ΑΚΟΜΑ ΧΡΟΝΟΣ

ΤΗ απόφασή μας να μοιραστούμε αυτήν την ποιητική εμπειρία μαζί σας σήμερα οφείλεται κατά κύριο λόγο στη βαθειά εκτίμηση και αγάπη που νοιώθουμε για τη Χριστίνα Καραντώνη. Υπάρχει όμως και ένας άλλος σημαντικός λόγος, και αυτός σχετίζεται με την αίσθηση ότι σήμερα, που η ανθρώπινη συνείδηση βιώνει την κρίσιμη αλλά και ρευστή πραγματικότητα (οικονομική κρίση αλλά και κρίση των αξιών, των θεσμών, της κοινωνίας και της πολιτικής), υπάρχει ανάγκη να αναζητήσουμε τη χαμένη της αξιοπρέπεια. Ένας δρόμος ασφαλής προς αυτή την αναζήτηση, κατά την άποψή μας, είναι η Τέχνη και εν προκειμένω η Ποιητική. Θα μπορούσαμε να στηρίξουμε αυτή την άποψη με δύο επιχειρήματα: το ένα αφορά στην ιδιότητά της να συνιστά μια γόνιμη συνάντηση ανάμεσα στο υποκειμενικό βίωμα και στην αντικειμενική πραγματικότητα. Όποιος ασκείται σ’αυτήν εκθέτει τον εαυτό του στον πραγματικό κόσμο, που συνίσταται από αντιφάσεις, προσλαμβάνει και αποδίδει μηνύματα, διαλέγεται με την εποχή του, όπως κάθε πολιτικό ον, ισορροπεί ταυτοποιείται και αξιώνει τη θέση του.Το άλλο επιχείρημα αφορά στη δύναμη της ποίησης να εξοικειώνει το μυούμενο με την ιερότητα του μαγικού, να νοιώθει αυτή τη διαρκή απόβλεψη σε μια αισθητική και ηθική αφετηρία που μπορεί να μην υπήρξε πραγματικά αλλά χωρίς την ψευδαίσθησή της ίσως να μην υπήρχαν τα μεγάλα ανάμεσα στους ανθρώπους. Είναι εκείνη η ζωογόνος ψευδαίσθηση για να ζήσουμε όχι το βιολογικό μας χρόνο αλλά την εσωτερική μας ζωή. Αυτό είναι και που καθορίζει την ομορφιά των πραγμάτων δηλαδή την αισθητή έκφανση της σκέψης που είναι η Τέχνη ( «η Σκέψη είναι προέκταση του χεριού; /Όχι, η απαρχή του Κράτους της Αισθαντικότητας» απόρησε και αποφάνθηκε η ποιήτρια στις «Κοινοτυπίες»). Αυτή η ομορφιά είναι απροσδιόριστη, λανθάνουσα και ασύλληπτη ,τόπος εξωφυσικός ίσως, αλλά και σύμφυτη με τα ανθρώπινα και είναι εκεί όπου ο ποιητής εκσφενδονίζει τη τάξη του λόγου του. «Η ποίηση είναι ένα ταξίδι/ σ’ άγνωστη χώρα» (Μαγιακόφσκι), ή «μια πόρτα ανοιχτή» (Γ. Παυλόπουλος) Εκεί και μέσα από μια διαδικασία-δοκιμασία συνάντησης και συναίρεσης των μεγάλων της ζωής, της Δικαιοσύνης και της Ανθρωπιάς, στη συνείδηση τόσο του ποιητή όσο και του αποδέκτη της ποίησης σε χρόνο προσδιορισμένο αλλά και ρευστό επιτυγχάνεται αυτό που ονομάσαμε αξιοπρέπεια. Αγώνας και αγωνία ίσως για τον αυτοσεβασμό. Στην τέχνη λοιπόν ελπίζουμε να βρούμε νεάζοντα ωφελήματα και η ποιήτρια αποβλέπει να «στερεωθεί στην ελπίδα» της αλλά και «να στερεώσει και άλλους εκεί», «…τα χέρια άλλων κάποιες χορδές ακουμπούν»… «να ανεβάσουν και μαζί ν’ ανεβούν» ώστε να μη μείνει με τη στυφή γεύση του ανανταπόδοτου. «Αν δεν ελπίζεις δε θα βρεις το ανέλπιστο που είναι ανεξερεύνητο και απλησίαστο» ( Ηράκλειτος). Λανθάνουσα άλλωστε και ανθρώπινη η ανάγκη για ουρανό. Αλλά η ποίηση «ωφελεί κυρίως τη γλώσσα. Την περισυλλέγει από τους μεγάλους κάδους της βιασύνης και τη μεταγγίζει με σέβας στο τόσο δα μπουκαλάκι του αγιασμού, μια γουλιά, όσο ακριβώς χρειάζεται να πιει η ουσία»( Κική Δημουλά)Η Τέχνη λοιπόν, η ποίηση είναι αναγκαία ιδιαίτερα σε δύσκολους καιρούς-ποίηση χωρίς κρίση δεν υπάρχει λέει ο Γ. Μπλάνας- γιατί αυτή μπορεί να εκφράσει με υπευθυνότητα και πληρότητα τα ανέκφραστα, να ανασύρει αλήθειες από τα γκρίζα και ελπίδες από τα

