ÖĞRETMENLERİN KARİYER EVRELERİ

ÖĞRETMENLERİN KARİYER EVRELERİ

Prof. Dr. Ayşen Bakioğlu

Celale Esra Arslan

1. Öğretmenlik Mesleğinde Mesleki Gelişim2. Öğretmenlik Mesleğinde Kariyer

• Fuller (1969) Endişeler Teorisi• Katz (1972) Öğretmen Kariyer Modeli• Fessler (1985,1992) Öğretmen Kariyer Modeli

• Huberman (1989) Öğretmen Kariyer Modeli

• Yeni Yaklaşımlar ve Araştırmalar

Öğretmenlerin Kariyer Evreleri

Öğretmenlik Mesleğinde Mesleki Gelişim Öğretmenler göreve başladıkları andan

itibaren öğrencilerin gelişime yardımcı olmak için mesleki gelişimlerini de sürdürmektedirler (Bakioğlu,1996).

Planlanan programlar kapsamında öğretim ve öğrenci öğrenmesiyle ilişkili seminerler, workshoplar, meslektaşlarla iş birlikli çalışma ve danışmanlık sayılabilir.(Danielson, 2006:80).

Öğretmenlik Mesleğinde Mesleki Gelişim Öğretmen ihtiyaçlarının belirlenmesi ve

planlamanın geliştirilmesi arasında bağlantı kurulması çok önemlidir. Öğretmenler mesleki gelişim aktiviteleri ile kendi ihtiyaçları arasında ilişki kurabildiği sürece mesleki gelişim programları başarılı olarak öğrencinin öğrenmesini direk olarak etkiler (Fiszer, 2004:6).

İnceçay ve Bakioğlu (2010)’na göre ise öğretmenlerin mesleki gelişimlerinin pozitif yönde ilerlemesi okul müdürünün öğrenme tabanlı bir okul kültürünü yansıtması ile ilişkilidir.

Öğretmenlik Mesleğinde Mesleki Gelişim Öğretmenler için mesleki gelişim

programlarına katılmaları genellikle zorunluyken çoğu öğretmen daha iyi öğretmen olmak için mesleki gelişim programlarına katıldıklarını belirtmişlerdir.

Mesleki gelişim programlarında diğer önemli bir faktör ise öğretmende yaşanan değişimlerdir.

İyi bir öğretmen olmanın anlamı nedir?

Öğretmenin davranışları ve inançlarındaki değişim neyi etkiler?

Öğretmen Değişim Modeli

Mesleki

Gelişim

Öğretmenin sınıf

uygulamalarındaki

değişim

Öğrenci öğrenmesine ilişkin çıktılarda değişim

Öğretmen inanç ve

davranışlarında değişim

Guskey,2002

Yeni Yaklaşım ve Araştırmalar

Olsen ve Anderson (2007), Los Angles’da görev yapan ve erken kariyer evresinde bulunan öğretmenler üzerinde yaptıkları araştırmada bu öğretmenlerin neden çalıştıkları okulda öğretmeye devam ettikleri, neden çalıştıkları okulu değiştirdikleri veya neden çalıştıkları okuldan ayrıldıklarını incelemişlerdir.

Yapılan analizlerde öğretmenlerin çalıştıkları okulda tutunmaları için derin, çeşitli ve başarılı kariyerler gelişimlerinin kabul edilmesi ve desteklenmesinin önemi ortaya çıkmıştır.

Öğretmenlik MesleğindeMesleki Gelişim

Öğretmenlerin mesleki hayatları yeterince doğrusal, önceden tahmin edilebilir ve birbiriyle eşit değildir. (Eraut,2004:250, Akt. Cameron,2011).

Rodriguez ve McKey (2010), deneyimli öğretmenlerin önemli konularda mesleğe giriş evresinde bulunan öğretmenlere göre farklılıklar gösterdiğini belirtmiştir

Öğretmenlik MesleğindeMesleki Gelişim

Deneyimli öğretmenlere önerilebilecek mesleki gelişim aktiviteleri kapsamında eylem araştırması, mentorluk, koçluk, meslektaşını gözlemleme ve yansıtma için fırsatlar verilmesi sayılabilir.

