ΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ - ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ - ΠΑΡΑΠΛΗΡΟΦΟΡΗΣΗ

Μ.Μ.ΕΠληροφόρηση (πλήρως + φέρω) είναι η καταγραφή και συσσώρευση πληροφοριών, η οποία στηρίζεται κυρίως στην απομνημόνευση και δεν προϋποθέτει τόσο ενεργητική στάση του δέκτη απέναντι στα διάφορα μηνύματα. 

Ενημέρωση (εν + ημέρα) σημαίνει ότι ο δέκτης βρίσκεται ουσιαστικά μέσα στα γεγονότα και τις καθημερινές εξελίξεις, αξιοποιεί και αφομοιώνει γόνιμα το πληροφοριακό υλικό που δέχεται, εμβαθύνοντας σ’ αυτό και κατανοώντας το.

Οι όροι «πληροφόρηση» και «ενημέρωση» συχνά χρησιμοποιούνται εναλλα-κτικά, σημασιολογικά συγγενεύουν, αλλά δεν ταυτίζονται.

Παραπληροφόρηση είναι η νοθευμένη, μη αληθινή πληροφόρηση του πολίτη, σε θέματα κοινού ενδιαφέροντος. Δεν πρόκειται για μια απλή αυθόρμητη ενέργεια επικοινωνίας μεταξύ πομπού και δέκτη, αλλά για μια ειδικά σχεδιασμένη μετάδοση μηνύματος, με σκοπό την απόκρυψη, την παραποίηση της αλήθειας και την παραπλάνηση της κοινής γνώμης.

Συνέπειες παραπληροφόρησης.

Οι παραπληροφορημένοι πολίτες

o  βλέπουν τα πράγματα μονοδιάστατα και γίνονται θύματα φανατισμού, χειραγώγησης και αποπροσανατολισμού.

o Περιορίζεται, η κριτική σκέψη και δεν είναι σε θέση να αμφι-βάλλουν γόνιμα ή ν’ αμφισβητούν.

o δεν είναι σε θέση να ασκήσουν αποτελεσματικό έλεγχο στους ηγέτες άρα και να συνειδητοποιήσουν τις όποιες ατασθαλίες ή παραβιάσεις αυτών.

o είναι πολίτες-θύματα του λαϊκισμού και της δημαγωγίας, πολί-τες χωρίς ουσιαστική πολιτική γνώση, που μπορεί να γίνουν

1

άθυρμα στα χέρια επιτήδειων πολιτικών που προωθούν τον τυφλό κομματισμό σε βάρος τους.

o Μπορεί να υποδουλωθούν ακόμη και σε ρατσιστικές αντιλήψεις, να γίνουν θύματα του ρατσισμού και της όποιας προπαγάνδας, να οδηγηθούν σε συγκρούσεις ακόμη και σε πολέμους, εφόσον δε γνωρίζουν την αλήθεια και παρασύρονται.

 Όταν σε μια κοινωνία ευδοκιμεί η παραπληροφόρηση, η κοινή γνώμη αποπροσανατολίζεται, η δημοκρατία ναρκοθετείται και περιορίζονται ο σεβασμός προς το συνάνθρωπο και η πνευματική ελευθερία των πολιτών.

2

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ

Δημοσιογραφική δεοντολογία είναι το σύνολο των κανόνων που ρυθμίζουν τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να συμπεριφέρεται ένας δημοσιογράφος καθώς και οι μέθοδοι που επιτρέπονται κατά την άσκηση του επαγγελματικού του καθήκοντος.

Προϋποθέτει:

o  ευαισθησία και ενεργό συμμετοχή για την ανάδειξη και επίλυση των κοινωνικών προβλημάτων

o  σεβασμό στους θεσμούς και στις αξίες και προώθηση συλλογικών προτύπων

o  υπεύθυνη άσκηση των επαγγελματικών καθηκόντων - υπεράσπιση της Αλήθειας, της Δικαιοσύνης, της Δημοκρατίας, της Ελευθερίας

o αντικειμενικό έλεγχο και τεκμηριωμένη κριτική στην πολιτική εξουσία-αποκάλυψη της αδικίας, της παρανομίας και κάθε μορφής κοινωνικής σήψης αλλά και αποφυγή διόγκωσης των κοινωνικών προβλημάτων

o  προβολή ειδήσεων με παρρησία της γνώμης, έναντι οποιουδήποτε προσωπικού κόστους- απόρριψη μεθόδων που διχάζουν και φανατίζουν το λαό

o  στηλίτευση της παραπληροφόρησης- αποκάλυψη φαινομένων δημαγωγίας και κάθε μορφής λαϊκισμού.

o  συναίσθηση του παιδαγωγικού τους ρόλου, λόγω της δύναμης των ΜΜΕ στην κοινωνία

o Σεβασμό της ιδιωτικής ζωής και της αξιοπρέπειας του ανθρώπου-διακριτικότητα- αποκαλύψεις θεμάτων που αφορούν το δημόσιο συμφέρον κι όχι την προσωπική ζωή-αποφυγή αποπροσανατολισμού, σκανδαλοθηρίας, λασπολογίας, σπίλωσης της προσωπικής ζωής. δυσφήμισης, ρυπαρογραφίας (κίτρινος Τύπος ), προκειμένου να αυξηθεί η

3

ακροαματικότητα / θεαματικότητα-σεβασμός του απόρρητου της ιδιωτικής ζωής επώνυμων και ανώνυμων (συνταγματικά

Εφαρμογή του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας

Οι δημοσιογράφοι:

o να αντιληφθούν ότι την ευθύνη για την εφαρμογή του Κ.Δ.Δ. έχουν οι ίδιοι,

o  να πιστεύουν σ΄ αυτό που κάνουν, να σέβονται τη δουλειά τους, να εμπεδώσουν ότι η ποιότητα και η εγκυρότητα της ενημέρωσης είναι καθήκον αλλά και συμφέρον τους.