1

χρώματα. «Η ποίηση είναι τα μέσα της έναρθρης γλώσσας με τα οποία προσπαθεί να απεικονίσει ό,τι στα σκοτεινά επιχειρούν να εκφράσουν τα δάκρυα, οι σιωπές, οι στεναγμοί, οι θωπείες, η κραυγή» (Κική Δημουλά). Μπορεί ακόμα και να οδηγήσει, κάποια στιγμή, όχι μακρινή, αλλά σίγουρα πιο πέρα από την επικαιρότητα, στις πραγματοποιήσεις, σε μικρές επαναστάσεις θα μπορούσε να πει κανείς, απαντώντας στους αμφισβητίες της δύναμής της.

ΣΗ Χριστίνα Καραντώνη γεννήθηκε το 1959 στην Αμαλιάδα. Σπούδασε φιλολογία και φιλοσοφία στην Αθήνα και το Παρίσι. Ζει στη Πάτρα και εργάζεται ως φιλόλογος στο Πειραματικό Λύκειο του Πανεπιστημίου. Αυτά τα τυπικά βιογραφικά θα μπορούσαν να συμπληρωθούν με άλλα που προσεγγίζουν με οικειότητα τη προσωπικότητά της και σχετίζονται με τις αφορμές της καλλιτεχνικής της καταφυγής. Η πρώτη της συνάντηση με τη ποίηση έγινε στα χρόνια της αθωότητας κατά παραγγελία της πραγματικότητας, όπως η ίδια λέει, πραγματικότητας που με συνέπεια από τότε αποτυπώνει στο έργο της. Το ποίημα είχε προορισμό ένα μέλλον άγνωστο και μακρινό τότε για εκείνη-αντικείμενο όμως των μεταγενέστερων αναζητήσεών της- ένα αφιέρωμα στους Γέροντες του Γηροκομείου Χρόνος και Χώρος φορτισμένα με συναίσθημα…Σημαδιακή – και κατά παραγγελία- και η δεύτερη συνάντηση με την ποίηση συνδεδεμένη με τη συλλογική μνήμη – η 28η Οκτωβρίου παραπέμπει σε εκείνη τη διάσταση του χρόνου – το παρελθόν- που στο έργο της επίμονα ανακαλεί . Η εφηβεία στις ανησυχίες της και η φοιτητική ζωή στους προβληματισμούς της, στο χρόνο της η κάθε μια, φόρτισαν ποιητικά τη συνείδησή της. Ακολούθησαν βιώματα καταλυτικά. Πέρασαν περίοδοι εγρήγορσης και περίοδοι σιωπής-«η σιωπή άλλωστε είναι μια ποιητική πράξη» (Μ. Αναγνωστάκης)-Το 1989 κοινολογεί, όπως επισημαίνει η ίδια, με τον αυτοσαρκασμό της πρώτης ωριμότητας, τις «Κοινοτυπίες». Το 2011 «δημοσιοποιεί» το « Ακόμα Χρόνος» και απελεύθερη από τις Κοινοτοπίες με ελεύθερους ποιητικούς συνειρμούς ψηλαφίζει τα πράγματα στο χρόνο.Ποίηση, ζωγραφική, φωτογραφία και μουσική είναι καλλιτεχνικές εκφάνσεις που έχουν σχέση παραπληρωματική στο σύνολο του έργου της Χριστίνας. Ενδοσκοπική ζωγράφος που εμφαίνει τη διαλυτική δύναμη του χρόνου μέσα από τον εξπρεσιονιστικό χορό των χρωμάτων. Ως φωτογράφος κατατέμνει την ανθρώπινη ενέργεια στη δυναμική των θεμελιακών στοιχείων της αλλά και αποτυπώνει την καθημερινότητα με «ασπρόμαυρα» χρώματα. Ως ποιήτρια στοχάζεται το εν και το μηδέν και το ενδιάμεσό του με ήχους ασθματικούς. Πολύμορφος τρόπος όρασης γύρω από ένα και μοναδικό άξονα: τον ορισμό της ζωής στη τροχιά του χρόνου και της φθοράς. Της ζωής όμως που αντέχει και αγωνίζεται με πείσμα με αξιοπρέπεια και μπορεί να ελπίζει σε δικαιότερους χρόνους. Ανάγνωση της πραγματικότητας, εμβάθυνση της πραγματικότητας, αποτυπώσεις υπέρ της Μνημοσύνης.