Araştırmacılar mesleki gelişimin öğretmenin kendi çevresiyle de etkileşimlerine dayanan gelişimsel bir süreç olduğunu belirtmişlerdir (Greiman, Walker & Birkenholz, 2005).

İş deneyi

miSosyal ve politik koşullar

Birey ve

sistem arasınd

aki diyalog

Geçmiş

olaylarOkul kültürü

Öğrenme deneyimi

nin kalitesi

Kariyer

basamağı

LiderlikMeslekt

aş desteği

Öğretmenin kendi

öğrenemsine dair aldığı

sorumluluk

Öğrenme

deneyimin

bilişsel ihtiyaçla

rla ilişkisi

Öğrenme

deneyimin

duyuşsal

ihtiyaçlarla

ilişkisi

( Day, 1999, Akt. Bakioğlu ve İnceçay,2010)


Bogler ve Somech (2004), İsrail’deki ilköğretim ve lise okullarında görev yapan 983 öğretmen üzerinde yaptıkları araştırmada örgütsel bağlılığın çalışanın kurumdaki kimliğini, gösterdiği gayret seviyesini ve iş hacmini etkilediği tespit edilmiştir.

Bu araştırmada öz-yeterlilik ve mevki öğretmenin gelişiminde etkili olan 2 boyuttur.

Bu durum öğretmenlerin örgüte ve mesleğe olan bağlılığını arttırmak ve okulun yararı için öğretmenlerin motivasyonunu yükseltmek gayretinde olan okul müdürleri tarafından kabul edilmelidir. Müdürler, öğretmenlerin yüksek seviyede deneyim, yetkinlik ve benlik algısına sahip olmaları için uygun çalışma şartlarını sağlamalıdırlar.

Öğretmenlik Mesleğinde Kariyer Mesleğinin başlangıcında olan öğretmenleri

tanımlamak oldukça kolaydır. Bu öğretmenler, öğretmenlik programında okuyan öğrencilerdir ya da 2 yıldan daha az öğretmenlik deneyimine sahip olanlardır.

Deneyimli öğretmenleri tanımlamak daha karmaşıktır.

Literatürde deneyimli öğretmenlerin tanımlanması öğretmenliği deneyimlediği süreye bağlı olarak görünse de 2 yıl, 3 yıl veya 9 yıl üzeri gibi çok farklı süreler söz konusudur. Ancak öğretmenlikte deneyimleme süresi her zaman bir öğretmeni uzman olarak tanımlamaz (Rodriguez ve McKey ,2010).

Öğretmenlik Mesleğinde Kariyer Yetişkin gelişimi ve kariyer gelişimi ile ilişki

literatüre baktığımızda karşımıza çıkan teori ve çalışmalar, öğretmenlerin kariyerleri boyunca çeşitli noktalarda farklı tutum, bilgi, beceri ve davranışları olduğunu kabul etmektedir.

Gelişim basamaklarına ilişkin her teoride olduğu gibi , öğretmenlerin gelişim basamağı teorisi de öğretmen deneyimlerini birbirinden ayrı evreler olarak ve hiyerarşik bir yapıda varsaymaktadır (Lynn,2002).

Öğretmenlik Mesleğinde Kariyer Gelişim basamakları kapsamında öğretmenlerin

özellikleri değiştikçe, mesleki faaliyetleri, ilişkileri ve çıkarları ile ilgili ihtiyaçlarını da buna göre değişecektir (Lynn,2002).

Bununla birlikte gelişim basamaklarını anlamak öğretmenlerin sınıf yönetimini daha etkili hale getirme çabalarında yeterli yardımı sağlamak adına da önem taşımaktadır (Stroot ve diğerleri, 2008).


Bakioğlu (1996) , 138 öğretmen üzerinde yaptığı araştırmasında 6 kategori halinde deneyim grupları belirlemiş ve bu grupların her birinin kendi içindeki benzerlik ve farklılıkları analiz ederek deneyime bağlı olarak değişen kariyer evrelerini (Kariyer Girişi Evresi, Durulma Evresi, Deneycilik -Aktivizm Evresi,Uzmanlık Evresi ve Sakinlik Evresi) literatür ile birlikte yorumlamıştır.