Το ΕΣΡ:

o να συντάξει και να δημοσιοποιήσει τους βασικούς άξονες του κώδικα δημοσιογραφικής δεοντολογίας

o  να εντείνει την εποπτεία της ραδιοτηλεοπτικής αγοράς στην Κοινωνία της Πληροφορίας και να εφαρμόζει άμεσα τις όποιες ποινές.

Οι επιχειρήσεις ενημέρωσης

o  να αναλάβουν τις ευθύνες τους απέναντι στην κοινή γνώμη

o να μην αντιμετωπίζουν τους δημοσιογράφους ως αναλώσιμο είδος μερικών χρήσεων και να μην εκμεταλλεύονται την ανεργία των νέων που θέλουν να ασχοληθούν με το δημοσιογραφικό επάγγελμα.

Η πολιτεία

o να μεριμνήσει για τη διασφάλιση των εργασιακών σχέσεων των δημοσιογράφων, να  επιβάλει αυστηρές κυρώσεις, όταν παραβιάζονται βασικές αρχές της ελευθερίας των πολιτών και τα ατομικά τους δικαιώματα

o να πάρει   μέτρα   για   την   καταπολέμηση   των   διαπλεκόμενων συμφερόντων (αλληλεξαρτώμενα συμφέροντα μεταξύ πολιτικών και επιχειρηματιών του χώρου των ΜΜΕ)

o να επιδιώξει τη πολυφωνία και την ελεύθερη έκφραση και να απελευθερώσει και αναδιαρθρώσει τους μηχανισμούς ελέγχου της αγοράς.

Οι πολίτες να αποκτήσουν

4

o ενδιαφέρον για ουσιαστική ενημέρωση,

o πολιτική συνείδηση, κριτική σκέψη .

ΔΕΛΤΙΟ ΕΙΔΗΣΕΩΝΑρνητικά χαρακτηριστικά

o μεγάλη η διάρκεια με πολλά μάλιστα ανούσια θέματα (απομάκρυνση του κόσμου από τα σοβαρά ζητήματα).

o πολλές διαφημίσεις.

o θέματα που «πουλάνε» (σκανδαλοθηρία, εμπορευματοποίηση ανθρώπινου πόνου, δραματοποίηση των γεγονότων βίας , παρουσίαση του εγκλήματος με ωμό τρόπο) για λόγους εντυπωσιασμού και τηλεθέασης. Θυμίζουν τα γνωστά τηλεριάλιτι που κάθε άλλο παρά τιμούν το δέκτη, την αισθητική και την παιδεία του.

o Το ασταμάτητο κυνήγι της είδησης (ειδησεοθηρία), με στόχο την αποκλειστικότητα ή την πρωτιά, οδηγεί σε υπερπληροφόρηση των πολιτών, στον καταιγισμό τους με μηνύματα ανούσια, δευτερεύουσας σημασίας.

o Οι ειδήσεις δεν ελέγχονται επαρκώς ή παραμένουν ανεξακρίβωτες, με αποτέλεσμα σε αρκετές περιπτώσεις ο πολίτης να παραπληροφορείται.

o Στα κρατικά κανάλια (αλλά και στα ιδιωτικά) δίνεται το ειδησεογραφικό δελτίο με στίγμα υπέρ του κυβερνώντος ή άλλου κόμματος, ενώ το δελτίο ειδήσεων πρέπει να είναι αντικειμενικό και ακομμάτιστο.

o παρατηρείται συχνά το φαινόμενο της διαπλοκής της είδησης με το σχόλιο.

o  Το φαινόμενο των «παραθύρων», προσβάλλει συχνά την ίδια τη διαδικασία του υγιούς διαλόγου (συγκρούσεις και διαξιφισμοί που μπορεί να καταλήγουν και σε ύβρεις).

5

Μ.Μ.Ε

Μέσα Μαζικής Ενημέρωσης είναι τα μέσα διακινήσεως ιδεών και πληροφόρησης σε ευρύτατο κοινό. Πρόκειται για τα έντυπα, ραδιοτηλεοπτικά και ηλεκτρονικά μέσα που αξιοποιούνται για τη μετάδοση πληροφοριών με σκοπό την ενημέρωση του κοινού(οι εφημερίδες, τα περιοδικά, το ραδιόφωνο, η τηλεόραση, το διαδίκτυο κ.ά.)Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης χαρακτηρίζονται και ως μέσα μαζικής επικοινωνίας, αφού η παροχή ενημέρωσης δεν είναι η μόνη λειτουργία τους αλλά και γγια να τονιστεί η αμφίδρομη διάσταση της επικοινωνίας που ενισχύεται όλο και περισσότερο χάρη στις δυνατότητες αλληλεπίδρασης που παρέχουν οι τεχνολογικές δυνατότητες των σύγχρονων μέσων, όπως είναι το διαδίκτυο.