ΣΕγκιβωτίζω βλέμματα σε χαρτί με χρώματα ή μελάνη απλή. Γι' αυτό και τόσες παρελαύνουν μορφές, οικείες ή άγνωστες, μεταποιημένες ή πλαστές. Αντίδοτο σε μια καθημερινότητα πεζοπόρο, πεζή, η φαντασία όχημα ασφαλές που καίει των λεκέδων βενζίνη λευκή. Φυλακίζω στιγμές από το πάντα, το σήμερα και το χθες. Αν και απελεύθερες ή δραπέτες οι πιο πολλές, ασχημονούν λέγοντάς μου: Τί τα γυρεύεις, τί τα θες; Ένας στιγμιαίος καφές η ζωή κι εσύ τον

2

πίνεις άχαρα, άκαιρα, με μικρές, άγευστες από φόβο- μπας και

πνιγείς- γουλιές. Πλήρες προφίλ δε μπορώ εξάλλου μόνον en face, κατάματα, αντέχω στο κάτοπτρο να με δω! Υ.Γ. (30-03-2011) Εσχάτως φυλακίζω βλέμματα-στιγμές και σε φωτογραφική-ψηφιακή- μηχανή...

ΣΗ μεταπολεμική ποίηση στο σύνολό της, παρ’ όλες τις επιμέρους διαφοροποιήσεις, παρουσιάζει κάποια κοινά χαρακτηριστικά. Υπάρχει μια ενιαία ποιητική φωνή και ενότητα θεμάτων, λόγω κυρίως της έντονης πολιτικοποίησης των μεταπολεμικών ποιητών. Την χαρακτηρίζει επίσης μια τραγική σοβαρότητα και ένα κλίμα κατάθλιψης και απαισιοδοξίας, χωρίς να λείπει από ορισμένους ποιητές μια ρομαντική τρυφερότητα. Οι αναζητήσεις τους έχουν ιστορική και κοινωνική διάσταση, ο ποιητικός λόγος είναι κατακερματισμένες εικόνες ενός εφιαλτικού κόσμου με αρχετυπικά σύμβολα, με ενδιαφέρον για τις υπαρξιακές αναζητήσεις και τις εσωστρεφείς εξομολογήσεις. Οι μετα-υπερρεαλιστές ποιητές χρησιμοποιούν καθημερινό λεξιλόγιο, ελεύθερο στίχο με συναισθηματική φόρτιση και σκεπτικιστική διάθεση κυρίως στην αποτύπωση των δραματικών κορυφώσεων της ζωής, τη μοναξιά, το αδιέξοδο, και την αλλοτρίωση που επιφύλαξε για τον άνθρωπο η αστικοποιημένη καταναλωτική κοινωνία του μεταπολέμου.Η γενιά του 70 με γλώσσα ρεαλιστική εκφράζει την αντισυμβατικότητα και την εριστικότητα της ποιητικής συνείδησης των χρόνων της δικτατορίας. Όλες αυτές οι ποιητικές εκφράζουν αιτούμενα, αντιθέσεις, διλήμματα της δυτικής κοινωνίας όπου τα εύλογα ανατρέπονται. Τα αδιέξοδα αυξάνονται μετά τις σαρωτικές κοινωνικοοικονομικές αλλαγές που ξεκίνησαν από τα μέσα της δεκαετίας του 80 και που άλλαξαν τις δομές της σκέψης και της αντίληψης των πραγμάτων δηλαδή τις αφορμές για δημιουργία τέχνης και που οδήγησαν στην προϊούσα κρίση. Φτάνοντας στον 21ο αιώνα κάποιοι μελετητές χαρακτηρίζουν επικριτικά την ποίηση της εποχής μας «ποίηση εποχής» ποίηση της παρακμής με την έννοια ότι αναπαράγει ποιητικά στερεότυπα, υπαρξιακή αγωνία και φόβο χωρίς προωθητική αισθητική δυναμική.ΤΘα αντέλεγε, ωστόσο, ο απλός αναγνώστης, κάποιου ποιητικού λόγου, όπως και εμείς άλλωστε, πως εύλογο και ανθρώπινο συνάμα είναι ο δοκιμασμένος μέσα στον κόσμο και το χρόνο ποιητής ως αιώνιος έφηβος να στοχάζεται πάνω στο αναπόδραστο της ζωής και του θανάτου, στην περιπέτεια της ύπαρξης και το χρόνο της εξαγοράς της. «Δύσκολη η ζωή κι απλούστατος ο θάνατος, αυτή η έρημος που τίποτε από σένα δεν ζητά, που περιμένει απλώς να την διανύσεις" ("Υπόγειο" Α. Χιόνης).