Bakioğlu’na göre öğretmenlerin kariyerleri boyunca yaşadıkları evreler, personelin mesleki gelişimini sağlamak ile görevli olan okul yöneticileri için bir gösterge olarak değerlendirilebilir. Merkezi düzeydeki hizmet içi eğitim programları, evreler temel alınarak düzenlenirse kariyer gelişimin aynı evresinde olan öğretmenler için mesleki diyalog fırsatı doğabilir.

Fuller (1969) Öğretmen Kariyer Modeli – Endişeler Teorisi

Fuller’e göre öğretmen kariyeri boyunca bir basamaktan diğerine geçerken ki en önemli değişken öğretmenin bu aşamalarda yaşadığı endişelerdeki farklılıklardır (Barker,2010).

Araştırmasını 2 ayrı bölümde ve öğretmenlik programında okuyan öğrencilerden oluşan küçük gruplar üzerinde gerçekleştirmiştir.

Fuller, ayrıca öğretmenlik öncesinde ve kariyerlerinin başında olan öğretmenlerin öğretimle ilişkili kaygıları üzerine yapılmış olan araştırmaları analiz etmiştir (Alshammari, 2000).


Fuller, öğretmenlerin endişelerinin kendileri üzerinden öğretme görevine ve oradan da öğrenci ihtiyaçlarına doğru geçiş yaptığını ve bu geçişin doğrusal olarak öğrenci eğitiminin erken, orta ve geç evrelerinde gerçekleştiğini açıklamıştır (Borich, 1996). Teoride 3 evre yer almaktadır (Alshammari, 2000):

1. Evre: Öğretmenlik Öncesi (Endişe içermeyen)2.Evre: Erken Öğretme Evresi: (Kişi merkezli endişeler)3.Evre: Geç öğretme Evresi: (Öğrenci merkezli endişeler)


1.Evre:Öğretmenlik Öncesi (Endişe içermeyen) Öğretimle ilgili endişe çok azdır. Hayatta kalma ve mesleğe tutunma ön

plandadır. Öğretmen kendinden emin değildir

(Barker,2010). Öğretmenlikle ilgili endişelerin olmadığı

bir evredir.


2. Evre: Erken Öğretme Evresi: (Kişi merkezli endişeler Endişeler kişi merkezlidir. Öğretmenlerin endişeleri arasında kişisel

yeterlilik, sınıf yönetimi, içerik yeterliliği, öğretimde gösterdikleri performans ve zaman, öğrenci, kaynaklar gibi öğretme ortamının yönetiminde etkili olan bileşenler yer almaktadır (Barker,2010) .


3. Evre: Geç öğretme Evresi: (Öğrenci merkezli endişeler) Bu evrede artık öğretmen deneyim sahibidir. Kaygılar öğrenci öğrenmesi, kapasitesi,

anlaması, kazanımı ve değerlendirmesi ile ilişkilidir.

Sınıf yönetimindeki disiplin sorunları ve çözümleri, öğrenci öğrenmelerindeki farklılık, müfredat seçimleri öğretmenlerin bu evrede endişe duyduğu konulardır.


Kişi, görev ve etkiye ait endişeler bir öğretmenin kariyeri içerisinde aylar veya yıllar içerisinde gerçekleşen ve pek çok öğretmenin yaşadığı doğal aşamalardır.

Bazı öğretmenler bu aşamaları diğerlerine göre daha hızı geçebilir.

En etkili ve deneyimli öğretmenler en üst seviyede öğrenci merkezli endişelere sahip olanlardır.

Yüksek kariyer evresinde olan bir öğretmen önceki evrelere geri dönüş yapabilir.


Mok (2005, Akt.Barker,2010), 402 öğretmen üzerinde yaptığı araştırmasında öğretmenlerin mesleki yaşamlarını 3 aşamada açıklamıştır.

1-5 yıl 6-10 yıl 11-24 yıl arası deneyime sahip olanlardır.

İstatistiksel analizler sonucunda öğretmenlerin her aşamada açıkladığı on adet endişeleri olduğu görülmüştür.