Ωφέλειες των Μ.Μ.Ε.Όταν η πληροφόρηση είναι απροκατάληπτη και πολύπλευρη, τα ΜΜΕ

o Ενημερώνουν το σύγχρονο άνθρωπο γρήγορα για ό,τι γίνεται και στην πιο απομακρυσμένη περιοχή του κόσμου.

o Μεταβιβάζουν απευθείας στο ακροατήριό τους (οπτικά - ακουστικά) διάφορα μηνύματα. Η πληροφόρηση είναι άμεση. Εκμηδενίζουν τις χιλιομετρικές αποστάσεις. Ενημερώνουν γύρω από γεγονότα και εξελίξεις τοπικού, εθνικού, παγκόσμιου χαρακτήρα.

o Παρέχουν γνώσεις εγκυκλοπαιδικού χαρακτήρα ή γνώσεις πάνω σε ένα συγκεκριμένο επιστημονικό τομέα, εκλαϊκευμένες.

o Φέρνουν τους ανθρώπους σε επαφή με ήθη, έθιμα και παραδόσεις άλλων λαών. Με αυτό τον τρόπο διαδίδεται ο πολιτισμός κάθε χώρας και το πνευματικό επίπεδο των λαών αναβαθμίζεται.

o Βοηθούν τους ανθρώπους να απολαύσουν όλα τα υλικά και πνευματικά επιτεύγματα του σύγχρονου πολιτισμού.

o Ενημερώνουν, μορφώνουν, ψυχαγωγούν, προβληματίζουν ειδικά τους νέους και τους βοηθούν στην ομαλή κοινωνικοποίησή τους.

o Με τη διαφήμιση υποβοηθούν την ανάπτυξη της οικονομίας.

6

Λανθασμένα κριτήρια ιεράρχησης των ειδήσεων στα Μ.Μ.Ε

o η μεγαλύτερη δυνατή τηλεθέαση.

o η εξυπηρέτηση οικονομικών συμφερόντων (εμπορευματο-ποίηση των ΜΜΕ) αλλά και πολιτικών σκοπιμοτήτων.

o  Η προσωπική ζωή ή η επαγγελματική δράση εμπορικών καθαρά καλλιτεχνών, τα σχόλια και τα κουτσομπολιά γι’ αυτούς, καθώς και τα θέματα μόδας

o διαφημίσεις (εμπορευματοποίηση του ίδιου του δελτίου ειδήσεων).

o γεγονότα βίας με ωμό τρόπο.

o δακρύβρεχτες ανθρώπινες ιστορίες που συγκινούν τους δέκτες προκαλώντας τον οίκτο τους.

Αίτια μη σωστής λειτουργίας των Μ.Μ.Ε.Από τον πομπό

o Ανταγωνισμός μεταξύ των ΜΜΕ που συχνά γίνεται αθέμιτος. (Ειδησεοθηρία – στόχος η πρωτιά στην προβολή της είδησης.)

o  Προσωπικές φιλοδοξίες των δημοσιογράφων, φανατισμός κ.λπ.

o Κρίση αξιών, ηθική χαλάρωση,

o Ύπουλοι μηχανισμοί π.χ. ωραιοποίηση, πλύση εγκεφάλου, εικόνα, ήχος, κίνηση, κινδυνολογία, μεγάλα γράμματα κ.λπ. που χρησιμοποιούν τα ΜΜΕ και παρασύρουν τους δέκτες.

o Εξυπηρέτηση πολιτικών σκοπιμοτήτων (ιδεολογική εξάρτηση των ΜΜΕ). Τα ΜΜΕ γίνονται τα ίδια ιδεολογία αντί να είναι κανάλια ιδεολογιών. Παραπληροφορούν, προπαγανδίζουν κ.λπ.

o Προώθηση οικονομικών συμφερόντων: Τα ΜΜΕ έχουν μετατραπεί σε κερδοσκοπικές επιχειρήσεις και θυσιάζουν στο όνομα του κέρδους την ποιότητα της πληροφόρησης.

7

Από το δέκτη

Πνευματικός Τομέας

o  Τα ΜΜΕ, εξυπηρετώντας σκοπιμότητες μετατρέπονται συχνά σε φορείς παραπληροφόρησης και προπαγάνδας, οδηγούν τους δέκτες στην ετεροκατεύθυνση και τον αποπροσανατολισμό, στερώντας τους τη δυνατότητα να εμβαθύνουν στα πράγματα γνωρίζοντας την αλήθεια.

o Με τον καταιγισμό των πραγμάτων που προβάλλουν οδηγούν τους δέκτες σε πνευματική σύγχυση ή σε πλήρη παθητικότητα

o οδηγούν στη μαζοποίηση και τη χειραγώγηση, ώστε αυτοί να εξυπηρετούν τις σκοπιμότητες των ολίγων που ελέγχουν τα ΜΜΕ και τελικά να χάνουν την πνευματική τους ελευθερία.

Ηθικός – Ψυχολογικός Τομέας

o  Τα ΜΜΕ προβάλλουν ως ύψιστη αξία το χρήμα και τον καταναλωτισμό. απομακρύνοντας τους δέκτες απ’ τις υψηλές ηθικές αξίες.

o Οι νέοι δέχονται αρνητικά πρότυπα ως προς την εκμετάλλευση του ελεύθερου χρόνου τους και έτσι οδηγούνται στην ανούσια διασκέδαση, εμπορευματοποιημένη διασκέδαση

Κοινωνικοπολιτικός Τομέας

o Η δημοκρατία υπονομεύεται όταν τα ΜΜΕ λειτουργούν ως κερδοσκοπικές επιχειρήσεις ή υπηρετούν κόμματα.

o  Οι πολίτες δέχονται μονοδιάστατη πληροφόρηση που τους οδηγεί στον κομματικό παρωπιδισμό, την απολυτότητα και το φανατισμό. Δεν είναι λοιπόν νηφάλιοι κι ελεύθεροι πνευματικά, ώστε να προβούν σε υπεύθυνες πολιτικές επιλογές

o  Πολύ συχνά, τέλος, προβάλλουν πρότυπα βίας , ηρωoποιούν αντικοινωνικούς τύπους.