3

Δικαιούται να ελπίζει, να μπορεί να μελαγχολεί και να θλίβεται όταν αστοχεί, να αποτυπώνει με παράλογα και αντισυμβατικά σχήματα το συγκεχυμένο κόσμο. Θέλω να πω πως οι υπαρξιακές ανησυχίες είναι σύμφυτες με το ταραγμένο βίο των μεταβατικών χρόνων. Ωστόσο μια ατομική θεώρηση του κόσμου όντως δε θα κόμιζε κάτι καινούργιο στη τέχνη σε εποχές πραγματικής κρίσης. Πολλοί από τους σύγχρονους ποιητές όμως ‘συνομιλούν’ δημιουργικά με το ποιητικό παρελθόν, φωτίζουν τις υποφωτισμένες περιοχές του ποιητικού λόγου και μετασχηματίζουν τις δυνατότητές του σε δύναμη με νέες τεχνικές, όπως η αφηγηματική ποιητική καθώς επίσης και η επιστροφή σε γλωσσικά σχήματα που καταδείχνουν μια συνολική θεώρηση της ποιητικής παράδοσης προσαρμοσμένη στις σύγχρονες ποιητικές αναζητήσεις.Αυτά τα χαρακτηριστικά, τα καινούργια αλλά και τα άλλα που παραπέμπουν σε εσωτερικές αναζητήσεις θα μπορούσε ο αναγνώστης να διακρίνει στην ποιητική συλλογή της Χριστίνας Καραντώνη «Ακόμα Χρόνος» η οποία, όπως προαναφέραμε, έρχεται εκδοτικά τουλάχιστον είκοσι χρόνια μετά από τη πρώτη της ποιητική συλλογή «Κοινοτυπίες» και συντέθηκε σε εξαιρετικά σύντομο χρόνο- στις Γιορτές 2009-2010. Στο μεσοδιάστημα σαφώς η ποιητική δοκιμασία διαρκής και ανέκδοτη επικεντρωμένη σε «γραμματικοσυντακτικές» ανατροπές.

ΣΟι δύο ποιητικές συλλογές έχουν κοινά χαρακτηριστικά . Διακρίνουμε διάθεση εξομολογητική, συναισθηματική φόρτιση, προσωπικές μνήμες και έναν υποφώσκοντα υποκειμενικό πεσιμισμό μέσα από το ανατρεπτικό παιγνίδι των λέξεων. Ασκήσεις αισθήσεων και συναισθημάτων. Οι «Κοινοτυπίες» περιλαμβάνουν κατά κύριο λόγο ποιήματα ατιτλοφόρητα, σύντομα-χαρακτηριστικά της γενιάς του 80-με την τεχνική της ανεπίδοτης επιστολής σε κάποιο υποκείμενο. Το ύφος λυρικό.

Σ «τα χρώματα και οι φωτοσκιάσειςΣυγχέονται στους λαβύρινθους του μυαλού σουΚρατάω μια γαρδένιαΝα οδηγηθείς στην έξοδο …»

Στο «Ακόμα Χρόνος» το ύφος απαλλάσσεται από τα λυρικά στοιχεία ενώ τα υπαρξιακά ερωτήματα παραμένουν ευδιάκριτα και εντοπίζονται περισσότερο σε κινήσεις, χειρονομίες και βηματισμούς της

καθημερινότητας ιδιωτικής και δημόσιας – διακριτή η ιδιότητα της Χριστίνας ως εκπαιδευτικού - διατυπωμένα όμως με την ωριμότητα του χρόνου που μεσολάβησε και με λόγο σουρεαλιστικό.

Ο κόσμος φαίνεται αναπλασμένος με τη φαντασία, είναι ανοικτός στην αλληγορία και είναι ο νους που επενεργεί στη διαμόρφωσή του. Εκεί η ύπαρξη μετεωρίζεται μοναχική και απελεύθερη από τα κοσμογονικά υλικά της στην αδράνεια της σωρευμένης οδύνης των φορτίων της. ΤΟ ΕΚΔΥΜΑ

Έκδυμα-Ένδυμα, διπλής-τριπλής όψεως. Αντιθετικά σχήματα. Βάρη , φορτία, κιλά...

4

Τριαδικό το σχήμα. Η ιερότητα της οδύνης και της απελευθέρωσης . Η αξιοπρέπεια της ύπαρξης μπροστά στον κίνδυνο της ανυπαρξίας . Η διαχρονική απορία για το φευγαλέο της ζωής με ένα ανατρεπτικό παιγνίδι λέξεων.