Katz (1972) Öğretmen Kariyer Modeli

Katz meslek öncesi dönemdeki öğretmenlerin mesleki gelişimlerini 4 grup altında incelemiştir (Stroots ve diğerleri, 2008):

1.Aşama Mesleğe Tutunma (Survival)2.Aşama:Meslekte Sağlamlaşma (Consolidation)3.Aşama: Kendini Yenileme (Renewal)4.Aşama: Mesleki Olgunlaşma (Maturity)


1.Aşama Mesleğe Tutunma (Survival) Kişisel ve mesleki yeterlilikler sorgulanır. Öğretmen, öğrencileri ve ihtiyaçları

hakkında çok az anlayışa sahiptir . Öğretme, öğretmen merkezlidir. Öğretmen, sınıf yönetimi ile ilgili

endişeleri nedeniyle öğrencilerin öğrenme sürecinde pasif kalmalarını tercih eder.


1.Aşama Mesleğe Tutunma (Survival)

Bu işi her gün yapabilecek miyim?Günü tek parça olarak tamamlayabilecek miyim?Yeterli materyale sahip olmadığım için müfredatı takip edemiyorum.Ne yapmam gerektiğini biliyorum ancak bu öğrencilerle başaramıyorumDisiplinle ilgili sorun yaşadığımda müdür beni desteklemeyecektir.


2.Aşama:Meslekte Sağlamlaşma (Consolidation) Öğretmen, eğitim, öğretim metotları,

öğrencilerin bireysel ihtiyaçları ile ilgilenmeye başlar.

Öğretmen, sınıfındaki problem yaşayan ve özel yardıma ihtiyaç duyan öğrencilerin artık farkındadır.

Problemlerle başa çıkma süreci bu evrede halen devam eder.

Aynı evredeki meslektaşlarla fikir alışverişi yapılır.


2.Aşama:Meslekte Sağlamlaşma (Consolidation)

Konuyu anlamayan öğrencilere nasıl yardım edebilirim?

Disiplin sorunu yaşadığım öğrencilerle nasıl başa çıkabilirim?

Düşük ve yüksek seviyedeki öğrencilere birden Yeterli olabilmek için dersimin içeriğini nasıl değiştirebilirim?


3. Aşama: Kendini Yenileme (Renewal): Öğretmede yetkinlik Öğretmeye çeşitlilik katacak yeni fikirler ve

öğretim stratejileri Sınıf yönetiminde uzmanlık Mesleki gelişim fırsatlarını deneyimlemek,

konferanslara katılmak isteği Yüksek motivasyon Kendi öğretimini gözlemleme ve özeleştiri

getirme


4. Aşama: Mesleki Olgunlaşma (Maturity) : Öğretmenin felsefesi, okul kültürünün

içindeki ve dışındaki etkisi üzerine derin ve soyut sorular

Liderliğe yönlendirmeFelsefi bakış açım nedir?

Okulların toplumu nasıl değiştirir?

Bu değişimde benim rolüm nedir?

Fessler (1985) Öğretmen Kariyer Modeli

Öğretmenin kendi bildirdiği karakteristik özelliklerini taban alan modelde heves ve coşku, etkileşimli öğretme becerileri, öğrenci ve öğretmeye ilişkin tutum değişkenleri üzerinde 8 kariyer evresi tanımlanmıştır (Lynn, 2002):

1. Öğretmenlik öncesi (Preservice)2. Meslekte başlangıç (Induction)3. Yetkinlik Kazanma (Competency Building)4. Kariyerde coşkulu büyüme (Enthusiastic and Growing)5. Kariyerde hayal kırıklığı (Career Frustration)6. Durağan dönem (Stability) 7. Dinlenme (Career Wind-down)8. Kariyer sonu (Career Exit)


1. Öğretmenlik öncesi (Preservice) Belirli bir mesleki rol için hazırlığın

başladığı dönemdir. Üniversitede öğretmenlik mesleğine

hazırlanma çalışmaları, yeni bir görev yada rol için eğitim alma bu kariyer basamağında yapılan çalışmalar arasındadır.


2. Meslekte başlangıç (Induction): Öğretmenlik mesleğindeki ilk birkaç yılı içerisine

alır. Öğretmenin okul ve toplum bünyesinde ve

mesleki olarak sosyalleştiği dönemdir. Öğretmen öğrencileri, meslektaşları ve idare

tarafından kabul görmekle uğraşmaktadır. Öğretmen genellikle stajyerlik dönemini takiben

bu döneme geçmektedir. Ancak farklı bir seviye, konu veya okulda

öğretmeye başlayan öğretmen de kariyerin bu evresine geçiş yaşamaktadır.