Πολιτιστικός Τομέας

o αποτελούν δίαυλο πολιτιστικής διείσδυσης των ανεπτυγμένων χωρών στις αναπτυσσόμενες, διοχετεύοντας τη γλώσσα τους, τις

8

αξίες τους, τα προϊόντα τους. Μ’ αυτό τον τρόπο ενισχύεται η ξενομανία και απειλείται η πολιτιστική και εθνική τους ταυτότητα.

o Στρέφουν τους ανθρώπους στο καταναλωτικό πνεύμα και τον υλικό ευδαιμονισμό, οπότε τους απομακρύνουν από αξίες

o Συνθηματολογία και αρκτικόλεξα των διαφημίσεων οδηγούν στην κωδικοποιημένη έκφραση.

o Χρησιμοποιούνται ακόμα βαρύγδουπες και στομφώδεις εκφράσεις.

o  Καταιγίζουν με μηνύματα και μετατρέπουν τους πολίτες σε θύματα προπαγάνδας, τους μαζοποιούν, τους ετεροκατευθύνουν και συρρικνώνουν τη σκέψη τους.

o Αποξενώνουν τους ανθρώπους – περιορίζουν το διάλογο στην τηλεόραση.

Αρνητικά των Μ.Μ.Ε.

o Καταργούν τη συζήτηση και την επικοινωνία μέσα στο σπίτι και αποξενώνουν τα μέλη της οικογένειας μεταξύ τους.

o Μονοπωλούν τον ελεύθερο χρόνο των ανθρώπων και περιορίζουν τις κοινωνικές επαφές.

o Βομβαρδίζουν το σύγχρονο άνθρωπο με πράξεις βίας και εγκληματικότητας.

o Εθίζουν στην επιθυμία υλικών αγαθών και διαμορφώνουν καταναλωτικές τάσεις.

o Το παιδί γίνεται παθητικός και ανυπεράσπιστος δέκτης μηνυμάτων της τηλεόρασης. Αχρηστεύεται η φαντασία του. Αν οι γονείς του ικανοποιούν τις επιθυμίες, που δημιουργεί η τηλεόραση, είναι ευχαριστημένο, ενώ, αν δεν τις ικανοποιούν γίνεται νευρικό, ανικανοποίητο και αντικοινωνικό.

o Εκδηλώνεται μέσα από τα Μ.Μ.Ε. ένας οξύτατος και αθέμιτος ανταγωνισμός και μια εμπορευματοποίηση που διαστρεβλώνει την αλήθεια.

o Διαστρεβλώνουν την κοινωνική πραγματικότηταo Προβάλλουν πρότυπα, ιδέες, πρόσωπα, κόμματα και καταβάλλουν

προσπάθεια να τροποποιήσουν την κοινή γνώμη. Κάνουν προπαγάνδα και παραπληροφορούν το κοινό.

9

o Οδηγούν στην τυποποίηση, μαζοποίηση και ομοιομορφία της ζωής.(συμπεριφορά, ενδυμασία, κατοικία, διασκέδαση, αντιλήψεις κ.λ.π)

Προϋποθέσεις σωστής λειτουργίας Μ.Μ.Ε

Από τον πομπόo  Να διαθέτει και γενικότερη παιδεία και ειδική γνώση σε σχέση

με το αντικείμενο για το οποίο ενημερώνει έγκαιρα και έγκυρα, γιατί οι εξελίξεις είναι ραγδαίες.

o  Να διακρίνει την είδηση από το σχόλιο και να μην οδηγείται στην απεραντολογία και την ανούσια φλυαρία.

o Να δίνει έμφαση και προτεραιότητα στα σοβαρά ζητήματα και να τεκμηριώνει τις απόψεις του με τα κατάλληλα επιχειρήματα.

o  Να σέβεται τη νοημοσύνη, την αισθητική και την προσωπικότητα του δέκτη.

o  Να μην οδηγείται στην σκανδαλοθηρία και να σέβεται την προσωπική ζωή των ατόμων.

o  Να είναι απαλλαγμένος από φανατισμό, σκοπιμότητες και εμπάθειες-προκαταλήψεις.

o  Να τηρεί τον κώδικα επαγγελματικής δεοντολογίας. Να είναι άνθρωπος με ήθος, υψηλό αίσθημα ευθύνης και συναίσθηση πως επιτελεί λειτούργημα ως πνευματικός ανθρώπος που δρα δια-φωτιστικά για το κοινωνικό σύνολο.

o Να έχει αγάπη για το επάγγελμα, να υπηρετεί την ελεύθερη έκφραση, τη δημοκρατία και το διάλογο.

Από το δέκτηo  Να κρίνει και ν’ αξιολογεί τα μηνύματα, να βρίσκεται δηλαδή

σε διαρκή επαγρύπνηση και να ενημερώνεται από πολλές πηγές, ώστε να έχει διασταυρωμένη πληροφόρηση.

o Να διαθέτει ο καθένας κοινωνικοπολιτική συνείδηση, ώστε να συμμετέχει στα κοινά διαμορφώνοντας άποψη, για να μη μετατρέπεται σε τυφλό αποδέκτη μηνυμάτων.

10

Από την πολιτεία o  Υγιής δημοκρατία.

o  Ελεύθερη διακίνηση ιδεών.