ΑΡΙΘΜΟΣ

Ωοειδές το Μηδένμε μεγίστη αυθάδεια ξεσπάκατά του Ενόςπου απόλυτα ευθύγραμμοςτο παίζεικαι καλάαριθμός

ΤΣύμφωνα με τον Πυθαγόρα, “ο αριθμός κυβερνά τον κόσμο”. Η εμφάνιση του αριθμού σηματοδοτεί την αρχή του κόσμου, καθορίζοντας όλες τις σχέσεις, τις ιδιότητες και τους κανόνες που είναι πιθανόν να ενυπάρχουν σε αυτόν. Ο Αριθμός είναι η κατηγορία της αλληλεπίδρασης μεταξύ των ψηφίων. Δύο ψηφία παραπέμπουν σε ποιοτική και ποσοτική ποικιλία εννοιών, αφού αυτά αποκαλύπτουν την κατηγορία Ψηφίο. Το Μηδ-έν και το Εν. Το μηδέν διαχωρίζει τις έννοιες εσωτερικό κι εξωτερικό. Το έν διαχωρίζει τις έννοιες δεξιά κι αριστερά. Μαζί, κι όχι ξεχωριστά, το μηδέν και το έν εκφράζουν το διαχωρισμό του κυκλικού από το γραμμικό, του κλειστού από το ανοιχτό. Άλλωστε η λέξη το δηλώνει Μηδ-έν τίποτα- ένα. Το μηδέν δεν μπορεί να υπάρξει χωρίς το έν, και το αντίθετο. Η μία έννοια αγνοεί την ύπαρξη της άλλης στο σύστημα των αριθμών, και είναι αδύνατον να συναντηθούν. Σε αυτό το σύστημα. η έννοια του ενός είναι, κατ’ ουσίαν, ασύγκριτα ισχυρότερη σε συνδυασμό με τη ποιοτική ποικιλομορφία από το μηδέν. Το Εν εκδηλώνεται μέσα στα πάντα και από τα πάντα. Εδώ η ποιήτρια εισάγει έναν ανατρεπτικό ποιητικό «συλλογισμό»:.Το Μηδ-έν και το Εν αντιπαλαίουν, γεγονός αδύνατο σύμφωνα με τη θεωρία των αριθμών . Το ασθενέστερο Μηδ-έν ενάντια στο ισχυρότερο Εν.Μηδέν – Εν Μη Είναι- Είναι, το Τίποτα και το Κάτι. Το ουδέν κέρδος και η δύναμη της Ενότητας. Η αλαζονεία της ζωής και η βεβαιότητα του θανάτου σε σχέση διαλεκτική και έκβαση προκαθορισμένη. Η ύπαρξη και η ανυπαρξία. Η αρμονία των αντιθέσεων με λόγο σύμμεικτο, δημοτικοκαθαρευουσιάνικο, ειρωνικό και λιτό.

ΣΤον αγώνα της συνείδησης να προσεγγίσει απαντήσεις στα εναγώνια ερωτήματα τον ορίζει ο Χρόνος. Η αντίληψη του χρόνου είναι θεωρητικά αδύνατη γιατί βρισκόμαστε μέσα σε αυτόν. Είναι έννοια δυσνόητη αλλά παρούσα διαρκώς στο μυαλό και στη ζωή μας. Ο χρόνος παίρνει μορφή από το θάνατο, τη φθίνουσα ζωή, δηλαδή το τέλος του ορατού χρόνου. Ίσως στην ανυπαρξία ή στο φόβο της να βρίσκεται μια διασταύρωση

5

αισθημάτων που οδηγούν προς την αντίληψη της ζωής. Και η Τέχνη επειδή ακριβώς βρίσκεται έξω από το χρόνο της ζωής τον χρησιμοποιεί ως βασικό συστατικό της. Ο χρόνος λοιπόν στην ποίηση της Χριστίνας Κ. αποκτά συμβολική διάσταση. Συναίρεση παρελθόντος παρόντος και μέλλοντος. Χρόνος ρευστός μα το σημαντικότερο «κουτός», «κουτσό κουτό παιγνίδι παίζει»-η ποιήτρια σαρκάζει τη σχέση της με το χρόνο.- Χρόνος υπαρκτός και επαισθητός «τρίζει ο χρόνος θα σπάσει σε λίγο» επιτονίζει στην «Τραμπάλα». ΤΑ ΧΕΡΙΑ

Το ανυπεράσπιστο της ζωής ανατίθεται στα σκληραγωγημένα χέρια της που με δραματικές αποστροφές και εναλλαγή σουρεαλιστικών εικόνων («ανάγλυφες χεριών διαδρομές») αλλά και με παρηχήσεις («τριχιά τραχιά το σκοινί»), τολμηρό διάλογο αφηρημένων εννοιών και ειρωνεία («αυτό το γέρας κέρασε το γήρας») διαπιστώνουν με πικρία την επέλαση του χρόνου («γέρασαν απότομα τα χέρια») και ψηλαφούν την κοινή ανθρώπινη μοίρα, (« …ευτυχώς άλλων κάποιες χορδές ακουμπούν») με αγώνα και αγωνία «να ανεβάσουν και μαζί ν’

