derecesi ile ilgilidir.

• Özellikle, başarı testleri değişik güçlükteki sorulardan oluşmalıdır.

• Seçme ve yarışma sınavlarında daha çok zor sorulara yer verilir.

• Aracın uygulanmasından elde edilen puanların, en düşüğü ile en yükseği arasındaki fark fazla ise, öğrencilerin puanları bu iki puan arasında dağılmışsa, bu araca ayırt edici denebilir.

Özetle;iyi bir test maddesinin aşağıdaki özelliklerde olması beklenir.

• Madde güçlüğünün orta düzeyde olması (0,50)• Ayırıcılığın mümkün olduğunca yüksek olması (1’e

yakın olması)• Doğru cevabın üst grupta daha çok öğrenci

tarafından cevaplandırılmış olması• Seçeneklerdeki çeldiricilerin alt grupta daha çok

öğrenci tarafından cevaplandırılmış olması• Çeldiricilerin hepsinin de eşit yada birbirine yakın

sayıda cevap çekmiş olması beklenir.