3. Yetkinlik Kazanma (Competency Building): Yeni materyal, metot ve stratejiler geliştirilir. Öğretmenler bu evrede yeni fikirlere açıktır,

seminer ve konferanslara isteyerek katılır ve kendi kişisel gelişimleri için lisans sonrası programlara katılırlar.

Örneğin seminere katılan bir öğretmenin orada deneyimlediği yeni bir öğretim metodunu sınıfına taşıması bu evrenin özellikleri kapsamında açıklanabilir.


4. Kariyerde coşkulu büyüme (Enthusiastic and Growing): Öğretmen en yüksek seviyede yeterliliğe sahip

hale gelmiştir. Mesleki gelişim devam etmektedir. Öğretmen mesleğini sevmektedir. Meslektaşlarına yardım etme ve onları mesleki

gelişimleri için yönlendirme, okul kültürü üzerinde olumlu etkiler bırakma isteği , yüksek seviyede mesleki doyum ayrıca bu dönem öğretmeninin özellikleri arasında yer almaktadır.


5. Kariyerde hayal kırıklığı (Career Frustration): Mesleki doyumda azalma Mesleği neden seçtiğini sorgulama Duygusal anlamda tükenme Mevcudu fazla sınıflar, sınırlı kaynaklar, çok

fazla evrak işi, düşük maaş öğretmenlerin bu evrede yaşadıkları hayal kırıklığının altında yatan etkenler olabilir.

Sürekli işini kaybetme tehditleri ve bütçe kesintileri yaşayan erken dönem öğretmenlerinde de hayal kırıklığının görülmesi.


6. Durağan dönem (Stability) : Kariyerini korumaya alma, hiçbir mesleki

gelişim kaydetmeme veya yeniden gelişmeye başlama

Öğretmenin hangi yöne ilerleyeceğini belirlemesinde çevresel faktörlerin önemi

Mesleki gelişim bireysel, çevresel ve örgütsel çeşitli nedenlerden dolayı etkin hale gelebilir.

Öğretmenlerin ihtiyaçlarının çok çeşitli olduğu bilinerek öğretmenler için mesleki gelişim fırsatlarının yaratılması


7. Dinlenme (Career Wind-down): Meslekten ayrılmaya hazırlanma. Memnuniyet verici veya kızgınlık, özlem gibi

karmaşık duygular. Mesleki heyecanın yanısıra ayrılma zamanının

yaklaştığına dair duyguların belirmesi. Kişiye göre evrede geçirilen sürede farklılaşma Okulda yeni bir rol veya yeni bir pozisyon için

öğretmenlik öncesi veya mesleğe giriş aşamalarına geçiş


8. Kariyer sonu (Career Exit): Yaşam evreleri teorisine göre mesleği bıraktıktan

sonra, Kariyerini istemli veya istemsiz olarak değiştirdikten

sonra Çocuk, evlilik gibi ailevi sorumluluklar sebebiyle

mesleği bıraktıktan sonraki zaman dilimini temsil eder.

İdarecilik gibi öğretim merkezli olmayan alternatif pozisyonlar araştırılabilir.

Pek çok kariyer çıkışı mesleki büyüme ve doyum ile sonuçlanırken isteğe bağlı gerçekleşmeyen kariyer çıkışları da kişilerin krizler yaşamalarında sebep olmaktadır.

Fessler ve Christensen (1992) Öğretmen Kariyer Modeli

Öğretmenin mesleki gelişimini durağan, sabit bir yapıdan ziyade esnek ve dinamik yapı içerisinde tanımlar.

Öğretmenin mesleki gelişimini kariyer basamaklarının yanı sıra kişisel ve örgütsel çevreyi de içerisinde barındıran bağımsız bir sistem olarak tanımlar.

Mesleki gelişimini doğrusal bir süreç olarak görmez Öğretmenlerin çevresel etkilere, kişisel ve örgütsel

çevrelerde yaşadıkları etkileşimlere yanıt verebilmeleri için sekiz kariyer evresinde gel gitler yaşandığı varsayılır (Greiman, Walker & Birkenholz, 2005).


İki bileşen kariyer döngüsünün her bir adımını etkilemektedir (Greiman, Walker & Birkenholz, 2005).