ανεβούν» τη μοίρα, που κινείται ανάμεσα στη νεότητα και το γήρας .Στην άγνοια και τη γνώση. Τα χέρια με κηλίδες χρόνου καφέ τίπτουν, ρωτούν, ξεχνούν, ανακαλούν και επικαλούνται και προσβλέπουν τη σύζευξη δύο τεχνών, της ποιητικής και της ζωγραφικής, σε ένα μέλλον παράταιρα παρηγορητικό για να αναγνώσουν καλύτερα το κόσμο. Αυτή είναι η σκληραγώγηση του χρόνου. Το θέμα επανέρχεται στο «Τίποτα»: «Ανελαστικό το γήρας,/ θα διαρραγεί προτού προλάβει/ ν’ανάψει / να κάψει/ να καεί»

ΤΕπίγνωση της σχέσης του χώρου, του κόσμου και του χρόνου είναι επίσης διακριτή. Η ποιήτρια ψηλαφίζει- «Ξέρω»-τον πόνο του ανθρώπου στη «δια-χωρο-χρονικότητά του» (… «στο σήμερα, στο αύριο» και στο απροσδόκητο « ήδη προχθές»)

ΞΕΡΩ

Με το παρελθόν άμεσα σχετίζεται η μνήμη («οι κόλακες του χρόνου»

κατά τη Δημουλά) που διασώζει από τη λήθη ό,τι είναι α-ληθές για αυτό και αγαπητικά πληγώνει

6

(«μικρές ανοίγουν πληγές» ο χρόνος, η μνήμη στιγμών) («της μνημοσύνης δεινή η αυθαιρεσία»). ΕΝΑ ΕΙΚΟΣΑΛΕΠΤΟ

Σ Τις κατασταλαγμένες μέσα από το χρόνο εμπειρίες ανασύρει η μνήμη που αντί να κατευνάζει τα συναισθήματα εξουθενώνει «λιώνει», εξαϋλώνει το σώμα της ψυχής, «σφίγγει τέρμα το κλειδί κι άλλο να στάξει», που, όμως παρά τις προβλέψεις, ακόμα μπορεί να ξορκίζει τη μοίρα, να αντέχει, να ελπίζει ότι μπορεί ακόμα να δημιουργεί. ΑΚΟΜΑ ΧΡΟΝΟΣ

ΤΛόγος ασθμαίνων, «λίγος διατίθεται /ακόμα χρόνος»σουρεαλιστικός, κυριαρχία του επιθέτου που ειρωνικά προσδιορίζει την επενέργεια της λογικής πάνω στην οδύνη της ποιητικής παραγωγής και της σωματικής εξουθένωσης. Πρωτοσμίλευτος πόνος, προ-τέλεια θυσία. Η λογική πανταχού παρούσα «σώα, επιμήκης και επιβλαβής». «Κι αν το βαρύ όχημα της λογικής» σαν τον Urizen του W. Blake, ελέγχει και καταναγκάζει τον κόσμο, ωστόσο η αντοχή του σώματος και η δύναμη της ποιητικής συνείδησης βιβλικά ή Κάλβια, θα έλεγε κανείς, προτρέπει «Αντί

ευχής»: «…ο παγετός/ εκτός/ σωμάτων/πελμάτων/ οδών. Αιθρία να γίνει και/ άνεμος φίλιος/… θερμός/ ας πνεύσει/ήπια Ο διάλογος των αντιθέτων Η μαγική επενέργεια του θερμού πάνω στο παγερό λευκό της λογικής των ημερών μας. Εδώ θα μπορούσαμε να κάνουμε μια μικρή μνεία στα χρώματα της ποιητικής συλλογής. Ελάχιστα τα χρώματα, ίσως γιατί αυτά είναι υλικά στοιχεία.Το κόκκινο του αίματος και της ζωής. Το άσπρο και το μαύρο ουδέτερα χρώματα στη ζωγραφική, χρώματα μπαλαντέρ, που, ωστόσο, η λογοτεχνία τα συμβολοποιεί. Το παγερό λευκό για τους σουρεαλιστές του μεταπολέμου, το λευκό της σκόνης και του καθαρμού « …πάχνη άχνη χιονίζει μέσα σκόνης νιφάδες» ( «Προεργασία Χριστουγέννων»), το κενό «…φαντάσματα ντυμένα λευκά» («Ας φύγουν»). Το μαύρο και το καφέ της ανυπαρξίας « αποξηραμένο αίμα». Το γκρι είναι το ενδιάμεσο , η σκιά των πραγμάτων δηλωτικό ίσως του απρόσιτου ή δυσπρόσιτου των στόχων.

ΔΕΝ ΗΡΘΕ

.