ΜΜΕ και Δημοκρατίαo Εκφράζονται τα προγράμματα των πολιτικών κόμματων και οι

κάθε είδους ιδεολογίες, προβάλλονται οι διεκδικήσεις (οικονομι-κές, κοινωνικές κ.α.) των διαφόρων κοινωνικών στρωμάτων, ελέγχονται και κρίνονται οι ενέργειες των αρχόντων.

o Στέλνονται αδιάκοπα, μέσα από τις σελίδες, κυρίως των εντύπων μέσων μαζικής ενημέρωσης, μηνύματα και από τον πολίτη προς την πολιτεία και τα όργανα της και από την πολιτεία προς τον πολίτη.

o  Με βάση την ακριβή, πλήρη και έγκυρη πολιτική ενημέρωση, ο πολίτης μπορεί πιο σωστά να επιλέξει τα όργανα που θα διαμορφώσουν τη μοίρα του και η πολιτεία να χαράξει την πολιτική που ανταποκρίνεται στις λαϊκές ανάγκες.

o  Ο λαός από κατευθυνόμενη μάζα, αναδεικνύεται σε δυναμικό σύνολο από ενήμερους πολίτες που συμμετέχει στα κοινά κι επηρεάζει αποφασιστικά τις πολιτικές εξελίξεις.

o Ευνοείται ο διάλογος ανάμεσα στον άρχοντα και τον αρχόμενο.

Τα ΜΜΕ μπορεί να συντελέσουν στη κατάλυση του δημοκρατικού πολιτεύματος όταν:

o  Δεν έχουν συναίσθηση του χρέους του και παρεκκλίνουν από την αλήθεια.

o Κατευθύνονται από μια συγκεκριμένη πολιτική παράταξη, είναι δηλαδή πολιτικά εξαρτημένα.

o  Λειτουργούν κάτω από καθεστώς ανάγκης, απειλής, βίας και πολιτικής σκοπιμότητας.

11

o  Αποπροσανατολίζουν το λαό με προπαγάνδα και δημαγωγία, φανατίζει, προκαλώντας κοινωνικές αναταραχές και δυναμιτίζοντας το ήπιο πολιτικό κλίμα.

o Είναι α-πολιτικά, με περιεχόμενο δηλαδή που δε θίγει τις αδικίες και τα σφάλματα των αρχών και δεν αποκαλύπτει τις αυθαιρεσίες τους.

Ο ΤΥΠΟΣ ΩΣ ΤΕΤΑΡΤΗ ΕΞΟΥΣΙΑ

Μετά τη Νομοθετική, Δικαιοσύνη, Εκτελεστική εξουσία – ο Τύπος αποτελεί το βασικότερο παράγοντα για τη σύσταση του δημοκρατικού πολιτεύματος, την περιφρούρηση της κοινής βούλησης και έκφρασης , αφού

o Διαμορφώνει την κοινή γνώμη, τη στάση των ατόμων για τα γεγονότα της κοινωνικής πραγματικότητας.

o Ελέγχει την εξουσία.o Αντιστέκεται σε πολιτικές αποφάσεις που αποπροσανατολίζουν το

λαό ή υποθάλπουν τα συμφέροντά του.o Ερεθίζει το ενδιαφέρον για τα κοινά και την πολιτική ζωή.

Προτρέπει στην ενεργό συμμετοχή. Διαμορφώνει πολιτική συνείδηση.

o Γενικότερα, συμβάλλει στο χαρακτήρα της πολιτικής ζωής, ελέγχει τους ιθύνοντες, καταλύει πολιτικές «αυθεντίες».

ΚΙΤΡΙΝΟΣ ΤΥΠΟΣΈτσι χαρακτηρίζονται έντυπα και εφημερίδες που επιδιώκουν την

εξυπηρέτηση σκοπιμοτήτων και την εσκεμμένη προπαγάνδα ιδεών και προσώπων. Ξεφεύγουν από τα πλαίσια της αντικειμενικής πληροφόρησης και παρουσιάζουν σκάνδαλα, βία, ερωτικές σκηνές, διογκωμένες ειδήσεις προσπαθώντας να αυξήσουν την κυκλοφορία τους.

Πιο συγκεκριμένα μιλούμε για «κιτρινισμό», όταν ο τύπος:

o Διαστρεβλώνει την αλήθεια, μεγιστοποιεί καταστάσεις και γεγονότα ή τα αποκρύπτει.

o Δυσφημεί συκοφαντικά, χωρίς να λαμβάνει υπόψη του τους κανόνες της δημοσιογραφικής δεοντολογίας.      

12

 

Η ΜΕΓΑΛΗ ΔΥΝΑΜΗ ΤΗΣ ΜΙΚΡΗΣ ΟΘΟΝΗΣ(Θαν. Γιαλκέτση, από τον ημερήσιο Τύπο.)