1. Kişisel Çevre2. Örgütsel Çevre

Fesler ve Chiristensen (l992:36)


Evlilik HastalıkYasal

sorunlar

DoğumÖlüm Özlem

Dini deneyimle

rMali

kayıplarDeğer

yargıları

Hobiler Seyehat Çocuk yetiştirme

1. Kişisel Çevre (Lynn,2002)


1. Kişisel Çevre Bu değişkenlere bağlı olarak kişi mesleki gelişimini

ertelemek veya dönem ortasında kesmek zorunda kalabilmektedir.

Kariyer geliştirmenin hem kültürel hem de yapısal boyutu içinde yer alan ve Simpson (2003,Akt. Inandı ve arkadaşları,2009) tarafından kadınlara yönelik “rol tuzaklarından” biri olarak tanımlanan “kadınların ilk önceliğinin annelik ve iyi eş olması” gibi toplumsal inançlar, kadınların kariyerlerinde ilerleme sürecini olumsuz etkilemekle beraber kadınların kariyer geliştirme engellerini yeniden üretmekte ve muhafaza etmeye yardımcı olmaktadır.

Yeni Yaklaşımlar ve Araştırmalar İnandı, Özkan ve arkadaşları (2009) ilköğretim okullarında

çalışan 994 öğretmen üzerinde yaptıkları araştırmada kadın öğretmenlerin kariyer geliştirme engelleri üzerinde çalışmışlardır.

Araştırma sonucunda kadın ve erkek öğretmenler, “ ailevi nedenler, toplumsal cinsiyet kalıp yargılar ve yaş, eğitim durumu, cinsiyet ve ekonomik nedenler boyutunda” birbirinden anlamlı derecede farklı düşündükleri ortaya çıkmıştır.

Kadınlar bu boyutlardaki maddelerin kariyerlerini erkek öğretmenlere göre daha fazla engellediğini belirtmişlerdir.

Yaş ve medeni durumun kadınların kariyer geliştirme sürecindeki diğer önemli faktörlerden bazıları olduğunu göstermektedir.


2. Örgütsel Çevre (Lynn,2002)

Yönetim tarzı

Öğrenci sınama yetkileri

Güven ortamıDernekler

Toplumsal

beklentiler

Okuldaki birlik atmosferi

Huberman (1989) Öğretmen KariyerModeli

Huberman (1989,Akt.White,2008), öğretmenlerin kariyer döngülerinde üç evre tanımlamıştır.

1. Çıraklık Evresi2. Orta Kariyer Evresi3. Geç Kariyer Evresi


1. Çıraklık Evresi: Huberman bu evreyi 3 alt evrede açıklamaktadır. Erken Çıraklık Evresinde kariyerinin girişinde olan

yeni mezun öğretmenin kaygısı öğretmenlik yetisiyle ilişkilidir.

Öğretmen bu evrede hayatta kalış mücadelesi vermektedir.

Öğretmenler, öğretim becerisi konusunda öğrenimleri sırasında eğitilmelerine rağmen kendilerini yetersiz görmektedirler (Bakioğlu,1996).

Sınıfta yaptıkları çalışmalarda kontrole sahip değillerdir.


Orta çıraklık evresinde ekstra görevler karşısında ve az sayıda materyal ile nasıl öğretebilirim diye sorgulamaya başlayan öğretmen yeteri kadar çalıştığını ancak öğretmede halen başarılı olamadığını düşünmektedir.

Geç çıraklık evresine gelen öğretmen artık sınıf yönetimi konusundaki sorunların üstesinden gelmiştir ve öğrenciler üzerinde nasıl etki bırakabileceğini düşünerek zamanını ve enerjisini günlük öğretim için metodlar geliştirmek için harcamaktadır (Bakioğlu,1996).


2. Orta Kariyer Evresi: İstikrar, tecrübe ve envanter hazırlama bu evrenin

önemli özelliklerindendir. Deneyimli öğretmen mesleki gelişim ve bilgisine son

derece güvenir, rahattır ve öğretim sürecinin başını ve sonunu önceden kestirebilmektedir.

Öğretim deneyimler yeni yaklaşımlar çerçevesinde planlanan aktivitelerle şekillenir.

Öğrencilerin ilgisine göre öğretim modelleri seçilir, öğrenci değerlendirmesi hem biçimlendirici hem toplam amaçla yapılır.