7

Σ Σε δύο ποιήματα της συλλογής είναι ιδιαίτερα διακριτά αυτοβιογραφικά στοιχεία. Στο «Προεργασία Χριστουγέννων», και στο «Ανένταχτος». Στο «Προεργασία Χριστουγέννων» καταγράφεται η πραγματικότητα της «καθημερινότητας» της Μεγάλης Γιορτής η οποία δρα καταλυτικά για την ποιητική έμπνευση. Το «Ανένταχτος» είναι ένας εσωτερικός μονόλογος, μία αποστροφή προς την ανένταχτη, ανένδοτη (πολιτικός υπαινιγμός), ανυπόταχτη και απελεύθερη διάσταση της ταυτότητά της που παλεύει με την άλλη της διάσταση, την υποτακτική.

ΤΗ καλλιτεχνική αυτοαναφορικότητα – θεμελιώδες χαρακτηριστικό της καβαφικής ποίησης-απαντάται σε πολλά ποιήματα της παλαιότερης αλλά και της σύγχρονης ποίησης. Στα ποιήματα αυτά η ποίηση αυτοαναλύεται και ο ποιητής προσδιορίζει το

ρόλο του. Είναι η αυτογνωσία της ποίησης. «Η πρωινή βάρδια» θεωρούμε ότι είναι ένα ποίημα Ποιητικής. Η ΠΡΩΙΝΗ ΒΑΡΔΙΑ Το ποιητικό υποκείμενο ανιχνεύει την ποιητική έμπνευση. Θεωρεί ότι οι απαρχές της βρίσκονται στο μεταίχμιο ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα. Με λόγο τυπικό αλλά και παιγνιώδη προσδιορίζει το χρόνο (… « έξοδος εθελουσία από το όνειρο») .Το πρωινό ξύπνημα. Ωστόσο η ανάγκη για επιστροφή στη σκηνική διάσταση του ονείρου επιτακτική και χωρίς κίνητρα ευτελή, αλλά ίσως γιατί η πραγματικότητα είναι επικίνδυνα εξορθολογισμένη και οδυνηρή. Οδηγός η Φαντασία και ο Λόγος του «άγνωστου τοις πάσι ποιητή» όπως σημειώνει με καρυωτακικό αυτοσαρκασμό.Ψυχότροπη με την έννοια της ψευδαίσθησης, η επίδραση της ποιητικής δημιουργίας (« ανάσα…»), μαγνητική. Έτσι η αμφιταλαντευόμενη στον υπαρκτό κόσμο ποιήτρια αποζητά επιτακτικά καθημερινή πρωινή καταφυγή στην ποιητική ταλάντευση «…βάρδια ζητάω πολύ πρωινή»( «…στα δίκτυα του ιλίγγου»), της ενδοστρεφούς περιπλοκής της έμπνευσης «ανοίγει τέρμα η βάνα», με τον απόλυτο έλεγχο του ποιητικού δημιουργήματος από τον δημιουργό του «τα καλώδια σε επιφυλακή κρατάω», με την αναπόδραστη όμως προοπτική,

8

πλησίστια και εθελούσια και η έξοδος από την ποίηση να συντελεστεί, σε κάποιο χρόνο μελλοντικό.Η ποίηση λοιπόν είναι επιτακτική ψυχοτονική καταφυγή, «αντίδοτο στην πεζοπόρο καθημερινότητα», ο τρόπος να ζήσει τη δοκιμασία της σύγχρονης ζωής, να τη διαψεύσει, να τη «μεταποιήσει» με τη φαντασία να την επαναπροσδιορίσει, ώστε να μπορεί να την αντέχει!Και θεωρεί πως «Συμβαίνει ενίοτε/ και ευστοχεί η γραφή/ όταν κάτι παλιά /σκουριασμένα εκτοξεύει βέλη/σε λιμνάζοντα ύδατα /και ομόκεντρους ταράζει κύκλους/ όλους μαζί…»