   Αυτήν την περίοδο τα διάφορα κανάλια της ιδιωτικής τηλεόρασης διαφημίζουν τα νέα τους προγράμματα. Παρατηρούμε ωστόσο, ότι ο ανταγωνισμός, ο οποίος υποτίθεται ότι θα έπρεπε να συμβάλλει στη δημιουργία καλύτερων προϊόντων και στον πλουραλισμό των επιλογών, οδηγεί αντίθετα σε μια διαρκή πτώση των ποιοτήτων και σε μια όλο και μεγαλύτερη ομοιομορφία.   Οι υπεύθυνοι για τα τηλεοπτικά προγράμματα υποστηρίζουν συνήθως ότι η τηλεόραση δεν είναι παρά ένας καθρέπτης της κοινωνίας μας. Πρόκειται βέβαια για ένα βολικό άλλοθι, που τους χρησιμεύει για να δικαιολογούν τις-συχνά απαράδεκτες- επιλογές τους. Οφείλουμε όμως, να αναγνωρίσουμε ότι όλοι εμείς που ασκούμε κριτική στην κακή ποιότητα των τηλεοπτικών προγραμμάτων θα ήμασταν πιο αξιόπιστοι, αν δεν επιβραβεύουμε ως θεατές αυτό που στιγματίζουμε με το δημόσιο λόγο μας. Εκτός από τη δική μας ευθύνη, υπάρχει ωστόσο και η τάση αυτών που αποφασίζουν για τα τηλεοπτικά προγράμματα να θεωρούν το κοινό περισσότερο απαίδευτο και πιο επιρρεπές στον εκχυδαϊσμό από όσο είναιστην πραγματικότητα.   Υπάρχει βέβαια πάντα η δυνατότητα να κλείνουμε την τηλεόραση που μας προσφέρει χαμηλής ποιότητας προγράμματα. Μπορούμε να υιοθετήσουμε μια κριτική ή ειρωνική στάση απέναντι στο τηλεοπτικό μέσο, χωρίς κατ’ ανάγκη να το δαιμονοποιούμε. Αν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την τηλεόραση στη ζωή του, έχει και αυτός μερίδιο ευθύνης για την απώλεια της αυτονομίας του.   Το πεδίο στο οποίο οι κριτικές αντιστάσεις είναι εκ των πραγμάτων ελάχιστες ή ανύπαρκτες και επομένως εκδηλώνεται ακόμα πιο αρνητικά η ικανότητα της τηλεόρασης να εισβάλλει παντού, είναι κυρίως εκείνο της παιδικής ηλικίας.

13

   Πριν από μερικά χρόνια, σε ένα δημοτικό σχολείο στο Τορίνο, μια δασκάλα ζήτησε από τους μικρούς μαθητές της να μη δουν τηλεόραση για μια βδομάδα και έπειτα να καταγράψουν και να σχολιάσουν στο ημερολόγιό τους αυτήν την εμπειρία. Τα παιδιά περιέγραψαν αυτές τις επτά ημέρες σαν μια σκληρή και βασανιστική δοκιμασία. Ένιωθαν λυπημένα σα να τους είχε αφαιρεθεί το αγαπημένο τους παιχνίδι. Δεν ήξεραν τι να κάνουν στον ελεύθερο χρόνο τους, σαν να είχαν χάσει τον επιστήθιο φίλο τους, που τους συντρόφευε στις καθημερινές τους δραστηριότητες. Προφανώς είναι ανησυχητικό το γεγονός ότι η τηλεόραση είχε αφαιρέσει από τα παιδιά την αναρχική ελευθερία της φαντασίας και που συνοδεύει την παιδική νεότητα   Η τηλεόραση, επομένως, δεν είναι απλώς ένα ουδέτερο τεχνικό εργαλείο που αναπαριστά τον κόσμο ή «καθρεφτίζει» την κοινωνία, αλλά είναι ένα πανίσχυρο μέσο που επηρεάζει και συχνά διαμορφώνει την κρίση μας για τον κόσμο. Γι’ αυτό και το χρέος όσων διαχειρίζονται μια τέτοια δύναμη είναι να αναλογίζονται αυτοκριτικά την ηθική, πνευματική και πολιτική τους ευθύνη και να μην υποτάσσουν την εργασία τους αποκλειστικά σε εμπορικές σκοπιμότητες.

Α. Να γράψετε την περίληψη του κειμένου σε 100-120 λέξεις.

Β. 1 Να γράψετε ένα δικό σας τίτλο για το κείμενο με σχόλιο και έναν χωρίς σχόλιο2 Με ποιο τρόπο αναπτύσσεται η 2η και 5η παράγραφος ;3 «Αν κάποιος δεν έχει τίποτε άλλο εκτός από την τηλεόραση στη ζωή του, έχει και αυτός ένα μερίδιο ευθύνης για την απώλεια της αυτονομίας του»: Να αναπτύξετε το νόημα της φράσης σε μια παράγραφο 80-100 λέξεις4 Να βρείτε τα αντώνυμα των παρακάτω λέξεων : ιδιωτικής, ομοιομορφία, αξιόπιστοι, επιβραβεύουμε, απαίδευτο, αφαιρεθεί.5 Να σχηματίσετε προτάσεις με τις παρακάτω λέξεις: πλουραλισμός, άλλοθι, στιγματίσουμε, αυτονομία, επιστήθιος, σκοπιμότητες.6 Τί δηλώνουν η κάθε μια από τις παρακάτω λέξεις του κειμένου που συμβάλλουν στη συνοχή του κειμένου ; ωστόσο (1η παρ), βέβαια(2η), αν (3η)

Γ. Πολλοί είναι οι επικριτές της τηλεόρασης όσον αφορά το ρόλο της στην ανάπτυξη της προσωπικότητας των παιδιών. Υπάρχουν, όμως και αρκετοί, που χωρίς να παραβλέπουν τους κινδύνους, υποστηρίζουν πως το σύγχρονο αυτό μέσο μπορεί να αποδειχθεί χρήσιμο όργανο αγωγής

14

των νέων. Εσείς, σε άρθρο 500 περίπου λέξεων, που θα δημοσιευτεί στην εφημερίδα του σχολείου σας, καλείστε να αποδείξετε με επιχειρήματα και τις δύο αυτές θέσεις. 