Değerlendirme teknikleri, öğretim amaçları ile paralel bir şekilde olup değerlendirmenin odak noktasında öğretim hedefleri yer alır (Bakioğlu,1996).


2. Orta Kariyer Evresi:

On yıl ve üzeri deneyime sahip olan öğretmenler geçmiş deneyimlerini ve gelecek yıllardaki planlarını düşünerek kariyerleri üzerinde yansıtma yaparlar.

Bazıları, bir orta kariyer krizi ortasında kalarak, geçmiş deneyimlerindeki hoşnutsuzluklar sebebiyle gelecekte de geçmiş deneyimlerin benzeri veya daha fazla olacağının kaygısını duyarlar.

Bu evrede özellikle erkekler daha fazla öz değerlendirme yapmakta ve 40 yaşından büyük olanlar yönetime kaymaktadırlar (Sikes,1985,Akt.Bakioğlu,1996).


3. Geç Kariyer Evresi (Bakioğlu,1996). : Sakinlik ve ayrılma bu evreyi özetleyen iki ayrı kavramdır. Rahatlık ve bir yandan enerji ve çoşku da kayıp Yaştaki bu uzaklaşma sebebiyle öğrenciler ve

öğretmenler arasındaki iletişim kaybı. Okul içinde ve kariyerde sosyalleşme ve kurumla

özdeşleşme Geleceğe dair pek bir beklenti kalmamıştır . Meslektaşlarına profesyonel yardım sağlama. Öğretmen, sınıf içinde ve dışında, formal ve informal

olarak lider konumdadır(Bakioğlu ve Asyalı,2005). Emeklilik yaklaşırken kendi hayatları üzerinde odaklanma

ve duygusal olarak öğrencilerden uzaklaşmaya başlama

Yeni Yaklaşımlar ve Araştırmalar Çeküç (2008) İstanbul ilinde ortaöğretim kurumlarında

görev yapan öğretmenlerin liderlik yeterliliklerinin, literatür de yer alan ‘’Lider Öğretmen ‘’yeterlilikleri ile bağdaşma durumunun niteliksel olarak incelemiştir.

Araştırmada çoğunluğu 11-15 yıl deneyime sahip olan öğretmenler, mesleğinde en başarılı yıllarının sürekli devam eden bir süreç olduğunu, her geçen yıl kendilerini geliştirdiklerini, ufak hatalarının azaldığını, kendinden daha emin olduğunu, ilk yıllarındaki acemiliklerine güldüğünü, sürekli deneyim kazandığını, bilgisinin arttığını, en başarılı yılının hep gelecek olduğunu ve sürekli her yıl başarılarının arttığını belirtmektedir. Araştırma, öğretmenlerin mesleki kıdemi artıkça başarısının da arttığını göstermektedir.


Huberman kariyer doyumunda 2 faktörden söz etmektedir.

1. Sınıf öğretiminde çeşitlilik arayan öğretmenler veya roller arasındaki değişim yüksek seviyede doyum getirmektedir. 2. Öğretmenin mesleki doyumuna katkı sağlayacak olan öğrencinin öğrenmesinde meydana gelen önemli gelişmelerdir.


Huberman (1993, Akt.,Rodriguez ve McKey, 2010), mesleki gelişimin başlangıç evresinde olmayan öğretmenler için deneyimlerini geliştirmek ve kariyerde doyuma ulaşmalarını sağlayacak 3 hareket tanımlamıştır.

1.Rol değişimi2.Sınıf seviyesindeki deneyimlere dahil olma3.Bilgi ve becerilerini geliştirebilecek farklı aktivitelere katılma

Kariyer Kuramlarına Genel Bakış

Mesleğin giriş aşamasındaki öğretmenlerin öğretmenlik deneyimlerine ilişkin yaşadıkları problemler ve çözümlerine ilişkin yaşadıkları kaygılar

Öğretimin ve öğretmenin daha yansıtan ve ileriye dönük olması yönünde kariyer basamaklarında görülen gelişim

Q & ATeşekkürler!

Celale Esra Arslan, Computer & Instructional Technologies [email protected]

ÖĞRETMENLERİN KARİYER EVRELERİ

Documents

Transcript of ÖĞRETMENLERİN KARİYER EVRELERİ