Σ Στην αρχή της παρουσίασης αναφερόμενοι στην χρησιμότητα της ποίησης υποστηρίξαμε, ότι αυτή ωφελεί κυρίως τη γλώσσα. Πιστεύουμε ότι, μια συγκεντρωτική μνεία- κατά περίπτωση έγιναν κάποιες αναφορές- στα χαρακτηριστικά του λόγου της ποίησης της Χριστίνας Καραντώνη, είναι επιβεβλημένη.Το ύφος είναι εντελώς προσωπικό και η γλώσσα, ως υφολογικό στοιχείο μετεωρίζεται, ανάμεσα στο πραγματικό και το μη πραγματικό, το παράλογο, το λογικό ή το εύλογο. Οριοθετεί ένα δικό της χώρο μεταιχμιακό, όπου τα τυπικά γραμματικοσυντακτικά φαινόμενα ανατρέπονται από τα αντίθετά τους σουρεαλιστικά («Αποξηραίνεται το μέλλον επικλινώς» «Από το προσκλητήριο των στίχων/ έλειπαν μερικοί./ Το στήσιμο φοβήθηκαν/ στον τοίχο/ και μια εκτέλεση/ που φάνταζε πιθανή»). Αντιποιητικές εκφράσεις προσδιορίζουν την καθημερινότητα-γυναικεία κυρίως- και εκφέρονται με τη δύναμη μιας ιδιολέκτου «Μπα, δεν είναι συγκινησιακά φορτισμένη/ η ατμόσφαιρα/ φορτωμένη μονάχα χόρτα/ τα πλείονα ψιλικά». Λόγιες ή αποφθεγματικές εκφράσεις χρησιμοποιούντα είτε για να επιβεβαιώσουν την ποιητική «αλήθεια» «Αιθρία να γίνει και/ άνεμος φίλιος/… θερμός/ ας πνεύσει/ήπια…» είτε, μέσα από την ειρωνική εκφορά τους «Βεβαίως, ψευδώς» ή τον αυτοσαρκασμό «άγνωστος τοις πάσι ποιητής», για να την αμφισβητήσουν. Την ίδια ανάγκη υπηρετούν οι διάσπαρτες ομοιοκαταληξίες. Ρίμα ιδιότυπη. Ασύμμετροι οι στίχοι, συχνά μονόλεξοι «Βάρη/φορτία/ κιλά», «Τα λόγια / σπασμένα».Ανατρεπτικό καθρέφτισμα της μίας λέξης μέσα στην άλλη, ανατρεπτική ηχώ με επαναλήψεις και παρηχήσεις, διάκενα «Περιφερόμενοι…/ όροι/…αχθοφόροι/…παράφοροι/…χώροι/αιμοβόροι.»Ένας «ασύμμετρος» ρυθμός, μια φθίνουσα υπόγεια μουσική που οδηγείται τελικά , όπως ο χρόνος, σε παύση. Αυτή η παύση δεν είναι το κενό, αλλά αντίθετα αποτελεί δομικό στοιχείο του ποιήματος «Τσέπες σιωπές». Σπάνια συναντάμε σημεία στίξης, ώστε να είναι δυνατή η ελεύθερη περιδιάβαση στο ποίημα. Πρόκειται για ένα σουρεαλιστικό λεκτικό παιγνίδι «Άναρχη πλήρως/ η δόμηση του λόγου» που πιθανόν προσπαθεί να αποδώσει το διαχρονικά πολυκύμαντο και ανυπόταχτο ταξίδι της ζωής.Η εικονοπλασία είναι ευρηματική«γέρασαν απότομα τα χέρια», « …ευτυχώς άλλων κάποιες χορδές ακουμπούν», «να ανεβάσουν και μαζί ν’ ανεβούν», «τριχιά τραχιά το σκοινί»,«Διπλής όψεως το έκδυμα /το σώμα παρέμενε να κοιτά/ απελεύθερο»

9

Απελεύθερο το ποιητικό υποκείμενο, άλλοτε θεάται τον κόσμο μέσα από το «εγώ» και καταθέτει τη δική του προσωπική αλήθεια και άλλοτε αποστασιοποιείται, γίνεται τρίτο πρόσωπο και προβάλλει την κοινή αλήθεια, διεισδύοντας στα μυστικά της ζωής και κοινωνεί με το «εγώ»,το «εσύ»,το «εμείς»…

ΤΟ χρόνος ,όπως ορίζει, «έφθινε» στο τέλος του .Η δική μας περιδιάβαση στην ποίηση της Χριστίνας Καραντώνη έχει τελειώσει. Ευχή μας σ’ αυτόν τον κόσμο που όλο στενεύει, ο καθένας να χρειάζεται όλους τους άλλους. Πρέπει ν΄ αναζητήσουμε τον άνθρωπο, όπου και να βρίσκεται. Και ο άνθρωπος βρίσκεται και στην Τέχνη που υποδύεται την αλήθεια ή την ομορφιά. Αυτά τα στοιχεία τα «γεύεται και τα χαίρεται όποιος έχει ασκηθεί στους ανέμους, στα χρώματα, στα όνειρα και στην αγάπη» (Δ. Καρατζάς). Και η ποίηση μιλάει τη γλώσσα της ψυχής και του σώματος, όλων μας, γιατί χρησιμοποιεί φυσικά υλικά: τις λέξεις που συμπυκνώνουν και εξισορροπούν τις εμπειρίες μας. Η Τέχνη λοιπόν εγκιβωτίζει τα πράγματα στις λέξεις, στις εικόνες, στους ήχους, στην κίνηση, συνομιλεί στη βάση της αλήθειας τους, εκφράζει το ασύλληπτο για να υπερασπιστεί την ύπαρξή της και να παγιδεύσει με υπόσχεση ελευθερίας τον μυούμενο σ’ αυτήν.

Σ Τώρα το λόγο έχει ένας έφηβος ποιητής – του ευχόμαστε μια διαχρονική ποιητική εφηβεία- , ο Γιώργος Κουκοβασίλης, που σύντομα, καίρια και μεστά, «διάβασε» την ποίηση της Χριστίνας Καραντώνη.

10