15

Μέιβης Μότσκα - Ιανουάριος 2006Κατά τη διάρκεια των χριστουγεννιάτικων διακοπών μου, διάβαζα μια αθηναϊκή εφημερίδα και το μάτι μου έπεσε πάνω σε μια χαριτωμένη γελοιογραφία που η λεζάντα έγραφε: «Όχι στα ναρκωτικά, ναι στην TV μαστουρώνεις καλύτερα».Όταν τη διάβασα γέλασα, το θεώρησα αστείο. Όμως όσο κι αν ακούγεται παράξενο η τηλεόραση είναι σε θέση να δημιουργήσει σχέσεις εξάρτησης το ίδιο δραστικές όσο και μια τοξική ουσία. Γιατί το να παρακολουθήσεις μόνο μια ενδιαφέρουσα σειρά και κατόπιν να κλείσεις την τηλεόραση είναι όπως λέει ο αδελφός μου σα να θέλεις να φας μόνο μια τηγανητή πατάτα!Παιδιά από πέντε ετών έως ηλικιωμένοι ογδόντα πέντε είναι «κολλημένοι» σε καθημερινή βάση μπροστά στη μικρή οθόνη. Υπολογίστηκε από έρευνα που έγινε ότι στις ΗΠΑ ένα παιδί που τελειώνει το Λύκειο έχει περάσει περισσότερες από 15.000 ώρες μπροστά στο «χαζοκούτι»! Βέβαια για ένα άτομο περασμένης ηλικίας μπορούμε να πούμε πως οι συνέπειες είναι σχετικά μικρές και λιγότερο ανησυχητικές. Λόγω του ότι το άτομο αυτό έχει ήδη διαμορφώσει το χαρακτήρα του. Τι να πούμε όμως για ένα παιδί, ένα έφηβο, ή ακόμα και για ένα ανώριμο άτομο; Εκεί σηκώνουμε τα χέρια μας ψηλά!Πρόκειται σαφώς για μεγάλη και ανεπανόρθωτη βλάβη ανάλογη του εθισμού. Όπως η φυσική τροφή μπαίνει στο σώμα μας και ωφελεί τα διάφορα όργανα του (η κατανάλωση γαλακτοκομικών προϊόντων συντελεί στην ανάπτυξη των οστών, η κατανάλωση φρούτων αυξάνει την ανοσοποιητική ικανότητα του οργανισμού κλπ), έτσι και η πνευματική τροφή συντηρεί και δραστηριοποιεί το «δέκτη» δηλαδή το συνειδητό και το υποσυνείδητο  του ανθρώπου. Ό,τι βλέπουμε, ακούμε, αντιλαμβανόμαστε με τις αισθήσεις μας, καταγράφεται αναλύεται και αναπαράγεται ασυνείδητα πολλές φορές όταν αντιδράμε σε ανύποπτο χρόνο σε κάποιο εξωτερικό ερέθισμα. Εξαιτίας αυτής της διεργασίας αισθανόμαστε κατά περίσταση, ήρεμοι, επιθετικοί ή χαρούμενοι. Μέσω αυτής της διεργασίας ρυθμίζονται οι σχέσεις μας με τους φίλους τους γονείς και τους δασκάλους μας.Ένα παιδί στις ΗΠΑ παρακολουθεί 18.000 δολοφονίες από την τηλεόραση στη διάρκεια της σχολικής του ζωής. Το παιδί αυτό όταν μεγαλώσει είναι πιθανό να γίνει δολοφόνος γιατί οι τηλεόραση συντηρεί και συντηρείται από την εγκληματικότητα, τη διαδίδει, την αναπαράγει και   ίσως την κάνει και τρόπο ζωής για κάποιους ανθρώπους.Τελικό συμπέρασμα είναι ότι όταν σε μια κοινωνία η κυριότερη απασχόληση των νέων είναι η τηλεόραση με ποια λογική ελπίζουμε σε μια καλύτερη κοινωνία με λιγότερη εγκληματικότητα; Πότε άραγε η τηλεόραση από κατάρα θα γίνει ευλογία; Μάλλον όταν τα προγράμματα

16

αποκτήσουν κυρίως παιδαγωγικό / επιμορφωτικό και ψυχαγωγικό χαρακτήρα. Μέχρι να γίνει αυτό κλείστε την τηλεόραση. Υπάρχουν τόσα καλά βιβλία να διαβάσουμε. Το ξέρω ότι είναι πολύ δύσκολο να απομακρυνθούμε από την τηλεόραση, όμως ας κάνουμε μια προσπάθεια. Πιστεύω ότι θα υπάρξουν πολλαπλά οφέλη από μια τέτοια απόπειρα «απεξάρτησης».  

17

ΔΗΜΟΣΙΟΓΡΑΦΙΚΗ ΔΕΟΝΤΟΛΟΓΙΑ(διασκευή άρθρου του Γεωργίου Κουμάντου από τον ημερήσιο τύπο)

 Η επιδίωξη ή, έστω, η διακήρυξη της αντικειμενικότητας κατέχει πάντα μια καίρια θέση στη δημοσιογραφική δεοντολογία. Αναγράφεται σε όλους του Κώδικες Δεοντολογίας, συχνά στις προγραμματικές επαγγελίες, καμιά φορά και στις προμετωπίδες των εφημερίδων. Η βαρύνουσα σημασία που της αποδίδεται υπογραμμίζεται με την αντιδιαστολή ανάμεσα στην αντικειμενικότητα της ειδησεογραφίας και στον επιτρεπόμενο υποκειμενικό χρωματισμό της αρθρογραφίας. Και, βέβαια, υποτίθεται ότι αφορά όλα τα Μέσα Μαζικής Επικοινωνίας, έντυπα, ραδιόφωνο, τηλεόραση, τώρα και ιστοσελίδες του Διαδικτύου. Παντού, τα γεγονότα υποτίθεται ότι εμφανίζονται όπως πραγματικά είναι χωρίς στρεβλώσεις, ανακριβείς προσθήκες ή σκόπιμες παραλείψεις.  Η εικόνα είναι ειδυλλιακή αλλά εξωπραγματική. Γιατί παραγνωρίζει τη σημασία της παρουσίασης του γεγονότος: το ίδιο γεγονός, χωρίς καμία αλλοίωση, έχει διαφορετική επίπτωση στη λεγόμενη κοινή γνώμη, ανάλογα με το πώς θα παρουσιασθεί. Άλλη σημασία αποκτά το γεγονός που παρουσιάζεται στην πρώτη σελίδα (ή στην αρχή της ροής των ειδήσεων) κι άλλη αυτό που πνίγεται σε κάποια εσωτερική σελίδα (ή ανάμεσα σε άλλες ειδήσεις), άλλη το γεγονός που θεωρείται άξιο να υπογραμμισθεί με πολύ χώρο ή χρόνο κι άλλη εκείνο που κάπου αναφέρεται παρενθετικά και συνοπτικά. Ακόμα, το μέγεθος των τυπογραφικών στοιχείων ή ο τίτλος, ο τόνος της φωνής του εκφωνητή ή του παρουσιαστή μπορούν να κάνουν το ίδιο γεγονός να φαίνεται διαφορετικό.  Ας παραδεχτούμε ότι αυτές οι παραβιάσεις της αντικειμενικότητας είναι, ως έναν βαθμό, αναπόφευκτες. Επιτέλους, η είδηση κάπως πρέπει να παρουσιασθεί και κάποιος πρέπει να αποφασίσει για τον τρόπο της παρουσίασής της. Με τι κριτήριο θα κριθεί η αντικειμενικότητα της παρουσίασης; (…)  Η κύρια μέθοδος κατασκευής γεγονότων παίρνει συχνά τη μορφή πρόβλεψής τους. (…) Ας πάρουμε, για παράδειγμα, μια αναγγελλόμενη απεργία ή μια αναγγελλόμενη πορεία κάποιου ορισμένου κλάδου, από τις συνηθισμένες, ας πούμε «ρουτίνας». Ως ένα μεγάλο βαθμό, η επιτυχία της εξαρτάται από τη δημοσιευόμενη πρόβλεψη της επιτυχίας ή της αποτυχίας: η είδηση ότι «καθολική αναμένεται η συμμετοχή στη σημερινή απεργία» ή «μεγαλειώδης προβλέπεται η αυριανή πορεία» μπορεί να αποτελέσει σημαντική παρακίνηση για τους κάθε λογής διστακτικούς. (…)  Άλλωστε στα μέσα μαζικής επικοινωνίας αρέσει ο χαρακτηρισμός ως «τέταρτης εξουσίας» (παράλληλα προς τη νομοθετική, την εκτελεστική και τη δικαστική),γιατί τους αναγνωρίζει μια δύναμη επίδρασης στον

18

δημόσιο βίο. Και εξουσία μεν σίγουρα υπάρχει, το ερώτημα είναι αν μπορεί να μπει στην ίδια μοίρα με τις άλλες τρεις. Γιατί, ενώ η δημοκρατική νομιμοποίηση των τριών άλλων εξουσιών στηρίζεται, άμεσα ή έμμεσα, στη λαϊκή κυριαρχία, μετέωρη παραμένει η νομιμοποίηση της εξουσίας που ασκούν τα μέσα μαζικής επικοινωνίας. (…)  Συνεπώς, επιβάλλεται η αφύπνιση της προσοχής των αναγνωστών ή των θεατών μπροστά σε κάποιες παγίδες που στήνονται καμιά φορά, ώστε ν’ ακτινογραφείται η πραγματικότητα που συχνά συγκαλύπτεται ή εξωραΐζεται. Πάντως, σε κάθε περίπτωση, η ελευθερία του Τύπου και των άλλων μέσων μαζικής επικοινωνίας είναι αγαθό αναμφισβήτητο. Και τούτο γιατί, αν η ελευθερία του τύπου κρύβει κάποιους κινδύνους, η έλλειψή της είναι ένα κακό απόλυτο, όπως κάθε σύμπτωμα ολοκληρωτισμού.

Α. Να γράψετε στο τετράδιό σας την περίληψη του κειμένου σε 100 – 120 λέξεις

Β.1. Να διατυπώσετε έναν τίτλο με σχόλιο κι έναν χωρίς σχόλιο για το κείμενο που σας δόθηκε.2. «Ο τόνος της φωνής του εκφωνητή ή του παρουσιαστή μπορεί να κάνει το ίδιο γεγονός να φαίνεται διαφορετικό». Χρησιμοποιώντας τη φράση αυτή ως θεματική περίοδο να αναπτύξετε μια παράγραφο με δικά σας παραδείγματα.3. εμφανίζονται, συνοπτικά, διαφορετικό, σημαντική, αναμφισβήτητο.Να δώσετε για την καθεμιά από τις παραπάνω λέξεις του κειμένου μια συνώνυμη και μια αντώνυμη.4. Με ποιον τρόπο οι λέξεις γιατί, ενώ της πέμπτης παραγράφου του κειμένου συνδέουν τις προτάσεις μεταξύ τους;

Γ. Το σχολείο σας οργανώνει μια συνάντηση μαθητών – εκπροσώπων των σχολικών μονάδων της περιοχής σας. Στο πλαίσιο της εκδήλωσης αυτής να παρουσιάσετε μια εισήγηση σχετικά με την αναγκαιότητα της κριτικής ικανότητας του εφήβου και τους τρόπους με τους οποίους

19

μπορεί αυτή να καλλιεργηθεί στη σύγχρονη κοινωνία της πληροφορίας. (500-600 λέξεις)

20